MITOLOGIA GRECKA I JEJ

SYMBOLIKA MITOLOGIA GRECKA I

JEJ SYMBOLIKA

Zeus - bóg bogów

Hera - bogini małżeństwa

Posejdon - bóg morza

Hestia - bogini domowego ogniska

Hades - bóg zmarłych

Demeter - bogini urodzaju

Apollo - bóg sztuki

Artemida - bogini łowów

Afrodyta - bogini piękności

Hefajstos - bóg ognia

Ares - bóg wojny

Atena - bogini mądrości

Dionizos - bóg wina

Persefona - bogini kiełkującego ziarna

Hebe - bogini młodości

Helios - bóg słońca

Selene - bogini księżyca

Eos - bogini jutrzenki

Iris - bogini tęczy

Eris - bogini niezgody

Eros - bóg miłosci

Ejlejtyja - bogini rodzących kobiet

Hermes - posłaniec bogów

Nike - bogini zwycięstwa

Temida - bogini sprawiedliwości

Tyche - bogini szczęścia

Tanatos - bóg śmierci

Hekate - bogini mroku

Pan - bóg pasterzy

Asklepios - bóg medycyny

Nemezis - bogini doli

Hypnos - bóg snu

Eol - bóg wiatrów

Boreasz - bóg wiatru północnego

Zefir - bóg wiatru wschodniego

Notos - bóg wiatru południowego

Euros - bóg wiatru zachodniego

Amfitryta - bogini morza

Charyty - boginki wdzięku

Muzy - boginki sztuki

Mojry - boginki przeznaczenia

Hory - boginki pór roku

Nimfy - boginki przyrody

Chloris - bogini kwiatów

Enyo - bogini wojny

Syleni - bogowie przyrody

Mitologia grecka jest niezwykle różnorodna i

skomplikowana. Wykształciła ona system
symboliki, która była i jest inspiracją dla wielu

wybitnych twórców
(np.

Prometeusz

Rubensa). Nie sposób

analizować dzieł późniejszych twórców bez
wiedzy na temat wyobrażeń bóstw i bogiń

greckich. W poniższej notce skupię się na opisie
głównych bogów, bogiń, herosów i bohaterów

greckich ze szczególnym uwzględnieniem ich
symboliki i atrybutów.

W mitologi greckiej żadnym zgorszeniem nie
były związki homoseksualne, a na porządku

dziennym było posiadanie dzieci z własnymi
braćmi i siostrami, jak i posiadanie dzieci z

dziećmi. Dzięki temu w dzisiejszych czasach
mity greckie możemy czytać jak najlepszą

skandalizującą prozę ;)

Podobnie jak inne sąsiadujące z nimi ludy,
Grecy posiadali panteon bogów i bóstw, z

których każdy odpowiadał za pewien aspekt
rzeczywistości.

Początkiem wszystkiego
był Chaos jako pierwotny stan egzystencji, z

którego pochodzą pierwsi bogowie.

Gaja (gr. Žƀῖƀ – ―Ziemia‖) – Ziemia-Matka

Wyłoniła się z Chaosu, tak więc była jednym z
najstarszych bóstw, uosabiała płodność i

macierzyństwo.

Sama z siebie zrodziła Niebo (Uranosa) i Góry
(Ourosi), z miłości jej i Eteru rodzi się Morze

(Pontos).

Nyks (gr. Νύξ - Noc) - bogini nocy i
jednocześnie jej personifikacja

Jedna z najpotężniejszych istot boskich,
wzbudzająca szacunek ale również grozę, bał

się jej nawet sam król bogów, Zeus. Zrodzona
jako jedno z pierwszych bóstw z Chaosu. Była

siostrą i żoną innej ciemnej mocy, Ereba.

Ze związku tej dwoistej ciemności narodziły się

dwie moce jasne: Eter (Ajter) i Dzień (Hemerę),
a także duch świata podziemnego, Charon.

Jednak nie było to jedyne potomstwo ciemnej
Nocy, była ona również matką innych sił i istot

boskich, które zrodziła sama z siebie, wśród
nich wymienia się:

Mojry,

czyli boginie

losu: Kloto, Lachesis i Atropos

Kery, czyli boginie śmierci gwałtownej:
każdy człowiek posiadał własną, tak więc

było ich tyle ile ludzi na Ziemi

Ś

mierć (Tanatos) i Sen (Hypnos), jako

bliźniaczy bogowie

Zdradę, czyli bogini Apate

Niezgodę, czyli bogini Eris

Nieszczęśliwy Los, czyli bóg Moros

uosobienie żartów, kpin, drwin i nie
zasłużonej krytyki, czyli bóg Momos

strażniczkę zemsty i sprawiedliwości, czyli
bogini Nemezis

Jej potomstwo było więc utrapieniem, ale
równie często także ukojeniem losu
ś

miertelnych.

Przedstawienia i symbolika:

- skrzydlata kobieta ubraną na czarno

- jadącą

na rydwanie razem z gwiazdami
- czarne skrzydła

- wieniec z maku

ta ubraną na czarno – jadącą

na rydwanie razem z gwiazdami – czarne
skrzydła – wieniec z maku

Eros (gr. Ἔπωρ) to bóg miłości i namiętności
seksualnej

Istnieją różne wersje co do jego pochodzenia:
miał być on pierwszym z bogów,

rówieśnikiem Gai, którego obecność musiała
być konieczna do zrodzenia się pozostałych

bogów, lub też
synem Afrodyty i Aresa oraz Hermesa.

(Homoseksualizm obu bogów nie przeszkadzał
w stworzeniu nowego boga).

Przedstawienia i symbolika:
- uskrzydlony

piękny młodzieniec z łukiem i strzałą, którą
godzi w zakochanych, by ich ze sobą złączyć

- (w czasach późniejszych) pulchne niemowlę z
ł

ukiem i strzałam

- grał na lutni

- (w czasach i strzała

Chronos (gr. Χπόνορ – ―Czas‖

Bartolomeo Altomonte, Cztery Pory Roku
wyróżniające Chronosa, 1737

W przedsokratejskich pracach filozoficznych

uważany za personifikację Czasu, który
wszystko widzi, ujawnia i wyrównuje.

Czasem mylony z Kronosem.

Przedstawienia i symbolika:

- mężczyzna poruszający ―Koło Zodiaku―
- stary, mądry mężczyzna z długą, szarą brodą

Uranos (gr. Οὐπƀνόρ - ―niebo‖) pradawny bóg

nieba

Uranos jest uznawany za pierwszego boga

starożytnej Grecji. Pradawny bóg nieba, a
właściwie personifikacja tego bytu. Pierwszy

władca świata i jedno z najstarszych bóstw.

Bez udziału innej istoty poczęła go i
urodziła Gaja (Ziemia), która stała się jego

małżonką. Wspólnie spłodzili kolejne pokolenia
bogów.

Echidna (gr. ἜσιƁνƀ – ―Żmija‖) – potwór

Potwór o ciele w połowie młodej kobiety, w
połowie cętkowanego węża. Miała czarne oczy,

przerażający wygląd i była stale żądna krwi,
ż

ywiła się ludzkim mięsem.

