Podatki, zarzadzanie podatkami w przedsiebiorstwie skrypt

Podatki – Katarzyna Boratyńska

Wydział Nauk Ekonomicznych SGGW

Katarzyna Boratyńska

Zarządzanie podatkami przedsiębiorstwa – wybrane

zagadnienia

Podatki – Katarzyna Boratyńska

1. System podatkowy i wykonywanie zobowiązań podatkowych

1.1. Pojęcie, funkcje podatku, zasady podatkowe, wykładnia prawa podatkowego
Podatkiem jest publicznoprawne, nieodpłatne, przymusowe oraz bezzwrotne świadczenie

pieniężne na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu lub gminy, wynikające z ustawy
podatkowej (art. 6 o.p.). zgodnie z art. 3 pkt 3 o.p., pod pojęciem podatku rozumie się
również zaliczki na podatek, raty podatków (jeżeli taka forma płatności jest przewidziana
przepisami odpowiedniej ustawy np. w podatku rolnym czy też podatku od nieruchomości
należnym od osób fizycznych) oraz opłaty i niepodatkowe należności budżetowe.

Funkcje podatku są utożsamiane z rolą podatku i określają miejsce, jakie zajmuje on w

gospodarce (rys. 1). Głównym celem każdego podatku jest pełnienie funkcji fiskalnej, tzn.
dostarczenie państwu dochodów. Podatki są bowiem zasadniczym źródłem dochodów
budżetowych. Podatki są podstawą funkcjonowania państwa.

Funkcja regulacyjna łączy się ściśle z funkcją fiskalną. Polega ona na kształtowaniu

dochodu i majątku będących w dyspozycji podatników. Tak więc za pośrednictwem
podatków, poprzez przesuwanie środków finansowych w odpowiednich proporcjach między
podmiotami gospodarczymi a budżetem, następuje korekta dochodów. Podatek może służyć
oddziaływaniu na gospodarkę jako całość lub działaniom o charakterze selektywnym.

Funkcja stymulacyjna oznacza wykorzystywanie instrumentów podatkowych w celu

wywarcia wpływu na warunki działania jednostek oraz na kierunki i tempo ich rozwoju.
Funkcja stymulacyjna urzeczywistnia się poprzez zróżnicowanie obciążeń podatkowych,
dzięki czemu podatek może wpłynąć zachęcająco lub zniechęcająco na decyzje w sprawie
podejmowania lub likwidowania działalności oraz ustalania zakresu jej prowadzenia.
Praktycznym wyrazem realizacji tej funkcji w sensie pozytywnym jest system zwolnień i ulg
podatkowych. Dotychczas w systemie podatkowym istniał dość szeroki zakres ulg i zwolnień
podatkowych. Aktualnie większa część ulg została zlikwidowana i zastąpiona przez
wprowadzenie 19% podatku dochodowego dla przedsiębiorców.

Rys. 1. Funkcje podatku

Źródło: Opracowanie na podstawie A. Majchrzycka-Guzowska, Finanse i prawo finansowe,
Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, Warszawa 2004, s. 89-91.

Formalne zasady podatkowe

nakładanie podatku wyłącznie w drodze ustawowej (nullum tribulum sine lege),

nakaz formułowania prawno-podatkowego stanu faktycznego, z którym prawo wiąże

obowiązek podatkowy w sposób jasny zupełny i kompletny,

zakaz wypełniania luk w prawie i stosowania analogii na niekorzyść podatnika,

Funkcje podatku

fiskalna (dochodowa)

regulacyjna

stymulacyjna

Podatki – Katarzyna Boratyńska

pewności prawa i zaufania obywateli do organów podatkowych,

niedziałanie prawa podatkowego wstecz (lex retro non agit),

niezmienianie obciążeń podatkowych w trakcie roku podatkowego w odniesieniu do

podatków rozliczanych w skali rocznej,

odpowiednie vacatio legis (okres pomiędzy uchwaleniem, opublikowaniem a

wejściem w życie ustawy),

Materialne zasady podatkowe

sprawiedliwości podatkowej,

- powszechność opodatkowania,
- równe traktowanie podatników.

ródła prawa podatkowego

W Polsce obowiązuje zamknięty katalog źródeł prawa (są one wszystkie wskazane w
Konstytucji art. 87 ust. 1 i 2).

Konstytucja,

Ustawy,

Ratyfikowane umowy międzynarodowe,

Rozporządzenia,

Akty prawa miejscowego.

Wykładnia prawa podatkowego

językowa – polega na ustaleniu znaczenia wyrazów albo zwrotów za pomocą

dyrektyw językowych, zasad składni czy gramatyki.
Prawo podatkowe jest autonomiczne względem innych gałęzi prawa.

systemowa – polega na ustaleniu znaczenia wyrazu albo zwrotu zawartego w

przepisie z punktu widzenia systemu prawa, do którego ten przepis należy.
- wewnętrzna – podatnik stara się odkodować znaczenie określonego przepisu w
ramach innych przepisów danego aktu prawnego (np. nie wykraczając poza Ordynację
podatkową).
- zewnętrzna – podmiot analizuje dany przepis z wykorzystaniem innych aktów
prawnych.

celowościowa (teleologiczna) – wskazuje co ustawodawca chciał osiągnąć, powinna

być rzadko stosowana (in dubio pro fisco – zgodnie z nią: jak coś jest wątpliwe należy
opodatkować).

1.2. Elementy konstrukcji podatku

Podstawowymi elementami konstrukcji podatku są: podmioty opodatkowania, przedmiot

opodatkowania, podstawa opodatkowania i stawki i skale podatkowe.

Podmiotem czynnym jest z reguły państwo, z tym zastrzeżeniem, że wymiar i pobór może

być dokonywany przez różne organy finansowe. Organami podatkowymi są: urzędy
skarbowe, przewodniczący zarządu jednostki samorządu terytorialnego – jako organy
pierwszej instancji, izby skarbowe – jako organy odwoławcze od decyzji urzędów
skarbowych, samorządowe kolegia odwoławcze – jako organy odwoławcze od decyzji
przewodniczącego zarządu jednostki samorządu terytorialnego. Minister właściwy do spraw
finansów publicznych jest także organem podatkowym, ale w ograniczonym zakresie, tj. jest
organem pierwszej i drugiej instancji w sprawach stwierdzenia nieważności decyzji,
wznowienia postępowania, zmiany lub uchylenia decyzji lub stwierdzenia jej wygaśnięcia
wszczynanych przez niego z urzędu. Ponadto jest organem właściwym w sprawach

Podatki – Katarzyna Boratyńska

porozumień dotyczących ustalenia cen transakcyjnych, a także w sprawach interpretacji
postanowień umów o unikaniu podwójnego opodatkowania.

Podatnikiem jest osoba fizyczna, prawna lub jednostka organizacyjna niemająca

osobowości prawnej podlegająca na mocy ustaw podatkowych obowiązkowi podatkowemu.

Podstawowe uprawnienia podatnika

Podatnik może wystąpić do naczelnika urzędu skarbowego, naczelnika urzędu celnego,
wójta, burmistrza (prezydenta miasta), starosty albo marszałka województwa z wnioskiem
o udzielenie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania prawa
podatkowego w swoich indywidualnych sprawach, w których nie toczy się postępowanie
podatkowe lub kontrola podatkowa albo postępowanie przed sądem administracyjnym.
Występując z takim żądaniem, podatnik jest obowiązany do wyczerpującego
przedstawienia stanu faktycznego oraz własnego stanowiska w sprawie (art. 14a § 1 i 2
Ordynacji podatkowej).

Podatnik może wystąpić do Ministra Finansów z wnioskiem o udzielenie pisemnej
interpretacji w indywidualnych sprawach, w których nie toczy się i nie toczyło
postępowanie podatkowe lub kontrola podatkowa albo postępowanie przed sądem
administracyjnym, wyłącznie w zakresie postanowień umów o unikaniu podwójnego
opodatkowania oraz innych ratyfikowanych umów międzynarodowych dotyczących
problematyki podatkowej (art. 14e).

Na wniosek podatnika urząd skarbowy prowadzący rejestr wydaje wypis z rejestru
zastawów skarbowych, zawierający informacje o obciążeniu rzeczy lub prawa zastawem
skarbowym oraz o wysokości zabezpieczonego zastawem skarbowym zobowiązania
podatkowego lub zaległości podatkowej. Z takim wnioskiem podatnik może się również
zwrócić do Centralnego Rejestru Zastawów Skarbowych w Ministerstwie Finansów.
Wysokość opłaty za wydanie wypisu z rejestru zastawów skarbowych wynosi 20 zł., zaś z
Centralnego Rejestru Zastawów Skarbowych - 50 zł. (art. 46 § 1 i 3).

Podmiot krajowy może wystąpić do Ministra Finansów z wnioskiem o wydanie decyzji w
sprawie o uznanie prawidłowości wyboru i stosowania metody ustalania ceny
transakcyjnej między podmiotami powiązanymi (Dział IIa Ordynacji podatkowej).
Wniosek ten podlega opłacie, której wysokość wynosi 1% wartości transakcji będącej
przedmiotem porozumienia.

Płatnikiem jest osoba fizyczna, prawna lub jednostka organizacyjna niemająca

osobowości prawnej obowiązana do obliczenia i pobrania podatku od podatnika i do
wpłacenia go na właściwy rachunek.

Inkasentem jest osoba fizyczna, prawna lub jednostka organizacyjna niemająca

osobowości prawnej obowiązana do pobrania podatku i do wpłacenia go na właściwy
rachunek organu podatkowego.

Przedmiotem podatku są rzeczy lub zdarzenia (określona sytuacja faktyczna lub prawna),

z których wystąpieniem ustawa wiąże powstanie obowiązku podatkowego, np. uzyskanie
dochodu w podatku dochodowym.

Podstawę opodatkowania stanowi wartość przedmiotu opodatkowania z reguły wyrażona

w pieniądzu. Tym samym podstawa opodatkowania jest ilościowa konkretyzacją przedmiotu
opodatkowania, która stanowi podstawę wymiaru podatku. Zobowiązanie podatkowe
powstaje z dniem zaistnienia zdarzenia, z którym ustawa wiąże powstanie takiego
zobowiązania lub z dniem doręczenia decyzji organu podatkowego, ustalającej wysokość tego
zobowiązania. Podstawę opodatkowania ustala się bądź na podstawie rachunkowości
podatnika lub innych dowodów stwierdzających rzeczywistą wartość przedmiotu
opodatkowania, bądź też określa się ją szacunkowo, opierając się na z góry przyjętych
normach.

Podatki – Katarzyna Boratyńska

Instytucją ściśle związaną z podstawa opodatkowania jest tzw. kumulacja podatkowa. Jej

istota wyraża się w łączeniu różnych podstaw opodatkowania w całość, z reguły w celu
zwiększenia ciężaru podatkowego. Podstawowa zasadą stosowaną w odniesieniu do
opodatkowania dochodów osobistych ludności jest zasada kumulacji wszelkich dochodów.
Polega ona na włączaniu do podstawy wymiaru podatku wszystkich dochodów tego samego
podatnika uzyskanych w ciągu roku podatkowego. Nie kumuluje się jedynie dochodów
podlegających odrębnemu opodatkowaniu w formie zryczałtowanej. Są to m. in. dochody ze
sprzedaży nieruchomości, z odsetek od pożyczek (z wyjątkiem gdy udzielanie pożyczek jest
przedmiotem działalności przedsiębiorcy), z dywidend i innych przychodów z tytułu udziału
w zyskach osób prawnych.

Stawki podatkowe są współczynnikami określającymi wysokość podatku w stosunku do

podstawy opodatkowania. Stawka podatkowa ustalona jako pewna kwota jest stawką
kwotową, a ustalona jako część podstawy opodatkowania jest stawką procentową. Stawki
stałe nie zmieniają się mimo zachodzących zmian w podstawie opodatkowania. Stawki
zmienne, zwane inaczej stawkami ruchomymi, to takie stawki, które zmieniają się wraz ze
zmianami podstawy opodatkowania. Stawka procentowa progresywna jest to stawka, która
wzrasta w miarę wzrostu podstawy opodatkowania. Stawka procentowa regresywna jest to
stawka, która maleje w miarę wzrostu podstawy opodatkowania.

Skala podatkowa jest to zbiór stawek podatkowych, zestawienie tabelaryczne, w którym

ujmuje się poszczególne zakresy skal podatkowych wraz z odpowiadającymi im stawkami
podatkowymi. Jedynie całym zestawom podatkowym można nadawać określenie
proporcjonalnych czy progresywnych. Przy skali proporcjonalnej, tj. liniowej, należność
podatkowa rośnie w takim stopniu, w jakim rośnie podstawa opodatkowania. Proporcjonalną
skalę podatkową najczęściej stosuje się w podatkach przychodowych i konsumpcyjnych.
Skala progresywna sprawia, że należność podatkowa rośnie szybciej niż podstawa
opodatkowania. Jest to rodzaj skali najczęściej stosowany w praktyce. Progresywna skala
podatkowa zwykle jest stosowana przy podatkach dochodowych i majątkowych. Kolejną
odmianą skali podatkowej jest skala degresywna, która stanowi połączenie skali podatkowej
progresywnej i proporcjonalnej. Skala ta jest początkowo progresywna, następnie staje się
skalą proporcjonalną.

Zwolnienie podatkowe polegają na całkowitym lub częściowym pominięciu dochodów

uzyskiwanych z niektórych źródeł przy ustalaniu podstawy opodatkowania. Ulgi podatkowe
polegają na zmniejszeniu wielkości podatku już po dokonaniu wymiaru. Przeciwieństwem
zwolnień i ulg podatkowych są zwyżki podatkowe, których zastosowanie powoduje
zwiększenie obciążeń

1.3. Podstawowe rodzaje podatków

Wyróżnia się dwie podstawowe płaszczyzny podziału podatków: kryterium przedmiotowe

i podmiotowe. Z innych podziałów istotne znaczenie przypisuje się podziałowi podatków na
podatki budżetu państwa i gminy, a także podziałowi podatków na bezpośrednie i pośrednie.

Przyjmując za podstawę podziału kryterium przedmiotowe, rozróżniamy cztery

zasadnicze rodzaje podatków: majątkowe, przychodowe, dochodowe i podatki od wydatków,
tj. konsumpcyjne.

Podatki majątkowe są świadczeniami powiązanymi z majątkiem za pośrednictwem

elementów jego konstrukcji, tj. przedmiotu i podstawy opodatkowania. Przedmiotem podatku
majątkowego może być:

całość lub część posiadanego majątku, tj. stan majątku,

zmiana prawa majątkowych, tj. nabycie lub zbycie praw majątkowych

Opracowanie na podstawie A. Majchrzycka-Guzowska, Finanse i prawo finansowe, Wydawnictwo Prawnicze

LexisNexis, Warszawa 2004, s. 92-100.

Podatki – Katarzyna Boratyńska

przyrost majątku niezwiązany ze zmianą właściciela majątku.

Podatki przychodowe są to podatki, których przedmiotem i podstawą jest całość (suma)
przychodów osiągniętych przez podatnika bez potrącania kosztów. Przychód podatkowy jest
to tzw. dochód brutto, tzn. dochód bez potrącania kosztów jego uzyskania. Do podatków
przychodowych zalicza się m. in. podatek rolny oraz podatek leśny, zryczałtowany podatek
dochodowy od przychodów osób fizycznych. Szczególną rolę w systemie zasilania budżetu
państwa pełnił podatek obrotowy, a od 1993 r. pełni podatek od towarów i usług.

Podatki dochodowe obciążają dochody podatników stanowiące różnicę między

przychodami a kosztami ich uzyskania. Podatek dochodowy jest bardziej precyzyjnym
narzędziem poboru środków niż podatek obrotowy. Podstawą jego wymiaru jest rzeczywisty
czysty dochód podatnika z poszczególnych lub ze wszystkich źródeł łącznie.

Podatki od wydatków są określane jako podatki od dochodu wydatkowanego. Według J.

Harasimowicza

należy tu odróżnić dwie sytuacje:

dokonywany wydatek stanowi koszt (koszt własnej produkcji, tj. zakup surowców,
paliwa, koszt zatrudnienia pracowników),

wydatek jest wykorzystaniem osiągniętego dochodu (np. wydatek z zysku
przedsiębiorstwa na wypłatę premii kierownictwa, wydatki ludności z uzyskanych
wynagrodzeń).

W systemie podatkowym wykształciły się dwie zasadnicze formy podatków konsumpcyjnych
od artykułów spożywczych i używek. Są to akcyza i opłaty monopolowe.

Wyróżnia się także podział podatków na bezpośrednie i pośrednie. Do podatków

bezpośrednich zalicza się podatki dochodowe i niektóre podatki przychodowe, a do podatków
pośrednich zaliczamy podatki konsumpcyjne. Podstawowym kryterium tego podziału jest
kryterium przerzucalności.

W zależności od tego, na rzecz jakiego budżetu podatki wpływają dzielą się na podatki

budżetu państwa i gminy (lokalne, samorządowe).

Ze względu na przeznaczenie podatki dzielą się na ogólne i celowe, ponadto można je

podzielić na periodyczne i jednorazowe.

1.4. Zasady wykonywania zobowiązań podatkowych i przepisy wykonawcze

W stosunkach prawnopodatkowych występują zawsze dwie strony, z których każda ma

określone uprawnienia i obowiązki wobec drugiej. Podstawowym obowiązkiem jednej ze
stron jest uiszczenie należności podatkowej, a podstawowym uprawnieniem drugiej strony
jest zażądanie uiszczenia jej należności oraz przymusowe jej ściąganie w razie
nieuregulowania w terminie.

Obowiązek podatkowy wynika z odpowiednich norm prawnych. Jeżeli podatnik znajdzie

się w określonej przez normy prawne sytuacji, powstaje obowiązek podatkowy. Obowiązek
ten przekształca się w zobowiązanie podatkowe, gdy zostanie skonkretyzowana kwota
podatku, czyli świadczenia pieniężnego od danego podatku na rzecz Skarbu Państwa.

Zobowiązanie podatkowe jest to zobowiązanie do uiszczenia na rzecz Skarbu Państwa

świadczenia pieniężnego zwanego podatkiem, przy czym zobowiązanie to wynika z
obowiązku podatkowego (określonego w art. 2 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja
podatkowa, Dz.U. nr 137, poz. 926 z późn. zm).

Istnieją dwa sposoby powstawania zobowiązania podatkowego:
-

z mocy prawa – z chwilą zaistnienia zdarzenia, z którym przepisy prawne wiążą
powstawanie takiego zobowiązania,

z chwilą doręczenia decyzji ustalającej wysokość zobowiązania.

J. Harasimowicz, Finanse i prawo finansowe, Warszawa 1988, s. 122.

Podatki – Katarzyna Boratyńska

Powstanie obowiązku podatkowego nie zawsze musi doprowadzić do określenia
zobowiązania podatkowego. Ordynacja podatkowa w art. 22 przewiduje dwie instytucje:
zaniechanie ustalania zobowiązań podatkowych oraz zaniechanie poboru podatków.

Polskie prawo podatkowe przewiduje trzy sposoby efektywnego wygaśnięcia

zobowiązania podatkowego, tj. przez zapłatę podatku, potrącenie (kompensację), przejęcie
majątku dłużnika. Podstawową formą wygasania zobowiązania podatkowego jest zapłata
podatku (dobrowolna lub przymusowa w drodze egzekucji administracyjnej).

Zobowiązanie podatkowe wygasa w całości lub w części wskutek:
-

zapłaty podatku, w tym również potrącenia oraz zaliczenia nadpłaty na poczet
zaległości podatkowych lub bieżących zobowiązań podatkowych, zaniechania poboru
podatku, a także umorzenia zaległości podatkowych,

pobrania podatku przez płatnika lub inkasenta,

przedawnienia.

Termin płatności podatku wynosi 14 dni od dnia doręczenia decyzji ustalającej wysokość
zobowiązania podatkowego.

Nie ustala się opłaty prolongacyjnej, gdy przyczyną wydania decyzji o odroczeniu

terminu płatności podatku lub decyzji ratalnej były klęska żywiołowa lub wypadek losowy.

Jeżeli na podatniku ciążą zobowiązania podatkowe z tytułu różnych tytułów, dokonaną

wpłatę zalicza się na poczet podatku, począwszy od zobowiązania o najwcześniejszym
terminie płatności chyba, że podatnik wskaże, na poczet którego zobowiązania dokonuje
wpłaty; jeżeli na podatniku ciążą zobowiązania z tytułu zaliczek na podatek, dokonaną wpłatę
zalicza się na poczet zaliczki, począwszy od zobowiązania o najwcześniejszym terminie
płatności.

Podatnik może wystąpić z wnioskiem o potrącenie bieżącego zobowiązania podatkowego

oraz zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę w podatkach stanowiących dochód
budżetu państwa z wzajemnej, bezspornej i wymagalnej wierzytelności podatnika wobec
Skarbu Państwa lub wobec gminy, powiatu lub województwa.

Na wniosek podatnika możliwe jest przeniesienie własności rzeczy lub praw majątkowych

na rzecz Skarbu Państwa lub gminy, powiatu, województwa - w zamian za zaległości
podatkowe z tytułu podatków stanowiących dochody ich budżetów (szczególny przypadek
wygaśnięcia zobowiązania podatkowego).

Przedawnienie stanowi jedną z form wygasania zobowiązań podatkowych. Celem tej

instytucji jest zachowanie pewności obrotu prawnego po upływie 5 lat, licząc od końca roku
kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku. Wyjątek od zasady
przedawnienia zobowiązania podatkowego po upływie określonego czasu dotyczy
zobowiązań podatkowych zabezpieczonych hipoteką.

Ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych

Podatnik może wystąpić do organu podatkowego z wnioskiem o zwolnienie płatnika z

obowiązku pobrania podatku lub zaliczek na podatek (art. 22 § 2 i 2a o.p.), odroczenie
terminu płatności podatku lub zaległości podatkowej, rozłożenie na raty zapłaty podatku lub
zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę (art. 67a § 1 pkt 1 i 2), jak również o
umorzenie zaległości podatkowych, odsetek za zwłokę lub opłaty prolongacyjnej (art. 67a § 1
pkt 3).

Odpowiedzialność majątkowa za zobowiązania podatkowe

Podatnik odpowiada całym swoim majtkiem za wynikające ze zobowiązań podatkowych

podatki. Odpowiedzialność całym majątkiem stwarza możliwość egzekwowania zaległości
podatkowych ze wszystkich rzeczy i praw majątkowych przysługujących w danej chwili

Podatki – Katarzyna Boratyńska

podatnikowi. Gdy podatnik pozostaje z związku małżeńskim odpowiedzialność dotyczy także
majątku objętego wspólnotą ustawową.

Płatnik odpowiada za podatek niepobrany lub podatek pobrany, a niewpłacony, całym

swoim majątkiem.

Inkasent odpowiada tylko za podatki pobrane i niewpłacone na właściwy rachunek w

określonym terminie, całym swoim majątkiem.

Podstawą odpowiedzialności osób trzecich za zobowiązania podatkowe jest wspólnota

majątkowa i następstwo majątkowe. Osoby trzecie odpowiadają całym swoim majątkiem
solidarnie z następcą prawnym podatnika za przejęte przez niego zaległości podatkowe

Prawa i obowiązki następców prawnych

Spadkobiercy podatnika przejmują przewidziane w przepisach prawa podatkowego

majątkowe prawa i obowiązki spadkodawcy, z tym że jeżeli na podstawie przepisów prawa
podatkowego spadkodawcy przysługiwały prawa o charakterze niemajątkowym, związane z
prowadzoną działalnością gospodarczą, uprawnienia te przechodzą na spadkobierców pod
warunkiem dalszego prowadzenia tej działalności na ich rachunek .

Przypadające na rzecz spadkodawcy nadpłaty oraz zwroty podatków, a także

oprocentowanie z tych tytułów zwracane są poszczególnym spadkobiercom w proporcji
określonej w ich zgodnym oświadczeniu woli, pod warunkiem złożenia w organie
podatkowym: prawomocnego postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku, zgodnego
oświadczenia woli wszystkich spadkobierców o podziale tych należności .

1.5. Źródła ryzyka podatkowego
1. Zewnętrzne

niestabilne prawo podatkowe,

zmieniające się interpretacje prawa podatkowego (w tym orzeczenia sądów),

fiskalizm organów skarbowych,

zmiany w otoczeniu prawnym,

zmienione uwarunkowania rynkowe.

2. Wewnętrzne

niewystarczająca wiedza pracowników,

niewłaściwy podział obowiązków i zadań,

brak jasnych i skutecznych procedur podatkowych,

brak wymiany informacji między działami „merytorycznymi” i finansowymi,

braki w dokumentacji transakcji,

brak zaangażowania działu podatkowego w przygotowanie transakcji,

błędy w systemach informatycznych,

niewykorzystany potencjał systemów informatycznych

Zdefiniowanie strategii podatkowej
1. Określenie czynników determinujących strategię podatkową i ich hierarchizacja

minimalizacja ryzyka zaległości,

minimalizacja obciążeń podatkowych,

minimalizacja ryzyka kar z KKS,

minimalizacja naruszenia giełdowych obowiązków sprawozdawczych,

minimalizacja ryzyka pogorszenia reputacji,

minimalizacja kar z ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych.

A. Majchrzycka-Guzowska, op. cit., s. 224-234.

K. Sachs, G. Młynarczyk, A. Piekacz, Zarządzanie ryzykiem podatkowym (materiały szkoleniowe),

Ernst&Young Sp.zo.o. Spółka Doradztwa Podatkowego, Warszawa 2006, s. 3.

Podatki – Katarzyna Boratyńska

2. Dostosowanie polityki do strategii biznesowej przedsiębiorstwa
3. Zdefiniowanie poziomu dopuszczalnego ryzyka
4. Zaangażowanie działu podatkowego w procesie podejmowania decyzji biznesowych

Korzyści z wdrożenia systemu zarządzania ryzykiem

zapewnienie zgodności z prawem podatkowym i innymi przepisami prawa,

zmniejszenie ryzyka błędu w zakresie sprawozdawczości podatkowej,

zachowanie równowagi pomiędzy technicznymi oraz operacyjnymi aspektami
dotyczącymi zagadnień podatkowych,

wykrycie nowych możliwości,

dostosowanie strategii podatkowej do strategii biznesowej firmy,

zapewnienie

efektywniejszej

kontroli

punktu

widzenia

zarządu

oraz

udziałowców/akcjonariuszy,

zapewnienie możliwości pełniejszego oszacowania ryzyka związanego z nowymi
przedsięwzięciami

zachowanie najwyższych standardów

1.6. Kontrola podatkowa i przepisy wykonawcze

W polskim systemie podatkowym funkcjonują dwa niezależne od siebie piony organów

upoważnionych do przeprowadzania kontroli rozliczeń podatkowych przez podatników. Są to
dyrektorzy urzędów kontroli skarbowej i urzędy skarbowe. Kontrola podatkowa prowadzona
jest według norm Ordynacji podatkowej (art. 281-292 o.p.) przez urzędy skarbowe. Po jej
zakończeniu kontrolujący sporządzają protokół kontroli, do którego kontrolowany może
wnieść zastrzeżenia lub wyjaśnienia.

Kontroli podlegają:
-

podatnicy,

płatnicy i

inkasenci oraz

następcy prawni tych podmiotów.

