Temat numeru  Promieniowanie optyczne
Ś
Środki
r
o
d
k
i
o
ochrony
c
h
r
o
n
y
i
indywidualnej
n
d
y
w
i
d
u
a
l
n
e
j
chroniące przed nielaserowym
promieniowaniem optycznym
Promieniowanie optyczne jest ważnym czynnikiem środowiska, niezbędnym do prawidło-
wego rozwoju i działalności człowieka. Jednak jego nadmiar powoduje wiele niekorzystnych
skutków biologicznych, których mechanizmy powstawania i rozwoju nie są jeszcze do końca
wyjaśnione.
romieniowanie optyczne stanowi część widma UVC), promieniowanie widzialne oraz podczerwone.
dr inż. Adam
Pelektromagnetycznego o długościach fali z prze- Ponadto jest szereg z
ródeł sztucznych: elektrycznych
Pościk,
działu od 10-7 m do 10-3 m (od 10 nm do 1 mm). Pro- (promienniki elektryczne) oraz technologicznych, któ-
dr inż. Grzegorz
mieniowanie optyczne dzieli się na promieniowanie re są skutkiem ubocznym procesów technologicznych
Owczarek,
widzialne (zakres od 380 nm do 780 nm), promie- (np. łuk spawalniczy, piec hutniczy).
dr inż. Agnieszka
niowanie nadfioletowe (od 100 nm do 380 nm) oraz
Wolska podczerwone (od 780 nm do 1 mm). Promieniowa- ZAGROŻENIA
Centralny Instytut
nie optyczne jest ważnym czynnikiem środowiska, PROMIENIOWANIEM NADFIOLETOWYM
Ochrony Pracy 
niezbędnym do prawidłowego rozwoju i działalności Biologiczne oddziaływanie może wywoływać jedynie
Państwowy Instytut
człowieka. Jednak jego nadmiar powoduje wiele promieniowanie pochłonięte. Z uwagi na fakt, że ener-
Badawczy
niekorzystnych skutków biologicznych, których gia fotonu promieniowania z zakresu nadfioletu wy-
mechanizmy powstawania i rozwoju nie są jeszcze nosi od 3,4 eV do 124 eV, promieniowanie to po po-
do końca wyjaśnione. Skutek biologiczny oddzia- chłonięciu przez eksponowaną tkankę inicjuje w niej
ływania promieniowania optycznego na człowieka reakcje fotochemiczne, przy czym wraz ze wzrostem
zależy przede wszystkim od rozkładu widmowego długości fali prawdopodobieństwo, że energia fotonu
i ilości pochłoniętego promieniowania, czasu i czę- będzie wystarczająca do zainicjowania tej reakcji,
stości ekspozycji oraz rodzaju narażonej tkanki [1]. maleje. Nadmierna ekspozycja na to promieniowanie
Promieniowanie optyczne może być przyczyną bardzo może prowadzić do skutków szkodliwych w odnie-
poważnych zmian chorobowych skóry i oczu. sieniu do oczu i skóry. W zależności od długości fali
Do podstawowych z
ródeł nielaserowego promienio- promieniowania zagrożone są różne elementy oka.
wania optycznego zalicza się promieniowanie słonecz- Nadfiolet z zakresu 180-315 (UVB + UVC) pochłania-
ne, które zawiera nadfiolet w zakresie 290-400 nm ny jest prawie całkowicie przez rogówkę i spojówkę,
(czyli w jego składzie nie ma nadfi oletu dalekiego  stąd promieniowanie to jest odpowiedzialne przede
10 Promotor 3/12
Temat numeru  Promieniowanie optyczne
wszystkim za stany zapalne rogówki i spojówki (skutek ostry)
oraz nowotwory oka (skutek chroniczny). Natomiast promienio-
wanie z zakresu UVA jest pochłaniane głównie przez soczewkę
i w przypadku chronicznej ekspozycji na to promieniowanie może
skutkować zaćmą fotochemiczną oraz skrzydlikiem. Najczęściej
spotykanym ostrym objawem narażenia oka na nadfi olet jest
stan zapalny rogówki i spojówek. Zagrożenie promieniowaniem
nadfi oletowym skóry dotyczy przede wszystkim odsłoniętych
części ciała, czyli rąk, głowy, szyi i karku. Szkodliwe skutki
ekspozycji tkanki skóry zależą od natężenia napromienienia,
absorpcji przez tkanki skóry, długości fali promieniowania, cza-
su trwania ekspozycji. Do skutków szkodliwych oddziaływania
nadfioletu na skórę zalicza się: erytemę, oparzenie słoneczne,
fotostarzenie, przednowotworowe zmiany skórne i nowotwory
skóry, w tym nowotwory złośliwe, jak czerniak skóry.