O potwornym potomstwie Echidny
zrodzonym ze związku z Tyfonem Echidna

Chimerę

Dwugłowego psa Orthrosa

Stugłowego smoka, który strzegł jabłek
Hesperyd

Smoka kolchidzkiego

Sfinksa

Cerbera

Scyllę

Gorgonę

Hydrę Lernejską

Orła, który pożerał wąrtobę Prometeusza

Lwa Nemejskiego

Według Hezjoda Orthos zgwałcił własną matkę,
a Sfink i Lew Nemejski byli ich dziećmi.

byli ich dziećmi.

Tyfon (gr. Τςƅῶν Typhon) – potwór

Tyfon

Najmłodszy syn Gai i Tartarosa. Wg innej
wersji miał być synem Hery, poczętym bez

udziału mężczyzny. Gaja, wściekła na Zeusa za
zamknięcie jej dzieci gigantów w Tartarze,

zwróciła się o pomoc do Tartara. Ten dał jej
dwa jajka zapłodnione przez niego. Gaja

zakopała je w ziemi i po jakimś czasie na świat
wyszedł potwór Tyfon.

Przedstawienia i symbolika:
- Tyfon był pół człowiekiem, pół zwierzęciem,

wzrostem i siłą przerastał wszystkich
- był większy od największych gór, głową

zahaczał o gwiazdy
- kiedy wyciągał ręce, jedną sięgał krańców

wschodnich świata, a drugą zachodnich
- zamiast palców miał sto smoczych łbów

- od pasa w dół miał kłębowisko żmij
- u ramion miał skrzydła

- oczy jego miotały płomienie

Przedstawienia i symbolika:

- Tyfon był pół człowiekiem, pół zwierzęciem,
wzrostem i siłą przerastał wszystkich

- był większy od największych gór, głową
zahaczał o gwiazdy

Charon (gr. Χάπων) – duch związany ze śmiercią

Był przewoźnikiem dusz zmarłych przez
mityczną rzekę Styks.

Przedstawienia i symbolika:
- brodaty, siwy, szpetny starzec ubranego w

strój niewolnika (z jednym rękawem)
- okrągły kapelusz podróżny

- często stoi w łodzi z wiosłem

Nikt żywy nie miał wstępu do jego łodzi (kilka

razy zdarzyło się odstępstwo od tej zasady ale
zawsze ponosił za to karę, np. za

przewiezienie Heraklesa musiał spędzić rok
zakuty w łańcuchy), podczas podróży dusze

zmarłych musiały wiosłować, a Charon
sterował łodzią.

Za swe usługi pobierał opłatę – monetę o
wartości 1 obola, dlatego zgodnie ze

zwyczajem obowiązkiem rodziny było
umieszczanie monety w ustach zmarłego.

Hypnos (gr. Ὕπνορ) – bóg snu

Hypnos i Nyks

Był bliźniaczym bratem Tanatosa(‖Śmierci‖).

Według mitu pomógł Herze uśpić Zeusa.

Mieszkał pod grecką wyspą, w ciemnej grocie,
przez którą przepływała Leta - rzeka

zapomnienia.

Endymion, pasterz obdarzony

przez Zeusa wieczną młodością, urodą i
zarazem wiecznym snem otrzymał od

Hypnosa dar snu z otwartymi oczyma, by
mógł wiecznie wpatrywać się w swą

ukochaną Selenę. Pewne źródła podają jednak,
ż

e to sam Hypnos zakochał się w młodym

pasterzu Endymionie i pozwolił mu spać z
otwartymi oczyma, by sam mógł podziwiać

urodę ukochanego młodzieńca.

Przedstawienia i symbolika:

- wejście do groty Hypnosa porośnięte
było makami oraz innymi hipnagogicznymi

roślinami.

Atrybuty: laska i róg

g

Tanatos (gr. žάνƀƄορ Thanatos – ―Śmierć‖) –

bożek śmierci

Bliźniaczy brat Hypnosa, boga snu.

Przedstawienia i symbolika:
- młodzieńiec z czarnymi skrzydłami

- z odwróconą, zgaszoną pochodnią
- w scenach przedstawiających złożenie ciała

do grobu zwykle podtrzymuje nogi zmarłego

Eris (gr. Ἔπιρ) lub Eryda – uskrzydlona bogini

niezgody, chaosu i nieporządku

Córka Nyks (Nocy).

Eris (discordia)

Posiadająca dwie manifestacje: groźną i
ł

agodną:

Niezgoda destrukcyjna, wywołująca wojny

i Niezgoda twórcza, będąca duchem
współzawodnictwa, pobudzająca do pilnego

działania. Sprawiała, iż cieśla zazdrościł cieśli,

iż każdy artysta zazdrościł innemu, a
jednocześnie kochał własną pracę.

Przedstawienia i symbolika:
- uskrzydlona postać kobiety podobnie jak Irys

Przybyła nieproszona na
wesele Peleusa i Tetydy i rzucając między

boginie jabłko z napisem ―Dla Najpiękniejszej‖
sprowokowała pośrednio wojnę trojańską,

ponieważ wywołało to spór
między Herą, Ateną i Afrodytą, rozsądzony

przez Parysa.

Nemezis – bogini zemsty,
sprawiedliwości i przeznaczenia

(nazywana także kobietą bez winy i wstydu)

Zsyłała na ludzi szczęście lub niepowodzenie,
ś

cigała przestępców i decydowała o losie w

zależności od zasług.

Córka Nocy (Nyks), uważana za uosobienie

gniewu bogów.

Ośrodkiem jej kultu było Ramnus w Attyce.

Stała na straży równowagi świata wraz
z Eryniami.

Przedstawienia i symbolika:
- kobieta trzymająca w jednej ręce gałąź jabłoni,

w drugiej koło
- na głowie miała koronę zwieńczoną jeleniami

- a z jej pasa zwisał bicz

Atrybuty:

- koło
- poświęconym jej zwierzęciem - gryf

plan ocalenia dziecka, tak, by Kro

Rea (gr. Ῥέα)

-

rodzicielka bogów

Rea jadąca na lwie, ołtarz Pergamoński

(Muzeum Pergamońskie w Berlinie)

Jedna z Tytanid, córka Uranosa - nieba, i Gai -

ziemi.

W klasycznej mitologii stała się rodzicielką

wielu bogów i bogiń.

Była siostrą i żoną Kronosa, matką Demeter,

Hadesa, Hery, Hestii, Posejdona i Zeusa.
Kronos spłodził z Reą kilkoro dziec, ale

wszystkie połknął zaraz po narodzinach,
ponieważ dowiedział się od swoich rodziców, że

jedno z jego potomków odbierze mu tron. Lecz
gdy narodził się Zeus, Rea wraz z Gają i

Uranosem obmyśliła plan ocalenia dziecka,
tak, by Kronos mógł ponieść karę za zło

wyrządzone jego ojcu i własnym dzieciom. Rea
narodziła Zeusa na Krecie, a Kronosowi

podała do połknięcia kamień zawinięty w
pieluchy.

Przedstawienia i symbolika:
- we wcześniejszej mitologii symbolizowały ją

dwa lwy ciągnące jej powóz (Lwia Brama w
Mykenach przedstawiała właśnie tę boginię)

- symbolem są księżyc i łabędź

Erynie - boginie zemsty strzegące prawa

społecznego i naturalnego

Zostały zrodzone z krwi

okaleczonego Uranosa, spadającej na Matkę
Ziemię.

fragment fresku

Przedstawienia i symbolika:
- staruchy z wężami zamiast włosów, psimi

głowami, ciałami czarnymi jak węgiel,
skrzydłami nietoperzy i przekrwionymi
oczami.