Kontrola podatkowa zawsze podejmowana jest z urzędu. Jej celem jest sprawdzenie, czy
kontrolowani wywiązują się z obowiązków wynikających z przepisów prawa podatkowego.
Dotyczy to zarówno prawidłowej wysokości zapłaconego podatku, wymaganego prawem
terminu zapłaty, jak i innych obowiązków spoczywających na podatnikach, płatnikach i
inkasentach określonych w przepisach prawa. Kontrola może dotyczyć wyłącznie
obowiązków wynikających z materialnego prawa podatkowego.

Kontrola podatkowa jest przeprowadzana na podstawie imiennego upoważnienia.

Upoważnienie to musi zawierać następujące informacje:

oznaczenie organu, datę i miejsce wystawienia,

wskazanie podstawy prawnej,

imię i nazwisko kontrolującego (kontrolujących),

numer legitymacji służbowej kontrolującego (kontrolujących),

oznaczenie kontrolowanego,

określenie zakresu kontroli,

datę i przewidywany termin zakończenia kontroli,

podpis osoby udzielającej upoważnienia, z podaniem zajmowanego stanowiska lub
funkcji,

Ibidem, s. 22.

Ibidem, s.34.

Opracowano na podstawie: Stella Brzeszczyńska, Kontrola podatkowa (rozdz. XVII). W: Podatki 2006, Dom

Wydawniczy ABC, Warszawa 2006, s.2161 – 2183.

Podatki – Katarzyna Boratyńska

pouczenie o prawach i obowiązkach kontrolowanego.

Wszczęcie kontroli podatkowej następuje, generalnie, przez doręczenie kontrolowanemu
upoważnienia do jej przeprowadzenia oraz okazanie legitymacji służbowej lub dowodu
osobistego, jeżeli kontrolujący nie ma obowiązku posiadania legitymacji.

W razie nieobecności kontrolowanego lub osób upoważnionych do jego reprezentowania

kontrolujący wzywa kontrolowanego lub jego reprezentanta do stawienia się w miejscu, w
którym można prowadzić czynności kontrolne, następnego dnia po upływie 7 dni od dnia
doręczenia wezwania.

Czynności kontrolne

Czynności kontrolnych dokonuje się w obecności kontrolowanego lub osoby przez niego

wskazanej. Jeżeli kontrolowanym jest osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca
osobowości prawnej, czynności kontrolnych dokonuje się w obecności osób upoważnionych.

W przypadku nieobecności kontrolowanego czynności kontrolne dokonywane są w

obecności przywołanego świadka. Czynności kontrolne dotyczące przeprowadzenia dowodu z
ksiąg, ewidencji, zapisków lub innych dokumentów nie wymagają obecności świadka.
Kontrolowany ma prawo rezygnacji z prawa uczestniczenia w czynnościach kontrolnych.
Oświadczenie o rezygnacji z prawa uczestniczenia w czynnościach kontrolnych powinien
złożyć na piśmie. W razie odmowy złożenia oświadczenia kontrolujący dokonuje
odpowiedniej adnotacji, dołączając ją do protokołu. Podatnicy, płatnicy, inkasenci oraz
następcy prawni mogą, w formie pisemnej, wyznaczyć osobę fizyczną, która będzie
upoważniona do ich reprezentowania w trakcie kontroli podatkowej oraz zgłosić tę osobę
naczelnikowi urzędu skarbowego właściwemu w sprawie opodatkowania podatkiem
dochodowym, wójtowi, burmistrzowi (prezydentowi miasta).
Czynności kontrolne mogą być prowadzone:

w siedzibie kontrolowanego,

w innym miejscu przechowywania dokumentacji lub

w miejscach związanych z prowadzoną przez niego działalnością.

Jeżeli księgi rachunkowe są prowadzone lub przechowywane poza siedzibą kontrolowanego,
kontrolowany obowiązany jest zapewnić dostęp do ksiąg rachunkowych w swojej siedzibie
albo w miejscu ich prowadzenia lub przechowywania, jeżeli udostępnienie ich w siedzibie
może w znacznym stopniu utrudnić prowadzenie przez kontrolowanego bieżącej działalności.
Te same zasady dotyczą podatników prowadzących działalność gospodarczą w lokalu
mieszkalnym.

Czynności kontrolne mogą być wykonywane wyłącznie w godzinach prowadzenia

działalności przez kontrolowanego.

Prawa kontrolującego
Przepis art. 286 o.p. wymienia niektóre z czynności kontrolnych, jakie mogą być
wykonywane w czasie kontroli. Należy jednak zwrócić uwagę, że nie jest to zamknięty
katalog uprawnień kontrolerów.

Kontrolujący są więc w szczególności uprawnieni do:
-

wstępu na grunt oraz do budynków, lokali lub innych pomieszczeń kontrolowanego,

wstępu do lokali mieszkalnych, jeżeli jest to niezbędne do zweryfikowania zgodności
stanu faktycznego z danymi wynikającymi ze złożonej przez podatnika deklaracji oraz
z innych dokumentów potwierdzających poniesienie wydatków na cele mieszkaniowe,

żądania okazania majątku podlegającego kontroli oraz do dokonania jego oględzin,

żądania do udostępnienia akt, ksiąg i wszelkiego rodzaju dokumentów związanych z
przedmiotem kontroli oraz do sporządzania z nich odpisów, kopii, wyciągów i
notatek,

Podatki – Katarzyna Boratyńska

zbierania innych niezbędnych materiałów w zakresie objętym kontrolą,

zabezpieczania zebranych dowodów,

legitymowania osób w celu ustalenia ich tożsamości, jeżeli jest to niezbędne dla
potrzeb kontroli,

żądania przeprowadzenia spisu z natury,

przesłuchiwania świadków, kontrolowanego oraz osób upoważnionych do
reprezentowania kontrolowanego lub prowadzenia jego spraw, pracowników i osób
współdziałających z kontrolowanym (do osób współdziałających nie można zaliczyć
kontrahentów podatnika, współdziałanie dotyczy tutaj działania wewnątrz
przedsiębiorstwa),

zasięgania opinii biegłych.

Ponadto kontrolujący może zażądać wydania, na czas trwania kontroli, za
pokwitowaniem:
-

próbek towarów,

akt, ksiąg i dokumentów związanych z przedmiotem kontroli, gdy zachodzi
uzasadnione podejrzenie, że są one nierzetelne lub gdy podatnik nie zapewnia
kontrolującym warunków umożliwiających wykonywanie czynności kontrolnych
związanych z badaniem tej dokumentacji, a w szczególności nie udostępnienia
kontrolującym samodzielnego pomieszczenia i miejsca do przechowywania
dokumentów.

Kontrolujący może w razie uzasadnionej potrzeby zażądać pomocy organu Policji, Straży
Granicznej lub Straży Miejskiej, jeżeli trafi na opór uniemożliwiający lub utrudniający
przeprowadzenie czynności kontrolnych, albo zwrócić się o ich asystę, gdy zachodzi
uzasadnione przypuszczenie, że na taki opór natrafi.
Kontrolowany ma obowiązek umożliwić wykonywanie czynności kontrolnych określonych w
upoważnieniu do kontroli (umożliwienie nieodpłatnie filmowania, fotografowania,
dokonywania nagrań dźwiękowych, przedstawienia, na żądanie kontrolującego, tłumaczenia
na język polski sporządzonej w języku obcym dokumentacji dotyczącej spraw będących
przedmiotem kontroli).

Do uprawnień kontrolowanego można zaliczyć m. in.:
-

kontrolujący ma obowiązek okazać upoważnienie do kontroli i legitymację służbową,

kontrolujący ma obowiązek informowania o każdym przypadku niezakończenia
kontroli w terminie,

czynności kontrolnych dokonuje się w obecności kontrolowanego lub osób przez
niego wskazanych (nie dotyczy dowodu z ksiąg, ewidencji, zapisków, innych
dokumentów),

czynności kontrolne prowadzone są w siedzibie kontrolowanego – w godzinach
prowadzenia działalności,

czynność oględzin lokalu jest możliwa tylko za zgodą kontrolowanego (jeśli jej nie
ma, wymagana jest zgoda prokuratora),

kontrolowanego zawiadamia się o miejscu i terminie przeprowadzenia dowodu z
zeznań świadków, opinii biegłych lub oględzin nie później niż bezpośrednio przed
przeprowadzeniem czynności,

jeśli kontrolowany nie zgadza się z ustaleniami protokołu, może w terminie 14 dni od
jego doręczenia przedstawić zastrzeżenia lub wyjaśnienia wskazując wnioski
dowodowe,

organy podatkowe obowiązane są zapewnić stronom czynny udział w każdym stadium
postępowania,

Podatki – Katarzyna Boratyńska

w każdym stadium postępowania organ podatkowy obowiązany jest umożliwić stronie
przeglądanie akt sprawy oraz sporządzani z nich notatek, kopii lub odpisów – w lokalu
organu podatkowego w obecności pracownika tego organu.

Cały przebieg kontroli kontrolujący dokumentuje w protokole. Protokół kontroli zawiera w
szczególności:

wskazanie kontrolowanego,

wskazanie osób kontrolujących,

określenie przedmiotu i zakresu kontroli,

określenie miejsca i czasu przeprowadzenia kontroli,

opis dokonanych ustaleń faktycznych,

dokumentację dotyczącą przeprowadzonych dowodów,

pouczenie o prawie złożenia zastrzeżeń lub wyjaśnień.

Najważniejszą zmianą w zakresie kontroli podatkowej, wprowadzoną od 1 stycznia 2009 r.
przepisami art. 282b i art. 282c Ordynacji podatkowej, jest obowiązek zawiadomienia przez
organy podatkowe kontrolowanego o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej. Organ
podatkowy jest uprawniony do wszczęcia kontroli podatkowej nie wcześniej niż po upływie 7
dni i nie później niż po upływie 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o zamiarze
wszczęcia kontroli. Przepis art. 282c Ordynacji podatkowej przewiduje wyjątki od obowiązku
uprzedniego doręczenia zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej. Należą do
nich, m. in. sytuacje, w których kontrola dotyczy zasadności zwrotu różnicy podatku lub
zwrotu podatku naliczonego w rozumieniu przepisów o podatku od towarów i usług,
opodatkowania przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub
pochodzących ze źródeł nieujawnionych, niezgłoszonej do opodatkowania działalności
gospodarczej, czy ma charakter doraźny dotyczący ewidencjonowania obrotu za pomocą kasy
rejestrującej.

1.6. Egzekucja zaległości podatkowych

Do postępowania egzekucyjnego należności pieniężnych dochodzi wyłącznie wówczas,

gdy zobowiązanie podatkowe nie zostało wykonane w terminie wynikającym z ustawy lub
doręczonej decyzji wymiarowej. Decyzje podatkowe doręczone począwszy od 1 stycznia
2009 r. nie podlegają już wykonaniu przed upływem terminu do wniesienia odwołania, a przy
wniesieniu odwołania – przed doręczeniem ostatecznej decyzji organu odwoławczego. Zatem
do zakończenia sporu przed organem odwoławczym podatnik nie musi płacić podatku
wynikającego z decyzji. Organ podatkowy I instancji może jednak doprowadzić do
wcześniejszego wykonania decyzji, nadając decyzji odrębnym postanowieniem rygor
natychmiastowej wykonalności. Na postanowienie przysługuje zażalenie, ale jego wniesienie
nie wstrzymuje wykonania decyzji. Może tak się zdarzyć, jeśli organ podatkowy posiada
informacje, z których wynika, że wobec podatnika toczy się postępowanie egzekucyjne w
zakresie innych należności pieniężnych; podatnik nie posiada majątku o wartości
odpowiadającej zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę, na którym można
ustanowić hipotekę przymusową lub zastaw skarbowy, które korzystałyby z pierwszeństwa
zaspokojenia; gdy podatnik pozbywa się majątku znacznej wartości, a także kiedy okres do
upływu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego jest krótszy niż trzy miesiące.
Skutkiem tej zmiany, jest to, że podatnik, który wniósł odwołanie od decyzji organu
podatkowego i czeka na jego rozpatrzenie, nie uzyska do czasu wydania decyzji w sprawie
zaświadczenie o niezaleganiu w podatkach.

Opracowano na podstawie: Stella Brzeszczyńska, Egzekucja zobowiązań podatkowych (rozdz. XIX). W:

Podatki 2006, Dom Wydawniczy ABC, Warszawa 2006, s. 2288 – 2333.

Podatki – Katarzyna Boratyńska

Ustawa

postępowaniu

egzekucyjnym

określa

także

reguły

postępowania

zabezpieczającego. Dochodzi do niego wówczas, gdy brak zabezpieczenia mógłby utrudnić
lub uniemożliwić egzekucję należności, w szczególności gdy stwierdzono: brak płynności
finansowej zobowiązanego, nierzetelne prowadzenie ksiąg podatkowych, dokonywanie
wyprzedaży majątku.

W przypadku wydania decyzji o odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej egzekucja

zobowiązania wynikającego z tej decyzji może być wszczęta dopiero wówczas, gdy
egzekucja z majątku podatnika okazała się w całości lub w części bezskuteczna.

Egzekucji administracyjnej podlegają m. in.:
-

podatki, opłaty i inne należności, do których stosuje się przepisy działu III Ordynacji
podatkowej,

grzywny i kary pieniężne wymierzane przez organy administracji publicznej,

należności pieniężne z tytułu ceł, podatku od towarów i usług oraz akcyzy.

Organy egzekucyjne prowadzą zarówno egzekucję należności pieniężnych, jak i egzekucję
obowiązków o charakterze niepieniężnym (np. obowiązek opróżnienia lokalu, rozbiórki
budynku). Obowiązki o charakterze niepieniężnym egzekwowane są w następujący sposób:
grzywna, wykonanie zastępcze, odebranie rzeczy ruchomej lub nieruchomości, opróżnienie
lokali, przymus bezpośredni.

Należności pieniężne można egzekwować poprzez egzekucję z pieniędzy, z

wynagrodzenia za pracę, ze świadczeń emerytalnych, z rachunków bankowych, z papierów
wartościowych, z weksla, z autorskich praw majątkowych, z udziałów w spółce z o.o., z
ruchomości i nieruchomości zobowiązanego. Zobowiązania podatkowe, jako należności
pieniężne, są egzekwowane za pomocą jednego z wyżej wymienionych środków
egzekucyjnych, najczęściej poprzez zajęcie rachunku bankowego i zajęcie ruchomości.

Wyróżnia się zamknięty katalog rzeczy i praw majątkowych, które nie podlegają

egzekucji np. środki pieniężne w kwocie 760 zł. Ustawodawca chroni w ten sposób minimum
egzystencji podatnika; wyłączono bowiem rzeczy niezbędne w codziennej egzystencji
zobowiązanego i jego rodziny, jak i służące nauce lub pracy zarobkowej.

Organ egzekucyjny i egzekutor są obowiązani odstąpić od czynności egzekucyjnych, jeśli

zobowiązany okazał dowody stwierdzające wykonanie, umorzenie, wygaśnięcie lub
nieistnienie obowiązku, odroczenie terminu wykonania obowiązku, rozłożenie na raty spłaty
należności pieniężnych, albo gdy zachodzi błąd co do osoby zobowiązanego. Organ
egzekucyjny zawiadamia wierzyciela o odstąpieniu od czynności egzekucyjnych.

Egzekutor (poborca skarbowy) obowiązany jest przed rozpoczęciem czynności

egzekucyjnych bez wezwania okazać zobowiązanemu zaświadczenie organu egzekucyjnego
lub legitymację służbową, upoważniające do czynności egzekucyjnych. Jednocześnie
przystępując do czynności egzekucyjnych doręcza on zobowiązanemu odpis tytułu
wykonawczego, o ile nie został wcześniej doręczony.

Jeżeli egzekucja prowadzona wobec podmiotu wpisanego w Krajowym Rejestrze

Sadowym dotyczy należności podatkowych, celnych lub należności, do których poboru jest
zobowiązany Zakład Ubezpieczeń Społecznych, a nie zostały one uiszczone w terminie 60 dni
od daty wszczęcia egzekucji, organ egzekucyjny składa wniosek o wpisanie do Krajowego
Rejestru Sądowego daty wszczęcia egzekucji tych należności, wysokości pozostałych do
wyegzekwowania kwot oraz daty i sposobu zakończenia egzekucji.

Egzekucja z wynagrodzenia za pracę
Wynagrodzenie ze stosunku pracy podlega egzekucji z zakresie określonym w przepisach
Kodeksu Pracy. Obejmuje ono wszystkie dodatki i wartość świadczeń w naturze, po
potrąceniu podatków należnych od tego wynagrodzenia. Z wynagrodzenia za pracę – po

Podatki – Katarzyna Boratyńska

odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób
fizycznych – podlegają potrąceniu tylko następujące należności:

sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń
alimentacyjnych – do trzech piątych wynagrodzenia,

sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych
niż świadczenia alimentacyjne – do połowy wynagrodzenia,

zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi,

kary pieniężne dotyczące nieprzestrzegania przez pracownika ustalonego porządku,
regulaminu pracy, przepisów bhp oraz przepisów przeciwpożarowych.

Wolna od potrąceń jest kwota wynagrodzenia za pracę w wysokości:
-

najniższego wynagrodzenia za pracę przysługującego pracownikom zatrudnionym w
pełnym wymiarze czasu pracy, po odliczeniu zaliczki na podatek dochodowy od osób
fizycznych – przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych
na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne,

75% najniższego wynagrodzenia – przy potrącaniu zaliczek pieniężnych udzielonych
pracownikowi,

90% najniższego wynagrodzenia – przy potrącaniu kar pieniężnych dotyczących
nieprzestrzegania przez pracownika ustalonego porządku, regulaminu pracy,
przepisów bhp oraz przepisów przeciwpożarowych; kara pieniężna zarówno za jedno
przekroczenie, jak i za każdy dzień nieusprawiedliwionej nieobecności nie może być
wyższa od 1-dniowego wynagrodzenia pracownika, a łączne kary pieniężne nie mogą
przewyższać dziesiątej części wynagrodzenia przypadającego pracownikowi do
wypłaty.

Przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych wynagrodzenie
pracownika zatrudnionego u kilku pracodawców podlega zsumowaniu w celu określenia
kwoty wolnej od potrąceń.

Zajęcie wynagrodzenia zachowuje moc również w przypadku zmiany stosunku pracy lub

zlecenia, nawiązania nowego stosunku pracy lub zlecenia z tym samym pracodawcą, a także
w przypadku przejęcia pracodawcy przez innego pracodawcę.

Egzekucja z rachunku bankowego

Egzekucja z rachunków bankowych jest najczęściej używanym środkiem egzekucyjnym,

jest też najbardziej skuteczna.

Zajęcie wierzytelności z rachunku bankowego dokonuje się przez przesłanie do banku

zawiadomienia o zajęciu wierzytelności pieniężnej zobowiązanego z rachunku bankowego do
wysokości egzekwowanej należności pieniężnej wraz z odsetkami z tytułu niezapłacenia w
terminie dochodzonej wierzytelności oraz kosztami egzekucyjnymi. Zajęcie obejmuje
również kwoty, które nie były na rachunku bankowym w chwili zajęcia, a zostały wpłacone
na ten rachunek po dokonaniu zajęcia. Organ egzekucyjny wzywa bank, aby bez zgody
organu egzekucyjnego nie dokonywał wypłat z rachunku bankowego do wysokości zajętej
wierzytelności, lecz bezzwłocznie przekazał zajętą kwotę organowi egzekucyjnemu na
pokrycie egzekwowanej należności albo zawiadomił organ egzekucyjny, w terminie 7 dni od
dnia doręczenia wezwania, o przeszkodzie w dokonaniu wypłaty.

Najpierw o wszczęciu egzekucji zostaje zawiadomiony bank, a dopiero potem

zobowiązany. Wolne od zajęcia są środki pieniężne na rachunkach oszczędnościowych jednej
osoby, niezależnie od liczby zawartych umów z bankiem, do wysokości 3-krotnego
przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, bez wypłat z zysku,
ogłaszanego przez Prezesa GUS za okres bezpośrednio poprzedzający dzień wystawienia
tytułu wykonawczego.

Podatki – Katarzyna Boratyńska

Opłaty za czynności egzekucyjne oraz wydatki związane z postępowaniem egzekucyjnym

(koszty egzekucyjne) obciążają zobowiązanego. Na koszty egzekucyjne składają się opłaty i
wydatki.

Zasady naliczania opłat za czynności egzekucyjne

Zawsze uiszczana jest opłata manipulacyjna z chwilą doręczenia kopii tytułu

wykonawczego w wysokości 1% od kwoty egzekwowanej. Kwota egzekwowana to cała
dochodzona należność wraz z odsetkami w dniu jej dochodzenia, bez kosztów egzekucyjnych.

Stawki za poszczególne czynności wynoszą:
-

5% od kwoty pobranej należności, nie mniej jednak niż 2 zł 50 gr – za pobranie
pieniędzy przez poborcę egzekwowanej kwoty (wyłącznie na miejscu u
zobowiązanego). Gdy opłata następuje w urzędzie 5% nie należy się,

4% za zajęcie wynagrodzenia za pracę i świadczeń z ubezpieczenia społecznego,

5% za zajęcie innych wierzytelności (np. rachunek bankowy), nie mniej jednak niż 4
zł 20 gr,

6% za zajęcie ruchomości, nie mniej jednak niż 6 zł 80 gr,

8% egzekwowanej należności za zajęcie nieruchomości, nie więcej jednak niż 34 200
zł.

Opłaty za ww. czynności egzekucyjne oblicza się oddzielnie od każdego tytułu
wykonawczego , który był podstawą dokonania czynności egzekucyjnych. Opłaty te pobiera
się tylko raz w toku postępowania egzekucyjnego, chociażby te same czynności były
następnie odnawiane.

Przy różnych stawkach za zajęcie stosuje się regułę, że wyższa stawka „wchłania” niższą

stawkę. Oznacza to, że opłatę egzekucyjną pobiera się tylko za jedno zajęcie (nie mniej niż 6
zł 80 gr), za które należy się najwyższa opłata, choćby w toku postępowania egzekucyjnego
dokonano kilku czynności egzekucyjnych (np. zajęcie ruchomości, rachunku bankowego i
wynagrodzenia). Stawki procentowe liczy się zawsze od kwoty egzekwowanej w danym
momencie, a nie od kwoty pierwotnej.

Wydatkami egzekucyjnymi są koszty faktycznie poniesione w związku z

przeprowadzonym postępowaniem egzekucyjnym, np. koszty przejazdu, delegacji, ogłoszeni
w prasie, koszt biegłych wyceniających wartość nieruchomości, koszty sporządzenia
dokumentów).

Podatki – Katarzyna Boratyńska

2. Podatki pośrednie

2.1. Podatek od towarów i usług (VAT)

2.1.1. Podstawowe cechy podatku od towarów i usług

Definicja podatku od towarów i usług (wartości dodanej) została zawarta w art. 2 I

Dyrektywy. Zasada wspólnego systemu podatku od towarów i usług obejmuje zastosowanie
do towarów i usług ogólnego podatku konsumpcyjnego dokładnie proporcjonalnego do ceny
towarów i usług, niezależnie od ilości transakcji, jakie mają miejsce w procesie produkcji i
dystrybucji przed etapem, na którym podatek jest pobierany. Każda transakcja będzie
podlegała podatkowi od towarów i usług obliczonemu od ceny towarów lub usług według
stawki, jaka ma zastosowanie do takich towarów i usług, po odjęciu kwoty podatku od
towarów i usług poniesionego bezpośrednio w składnikach kosztów. Wspólny system
podatku od towarów i usług stosuje się aż do etapu sprzedaży detalicznej, łącznie z tym
etapem.

Z przepisu tego wynikają zasadnicze cechy powyższego podatku:

powszechność – ma ona dwa aspekty. Z jednej strony podatek powinien być

nałożony na wszystkie podmioty prowadzące działalność gospodarczą. Z drugiej
strony, zasadniczo wszystkie transakcje wykonywane przez przedsiębiorców powinny
podlegać opodatkowaniu VAT,

opodatkowanie konsumpcji – do opodatkowania VAT powinno dojść na

ostatnim etapie obrotu. Przedsiębiorcy nie powinni być zasadniczo obciążani VAT,

proporcjonalność do ceny – podstawą opodatkowania jest obrót z tytułu

czynności podlegających opodatkowaniu,

neutralność – podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia podatku należnego

(wynikającego z dokonanych czynności opodatkowanych) o podatek naliczony
(wynikający z dokonanych zakupów lub importu towarów)

Podstawowym aktem prawnym regulującym opodatkowanie podatkiem VAT jest ustawa

z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm) –
u.p.t.u. Wiele kwestii szczegółowych uregulowanych jest jednak w aktach wykonawczych do
ustawy.

Harmonizacja podatków pośrednich w państwach członkowskich Unii Europejskiej

W latach 60. podjęto prace nad opracowaniem wspólnych ram dla jednolitego dla całej

wspólnoty podatku obrotowego. Podstawowym założeniem twórców tego podatku,
nazwanego podatkiem od wartości dodanej było obciążenie tym podatkiem ostatecznego
konsumenta i uwolnienie od jego ciężaru przedsiębiorców. Założenia te zawarte zostały w
tzw. I Dyrektywie, którą uzupełniała II Dyrektywa. Obydwa akty pochodziły z 1967 r. W
1977 r. wydano VI Dyrektywę, która zastąpiła II Dyrektywę, jako akt prawny regulujący
elementy konstrukcyjne opisywanego podatku.

Wspólnotowy system podatku VAT oparty jest dodatkowo na następujących aktach

prawnych:

Ósmej Dyrektywie Rady z 1979 r. regulującej zasady zwrotu VAT podmiotom

z innych państw UE,

Trzynastej Dyrektywie Rady z 1986 r. określającej zasady zwrotu VAT podmiotom spoza
UE

Ibidem, s. 700.

Podatki – Katarzyna Boratyńska

Ważne definicje

Ustawodawca w przepisach o VAT posługuje się pojęciem „terytorium kraju”,

rozumianym jako terytorium RP. Określenie terytorium kraju ma duże znaczenie praktyczne,
bowiem w przypadku, gdy dostawa towarów lub świadczenie usług ma miejsce na terytorium
kraju, mają zastosowanie polskie przepisy o podatku VAT.

Państwem członkowskim w rozumieniu ustawy jest państwo należące do Wspólnoty

Europejskiej. Od 1 maja 2004 r. są to: Austria, Belgia, Cypr, Czechy, Niemcy, Dania,
Estonia, Grecja, Hiszpania, Finlandia, Francja, Litwa, Łotwa, Malta, Polska, Słowenia,
Słowacja, Wielka Brytania, Węgry, Irlandia, Włochy, Luksemburg, Holandia, Portugalia,
Szwecja.

Dodatkowo od 1 stycznia 2007: Bułgaria, Rumunia.

Na terytorium Wspólnoty zasadniczo składają się terytoria państw członkowskich

Wspólnoty Europejskiej. Jednakże, zgodnie z art. 3 ust. 3 VI Dyrektywy, na potrzeby
stosowania u.p.t.u. Księstwo Monako traktuje się jako terytorium republiki Francuskiej, zaś
wyspę Man – jako terytorium Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii
Północnej np. przywóz towarów z Włoch do Monako nie będzie traktowany jako import
towarów ( w Monako), zaś jako transakcja wewnątrzwspólnotowa.

Niektóre terytoria należące do poszczególnych państw członkowskich dla potrzeb

podatku VAT zostały wyłączone z terytorium Wspólnoty Europejskiej:
-

wyspy Helgoland, terytorium Buesingen – wyłączone z Niemiec,

Ceuta, Melilla Wyspy Kanaryjskie – z Królestwa Hiszpanii,

Livingo, Campione d’Italia, włoska część jeziora Lugano – Z Republiki Włoskiej,

Góra Athos – z Gracji,

Wyspy Alandzkie – z Finlandii.