W świetle najnowszych wymagań obowiązujących w Polsce
i świecie jako kryterium oceny zagrożenia promieniowaniem
nadfioletowym uznano niedopuszczenie do powstania rumienia
skóry, zapalenia rogówki i spojówki oka, rozwoju zmian nowo-
tworowych skóry i zaćmy. W celu niedopuszczenia do powstania
rumienia skóry, zapalenia rogówki i spojówki oka oraz zmian
nowotworowych skóry najwyższe dopuszczalne napromieniowa-
nie skuteczne HS promieniowaniem nadfioletowym oka i skóry
w ciągu zmiany roboczej wynosi 30 J/m2. Natomiast w celu
niedopuszczenia do powstania zaćmy najwyższe dopuszczalne
napromieniowanie oka promieniowaniem z pasma 315-400 nm
(HUVA) w ciągu zmiany roboczej wynosi 10 000 J/m2.
Jeśli zostanie stwierdzone przekroczenie ww. wartości maksy-
malnych dopuszczalnych ekspozycji (MDE), konieczne jest prze-
prowadzenie natychmiastowych działań ograniczających ekspo-
zycję pracownika. Jeśli nie można tego osiągnąć poprzez środki
techniczne (np. zmianę lub osłonięcie z
ródła promieniowania)
i organizacyjne (np. ograniczenie czasu ekspozycji, zwiększenie
odległości przebywania pracownika), wówczas należy zastosować
odpowiednie środki ochrony indywidualnej oczu i skóry.
Typowe z
ródła promieniowania nadfioletowego to:
" łuki spawalnicze;
" lampy ksenonowe;
" lampy rtęciowe wysoko-, średnio- i niskoprężne;
" lampy deuterowe;
" żarówki halogenowe;
" lampy Wooda (tzw. czarne światło);
" lampy bakteriobójcze;
" świetlówki UVA i UVB (aktyniczne, superaktyniczne, solaryj-
ne itp.);
" palniki plazmowe i gazowe.
ZAGROŻENIA WYWOA
ANE PROMIENIOWANIEM
WIDZIALNYM I PODCZERWONYM
Promieniowanie widzialne i podczerwone rozpatruje się łącznie
przy analizie zagrożenia dla zdrowia człowieka, gdyż część skut-
ków szkodliwych wywołują oba zakresy tego promieniowania.
