Dzisiaj będziemy w obszarze etyki normatywnej, czyli przedstawimy sobie na dzisiejszych wykładach podstawowe kategorie etyczne. Niewątpliwie najważniejszym terminem jest termin dobra moralnego i zła moralnego. Dobro moralne to to, co powszechnie i historyczne jest uważane za słuszne, pożądane, godne naśladowania, godne polecenia i wartościowe moralnie. To najszczególniej postepowanie, które zmierza do tego, co jest korzystne, lub przyjazne dla innych ludzi, albo też osiaganie przez człowieka bądź grupe celu godnego upowszechnienia. Dobrem moralnym może być:

- Wiara w Boga.
- Pozazmysłowa miłośc do bliźniego, gdzie ideałem jest tu matka Teresa z Kalkuty.
- Zaangazowanie się w sprawy ludzkiej troski, jak na przykład ochrona srodowiska naturalnego, czy praca misyjna lekarzy, duchownych, żołnierzy.
- Każdy jednorazowy, lub długotrwały czyn, akt sympatii.
- Krzewienie wartości budzących zrozumieniei poszanowanie jednostkowego, oraz społecznego trudu.

Dobro w rozwiązaniach etycznych wystepuje w dwóch znaczeniach:

- Szerszym jako określone czyny i ich motywacje.
- Węższym, jako dobra moralne czynów i postępowania ludzkiego.

W dziejach rozpoznano siedem stanowisk różniących się pod względem wyboru najwyższego dobra. Jest to:

1. Teocentryzm - Bóg i religia.
2. Hedonizm - Jako dobro i przyjemność.
3. Eudajmonizm - Dobro jako szczęście.
4. Rygoryzm - Przykład postępowania własnego, jako źródła czynów odwzajemnionych przez innych (Imperatywy Kanta).
5. Perfekcjonizm - Sprawne, doskonałe postepowaniewzbogacające siebie, o czym była mowa w założeniach sokrateizmu i stoicyzmu.
6. Ewolucjonizm - Przypisywanie genezy i rozwoju moralności, czyli zasad, norm, wartości prawom ewolucji.
7. Utylitaryzm - Poprzez korzyść własną do korzyści ogółu. Poprzez przyjemność własną do przyjemności ogółu.

Kategorią przeciwstawiającą się dobru moralnemu jest zło morlane. Jest to to, co jest powszechnie uznawane za niegodziwe, niekorzystne, złe, krzywdzące i niewartościowe. Kolejnym ważnym pojęciem jest sumienie. Jest to dyspozycja człowieka do immanentnych i krytycznych ocen własnego postępowania rozpatrywanego z pozycji skutków działania. Można też powiedzieć, że jest to źródło odpowiedzialności za indywidualne czyny człowieka, jak również, że jest to zdolnośc do reagowania na dobro, lub zło morlane także w odniesieniu do wrogich ludziom czynów bliskich. Wpływ na sumienie mają:

- Zakazy i nakazy okreslone przez zbiorowość, kształtowane w drodze internalizacji norm.
- Uczucia rodzące się z poczucia odpowiedzialności za własne postępowanie.
- Obawa przed transcendalną karą. Dla ateistów - przekazane w wychowaniu poczucie wstydu, lub strach przed krzechem społeczności (Prawo karne).
- Wola spełnieniawaznego obowiązku i oczekiwanie na płynące z tego zadowolenie.

Normy moralne to podstawa wszelkich systemów społecznej kontroli. Jest to inaczej zadanie kategoryczne lub hipotetyczne, bezwzględne, lub warunkowe występujące w postaci nakazu lub zakazu. Mają charakter uniwersalny i są często uświęcone w etykach religijnych na przykład normach:

- Nie zabijaj.
- Nie kradnij.
- Nie cudzołóż.
- Szanuj starszych.
- Nie zazdrość innym.
- Nie oszukuj, czyli nie podawaj fałszu zamiast prawdy.
- Bądź uczciwym.