Wobec powyższego, wywóz towarów z Wysp kanaryjskich na terytorium Portugalii dla

celów VAT będzie traktowany jako import towarów.
Towary wg przepisów u.p.t.u. to:
-

rzeczy ruchome,

wszelkie postacie energii,

budynki i budowle lub ich części,

grunty

będące przedmiotem czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i

usług, i ponadto, które są wymienione w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o
statystyce publicznej (z wyjątkiem gruntów).

Rzeczą ruchomą są tylko rzeczy materialne. Towarami nie są zatem pieniądze, papiery

wartościowe, prawa majątkowe czy tez grunty. Rzeczą ruchomą nie jest również energia,
dlatego ustawodawca wymienił wszelkie postacie energii oddzielnie.

Obiekty budowlane – konstrukcje połączone z gruntem w sposób trwały, wykonane z

materiałów budowlanych i elementów składowych, będące wynikiem prac budowlanych.

Budynki – zadaszone obiekty budowlane wraz z wbudowanymi instalacjami i

urządzeniami technicznymi, wykorzystywane dla potrzeb stałych. Przystosowane są do
przebywania ludzi, zwierząt lub ochrony przedmiotów.

Polska Klasyfikacja Obiektów Budowlanych nie zawiera definicji budowli, lecz jedynie

„obiektów inżynierii lądowej i wodnej” (są to wszystkie obiekty budowlane nie
klasyfikowane jako budynki, czyli np. drogi kolejowe, mosty, autostrady, zapory wodne).

Przez import towarów rozumie się przywóz towarów z terytorium państwa trzeciego na

terytorium kraju, np. Przywóz lodówek z Rosji do Polski, przywóz bawełny z USA do Polski.

H. Bogdanowska, P. Skorupa, Podatek od towarów i usług. Rozdział IV, W: Podatki 2006, Dom Wydawniczy

ABC, Warszawa 2006, s. 699-700.

Podatki – Katarzyna Boratyńska

Podatek z tytułu importu towarów pobierany jest przez urzędy celne. Podatnik

zobowiązany jest do fizycznej zapłaty podatku w urzędzie, a podatek ten nie jest wykazywany
w deklaracji podatkowej. Co do zasady, podatnik jest obowiązany w terminie 10 dni, licząc
od dnia jego powiadomienia przez organ celny o wysokości należności podatkowych, do
wpłacenia kwoty obliczonego podatku z tytułu importu towarów.

Usługi związane z importem towarów opodatkowane są stawką 0% (z określonymi

wyłączeniami). Warunkiem stosowania tej stawki jest fakt, iż wartość tych usług została
wliczona do podstawy opodatkowania VAT w przypadku importu towarów.

Eksport towarów

Przez eksport towarów rozumie się, potwierdzony przez urząd celny wywóz towarów z

terytorium kraju poza terytorium Wspólnoty. Aby doszło do eksportu towarów muszą zostać
spełnione łącznie dwa warunki:

musi nastąpić fizyczne przesunięcie towarów z terytorium Polski poza terytorium Unii
Europejskiej,

wywóz towarów musi nastąpić w wykonaniu dostawy towarów.

Przykładowo, za eksport towarów nie zostanie uznany obecnie wywóz towarów przez

podatnika do jego magazynu położonego poza terytorium Unii Europejskiej. Wywóz taki nie
nastąpi bowiem w wykonaniu dostawy towarów.

Opodatkowaniu stawką 0% podlegają usługi związane z eksportem towarów:

polegające na wykonywaniu czynności bezpośrednio związanych z organizacją
eksportu towarów, a w szczególności wystawianiu dokumentów spedytorskich,
konosamentów i załatwianiu formalności celnych,

dotyczące towarów eksportowanych polegających na ich pakowaniu, przewozie do
miejsce formowania przesyłek zbiorowych, składowaniu, przeładunku, ważeniu,
kontrolowaniu i nadzorowaniu bezpieczeństwa przewozu,

świadczone na podstawie umowy maklerskiej, agencyjnej, zlecenia i pośrednictwa,
dotyczących towarów eksportowanych.

Przykład 1

W związku z umową sprzedaży, polska spółka X dokonuje wywozu sprzętu RTV z Polski

na Ukrainę. Będzie miał miejsce eksport. Gdyby spółka X dokonywała wywozu sprzętu na
Słowację, zamiast eksportu miałaby miejsce wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

Sprzedażą wg u.p.t.u. jest:

odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju,

eksport towarów,

wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

Definicja ta nie obejmuje pozostałych czynności podlegających opodatkowaniu, tj.

wewnatrzwspólnotowego nabycia towarów oraz importu towarów. Ma to znaczenie przy
obliczaniu tzw. współczynnika struktury sprzedaży – są w nim uwzględniane tylko te
czynności, które mogą być uznane za sprzedaż.

Mały podatnik

Małym podatnikiem jest podatnik VAT:

u którego wartość sprzedaży (wraz z kwotą podatku) nie przekroczyła w

poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej
równowartości 1 200 000 euro,

prowadzący

przedsiębiorstwo

maklerskie,

zarządzający

funduszami

powierniczymi, będący agentem, zleceniobiorcą lub inną osobą świadczącą usługi o

Podatki – Katarzyna Boratyńska

podobnym charakterze, z wyjątkiem komisu – jeżeli kwota prowizji lub innych postaci
wynagrodzenia za wykonane usługi (wraz z kwotą podatku) nie przekroczyła w
poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej
równowartości 45 000 euro.

Przeliczenia kwot wyrażonych w euro dokonuje się według średniego kursu euro

ogłaszanego przez NBP na pierwszy dzień roboczy października poprzedniego roku
podatkowego, w zaokrągleniu do 1000 zł.

Mali podatnicy – po zawiadomieniu naczelnika urzędu skarbowego – mogą wybrać

kasową metodę rozliczenia VAT. Obowiązek podatkowy będzie powstawać co do zasady po
otrzymaniu płatności za wykonane czynności, jednak nie później niż 90. dnia licząc od dnia
wydania towaru lub wykonania usługi. Dla małych podatników, którzy wybrali metodę
kasową, okresem rozliczeniowym jest kwartał. Konsekwencją wyboru kasowej metody
rozliczeń jest niemożność rezygnacji z niej w ciągu 12 miesięcy. Po upływie tego okresu
rezygnacja jest możliwa, pod warunkiem uprzedniego zawiadomienia na piśmie naczelnika
urzędu skarbowego. Natomiast mali podatnicy, którzy nie wybrali metody kasowej, mogą
wybrać rozliczenie kwartalne.

Tabela 1. Mały podatnik VAT w 2009r.

W 2009 r. małym podatnikiem w rozumieniu ustawy o VAT

jest podatnik:

Kwota przeliczona

- u którego wartość sprzedaży (wraz z kwotą podatku) nie
przekroczyła w 2008 r. wyrażonej w złotych kwoty
odpowiadającej równowartości 1.200.000 euro,

4.053.000 zł

- prowadzący przedsiębiorstwo maklerskie, zarządzający
funduszami inwestycyjnymi, będący agentem, zleceniobiorcą
lub inną osobą świadczącą usługi o podobnym charakterze, z
wyjątkiem komisu - jeżeli kwota prowizji lub innych postaci
wynagrodzenia za wykonane usługi (wraz z kwotą podatku) nie
przekroczyła w 2008 r. wyrażonej w złotych kwoty
odpowiadającej równowartości 45.000 euro.

152.000 zł

Małym podatnikiem może być również podatnik rozpoczynający w trakcie roku podatkowego
wykonywanie czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, gdy
przewidywana przez niego wartość sprzedaży nie przekroczy, w proporcji do okresu
prowadzonej działalności gospodarczej, odpowiednio kwoty 1.200.000 euro lub 45.000 euro.
Mały podatnik traci prawo do rozliczania podatku metodą kasową, począwszy od rozliczenia
za miesiąc następujący po kwartale, w którym przekroczył limity wartości sprzedaży.
Przeliczenia kwot wyrażonych w euro dokonuje się według średniego kursu euro ogłaszanego
przez NBP na pierwszy dzień roboczy października poprzedniego roku podatkowego w
zaokrągleniu do 1.000 zł.
Źródło: Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 54, poz. 535
z późn. zm.).

Podatki – Katarzyna Boratyńska

Tabela 2. Mały podatnik VAT w 2010 r.

W 2010 r. małym podatnikiem w rozumieniu ustawy o VAT

będzie podatnik:

Kwota przeliczona

- u którego wartość sprzedaży (wraz z kwotą podatku) nie
przekroczyła w 2009 r. wyrażonej w złotych kwoty
odpowiadającej równowartości 1.200.000 euro,

5.067.000 zł

- prowadzący przedsiębiorstwo maklerskie, zarządzający
funduszami inwestycyjnymi, będący agentem, zleceniobiorcą
lub inną osobą świadczącą usługi o podobnym charakterze, z
wyjątkiem komisu - jeżeli kwota prowizji lub innych postaci
wynagrodzenia za wykonane usługi (wraz z kwotą podatku) nie
przekroczyła w 2009 r. wyrażonej w złotych kwoty
odpowiadającej równowartości 45.000 euro.

190.000 zł

Organem podatkowym właściwym dla podatnika jest naczelnik urzędu skarbowego

właściwy ze względu na miejsce wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu
podatkiem VAT. Do takich czynności należy m.in. odpłatna dostawa towarów i odpłatne
świadczenie usług na terytorium Polski, eksport towarów, import towarów oraz
wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

W praktyce często zdarza się, że podatnik wykonuje czynności na obszarze podlegającym

właściwości dwóch, albo nawet większej liczby urzędów skarbowych. W takiej sytuacji
właściwym organem podatkowym jest:

dla osób fizycznych – naczelnik urzędu skarbowego właściwy ze względu na miejsce
zamieszkania podatnika,

dla osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej
- naczelnik urzędu skarbowego właściwy ze względu na adres siedziby.

W przypadku podmiotów zagranicznych nieposiadających w Polsce stałego miejsca

zamieszkania, siedziby albo stałego miejsca prowadzenia działalności, właściwym organem
podatkowym jest Naczelnik Drugiego urzędu Skarbowego Warszawa-Śródmieście. Organ ten
jest właściwy w sytuacji, gdy nie jest możliwe ustalenie właściwości urzędu.

Opisane kwestie nie mają zastosowania w przypadku poboru podatku w imporcie

towarów. Podatek VAT jest płacony wówczas u naczelnika urzędu celnego właściwego ze
względu na miejsce dokonania importu.

Organem odwoławczym od decyzji wydanych przez naczelników urzędów skarbowych

jest dyrektor izby skarbowej. Prawidłowe określenie właściwości organu podatkowego ma
duże znaczenie praktyczne. Wyłącznie organ właściwy może skutecznie rozstrzygać sprawy
dotyczące danego podatnika. Decyzja ostateczna wydana z naruszeniem przepisów o
właściwości podlega usunięciu z obrotu prawnego poprzez stwierdzenie jej nieważności.

Podatki – Katarzyna Boratyńska

Ponadto, skarga na decyzję dotknięta wadą nieważności uprawnia wojewódzki są
administracyjny do rozpoznania sprawy w trybie uproszczonym

2.1.3. Zakres stosowania

Czynności opodatkowane podatkiem VAT to:

odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju,

eksport towarów,

import towarów,

wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju

wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów,

likwidacja działalności gospodarczej przez osobę fizyczną lub rozwiązanie spółki
osobowej

Podatek VAT oderwany jest od cywilnoprawnej formy danej czynności. Nie jest istotne,

czy dana czynność została dokonana z zachowaniem odpowiedniej formy, przewidzianej np.
w przepisach Kodeksu Cywilnego. Np., sprzedaż nieruchomości będzie podlegała
opodatkowaniu niezależnie od tego, czy została dochowana forma aktu notarialnego. Bez
znaczenia pozostaje również fakt, czy podatnik dopełnił administracyjnych wymogów, czy
też warunków prowadzenia danej działalności. Opodatkowaniu VAT będzie podlegała
działalność polegająca na sprzedaży alkoholu w sytuacji, gdy podatnik nie uzyskał
stosownego zezwolenia na obrót takimi produktami.

Przykład 2

Podatnik prowadzi działalność polegająca na wytwarzaniu sprzętu RTV. Przy nabywaniu

komponentów do produkcji sprzętu podatnik odliczał podatek naliczony. W ramach programu
motywacyjnego podatnik postanowił wynagrodzić najlepszych pracowników telewizorami
własnej produkcji. Przekazanie telewizorów na rzecz pracowników będzie podlegało
opodatkowaniu VAT. Podatnik będzie zobowiązany w takiej sytuacji wystawić fakturę
wewnętrzną.

Przykład 3

Podatnik w lutym 1992 r. nabył samochód ciężarowy. Jednakże w 2009 r. postanowił

przekazać samochód na rzecz stowarzyszenia X. Przekazanie samochodu nie będzie
podlegało opodatkowaniu. Podatnikowi nie przysługiwało bowiem przy zakupie samochodu
prawo do odliczenia podatku naliczonego (w lutym 1992 r. nie obowiązywały jeszcze w
Polsce przepisy nakładające podatek VAT).

Nieodpłatne przekazanie towarów niepodlegające opodatkowaniu

Pewne nieodpłatne wydania towarów, mimo, iż co do zasady powinny podlegać

opodatkowaniu, zostały przez ustawodawcę wyłączone z zakresu opodatkowania. Nie
podlegają opodatkowaniu wydania takich materiałów, jak drukowane materiały reklamowe i
informacyjne, np. katalogi, foldery itp. o wartości nie wyższej niż wskazanej w ustawie.

Przykład 4

Firma farmaceutyczna przekazuje próbki leków lekarzom. Przekazywane są pojedyncze,

najmniejsze na rynku opakowania leków. Wydanie próbki nie będzie podlegało
opodatkowaniu

Ibidem, s. 713 - 714.

Ibidem, s. 718-719.

Podatki – Katarzyna Boratyńska

2.1.4. Podatnicy i płatnicy VAT

Podatnikiem VAT jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna

niemająca osobowości prawnej, podlegająca na mocy ustaw podatkowych obowiązkowi
podatkowemu. Płatnikiem VAT jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka
organizacyjna niemająca osobowości prawnej obowiązana na podstawie przepisów prawa
podatkowego do obliczenia i pobrania od podatnika podatku i wpłacenia go we właściwym
terminie organowi podatkowemu. Co jest istotne, o posiadaniu statusu podatnika VAT nie
decyduje fakt rejestracji dla celów VAT. Rejestracja jest jedynie czynnością administracyjną.
Obowiązki wynikające z przepisów o VAT ciążą na podmiotach spełniających kryteria
podatników niezależnie od faktu rejestracji.

Przykład 5

Spółka prowadząca działalność charytatywną, niezarejestrowana dla celów VAT, posiada

nieruchomość w centrum Warszawy, którą od kilku lat wynajmuje firmom pod powierzchnię
biurową. Spółka ta ma przymiot podatnika VAT, i – o ile przychód netto z tytułu wynajmu
przekracza w roku podatkowym kwotę 10000 euro (kwota uprawniająca do stosowania
zwolnienia w 2007 r.

) zobowiązana jest do naliczania podatku VAT z tytułu najmu.

Powinna też złożyć zgłoszenie rejestracyjne VAT-R.

Stwierdzenie, że dany podmiot – w odniesieniu do konkretnej czynności – jest

podatnikiem VAT, ma istotne znaczenie praktyczne i finansowe, gdyż jedynie podatnikowi
przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.

Przykład 6

Osoba będąca podatnikiem z tytułu wykonywania czynności doradztwa podatkowego nie

będzie zobowiązana do naliczenia VAT w przypadku sprzedaży prywatnego roweru (nie był
on wykorzystywany w prowadzeniu działalności gospodarczej). W takiej sytuacji osoba ta nie
występuje bowiem w charakterze podatnika VAT.

Przykład 7

Pan Kowalski, zamierzając prowadzić ciastkarnię, zakupił artykuły spożywcze

(opodatkowane stawką 22%). Następnie – wskutek powodzi - towary te uległy zniszczeniu.
Panu Kowalskiemu będzie przysługiwał status podatnika, i w związku z tym będzie on
uprawniony do odliczenia podatku naliczonego w związku z zakupem mąki.

Przykład 8

Lekarz pracuje dla szpitala na umowę zlecenia, z tytułu której przychody podlegają

opodatkowaniu na podstawie art. 13 pkt 8 lit. a.u.p.d.o.f. W zawartej umowie szpital określił
warunki pracy lekarza w zakresie m. in. czasu pracy, a także jego wynagrodzenia. Podmiotem
odpowiedzialnym wobec osób trzecich za wykonane czynności jest szpital, zatem czynności
te są wyłączone z opodatkowania podatkiem VAT.

Przykład 9

Pan Kowalski zawarł umowę o dzieło z wydawnictwem na napisanie komentarza do

ustawy o podatku VAT i udzielenie praw autorskich do tej pracy. W umowie zostały
określone warunki wykonywania pracy, jak również wysokość wynagrodzenia. W umowie
stwierdzono również, że odpowiedzialność za wykonaną pracę wobec osób trzecich ponosi
autor. Czynności te podlegają opodatkowaniu VAT, gdyż nie został spełniony warunek

Zwolnienie podmiotowe VAT w 2008 i 2009 r. przysługiwało podatnikom, u których wartość sprzedaży

opodatkowanej nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 50 000 zł. Do wartości
sprzedaży nie wlicza się kwoty podatku.

Podatki – Katarzyna Boratyńska

dotyczący odpowiedzialności wobec osób trzecich. Należy jednak rozważyć możliwość
stosowania zwolnienia przedmiotowego lub podmiotowego.

Organy władzy publicznej jako podatnicy VAT

Nie uznaje się za podatników organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te

organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla
realizacji których zostały one powołane. Powyższe wyłączenie nie dotyczy jednak czynności
wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.

Status organów publicznych jako podatników VAT rodzi w praktyce wiele wątpliwości.

W stosunku do komorników sądowych wątpliwości te wyjaśnił Minister Finansów. Minister
uznał, że komornicy sądowi w zakresie, w jakim wykonują władztwo publiczne wynikające z
funkcji organu egzekucyjnego, nie są uznawani za podatników. Natomiast czynności
wykonywane przez komorników sądowych w pozostałym zakresie podlegają opodatkowaniu
podatkiem VAT według zasada ogólnych

Rejestracja podatników dla celów wewnątrzwspólnotowych

Podatnicy dokonujący transakcji wewnątrzwspólnotowych posiadają własne numery

identyfikacyjne. Obowiązek posiadania takich numerów wynika z przepisów VI Dyrektywy.
Podatnicy zarejestrowani jako podatnicy VAT UE maja obowiązek posługiwania się przy
wykonywaniu powyższych czynności numerem identyfikacji podatkowej poprzedzonym
literami PL.

Możliwość uzyskania informacji, czy numer podany przez kontrahenta do celów

transakcji wewnątrzwspólnotowych, jest prawidłowy, jest bardzo istotna. Warunkiem
stosowania stawki 0% w wewnątrzwspólnotowej dostawie towarów jest dostawa towarów na
rzecz podatnika VAT zarejestrowanego dla celów transakcji wewnatrzwspólnotowych.
Podatnik ma dwie możliwości sprawdzenia, czy dany podmiot jest zarejestrowany dla celów
transakcji wewnątrzwspólnotowych.

pierwsze,

może

skorzystać

serwisu

internetowego

VIES

(

http://www.europa.eu.int/comm/taxation_customs/vies/en/vieshome.htm

Po drugie, podatnik może wystąpić do urzędu skarbowego z wnioskiem o potwierdzenie

zarejestrowania kontrahenta dla celów VAT w innym państwie członkowskim.

Wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów - wyłączenie z opodatkowania w 2009 r.
Wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów nie występuje m.in. w sytuacjach, gdy nabywcą
jest:
- rolnik ryczałtowy, jeśli towary nabywa dla prowadzonej przez niego działalności
gospodarczej;
- podatnik, który wykonuje jedynie czynności inne niż opodatkowane podatkiem i któremu
nie przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku naliczonego przy nabyciu towarów i
usług;
- podatnik zwolniony od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 ustawy o podatku od
towarów i usług;
- osoba prawna, która nie jest podatnikiem VAT
jeżeli całkowita wartość wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów na terytorium kraju nie
przekroczyła w trakcie roku podatkowego (2009) kwoty 50.000 zł. Jednocześnie warunkiem
niezbędnym do wyłączenia z opodatkowania jest, aby w 2008 r. wartość
wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów nie przekroczyła kwoty 50.000 zł.
Wyłączenia z opodatkowania nie stosuje się, jeśli przedmiotem nabycia są:

Ibidem, s. 738 - 741.

Podatki – Katarzyna Boratyńska

- nowe środki transportu,
- wyroby akcyzowe.
Przy ustalaniu powyższych wartości nie wlicza się kwoty podatku od wartości dodanej
należnego lub zapłaconego na terytorium państwa członkowskiego, z którego towary te są
wysyłane lub transportowane, a także wartości z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia
nowych środków transportu i wyrobów akcyzowych.

2.1.5. Obowiązek podatkowy

Zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną w art. 19 ust. 1 u.p.t.u. obowiązek podatkowy

powstaje z chwilą wydania towaru lub wykonania usługi. Tej zasady ogólnej nie stosuje się,
jeśli wchodzi w grę szczególny przepis określający moment powstania obowiązku
podatkowego. Jest to przede wszystkim sytuacja, gdy istnieje obowiązek wystawienia faktury,
bowiem wtedy obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury, nie później
jednak niż w 7. dniu, licząc od dnia wydania towaru

lub wykonania usługi.

Z przepisów u.p.t.u wynika obowiązek dokumentowania fakturą co do zasady wszystkich

czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem VAT. Wyjątkiem jest wykonywanie
czynności przez podatnika na rzecz osoby fizycznej nieprowadzącej działalności
gospodarczej, która nie zażądała wystawienia faktury. Zatem tylko w takiej sytuacji
zastosowanie będzie miała zasada ogólna, zgodnie z którą obowiązek podatkowy powstaje z
chwilą wydania towaru lub wykonania usługi. Jednakże w przypadku sprzedaży wysyłkowej
z terytorium kraju oraz wewnątrzwspólnotowej dostawy nowych środków transportu faktura
powinna być wystawiona w każdym przypadku, niezależnie od statusu nabywcy.

W przypadku wystawienia faktury za częściowe wykonanie usługi, obowiązek podatkowy

powstaje z chwilą jej wystawienia. Podobna sytuacja ma miejsce w przypadku usług ciągłych,
tj. wykonywanych w sposób ciągły, bez określonego terminu ich całkowitego wykonania (np.
usługa doradztwa podatkowego świadczona w sposób ciągły).

W przypadku wydania towaru na rzecz:
-

podmiotu prowadzącego przedsiębiorstwo maklerskie,

agenta,

zleceniobiorcy lub

innej osoby świadczącej usługi o podobnym charakterze,

obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania przez podatnika zapłaty za wydany
towar, jednak nie później niż w terminie 30 dni, licząc od dnia wykonania usługi przez
podmiot.

Jeżeli przed wydaniem towaru lub wykonaniem usługi otrzymano część należności,

obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej otrzymania tej części. Dotyczy to w
szczególności otrzymania przedpłaty, zaliczki, zadatku lub raty. Powyższa zasada dotyczy nie
tylko zapłaty gotówkowej, ale także dokonania przelewu bezgotówkowego lub potrącenia
należności.

Powstanie obowiązku podatkowego z momentem otrzymania każdej zaliczki jest istotną

zmianą w stosunku do stanu prawnego obowiązującego na gruncie u.p.t.u. z 1993 r. w
przypadku poprzednich przepisów o VAT obowiązek podatkowy powstawał w przypadku
otrzymania zaliczki równej co najmniej 50% ceny.

W przypadku otrzymania części należności w eksporcie towarów obowiązek podatkowy

powstaje z chwilą otrzymania przedpłaty, zaliczki, zadatku lub raty, jednak pod warunkiem,
że wywóz towarów nastąpi w ciągu 6 miesięcy, licząc od dnia otrzymania części należności.

„Wydanie towarów” należy rozumieć przez przeniesienie ich posiadania.

Podatki – Katarzyna Boratyńska

Szczególne zasady powstawania obowiązku podatkowego

Dostawa mediów
W przypadku dostaw energii elektrycznej i cieplnej oraz gazu przewodowego, świadczenia
usług telekomunikacyjnych i radiokomunikacyjnych, świadczenie usług w zakresie
rozprowadzania wody, w zakresie gospodarki ściekami oraz wywozu i unieszkodliwiania
odpadów oraz usług sanitarnych i pokrewnych, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą
upływu terminu płatności, jeżeli został on określony we właściwej umowie. Jeżeli nawet
zapłata za usługę został dokonana przed terminem płatności, obowiązek podatkowy
powstanie dopiero z chwilą upływu tego terminu.

Natomiast jeżeli termin płatności nie został określony, obowiązek podatkowy powstaje na

zasadach ogólnych, czyli z chwilą wystawienia faktury, nie później jednak niż w 7. dniu od
dnia wykonania usługi.

Wyjątek dotyczy świadczenia usług telekomunikacyjnych, gdy usługa jest realizowana

przy użyciu żetonów, kart lub innych podobnych jednostek. W takiej sytuacji obowiązek
podatkowy powstaje z chwilą sprzedaży żetonów, kart telefonicznych lub innych podobnych
jednostek.

Przykład 10

Podatnik wystawił fakturę VAT osobie fizycznej za korzystanie z usług telefonii

komórkowej w systemie abonamentowym za listopad 2009, określając – zgodnie z umową –
termin zapłaty na 15 grudnia 2009. Niezależnie od tego, czy osoba fizyczna ureguluje
rachunek, obowiązek podatkowy powstał w dniu 15 grudnia 2009.

Usługi budowlane
W przypadku usług budowlanych lub budowlano-montażowych, obowiązek podatkowy
powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty, nie później jednak niż 30. dnia,
licząc od dnia wykonania usług. Zasadę tę stosuje się również do usług przyjmowanych
częściowo, których odbiór jest dokonywany na podstawie protokołów zdawczo-odbiorczych.
Ponadto, otrzymanie części zapłaty (ceny) powoduje powstanie obowiązku podatkowego w
tej części.

Przykład 11
Umowa o budowę hali produkcyjnej została wykonana 20 lipca 2009 r. Odbiorca zapłacił

za usługę w trzech równych ratach – 10 maja, 15 lipca oraz 30 września 2009 r. Obowiązek
podatkowy powstał co do dwóch pierwszych rat odpowiednio – 10 maja oraz 15 lipca. W
stosunku do trzeciej raty obowiązek powstał w dniu 19 sierpnia, tzn. w 30. dniu licząc od dnia
wykonania usługi. Usługodawca powinien wystawić faktury nie później niż 10 maja, 15 lipca
oraz 19 sierpnia.

Dotacje i subwencje
Obowiązek podatkowy z tytułu należnych na podstawie odrębnych przepisów dotacji,
subwencji i innych dopłat o podobnym charakterze powstaje z chwilą uznania rachunku
bankowego podatnika. W przypadku uznania rachunku bankowego podatnika zaliczką z
tytułu dotacji, subwencji i innych dopłat o podobnym charakterze obowiązek podatkowy
powstaje w tej części

Ibidem, s. 748 – 755.