Promieniowanie widzialne w całości dociera do siatkówki
oka, wobec czego może wywoływać skutki szkodliwe głównie
w odniesieniu do siatkówki. Promieniowanie widzialne, zwłasz-
cza z zakresu poniżej 700 nm (energia fotonu 1,6 eV  3,4 eV),
może inicjować jeszcze reakcje fotochemiczne w tkankach,
www.promotor.elamed.pl 11
reklama
Temat numeru  Promieniowanie optyczne
a równocześnie już od długości fali 380 nm zaczyna ZAGROŻENIA
inicjować reakcje termiczne. Dlatego uwzględniane WYWOA
ANE PROMIENIOWANIEM
jest zarówno przy ocenie zagrożenia termicznego, PODCZAS SPAWANIA
jak i fotochemicznego siatkówki oka. W przypadku Do typowych z
ródeł emitujących szkodliwe promie-
ekspozycji skóry promieniowanie widzialne to wni- niowanie optyczne można zaliczyć łuki spawalnicze
ka dość głęboko w obszar skóry (zwłaszcza w za- oraz płomień palników gazowych. Podczas obsługi
kresie powyżej 500 nm, kiedy dociera do tkanki urządzeń spawalniczych pracownicy są narażeni
podskórnej) i z tego względu jest brane pod uwagę na intensywne promieniowanie widzialne oraz pro-
przy ocenie zagrożenia termicznego skóry. mieniowanie nadfi oletowe. Szczególnie szkodliwym
Z uwagi na fakt, że energia fotonu promienio- z
ródłem promieniowania optycznego są łuki spawal-
wania z zakresu podczerwieni jest dużo niższa niż nicze. Emitują one intensywne światło niebieskie
w przypadku nadfioletu i promieniowania widzialne- i promieniowanie nadfioletowe (UV), w tym nadfiolet
go i wynosi od 1,24 eV do 1,6 eV, promieniowanie krótkofalowy. Natężenie napromienienia w zakresie
to po pochłonięciu przez eksponowaną tkankę UV w odległości od 0,7 m do 1 m od łuku elektrycz-
inicjuje w niej reakcje termiczne. Podczerwień nego lub plazmowego wynosi od kilku do kilkunastu
o długościach fal powyżej 1400 nm jest pochłaniane W/m2, w zależności od rodzaju elektrody i warunków
głównie przez rogówkę, natomiast promieniowanie spawania. W przypadku spawania gazowego tempe-
widzialne i bliska podczerwień (380-1400 nm) ratura palnika nie przekracza na ogół 2000 K. Pro-
dochodzi do siatkówki oka. A
ączne rozpatrywanie mieniowanie to składa się więc głównie z podczerwie-
promieniowania podczerwonego i widzialnego w wy- ni i światła, a jedynie palniki wodorowe i acetylenowe,
woływaniu zagrożeń termicznych dotyczy przede charakteryzujące się wyższą temperaturą spalania,
wszystkim oceny zagrożenia termicznego skóry oraz mogą emitować bliski nadfiolet.
zagrożenia termicznego siatkówki oka. Natomiast Promieniowanie emitowane podczas spawania
zagrożenie termiczne rogówki i soczewki oka rozpa- elektrycznego oraz spawania płomieniem gazowym
truje się tylko dla promieniowania IRA i IRB. może być przyczyną wielu poważnych schorzeń,
Jeżeli parametry promieniowania optycznego (od- takich jak:
powiednio do rozpatrywanego zagrożenia: natężenie " zaćma fotochemiczna;
napromienienia rogówki i soczewki oka promieniowa- " stany zapalne rogówki i spojówki;
niem podczerwonym, skuteczne natężenie napromie- " uszkodzenie siatkówki;
nienia lub skuteczna luminancja energetycznego z
ró- " nowotwory skóry (wieloletnia ekspozycja).
dła promieniowania przy zagrożeniu fotochemicznym Dodatkowo powstające podczas spawania odpry-
siatkówki oka, skuteczna luminancja energetycznego ski stopionych metali oraz żużla mogą prowadzić
z
ródła promieniowania przy zagrożeniu termicznym do poważnych urazów gałki ocznej. Wniknięcie
siatkówki oka lub napromienie skóry promieniowa- do gałki ocznej ciała obcego, np. w postaci odłamka
niem widzialnym i podczerwonym), na które ekspo- żelaza lub miedzi, oprócz spowodowanych uszko-
nowany jest pracownik na stanowisku pracy, prze- dzeń mechanicznych może po latach wywołać
kraczają wartości MDE, należy natychmiast podjąć żelazicę lub miedzicę.
