Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu

Wydział Inżynierii Kształtowania Środowiska i Geodezji

Kierunek: Inżynieria Środowiska

Zarządzanie Środowiskiem

Wdrożenie systemu EMAS dla gospodarstwa

rolnego.

Marita Waścińska

1.

Cel wdrożenia systemu EMAS

Audyt EMAS jest cennym narzędziem dla gospodarstwa rolnego, dzięki któremu będzie

można oceniać oraz ulepszać jego oddziaływanie na środowisko.

Celem wprowadzenia audytu jest uzyskanie oszczędności, a także osiągnięcie korzyści.

Wdrożenie systemu zarządzania środowiskowego jest głównym zabiegiem zmierzającym

do tego, by firma była postrzegana zarówno przez klientów jak i pracowników

jako przyjazne środowisku.

2.

Dane firmy

Nazwa: Gospodarstwo rolne

Właściciel firmy: Tadeusz Łukowiak

Adres: Dubin 23, 63-920 Pakosław

Województwo: Wielkopolska

Powiat: Rawicki

Gmina: Jutrosin

Powierzchnia gospodarstwa: 5 ha

Liczba osób pracujących w gospodarstwie: 2

3. Lokalizacja

4. Decyzja o wdrażaniu systemu zarządzania środowiskiem

Mając na celu poprawę jakości świadczonych usług, podniesienie świadomości

pracowników, sprawny obieg dokumentów, modernizację gospodarstwa oraz podział

obowiązków w gospodarstwie informuję, że z dniem 14 lutego 2014 roku wprowadzona

zostaje decyzja wdrażania systemu zarządzania środowiskowego. Dzięki temu systemowi

nasza firma będzie spełniać panujące w Europie standardy jakościowe dotyczące środowiska.

Poprawa wyżej wymienionych elementów wpłynie na zwiększenie dochodów

gospodarstwa, a także przyczyni się do jego sprawniejszego funkcjonowania

oraz zmniejszenia negatywnego wpływu na środowisko.

Właściciel Gospodarstwa

Tadeusz Łukowiak

5. Wpływ na środowisko



duży hałas,



emisja odorów (największa uciążliwość w czasie upałów i wietrznej pogody),



pogorszenie estetyki krajobrazu,



niszczenie przez ciężkie maszyny dróg,



wycieki olejów, pestycydy mają wpływające na wody powierzchniowe oraz gruntowe,



kanalizacja– ścieki, które powstają przez mycie i dezynfekcje urządzeń gospodarczych

oraz mycie naczyń, trafiają bezpośrednio do kanalizacji, natomiast odchody zwierzęce

odprowadzane są na płytę gnojową, znajdującą sie nieopodal obory.

Na rozpatrywanym przeze mnie terenie jest prowadzona działalność gospodarcza.

Wykorzystuje się tam takie maszyny jak traktor, przyczepy, kombajn oraz samochód

osobowy.

6. Przepływ materiałów i zasobów

WEJŚCIE( zużycie roczne):

ZUŻYCIE

Energia

Energia elektryczna

6000 kWh

Zużycie wody

Zużycie wody wodociągowej

40000 m

3

Woda ze studni

3000 m

3

Opakowania

Opakowania

60 kg

Produkty pomocnicze

olej smarowy

500

paliwo

2000 l

środki czyszczące

350

rozpuszczalniki

90

farby

WYJŚCIE (zużycie roczne):

Emisja do powietrza

Zużycie

Pojazdy lekkie, benzyna

(g/km)

Pojazdy ciężkie, olej

napędowy (g/km)

CO

2

(dwutlenek węgla)

150

1000

NO

x

(tlenki azotu)

2.50

26

SO

2

(dwutlenek siarki)

0.020

1.511

Odpady

odpady niebezpieczne

60 kg

odpady opakowaniowe

170 kg

7. Opinie pracowników na temat zagadnień środowiskowych

Ankieta pracownicza:

Wykorzystywanie surowców, produktów i zasobów

x

Wykorzystywanie i dobór źródeł energii

(paliwa stałe, ciekłe, gazowe, energia elektryczna)

x

Wykorzystywanie wody i powstawanie ścieków

x

Zapobieganie i ograniczanie powstawania odpadów

x

Recykling i segregacja odpadów

x

Zanieczyszczenie powietrza, emisja pyłów i odoru

x

Ograniczanie i kontrola hałasu i wibracji

x

Przechowywanie wyrobów

x

Transport ludzi i towarów

x

Projektowanie produktów i usług z uwzględnieniem

ochrony środowiska

x

BHP w miejscu pracy

x

Zapobieganie wypadkom środowiskowym

x

Informacja dotycząca środowiska

(wewnętrzna i zewnętrzna)