Podatki – Katarzyna Boratyńska

2.1.6. Podstawa i wysokość opodatkowania

Zasady ogólne
Obrót

Zgodnie z art. 29 ust. 1 u.p.t.u., podstawą opodatkowania podatkiem od towarów i usług

jest obrót. Obrót jest to kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego
podatku. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy.

Przykład 12

Przedsiębiorca prowadzi działalność w zakresie sprzedaży produktów chemii

gospodarczej. Sprzedaje m. in. płyny do prania w cenie 25 zł. Kwota ta stanowi kwotę
należną z tytułu sprzedaży towaru, czyli kwotę brutto. Aby uzyskać kwotę obrotu (podstawę
opodatkowania) należy od kwoty należnej odjąć podatek. W przypadku, gdy kwota należna
wynosi 25 zł, obrót wynosił będzie 20,49 (podatek wynosi 4 zł 51 gr).

Dotacje i subwencje jako element podstawy opodatkowania

Jednym z elementów podstawy opodatkowania mogą być również dotacje lub subwencje.

Obrót zwiększa się o otrzymane dotacje, subwencje i inne dopłaty o podobnym charakterze
mające bezpośredni wpływ na cenę (kwotę należną) towarów dostarczanych lub usług
świadczonych przez podatnika. Kwota otrzymanych przez podatnika dotacji jest kwotą brutto
(uwzględniającą podatek VAT). W okresie od 1 maja 2004 r. do 30 maja 2005 r. dotacje i
subwencje nie związane z ceną sprzedawanych towarów lub usług wliczane były do
kalkulacji współczynnika sprzedaży po stronie czynności nie dających prawa do odliczenia
podatku naliczonego. Od 1 czerwca 2005 r. pozostałe dotacje i subwencje pozostają neutralne
z punktu widzenia VAT.

Konsekwencją tego, iż dotacja lub subwencja wliczana jest do podstawy opodatkowania

VAT jest to, iż objęta jest ona taką stawką podatku, jaką objęta jest dotowana usługa lub
towar.

Przykład 13

Przedsiębiorca świadczy usługi komunikacji miejskiej. Regularnie otrzymuje od gminy

dopłaty do sprzedawanych biletów. W listopadzie 2009 r. obrót z tytułu sprzedaży biletów
wyniósł 30000 zł. Jednocześnie, w tym samym miesiącu podatnik otrzymał od gminy dopłaty
w wysokości 8000 zł. Obrót z tytułu świadczenia usług komunikacji miejskiej wyniósł zatem
w tym miesiącu 38000 zł. Do całości tego obrotu zastosowanie miała stawka 7%.

Podstawa opodatkowania zaliczek

W przypadku gdy pobrano zaliczki, zadatki, przedpłaty lub raty, obrotem jest również

kwota otrzymanych zaliczek, zadatków, przedpłat lub rat, pomniejszona o kwotę należnego
podatku. Do podstawy opodatkowania wliczane są jedynie faktycznie otrzymane, a nie
zależne zaliczki. Kwota otrzymanej zaliczki traktowana jest jako kwota brutto (zawierająca
podatek)

Przykład 14

Podatnik zobowiązany jest do przeprowadzenia remontu bloku mieszkalnego. Na

podstawie zawartej umowy jego wynagrodzenie za przeprowadzenie prac budowlanych
będzie wynosić 15000 zł netto. W związku z tym, iż potrzebne mu są środki finansowe na
zakup materiałów budowlanych pobrał zaliczkę w wysokości 2000 zł. W związku z

Ibidem, s. 778-780.

Podatki – Katarzyna Boratyńska

otrzymaniem tej zaliczki wystawi fakturę, w której wykaże kwotę brutto 2000 zł, w tym
podatek w wysokości 130 zł 85 gr.

Obrót zmniejsza się o kwoty udokumentowanych, prawnie dopuszczalnych i

obowiązkowych rabatów (bonifikat, opustów, uznanych reklamacji i skont) i o wartość
zwróconych towarów, zwróconych kwot nienależnych w rozumieniu przepisów o cenach oraz
zwróconych kwot dotacji, subwencji i innych dopłat o podobnym charakterze, a także kwot
wynikających z dokonanych korekt faktur.

Przez bonifikatę rozumie się najczęściej zniżkę do ustalonej ceny towaru, zwłaszcza jako

forma odszkodowania za poniesioną stratę, np., bonifikatą będzie zmniejszenie ceny, jeżeli
dostarczony towar będzie niższej jakości, niż towar, który miał być dostarczony zgodnie z
umową.

Przez uznaną reklamację należy rozumieć zwrócenie towaru dostawcy, producenta,

wykonawcy usługi w przypadku ujawnionych wad towaru.

Przez skonto rozumie się najczęściej obniżenie ceny towaru lub usługi w związku z

zapłatą za towar lub usługę przed ustalonym przez strony terminem płatności.

W powyższych przypadkach podatnik powinien wystawić fakturę korygującą.

Sprzedawca jest obowiązany posiadać potwierdzenie odbioru faktury korygującej przez
nabywcę.

W przypadku dostawy przez podatnika towaru podlegającego opodatkowaniu podatkiem

akcyzowym podstawa opodatkowania objęta jest również kwota tego podatku. W takich
przypadkach VAT naliczany jest zatem również od kwoty należnej akcyzy.

Przykład 15
Podatnik sprzedaje samochód osobowy o wartości bez podatku 30000 zł. Podatek

akcyzowy wynosi 1000 zł. Podatek VAT w wysokości 22% zostanie obliczony od kwoty
31000 zł.

Stawki podatku

Stawka podatkowa jest to liczba, która w powiązaniu z podstawa opodatkowania pozwala

określić wysokość podatku. W VI Dyrektywie stawek podatku dotyczy art. 12. Zgodnie z tym
przepisem, stawka podstawowa w każdy z państw członkowskich Wspólnoty nie może być
niższa niż 15%, zaś stawki obniżone nie mogą być niższe niż 5%. Dopuszcza się przy tym
stosowanie do dwóch stawek obniżonych. Zakazuje się również różnicowania stawek
podatkowych pomiędzy towarami krajowymi a towarami importowanymi.

W Polsce stawka podstawowa VAT kształtuje się na poziomie 22%. Obok podstawowej

stawki podatku są też stawki obniżone - 7% oraz 3% (w okresie przejściowym do 30 kwietnia
2008 r.). Ponadto, przewidziana jest stawka 0%, stanowiąca odpowiednik zwolnienia z
prawem do odliczenia podatku naliczonego.

Stosowanie stawek obniżonych może uprawniać podatnika do otrzymania zwrotu

nadwyżki podatku naliczonego nad należnym w szybszym terminie 60 dni, albo - przy
spełnieniu określonych warunków – w terminie 25 dni.

Warto zaznaczyć, że w sytuacji, gdy podatnik nie ma należytych argumentów

przemawiających za stosowaniem stawek obniżonych, opodatkowanie według takich stawek
wiąże się ze znacznym ryzykiem podatkowym. Zastosowanie stawki obniżonej zamiast
podstawowej powoduje bowiem m. in. konieczność zapłaty niepobranej różnicy podatku,
odsetek od zaległości podatkowych, tzw. sankcji VAT, oraz może wiązać się z negatywnymi
konsekwencjami na gruncie prawa karnego skarbowego. Z tego powodu zalecane jest
uzyskanie z urzędu statystycznego pisemnej opinii potwierdzającej prawidłowość przyjętej
klasyfikacji statystycznej w odniesieniu do towarów i usług, uprawniającej do zastosowania

Podatki – Katarzyna Boratyńska

stawki obniżonej. Należy podkreślić, że zgodnie z ugruntowaną linią orzeczniczą polskich
sądów administracyjnych, opinia statystyczna jest tylko jednym z dowodów podlegających
swobodnej ocenie przez organ podatkowy

2.1.7. Zwolnienia z podatku VAT

Zwolnienie podmiotowe od podatku VAT w 2009 r.
Zwolnienie od podatku od towarów i usług przysługuje podatnikom, u których wartość
sprzedaży opodatkowanej nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty
50 000 zł. W przypadku przekroczenia tej kwoty przez podatnika, w ciągu danego roku,
zwolnienie to traci moc z chwilą przekroczenia.
Do wartości sprzedaży nie wlicza się:
- kwoty podatku,
- odpłatnej dostawy towarów oraz odpłatnego świadczenia usług zwolnionych od podatku,
- sprzedaży towarów zaliczonych przez podatnika do środków trwałych oraz wartości
niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji,
- sprzedaży produktów rolnych pochodzących z własnej działalności rolniczej - dotyczy
rolnika ryczałtowego korzystającego ze zwolnienia określonego w art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy
o podatku od towarów i usług prowadzącego również inną działalność niż działalność
rolnicza.
Zwolnienie podmiotowe przysługuje również podatnikom rozpoczynającym w trakcie roku
podatkowego wykonywanie czynności podlegających opodatkowaniu, jeżeli przewidywana
przez niego wartość sprzedaży nie przekroczy, w proporcji do okresu prowadzonej
działalności gospodarczej w roku podatkowym, kwoty 50 000 zł.

Podatnik stosujący zwolnienie z podatku VAT zasadniczo nie ma prawa do odliczenia

podatku naliczonego związanego ze zwolnioną czynnością. Jednak podatnik ten może
zasadniczo traktować nieodliczalny podatek naliczony VAT jako koszt uzyskania przychodu.
W polskich przepisach zwolnienia od podatku zostały zawarte w Rozdziale 2 Działu VIII
u.p.t.u. (Zwolnienia – art. 43-44) oraz Rozdziale 3 (Zwolnienia z tytułu importu towarów –
art. 45-82). Są to tzw. zwolnienia przedmiotowe, niezależnie od cech podmiotu dokonującego
czynności.

Jako przykład zwolnienia z opodatkowania można wskazać usługi pośrednictwa

finansowego. Z zakresu zwolnienia wyłączone zostały jednak następujące usługi:

działalność lombardów, z wyjątkiem usług świadczonych przez banki,

usługi polegające na oddaniu w odpłatne użytkowanie rzeczy ruchomej,

usługi doradztwa finansowego (PKWiU ex 67.13.10-00.20),

usługi doradztwa ubezpieczeniowego oraz wyceny dla towarzystw ubezpieczeniowych
(PKWiU ex 67.20.10-00.20, -00.30), z wyjątkiem świadczonych przez zakład
ubezpieczeń w rozumieniu przepisów o działalności ubezpieczeniowej oraz
świadczonych w tym zakresie przez podmioty działające w imieniu i na rzecz zakładu
ubezpieczeń,

usługi ściągania długów oraz faktoringu,

usługi zarządzania akcjami, udziałami w spółkach lub związkach, obligacjami i
innymi rodzajami papierów wartościowych, z wyjątkiem wymienionych w art. 43 ust.
1 pkt 12 ustawy,

usługi przechowywania akcji, udziałów w spółkach lub związkach, obligacji i innych
rodzajów papierów wartościowych, z wyjątkiem wymienionych w art. 43 ust. 1 pkt 12
ustawy,

Ibidem, s. 804.

Podatki – Katarzyna Boratyńska

transakcje dotyczące dokumentów ustanawiających tytuł własności,

transakcje dotyczące praw w odniesieniu do nieruchomości.

Od 1 stycznia 2010 r. w ustawie o VAT będzie obowiązywał wyższy limit

uprawniający podatników do korzystania ze zwolnienia podmiotowego z VAT. W 2010 r.
limit ten wyniesie 100 000 zł. Podwyżka limitu została wprowadzona przez ustawę z 2
grudnia 2009 r. o zmianie ustawy o VAT.

Podatnicy, których obroty netto z działalności opodatkowanej VAT w 2009 r. nie

przekraczyły 100 000 zł mogą w 2010 r. skorzystać ze zwolnienia podmiotowego.

W 2011 r. limit ten zostanie podniesiony do 150 000 zł. W 2010 r. z prawa do

zwolnienia podmiotowego będą mogli też skorzystać podatnicy, którzy w 2009 r.
przekroczyli obowiązujący w 2009 r. limit 50 000 zł, a nie przekroczyli limitu 100 000 zł
(obowiązującego na 2010 r.). Zgodnie z przepisami przejściowymi, podatnicy ci w 2010 r.,
mogą skorzystać ze zwolnienia podmiotowego, pod warunkiem pisemnego zawiadomienia o
tym zamiarze naczelnika urzędu skarbowego w terminie do dnia 15 stycznia 2010 r.
Taka sama regulacja przejściowa objęła podatników, którzy w 2009 r. rozpoczęli działalność i
skorzystali ze zwolnienia podmiotowego. Podatnicy ci indywidualnie obliczali kwotę limitu
w proporcji do okresu prowadzonej działalności. Podatnicy ci mogą skorzystać w 2010 r. ze
zwolnienia podmiotowego, jeżeli w 2009 r. ich obroty przekroczyły indywidualną kwotę
obliczoną od limitu 50 000 zł, ale nie przekroczyły indywidualnej kwoty obliczonej od limitu
100 000 zł. Warunkiem jest aby zawiadomili naczelnika urzędu skarbowego o zamiarze
skorzystania ze zwolnienia w 2010 r. w terminie do 15 stycznia 2010 r.

Przykład 16

Spółka w ramach swojej działalności udziela pożyczek. Ponadto, spółka świadczy na

rzecz klientów usługi doradztwa finansowego. Obydwie usługi należą do usług pośrednictwa
finansowego, jednak udzielanie pożyczek jest zwolnione z opodatkowania, natomiast usługi
doradcze podlegają opodatkowaniu według stawki 22%. Spółka jest zobowiązana do
odrębnego określania kwot podatku naliczonego związanego z udzielaniem pożyczek oraz
świadczeniem usług doradczych, a jeżeli nie jest to możliwe – do rozliczenia podatku
naliczonego na zasadach tzw. współczynnika struktury sprzedaży (art. 90 u.p.t.u.)

Obok usług finansowych, zwolnienia z podatku dotyczą również usług zarządzania, usług

edukacyjnych, szkoleń, usług w zakresie kultury oraz sportu i rekreacji, towarów używanych,
dostawy obiektów budownictwa mieszkaniowego, dostawy terenów niezabudowanych,
udzielania licencji na rzecz placówek oświatowych, dostawy produktów rolnych i
świadczenia usług rolniczych przez rolników ryczałtowych (po spełnieniu odpowiednich
warunków, z zastrzeżeniem wyłączeń) oraz pozostałe (np. usługi świadczone przez pocztę
państwową, dostawy krwi). Występują także zwolnienia z tytułu importu towarów określone
w rozdziale 3 Działu VII u.p.t.u. (art. 45-82), np. import złota przez NBP, produkty rolne (
przy spełnieniu odpowiednich warunków).

2.1.8. Odliczenie podatku naliczonego i zwroty podatku

Prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego jest

najważniejszym prawem podatnika VAT. Podatek VAT powinien być, co do zasady
neutralny dla podatników. Prawo do odliczenia nie przysługuje w stosunku do czynności
zwolnionych z VAT oraz czynności wyłączonych z zakresu opodatkowania.

Podatek naliczony podlega odliczeniu:
-

co do zasady, w rozliczeniu za okres, w którym podatnik otrzymał fakturę albo
dokument celny,

Ibidem, s. 811-812.

Podatki – Katarzyna Boratyńska

w przypadku wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, importu usług oraz dostawy
towarów, dla której podatnikiem jest nabywca – w rozliczeniu za okres, w którym
powstał obowiązek podatkowy w podatku należnym,

w przypadku dostawy mediów (usługi telekomunikacyjne, energia elektryczna, gaz),
jeżeli faktura zawiera informację, jakiego okresu dotyczy – w rozliczeniu za okres, w
którym przypada termin płatności,

w przypadku stosowania w imporcie towarów procedury uproszczonej, polegającej na
wpisie do rejestru zgodnie z przepisami celnymi – za okres rozliczeniowy, w którym
podatnik dokonał wpisu do rejestru, obniżenie kwoty podatku należnego następuje
pod warunkiem dokonania przez podatnika zapłaty podatku wykazanego w tym
rejestrze.

W każdym z opisanych powyżej przypadków podatnik zachowuje prawo do odliczenia
podatku naliczonego w miesiącu następującym po miesiącu, w którym prawo do odliczenia
powstało.

Przykład 17

Spółka telekomunikacyjna wystawiła fakturę w dniu 23 maja 2009 r. za usługi

telekomunikacyjne świadczone w okresie od 15 kwietnia do 15 maja 2009 r. oraz abonament
na następny okres rozliczeniowy. Spółka wskazała jako termin płatności 10 czerwca 2009 r.
Nabywca usług otrzymał fakturę 29 maja 2009 r. Prawo do odliczenia podatku naliczonego
powstało w czerwcu 2009 r.

W nieco odmienny sposób określone zostały zasady rozliczania podatku naliczonego

przez małych podatników rozliczających się metodą kasową. Podmioty te mogą odliczyć
podatek naliczony w rozliczeniu za kwartał, w którym:

uregulowali całą należność wynikającą z otrzymanej od kontrahenta faktury,

dokonali zapłaty podatku wynikającego z dokumentu celnego,

nie wcześniej jednak niż z dniem otrzymania faktury lub dokumentu celnego.

Jeżeli podatnik nie odliczył podatku naliczonego w ustawowym terminie wówczas
przysługuje mu prawo do skorygowania deklaracji podatkowej za okres, w którym wystąpiło
prawo do odliczenia podatku naliczonego (nie później niż w ciągu 5 lat, licząc od początku
roku, w którym wystąpiło prawo do obniżenia podatku naliczonego.

Tabela 3. Limit odliczenia VAT od samochodów osobowych*

Czynności, w których występuje ograniczenie

odliczenia VAT

Limit odliczenia podatku naliczonego

Nabycie samochodów osobowych oraz innych
pojazdów samochodowych o dopuszczalnej masie
całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony

60% kwoty podatku:
- określonej w fakturze,
- należnego z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia
towarów,
- należnego od dostawy towarów, dla której podatnikiem
jest ich nabywca
nie więcej niż 6000 zł

Import samochodów osobowych oraz innych
pojazdów samochodowych o dopuszczalnej masie
całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony

60% kwoty wynikającej z dokumentu celnego -
nie więcej niż 6000 zł

Najem, dzierżawa, leasing lub inna umowa o
podobnym charakterze samochodów osobowych
oraz innych pojazdów samochodowych o
dopuszczalnej masie całkowitej
nieprzekraczającej 3,5 tony

60% kwoty podatku naliczonego od czynszu (raty) lub
innych płatności wynikających z zawartej umowy,
udokumentowanych fakturą.
Suma kwot w całym okresie użytkowania samochodów i
pojazdów, dotycząca jednego samochodu lub pojazdu,
nie może przekroczyć kwoty 6000 zł.

Podatki – Katarzyna Boratyńska

Źródło: Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 54, poz. 535
ze zm.).

*Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich w wyroku z dnia 22 grudnia 2008 r.
w sprawie C-414/07 uznał przepisy ustawy o podatku od towarów i usług ograniczające
możliwość odliczania VAT z tytułu nabycia lub importu samochodów osobowych oraz z
tytułu nabycia paliwa za niezgodne z prawem Unii Europejskiej.

Wyjaśnienie Ministerstwa Finansów:

PT3/812/4/15//CZE/09/185

z 13.02.2009 r.

Tabela 4. Korekta podatku naliczonego

Towary podlegające korekcie

Okres korekty

Towary i usługi zaliczane przez podatnika do środków trwałych
oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających
amortyzacji, których wartość początkowa przekracza 15.000 zł.
Roczna korekta dotyczy jednej piątej kwoty podatku
naliczonego przy nabyciu lub wytworzeniu.

5-letni okres korekty

Nieruchomości i prawa wieczystego użytkowania gruntów,
jeżeli zostały zaliczone do środków trwałych lub wartości
niematerialnych i prawnych nabywcy, a ich wartość początkowa
przekracza 15.000 zł.
Roczna korekta dotyczy jednej dziesiątej kwoty podatku
naliczonego przy nabyciu lub wytworzeniu.
Obowiązek dokonywania korekt w ciągu 10 lat nie dotyczy
opłat rocznych pobieranych z tytułu oddania gruntu w
użytkowanie wieczyste.

10-letni okres korekty

Pozostałe towary i usługi

Korekta roczna

Źródło: Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 54, poz. 535
ze zm.).

Ulga na zakup kasy rejestrującej
Podatnicy, którzy rozpoczną ewidencjonowanie obrotu i kwot podatku należnego w
obowiązujących terminach, mogą odliczyć od tego podatku kwotę wydatkowaną na zakup
każdej z kas rejestrujących zgłoszonych na dzień rozpoczęcia (powstania obowiązku)
ewidencjonowania w wysokości 90% jej ceny zakupu (bez podatku), nie więcej jednak niż
700 zł.

Zwrot podatku

W przypadku, gdy kwota podatku naliczonego jest w okresie rozliczeniowym wyższa od

kwoty podatku należnego, podatnik ma prawo do obniżenia o tę różnicę kwoty podatku
należnego za następne okresy (tzw. zwrot pośredni) lub do zwrotu różnicy na rachunek
bankowy (tzw. zwrot bezpośredni). Wybór pomiędzy zwrotem różnicy na rachunek bankowy
albo do przeniesienia różnicy na następne okresy rozliczeniowe należy do podatnika.
Podatnik nabywa prawo do zwrotu bezpośredniego różnicy podatku VAT w dniu złożenia
deklaracji podatkowej. Zwrot bezpośredni, tj. na rachunek bankowy, jest prawem podatnika,
który może – lecz nie musi – z tego prawa skorzystać. Podatnik może też zażądać zwrotu
tylko części nadwyżki podatku naliczonego, a pozostałą część przenieść na następny okres.
Jedyną sytuacją, w której podatnik nie ma prawa do zwrotu bezpośredniego jest
niewystąpienie w danym okresie rozliczeniowym podatku należnego. W takim przypadku
nadwyżka podatku naliczonego zostanie przeniesiona na następny okres rozliczeniowy.

Podatki – Katarzyna Boratyńska

Przykład 18

W deklaracji za sierpień 2009 r. podatnik wykazał kwotę podatku naliczonego do

przeniesienia na wrzesień w wysokości 500 zł. We wrześniu 2009 r. podatnik dokonał
zakupów na kwotę 18300 zł (w tym podatku naliczonego - 3300 zł), a jednocześnie nie
wykonał żadnej czynności podlegającej opodatkowaniu. W takiej sytuacji podatnik ma
obowiązek w deklaracji za wrzesień wykazać do przeniesienia na październik kwotę podatku
naliczonego w wysokości 3800 zł. Nie może zaznaczyć w deklaracji wrześniowej, że jest to
kwota do zwrotu na rachunek bankowy.

Według art. 72 o.p., nadwyżka podatku naliczonego nad należnym nie stanowi nadpłaty

podatku. Jednakże jeśli podatnik zażąda zwrotu bezpośredniego tej nadwyżki, a urząd
skarbowy:

nie rozpocznie postępowania sprawdzającego zasadność dokonania zwrotu, oraz

nie zwróci różnicy podatku w określonych przez prawo terminach,

różnicę tę traktuje się jako nadpłatę podlegającą oprocentowaniu w rozumieniu przepisów
Ordynacji Podatkowej.
Wyróżnia się dwa podstawowe terminy zwrotu podatku – termin 60-dniowy oraz 180-

dniowy. Zasadą jest zwrot podatku w terminie 180 dni od dnia złożenia rozliczenia przez
podatnika, a termin 60-dniowy ma zastosowanie w przypadku spełnienia określonych
warunków. Jeżeli zasadność zwrotu w terminie 60 dni wymaga dodatkowego sprawdzenia,
naczelnik urzędu skarbowego może przedłużyć ten termin do czasu zakończenia
postępowania wyjaśniającego. Jeżeli różnica podlega zwrotowi w terminie 180 dni, organy
podatkowe nie są uprawnione do przedłużenia tego terminu.

Ustawodawca w art. 87 ust. 3 u.p.t.u. postanowił, że w terminie 60 dni podlega zwrotowi

różnica podatku w kwocie nieprzekraczającej wartości podatku naliczonego związanego z:

nabyciem towarów lub usług, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym
są zaliczane przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i
prawnych podlegających amortyzacji, oraz

gruntów i praw wieczystego użytkowania gruntów, jeżeli zostały one zaliczone do
środków trwałych nabywcy, powiększonej o:

22% obrotu podatnika opodatkowanego stawkami niższymi niż 22% oraz

22% obrotu z tytułu dostaw towarów lub świadczenia usług, o których mowa w art. 86
ust. 8 pkt 1 ustawy.

W pozostałych przypadkach różnica podlega zwrotowi w terminie 180 dni.

Warto zaznaczyć, że prawo do zwrotu podatku w terminie 60 dni, związanego z nabyciem

towarów lub usług, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym są zaliczane przez
podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających
amortyzacji, nie jest uzależnione od tego, czy podatnik wprowadzi je do ewidencji środków
trwałych i wartości niematerialnych i prawnych oraz zacznie amortyzować.

U podatników rozpoczynających wykonywanie czynności podlegających opodatkowaniu

oraz podatników, którzy wykonują takie czynności przez okres krótszy niż 12 miesięcy – jeśli
zostali zarejestrowani jako podatnicy VAT UE – termin zwrotu różnicy podatku wydłuża się
do 180 dni. Należy zaznaczyć, że termin zwrotu nie ulega przedłużeniu do 180 dni, jeżeli
podatnik złoży w urzędzie skarbowym kaucję gwarancyjną, zabezpieczenie majątkowe lub
gwarancje bankowe na kwotę 250000 zł. Podatnik może wystąpić do naczelnika urzędu
skarbowego o zwolnienie lub zwrot kaucji po upływie 12 miesięcy, za które podatnik składał
deklaracje podatkowe oraz rozliczał się terminowo z podatków stanowiących dochód budżetu
państwa, w tym również jako płatnik podatku dochodowego od osób fizycznych.

Na umotywowany wniosek podatnika złożony wraz z deklaracją podatkową, urząd

skarbowy jest obowiązany zwrócić różnicę podatku podlegającą zwrotowi w terminie 60 dni

Podatki – Katarzyna Boratyńska

– w terminie 25 dni, a w przypadku kwoty podlegającej zwrotowi w ciągu 180 dni – w
terminie 60 dni, licząc od dnia złożenia rozliczenia.

Podatnicy zwolnieni podmiotowo na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 u.p.t.u. oraz podatnicy

wykonujący wyłącznie czynności zwolnione od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 i art. 82
ust. 3 u.p.t.u. są zwolnieni z obowiązku rejestracji. Jednakże podatnicy ci mogą złożyć
zgłoszenie rejestracyjne. W takim przypadku zostaną oni zarejestrowani jako podatnicy VAT
zwolnieni. Rozporządzenie w sprawie wzorów dokumentów związanych z rejestracją
podatników w zakresie podatku od towarów i usług (dz. U. Nr 55, poz. 539 z późn. zm.)
określa m. in. wzór:

zgłoszenia rejestracyjnego w zakresie podatku VAT (VAT-R),

potwierdzenia zarejestrowania podmiotu jako podatnika VAT (VAT-5),

zgłoszenia o zaprzestaniu wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu
podatkiem VAT (VAT-Z).

Zwrot VAT podróżnym
Minimalna kwota łącznej wartości zakupów wraz z podatkiem od towarów i usług,
wynikająca z imiennego dokumentu, wystawionego przez jednego sprzedawcę, przy której
podróżny może żądać zwrotu podatku od towarów i usług zapłaconego przy nabyciu przez
niego towarów, wynosi 200 zł.
Podstawa prawna: rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 20 kwietnia 2004 r. w sprawie
minimalnej łącznej wartości zakupów, przy której podróżny może żądać zwrotu podatku od
towarów i usług (Dz.U. Nr 84, poz. 780).