działania ograniczające ekspozycję pracownika. Jeśli
nie można tego osiągnąć poprzez środki techniczne NIEKORZYSTNE SKUTKI
(np. zmianę lub osłonięcie z
ródła promieniowania) DZIAA
ANIA PROMIENIOWANIA
i organizacyjne (zwiększenie odległości przebywania SA
ONECZNEGO DLA SKÓRY
pracownika), wówczas należy zastosować odpowied- Wielokrotne narażenie skóry na promieniowanie nad-
nie środki ochrony indywidualnej oczu i skóry. fioletowe o dużym natężeniu (objawiające się bardzo
Typowymi z
ródłami promieniowania widzialnego ciemną opalenizną) może być przyczyną złuszczania
i podczerwonego są: się naskórka, powstania przebarwień na skórze
" wszystkie z
ródła światła; (pojawiają się piegi, znamiona, plamy) oraz powsta-
" łuk elektryczny; wania zmian przednowotworowych i nowotworowych.
" otwory ścian pieców popielnych, grzewczych, Najczęściej spotykanym objawem nadmiernej ekspo-
hartowniczych, ceramicznych lub szklarskich; zycji skóry na promieniowanie słoneczne jest rumień.
" roztopione metale lub szkło; Z medycznego punktu widzenia rumień (erytema) jest
" elementy metalowe rozgrzane do wysokich tem- objawem procesu zapalnego skóry. Pojawia się zazwy-
peratur; czaj w miejscu napromienienia po okresie utajenia
" lampowe promienniki podczerwieni (m.in. uży- trwającym do kilku godzin, zależnie od dawki i długo-
wane w hodowli zwierząt, do suszenia przędzy, ści fali promieniowania. Im bardziej intensywnie się
wypalania ziarna itp.); opalamy, tym proces ten ujawnia się szybciej.
" paleniska parowe, elektryczne, węglowe lub Promieniowanie z zakresu UV-B wytwarza rumień
gazowe. intensywniejszy i trwający dłużej, przy czym wzrost
12 Promotor 3/12
Temat numeru  Promieniowanie optyczne
dawki promieniowania znacznie zwiększa jego go na stanowiskach pracy. Oczywiste jest, że w sy-
intensywność. tuacjach, w których można całkowicie odciąć się
Obecnie wiadomo, że zmiany skóry wywołane zbyt od z
ródła niebezpiecznego promieniowania optycz-
intensywnym i długotrwałym opalaniem się są nie nego poprzez zastosowanie nieprzepuszczalnych
tylko bolesne, ale mogą prowadzić w dłuższym osłon, mowa jest o zastosowaniu środków ochrony
okresie do powstania poważniejszych schorzeń, zbiorowej. Przykładem środków ochrony zbiorowej
takich jak: rak skóry czy infekcje wywołane przez są kurtyny spawalnicze osłaniające obszar, w któ-
gromadzenie się bakterii w pękających bąblach rym wykonywane jest spawanie.
pooparzeniowych. Biorąc pod uwagę oświetlenie elektryczne oraz
promieniowanie optyczne, w środowisku pracy
OCHRONA OCZU najbardziej narażone są oczy. W wielu sytuacjach
PRZED PROMIENIOWANIEM OPTYCZNYM pracownicy nie są izolowani poprzez zastosowanie
Zagadnienia ochrony przed promieniowaniem środków ochrony zbiorowej od z
ródeł promienio-
optycznym odnoszą się w głównej mierze do ochro- wania nadfi oletowego (np. lampy używane w so-
ny oczu, gdyż właśnie oczy są na nie najbardziej lariach), podczerwonego (piece hutnicze), spawal-
narażone. Należy oczywiście pamiętać, że odpo- niczego (ręczne prace spawalnicze) lub olśnienie
wiednio duże dawki promieniowania nadfioletowe- promieniowaniem słonecznym (prace na otwartej
go i podczerwonego mogą wywołać bardzo groz
ne przestrzeni). Z tego względu w niniejszym opra-
w swych skutkach efekty patologiczne na skórze. cowaniu najwięcej uwagi poświęcono środkom
Do ochrony przed promieniowaniem optycznym ochrony oczu stosowanym do ochrony przed
wykorzystywane są środki ochrony indywidualnej promieniowaniem nadfi oletowym, podczerwonym
i/lub zbiorowej. Najważniejsza zasada stosowania i olśnieniem słonecznym. Dla poszczególnych ro-
środków ochrony indywidualnej mówi, że środki dzajów promieniowania podano podstawowe wska-
te należy stosować, jeśli wszelkie inne sposoby zówki dotyczące doboru i użytkowania środków
likwidacji lub zabezpieczeń przed szkodliwym ochrony oczu i twarzy. Pominięto szczegółowy opis
promieniowaniem zostały już wyczerpane. Zasada pozostałych typów środków ochrony indywidualnej,
ta ma również zastosowanie do zagrożeń będących ze względu na obszerność tematyki. Zagadnienia
wynikiem promieniowania optycznego występujące- te będą przedmiotem odrębnego artykułu.