x

Komunikacja z dostawcami i podwykonawcami

x

Sąsiedztwo (dialog i opinie)

x

Motywacja kierownictwa

x

Motywacja pracowników

x

Praktyki zarządzania środowiskowego

x

8. Gospodarka wodno –ściekowa



najwyższe zużycie wody jest w pomieszczeniu sanitarnym,



wylewanie do kanalizacji detergentów – czyszczenie silników pod ciśnieniem,

urządzeń gospodarczych, mycie podłóg, pomieszczeń sanitarnych,



oszczędności uzyskać można wykorzystując wodę ze studni, np.: do pojenia zwierząt,

czy mycia pojazdów rolniczych,



wycieki z rurociągów: armatura w oborze nie jest szczelna i dlatego są straty wody,



wysoka chemizacja rolnictwa sprawia, że spływy powierzchniowe z terenów

rolniczych zawierają znaczne ilości składników mineralnych. Prowadzą one

do nadmiernego użyźnienia, co skutkuje eutrofizacją zbiorników wodnych.

Do redukcji strat wody przyczynią się:



modernizacja instalacji wodociągowej (w miarę możliwości),



wprowadzenie nowoczesnych sprzętów,



poprawa świadomości właścicieli.

9. Gleba i składowanie



degradacja chemiczna gleb - stosowanie chemicznych środków ochrony roślin. Środki

te wypłukiwane są ze strefy korzeniowej co doprowadza do bezpośredniego skażenia

wód gruntowych, a w wyniku spływu powierzchniowego do skażenia cieku wodnego.

Człowiek nieświadomie może spożywać produkty roślinne pochodzące ze skażonych

pól,



zużyty olej jest wylewany do gruntu,



pogorszenie właściwości fizycznych gleby przez maszyny ciężkie - wysoki poziom

mechanizacji rolnictwa powoduje zmianę w strukturze gleby. Dochodzi wówczas

do nadmiernego zagęszczenia wierzchniej warstwy gleby i do zmniejszenia

produkcyjności gleby.



spadek zawartości próchnicy, co wpływa negatywnie na żyzność gleby,



brak wentylacji w pomieszczeniach magazynowych,



niekontrolowane gromadzenie odpadów na terenie gospodarstwa.

Do redukcji negatywnego wpływu na glebę należy:



przestrzeganie przepisów dotyczących stosowania środków ochrony roślin,



przekazywanie zużytych olejów firmom, które zajmują się odbiorem odpadów

niebezpiecznych.

Do poprawy sposobu składowania należy:



uporządkowanie

gospodarstwa czyli zabezpieczone sprzęty przechowywać

tak, by nie dochodziło do wypadków,



budowa wentylacji w magazynach.

10. Emisja do powietrza odorów i hałasu i pyłu

Przyczyną emisji są:



odory pochodzące głównie ze składowania substancji organicznej,



spaliny emitowane z maszyn,



gazy produkowane w rolnictwie to głównie CO

2

, CH

4

(gazy cieplarniane) oraz NH

4

.

Znaczna ilość metanu pochodzi z procesu trawienia zwierząt. Amoniak ulatnia się

z miejsc składowania odchodów i z deszczem opada na glebę, doprowadzając

do jej zakwaszenia,



największym zagrożeniem dla słuchu jest hałas pochodzący z maszyn stosowanych

w rolnictwie, takich jak ciągniki średniej i małej mocy, kombajny zbożowe

oraz maszyny warsztatowo-budowlane. Główną jednostką napędową, najczęściej

stosowaną w rolnictwie jest ciągnik rolniczy. Maszyna ta jest głównym źródłem

hałasu w środowisku rolnym (np. ciągnik z pełnym ładunkiem 120 dB - dopuszczalne

natężenie to ok 50 dB),



pyły i kurz, które pochodzą przez pobieranie ziaren z silosów, czy zwożenie ziaren

z pól,



lotne związki organiczne, które są uwalniane podczas prac konserwacyjnych maszyn

(lakierów, malowanie, itp.).

Do redukcji emisji do powietrza odorów, hałasu i pyłu należy:



polepszenie technik karmienia zwierząt przez zastosowanie lepszych zbilansowanych

dawek pokarmowych oraz przez usunięcie z dawek pokarmowych zbędnych ilości

aminokwasów,



poprawienie systemów utrzymania zwierząt poprzez dodawanie do odchodów

i ściółek preparatów biotechnologicznych ograniczających emisję N

2

O,



zmniejszenie emisji z obornika i gnojowicy poprzez obniżanie temperatury w miejscu

składowania odchodów,



produkcja płyt gnojowych po stronie zawietrznej względem obiektów budowlanych

i mieszkalnych, aby zmniejszyć uciążliwość dla mieszkańców,



zredukowanie lub całkowite eliminowanie hałasu tam, gdzie jest to możliwe. Można

to osiągnąć np. przez zmianę maszyn. W sytuacjach, gdzie eliminacja hałasu nie jest

możliwa, trzeba go kontrolować np. przez stosowanie materiałów dźwiękochłonnych

w budynkach.