2.1.9. Deklaracje VAT

Stosownie do art. 99 ust. 1 u.p.t.u. podatnicy, o których mowa w art. 15, są obowiązani

składać w urzędzie skarbowym deklaracje podatkowe za okresy miesięczne w terminie do 25.
dnia miesiąca następującego po każdym kolejnym miesiącu.

Mali podatnicy, którzy wybrali tzw. kasową metodę rozliczeń, zobowiązani są do

składania deklaracji kwartalnych. Deklaracje za okresy kwartalne składane są w terminie do
25. dnia miesiąca następującego po każdym kolejnym kwartale. Mali podatnicy, którzy nie
wybrali metody kasowej, oraz podatnicy, o których mowa w art. 43 ust. 3 (rolnicy ryczałtowi,
którzy zrezygnowali ze zwolnienia), mogą również składać deklaracje podatkowe za okresy
kwartalne, po uprzednim pisemnym zawiadomieniu naczelnika urzędu skarbowego, w
terminie do końca kwartału poprzedzającego kwartał, za który będzie po raz pierwszy
składana kwartalna deklaracja podatkowa.

Podatnicy, którzy skorzystali z możliwości składania deklaracji kwartalnych mogą

ponownie składać deklaracje podatkowe za okresy miesięczne, nie wcześniej jednak niż po
upływie czterech kwartałów, w których rozliczali się za okresy kwartalne, po uprzednim
pisemnym zawiadomieniu naczelnika urzędu skarbowego, w terminie do ostatniego dnia
kwartału, za który będzie składana ostatnia kwartalna deklaracja podatkowa.

Podatnicy, którzy utracili prawo do stosowania metody kasowej, tracą prawo do składania

deklaracji podatkowej za okresy kwartalne, począwszy od rozliczenia za miesiąc następujący
po kwartale, w którym nastąpiło przekroczenie kwot określonych w art. 2 pkt 25 (obrót o
równowartości 800 000 euro). Zasada ta miała odpowiednie zastosowanie również w
stosunku do małych podatników, którzy nie wybrali metody kasowej, ale rozliczali się z
podatku kwartalnie (powyższy stan prawny obowiązywał do końca 2008 r.).

Do końca 2008 r. możliwość składania kwartalnych deklaracji VAT przewidziana była

wyłącznie dla tzw. małych podatników. Przepisy o VAT obowiązujące od 1 stycznia 2009
r. wprowadzają uprawnienie do składania kwartalnych deklaracji również dla innych
podmiotów (w tym również dla dużych i średnich firm). Podatnicy, którzy wybiorą kwartalną

Podatki – Katarzyna Boratyńska

metodę rozliczeń (inni niż mali podatnicy), będą w trakcie kwartału zobowiązani do wpłaty
odpowiednich zaliczek. Natomiast ostateczne rozliczenie nastąpi na podstawie kwartalnej
deklaracji, składanej do 25. dnia kwartału za kwartał poprzedni. Co do zasady, zaliczki płatne
będą za pierwszy i drugi miesiąc kwartału, w wysokości 1/3 należnego zobowiązania
podatkowego wynikającego z deklaracji VAT za poprzedni kwartał, w terminie do 25. dnia
miesiąca za miesiąc poprzedni. Szczególna reguła będzie natomiast obowiązywać
podatników, którzy zmienią metodę rozliczeń z miesięcznej na kwartalną – będą oni
zobowiązani do wpłaty zaliczek za pierwszy i drugi miesiąc danego kwartału w wysokości
zobowiązania za odpowiednio pierwszy albo drugi miesiąc ostatniego kwartału, w którym
rozliczali się miesięcznie. Ponadto, po spełnieniu odpowiednich warunków, jako odstępstwo
od uproszczonych zasad istnieje możliwość zapłaty zaliczek w wysokości faktycznego
rozliczenia za miesiąc, za który wpłacana jest zaliczka.

Rozliczenia kwartalne wiążą się z pewnymi udogodnieniami. Przykładowo, w przypadku

wystawienia faktury korygującej na minus sprzedawca będzie miał większą szansę na
uzyskanie potwierdzenia odbioru korekty od nabywcy i rozliczenie korekty jeszcze w tym
samym okresie rozliczeniowym (kwartale). Jednakże wiele dużych firm, pomimo
wspomnianych uproszczeń, może nie uznać powyższego sposobu rozliczeń za korzystny.
Kwartalne rozliczenia mogą bowiem potencjalnie wpłynąć negatywnie na ich cash flow.
Może to nastąpić w szczególności w przypadku firm ubiegających się o zwrot podatku VAT.
W takiej sytuacji odzyskanie podatku VAT naliczonego z zakupów dokonanych na początku
kwartału może być opóźnione nawet o dwa miesiące w porównaniu do deklaracji
miesięcznych. Ponadto w wyniku wpłacania ryczałtowych kwot zaliczek może wystąpić
zakłócenie przepływów pieniężnych w przedsiębiorstwach, które nie osiągają równomiernych
przychodów w trakcie danego kwartału. Dodatkowo, firmy dokonujące transakcji
wewnątrzwspólnotowych będą nadal zobowiązane do składania miesięcznych deklaracji
Intrastat

Podatnicy VAT (inni niż mali podatnicy), którzy składali dotychczas miesięczne

deklaracje, lecz zamierzają skorzystać z kwartalnych rozliczeń już od początku 2009 r., co do
zasady powinni zawiadomić urząd skarbowy do 25 lutego 2009r. Następnie powinni:

wpłacić zaliczkę za styczeń 2009 do 25 lutego 2009 r. w wysokości zobowiązania
VAT za październik 2008 r., jak również zaliczkę za luty 2009 r. do 25 marca 2009 r.
w wysokości zobowiązania VAT za listopad 2008 r.,

złożyć kwartalną deklarację za I kwartał 2009 r., na wzorze VAT-7D, do 27 kwietnia
2009 r. (ponieważ 25 kwietnia przypada w sobotę),

określić w deklaracji m. in. sumę zaliczek wpłaconych za styczeń oraz luty, a także
wykazać na tej podstawie ostateczną kwotę do zapłaty lub kwotę nadpłaty, do
rozliczenia z urzędem skarbowym

Podatnicy rozliczający się kwartalnie będą mogli powrócić do miesięcznej formy rozliczeń,
przy czym może to nastąpić po upływie co najmniej czterech kwartałów oraz po uprzednim
zawiadomieniu naczelnika właściwego urzędu skarbowego.

Rodzaje deklaracji
VAT-7 – podstawowa deklaracja w podatku od towarów i usług, składana do 25. dnia
miesiąca następującego po każdym kolejnym miesiącu 25. dnia miesiąca następującego po
każdym kolejnym miesiącu (okresie rozliczeniowym),
VAT-7K - deklaracja kwartalna dla podatku od towarów i usług, składana przez podatników
do 25. dnia miesiąca następującego po każdym kwartale (okresie rozliczeniowym),

M. Wasiluk, Kwartalne deklaracje dostępne dla wszystkich podatników, Gazeta Prawna, nr 2, 2009, s. C4.

Ibidem, s. C4.

Podatki – Katarzyna Boratyńska

VAT-8 – deklaracja miesięczna w zakresie transakcji wewnątrzwspólnotowych, składana do
25. dnia miesiąca następującego po każdym kolejnym miesiącu,
VAT-9 – deklaracja podatkowa dla podatku od towarów i usług od importu usług lub dostawy
dla której podatnikiem jest nabywca. Składana jest w terminie 14 dni od dnia powstania
obowiązku podatkowego,
VAT-10 - deklaracja dla podatku od towarów i usług przy wewnątrzwspólnotowym nabyciu
nowych środków transportu. Składana jest w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku
podatkowego,
VAT-11 - deklaracja dla podatku od towarów i usług dla wewnątrzwspólnotowej dostawy
nowych środków transportu. Składana jest w terminie do ostatniego dnia miesiąca
następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy.

2.1.10. VAT w rolnictwie

Przepis art. 2 pkt 15 u.p.t.u. dla celów podatku VAT zwiera definicję działalności

rolniczej. Rozumie się przez nią przede wszystkim produkcję roślinną i zwierzęcą. Do
działalności rolniczej zalicza się m. in. produkcję materiału siewnego, szkółkarskiego,
hodowlanego oraz reprodukcyjnego, produkcję warzywniczą, gruntową, szklarniową i pod
folią, produkcję roślin ozdobnych, grzybów uprawnych i sadowniczą, chów, hodowlę i
produkcję materiału zarodowego zwierząt, ptactwa i owadów użytkowych, produkcję
zwierzęca typu przemysłowego lub fermowego oraz chów i hodowlę ryb i innych
organizmów żyjących w wodzie, a także uprawy w szklarniach i ogrzewanych tunelach
foliowych, uprawy grzybów i ich grzybni, uprawy roślin in vitro, fermową hodowlę i chów
drobiu rzeźnego i nieśnego, wylęgarnie drobiu, hodowlę i chów zwierząt futerkowych i
laboratoryjnych, chów i hodowlę dżdżownic, entomofagów i jedwabników, prowadzenie
pasiek oraz chów i hodowlę innych zwierząt poza gospodarstwem rolnym oraz sprzedaż
produktów gospodarki leśnej i łowieckiej, z wyjątkiem drewna okrągłego z drzew
tropikalnych oraz bambusa, a także świadczenie usług rolniczych.

Rolnik ryczałtowy - rezygnacja ze zwolnienia

Rolnikiem ryczałtowym jest rolnik dokonujący dostawy produktów rolnych

pochodzących z własnej działalności rolniczej lub świadczący usługi rolnicze, korzystający ze
zwolnienia od podatku od towarów i usług.
Rolnik ryczałtowy może zrezygnować ze zwolnienia od podatku od towarów i usług pod
warunkiem, że:
- dokona w poprzednim roku podatkowym dostawy produktów rolnych oraz świadczenia
usług rolniczych o wartości przekraczającej 20 000 zł oraz
- dokona zgłoszenia rejestracyjnego oraz
- prowadzi ewidencję, o której mowa w art. 109 ust. 3 ustawy o podatku od towarów i usług
przez okres co najmniej 3 kolejnych miesięcy poprzedzających bezpośrednio miesiąc, od
którego rezygnuje ze zwolnienia.

Rolnikiem ryczałtowym jest rolnik dokonujący dostawy produktów rolnych

pochodzących z własnej działalności rolniczej lub świadczący usługi rolnicze, korzystający ze
zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 3. Nie są jednak uważani za rolników
dla celów VAT rolnicy obowiązani na podstawie odrębnych przepisów do prowadzenia ksiąg
rachunkowych. W przypadku prowadzenia przez rolnika ryczałtowego korzystającego ze
zwolnienia także działalności innej niż działalność rolnicza, do wartości sprzedaży 50 000 zł
dokonywanej przez tego podatnika, nie wlicza się sprzedaży produktów rolnych
pochodzących z prowadzonej przez niego działalności rolniczej. Rolnik ryczałtowy nie jest
zobowiązany do składania zgłoszenia rejestracyjnego. Może mu przysługiwać zryczałtowany

Podatki – Katarzyna Boratyńska

zwrot podatku w wysokości 6%. Kwota ta jest doliczana do kwoty należnej rolnikowi z tytułu
sprzedaży produktów rolnych.

Produkty rolne są to towary wymienione w zał. nr 2 do ustawy oraz towary wytworzone z

nich przez rolnika ryczałtowego z produktów pochodzących z jego własnej działalności
rolniczej przy użyciu środków zwykle używanych w gospodarstwie rolnym, leśnym i
rybackim (np. zasadniczo zboża, ziemniaki, rośliny przemysłowe i produkty roślinne
rolnictwa pozostałe, mięso z dziczyzny, filety rybne). Natomiast usługi rolnicze dla celów
VAT to usługi wymienione w zał. nr 2 do ustawy, np. usługi związane z rolnictwem oraz
chowem i hodowlą zwierząt, z wyjątkiem usług weterynaryjnych, podkuwania koni i
schronisk dla zwierząt; usługi dzierżawy lub najmu maszyn i urządzeń rolniczych, bez
obsługi.
Zryczałtowany system opodatkowania rolników zakłada:

zwolnienie od podatku VAT dostawy produktów rolnych z własnej produkcji oraz
świadczenia usług rolniczych,

obciążenie produktów rolnych oraz usług rolniczych zryczałtowanym zwrotem
podatku w wysokości 6% kwoty należnej z tytułu dostawy produktów rolnych
pomniejszonej o kwotę zryczałtowanego zwrotu podatku; kwota podatku obciąża
nabywcę produktów rolnych i usług rolniczych,

zwrot podatku otrzymuje rolnik ryczałtowy,

kwota zwrotu stanowi dla nabywcy podatek naliczony.

Zryczałtowany zwrot podatku ma na celu rekompensatę rolnikowi ryczałtowemu podatku
VAT, który płaci przy dokonywaniu zakupów związanych z jego działalnością. Ze względu
na korzystanie ze zwolnienia, rolnik ten nie może odliczać podatku naliczonego na zasadach
ogólnych (wyjątek dotyczy jedynie eksportu towarów rolniczych, opodatkowanego stawka
0%).

Uproszczony schemat opodatkowania zwalnia rolników także z niektórych

obowiązków w zakresie VAT. Rolnik ryczałtowy w zakresie prowadzonej działalności
rolniczej dostarczający produkty rolne lub świadczący usługi rolnicze jest zwolniony z
obowiązku:

wystawiania faktur,

prowadzenia ewidencji dostaw i nabyć towarów i usług,

składania w urzędzie skarbowym deklaracji podatkowej,

dokonania zgłoszenia rejestracyjnego w podatku VAT.

Podatnik zarejestrowany jako podatnik VAT czynny, nabywający produkty rolne od rolnika
ryczałtowego, jest zobowiązany do wystawienia faktury dokumentującej nabycie tych
produktów. Fakturę wystawia się w dwóch egzemplarzach, a oryginał faktury jest
przekazywany dostawcy. Faktura dokumentująca nabycie produktów rolnych powinna być
oznaczona jako „Faktura VAT RR”. Poza informacjami jakie zawiera standardowa faktura
VAT, faktura VAT RR zawiera oświadczenie dostawcy produktów rolnych w brzmieniu:
„Oświadczam, że jestem rolnikiem ryczałtowym zwolnionym od podatku od towarów i usług
na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku od towarów i usług.”

Zryczałtowany zwrot podatku zwiększa u nabywcy produktów rolnych kwotę podatku

naliczonego w rozliczeniu za miesiąc, w którym dokonano zapłaty. Jednakże muszą być
spełnione następujące warunki:

nabycie produktów rolnych lub usług rolniczych jest związane z czynnościami
opodatkowanymi,

zapłata należności za produkty rolne lub usługi rolnicze, obejmująca również kwotę
zryczałtowanego zwrotu podatku, nastąpiła na rachunek bankowy rolnika
ryczałtowego nie później niż 14 dnia, licząc od dnia zakupu, z wyjątkiem przypadku,
gdy rolnik zawarł umowę z nabywcą określającą dłuższy termin płatności,

Podatki – Katarzyna Boratyńska

w dokumencie stwierdzającym dokonanie zapłaty zostaną podane numer i data
wystawienia faktury potwierdzającej nabycie produktów rolnych.

Za datę dokonania zapłaty uważa się datę wydania dyspozycji bankowej przekazania środków
finansowych na rachunek bankowy rolnika ryczałtowego, jeżeli dyspozycja ta została
zrealizowana.

Jeżeli w gospodarstwie działalność rolnicza wykonywana jest przez kilka osób, należy

zdecydować, która osoba dokona zgłoszenia na zasady ogólne. Na nią bowiem będą
wystawiane wszystkie faktury z dokonywanych zakupów, osoba ta będzie również
podpisywać wszystkie faktury sprzedaży z gospodarstwa.

Stawki podatku VAT na podstawowe towary i usługi nabywane do produkcji rolnej

obowiązujące od 1 maja 2004 r.

stawka 3% (okres przejściowy do 30 kwietnia 2008 r.)
-

materiał siewny i hodowlany,

sadzonki do nasadzeń,

produkty rolne (zboże, ziemniaki, buraku cukrowe, owoce, warzywa, mleko, jaja itp.),

środki do produkcji rolnej (nawozy, środki ochrony roślin, pasze, sznurek do maszyn
rolniczych itp.),

usługi związane z rolnictwem oraz chowem i hodowlą zwierząt

stawka 7%
-

usługi weterynaryjne,

usługi agroturystyczne,

wyroby torfowe,

stawka 22%
-

maszyny, urządzenia, narzędzia rolnicze,

nośniki energii (węgiel, koks, oleje opałowe, energia elektryczna i cieplna, gaz, paliwa
silnikowe),

ciągniki rolnicze i przyczepy ciągnikowe rolnicze,

narzędzia gospodarcze, maszyny do produkcji sadowniczej,

materiały i roboty budowlane,

tarcica i inne wyroby z drewna.

Przykład 19
Stawki podatku na piwo w wybranych krajach UE

Podatek VAT na piwo w Polsce wynosił 22% i był znacznie wyższy niż np. w Czechach,

Niemczech, Hiszpanii, Luksemburgu, czy Szwajcarii (rys. 2). Powoduje to znaczne
dysproporcje pomiędzy cenami piwa w Polsce i w krajach sąsiednich.

Rys. 2. Wysokość podatku VAT na piwo w wybranych krajach w 2008 r.

H. Runowski (red.), Finanse gospodarstwa rolnego w tym VAT, SGGW, Warszawa 2006, s. 24.

Podatki – Katarzyna Boratyńska

7,5

17,5

Szwajcaria

Luksemburg

Niemcy

Hiszpan ia

Portugalia

Wielka Brytania

Holandia

Grecja

Czechy

Austria

Polska

[%]

Źródło: Opracowanie na podstawie danych Związku Pracodawców Przemysłu Piwowarskiego
„Browary Polskie”.

1 stycznia 2008 r. weszła w życie nowelizacja ustawy o VAT, wprowadzająca kilka

zmian, które mogą być źródłem ryzyka podatkowego. Na szczególną uwagę zasługuje
wprowadzenie bezwzględnego zakazu odliczania podatku naliczonego, wykazanego w
fakturze za świadczenie , które – w rzeczywistości- nie podlega VAT lub jest z tego podatku
zwolnione. Nowa regulacja wymaga wzmożonej ostrożności przy nabywaniu towarów i
usług, bowiem nabywca musi upewnić się, czy sprzedający poprawnie zaliczył swoje
świadczenie do czynności opodatkowanych

Raport podatkowy, Najważniejsze przepisy podatkowe 2008 roku, Gazeta Prawna nr 1 z 2 stycznia 2008 r., s.

Podatki – Katarzyna Boratyńska

3. Podatki bezpośrednie

3.1. Podatek dochodowy od osób prawnych

Opodatkowanie podatkiem dochodowym dochodów osób prawnych reguluje ustawa z

dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2000 r. Nr 54,
poz. 654 ze zm.), zwana dalej "ustawą".

3.1.1. Zasady ustalania zaliczek

Podatnicy i płatnicy nie składają w trakcie roku podatkowego deklaracji podatkowych, ale

są obowiązani do wpłacania zaliczek. Dotyczy to także podatku dochodowego pobieranego w
sposób zryczałtowany. Zmiany wprowadzone w podatku dochodowym od osób prawnych
spowodowały zniesienie niektórych deklaracji podatkowych, w tym CIT-2, CIT2/O oraz CIT-
6. Ministerstwo Finansów wycofało możliwość przesyłania tych deklaracji drogą
elektroniczną dla przedsiębiorstw obsługiwanych przez wyspecjalizowane urzędy skarbowe
(obrót tych przedsiębiorstw wynosi co najmniej 5 mln euro rocznie)

W trakcie roku podatkowego podatnicy mogą również rozliczać się z zaliczek na podatek

w systemie uproszczonym (art. 25 ust. 6-10 ustawy). Wpłata zaliczek jest wówczas
uzależniona od podatku należnego wykazanego w zeznaniu złożonym w roku
poprzedzającym dany rok podatkowy lub w zeznaniu złożonym w roku poprzedzającym dany
rok podatkowy o dwa lata.

Mali podatnicy oraz podatnicy rozpoczynający prowadzenie działalności gospodarczej

mają możliwość wpłacania zaliczek na podatek dochodowy w systemie kwartalnym (art. 25
ust. 1b-2a ustawy).

Podatnicy mają obowiązek złożenia zeznania o wysokości dochodu (straty) osiągniętego

w roku podatkowym do końca trzeciego miesiąca roku następnego i w tym terminie wpłacić
podatek należny albo różnicę między podatkiem należnym od dochodu wykazanego w
zeznaniu a sumą należnych zaliczek za okres od początku roku (art. 27 ustawy).

3.1.2. Zwolnienia

W zakresie zwolnień (art. 17 ustawy), w ustawie funkcjonują zwolnienia przedmiotowe,

w tym dla podatników takich jak zrzeszenia, stowarzyszenia, fundacje, realizujące ustawowo
określone, społecznie użyteczne cele. W przypadku tych podatników zwalnia się od podatku
dochody, które są przeznaczone na realizację tych celów statutowych.

Podmioty takie, tj. spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe, towarzystwa budownictwa

społecznego oraz samorządowe jednostki organizacyjne prowadzące działalność w zakresie
gospodarki mieszkaniowej korzystają wyłącznie ze zwolnienia dochodów uzyskanych z
gospodarki zasobami mieszkaniowymi - w części przeznaczonej na cele związane z
utrzymaniem tych zasobów, z wyłączeniem dochodów uzyskanych z innej działalności
gospodarczej niż gospodarka zasobami mieszkaniowymi.

W celu obliczenia należnego podatku dochodowego konieczne jest ustalenie podstawy

opodatkowania, którą stanowi dochód po odliczeniu ewentualnych darowizn na określone
cele, przy zachowaniu 10% limitu, w stosunku do tego dochodu. Odliczenie darowizn jest
uzależnione od spełnienia łącznie dwóch kumulatywnych przesłanek. Darowizna powinna
być przekazana na cele określone w art. 4 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności
pożytku i o wolontariacie (np. na pomoc społeczną, działalność charytatywną).
Obdarowanym zaś musi być organizacja określona w art. 3 ust. 2 i 3 tej ustawy prowadząca
działalność pożytku publicznego w sferze zadań publicznych. Są to organizacje pozarządowe

Ł. Zalewski, Od 1 lutego kolejne e-deklaracje. Elektroniczne rozliczenia z urzędem skarbowym, Gazeta

Prawna nr 20 z 29 stycznia 2007 r., s. 12.

Podatki – Katarzyna Boratyńska

(nienależące do sektora finansów publicznych i niedziałające w celu osiągnięcia zysku),
kościelne osoby prawne i kościelne jednostki organizacyjne oraz stowarzyszenia jednostek
samorządu terytorialnego. Organizacje te nie muszą posiadać statusu organizacji pożytku
publicznego.

Odliczenie w ramach łącznego limitu 10% dochodu obejmie również darowizny

przekazywane na rzecz podmiotów prowadzących taka działalność w innym niż Polska
państwie Unii Europejskiej lub w państwie należącym do Europejskiego Obszaru
Gospodarczego.

Odliczeniu podlegają również darowizny na działalność charytatywno-opiekuńczą na

podstawie tzw. ustaw kościelnych - w tym przypadku do wysokości 100% dochodu.

Podatnicy otrzymujący darowizny są obowiązani do wyodrębnienia w zeznaniu

podatkowym kwot ogółem otrzymanych darowizn ze wskazaniem celów, na które zostały one
przekazane zgodnie ze sferą działalności pożytku publicznego, o której mowa w art. 4 ustawy
o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie wraz z wyszczególnieniem darowizn
pochodzących od osób prawnych z podaniem nazwy i adresu darczyńcy, jeżeli jednorazowa
kwota darowizny przekracza 15.000 zł lub jeżeli suma wszystkich darowizn otrzymanych w
danym roku podatkowym od jednego darczyńcy przekracza 35.000 zł. W terminie składania
zeznania podatkowego mają oni również obowiązek udostępnić do publicznej wiadomości
informacje, o których mowa wyżej i w formie pisemnej zawiadomić o tym właściwego
naczelnika urzędu skarbowego. Z obowiązku tego zwolnione są podmioty, których dochód za
dany rok podatkowy nie przekracza 20.000 zł.

Odliczeniom od podstawy opodatkowania podlegają: wydatki poniesione na nabycie

nowych technologii (art. 18b ustawy).
Podatek wynosi 19% podstawy opodatkowania (art. 19 ustawy).

3.1.3. Podatnicy
Zgodnie z przepisami tej ustawy podatnikami podatku dochodowego od osób prawnych są:

osoby prawne,

jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, z wyjątkiem spółek
niemających osobowości prawnej, z tym że podatnikami są spółki kapitałowe w
organizacji,

podatkowe grupy kapitałowe (grupy składające się z co najmniej dwóch spółek prawa
handlowego mających osobowość prawną, które funkcjonują w związkach
kapitałowych i spełniają określone w ustawie warunki). Podatkową grupę kapitałową
mogą tworzyć wyłącznie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółki akcyjne,
mające siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli kapitał zakładowy
(akcyjny) przypadający na każdą z tych spółek jest nie niższy niż 1 000 000 zł.

spółki niemające osobowości prawnej mające siedzibę lub zarząd w innym państwie,
jeżeli zgodnie z przepisami prawa podatkowego tego państwa są traktowane jak osoby
prawne i podlegają w tym państwie opodatkowaniu od całości swoich dochodów bez
względu na miejsce ich osiągania.

Do osób prawnych zaliczyć można:

przedsiębiorstwa państwowe;

spółki prawa handlowego, z wyjątkiem spółek osobowych (tj. spółki jawnej, spółki
partnerskiej, spółki komandytowej oraz spółki komandytowo-akcyjnej);

ubezpieczycieli działających na podstawie ustawy o działalności ubezpieczeniowej;

towarzystwa funduszy powierniczych na podstawie ustawy o publicznym obrocie
papierami wartościowymi i funduszami powierniczymi;

spółdzielnie na mocy ustawy Prawo spółdzielcze;

Podatki – Katarzyna Boratyńska

zagraniczne osoby prawne prowadzące w Polsce działalności na podstawie ustawy o
zasadach prowadzenia na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej działalności w zakresie
drobnej wytwórczości przez zagraniczne osoby prawne i fizyczne

organizacje społeczne na podstawie ustawy – Prawo o stowarzyszeniach;

związki zawodowe;

organizacje samorządowo-zawodowe, np. izby gospodarcze, rzemieślnicze, związek
Maklerów Papierów Wartościowych;

fundacje;

partie polityczne;

fundusze celowe powołane w trybie ustawowym, mające osobowość prawną, np.
Fundusz Składkowy Ubezpieczenia Społecznego Rolników,

inne podmioty posiadające osobowość prawną na mocy szczególnych ustaw, np.
jednostki badawczo-rozwojowe;

szkoły wyższe, instytucje artystyczne, Agencja Rynku Rolnego, Agencja Rozwoju
Przemysłu.

Przepisów ustawy nie stosuje się do:

przychodów z działalności rolniczej, z wyjątkiem dochodów z działów specjalnych
produkcji rolnej, chyba że ustalenie przychodów jest wymagane dla celów określenia
dochodów wolnych od podatku dochodowego,

przychodów z gospodarki leśnej w rozumieniu ustawy o lasach,

przychodów wynikających z czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie
skutecznej umowy.,

przychodów (dochodów) armatorów opodatkowanych podatkiem tonażowym.