r e k l a m a
www.promotor.elamed.pl 13
Temat numeru  Promieniowanie optyczne
Oznaczenie Postrzeganie kolorów Typowe zastosowania Typowe z
ródła*
do użytku w obecności z
ródeł, które emitują głów-
lampy rtęciowe niskoprężne, takie jak
może być pogorszone, chyba nie promieniowanie nadfioletowe o długościach fal
2-1,2 lampy używane do wzbudzania fluorescen-
że występuje znakowanie krótszych niż 313 nm i kiedy olśnienie nie jest istotnym
2-1,4 cji lub  czarne światło , lampy aktyniczne
2C-shade (2C-zaciemnienie) czynnikiem; pokrywa się ono z pasmem UVC i większo-
2-1,7 oraz bakteriobójcze
ścią pasm UVB**
2-2 lampy rtęciowe średnioprężne, takie jak
2-2,5 lampy fotochemiczne
lampy rtęciowe wysokoprężne i lampy
2-3 do użytku w obecności z
ródeł, które emitują intensywne
może być pogorszone, chyba halogenowe, takie jak lampy słoneczne
2-4 promieniowanie zarówno w zakresie UV i świetle widzial-
że występuje znakowanie używane w solariach
nym, przez co wymagane jest osłabienie promieniowa-
2C-shade (2C-zaciemnienie)
układy lamp impulsowych; wysokoprężne
nia widzialnego
i bardzo wysokoprężne lampy rtęciowe,
2-5
takie jak lampy słoneczne używane w so-
lariach
*
Przykłady podane są dla ogólnej informacji.
**
Długości fal tych pasm są zalecane przez CIE (to jest od 280 nm do 315 nm dla UVB i od 100 nm do 280 nm dla UVC).
Opisane filtry nie są odpowiednie do bezpośredniej obserwacji jaskrawych z
ródeł światła, takich jak łuk wysokociśnieniowych lamp ksenonowych lub
łuk spawalniczy. Do tego celu zaleca się używanie filtru spawalniczego, opisanego w EN 169.
Wskazówki podane powyżej nie dotyczą osób ze światłowstrętem lub podlegających leczeniu, które może zwiększyć czułość oczu na promieniowanie
optyczne.
Tab. 1. Przeznaczenie, właściwości i typowe zastosowania filtrów chroniących przed promieniowaniem nadfioletowym [4]
Typowe zastosowanie dla z
ródeł światła
TYPY ŚRODKÓW
Oznaczenie o średniej temperaturze
OCHRONY OCZU I TWARZY
[�C]
Do ochrony przed wymienionym promieniowaniem 4-1,2 do 1050
4-1,4 1070
optycznym służą następujące cztery podstawowe
4-1,7 1090
4-2 1100
kategorie środków ochrony oczu:
4-2,5 1150
" okulary ochronne;
4-3 1190
4-4 1290
" gogle ochronne;
4-5 1390
" osłony twarzy;
4-6 1510
4-7 1650
" osłony spawalnicze (do tej kategorii ochron oczu
4-8 1810
zaliczamy spawalnicze: tarcze, przyłbice, gogle 4-9 1990
4-10 2220
i kaptury) [2].