Alekto - (gr. ἈληκƄώ) - niestrudzona

Tyzyfone - (gr. Τιƃιƅόνη) -
mścicielka, wymierzająca karę, szczególnie

prześladowała zabójców

Megajra - (gr. Μέγƀιπƀ) - wroga, zawistna

Zadaniem Erynii było prześladowanie
przestępców, przede wszystkim zabójców, lecz

także śmiertelników naruszających ład
społeczny (tabu). Ich odpowiednik w mitologii

rzymskiej to Furie.

Nimfy (gr. νύμυαι

nymphai

, l.

poj. νύμυη

nymphe

- ―dziewczyna,

narzeczona‖; łac.

nymphae

) opiekunki miejsc,

które zamieszkiwały

Mimo że umierały, były istotami

długowiecznymi i wiecznie

młodymi. Homer przedstawiał je jako
córki Zeusa.

Przedstawiano je jako piękne kobiety.
Mieszkały we wsiach, lasach i wodach. Były

duchami pól i ogólnie całej przyrody.
Stanowiły uosobienie jej płodności i wdzięku.

Zamieszkiwały groty, gdzie spędzały czas
przędąc i śpiewając.

Nimfy nie stanowiły grupy jednorodnej.
Dzieliły się na różne grupy w zależności od

miejsca zamieszkania: nimfy wodne
nazywano najadami, leśne driadami, drzewne

hamadriadami, górskie oreadami, a łąkowe
lejmoniadami.

Opiekowały się boskimi niemowlętami
jak Zeus czy Dionizos, np: Almatea.

Najbardziej znanymi nimfami
były: Dafne, Echo i Kalipso.

Hades

Hades był jednym z 12 bogów olimpijskich,

mimo że nie uczestniczył w biesiadach
olimpijskich. Hades był

synem tytana Kronosa i Rei oraz
bratem Zeusa, Posejdona, Demeter, Hestii i He

ry. Uprowadził z ziemi Persefonę, córkę
Demeter, która później została jego małżonką.

Atrybuty:

- berło i klucze

- przy boku zawsze miał Cerbera – trójgłowego
psa

Hades był ja była pierwszą władczynią Całego
Chaosu, co mogłoby się kłócić z tym mitem.

W mitologii

Hera (gr. Ἥπƀ) – bogini niebios

Hera

Najstarsza córka Kronosa i Rei, żona Zeusa.

Była również zeusową siostrą, królową Olimpu,
boginią niebios, patronką macierzyństwa,

opiekunką małżeństwa i rodziny.

Uosabiała cnoty małżeńskie, w związku z czym

walczyła z wszelkimi przejawami zdrady;
sama cierpiała z powodu niewierności
małżonka.

Mity związane z Herą opisują przede
wszystkim jej spory i pojednania z Zeusem

oraz mściwe knowania wymierzone przeciwko
kochankom i nieślubnym dzieciom małżonka. Z

tego powodu stała się symbolem zazdrości.

Przedstawienia i symbolika:

- pierwotnie jej wizerunkiem był prosty słup
lub belka

- później przedstawiano ją jako poważną,

dostojną matronę
- często z jabłkiem granatu w ręce – symbolem

płodności – lub z lilią
- nosiła także diadem z gwiazd

- poświęcony jej ptak to kukułka
- na rydwanie zaprzężonym w pawie, którym

powozi Iris, według mitologii jej pokojówka
- częstym atrybutem jest krowa (Homer często

nazywa boginię ―krowiooką―, chwaląc w ten
sposób jej wielkie, błękitne oczy)

ja była pierwszą władczynią Całego Chaosu, co
pradawny bóg nieba, a

właściwie personifikacja tego bytu. Pierwszy
władca świata i

Zeus (Dzeus) (gr. ΖƂύρ, nowogr. Δίƀρ

Dias

) –

najwyższy z bogów

Grecki bóg Nieba i Ziemi. Bóg pogody; władca
błyskawic.

Bogowie olimpijscy Zeus jeden

z bogów. Można przyjąć ze Zeus był

najważniejszym z bogów, ponieważ to on był
ojcem wszystkich pokoleń bogów greckich. Zeus

w mitologii przedstawiany jest jako staruszek,
który pomimo swoich alt wciąż jest sprawny i

włada światem. To on obdziela swoje dzieci
władzą i sprawuje pieczęć nad wszystkim. W

panowaniu pomaga mu jego żona Hera, z
którą ciągle ma problemy, ponieważ nie zanosi

ona jego zdrad i ciężko każe za nie ludzi. Zeus
jako ojciec wszystkich bogów miał największą

siłę oraz władał piorunami. Zeus zamieszkiwał
Olimp to właśnie to miejsce był jego

królestwem. Zeus w mitologii przewidziany
jest jako osoba lubiąca ludzi a w szczególności

kobiety. Zeus nigdy nie umiał oprzeć się ich
wdziękom i właśnie z tego powodu maił

problemy. Począł mu się syn herkules stał się on
obrońcą ludzi i z tego powodu zapanował chaos

na Olimpie. Wszystko to, co przydarzało się
ludziom było podyktowane przez bogów

jednak Zeus nie niszczył ich bez powodu
uważał ze nie mogą oni być szkodliwi i nie są
ż

adnym zagrożeniem

Uosobienie najwyższej zasady rządzącej
Wszechświatem. Władca wszystkich bogów i
ludzi. Strzegł prawa i porządku na świecie,

bezlitośnie karząc przestępców, a zwłaszcza
morderców, krzywoprzysięzców i zdrajców.

Zeus narodził się jako ostatni ze związku
Kronosa i Rei. Kronos, przeklęty przez swego

ojca (Uranosa), którego zrzucił z tronu, został
uprzedzony przez wyrocznię, że któreś z jego

własnych dzieci pozbawi go tronu. Dlatego też
Kronos postanowił wykluczyć to zagrożenie,

pożerając swoje potomstwo. Rea zrozpaczona,
ż

e traci kolejne dzieci, będąc po raz szósty w

ciąży uciekła na Kretę (w innej wersji –
do Arkadii), gdzie w ukryciu, potajemnie,

urodziła Zeusa. Kronosowi, który ją odnalazł,
zamiast dziecka do połknięcia dała kamień

zawinięty w pieluchy, a Zeusa ukryła w grocie
pod skałą diktejską, na zboczach

góryIda na Krecie. Tam, ukrytego, karmiły
koza Amaltea, a wychowywały nimfy. Gdy

koza złamała róg, Zeus pobłogosławił go – tak
powstał róg obfitości; opowiadano, że po
ś

mierci karmicielki wziął jej skórę i pokrył nią

tarczę, którą nazywano egidą i swoje ciało,

które po okryciu było odporne na strzały.
Dokarmianiem Zeusa zajmowały się

także pszczoły z góry Idy, które specjalnie dla
niego zbierały miód. Orzeł przynosił mu co
dzień kubek nektaru.

Gdy osiągnął wiek dorosły, postanowił przejąć
władzę i zemścić się na swoim ojcu. Za

radą Metis kazał matce
podać Kronosowi środek wymiotny, dzięki

czemu przywrócił do życia swoje rodzeństwo:
Hestię, Demeter, Herę, Hadesa i Posejdona.