Art. 6 ustawy wymienia jednostki, które podlegają zwolnieniu podmiotowemu, np. Narodowy
Bank Polski, jednostki budżetowe, itd. Jednostki te nie składają zeznań podatkowych.

Podatnicy, jeżeli mają siedzibę lub zarząd na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,

podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów, bez względu na miejsce
ich osiągania. Podatnicy, jeżeli nie mają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej siedziby lub
zarządu, podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów, które osiągają na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (art. 3 ustawy). W przypadku tych ostatnich
podatników, jeżeli ustalenie dochodów nie jest możliwe na podstawie ewidencji rachunkowej,
dochód określa się w drodze oszacowania, przy zastosowaniu wskaźnika dochodu w stosunku
do przychodu, np. 5% - z działalności w zakresie handlu hurtowego lub detalicznego, 10% - z
działalności budowlanej lub montażowej albo w zakresie usług transportowych (art. 9 ust 2a
ustawy).

3.1.4. Przedmiot opodatkowania

Według zasad ogólnych przedmiotem opodatkowania podatkiem dochodowym jest

dochód bez względu na rodzaj źródeł przychodów, z jakich dochód ten został osiągnięty.
Dochodem jest nadwyżka sumy przychodów nad kosztami ich uzyskania, osiągnięta w roku
podatkowym; jeżeli koszty uzyskania przychodów przekraczają sumę przychodów, różnica
jest stratą. W przypadku gdy podatnik poniósł stratę w roku podatkowym, o wysokość tej
straty może obniżyć dochód w najbliższych kolejno po sobie następujących pięciu latach
podatkowych, z tym że wysokość obniżenia w którymkolwiek z tych lat nie może
przekroczyć 50% kwoty tej straty (art. 7 ustawy).

Przykład 20

W 2005 r. spółka z o.o. poniosła stratę w wysokości 5 000 000,00zł. Spółka przyjęła

strategię tak szybkiego odliczenia straty na ile tylko umożliwiają to przepisy prawne.

Podatki – Katarzyna Boratyńska

Tabela 2.

Rok

Dochód

Kwota obniżenia

Podstawa

opodatkowania

2006

1 500 000,00 zł

1 500 000,00zł

00,00 zł

2007

2 600 000,00 zł

2 500 000,00 zł

100 000,00 zł

2008

3 000 000,00 zł

1 000 000,00 zł

2 000 000,00 zł

Spółka w 2006 r. mogła odliczyć mniej niż maksymalny, 50-procentowy pułap kwoty

straty, gdyż większe odliczenie uniemożliwiała zbyt niska kwota uzyskanego w tym roku
podatkowym dochodu. Całkowite rozliczenie straty miało miejsce już w dwóch następnych
latach, a tym samym strata została „skonsumowana” przez spółkę w ciągu trzech kolejnych
lat podatkowych.

W przypadku przychodów z udziału w zyskach osób prawnych (np. dywidend) oraz

przychodów podmiotów zagranicznych z tytułu tzw. należności licencyjnych (np. z odsetek) -
przedmiotem opodatkowania jest przychód (art. 10 oraz 21 ustawy).

Dochody pochodzące z dywidend są zwolnione od podatku dochodowego, jeżeli łącznie

spełnione zostaną następujące warunki:

wypłacającym dywidendę jest spółka będąca podatnikiem podatku dochodowego,
mająca siedzibę lub zarząd w Polsce,

odbiorcą dywidendy uzyskującym z tego tytułu dochody jest spółka (odbiorcą może
być również zagraniczny zakład tej spółki) uznawana za rezydenta państwa
członkowskiego UE, w tym Polski, lub państwa należącego do EOG, która podlega w
takim państwie opodatkowaniu od całości swoich dochodów bez względu na miejsce
ich osiągania, z tym że aby skorzystać ze zwolnienia spółka taka musi docelowo
posiadać bezpośrednio nie mniej niż 10% (od dnia 1 stycznia 2007 r. do dnia 31
grudnia 2008 r. nie mniej niż 15%) udziałów w spółce wypłacającej dywidendę.

Przychody podatkowe

Przychodami podatkowymi są nie tylko otrzymane pieniądze, ale również inne wartości,

np. różnice kursowe, wartość nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie otrzymanych rzeczy, praw
lub innych świadczeń (art. 12 ustawy). Za przychody związane z działalnością gospodarczą i
z działami specjalnymi produkcji rolnej, uważa się także należne przychody, choćby nie
zostały jeszcze faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów,
udzielonych bonifikat i skont. Przychody należne to – zgodnie z wykładnią językową –
przychody „przysługujące komuś” (por. wyrok NSA z 28.01.2003 r., SA/Bd 106/03). Nie są
przychodem podatkowym przysporzenia majątku polegające na wpłacie środków
pieniężnych, które ze swej istoty prawnej mają charakter zwrotny (np. otrzymane kredyty i
pożyczki, zaliczki, zadatki, przedpłaty, raty, zabezpieczenia, poręczenia).

Przy określaniu daty powstania przychodów jako ogólną zasadę przyjęto, że przychód

należny będzie powstawał w dniu wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania
usługi, w tym częściowego wykonania usługi, nie później niż w dniu:

wystawienia faktury, albo

uregulowania należności.

Pojęcie wydania rzeczy nie jest jednoznaczne z odbiorem rzeczy przez kupującego (por.
wyrok SN z 28.07.1999 r., II CKN 552/98), co w szczególności dotyczy przypadku, gdy
rzecz ma być wysłana przez sprzedawcę do miejsca, które nie jest miejscem spełnienia
świadczenia, albo gdy towar jest przekazywany przez sprzedawcę przewoźnikowi.

Ważne: Za moment powstania przychodu przy sprzedaży lokali mieszkalnych przez

deweloperów - inaczej niż w podatku VAT – uznaje się dzień ustanowienia prawa do

Podatki – Katarzyna Boratyńska

nieruchomości w postaci lokali i przeniesienia go na właściciela mieszkania w formie aktu
notarialnego a nie dzień fizycznego wydania mieszkania kupującemu, tj. dzień obustronnego
podpisania protokołu odbioru mieszkania oraz przekazania kluczy kupującemu.

W przypadku usługi rozliczanej w okresach rozliczeniowych przychód powstaje w

ostatnim dniu okresu rozliczeniowego określonego w umowie lub fakturze (nie rzadziej niż
raz w roku). Rozwiązanie to jest również stosowane do ustalania daty powstania przychodów
z tytułu dostawy energii elektrycznej, cieplnej i gazu przewodowego.

W odniesieniu do przychodów, do których nie mają zastosowania przedstawione

rozwiązania, przepisy podatkowe regulują, iż datą powstania takiego przychodu jest dzień
otrzymania zapłaty.

W ustawie zostały wymienione również kategorie, które nie są kwalifikowane do

przychodów podatkowych, np. pobrane wpłaty lub zarachowane należności na poczet dostaw
towarów i usług, które zostaną wykonane w następnych okresach sprawozdawczych (art. 12
ust 4 ustawy).

Koszty podatkowe

Za koszty podatkowe uznawane są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub

zachowania (zapewnienia kontynuacji działalności) albo zabezpieczenia (ochrony) źródła
przychodów. Zaliczeniu do kosztów podatkowych podlegają więc różnego rodzaju ogólne
wydatki związane z funkcjonowaniem firmy, a szczególnie takie, które jedynie pośrednio
związane są z osiąganymi przez podatnika przychodami, np. kary umowne. Między
wydatkiem a osiągnięciem przychodu musi zachodzić związek przyczynowo-skutkowy tego
typu, że poniesienie wydatku ma lub może mieć wpływ na powstanie czy też zwiększenie
przychodu (wyrok NSA z 8.12.2004 r., FSK 768/04). Jeżeli wątpliwość istnieje, to podatnik
musi udowodnić, że wydatek został poniesiony faktycznie i ma służyć osiągnięciu przychodu
(wyrok WSA z 18.10.2007 r., ISA/Rz 592/2007).

Brak skutku w postaci przychodu nie dyskwalifikuje wydatku jako kosztu poniesionego w

celu uzyskania przychodu (np. zakończone niepowodzeniem prace badawcze). Koszty należy
oceniać pod kątem ich celowości, a więc dążenia do uzyskania przychodu a nie finalnego
rezultatu w postaci konkretnego przychodu. Uznanie danego wydatku za koszt powinno być
uzależnione przede wszystkim od jego przeznaczenia (wyrok NSA z 11.01.2005 r., FSK
1049/2004). W takim rozumieniu kosztem podatkowym mogą być wydatki na rozruch
przedsiębiorstwa, mimo że podatnik zrezygnował z jego prowadzenia, czy koszty
prowadzenia procesu cywilnego niezależnie od jego rezultatu (por. wyrok WSA z 21.11.2006
r., ISA/Łd 1417/2006).

Koszty bezpośrednio związane z przychodami są rozliczane w roku, w którym zostają

osiągnięte związane z nimi przychody. Inne koszty rozliczone są w roku ich poniesienia. Za
datę poniesienia kosztu uznaje się dzień ujęcia kosztu w prowadzonych przez podatnika
księgach rachunkowych na podstawie faktury lub innego dowodu księgowego. Wydatek
poniesiony na zakup towarów handlowych staje się kosztem uzyskania przychodów dopiero
w momencie ich sprzedaży (wyrok SN z 5.04.2002 r., III RN 2/01).

Rozliczanie przez podatników różnic kursowych może następować według reguł

wynikających z przepisów o rachunkowości (art. 9b ust. 1 pkt 2 ustawy) lub w oparciu o
uregulowania w ustawie podatkowej (art. 15a ustawy). Możliwość wyboru mają podatnicy,
których sprawozdania finansowe są objęte badaniem przez biegłych rewidentów, pozostali
podatnicy rozliczają różnice kursowe na zasadach wskazanych w ustawie podatkowej.

Wpływ na podatek dochodowy od osób prawnych mają wyłącznie zrealizowane różnice

kursowe, np. przy kredytach w dacie spłaty kredytu (pożyczki) w walucie obcej. Podatnicy
mogą rozliczać podatkowe różnice kursowe zarówno przy konwersji wierzytelności jak i
transakcjach kantorowych, mogą przyjąć faktycznie zastosowany kurs walut, np. bankowy
lub kantorowy albo wynikający z umowy. Podatkowe rozliczenie różnic kursowych jest

Podatki – Katarzyna Boratyńska

dokonywane według faktycznie zastosowanego kursu walutowego, ale jeżeli przy obliczeniu
różnic kursowych nie jest możliwe uwzględnienie faktycznie zastosowanego kursu waluty w
danym dniu, wówczas w takich przypadkach możliwe jest zastosowanie kursu średniego
ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego ten
dzień. We wszystkich sytuacjach, w których zastosowano średni kurs NBP, kurs ten jest
przyjmowany z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień uzyskania przychodu lub
poniesienia kosztu.

Ustawa wymienia także takie rodzaje przychodów, których uzyskanie nie wymaga od

podatnika ponoszenia kosztów. Pojęcie przychodu jest wówczas równoznaczne z pojęciem
dochodu do opodatkowania. Do takich przychodów można zaliczyć w szczególności:

subwencje, dotacje;

darowizny;

nieodpłatne świadczenia.

Nie ustala się także kosztów, gdy przedmiotem opodatkowania jest przychód. Są to

przychody:

z tytułu dywidend i udziałów w zyskach osób prawnych;

z tytułu praw autorskich uzyskiwania przez podatników niemających w Polsce ani
siedziby, ani zarządu;

od których pobiera się podatek zryczałtowany.

Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych w sposób enumeratywny nie

wymienia bezpośrednich kosztów uzyskania przychodów. Są one zróżnicowane w zależności
od rodzaju działalności. Do nich można zaliczyć m.in.:

koszty zakupu surowca, materiałów podstawowych i pomocniczych;

wynagrodzenie pracowników zarówno pieniężne, jak i w naturze;

narzuty na wynagrodzenia, np. składki ZUS;

koszty uboczne zakupu lub sprzedaży materiałów i towarów, np. koszty transportu,
cło, ubezpieczenia;

czynsz dzierżawy lub najmu opłacane przez podatnika;

koszty szkoleń, zakup literatury fachowej;

wydatki na nabycie lub wytworzenie składników majątku niebędących środkami
trwałymi;

koszty usług obcych.

Nie wszystkie wydatki ponoszone przez podmiot są kosztami uzyskania przychodów (tzn. nie
wszystkie można potracić z przychodu). Głównie są to wydatki o charakterze inwestycyjnym
i wydatki mające charakter sankcji.
Nie są uznane za koszty uzyskania przychodów m.in.:

wydatki na nabycie gruntów lub prawa wieczystego użytkowania gruntów oraz na
nabycie lub wytworzenie we własnym zakresie środków trwałych, wartości
niematerialnych i prawnych, jeśli środki te i wartości podlegają odpisom
amortyzacyjnym;

wydatki na spłatę zobowiązań, w tym pożyczek i kredytów, podatku dochodowego,
wpłat z zysku itp.;

jednorazowe odszkodowanie z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych;

grzywny i kary pieniężne;

odsetki za zwłokę z tytułu niematerialnych wpłat należności budżetowych i innych, do
których stosuje się przepis ordynacji podatkowej ;

kary umowne i odszkodowania z tytułu wad dostarczonych towarów, wykonywanych
robót i usług;

darowizny i ofiary wszelkiego rodzaju z wyjątkiem dokonanych między spółkami
tworzącymi podatkową grupę kapitałową;

Podatki – Katarzyna Boratyńska

straty przedsiębiorstw państwowych przejmowanych lub nabywanych na podstawie
przepisów o komercjalizacji i prywatyzacji.

3.1.5. Amortyzacja podatkowa

W zakresie amortyzacji podatkowej (art. 16a-16m ustawy) zostały określone składniki

majątku, np. budynki, budowle, maszyny, środki transportu, inwestycje w obcych środkach
trwałych, budynki i budowle wybudowane na obcym gruncie, zwane środkami trwałymi, od
których dokonuje się odpisów amortyzacyjnych zaliczanych do kosztów podatkowych. W
ustawie zostały również wymienione środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne,
które nie podlegają amortyzacji, m.in. grunty i prawo wieczystego użytkowania gruntów (art.
16c ustawy). Dla celów podatku dochodowego uznaje się za koszty uzyskania przychodów
odpisy amortyzacyjne dokonywana wyłącznie na podstawie przepisów ustawy.

Generalnie podatnicy dokonują odpisów amortyzacyjnych od ustalonej wartości

początkowej środków trwałych - w równych ratach co miesiąc, co kwartał albo jednorazowo
na koniec roku podatkowego (z zastrzeżeniem metody degresywnej). Przy amortyzacji
środków trwałych podatnicy mogą stosować różnorodne metody amortyzacji: liniową (wg
stawek amortyzacyjnych z Wykazu stawek amortyzacyjnych), w tym z możliwością
podwyższania i obniżania tych stawek, metodę opartą o stawki indywidualne (dla używanych
lub ulepszonych środków trwałych) lub metodę degresywną (zmienna podstawa, od której
dokonuje się odpisów amortyzacyjnych).

Mali podatnicy oraz podatnicy rozpoczynający działalność, z wyjątkiem tych, którzy

zostali utworzeni w wyniku stosownych przekształceń, mają możliwość skorzystania z
amortyzacji obejmującej jednorazowym odpisem amortyzacyjnym do 100% wartości
początkowej środka trwałego w pierwszym roku podatkowym (art. 16k ustawy). Małym
podatnikiem jest podatnik, u którego wartość przychodu ze sprzedaży (wraz z kwotą
należnego podatku od towarów i usług) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym
wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 1 200 000 euro. W przeliczeniu
na walutę polską małym podatnikiem jest podatnik, którego przychód w 2009 r. nie
przekroczył 5 067 000 zł.

Dotyczy to środków trwałych z grup 3-8 Klasyfikacji Środków Trwałych, w tym maszyn,

urządzeń i środków transportu, z wyłączeniem jednak budynków, budowli i samochodów
osobowych. Łączna kwota dokonanych według tej metody odpisów amortyzacyjnych od
środków trwałych wprowadzonych w danym roku do ewidencji, nie może przekroczyć
równowartości kwoty 100.000 euro. Wyrażona w złotych łączna wartość odpisów
amortyzacyjnych w 2010 r. nie może więc przekroczyć 422 000 zł.

Amortyzacji podlegają również nabyte prawa majątkowe, takie jak: licencje, prawa

autorskie, prawa własności przemysłowej oraz know-how, a także wartość firmy, koszty prac
rozwojowych - zwane wartościami niematerialnymi i prawnymi. Przy amortyzacji wartości
niematerialnych i prawnych stosuje się zasadę, że okres dokonywania odpisów
amortyzacyjnych nie może być krótszy niż ustawowo określona liczba miesięcy, np. od
licencji (sublicencji) na programy komputerowe oraz od praw autorskich - 24 miesiące.

3.1.6. Podatkowe aspekty leasingu

W zakresie opodatkowania stron umowy leasingu (art. 17a-17l ustawy), przepisy ustawy

uzależniają rozliczenia podatkowe w zależności od warunków takiej umowy.

Dla celów podatkowych za umowę leasingu uznaje się umowę nazwaną w kodeksie

cywilnym, a także każdą inną umowę, na mocy której jedna ze stron, zwana "finansującym",
oddaje do odpłatnego używania albo używania i pobierania pożytków na warunkach

Podatki – Katarzyna Boratyńska

określonych w ustawie drugiej stronie, zwanej "korzystającym", podlegające amortyzacji
środki trwale lub wartości niematerialne i prawne, a także grunty.
Uregulowania w zakresie leasingu podatkowego zakładają ściśle określone skutki podatkowe:

Opłaty leasingowe w całej wysokości stanowią przychód finansującego i odpowiednio
koszt uzyskania przychodu korzystającego, jeżeli:

umowa została zawarta na czas oznaczony, stanowiący co najmniej 40%
normatywnego okresu amortyzacji lub co najmniej 10 lat w przypadku nieruchomości,

suma ustalonych opłat (wraz z ceną sprzedaży), pomniejszona o należny VAT,
odpowiada co najmniej wartości początkowej przedmiotu umowy.

2. Opłaty leasingowe, w części stanowiącej spłatę wartości przedmiotu umowy, nie są

przychodem finansującego i odpowiednio kosztem uzyskania przychodów
korzystającego, jeżeli:

umowa została zawarta na czas oznaczony,

suma ustalonych opłat (wraz z ceną sprzedaży), pomniejszona o należny VAT,
odpowiada co najmniej wartości początkowej przedmiotu umowy,

z umowy będzie wynikało, że odpisów amortyzacyjnych w podstawowym okresie
umowy będzie dokonywał korzystający.

Przychodem ze sprzedaży przedmiotu leasingu, po zakończeniu podstawowego okresu

umowy, zasadniczo jest cena określona w umowie sprzedaży. W przypadku leasingu
wymienionego w pkt 1, jeżeli cena sprzedaży będzie niższa od hipotetycznej wartości netto
(wartość początkowa pomniejszona o wyliczone w znaczeniu hipotetycznym odpisy
amortyzacyjne, obliczone według zasad amortyzacji degresywnej, z uwzględnieniem
współczynnika 3 - w odniesieniu do środków trwałych), przychód określa się w wysokości
wartości rynkowej.

W ustawie zostały uregulowane także inne skutki, które mogą wystąpić po zakończeniu

tego okresu. Na przykład, jeżeli leasing będzie kontynuowany, opłaty ustalone przez strony
będą przychodem dla finansującego oraz kosztem uzyskania przychodów dla korzystającego
także wtedy, gdy odbiegają znacznie od wartości rynkowej.

Jeżeli umowa nie spełnia warunków określonych w ustawie dla umów leasingu, wówczas

skutki podatkowe są takie same jak w przypadku umów najmu lub dzierżawy.

3.2. Podatek dochodowy od osób fizycznych

Opodatkowanie podatkiem dochodowym osób fizycznych regulują dwie ustawy:

ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z
2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.),

ustawa z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od
niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. Nr 144, poz. 930 ze
zm.).

Jedną z istotnych zmian, która będzie dotyczyć rozliczenia podatku za 2009 r., jest usunięcie z
PIT-12 informacji o korzystaniu przez podatnika z ulgi na dzieci. Począwszy od rozliczenia z
2009 r., płatnik rozliczający podatnika nie będzie mógł uwzględniać w rocznym PIT-40 ulgi
prorodzinnej, przysługującej pracownikowi. Oznacza to, iż pracownik, który będzie chciał
skorzystać z ulgi na dzieci, będzie musiał złożyć zeznanie samodzielnie.

Zakres podstawowy
Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r.
Nr 14, poz. 176 ze zm.), zwana dalej "ustawą", reguluje opodatkowanie podatkiem
dochodowym dochodów uzyskanych przez osoby fizyczne.
Poza zakresem tej ustawy pozostają przychody:

Podatki – Katarzyna Boratyńska

z działalności rolniczej, z wyjątkiem przychodów z działów specjalnych produkcji
rolnej,

z gospodarki leśnej w rozumieniu ustawy o lasach oraz ustawy o przeznaczeniu
gruntów rolnych do zalesienia,

podlegające przepisom o podatku od spadków i darowizn,

wynikające z czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy,

z tytułu podziału wspólnego majątku małżonków w wyniku ustania lub ograniczenia
małżeńskiej wspólności majątkowej oraz przychodów z tytułu wyrównania dorobków
po ustaniu rozdzielności majątkowej małżonków lub śmierci jednego z nich,

przychodów (dochodów) armatora opodatkowanych na zasadach wynikających z
ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym (Dz. U. Nr 183, poz. 1353), z
zastrzeżeniem art. 24a ust. 1a,

świadczeń na zaspokojenie potrzeb rodziny, o których mowa w art. 27 Kodeksu
rodzinnego i opiekuńczego, objętych wspólnością majątkową małżeńską.

3.2.1. Podmiot opodatkowania

Podatek dochodowy jest podatkiem osobistym, co oznacza, że podatnikiem jest każda

osoba fizyczna osiągająca dochód. Zasada ta ma również zastosowanie do małżonków, chyba
że wystąpią oni z wnioskiem o łączne opodatkowanie ich dochodów na zasadach określonych
w art. 6 ust. 2 i 3 ustawy. Łączne opodatkowanie dochodów małżonków jest także możliwe
po śmierci jednego z nich zgodnie z postanowieniami art. 6a ustawy.

Co do zasady małżonkowie nie mogą się wspólnie opodatkować, gdy chociażby do

jednego z nich mają zastosowanie przepisy ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym
od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, lub przepisy art. 30c ustawy
(19% podatek płacony przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą albo
działy specjalne produkcji rolnej) lub przepisy ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku
tonażowym.

Jednakże, jeżeli jeden z małżonków (małżonkowie) od przychodów z tytułu umów najmu

i innych umów o podobnym charakterze opłaca ryczałt od przychodów ewidencjonowanych i
jednocześnie nie korzysta (nie korzystają) z opodatkowania przychodów z pozarolniczej
działalności gospodarczej lub z działów specjalnych produkcji rolnej na zasadach określonych
w art. 30c ustawy albo w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych
przychodów osiąganych przez osoby fizyczne albo w ustawie z dnia 24 sierpnia 2006 r.
o podatku tonażowym - może opodatkować się wspólnie z małżonkiem.

Na osobach fizycznych mających miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej

Polskiej ciąży tzw. nieograniczony obowiązek podatkowy. Oznacza to, że osoby te płacą
podatek dochodowy według zasad określonych w Polsce od całości uzyskanych dochodów,
bez względu na to, czy źródła przychodów położone są w kraju, czy też za granicą.

Za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uważa się

osobę fizyczną, która:

posiada na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej centrum interesów osobistych lub
gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) lub

przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dłużej niż 183 dni w roku
podatkowym.

Od tej ogólnej zasady przepisy ustawy przewidują kilka wyjątków. Z opodatkowania

podatkiem dochodowym w Polsce wyłączone są dochody uzyskiwane za granicą w
przypadku, gdy umowa międzynarodowa, której Rzeczpospolita Polska jest stroną, tak
stanowi.

Podatku dochodowego nie pobiera się również od dochodów uzyskanych za granicą przez

osoby fizyczne, które nie mają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej miejsca zamieszkania.

Podatki – Katarzyna Boratyńska

Jeżeli jednak osoby te osiągają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dochody (przychody)
w szczególności z:

pracy wykonywanej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie stosunku
służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy,
bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia,

działalności wykonywanej osobiście na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, bez
względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia,

działalności gospodarczej prowadzonej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,

położonej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nieruchomości, w tym ze
sprzedaży takiej nieruchomości

- to od tych dochodów (przychodów) płacą podatek w Polsce.

Powyższa zasada wyraża tzw. ograniczony obowiązek podatkowy. Również ta zasada

może być jednak korygowana przez postanowienia umów w sprawie unikania podwójnego
opodatkowania.

3.2.2. Przedmiot opodatkowania

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z

wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c ustawy oraz z wyjątkiem
dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru
podatku.

Jeżeli podatnik uzyskuje dochody z więcej niż jednego źródła, przedmiotem

opodatkowania w danym roku podatkowym jest suma dochodów ze wszystkich źródeł
przychodów (tzw. zasada kumulacji dochodów). Dochodem ze źródła przychodów, jeżeli
przepisy szczególne nie stanowią inaczej, jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad
kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekroczą
sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów.

W zeznaniu za 2007 r. po raz pierwszy trzeba będzie rozliczyć podatek od dochodu ze

sprzedaży nieruchomości. Dotyczy to jednak sprzedaży tylko takich nieruchomości, które
zostały nabyte po 1 stycznia 2007 i sprzedane w okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 2007.
opodatkowaniu w takim przypadku podlega dochód, zaś stawka podatku dochodowego
wynosi 19%.

Podstawą obliczenia podatku z tytułu odpłatnego zbycia nieruchomości jest dochód

stanowiący różnicę pomiędzy przychodem z odpłatnego zbycia nieruchomości a kosztami,
powiększoną o sumę odpisów amortyzacyjnych, dokonanych od zbywanych nieruchomości
lub praw.

Koszty uzyskania przychodu z tytułu odpłatnego zbycia nieruchomości stanowią

udokumentowane koszty nabycia lub udokumentowane koszty wytworzenia, powiększone o
udokumentowane nakłady, które zwiększyły wartość rzeczy i praw majątkowych, poczynione
w czasie ich posiadania. Wysokość poczynionych nakładów ustala się na podstawie faktur
VAT oraz dokumentów stwierdzających poniesienie opłat administracyjnych. PIT od
dochodu uzyskanego z takiej transakcji nie łączy się jednak z innymi przychodami
uzyskanymi w ciągu roku. W zeznaniu rocznym wykazuje się tylko wartość podatku z
transakcji.

Ź

ródła przychodów

Źródłami przychodów są:

stosunek służbowy, stosunek pracy, w tym spółdzielczy stosunek pracy, członkostwo
w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją
rolną, praca nakładcza, emerytura lub renta,

działalność wykonywana osobiście,

Podatki – Katarzyna Boratyńska

pozarolnicza działalność gospodarcza,

działy specjalne produkcji rolnej,

nieruchomości lub ich części,

najem, podnajem, dzierżawa, poddzierżawa oraz inne umowy o podobnym
charakterze, w tym również dzierżawa, poddzierżawa działów specjalnych produkcji
rolnej oraz gospodarstwa rolnego lub jego składników na cele nierolnicze albo na
prowadzenie działów specjalnych produkcji rolnej, z wyjątkiem składników majątku
związanych z działalnością gospodarczą,

kapitały pieniężne i prawa majątkowe, w tym odpłatne zbycie praw majątkowych
innych niż wymienione w pkt 8 lit.a)-c),

odpłatne zbycie (z zastrzeżeniem sytuacji określonych w art. 10 ust. 2 ustawy):

nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości,

spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub
użytkowego oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni
mieszkaniowej,

prawa wieczystego użytkowania gruntów,

innych rzeczy,

jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało
dokonane w przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych
określonych w lit.a)-c) - przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku
kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie, a innych rzeczy -
przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie; w
przypadku zamiany okresy te odnoszą się do każdej z osób dokonującej zamiany,

inne źródła.