Tab. 2. Przeznaczenie, właściwości i typowe zastosowania filtrów
W wymienionych kategoriach środków ochrony oczu
chroniących przed promieniowaniem podczerwonym [5]
montuje się wizjery, szybki ochronne lub filtry (do grupy
fi ltrów zaliczamy: fi ltry spawalnicze, fi ltry chroniące są filtry spawalnicze, dla których oznaczenie to tylko
przed nadfioletem, filtry chroniące przed podczerwie- jeden z wymienionych powyżej stopni ochrony.
nią, filtry chroniące przed olśnieniem słonecznym, filtry Dla filtrów chroniących przed promieniowaniem
chroniące przed promieniowaniem laserowym). laserowym stosuje się oznaczenia od L1 do L10.
Oznaczenia te określa się na podstawie gęstości
ZASADY DOBORU FILTRÓW optycznej filtru dla długości fali, dla której ma być
Podstawowym parametrem charakteryzującym klasę zapewniona ochrona, oraz na podstawie badania
ochrony filtra  niezależnie od przeznaczenia  jest odporności na promieniowanie laserowe.
jego stopień ochrony. Jest to parametr, który wyzna-
cza się na podstawie wartości współczynnika prze- FILTRY CHRONI
CE
puszczania światła. Im większa jest wartość stopnia PRZED PROMIENIOWANIEM
ochrony, tym ciemniejszy filtr. W zależności od prze- NADFIOLETOWYM
znaczenia fi ltrom przypisuje się również numery Do ochrony przed promieniowaniem nadfioletowym
kodowe. W skład kompletnego oznaczenia fi ltrów służą fi ltry montowane w okularach, goglach lub
wchodzą numer kodowy oraz oznaczenie. Wyjątkiem osłonach twarzy. Przeznaczenie, właściwości i typowe
Czynność q > 800
q Ł� �70 70 < q Ł� 200 200 < q Ł� 800
spawanie i lutospawanie 4 5 6 7
Uwaga, q oznacza natężenie przepływu acetylenu w litrach na godzinę.
W zależności od warunków stosowania może być użyte kolejno większe lub mniejsze oznaczenie.
Tab. 3. Oznaczenia stosowane przy spawaniu gazowym i lutospawaniu [3]
Czynność
900 Ł� q Ł� 2000 2000 < q Ł� 4000 4000 < q Ł� 8000
cięcie tlenem 5 6 7
Uwaga, q oznacza natężenie przepływu tlenu w litrach na godzinę.
W zależności od warunków stosowania może być użyte kolejno większe lub mniejsze oznaczenie.
Tab. 4. Oznaczenia stosowane przy cięciu tlenem
14 Promotor 3/12
Temat numeru  Promieniowanie optyczne
zastosowania filtrów chroniących przed promieniowa- " dla spawania gazowego i technik pokrewnych
niem nadfioletowym przedstawiono w tab. 1. (takich jak lutospawanie i cięcie strumieniem
Opcjonalnie filtry mogą zapewniać niezakłócone plazmy) natężenia przepływu gazu przez palnik;
rozpoznawanie kolorów. Dla tego typu fi ltrów po- " dla spawania łukiem elektrycznym, żłobienia elek-
między 500 nm a 650 nm widmowy współczynnik tropowietrznego i cięcia strumieniem plazmy rodzaj
przepuszczania powinien być nie mniejszy niż metody spawania oraz natężenie prądu.