Rodzeństwo pod wodzą Zeusa zaatakowało
swojego ojca. Wojna trwała 10 lat, w walce za

radą Gai wsparli go cyklopi i
hekatonchejrowie, którzy byli zamknięci przez

Kronosa w Tartarze. W czasie walki Zeus
otrzymał od cyklopów broń w postaci

wykutych przez nich gromu i błyskawic. Po
zwycięskiej wojnie, gdy już przepędzono

Kronosa, rodzeństwo podzieliło się władzą,
losując dziedziny, którymi mieli odtąd rządzić.

Zeusowi przypadło niebo i zwierzchnictwo nad
innymi bogami, Posejdon stał się panem

morza, zaś Hades został panem krainy dusz.

Związki z kobietami

Narodziny Wenus

Afrodyta

- Z Afrodytą miał

6 dzieci. Afrodyta była boginią miłości i
pożądania, zrodzona z piany morskiej

zmieszanej z obciętymi sierpem
przez Kronosa genitaliami Uranosa.

Dione - Kolejna z tytanid, która według
jednej z wersji mitów miała być

matką Afrodyty.

Eurynome - Córka Okeanosa. Z nią

spłodził Charyty czyli Gracje:

Aglae, Eufrosyne, Talię.

Hera -

Siostra Zeusa, z którą

związał się dopiero po licznych przygodach

z innymi kobietami. Ich związek okazał się
jednak trwalszy od pozostałych. Hera

została jego pierwszą żoną i funkcjonuje w
mitologii jako żona boga bogów.

Wg Hezjoda był to święty związek. Z tego
związku zrodzili

się: Hebe, Ejlejtyja, Hefajstos i Ares.

Leto

- Zeus miał z nią

syna Apolla i córkę Artemidę.

Maja- Jedna z Plejad, z którą

Zeus miał syna Hermesa.

Metis - Gaja przepowiedziała Zeusowi, że

Metis zrodzi z siebie syna, który zrzuci
swojego ojca z tronu. Przerażony Zeus

połknął ją, gdy miał nadejść moment
rozwiązania. Po pewnym czasie zaczął

odczuwać silny ból głowy. Prometeusz (wg
innej wersji Hefajstos) uderzeniem siekiery

rozłupał czaszkę Zeusa, skąd wyskocz
yła Atena w pełnej zbroi.

Mnemosyne

- Kolejna z

tytanid. Była rodzicielką
9 muz: Kalliope, Klio, Polihymnii lub

Polhymnii, Euterpe, Terpsychory, Erato,
Melpomene, Talii i Uranii.

Temida - Druga żona Zeusa.

Była jedną z tytanid. Miał z nią córki,
zwane Horami (Pory Roku): Ejrene

(Pokój), Eunomia (Praworządność), Dike

(Sprawiedliwość), a także Mojry: Kloto,
Lachesis, Atropos.

Zeus był bardzo ―kochliwy‖, więc trudno je

‖,

Kobiety śmiertelne

Zeus był bardzo ―kochliwy‖, więc trudno jest

wymienić wszystkie jego związki ze
ś

miertelnymi kobietami. Praktycznie nie było

krainy w Starożytnej Grecji, która by się nie
chwaliła, że ma eponima pochodzącego od

Zeusa.

Oto tylko kilka bardziej znanych przykładów:

Alkmena, żona Amfitriona,

do której Zeus przybył pod postacią jej męża.
Urodziła ona potem Heraklesa, największego

herosa mitologii greckiej.

Danae

,

królewna argolidzka. Ponieważ jej

ojciec Akrizjos zamknął ją, by nie spłodziła
potomka, Zeus dostał się do jej komnaty

pod postacią złotego deszczu. Później
Danae urodziła syna Perseusza, herosa.

Europa

,

księżniczka sydońska, którą Zeus pod
postacią białego byka porwał na Kretę,

gdzie urodziła mu Minosa i Radamantysa.

Io,

nimfa, córka

boga argolidzkiej rzeki Inachosa,
zamieniona przez Herę w jałówkę i

nękana bąkiem. Zeus przywrócił jej
prawdziwą postać w Egipcie, gdzie

urodziła dzieci.

Lamia

, królowa Libii. Dzieci jej

i Zeusa wymordowała Hera. Lamia

zamieniła się w potwora w ludzkiej
postaci, który pożera dzieci.

Leda

królewna spartańska, do której Zeus
przyszedł pod postacią łabędzia. Zniosła

ona potem jajo, z którego wykluli
się Kastor, Polluks, Helena i Klitajmestra.

Semele,

księżniczka tebańska. Zeus, ulegając jej
prośbom, ukazał się jej w swej prawdziwej

postaci, co ją zabiło. Ponieważ była wtedy
w ciąży, Zeus zaszył sobie ich dziecko w

udzie i ―donosił’ je do końca. W ten sposób
pojawił się Dionizos.

Przedstawienia i symbolika:

- najczęściej przedstawiano go jako siedzącego

na tronie z piorunem w ręku
- chcąc ukryć swoje miłosne przygody, bardzo

często przybierał postacie zwierzęce,
np. byka czy łabędzia

Artybuty:

- złoty piorun

- jego świętym drzewem był dąb
- święty ptak – orzeł

- tarcza – egida

Demeter

(gr. ΔημήƄηπ) –

w mitologii greckiej bogini płodności, rolnictwa
i urodzaju

Demeter była córką Kronosa i Rei,
siostrą Hery, Hestii, Hadesa,

Posejdona i Zeusa (z którym miała dwie
córki, Persefonę i Hekate).

Na jej cześć odbywały się misteria eleuzyjskie.

W IV w. p.n.e. Izokrates przypisał jej dwa

dary, którymi obdarowała Ateńczyków:
umiejętność uprawy roli i odprawiania

misteriów. Ci, którzy zdecydowali się poddać
obrzędom wtajemniczenia, otrzymywali
nadzieję na lepszą wieczność. Misteria

odbywały się w sanktuarium Demeter,
w Eleuzis, nieopodal Aten. DopieroTeodozjusz

I Wielki w 391r. zakazał kultów pogańskich, co
położyło kres misteriom eleuzyjskim. W 396r.

pożar wzniecony przez
wojska Alaryka strawił sanktuarium.

Artybuty:

- kłos

Posejdon (gr. ΠοƃƂιƁῶν) to władca mórz i
oceanów

Syn Kronosa i Rei, starszy

brat Zeusa, Hadesa, Hery, Demeter i Hestii,
mąż Amfitryty.

Władca mórz i oceanów, opiekun żeglarzy i

rybaków. Odpowiedzialny również
za trzęsienia ziemi.

Po pokonaniu Kronosa Zeus, Posejdon
i Hades ciągnęli losy o to, który z nich będzie

rządził niebem i otrzyma władzę zwierzchnią;

który posiądzie morze, a który świat
podziemny. Posejdon wylosował królestwo

wód. Nie był jednak z tego zadowolony i
uważał, że jako najstarszy to on powinien

dysponować najwyższą władzą. Myślał nawet o
obaleniu Zeusa, ale był na to o wiele za słaby.

Kiedyś udało mu się związać brata, ale ten
dzięki pomocy Tetydy i Briareusa prędko

odzyskał wolność. Kiedy indziej za obelgi pod
adresem Zeusa i próby wydarcia mu władzy

został rażony piorunem i zesłany na ziemię do
pracy u trojańskiego władcy Laomedona.

Władca nie chciał mu potem zapłacić, więc
Posejdon zesłał na miasto smoka.

Siedziba Posejdona znajdowała się na środku
morza wewnętrznego (Morze Śródziemne). Bóg

miał tam wspaniały pałac otoczony
przez nereidy, delfiny i inne dziwne

stworzenia morskie.