Przychody

Przychodami są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku

kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w
naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Od tej generalnej zasady ustawa przewiduje kilka
wyjątków. Dotyczą one pojęcia przychodów z następujących źródeł przychodów:

z pozarolniczej działalności gospodarczej,

z działów specjalnych produkcji rolnej,

z nieruchomości udostępnionych bezpłatnie do używania innym osobom,

z kapitałów pieniężnych, o których mowa w art. 17 ust. 1 pkt 6 i 9 ustawy,

z odpłatnego zbycia nieruchomości lub praw majątkowych oraz innych rzeczy, o
których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy,

nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł
nieujawnionych.

Koszty uzyskania przychodu obowiązujące w 2008, 2009 i 2010 r.

Tabela 8. Koszty uzyskania przychodu obowiązujące w 2008, 2009 i 2010 r.

Koszty uzyskania przychodu w

2008, 2009 i 2010 r.

Kwota

Z jednego stosunku pracy

Miesięcznie

111 zł 25 gr

Rocznie

1 335 zł

Z kilku stosunków pracy

Nie mogą przekroczyć rocznie

2 002zł 05 gr

Z jednego stosunku pracy dla dojeżdżających

Miesięcznie

139 zł 06 gr

Rocznie

1 668 zł 72 gr

Kilka stosunków pracy dla dojeżdżających

Nie mogą przekroczyć rocznie

2 502 zł 56 gr

Podstawa prawna: art. 22 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych

Podatki – Katarzyna Boratyńska

Jeżeli roczne koszty uzyskania przychodów określone powyżej, są niższe od wydatków na

dojazd do zakładu pracy lub zakładów pracy środkami transportu autobusowego, kolejowego,
promowego lub komunikacji miejskiej, w rocznym rozliczeniu podatku (zeznaniu
podatkowym) koszty te mogą być przyjęte w wysokości wydatków faktycznie poniesionych,
udokumentowanych wyłącznie imiennymi biletami okresowymi.

3.2.3. Odliczenia od dochodu obowiązujące w 2007, 2008 oraz 2009 r.
(na podstawie ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych -
Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176, z późn. zm.)
Odliczenia od dochodu obowiązujące w 2007 r.
1.

Wydatki na zakup leków, których stosowanie zalecił lekarz specjalista; wysokość ulgi -
nadwyżka wydatków ponad 100 zł miesięcznie. Ulga na cele rehabilitacyjne
przysługuje osobom niepełnosprawnym bądź podatnikom mającym na utrzymaniu osoby
niepełnosprawne, których dochód (tj. osób będących na utrzymaniu) nie przekracza 9.120
zł w 2007 r.

Opłacenie przewodników osób niewidomych I lub II grupy inwalidztwa oraz osób z
niepełnosprawnością narządu ruchu zaliczonych do I grupy inwalidztwa; wysokość ulgi
do 2.280 zł – limit roczny.

Utrzymanie przez osoby niewidome I lub II grupy inwalidztwa, psa przewodnika;
wysokość ulgi do 2.280 zł – limit roczny.

Używanie samochodu osobowego, stanowiącego własność (współwłasność) osoby
niepełnosprawnej zaliczonej do I lub II grupy inwalidztwa lub podatnika mającego na
utrzymaniu osobę niepełnosprawną zaliczoną do I lub II grupy inwalidztwa albo dzieci
niepełnosprawne, które nie ukończyły 16 roku życia, dla potrzeb związanych z
koniecznym przewozem na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne; wysokość ulgi
do 2.280 zł – limit roczny.

Darowizny na cele: a) określone w art. 4 ustawy o działalności pożytku publicznego i o
wolontariacie, organizacjom, o których mowa w art. 3 ust. 2 i 3 tej ustawy, lub
równoważnym organizacjom określonym w przepisach regulujących działalność pożytku
publicznego obowiązujących w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie członkowskim
Unii Europejskiej lub innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru
Gospodarczego, prowadzącym działalność pożytku publicznego w sferze zadań
publicznych, realizującym te cele,
b) kultu religijnego,
c) krwiodawstwa realizowanego przez honorowych dawców krwi zgodnie z art. 6 ustawy
z dnia 22 sierpnia 1997 r. o publicznej służbie krwi (Dz. U. Nr 106, poz. 681, z 1998 r. Nr
117, poz. 756, z 2001 r. Nr 126, poz. 1382 oraz z 2003 r. Nr 223, poz. 2215), Wysokość
darowizny w postaci oddanej krwi ustala się w wysokości ekwiwalentu pieniężnego za
pobraną krew określonego przepisami wydanymi na podstawie art. 11 ust. 2 ustawy o
publicznej służbie krwi,
Wysokość ulgi: w wysokości dokonanej darowizny, nie więcej jednak niż 6%
dochodu,
Darowizna nie może być przekazana m.in. na rzecz partii politycznych, związków
zawodowych, fundacji, których jedynym fundatorem jest Skarb Państwa, a także osoby
fizycznej lub osoby prawnej prowadzącej działalność gospodarczą polegającą na
wytwarzaniu wyrobów przemysłu tytoniowego (art. 26 ust. 5 ustawy oraz art. 3 ust. 4
ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie - Dz. U. Nr 96, poz. 873, z
późn. zm.) W zeznaniu rocznym należy wykazać kwotę przekazanej darowizny, kwotę

Podatki – Katarzyna Boratyńska

odliczonej darowizny oraz dane obdarowanego poprzez podanie m.in. jego nazwy i
adresu.

Darowizny na kościelną działalność charytatywno-opiekuńczą; wysokość ulgi: w
wysokości dokonanej darowizny. Wymagane pokwitowanie odbioru darowizny oraz w
okresie dwóch lat od dnia przekazania darowizny - sprawozdanie o przeznaczeniu jej na tę
działalność.

W zeznaniu rocznym należy wykazać kwotę przekazanej darowizny, kwotę odliczonej
darowizny oraz dane obdarowanego poprzez podanie m.in. jego nazwy i adresu.

Wydatki ponoszone z tytułu użytkowania sieci Internet w lokalu (budynku) będącym
miejscem zamieszkania podatnika; wysokość ulgi: do wysokości 760 zł rocznie. Wydatki
muszą być udokumentowane fakturą w rozumieniu przepisów o podatku od towarów i
usług.

Wydatki poniesione przez podatnika uzyskującego przychody z pozarolniczej działalności
gospodarczej na nabycie nowych technologii; wysokość ulgi: w wysokości ustalonej
zgodnie z art. 26c ust. 5, 6 i 8 ustawy. Wydatki odlicza się od podstawy obliczenia
podatku (opodatkowania), ustalonej zgodnie z art. 26 ust. 1 ustawy.

W ramach tzw. praw nabytych – wydatki na spłatę odsetek od kredytu (pożyczki)
udzielonego podatnikowi na sfinansowanie inwestycji mającej na celu zaspokojenie
własnych potrzeb mieszkaniowych, związanej z:
a.

budową budynku mieszkalnego, albo

wniesieniem wkładu budowlanego lub mieszkaniowego do spółdzielni mieszkaniowej

na nabycie prawa do nowo budowanego budynku mieszkalnego albo lokalu
mieszkalnego w takim budynku, albo

zakupem nowo wybudowanego budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego w

takim budynku od gminy albo od osoby, która wybudowała ten budynek w
wykonywaniu działalności gospodarczej, albo

nadbudową lub rozbudową budynku na cele mieszkalne lub przebudową

(przystosowaniem) budynku niemieszkalnego, jego części lub pomieszczenia
niemieszkalnego na cele mieszkalne, w wyniku których powstanie samodzielne
mieszkanie spełniające wymagania określone w przepisach prawa budowlanego.

Odliczeniu podlegają odsetki od tej części kredytu, która nie przekracza kwoty
odpowiadającej 189.000 zł.

Prawo do odliczania wydatków na spłatę odsetek od tego kredytu (pożyczki), przysługuje

do upływu terminu spłaty określonego w umowie o kredyt (pożyczkę) zawartej przed dniem 1
stycznia 2007 r., nie dłużej jednak niż do dnia 31 grudnia 2027 r.

Podstawowym warunkiem skorzystania z omawianej ulgi, na zasadzie praw nabytych, jest

podpisanie z kredytodawcą odpowiednio pożyczkodawcą umowy kredytu (pożyczki) do
końca 2006 r. Moment podpisania umowy kredytowej (pożyczkowej) jest równoznaczny z
udzieleniem kredytu przez bank lub skok, o którym mowa w art. 9 nowelizacji ustawy z dnia
16 listopada 2006 r. (Dz. U. Nr 217, poz. 1588).

Odliczenia od dochodu obowiązujące w 2008 r.

1. Spłata odsetek od kredytu mieszkaniowego udzielonego do końca 2006 roku
(w ramach praw nabytych) (wykazywana w załączniku PIT/D)
Ulga przysługuje z tytułu faktycznie poniesionych wydatków na spłatę odsetek od kredytu
(pożyczki) udzielonego bezpośrednio podatnikowi na sfinansowanie inwestycji mającej na
celu zaspokojenie własnych potrzeb mieszkaniowych, związanej z:

•

budową budynku mieszkalnego albo

Podatki – Katarzyna Boratyńska

•

wniesieniem wkładu budowlanego lub mieszkaniowego do spółdzielni mieszkaniowej

na nabycie prawa do nowo budowanego budynku mieszkalnego albo lokalu mieszkalnego
w takim budynku, albo

•

zakupem nowo wybudowanego budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego

w takim budynku od gminy albo od osoby, która wybudowała ten budynek
w wykonywaniu działalności gospodarczej, albo

•

nadbudową lub rozbudową budynku na cele mieszkalne lub przebudową

Należy pamiętać, że powyższe odliczenie stosuje się, jeżeli m.in.:

•

kredyt (pożyczka) został udzielony po 1 stycznia 2002 r.,

•

kredyt (pożyczka) był udzielony przez podmiot uprawniony na podstawie przepisów

prawa bankowego albo przepisów o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-
kredytowych do udzielania kredytów (pożyczek), a z umowy kredytu (pożyczki) wynika,
że dotyczy on jednej z inwestycji wymienionych w oświadczeniu PIT-2K,

•

dana inwestycja dotyczy budynków mieszkalnych lub lokali mieszkalnych

znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przeznaczonym pod
budownictwo mieszkaniowe w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego,
a w razie braku tego planu – określonym w decyzji o warunkach zabudowy
i zagospodarowania terenu, wydanej na podstawie obowiązujących ustaw.

Odliczeniu podlegają odsetki, które zostały faktycznie zapłacone, a ich wysokość i termin
zapłaty są udokumentowane dowodem wystawionym przez uprawniony do tego podmiot.

Prawo do ulgi przysługuje tylko, jeśli podatnik lub jego małżonek nie korzystał lub nie

korzysta z odliczenia od dochodu (przychodu) lub podatku, z tytułu wydatków poniesionych
na własne cele mieszkaniowe, przeznaczonych na:

•

zakup gruntu lub odpłatne przeniesienie prawa wieczystego użytkowania gruntu pod
budowę budynku mieszkalnego,

•

budowę budynku mieszkalnego,

•

wkład budowlany lub mieszkaniowy do spółdzielni mieszkaniowej,

•

zakup nowo wybudowanego budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego w takim
budynku od gminy albo od osoby, która wybudowała ten budynek w wykonywaniu
działalności gospodarczej,

•

nadbudowę lub rozbudowę budynku na cele mieszkalne, przebudowę strychu, suszarni
albo przystosowanie innego pomieszczenia na cele mieszkalne oraz wykończenie lokalu
mieszkalnego w nowo wybudowanym budynku mieszkalnym, do dnia zasiedlenia tego
lokalu,

•

systematyczne gromadzenie oszczędności na rachunku oszczędnościowo-kredytowym
w banku prowadzącym kasę mieszkaniową.

Odliczenie obejmuje wyłącznie odsetki:

•

naliczone za okres począwszy od 1 stycznia 2002 r. i zapłacone od tego dnia,

•

od tej części kredytu, która nie przekracza kwoty stanowiącej iloczynu 70 m

powierzchni użytkowej i wskaźnika przeliczeniowego 1 m

powierzchni użytkowej

budynku mieszkalnego, ustalonego dla celów obliczenia premii gwarancyjnej od
wkładów na oszczędnościowych książeczkach mieszkaniowych za III kwartał roku

Podatki – Katarzyna Boratyńska

poprzedzającego rok podatkowy, określonej na rok zakończenia inwestycji,
z zastrzeżeniem ust. 10 w art. 26b ustawy. W 2008 roku jest to kwota równa 212 870 zł.

Podatnicy, którzy w zeznaniu podatkowym po raz pierwszy dokonują odliczeń z tytułu

wydatków poniesionych na spłatę odsetek od kredytu (pożyczki) mieszkaniowego, o których
mowa w art. 26b ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, wraz
z załącznikiem PIT/D składają oświadczenie PIT-2K.
Jednocześnie należy pamiętać, że odliczenia dokonuje się najwcześniej za rok podatkowy,
w którym została zakończona dana inwestycja. Przy czym w zeznaniu podatkowym
składanym za rok, w którym podatnik po raz pierwszy dokonuje przedmiotowych odliczeń,
mogą być odliczone zarówno odsetki zapłacone w danym roku, jak i odsetki naliczone
i zapłacone przed rokiem, w którym dana inwestycja została zakończona.

Odsetki zapłacone przed rokiem zakończenia inwestycji mogą być odliczone również w roku
podatkowym bezpośrednio następującym po roku, w którym podatnik po raz pierwszy
odliczył odsetki. W tym przypadku odliczeniu w danym roku podatkowym podlega
wyłącznie różnica między sumą odsetek przypadających do odliczenia a kwotą odsetek
faktycznie odliczonych w roku, w którym podatnik dokonał pierwszego odliczenia.
Od 2009 roku weszła w życie nowelizacja, która przyznała prawo do ulgi odsetkowej dla
kredytów refinansowych i konsolidacyjnych. Zmiana będzie miała zastosowanie już
w rozliczeniu 2008 roku.

Podatnikowi, któremu w latach 2002−2006 został udzielony kredyt (pożyczka)

mieszkaniowy przed 1 stycznia 2007 r., przysługuje prawo do odliczania wydatków na spłatę
odsetek:

od kredytu mieszkaniowego,

od kredytu (pożyczki) zaciągniętego na spłatę kredytu mieszkaniowego,

od każdego kolejnego kredytu (pożyczki) zaciągniętego na spłatę kredytu (pożyczki),
o którym mowa w pkt 1 lub 2

– do upływu terminu spłaty określonego w umowie o kredyt mieszkaniowy zawartej przed
1 stycznia 2007 r., nie dłużej jednak niż do 31 grudnia 2027 r.

W przypadku gdy kredyt (pożyczka) stanowi część kredytu (pożyczki)

przeznaczonego na spłatę również innych niż wymienione w tym przepisie celów,
zobowiązań kredytowych (pożyczkowych), odliczeniu podlegają odsetki od tej części kredytu
(pożyczki), która proporcjonalnie przypada na spłatę kredytu (pożyczki).
Odsetki od kredytu (pożyczki), o którym mowa w pkt 2 lub 3, zapłacone w latach 2002−2007
w związku z inwestycją zakończoną przed 1 stycznia 2008 r., podlegają odliczeniu na
zasadach określonych w ustawie o PIT w brzmieniu obowiązującym przed 1 stycznia 2007 r.,
od dochodu (przychodu) uzyskanego w roku 2008 lub 2009.
Do odliczenia wydatków, o których mowa w zdaniu pierwszym, nie stosuje się art. 26b
ust. 5−7 ustawy wymienionej w art. 1, w brzmieniu obowiązującym przed 1 stycznia 2007 r.
Przepisy pkt 2 i 3 oraz zasady powyższe stosuje się do kredytu (pożyczki) zaciągniętego
w banku lub w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, mających siedzibę
w państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do
Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo w Konfederacji Szwajcarskiej.

Likwidacja ulgi od 2007 roku

Trzeba pamiętać, że ulga ta zniknęła od 2007 roku na podstawie ustawy z 16 listopada

2006 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz o zmianie
niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 217, poz. 1588z późn. zm.).*
Jednak zgodnie z art. 9 tej ustawy nowelizującej podatnikowi, któremu w latach 2002–2006
został udzielony kredyt (pożyczka), w brzmieniu obowiązującym przed 1 stycznia 2007 r.,

Podatki – Katarzyna Boratyńska

przysługuje na zasadach dotychczasowych prawo do odliczania wydatków na spłatę odsetek
od tego kredytu (pożyczki) do upływu terminu spłaty określonego w umowie o kredyt
(pożyczkę) zawartej przed 1 stycznia 2007 r., nie dłużej jednak niż do 31 grudnia 2027 r.

W kolejnych następujących po sobie latach podatkowych kwota stanowiąca wspomniany

iloczyn 70 m

powierzchni użytkowej i wskaźnika przeliczeniowego 1 m

powierzchni

użytkowej budynku mieszkalnego nie może ulec zmniejszeniu. W tym celu dla ustalania tej
podstawy przyjmuje się najwyższy w okresie 2001−2026 wskaźnik przeliczeniowy 1 m

powierzchni użytkowej budynku mieszkalnego, ustalonego do celów obliczania premii
gwarancyjnej od wkładów na oszczędnościowych książeczkach mieszkaniowych za III
kwartał.

2. Darowizny (odliczane na podstawie ustawy o PIT)

wykazywane w załączniku PIT/O

Odliczeniu podlegają darowizny przekazane na cele kultu religijnego oraz na cele określone
w art. 4

ustawy z 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie

(Dz.U. nr 96, poz. 873 z późn. zm.) organizacjom wymienionym w tej ustawie oraz
równoważnym organizacjom określonym w przepisach regulujących działalność pożytku
publicznego obowiązujących w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie członkowskim
Unii Europejskiej lub innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego,
prowadzącym działalność pożytku publicznego w sferze zadań publicznych, realizującym te
cele.

W myśl wspomnianego przepisu sfera zadań publicznych, o której mowa w tej ustawie,
obejmuje w szczególności zadania w zakresie:

•

pomocy społecznej, w tym pomocy rodzinom i osobom w trudnej sytuacji życiowej
oraz wyrównywania szans tych rodzin i osób,

•

zapewnienia zorganizowanej opieki byłym żołnierzom zawodowym, którzy uzyskali
uprawnienie do emerytury wojskowej lub wojskowej renty inwalidzkiej, inwalidom
wojennym i wojskowym oraz kombatantom,

•

działalności charytatywnej,

•

podtrzymywania tradycji narodowej, pielęgnowania polskości oraz rozwoju
świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej,

•

działalności na rzecz mniejszości narodowych,

•

ochrony i promocji zdrowia,

•

działania na rzecz osób niepełnosprawnych,

•

promocji zatrudnienia i aktywizacji zawodowej osób pozostających bez pracy
i zagrożonych zwolnieniem z pracy,

•

upowszechniania i ochrony praw kobiet oraz działalności na rzecz równych praw
kobiet i mężczyzn,

•

działalności wspomagającej rozwój gospodarczy, w tym rozwój przedsiębiorczości,

•

działalności wspomagającej rozwój wspólnot i społeczności lokalnych,

•

nauki, edukacji, oświaty i wychowania,

•

krajoznawstwa oraz wypoczynku dzieci i młodzieży,

•

kultury, sztuki, ochrony dóbr kultury i tradycji,

•

upowszechniania kultury fizycznej i sportu,

•

ekologii i ochrony zwierząt oraz ochrony dziedzictwa przyrodniczego,

•

porządku

i bezpieczeństwa

publicznego

oraz

przeciwdziałania

patologiom

społecznym,

•

upowszechniania wiedzy i umiejętności na rzecz obronności państwa,

Podatki – Katarzyna Boratyńska

•

upowszechniania i ochrony wolności i praw człowieka oraz swobód obywatelskich,
a także działań wspomagających rozwój demokracji,

•

ratownictwa i ochrony ludności,

•

pomocy ofiarom katastrof, klęsk żywiołowych, konfliktów zbrojnych i wojen w kraju
i za granicą,

•

upowszechniania i ochrony praw konsumentów,

•

działań na rzecz integracji europejskiej oraz rozwijania kontaktów i współpracy
między społeczeństwami,

•

promocji i organizacji wolontariatu.

Prawo do odliczenia darowizny, na rzecz organizacji określonej w przepisach regulujących
działalność pożytku publicznego obowiązujących w innym niż Rzeczpospolita Polska
państwie członkowskim Unii Europejskiej lub innym państwie należącym do Europejskiego
Obszaru Gospodarczego, prowadzącej działalność pożytku publicznego w sferze zadań
publicznych, przysługuje podatnikowi pod warunkiem:
1) udokumentowania przez podatnika oświadczeniem tej organizacji, iż na dzień

przekazania darowizny była ona równoważną organizacją do organizacji, o których mowa
w art. 3 ust. 2 i 3 ustawy o działalności pożytku publicznego, realizującą cele określone
w art. 4 ustawy o działalności pożytku publicznego i prowadzącą działalność pożytku
publicznego w sferze zadań publicznych oraz

2) istnienia

podstawy

prawnej

wynikającej

z umowy

o unikaniu

podwójnego

opodatkowania, której stroną jest Rzeczpospolita Polska, lub odrębnych ustaw, do
uzyskania przez organ podatkowy informacji podatkowych od organu podatkowego
państwa, na którego terytorium organizacja posiada siedzibę.

Można również odliczyć darowizny na cele krwiodawstwa realizowanego przez

honorowych dawców krwi zgodnie z art. 6 ustawy z 22 sierpnia 1997 r. o publicznej służbie
krwi (Dz.U. nr 106, poz. 681, z 1998 r. nr 117, poz. 756, z 2001 r. nr 126, poz. 1382 oraz
z 2003 r. nr 223, poz. 2215), w wysokości ekwiwalentu pieniężnego za pobraną krew
określonego przepisami wydanymi na podstawie art. 11 ust. 2 tej ustawy.
Wysokość darowizny w postaci oddanej krwi ustala się w wysokości ekwiwalentu
pieniężnego za pobraną krew określonego przepisami wydanymi na podstawie art. 11 ust. 2
ustawy o publicznej służbie krwi.

Łączna kwota odliczeń z tytułu tych darowizn nie może przekroczyć w roku
podatkowym kwoty stanowiącej 6 proc. dochodu.
Należy pamiętać, że:

•

odliczeniu nie podlegają darowizny poniesione na rzecz osób fizycznych, a także osób
prawnych oraz jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej,
prowadzących działalność gospodarczą polegającą na wytwarzaniu wyrobów
przemysłu elektronicznego, paliwowego, tytoniowego, spirytusowego, winiarskiego,
piwowarskiego, a także pozostałych wyrobów alkoholowych o zawartości alkoholu
powyżej 1,5%, oraz wyrobów z metali szlachetnych albo z udziałem tych metali, lub
handlu tymi wyrobami,

Odliczenie stosuje się, jeżeli wysokość darowizny jest udokumentowana dowodem wpłaty na
rachunek bankowy obdarowanego, a w przypadku darowizny innej niż pieniężna –
dokumentem, z którego wynika wartość tej darowizny, przy czym w przypadku dawców krwi
w dokumencie tym nie uwzględnia się wartości krwi, za którą dawca otrzymał ekwiwalent
pieniężny, oraz oświadczeniem obdarowanego o jej przyjęciu.

Podatki – Katarzyna Boratyńska

Podatnicy korzystający z odliczenia tych darowizn w PIT/O wykazują zarówno kwotę
przekazanej darowizny, kwotę dokonanego odliczenia, jak i dane pozwalające na
identyfikację wszystkich obdarowanych.

3. Darowizny (odliczane na podstawie odrębnych ustaw) wykazywane w załączniku
PIT/O

Darowizny te odlicza się na podstawie ustaw o stosunku państwa do poszczególnych

kościołów, np. art. 55 ust. 7 ustawy z 17 maja 1989 r. o stosunku państwa do Kościoła
katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. nr 29, poz. 154 z późn. zm.).
Darowizny na kościelną działalność charytatywno-opiekuńczą są wyłączone z podstawy
opodatkowania darczyńców podatkiem dochodowym, jeżeli kościelna osoba prawna
przedstawi darczyńcy pokwitowanie odbioru oraz w okresie dwóch lat od dnia przekazania
darowizny sprawozdanie o przeznaczeniu jej na tę działalność. W odniesieniu do darowizn na
inne cele mają zastosowanie ogólne przepisy podatkowe.
Jest to darowizna nielimitowana. Podatnicy korzystający z odliczenia tych darowizn są
obowiązani wykazać w zeznaniu rocznym w załączniku PIT/O kwotę przekazanej darowizny,
kwotę dokonanego odliczenia oraz dane pozwalające na identyfikację obdarowanego,
w szczególności jego nazwę i adres.
Odliczenie stosuje się, jeżeli wysokość darowizny pieniężnej jest udokumentowana dowodem
wpłaty na rachunek bankowy obdarowanego, a w przypadku darowizny innej niż pieniężna –
dokumentem, z którego wynika wartość tej darowizny oraz oświadczeniem obdarowanego
o jej przyjęciu.