0,2 wartości współczynnika przepuszczania światła Do pozostałych czynników mających wpływ na do-
(wyliczonego dla zakresu od 380 nm do 780 nm), bór filtra można zaliczyć:
a względny wizualny iloraz osłabienia Q, dla sy- " ustawienie operatora względem płomienia lub
gnałów świetlnych czerwonych, żółtych, zielonych łuku, na przykład w zależności od tego, czy ope-
i niebieskich, powinien być nie mniejszy niż 0,8. rator pochyla się nad przedmiotem spawanym,
czy przyjmuje pozycję z wyciągniętymi rękoma,
FILTRY CHRONI
CE może być konieczna zmiana o co najmniej jedno
PRZED PROMIENIOWANIEM oznaczenie filtru;
PODCZERWONYM " lokalne oświetlenie;
Do ochrony przed promieniowaniem podczerwo- " czynnik ludzki.
nym służą fi ltry montowane w okularach, goglach Czynniki te są bardzo trudne do oceny, w związku
lub osłonach twarzy. Podobnie jak w przypadku z tym doboru filtra dokonuje się tylko z uwzględnie-
opisywanych powyżej fi ltrów chroniących przed niem metody spawania oraz natężenia przepływu
nadfi oletem opcjonalnie fi ltry te mogą zapewniać gazu lub natężenia prądu spawania. W tab. 3
niezakłócone rozpoznawanie kolorów. Dla tego i 4 podano oznaczenia filtrów, które potwierdzone
przypadku wymagania są identyczne jak przy w praktyce okazały się odpowiednie do ochrony pra-
fi ltrach chroniących przed nadfi oletem. Filtry, dla cowników o normalnym wzroku oraz uśrednionych
których deklaruje się zwiększony współczynnik warunków pracy. Przyjęto, że typowa odległość oczu
odbicia w podczerwieni, powinny mieć średni wid- spawacza od jeziorka spawalniczego wynosi około
mowy współczynnik odbicia, większy niż 60% dla 50 cm, a średnie natężenie oświetlenia stanowiska
zakresu długości fali od 780 nm do 2000 nm. Filtry, pracy wynosi w przybliżeniu 100 lx.
które spełniają to wymaganie, mogą być oznakowa- Oznaczenia fi ltrów stosowanych przy spawaniu
ne  oznaczenie  R . Przeznaczenie, właściwości łukiem elektrycznym i żłobieniu elektropowietrznym
i typowe zastosowania fi ltrów chroniących przed podano w tab. 5.
promieniowaniem podczerwonym przedstawiono W tab. 5 użyto następujących skrótów:
w tab. 2. " spawanie elektrodą otuloną wchodzi w skład
MMA (ręczne spawanie elektryczne metalu);
FILTRY CHRONI
CE " symbol MAG odpowiada spawaniu elektrodą
PRZED PROMIENIOWANIEM topliwą w osłonie gazu aktywnego chemicznie;
POWSTAJ
CYM PODCZAS SPAWANIA " symbol TIG odpowiada spawaniu elektrodą wol-
Do ochrony przed promieniowaniem spawalniczym framową w osłonie gazu obojętnego;
i występującym w technikach pokrewnych służą " symbol MIG odpowiada spawaniu elektrodą
filtry montowane w przyłbicach, tarczach, goglach topliwą w osłonie gazu obojętnego;
lub osłonach spawalniczych (kapturach). Dobiera- " żłobienie elektropowietrzne odpowiada użyciu
jąc odpowiedni filtr spawalniczy, należy uwzględnić elektrody węglowej i sprężonego powietrza stoso-
następujące czynniki: wanego do wydmuchiwania stopionego metalu.
r e k l a m a
www.promotor.elamed.pl 15
Temat numeru  Promieniowanie optyczne
Gdy konieczna jest ochrona pomocników
spawaczy i innych osób znajdujących się w po-
bliżu miejsc, w których wykonywane są operacje
spawalnicze, zaleca się stosować fi ltry o ozna-
czeniach od 1,2 do 4. Jednakże, jeżeli poziomy
ryzyka tego wymagają, zaleca się stosować filtry
o wyższych oznaczeniach. Jeżeli pomocnik spa-
wacza jest w tej samej odległości co spawacz,
obaj powinni stosować filtry o tych samych ozna-
czeniach.