11. Energia



niepotrzebne używanie energii,



brak zabezpieczenia instalacji elektrycznych,



urządzenia gospodarcze nie są energooszczędne – stare typy urządzeń.

Do redukcji stopnia marnowania energii należy:



polepszenie świadomości właścicieli przez zwrócenie uwagi na gaszenie światła

w miejscach, gdzie nie jest to potrzebne,



wprowadzenie nowoczesnych maszyn, które ograniczają pobór energii,



wprowadzenie zabezpieczeń instalacji elektrycznych, co zmniejszy zagrożenia

wywołane spięciami.

12. Gospodarka odpadami

Na terenie gospodarstwa znajdują się 4 kontenery na śmieci, które odbierane są prze firmę

„Gizałki” 1 raz w tygodniu.

13. Ryzyko



nieodpowiedni stan instalacji oraz urządzeń elektrycznych przez prowizoryczne

podłączenia, wystające kable, przewody niezabezpieczone przed mechanicznym

uszkodzeniem, itp,



niewłaściwe drabiny i rusztowania oraz brak zabezpieczeń podczas pracy

na wysokości,



nieprawidłowe przechowywanie maszyn,



brak porządku,



brak lub niewłaściwe zabezpieczenia studni, dołów, czy zbiorników,



wysokie ryzyko pożarowe, np. w stodole,



niekompletna apteczka,



brak tabliczek alarmowych,



brak kontroli dzieci przez rodziców

.Do redukcji ryzyka należy:



polepszenie zwiększenie przez rodziców opieki nad dziećmi.

14. Bezpośrednie aspekty środowiskowe



świadomości mieszkańców np. przez wzbogacenie wiedzy na temat pierwszej

pomocy,



polepszenie instalacji elektrycznej



stosowanie odzieży ochronnej



zamontowanie tabliczek alarmowych,



sprzątanie terenu gospodarstwa,



zabezpieczenie urządzeń i maszyn,



emisja hałasu (pracujące maszyny, zwierzęta),



emisja odorów (rozkładające się odchody zwierzęce),



produkcja nieestetycznych wizualnie elementów ( opary),



transport samochodowy (degradacja dróg przez ciężki sprzęt),



emisja SO

2

, CO

2

(zużycie energii),



zanieczyszczenia wód i gleb.

Aspekty bezpośrednie

Lp.

Proces

Aspekt

Wpływ

1

spalanie węgla

CO2, SO2,

efekt cieplarniany

2

Rozkład związków

organicznych ,odchodów

zwierzęcych, zachodzące

procesy trawienne zwierząt

CO

2

, CH

4

, NH

3

,

H

2

S

skażenie gleby

3

działające maszyny; zwierzęta produkcja hałasu

pogorszenie słuchu; nieporozumienia z

sąsiadami

4

wycieki olejów

tłuszcze

skażenie gleby

5

transport samochodowy

spaliny, nacisk na

efekt cieplarniany, erozja gruntu

powierzchnię

terenu

15. Pośrednie aspekty środowiskowe

Pośrednie aspekty środowiskowe:



produkcja odpadów, ścieków,



zużycie zasobów naturalnych- spalanie węgla



emisja odorów i hałasu

Aspekty pośrednie

Lp. Proces

Aspekt

Wpływ

1

wycieki olejów

tłuszcze

zanieczyszczenie wód

powierzchniowych oraz

gruntowych

2

rozkład organicznych

związków, odchodów

zwierzęcych, procesy

trawienne zwierząt

CO

2

, CH

4

, NH

3

, H

2

S

zanieczyszczenie wód

powierzchniowych oraz

gruntowych

2

transport samochodowy

nacisk na wierzchnią

warstwę gleby

żyzność gleby

Przyjęto, że znaczenie ponoszonych kosztów i wpływu na otoczenie będą oceniane w

skali 4- stopniowej:

0 – brak znaczenia

1 – małe znaczenie

2 – średnie znaczenie

3 – duże znaczenie

Wymagania prawne będą oceniane w skali 2-stopniowej

0 – brak wymagań prawnych związanych z aspektem

2- aspekt wymaga zgłoszenia, rejestracji lub pozwolenia na korzystanie ze środowiska