W ―Mitologii‖ Jana Parandowskiego jest on

opisany jako błękitny z dachem zbudowanym
z muszli, które w czasie tego oto

naszego odpływu ukazują swe perły. Okna są
z bursztynu, a ze ścian wyrastają kwiaty.

Otacza go sad pełen drzew rodzących
znakomite owoce, a także alg, korali, gąbek i
rozmaitych innych stworzeń.

Posejdon posiadał też rydwan, do którego
zaprzęgał hippokampy.

Posejdon wybrał sobie na żonę piękną
jasnowłosą Amfitrytę, będącą jedną z Okeanid.

Początkowo córka Okeanosa nie chciała się
zgodzić, ale przysłany przez Posejdona

sprytny delfin namówił ją do ślubu.

Posejdon

Przedstawienia i symbolika:

- Przedstawiany z trójzębem, (który był
jego atrybutem) na rydwanie ciągniętym

przez trytony, w towarzystwie nereid

- poświęcone mu zwierzęta to delfin i wół
- jego świętym drzewem jest sosna.

Atrybuty:
- trójząb w prawej ręce

Eos (gr.

Ἠ

ώς

), grecka bogini jutrzenki

Córka Hyperiona i Thei,

siostra Selene i Heliosa, identyfikowana
z rzymską Aurorą.

Pojawiała się na niebie o świcie, przed
Heliosem i po Selene.

Otwierała wrota dnia i wyjeżdżała znad
brzegów oceanu na lekkim rydwanie

zaprzężonym w parę białych koni – Lamposa i
Featona (Jasnego i Promiennego). Eos

przedstawiana była jako bogini kochliwa i
często uwodząca mężczyzn.

Czterech z nich
uprowadziła: Titonosa, Oriona, Kefalosa i Klei

tosa.

Poślubiła Astrajosa, boga światła gwiazd z

rodu Tytanów. Z ich związku przyszły na
ś

wiat cztery

wiatry: Boreasz, Zefir, Notos i Euros.

Zakochana w Titonosie poprosiła Zeusa o dar

nieśmiertelności dla niego. Zapomniała jednak
prosić także o wieczną młodość dla ukochanego.

Gdy stał się zupełnie niedołężny Zeus zamienił
go w świerszcza. Z tego związku urodzili

się Memnon i Emation.

Selene (gr. ΣƂλήνη ‖Księżyc‖) – księżyc

Córka Hyperiona i Tei, siostra Heliosa i Eos.

Przedstawienia i symbolika:

- personifikacja księżyca
- białolica, odziana w śnieżnobiałe szaty

- przedstawiono zwykle jako młoda kobietę z
sierpem księżyca

Często motywem Selene i Endymiona zdobiono
rzymskie sarkofagi.

Co wieczór, gdy jej brat Helios kąpał swe
rumaki, wyjeżdża na swym dwukonnym

rydwanie i oświetla swym tajemniczym
blaskiem Ziemię.

Najsłynniejszy mit o Selene opowiada o jej
miłości do pięknego

pasterza Endymiona (gr. ἘνƁςμίων). Zeus
zachwycony urodą młodzieńca dał mu wieczną

młodość i wieczny sen. Selene ujrzała pewnej
nocy Endymiona, śpiącego w grocie góry

Latmos, w pobliżu Miletu, i go pokochała.
Odtąd co noc zatrzymuje się nad ową grotą i

patrzy na pasterza, czasem schodzi do niego i
szepcze mu miłosne zaklęcia, lecz nie jest w

stanie go obudzić. Według niektórych wersji
mitu Selene sama wyprosiła u Zeusa wieczną

młodość dla pasterza. Gromowładny spełnił jej
ż

yczenie sprowadzając na Endymiona wieczny

sen.

Helios (gr. Ἥλιορ ‖Słońce‖) w wszystkowiedzący
bóg słońca

Syn Hyperiona iThei, brat Eos i Selene. Jest
jednym z najstarszych bogów tej mitologii.

Przedstawienia i symbolika:

- piękny mężczyzna z głową w aureoli

słonecznych promieni
- objeżdżający świat na rydwanie i obdarzający

go światłem i ciepłem
- codziennie wyjeżdżał ze wschodniej części

oceanu w ognistym rydwanie zaprzęgniętym
w cztery białe rumaki nazywające się Ksand,

Podarg, Ajton i Lampos.

Atrybut:

- słońce

Na Rodos ok. 290 roku p.n.e. zbudowano na

cześć Heliosa gigantyczny posąg wykonany
z brązu nazywany kolosem rodyjskim. Posąg

ten był uznawany za jeden z siedmiu cudów
ś

wiata.

Helios w związku z Klymene miał
syna Faetona oraz trzy córki Heliady: Aigle,

Faetuzę i Lampetię, a związku z nimfą Perseidą
syna Ajetesa i Persesa oraz

córki Kirke, Pazyfae i Kalipso.

Helios, tak jak w dawnych czasach jego

ojciec, Hyperion, wyruszał co rano swym

rydwanem na drogę biegnącą w poprzek nieba.
W nocy, zamknięty w olbrzymiej czaszy,

powracał na drugą stronę nieba z nurtem
olbrzymiej rzeki opływającej ziemię –

Okeanosa. Helios miał cudowny pałac, cały ze
złota, drogich kamieni i kości słoniowej.

Bóg zasiadał na tronie, w promienistej koronie
w otoczeniu Dni, Miesięcy, Lat i Stuleci. Bił od

niego tak jasny blask, że nikt, nawet jego syn
Faeton, nie mógł spojrzeć na jego oblicze aby

nie stracić wzroku.

Kiedyś Faeton wyprosił u ojca, aby pozwolił

mu poprowadzić słoneczny rydwan. Kiedy
jednak zboczył z drogi i zanadto zbliżył się do

ziemi (wypalając Saharę w pustynię), Zeus
zabił go piorunem, aby uchronić świat od

pożaru. Od tamtej pory Helios miał
nienawidzić Zeusa i szukać sposobów na jego

obalenie.

W czasie Tytanomachii Helios walczył po

stronie Zeusa i jego braci, mimo zwycięstwa
został jednak pokrzywdzony. W czasie

gdy Zeus, Posejdon i Hades dzielili pomiędzy
siebie władzę nad światem, Helios był zajęty

swoją codzienną pracą na nieboskłonie, nie mógł
więc wziąć udziału w podziale. Zezłoszczony

zagroził swoją najczęstszą groźbą- że zejdzie z
nieboskłonu i przestanie świecić bogom i

ludziom. Zeus postanowił ulec i obiecał oddać
Heliosowi po kawałku domeny każdego z

trzech braci. Z nieba, domeny Zeusa, Helios
wziął ekliptykę, czyli tor lotu słońca po niebie. Z

podziemia, domeny Hadesa, wziął skałę, którą
następnie wydźwignął z morza, domeny

Posejdona. Razem z powstałą w ten sposób
wyspą, Helios wynurzył nimfę Rhode, córkę

Posejdona, w której Helios zakochał się bez
pamięci. Na jej cześć wyspę nazwał Rodos, po

czym spłodził z nimfą dzieci, które stały się
protoplastami rodu królewskiego wyspy Rodos.