Filtry spawalnicze, dla których zadeklarowa-
no, że mają podwyższony współczynnik odbicia
w podczerwieni, powinny mieć średni współczynnik
odbicia w podczerwieni, w zakresie długości fali
od 780 nm do 2000 nm, większy niż 60%.
OKULARY PRZECIWSA
ONECZNE
Do ochrony przed olśnieniem słonecznym służą
zazwyczaj okulary przeciwsłoneczne wyposażone
w odpowiednie fi ltry. Głównymi zadaniami fi ltrów
chroniących przed olśnieniem słonecznym są:
ochrona oka ludzkiego przed zbyt silnym promie-
niowaniem słonecznym, zmniejszenie zmęczenia
oka oraz poprawa odbioru bodz
ców wzrokowych.
Dobiera się je w zależności od jasności otoczenia
i indywidualnej wrażliwości na olśnienie, aby także
przy długotrwałym ich używaniu możliwe było pa-
trzenie bez zmęczenia. W sytuacjach wątpliwych
należy poradzić się specjalisty w dziedzinie optyki
oftalmicznej.
Filtry o kategorii 4 (do zastosowań ogólnych)
oraz o numerach kodowych 5-4,1 i 6-4,1 (do zasto-
sowań zawodowych) są nieodpowiednie podczas
kierowania pojazdami.
Dobierając filtry przeciwsłoneczne przeznaczone
do stosowania podczas kierowania pojazdami (filtry
kategorii 0, 1, 2 i 3), należy pamiętać, że wizualny
iloraz osłabienia świateł sygnalizacyjnych nie powi-
nien być mniejszy niż 0,80 dla świateł czerwonych
i żółtych, nie mniejszy niż 0,40 dla niebieskich oraz
nie mniejszy niż 0,60 dla zielonych. q�
Piśmiennictwo
1. Wolska A., Pawlak A.: Nielaserowe promieniowanie optycz-
ne [w:] Bezpieczeństwo i ochrona człowieka w środowisku
pracy. Tom 11. CIOP-PIB, Warszawa 2010.
2. PN-EN 166:2005 Ochrona indywidualna oczu. Wymaga-
nia.
3. PN-EN 170:2005 Ochrona indywidualna oczu. Filtry
chroniące przed nadfioletem. Wymagania dotyczące
współczynnika przepuszczania i zalecane stosowanie.
4. PN-EN 171:2005 Ochrona indywidualna oczu. Filtry
chroniące przed podczerwienią. Wymagania dotyczące
współczynnika przepuszczania i zalecane stosowanie.
5. PN-EN 169:2005 Filtry spawalnicze i fi ltry dla technik
pokrewnych. Wymagania dotyczące współczynnika prze-
puszczania i zalecane stosowanie.
6. PN-EN 172:2000 Ochrona indywidualna oczu. Filtry
chroniące przed olśnieniem słonecznym do zastosowań
przemysłowych.
7. PN-EN 1836:2001 Ochrona indywidualna oczu. Okulary
i filtry chroniące przed olśnieniem słonecznym, do zasto-
Tab. 5. Zalecane oznaczenia stosowane przy spawaniu łukowym [3]
sowań ogólnych.
16 Promotor 3/12
14
15
14
14
13
14
14
13
13
13
13
13
12
12
12
12
12
12
12
11
11
11
11
11
11
0
1
23
10
10
Natężenie prądu [A]
10
10
9
9
10
11
91
1
11
10
9
8
9
7
9
10
6
Uwaga, termin  metale ciężkie stosuje się do stali, stopów stali, miedzi, stopów miedzi itp.
8
8
8
4
5
1,5
6
10
15
30
40
60
70
100
125
150
175
200
225
250
300
350
400
450
500
600
1,5
6
10
15
30
40
60
70
100
125
150
175
200
225
250
300
350
400
450
500
600
TIG
MAG
Proces
plazmy
Żłobienie
Spawanie
mikroplazmowe
Elektrody otulone
elektropowietrzne
Cięcie strumieniem
MIG metali ciężkich
MIG dla stopów lekkich