dr inż. Katarzyna Majchrzycka,
Środki ochrony indywidualnej
dr inż. Krzysztof Baszczyński
Centralny Instytut Ochrony Pracy  Państwowy Instytut Badawczy
 obowiązki pracodawców Zakład Ochron Osobistych
Środki ochrony indywidualnej należą do gru- zabezpieczające przed działaniem niebezpiecznych " obowiązku ich nieodpłatnego dostarczania pra-
py urządzeń stanowiących bezpośrednią i szkodliwych dla zdrowia czynników występujących cownikom;
ochronę pracownika przed zagrożeniami w środowisku pracy oraz informować go o sposobach " właściwego doboru do zagrożeń;
występującymi w środowisku pracy. Decyzja posługiwania się tymi środkami. Zgodnie z p. 3 tego " organizowania szkoleń;
o ich zastosowaniu powinna być poprzedzo- samego art. środki ochrony indywidualnej dostarcza- " zapewnienia odpowiedniego sposobu przecho-
na wszelkimi możliwymi działaniami, za- ne przez pracodawcę powinny spełniać wymagania wywania, czyszczenia, dezynfekcji, konserwacji,
równo technicznymi, jak i organizacyjnymi, dotyczące oceny zgodności określone w odrębnych dokonywania niezbędnych napraw.
mającymi na celu eliminację zagrożeń lub ich przepisach (Dyrektywa 89/686/EWG, Rozporządzenie W celu spełnienia powyższych obowiązków ko-
ograniczenie do poziomu dopuszczalnego. MG z dnia 21 grudnia 2005 r. w sprawie zasadni- nieczny jest przede wszystkim prawidłowy wybór
czych wymagań dla środków ochrony indywidualnej, spośród oferowanych na rynku środków ochrony
Pomimo tej zasady stosowanie środków ochrony Dz.U. nr 259, poz. 2173). indywidualnej tych wyrobów, które:
indywidualnej nadal jest powszechne na wielu sta- Szczegółowe regulacje prawne dotyczące zasad " spełniają podstawowe wymagania dotyczące
nowiskach pracy (rys. 1). W szczególności dotyczy bezpiecznego stosowania środków ochrony indywi- projektowania i wytwarzania w odniesieniu do bez-
to stanowisk pracy w górnictwie, budownictwie, dualnej są określone w Rozporządzeniu Ministra Pracy pieczeństwa i ochrony zdrowia (oznakowanie CE);
transporcie, w pomieszczeniach o niewielkiej kuba- i Polityki Społecznej z dnia 11 czerwca 2002 r. zmieniają- " są odpowiednie do istniejącego zagrożenia;
turze, jak zbiorniki, studzienki, kanały oraz w przy- cego rozporządzenie w sprawie ogólnych przepisów BHP " nie powodują same z siebie zwiększenia zagroże-
padku wszelkich działań ratowniczych. (Dz.U. nr 91, poz. 811). Zmiany te w części dotyczącej nia;
środków ochrony indywidualnej (załącznik nr 2 do ww. " są odpowiednie do warunków panujących na da-
Prawo rozporządzenia) wynikają z wdrożenia postanowień nym stanowisku pracy;
Podstawowym aktem prawnym regulującym posta- Dyrektywy 89/656/EWG (L 393/18 z 30.12.1989 r.) " odpowiadają wymaganiom ergonomicznym
nowienia dotyczące stosowania środków ochrony w procesie integracji z Unią Europejską. i uwzględniają stan zdrowia pracownika;
indywidualnej jest Kodeks pracy (Ustawa z dnia " są dopasowane do użytkownika po niezbędnym
26 czerwca 1974 r.  tekst jednolity). Zgodnie z art. 2376, Obowiązki pracodawcy wyregulowaniu.