Atlas

(gr. ἌƄλƀρ) – tytan

Syn Japetosa i Okeanidy Azji,
brat Prometeusza, Epimeteusza i Menojtiosa,

tytan skazany przez Zeusa za udział
w tytanomachii na dźwiganie sklepienia

niebieskiego na barkach gdzieś na dalekim
zachodzie. Ojciec wielu córek zwanych

Atlantydami (Plejady, Hiady, Hesperydy) i,
według Homera, nimfy Kalipso.

Według innej wersji uchodził za
pierwszego astronoma.

Jedenasta praca Heraklesa w
służbie Eurysteusza miała polegać na

wykradnięciu jabłek z ogrodu Hesperyd, córek
Atlasa, który brał udział w tym

przedsięwzięciu.

Przedstawienia i symbolika:

- starzec dźwigający kulę ziemską na swoich
barkach

Najsłynniejsze wyobrażenia Atlasa w sztuce -

metopa w świątyni Zeusa
w Olimpii,

Atlas Farnese

- kopia

w muzeum w Neapolu.

Prometeusz

Syn tytana Japetona,

brat Atlasa i Epimeteusza, ojciecDeukaliona.

Według jednego z mitów Prometeusz ulepił

człowieka z gliny pomieszanej ze łzami. Duszę
zaś dał mu z boskiego ognia, którego parę

iskier ukradł z rydwanu boga Heliosa.

Człowiek Prometeusza był o wiele słabszy od

tytanów, był trzy razy niższy, jego ciało ledwo
się trzymało na wątłych nogach, a kruche

paznokcie pękały pod choćby najmniejszym
ciężarem. Jedynie jego postać różniąca się od

innych zwierząt, była niczym żywy obraz
bogów.

Widząc to, Prometeusz przemycił ogień dla

ludzi w kawałku drewna, z pozoru wilgotnym,
ale w środku suchym. Tytan uczynił to, mimo

iż wiedział, że było to wbrew woli Zeusa, który

uważał ogień za przywilej bogów. Potem
Prometeusz nauczył ludzi przetapiać metale,

gotować jedzenie, uprawiać rolę, kuć zbroje,
budować domy, czytać, pisać i ujarzmiać siły

przyrody.

Zeusowi nie podobał się człowiek. Ciągle jeszcze

mając w pamięci ostatnią walkę z gigantami,
obawiał się wszystkiego, co pochodzi z ziemi.

Władca bogów kazał więc przywiązać
Prometeusza do skał Kaukazu. Codziennie o

wschodzie Słońca przylatywał tam sęp i
wyjadał Prometeuszowi wątrobę, która

odrastała przez resztę dnia i w nocy. Męka
Prometeusza miała trwać 30 000 lat, jednak

skończyła się po około trzydziestu latach,
gdy Herakles zabił sępa strzałą z łuku.

Prometeusz, chcąc odegrać się na Zeusie,
podczas narady bogów, na której miano

postanowić raz na zawsze co w ofierze mają
ludzie składać władcy bogów. Tytan ukrył

najlepsze mięso ofiarne pod lichą skórą
zwierzęcia, natomiast kości – pod tłuszcz. Dał

to Zeusowi do wyboru jako ofiarę, która będzie
mu zawsze składana w przyszłości. Bóg wybrał

tłuszcz myśląc, ze pod nią znajduje sie
najdelikatniejsze mięso, ale szybko zorientował
się, że dokonał złego wyboru.

Prometeusz

Zemsta Zeusa polegała na przekazaniu

ludziom wszystkiego, co najgorsze. Z pomocą
bogów na Olimpie stworzył on najpiękniejszą

kobietę - Pandorę, która miał uwieść brata
Prometeusza – Epimeteusza. Zeus wysyłając

Pandorę na ziemię wręczył jej puszkę, której
pod żadnym pozorem miała nie otwierać. Plan

zakochania się Epimenteusza w Pandorze
powiódł się doskonale: jeszcze tego samego

dnia, co Pandora się pojawiła była żoną niezbyt
rozumnego Epimenteusza. Gdy się pobrali,

Pandorę codziennie coraz bardziej kusiło, by
otworzyć puszkę, aż w końcu pewnego dnia,

gdy jej męża nie było w domu otworzyła
tajemniczą puszkę. Wtedy w jednej chwili po
ś

wiecie rozniosły się wszystkie plagi, jakie

człowiek mógłby sobie wyobrazić: złe wiatry,

smutki, troski, choroby, łzy, cierpienia, i inne
straszliwe dzieci Erebu (Ciemności)

i Nyks (Nocy).

Na Ziemi znów zapanował klimat jak

podczas Tytanomachii. Ciągle szalały wiatry i
padał deszcz, aż w końcu wody napadało tyle,
ż

e zatopiła cały świat: nastał całkowity mrok,

a klimat taki trwał dziewięć dni i dziewięć

nocy. Z potopu ocalał z ludzi tylko Deukalion,
ze swoją żoną Pyrrą, która była córką Pandory,

gdyż byli najuczciwszymi z ludzi. Gdy woda
opadła nie było żywej duszy na Ziemi: wszyscy

zginęli podczas powodzi.

Wyratowała ich dopiero
litościwa Gaja (Matka-Ziemia) i powiedziała

im, żeby rozrzucali za siebie kamienie. Tak też
zrobili i z kamienie wyrzuconych przez Pyrrę

wyrastały kobiety, a Deukaliona mężczyźni.
Wkrótce Pyrra urodziła dzieci, od których

pochodzi większość rodów królewskich, a
Deukalion wybudował pierwszą świątynię ku

czci bogów. Po tych zdarzeniach nastała dla
ludzi era herosów: okres, o którym opowiadają

mity, czas wielkich wojowników i wypraw
wojennych.

Motyw Prometeusza w sztuce

W sztuce postawa Prometeusza to symbol
buntu przeciwko autorytetowi.

Postawa prometejska – postawa nacechowana
poświęceniem się jednostki dla dobra ogółu, dla

idei. Taką postawę określa się
mianem prometeizmu.

Drugim pojęciem, które wiąże się z postawą
Prometeusza, jest tzw. kompleks Prometeusza,

czyli dążenie do poznania (w tym wypadku
zdobycia ognia) bez względu na konsekwencje.

nacechowana poświęceniem dobra ogółu, dla
idei

Plejady (gr. Πλειαδες)

Siedem córek Atlasa i okeanidy Plejone,
siostry Hiad oraz Hyasa.Plejady były

towarzyszkami Artemidy. Ścigane
przez Oriona, zostały uratowane przez Zeusa,

który przeniósł je na firmament w postaci
gwiazd.

Charyty (gr. ΧάπιƄƂρ

Charites

,

l.poj. Χάπιρ

Charis

),

rzymskie Gracje (łac.

Gratiae

, l.poj.

Gratia

) –

boginie wdzięku, piękności i radości

Lubiły zabawy, opiekowały się szczególnie

piękną młodzieżą. Lubiły towarzystwo boga
wina Dionizosa.

Było ich
trzy: Aglaja (‖Promienna‖), Eufrosyne (‖Rozu

mna‖) i Taleja (‖Kwitnąca‖).

Według różnych mitów były

córkami Zeusa i Hery lub Zeusa iEurynome al
bo Heliosa i Ajgle.

Przedstawienia i symbolika:

- ubrane w udrapowane szaty kobiety, w

późniejszych przedstawieniach występowały
nagie

- trzymają się zwykle za ręce

- Aglaia miała symbolizować splendor

towarzyski,
- Hegemona – kwitnące życie
- Eufrozyna – wesołość towarzyską

Ku ich czci obchodzono święto Charitezje.