Kryteria oceny znaczenia aspektów środowiskowych

Aspekt

Wpływ

Skala

oddziaływania

Czas trwania

oddziaływania

częstotliwość Intensywność

oddziaływania

Opinia

otoczenia

Wymagania

prawne

Regulacje

prawne

koszt

Aspekt

znaczący

Suma

pkt

Emisja CO2, SO2

Efekt

cieplarniany,

zakwaszenie

gleby,

eutrofizacja wód

3

2

2

2

1

2

a

2

T

14

Emisja hałasu

Bóle głowy

3

3

1

2

1

2

a, b

0

T

12

Emisja odorów

Zanieczyszczenia

środowiska

3

1

3

3

3

2

a,c

0

T

15

Gospodarka

odpadami byt.

Zanieczyszczenia

środowiska

1

2

1

0

0

2

a,d,e,

2

T

8

Wycieki oleju,

konserwacja

maszyn, emisja

rozpuszczalników

Skażenie gleb,

1

1

1

1

1

2

a,f

2

T

9

Zrzut ścieków do

kanalizacji

1

1

1

1

2

2

a,g

1

T

9

Wszystkie wyżej wymienione aspekty są znaczące.

16. Regulacje prawne:

a- Prawo ochrony środowiska z dn.27.04.2001 z p.zm.

b- Dyrektywa 2002\49\WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dn. 25.06.2002. odnoszące się

do oceny i zarządzania poziomem hałasu w środowisku

c- Rozporządzenie Ministra środowiska z dn. 26.01.2010. w sprawie wartości odniesienia dla

niektórych substancji w powietrzu

d- EN 13429:2000 Packaging – Reuse (PN-EN 13429:2002 Opakowania – Wielokrotne

użycie),

e- EN 13193:2000 Packaging – Packaging and the environment – Terminology (PN-EN

13193:2002 Opakowania– Opakowania a środowisko – Terminologia),

f- Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 18 września 2009 r. w sprawie zakresu

i sposobu przeprowadzania badań technicznych pojazdów oraz wzorów dokumentów

stosowanych przy tych badaniach (dz. u. z dnia 21 września 2009 r.)

g - Podstawowe akta prawne w tym zakresie to: ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. – Prawo

wodne, ustawa z 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym

odprowadzaniu ścieków.

17. Polityka środowiskowa:

Podstawą działań podejmowanych w gospodarstwie rolnym, jednoznacznie wynikających z

przyjętej strategii rozwoju jest dbałość o środowisko naturalne. Polityka Środowiskowa

realizowana w naszym gospodarstwie jest odpowiednia do wpływu i skali oddziaływań na

środowisko oraz stanowi podstawę do ustalania celów i zadań środowiskowych.

Naszą politykę środowiskową charakteryzuje kilka wytycznych. Określają one zasady

zarządzania jakością i środowiskiem, którymi kieruje sie gospodarstwo. Wytyczne

te podlegają regularnej krytycznej kontroli i są dostosowane do wymogów oraz możliwości

gospodarstwa.

Do tych wytycznych należy zarówno gwarancja wysokiej jakości produktów wytwarzanych

w odpowiednich warunkach, jak i redukcja obciążenia środowiska naturalnego. Nieustannie

dążymy do tego, by wszelkie procesy zachodzące w gospodarstwie, jak najmniej obciążały

środowisko, np.: przez redukcję odpadów i zmniejszenie emisji szkodliwych substancji.

Zapewniamy oszczędność energii, przez zastosowanie żarówek energooszczędnych

i nieustannej modernizacji instalacji elektrycznej. Aby zmniejszyć uciążliwość odorów

w gospodarstwie częściowo obornik zostanie przewieziony na płytę gnojową znajdującą się

na polu oddalonym od pozostałych budynków mieszkalnych. Gwarantujemy maksymalne

bezpieczeństwo pracy i ochronę zdrowia. Będziemy dążyć do zwiększania wiedzy na temat

BHP i aktualnych przepisów. Właściciele gospodarstwa zobowiązują się do codziennej

koordynacji działań zgodnie z prezentowaną polityką gospodarstwa. Nasz system zarządzenia

środowiskiem jest sporządzony wg normy ISO 14001. Gospodarstwo zobowiązuje się

do

ciągłego doskonalenia zapobiegania zanieczyszczeniom oraz przestrzegania

obowiązujących przepisów prawnych.

ZAŁĄCZNIKI:

1. Ekomapa – gospodarka wodno-ściekowa

2. Ekomapa – gleba i składowanie

3. Ekomapa - emisja do powietrza odorów, hałasu i pyłu

4. Ekomapa- energia

5. Ekomapa- gospodarka odpadami

6. Ekomapa – ryzyko