p. 1 pracodawca jest obowiązany dostarczyć pracow- Obowiązki z tytułu stosowania ŚOI spoczywające Przed przystąpieniem do doboru środków ochrony
nikowi nieodpłatnie środki ochrony indywidualnej na pracodawcy dotyczą przede wszystkim: indywidualnej należy przeprowadzić identyfikację
www.promotor.elamed.pl
14 " prezentacje 2012
wszystkich zagrożeń występujących w środowisku sprzętu oraz metody, którymi można je zidentyfiko-
pracy oraz dokonać oceny ryzyka zawodowego, wać. Podstawowym założeniem do opracowywania
uwzględniając ponadto: metod sprawdzania było nieużywanie żadnych na-
" warunki klimatyczne stanowiska pracy; rzędzi i aparatury badawczej, a jedynie zastosowanie
" dodatkowe zagrożenia związane z koniecznością oceny organoleptycznej oraz manualnego spraw-
stosowania środka ochrony indywidualnej; dzania poprawności funkcjonowania sprzętu.
" cechy użytkownika; Należy podkreślić, że częstą przyczyną wypadków
" czas pracy i inne specyficzne uwarunkowania, przy pracy jest nieużywanie przez pracowników
Rys. 1. Liczba osób, w stosunku do których zastosowano środki
które mogą ujemnie wpływać na stan zdrowia lub środków ochrony indywidualnej dostarczanych
ochrony indywidualnej do wyeliminowania lub ograniczenia
samopoczucie pracownika. przez pracodawcę, a także brak tych środków
ryzyka zawodowego (dane GUS)
Na pracodawcach spoczywa także obowiązek określe- na wyposażeniu stanowisk pracy lub ich nieprawi-
nia warunków używania środków ochrony indywidual- dłowy dobór. Niechęć do stosowania przez pracow-
nej. Przy określaniu tych warunków należy uwzględnić Nieprawidłowości ników tych środków może wynikać z ich niedopaso-
stopień zagrożenia, częstość narażenia na zagrożenie, Jednym z podstawowych problemów związanych wania do warunków panujących na stanowiskach
cechy stanowiska pracy każdego pracownika i skutecz- ze stosowaniem środków ochrony indywidualnej pracy oraz wyboru przez pracodawców z oferty
ność działania środków ochrony indywidualnej. jest zapewnienie, aby w użytkowaniu znajdował się rynkowej wyrobów o złej jakości, które stanowią
Przepisy dotyczące bezpiecznego stosowania tylko ten sprzęt, który ma odpowiednie właściwości jedynie iluzoryczną ochronę przed zagrożeniami.
środków ochrony indywidualnej zawierają również ochronne. Podstawowym warunkiem osiągnięcia ta- Jednocześnie należy podkreślić, że dzięki licznym
obowiązki szkoleniowe, informacyjne i konsultacyj- kiego stanu jest prawidłowa kontrola techniczna pro- pracom o charakterze badawczym i rozwojowym
ne. Zarówno pracownicy, jak i osoby nadzorujące wadzona przez samych użytkowników oraz służby powstają nowe wyroby z wykorzystaniem nowo-
stosowanie tych środków powinny wiedzieć: BHP w zakładach pracy. W ramach I części Programu czesnych technologii, zaawansowanych technicz-
" jakie właściwości ochronne ma sprzęt; Wieloletniego pn.  Poprawa bezpieczeństwa i wa- nie materiałów, a także systemów elektronicznych,
" jakie są konsekwencje jego niestosowania; runków pracy koordynowanego przez CIOP  PIB które zapewniają pracodawcom możliwość zakupu
" w jaki sposób należy go prawidłowo użytkować; w latach 2008-2010 opracowano multimedialne środków ochrony indywidualnej odpowiednich
" jak czyścić środki ochrony indywidualnej oraz materiały informacyjne prezentujące w przystępny do zmieniających się warunków pracy i rosnących
kiedy należy je wycofać z użycia. sposób, możliwe do wykrycia wady i uszkodzenia potrzeb pracowników. q�
www.promotor.elamed.pl
prezentacje 2012 " 15