Rankiem ubierały Afrodytę i w razie potrzeby
zawoziły ją na Olimp. Często towarzyszyły jej

przez cały dzień.

Charyta (Gracja) jest do dziś uosobieniem

wdzięku i piękna.

Atrybuty:

- róża
- mirt

- instrumenty muzyczne,
- jabłko lub flakonik z wonnym olejkiem,

- czasem kłosy lub maki

Afrodyta (gr. ἈƅποƁίƄη

Aphrodite

) – bogini

piękna, kwiatów, miłości, pożądania i płodności

W mitologii rzymskiej odpowiedniczką
Afrodyty była Wenus.

Kwestia jej pochodzenia jest różnie
przedstawiana w mitach. Według jednego z

nich Afrodyta nie miała rodziców i pewnego
dnia wyłoniła się z piany morskiej w

pobliżu Cypru.

Nieco inaczej przedstawiał to Hezjod, który

w

Teogonii

pisał, że kiedy odcięte sierpem

genitalia Uranosa (pokonanego przez

Kronosa,

gdy roztacza

ł

si

ę

nad Gaj

ą

jak niebo

nad ziemi

ą

) wpadły do morza w pobliżu Cypru,

woda otoczyła je białą pianą, z której następnie
wyłoniła się przepiękna Afrodyta.

Pływała po morzu w muszli, zatrzymując się u
brzegów Kytery, a potem Cypru. Druga z tych

wysp stała się jej ulubionym miejscem. Na jej
brzegu oczekiwały już na

nią Charyty (Eufrosyne, Aglaja i Talia), które
odtąd zawsze towarzyszyły jej i służyły. Cypr

stał się głównym miejscem kultu bogini.

Była żoną Hefajstosa, ale epizod

z Aresem świadczy, że nie była zbyt wierna (z
tego związku zrodzili

się Dejmos, Fobos, Harmonia, Eros i Anteros).
Hefajstos ukrył w łożu pułapkę z mocnej, lecz

niezauważalnej, metalowej sieci i schwytał w
nią Afrodytę z Aresem.

W konkursie piękności między Herą, Ateną i
Afrodytą, ta ostatnia

obiecała Parysowi Helenę,
ż

onę Menelaosa ze Sparty, za tytuł

najpiękniejszej (

jab

ł

ko niezgody

), czym

przyczyniła się do rozpętania wojny

trojańskiej. W wojnie starała się
sprzyjać Trojanom.

Atrybuty:

róża - atrybut Afrodyty

mirt - atrybut Afrodyty

- rydwan zaprzężony w gołębie

- róża
- mirt

Czczona była zwłaszcza przez kobiety, które
widziały w niej patronkę małżeństwa. Ze

względu na jej związek z morzem była czczona
przez żeglarzy i w miastach portowych.

Czczona była zwłaszcza przez kobiety, które
widziały w niej patronkę małżeństwa. Ze

względu na jej związek z morzem była czczona
przezżeglarzy i w miastach portowych.

Czczona była zwłaszcza przez kobiety, które

widziały w niej patronkę małżeństwa. Ze
względu na jej związek z morzem była czczona

przezżeglarzy i w miastach portowych.

Czczona była zwłaszcza przez kobiety, które
widziały w niej patronkę małżeństwa. Ze

względu na jej związek z morzem była czczona
przezżeglarzy i w miastach portowych.

Ares (gr. Ἄρης) – bóg wojny

Ares

Syn Zeusa i Hery. Utożsamiany z Rzymskim
Marsem.Nie przejawiał żadnych szczególnych

zdolności, dlatego rodzice oddali go do
wychowania jednemu z tytanów. Jego opiekun

sam nic nie umiał i trenował boga jedynie w
ć

wiczeniach fizycznych. Zaszczepiło to

przekonanie u Aresa, że najwspanialszym z
zajęć jest wojna. Po jakimś

czasie Hefajstos wykuł dla niego włócznie,
miecze i tarcze, po czym bóg wojny zszedł na

ziemię. Nauczył tam ludzi prawdziwej walki.

Ares nauczył ich okrucieństwa. Wcześniej

konflikty kończyły się jedynie kilkoma
siniakami i guzami.

Przedstawienia i symbolika:

- silny, młody mężczyzna – nagiego i bez brody.

Rzadko spotykane są jego wizerunki z brodą i
zbroją.

Atrybuty:

- symbolami Aresa są: w Grecji –

miecz i tarcza,
- jego zwierzętami są: pies, jastrząb, wilk i sęp

Cechą charakterystyczną Aresa jest to, że
kocha wojnę ―brudną―, niesprawiedliwą. Jest

przeciwieństwem Ateny, która patronuje
walce sprawiedliwej. Podczas bitwy morduje

wojowników obydwu stron.Najlepszym
przykładem jest wojna trojańska, gdzie stawał

naprzemiennie po stronie Greków i Trojan.
Podczas walki towarzyszą mu siostra Eris,

oraz synowie: Fobos (Strach) i Dejmos (Lęk).
Wiele walk stoczył z Ateną.

Związek między Aresem i Afrodytą, był
powszechnie znany na Olimpie. Żona

Hefajstosa została przyłapana na zdradzie
przez boga Heliosa, który doniósł o tym

mężowi bogini. Wściekły kowal uplótł sieć,
cienką, a jednocześnie bardzo wytrzymałą.

Umieścił ją nad łożem Afrodyty i wkrótce
kochankowie zostali schwytani. Z wielkim

rozbawieniem przyglądali się Olimpijczycy
spętanym bogom. W końcu, z woli Zeusa,

uwolniono Afrodytę i Aresa. Bogini miłości po
tym incydencie uciekła na Cypr, a patron

wojny – do Tracji. Z ich związku narodzili
się Eros, Anteros, Dejmos, Fobos i Harmonia.

Hefajstos

(gr. Ἥυαιστος

Hephaistos

) – bóg ognia, kowali i

złotników

Hefajstos był synem Zeusa i Hery. Opiekun

rękodzielników. Pracował w kuźni, którą
najczęściej umieszczano we wnętrzu

wulkanu Etny.

Dziełem Hefajstosa były zeusowe pioruny,

tarcza i berło Zeusa, zbroja Achillesa,
strzały Erosa.

Hefajstos był kulawy, ponieważ kiedyś w

gniewie Zeus zrzucił go z Olimpu na
wyspę Lemnos i wówczas złamał nogę. Mąż

pięknej i niewiernej Afrodyty.

Zawsze, gdy unosił się dym, swą pracę miał

zaczynać najpracowitszy z bogów.

Zawsze,

gdy unosił się dym, swą pracę miał zaczynać

Hebe - personifikacja młodości

Córka Hery i Zeusa.

Pełniła na Olimpie funkcję podczaszego –
nalewała bogom nektar i roznosiła ambrozję

Zaprzęgała konie do rydwanu Hery.

Została małżonką Heraklesa, gdy ten w końcu

przybył do siedziby bogów.

się dym, swą

zaczynać

najpracowitszy z bogów.

Persefona (gr. ΠƂπƃƂƅόνη

Persephone

;

także Kora - gr. Κόπη

Kore

‖dziewczyna‖) –

bogini kiełkującego ziarna, oraz świata
podziemnego, była ucieleśnieniem ziemskiej

płodności

Była dzieworodną córką Demeter — a według
późniejszych klasycznych mitów, była

córkąDemeter i Zeusa zerwała zdradziecki
kwiat Narcyza, została uprowadzona

przez Hadesa.