Normy moralne moga posiadać różne hierarchie adresatów i zwolenników. Mogą być też różnie interpretowane. Nie występują tez samodzielnie, lecz zawsze jako uzupełnienie norm prawnych i obyczajowych. Kolejnym ważnym pojęciem jest pojęcie czynu moralnego. Sa to akty dobrej woli, sympatii, współczucia, pozbawione jakiegokolwiek nacisku z zewnątrz, lub wynikające z chęci przypodobania się. Inaczej sa to wszelkie działania nakierowane na drugiego człowieka i mające na celu jego dobro wypełnione bez przymusu. Występują dwa rodzaje czynów moralnych ze względu na ich charakter - dobre i złe, czyli ujmujace działania nakierowane na szkodę człowieka. Występują dwa rodzaje czynów moralnych ze względu na czas ich trwania:

- Krótkotrwałe - Akty jednorazowe, lub rzadko występujące.
- Długotrwałe - Ciągłe stany poszerzenia pola przejawialnego dla innych dobra.

Kolejne pojęcie to postępowanie moralne. Jest to zwykłe przestrzeganie norm moralnych, obyczajów panujących w danej zbiorowości, adaptowanie wartości uznawanych przez nią, wypełnianie nakazów obowiązku wedle panujących reguł z poczuciem pełnej odpowiedzialności za to, co się robi w zyciu. Dalej mamy oceny moralne. Są to sądy przypisujące określonymczynom wartość, lubodmawiające im pozytywnego znaczenia w ludzkim postępowaniu. W ich przekazie zawarta jest aprobata, lub dezaprobata dla działania weryfikowanego przez jednostkę, lub grupę. Poniżej przedstawione zostały przykłady terminologicznych ocen moralnych w opiniach:

- Dobry - Niedobry
- Ludzki - Nieludzki
- Godny - Niegodny
- Słowny - Niesłowny
- Odpowiedzialny - Nieodpowiedzialny
- Sprawiedliwy - Niesprawiedliwy

Dotyczą one w ogólnym kontekście opinii na temat dobra lub zła moralnego. Służą weryfikacji, a na tej podtsawie klasyfikcaji jednostek i przeróżnych grup. Kolejne ważne w etyce pojęcie, to sankcje moralne. Jest to okreslony sposób reagowania grupy na przekroczenia okreslonych norm moralnych i zasad postępowania. Oto, jakie mamy formy sankcji:

- Stymulujące, lub bariery okreslonego działania.
- Kary.
- Nagrody.

Kolejna rzecz, to motywy morlane. Sa to pobudki do okreslonego postepowania. Obejmuja one proces dochodzenia do decyzji o czynie, objawionym w wyborach moralnych. Motywy postępowania moga i powinny wpływać na dokonywanie ocen moralnych i wymierzenie sankcji. Niektóre systemy etyczne nie brały ich pod uwage, jak na przykład utylitaryzm. Wartości moralne z kolei są podtsawową kategorią etyki normatywnej. Termin ten:

- W szerszym zakresie oznacza wszystkie cenne, lub cenione jakości morlane, godne pożądania, zalecenia i wybory, które stanowić mogą finalny, czyli końcowy w okreslonym działaniu cel ludzkich zabiegów.
- W znaczeniu węższym zaś przez wartość moralną rozumie się wszelkie dobra moralne, pozytywne zachowanie się ludzi, bądź tez zasadę tego postępowania.

Inaczej mówiąc wartośc moralna jest tym, co ma szczególne znaczenie dla człowieka, lub tym, co decyduje o charakterze, sensie, oraz sposobach ludzkich działań zmierzających do pozystkania określonego dobra. Oto, jakie mamy rodzaje wartości moralnych:

- Osobowe, czyli ideały i dobra wyboru.
- Grupowe, czyli religijne, zawodowe i narodowe.
- Powszechne, czyli gdy mówimy o takich pojęciach, jak Bóg, zycie, miło.ść, przyjaźń, rodzina.

Wartości moralne mogą być hierarchizowane:

- Codzienne - Wyższe
- Odświętne - Najwyższe

Postrzeganie wartości może doprowadzić do relatywizmu, jak też sytuacjonizmu moralnego. Kolejne ważne pojęcie to egozim. Jest to dyspozycja ludzi do czynów samolubnych. W przypadku konfliktu dobra własnego z ogólnym, egoista, lub egoiści wybierają zawsze to pierwsze. Mamy dwa rodzaje egoizmy - indywidualny i grupowy. Fundamentalne postaci egoizmu w poglądach moralnych:

- Tomasz Hobbes - Umowa społeczna.
- Fryderyk Nietsche - Swawola siły.

Altruizm z kolei jest przeciwieństwem egoizmu i oznacza bezinteresowną troske o innych. Pojęcie to wprowadził do filozofii August Comte i uznawał konflikt pomiędzy egoizmem a altruizmem jako cywilizacyjne tło wyborów jednostkowych i grupowych.