Bóg podstępnie poczęstował ją owocem

granatu. Przez to stała się jego żoną i zarazem
panią podziemnego świata zmarłych.

Atrybuty:
- kłosy

- maki
- narcyzy

- owoc granatu

Persefona w podziemiach spędzała tylko zimę.

Wywoływało to smutek Demeter, która z tego
powodu zsyłała na świat chłód. Na wiosnę,

kiedy Persefona powracała do matki świat
pokrywał się kwiatami. Jesienią Demeter

zaczynała odczuwać smutek wiedząc o
przyszłym rozstaniu z córką, co powodowało

obumieranie całej natury. W ten

sposób starożytni Grecy wyjaśniali sobie
następstwo pór roku.

W mitologii rzymskiej utożsamiana
z Prozerpiną.

Apollo

(gr. Ἀπόλλων

Apollon

, zwany

też ſοῖβορ

Phoibos

‖Jaśniejący‖) bóg piękna

Praksyteles, Apollo Sauroktonos (zabijający
jaszczurkę), ok 500 r. p.n.e. (Luwr, Paryż)

Także bód światła, życia, śmierci, muzyki,
wróżb, prawdy, prawa, porządku, patrona

sztuki i poezji, przewodnika muz.

Syn Zeusa i Latony (Leto). Urodził się na

wyspie Delos. Był bliźniaczym
bratem Artemidy.

W rzeczywistości bóstwo o szerokich, często
sprzecznych, kompetencjach. Pierwotnie,

androgyniczny (śladem tego bliźniacza para
Apollo-Artemida), bóg gwałtownej śmierci –

Grecy wywodzili jego imię
od ἀπόλλςμι (

apollymi

) ―niszczę, zabijam‖, ale

też od ―jabłko‖ (symbol – źródło wiedzy).

Bóg jednocześnie solarny i chtoniczny.

Zabijając węża-smoka Pytona, strzegącego
bramy do tajemnej wiedzy ukrytej pod ziemią,

przejmuje władzę nad wyrocznią w Delfach
(gr.

delfys

‖macica‖).

wawrzyn szlachetny

Atrybuty:

- łuk i lira
- wawrzyn szlachetny

Artemida (gr. ἌπƄƂμιρ

Artemis

,

dopełniacz ἈπƄέμιƁορ

Artemidos

, także

Cynthia

)

– bogini łowów

Zsyłała także nagłą śmierć na kobiety w połogu.
Należała do grona 12 bogów olimpijskich.

Była córką Zeusa i Latony (

Leto

), siostrą

bliźniaczką Apolla. Bogini – wieczna dziewica,

odpowiedzialna za nagłą śmierć, nie wybaczała
zniewagi (razem z Apollinem wymordowała

dzieci Niobe w obronie honoru matki, a
myśliwego Akteona, który oglądał ją w kąpieli,

zamieniła w jelenia, po czym rozszarpały go
własne psy).

Była patronką myśliwych oraz opiekowała
się Amazonkami. Jedną z prac Heraklesa było

schwytanie jej łani.

Utożsamiana z rzymską boginią Dianą, oraz

boginią księżyca i śmierci Hekate, pochodzącą z
Azji Mniejszej. Jej ulubionym napojem była

woda źródlana, którą ceniła wyżej niż
ambrozję.

Przedstawienia i symbolika:

- z jeleniami, lub w lesie

Atrybuty:

- łuk i strzały
- ulubionym zwierzęciem – łania

Hermes (gr. Ἑρμῆς) Bóg wędrowców, złodziei i

podróżujących

Jest jednym z 12 bogów olimpijskich.

Posłaniec boży. Patron wędrowców, złodziei,

handlu, kupców, oraz posłańców.

Syn Zeusa i Tytanki Mai, jest bratem

Dionizosa, Hefajstosa, Ateny, Afrodyty,
Apolla, Artemidy i innych.

Hymn homerowy do Hermesa opowiada, że
jako niemowlę ukradł Apollinowi stado krów,

sprytnie myląc ślady. Następnie podarował
bratu lirę z jelit cielęcych i skorupy żółwia,

czym złagodził gniew Apollina. W zamian
otrzymał jako oznakę władzy laskę herolda,

zwaną kaduceuszem (kerykejonem), oplecioną
dwoma wężami, uśmierzającą spory i kłótnie.

Na początku swojego pobytu na Olimpie okradł
większość bogów. Został stamtąd wypędzony,
ale bogom zaczęło go brakować, ponieważ miał

w sobie tyle młodości i wdzięku,
ż

e Olimp zdawał się być bez niego pusty i

smutny. Dzięki decyzji Zeusa powrócił
na Olimp.

Odprowadzał zmarłych do Hadesu, zsyłał
ludziom marzenia senne. Był wysłańcem i

ambasadorem Zeusa, posłańcem i gońcem
bogów z Olimpu.

Atrybutami Hermesa są:
- kaduceusz

- podróżny kapelusz ze skrzydłami - petasos
- sandały ze skrzydłami, dzięki którym

przemieszczał się z miejsca na miejsce

Z Afrodytą miał dziecko o

imieniu Hermafrodyt.

Z inną kobietą – nimfą rzeczną, spłodził Pana -

dziwne stworzenie, o owłosionej skórze, koźlich
nogach i rogach, capiej bródce i szpiczastych

uszach. Jednak według niektórych podań ojcem
Pana był Zeus.

Hermesowi przypisywano także wynalezienie
pisma i liczb, ćwiczeń gimnastycznych (był

więc również bóstwem opiekuńczym palestry).
Jako że był patronem podróżnych, stawiano

mu przy drogach pomniki zwane hermami, tj.
słupy zwieńczone rzeźbą przedstawiającą głowę

Hermesa.

Rzymianie utożsamiali go z Merkurym.

Morfeusz (gr. Μορυεύς

Morpheus

) – bóg marzeń

sennych.

Postać o wielkiej mądrości.

Jego ojcem był Hypnos, bóg snu,
wujem Tanatos, bóg śmierci, posłaniec Hadesu,

zaś braćmi - Ikelos (Fobetor) oraz Fantasos.

Morfeusz miał zdolność przybierania dowolnej

postaci i ukazywania się w snach jako osoba
ukochana.

Postać Morfeusza pojawia się
w

Metamorfozach

Owidiusza.

Hermafrodyt, Hermafrodyta (gr. ἙπμƀƅπόƁιƄορ

Hermaphroditos

) - dwupłciowe bóstwo

związane z bliżej nieznanym obrzędem
weselnym

Hermafrodyt Według ‖Przemian‖ Owidiusza
Hermafrodyt był pięknym i nieśmiałym

młodzieńcem – synem Hermesa i Afrodyty, w
którym zakochała się bez

wzajemności nimfa Salmakis. Wpadł w jej
objęcia podczas kąpieli. Opierał jej się, więc

Salmakis poprosiła bogów, aby połączyli ich na
zawsze. I tak bogowie uczynili z obojga jedno

ciało o cechach obu płci.

Kult Hermafrodyty znany był przede

wszystkim na Rodos, a od początku IV w. p.n.e.
jest także poświadczony w Attyce. Temat

Hermafrodyty często podejmowany był przez
sztukę hellenistyczną (zbiory

w Luwrze, Rzymie).