4. Ulga na cele rehabilitacyjne wykazywana w załączniku PIT/O
Do ulgi uprawniają wydatki na cele rehabilitacyjne oraz wydatki związane z ułatwieniem
wykonywania czynności życiowych, poniesione w roku podatkowym przez podatnika
będącego osobą niepełnosprawną lub podatnika, na którego utrzymaniu są osoby
niepełnosprawne. Ustawodawca zalicza do nich wydatki poniesione na:

•

adaptację i wyposażenie mieszkań oraz budynków mieszkalnych stosownie do potrzeb
wynikających z niepełnosprawności,

•

przystosowanie

pojazdów

mechanicznych

potrzeb

wynikających

niepełnosprawności,

•

zakup i naprawę indywidualnego sprzętu, urządzeń i narzędzi technicznych
niezbędnych w rehabilitacji oraz ułatwiających wykonywanie czynności życiowych,
stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności, z wyjątkiem sprzętu
gospodarstwa domowego,

•

zakup wydawnictw i materiałów (pomocy) szkoleniowych, stosownie do potrzeb
wynikających z niepełnosprawności,

•

odpłatność za pobyt na turnusie rehabilitacyjnym,

•

odpłatność za pobyt na leczeniu w zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego, za pobyt
w zakładzie

rehabilitacji

leczniczej,

zakładach

opiekuńczo-leczniczych

i pielęgnacyjno--opiekuńczych oraz odpłatność za zabiegi rehabilitacyjne,

•

opłacenie przewodników osób niewidomych I lub II grupy inwalidztwa oraz osób
z niepełnosprawnością narządu ruchu zaliczonych do I grupy inwalidztwa – w kwocie
nieprzekraczającej w roku podatkowym 2280 zł,

•

utrzymanie przez osoby niewidome I lub II grupy inwalidztwa psa przewodnika –
w wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym 2280 zł,

Podatki – Katarzyna Boratyńska

•

opiekę pielęgniarską w domu nad osobą niepełnosprawną w okresie przewlekłej
choroby uniemożliwiającej poruszanie się oraz usługi opiekuńcze świadczone dla
osób niepełnosprawnych zaliczonych do I grupy inwalidztwa,

•

opłacenie tłumacza języka migowego,

•

kolonie i obozy dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej oraz dzieci osób
niepełnosprawnych, które nie ukończyły 25 roku życia,

•

leki – w wysokości stanowiącej różnicę pomiędzy faktycznie poniesionymi
wydatkami w danym miesiącu a kwotą 100 zł, jeżeli lekarz specjalista stwierdził, że
osoba niepełnosprawna powinna stosować określone leki stale lub czasowo,

•

odpłatny, konieczny przewóz na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne:

osoby niepełnosprawnej – karetką transportu sanitarnego,

osoby niepełnosprawnej, zaliczonej do I lub II grupy inwalidztwa, oraz dzieci
niepełnosprawnych do lat 16 – również innymi środkami transportu niż karetką
transportu sanitarnego,

•

używanie samochodu osobowego, stanowiącego własność (współwłasność) osoby
niepełnosprawnej zaliczonej do I lub II grupy inwalidztwa lub podatnika mającego na
utrzymaniu osobę niepełnosprawną zaliczoną do I lub II grupy inwalidztwa albo
dzieci niepełnosprawne, które nie ukończyły 16 roku życia, dla potrzeb związanych
z koniecznym przewozem na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne –
w wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym 2280 zł,

•

odpłatne przejazdy środkami transportu publicznego związane z pobytem:

na turnusie rehabilitacyjnym,

w zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego, zakładzie rehabilitacji leczniczej,
zakładach opiekuńczo-leczniczych i pielęgnacyjno-opiekuńczych,

na koloniach i obozach dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej oraz dzieci osób
niepełnosprawnych, które nie ukończyły 25 roku życia.

Odliczeniu nie podlegają te z wyżej wymienionych wydatków, które zostały sfinansowane

(dofinansowane) ze środków zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych,
Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych lub ze środków Narodowego
Funduszu Zdrowia, zakładowego funduszu świadczeń socjalnych albo zostały zwrócone
podatnikowi w jakiejkolwiek formie. Jeżeli wydatki były częściowo sfinansowane
(dofinansowane) z tych funduszy (środków), odliczeniu podlega różnica pomiędzy
poniesionymi wydatkami a kwotą sfinansowaną (dofinansowaną) z tych funduszy (środków)
lub zwróconą w jakiejkolwiek formie.

Warunkiem odliczenia omawianych wydatków jest posiadanie przez osobę, której dotyczy
wydatek:

•

orzeczenia o zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech stopni
niepełnosprawności, określonych w odrębnych przepisach,

•

decyzji przyznającej rentę z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy,
rentę szkoleniową albo rentę socjalną,

•

orzeczenia o niepełnosprawności osoby, która nie ukończyła 16 roku życia, wydanego
na podstawie odrębnych przepisów,

•

orzeczenia o niepełnosprawności, wydanego przez właściwy organ na podstawie
odrębnych przepisów obowiązujących do dnia 31 sierpnia 1997 r.

Odliczeń z tytułu wydatków poniesionych na cele rehabilitacyjne oraz wydatków związanych

z ułatwieniem wykonywania czynności życiowych mogą dokonywać również podatnicy, na
których utrzymaniu są następujące osoby niepełnosprawne: współmałżonek, dzieci własne
i przysposobione, dzieci obce przyjęte na wychowanie, pasierbowie, rodzice, rodzice

Podatki – Katarzyna Boratyńska

współmałżonka, rodzeństwo, ojczym, macocha, zięciowie i synowe – jeżeli w roku
podatkowym dochody tych osób niepełnosprawnych nie przekroczyły kwoty 9120 zł.

Ilekroć jest mowa o osobach zaliczonych do I grupy inwalidztwa, należy przez to rozumieć
odpowiednio osoby, w stosunku do których, na podstawie odrębnych przepisów, orzeczono:
całkowitą niezdolność do pracy oraz niezdolność do samodzielnej egzystencji albo znaczny
stopień niepełnosprawności. Ilekroć jest mowa o osobach zaliczonych do II grupy
inwalidztwa, należy przez to rozumieć odpowiednio osoby, w stosunku do których, na
podstawie odrębnych przepisów, orzeczono: całkowitą niezdolność do pracy albo
umiarkowany stopień niepełnosprawności.

5.

Ulga na nabycie nowych technologii wykazywana w załączniku PIT/O

Od podstawy obliczenia podatku (opodatkowania) odlicza się wydatki poniesione przez
podatnika na nabycie nowych technologii.

Za nowe technologie uważa się wiedzę technologiczną w postaci wartości

niematerialnych i prawnych, w szczególności wyniki badań i prac rozwojowych, która
umożliwia wytwarzanie nowych lub udoskonalonych wyrobów lub usług i która nie jest
stosowana na świecie przez okres dłuższy niż ostatnie pięć lat, co potwierdza opinia
niezależnej od podatnika jednostki naukowej w rozumieniu ustawy z 8 października 2004 r.
o zasadach finansowania nauki (Dz.U. nr 238, poz. 2390 i nr 273, poz. 2703 oraz z 2005 r.
nr 85, poz. 727 i nr 179, poz. 1484).

Przez nabycie nowej technologii rozumie się nabycie praw do wiedzy technologicznej,

w drodze umowy o ich przeniesienie, oraz korzystanie z tych praw.
Prawo do odliczeń przysługuje podatnikowi uzyskującemu przychody z pozarolniczej
działalności gospodarczej. Kwota odliczeń nie może w roku podatkowym przekroczyć kwoty
dochodu uzyskanego przez podatnika z tej działalności.

Prawo do odliczeń nie przysługuje podatnikowi, jeżeli w roku podatkowym lub

w roku poprzedzającym prowadził działalność na terenie specjalnej strefy ekonomicznej na
podstawie zezwolenia.

Podstawą ustalenia wielkości odliczenia jest kwota wydatków poniesionych przez

podatnika na nabycie nowej technologii, uwzględnionych w wartości początkowej, w części,
w jakiej została zapłacona podmiotowi uprawnionemu w roku podatkowym, w którym nową
technologię wprowadzono do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych
i prawnych lub w roku następującym po tym roku, oraz w której nie została zwrócona
podatnikowi w jakiejkolwiek formie.

Jeżeli podatnik dokonał przedpłat (zadatków) na poczet wydatków poniesionych na

nabycie nowej technologii w roku poprzedzającym rok, w którym wprowadził nową
technologię do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, uznaje
się je za poniesione w roku jej wprowadzenia do tej ewidencji.

Odliczenia dokonuje się w zeznaniu za rok podatkowy, w którym poniesiono wydatki.

W sytuacji gdy podatnik osiąga za rok podatkowy stratę lub wielkość dochodu
z pozarolniczej działalności podatnika jest niższa od kwoty przysługujących mu odliczeń,
odliczenia odpowiednio w całej kwocie lub w pozostałej części dokonuje się w zeznaniach za
kolejno następujące po sobie trzy lata podatkowe, licząc od końca roku, w którym nową
technologię wprowadzono do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i
prawnych.

Odliczenia związane z nabyciem nowej technologii nie mogą przekroczyć 50 proc.

wydatków na nowe technologie.

Podatnik traci prawo do odliczeń związanych z nabyciem nowej technologii, jeżeli przed

upływem trzech lat podatkowych, licząc od końca roku podatkowego, w którym wprowadził
nową technologię do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych:

Podatki – Katarzyna Boratyńska

1) udzieli w jakiejkolwiek formie lub części innym podmiotom prawa do nowej technologii;

nie dotyczy to przeniesienia prawa w wyniku przekształcenia formy prawnej oraz
łączenia lub podziału dotychczasowych przedsiębiorców – dokonywanych na podstawie
przepisów kodeksu spółek handlowych, albo

2) zostanie ogłoszona jego upadłość obejmująca likwidację majątku, lub zostanie

postawiony w stan likwidacji, albo

3) otrzyma zwrot wydatków na tę technologię w jakiejkolwiek formie.

W razie wystąpienia tych okoliczności podatnik jest obowiązany w zeznaniu

podatkowym składanym za rok, w którym wystąpiły te okoliczności, do zwiększenia
podstawy obliczenia podatku (opodatkowania) o kwotę dokonanych odliczeń, do których
utracił prawo, a w razie poniesienia straty – do jej zmniejszenia o tę kwotę. W przypadku
otrzymania zwrotu wydatków na technologię w jakiejkolwiek formie, kwotę odliczeń, do
której podatnik utracił prawo, określa się proporcjonalnie do udziału zwróconych wydatków
w wartości początkowej nowej technologii.

Tabela 9. Odliczenia od dochodu w 2009 r.

Lp.

Ulga z tytułu poniesienia

wydatków

Maksymalna kwota ulg

możliwa do odliczenia

od dochodu

Formuła ulgi, udokumentowanie

wydatków

Wydatki na spłatę odsetek od
kredytu mieszkaniowego
udzielonego podatnikowi po 1
stycznia 2002 r. przez podmiot
uprawniony na podstawie
przepisów prawa bankowego albo
przepisów o spółdzielczych
kasach oszczędnościowo -
kredytowych do udzielania
kredytów (pożyczek) na
sfinansowanie inwestycji mającej
na celu zaspokojenie własnych
potrzeb mieszkaniowych.

Podatnikowi, któremu w latach
2002-2006 został udzielony
kredyt mieszkaniowy przysługuje
prawo do odliczania wydatków na
spłatę odsetek:

- od kredytu mieszkaniowego,

- od kredytu (pożyczki)
zaciągniętego na spłatę kredytu
mieszkaniowego,

- od każdego kolejnego kredytu
(pożyczki) zaciągniętego na
spłatę kredytu (pożyczki), o
którym mowa powyżej

do upływu terminu spłaty
określonego w umowie o kredyt
mieszkaniowy zawartej przed

Faktycznie zapłacone

odsetki od kredytu

(pożyczki), od tej części

kredytu, która nie

przekracza limitu dużej

ulgi budowlanej (w 2009 -

243.460 zł) ustalonej w

roku zakończenia

inwestycji.

Odliczeniu podlegają odsetki za cały
okres ich spłacania.

Odsetki od kredytu (pożyczki)
zaciągniętego na spłatę kredytu
mieszkaniowego, zapłacone w latach
2002 - 2007 w związku z inwestycją
zakończoną przed dniem 1 stycznia 2008
r. zgodnie z art. 26b ust. 2 pkt 4 ustawy o
podatku dochodowym od osób fizycznych
(j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z
późn. zm.) w brzmieniu obowiązującym
przed dniem 1 stycznia 2007 r. podlegają
odliczeniu od dochodu (przychodu)
uzyskanego w roku 2008 lub 2009.

W związku z mnogością warunków
skorzystania z "ulgi odsetkowej"
wskazanym jest zapoznanie się z art. 26b
ustawy o podatku dochodowym od osób
fizycznych w brzmieniu obowiązującym
przed dniem 1 stycznia 2007 r. oraz art. 9
ustawy o zmianie ustawy o podatku od
osób fizycznych oraz o zmianie
niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2006 r.
Nr 217, poz. 1588 z późn. zm.).

Podatki – Katarzyna Boratyńska

dniem 1 stycznia 2007 r., nie
dłużej jednak niż do dnia 31
grudnia 2027 r.

(art. 9 ustawy z dnia 16 listopada
2006 r. o zmianie ustawy o
podatku od osób fizycznych oraz
o zmianie niektórych innych
ustaw -Dz.U. Nr 217, poz.1588 z
późn. zm.).

Wydatki poniesione przez
podatnika na nabycie nowych
technologii

(art.26 c ustawy z dnia 26 lipca
1991 r. o podatku dochodowym
od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z
2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.)

Odliczenia nie mogą

przekroczyć:

50% poniesionych

wydatków na nabycie

nowych technologii

Podstawą ustalenia wielkości odliczenia
jest kwota wydatków poniesionych przez
podatnika na nabycie nowej technologii,
uwzględnionych w wartości początkowej,
w części, w jakiej została zapłacona
podmiotowi uprawnionemu w roku
podatkowym, w którym nową technologię
wprowadzono do ewidencji środków
trwałych oraz wartości niematerialnych i
prawnych lub w roku następującym po
tym roku, oraz w której nie została
zwrócona podatnikowi w jakiejkolwiek
formie.
Prawo do odliczeń nie przysługuje
podatnikowi, jeżeli w roku podatkowym
lub w roku poprzedzającym prowadził
działalność na terenie specjalnej strefy
ekonomicznej na podstawie zezwolenia.

Darowizny przekazane na cele:

a) określone w ustawie o
działalności pożytku publicznego
(Dz.U. z 2003 r. Nr 96, poz. 873
ze zm.), organizacjom polskim
lub równoważnym organizacjom
określonym w przepisach
regulujących działalność pożytku
publicznego obowiązujących w
innym niż Rzeczpospolita Polska
państwie członkowskim Unii
Europejskiej lub innym państwie
należącym do Europejskiego
Obszaru Gospodarczego,
prowadzącym działalność
pożytku publicznego w sferze
zadań publicznych, realizującym
te cele,
b) kultu religijnego,
c) krwiodawstwa realizowanego
przez honorowych dawców krwi
zgodnie z przepisami ustawy o
publicznej służbie krwi (Dz.U. z
1997 r. Nr 106, poz. 681 ze zm.) -

W wysokości dokonanej

darowizny, nie więcej

jednak niż kwoty

stanowiącej 6% dochodu.

Prawo do odliczenia darowizny na rzecz
organizacji określonej w przepisach
regulujących działalność pożytku
publicznego obowiązujących w innym niż
Rzeczpospolita Polska państwie
członkowskim Unii Europejskiej lub
innym państwie należącym do
Europejskiego Obszaru Gospodarczego,
prowadzącej działalność pożytku
publicznego w sferze zadań publicznych,
przysługuje podatnikowi pod warunkiem:
- udokumentowania przez podatnika
oświadczeniem tej organizacji, iż na dzień
przekazania darowizny była ona
równoważną organizacją do organizacji
pożytku publicznego, oraz
- istnienia podstawy prawnej wynikającej
z umowy o unikaniu podwójnego
opodatkowania lub innych
ratyfikowanych umów
międzynarodowych, których stroną jest
Rzeczpospolita Polska, do uzyskania
przez organ podatkowy informacji
podatkowych od organu podatkowego
państwa, na którego terytorium

Podatki – Katarzyna Boratyńska

w wysokości ekwiwalentu
pieniężnego za pobraną krew
określonego przepisami
wydanymi na podstawie
wymienionej ustawy.

(art.26 ust. 1 pkt 9 ustawy z dnia
26 lipca 1991 r. o podatku
dochodowym od osób fizycznych
- j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz.
176 ze zm.)

organizacja posiada siedzibę.
Odliczenie stosuje się, jeżeli wysokość
darowizny jest udokumentowana
dowodem wpłaty na rachunek bankowy
obdarowanego, a w przypadku darowizny
innej niż pieniężna - dokumentem, z
którego wynika wartość tej darowizny.

Wydatki na cele rehabilitacyjne
oraz wydatki związane z
ułatwieniem wykonywania
czynności życiowych, poniesione
w roku podatkowym przez
podatnika będącego osobą
niepełnosprawną lub podatnika,
na którego utrzymaniu są osoby
niepełnosprawne

(art. 26 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia
26 lipca 1991 r. o podatku
dochodowym od osób fizycznych
- j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz.
176 ze zm.)

w tym wydatki:

W wysokości faktycznie

poniesionych wydatków z

wyjątkiem niżej podanych

limitów:

Warunkiem korzystania z tych odliczeń
jest posiadanie orzeczenia o
niepełnosprawności wydanego przez
właściwy organ, a w przypadku dzieci do
lat 16 orzeczenia o niepełnosprawności
wydanego przez lekarza specjalistę lub
właściwą przychodnię specjalistyczną
społecznej służby zdrowia, oświadczenie
pisemne o posiadaniu psa, dowód
poniesienia wydatków.

Wydatki podlegają odliczeniu od
dochodu, jeżeli nie zostały sfinansowane
(dofinansowane) ze środków
zakładowego funduszu rehabilitacji osób
niepełnosprawnych, Państwowego
Funduszu Rehabilitacji Osób
Niepełnosprawnych lub ze środków
Narodowego Funduszu Zdrowia,
zakładowego funduszu świadczeń
socjalnych albo nie zostały zwrócone
podatnikowi w jakiejkolwiek formie.

W przypadku gdy wydatki były
częściowo sfinansowane (dofinansowane)
z tych funduszy (środków), odliczeniu
podlega różnica pomiędzy poniesionymi
wydatkami a kwotą sfinansowaną
(dofinansowaną) z tych funduszy
(środków) lub zwróconą w jakiejkolwiek
formie.

Odliczenia stosuje się odpowiednio do
podatników, na których utrzymaniu
pozostają następujące osoby
niepełnosprawne: współmałżonek, dzieci
własne i przysposobione, dzieci obce
przyjęte na wychowanie, pasierbowie,
rodzice, rodzice współmałżonka,
rodzeństwo, ojczym, macocha, zięciowie i
synowe - jeżeli w roku podatkowym
dochody tych osób niepełnosprawnych
nie przekraczają kwoty 9120 zł.

1) na opłacenie przewodników
osób niewidomych I lub II grupy
inwalidztwa oraz osób z
niepełnosprawnością narządu
ruchu zaliczone do I grupy
inwalidztwa,

w kwocie

nieprzekraczającej 2280

zł rocznie

2) na utrzymanie psa przewodnika
przez osobę niewidomą I lub II
grupy inwalidztwa,

w kwocie

nieprzekraczającej 2280

zł rocznie

3) z tytułu używania samochodu
osobowego, stanowiącego
własność (współwłasność) osoby
niepełnosprawnej zaliczonej do I
lub II grupy inwalidztwa lub
podatnika mającego na
utrzymaniu osobę
niepełnosprawną zaliczoną do I
lub II grupy inwalidztwa albo
dzieci niepełnosprawne, które nie
ukończyły 16 roku życia, dla
potrzeb związanych z
koniecznym przewozem na
niezbędne zabiegi leczniczo-
rehabilitacyjne

w kwocie

nieprzekraczającej 2280

zł rocznie

4) na zakup leków

różnica między kwotą

wydaną a kwotą 100 zł
miesięcznie, jeśli lekarz

Podatki – Katarzyna Boratyńska

specjalista stwierdzi, że

osoba niepełnosprawna

powinna stosować

określone leki (stale lub

czasowo).

Składki określone w ustawie z
dnia 13 października 1998 r. o
systemie ubezpieczeń
społecznych (j.t. Dz.U. z 2007 r.
Nr 11, poz. 74 ze zm.)
a) zapłacone w roku podatkowym
bezpośrednio na własne
ubezpieczenia emerytalne,
rentowe, chorobowe oraz
wypadkowe podatnika; podstawę
opodatkowania można także
pomniejszyć o składki zapłacone
za osoby z nim współpracujące,
b) potrącone w roku podatkowym
przez płatnika ze środków
podatnika na ubezpieczenia
emerytalne i rentowe oraz na
ubezpieczenie chorobowe.

(art. 26 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia
26 lipca 1991 r. o podatku
dochodowym od osób fizycznych
- j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz.
176 ze zm.)

W wysokości faktycznie

poniesionej

Odliczenie nie dotyczy składek, których
podstawę wymiaru stanowi dochód
(przychód) zwolniony od podatku na
podstawie ustawy, oraz składek, których
podstawę wymiaru stanowi dochód, od
którego na podstawie przepisów
Ordynacji podatkowej zaniechano poboru
podatku.

Składki zapłacone w roku
podatkowym ze środków
podatnika na obowiązkowe
ubezpieczenie społeczne
podatnika lub osób z nim
współpracujących, zgodnie z
przepisami dotyczącymi
obowiązkowego ubezpieczenia
społecznego obowiązującymi w
innym niż Rzeczpospolita Polska
państwie członkowskim Unii
Europejskiej lub w innym
państwie należącym do
Europejskiego Obszaru
Gospodarczego lub w
Konfederacji Szwajcarskiej.

(art. 26 ust. 1 pkt 2a ustawy z dnia
26 lipca 1991 r. o podatku
dochodowym od osób fizycznych
- j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz.
176 ze zm.)

W wysokości faktycznie

poniesionej

Odliczenie nie dotyczy składek:

- których podstawę wymiaru stanowi
dochód (przychód) zwolniony od podatku
na podstawie umów o unikaniu
podwójnego opodatkowania, których
stroną jest Rzeczpospolita Polska,

- odliczonych w innym niż
Rzeczpospolita Polska państwie
członkowskim Unii Europejskiej lub w
innym państwie należącym do
Europejskiego Obszaru Gospodarczego,
lub w Konfederacji Szwajcarskiej od
dochodu (przychodu) albo podatku
osiągniętego w tym państwie, albo od
podatku na podstawie art. 27b ust. 1 pkt 2
ustawy o podatku dochodowym od osób
fizycznych.

Odliczenie stosuje się pod warunkiem
istnienia podstawy prawnej wynikającej z
umowy o unikaniu podwójnego
opodatkowania lub innych
ratyfikowanych umów
międzynarodowych, których stroną jest
Rzeczpospolita Polska, do uzyskania
przez organ podatkowy informacji

Podatki – Katarzyna Boratyńska

podatkowych od organu podatkowego
państwa, w którym podatnik opłacał
składki na obowiązkowe ubezpieczenie
społeczne.

Dokonane w roku podatkowym
zwroty nienależnie pobranych
świadczeń, które uprzednio
zwiększyły dochód podlegający
opodatkowaniu w kwotach
uwzględniających pobrany
podatek dochodowy, jeżeli kwoty
te nie zostały potrącone przez
płatnika.

(art. 26 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia
26 lipca 1991 r. o podatku
dochodowym od osób fizycznych
- j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz.
176 ze zm.)

Faktycznie poniesione

wydatki

Dokument stwierdzający zwrot
świadczenia. Kwota zwrotu nienależnie
pobranego świadczenia, przekraczająca
kwotę dochodu podatnika, może być
odliczona od dochodu uzyskanego w
najbliższych, kolejno po sobie
następujących 5 latach podatkowych.

Wydatki ponoszone przez
podatnika z tytułu użytkowania
sieci internet w lokalu (budynku)
będącym miejscem zamieszkania
podatnika

(art. 26 ust. 1 pkt 6a ustawy z dnia
26 lipca 1991 r. o podatku
dochodowym od osób fizycznych
- j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz.
176 ze zm.)

W wysokości

nieprzekraczającej w roku

podatkowym kwoty 760

zł

Odliczenie stosuje się, jeżeli wysokość
wydatków została udokumentowana
fakturą w rozumieniu przepisów ustawy o
podatku od towarów i usług.

Źródło: www.mf.gov.pl

3.2.4. Odliczenia od podatku obowiązujące w 2007, 2008 oraz 2009r.
Odliczenia od podatku obowiązujące w 2007

Ulga na dzieci; wysokość ulgi: w kwocie stanowiącej iloczyn liczby wychowywanych
dzieci i kwoty 120 zł (limit łączny dla obojga rodziców). Ulga na dzieci przysługuje
podatnikom wychowującym własne lub przysposobione dzieci, o których mowa w art. 6
ust. 4 ustawy.

W ramach tzw. praw nabytych – wydatki na systematyczne oszczędzanie w kasie
mieszkaniowej; wysokość ulgi: 30% poniesionych wydatków nie więcej niż 11.340 zł,
(6% z 189.000 zł) – limit roczny. Dotyczy kontynuacji odliczeń wydatków poniesionych
na ten cel. Wydatki odliczane w ramach limitu odliczeń z tytułu wydatków
inwestycyjnych na własne cele mieszkaniowe, tj. w ramach limitu 35.910 zł (19% z
189.000 zł) w okresie obowiązywania ustawy. Limit 11.340 zł odpowiada wydatkom w
kwocie 37.800 zł.
Odliczenie przysługuje podatnikom, którzy przed dniem 1 stycznia 2002 r. nabyli prawo
do odliczeń z tego tytułu i po tym dniu dokonują dalszych wpłat na kontynuację
systematycznego gromadzenia oszczędności wyłącznie na tym samym rachunku i w tym
samym banku prowadzącym kasę mieszkaniową.

W ramach tzw. praw nabytych – wydatki poniesione przez osobę prowadzącą
gospodarstwo domowe z tytułu opłacenia z własnych środków składek na ubezpieczenia

Podatki – Katarzyna Boratyńska

społeczne osoby zatrudnionej w ramach umowy aktywizacyjnej; wysokość ulgi: w
wysokości udokumentowanej dowodami stwierdzającymi ich poniesienie.
Dotyczy wydatków ponoszonych do końca obowiązywania umowy zawartej przed dniem
1 stycznia 2007 r. Nie dotyczy wydatków ponoszonych w związku z przedłużeniem
umowy, dokonanym po dniu 31 grudnia 2006 r.

Na podstawie art. 27d ustawy, w brzmieniu obowiązującym przed dniem 1 stycznia 2007

r. i art. 12 ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od
osób fizycznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 217, poz. 1588),
podatnik który w terminie od dnia 1 maja do dnia 31 grudnia 2006 r. oraz od dnia 1 stycznia
2007 r. do dnia złożenia zeznania podatkowego za rok 2006, nie później jednak niż do
upływu terminu określonego dla złożenia tego zeznania, dokonał wpłaty na rzecz organizacji
pożytku publicznego działającej na podstawie ustawy o działalności pożytku publicznego i o
wolontariacie, może zmniejszyć podatek dochodowy wynikający z zeznania, o którym mowa
w art. 45 ust. 1 (PIT-37 i PIT-36), o kwotę dokonanej wpłaty, jednak nie więcej niż o kwotę
stanowiącą 1% podatku należnego, wykazanego w zeznaniu. Kwotę zmniejszenia zaokrągla
się do pełnych dziesiątek groszy w dół.

Począwszy od 2007 r. od podatku dochodowego, obliczonego zgodnie ze skalą podatkową

i pomniejszonego o kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne, podatnik ma prawo odliczyć
tzw. ulgę prorodzinną. Prawo do ulgi przysługuje podatnikowi, który w roku podatkowym
wychowywał własne lub przysposobione: dzieci małoletnie; dzieci, bez względu na ich wiek,
które otrzymywały zasiłek pielęgnacyjny; dzieci do ukończenia 25 lat uczące się w szkołach,
o których mowa w przepisach o systemie oświaty lub w przepisach – Prawo o szkolnictwie
wyższym, jeżeli w roku podatkowym dzieci te nie uzyskały dochodów, z wyjątkiem
dochodów wolnych od podatku dochodowego, renty rodzinnej oraz dochodów w wysokości
niepowodującej obowiązku zapłaty podatku. Odliczenie ulgi dotyczy łącznie obojga
rodziców. Kwotę odlicza się od podatku jednego z rodziców lub od podatku obojga.

Odliczeniu podlega kwota stanowiąca iloczyn liczby wychowywanych dzieci i

dwukrotności kwoty zmniejszającej podatek określonej w pierwszym przedziale skali
podatkowej. W rozliczeniu za 2007 rok podatnicy mający na utrzymaniu jedno dziecko
odliczą od podatku 1145,08 zł. Gdy na utrzymaniu znajdzie się dwójka dzieci, będzie to
2290,16 zł. Przy trójce 3435,24 zł, a przy czwórce 4 580,32 zł. Zmiana skali na 2008 r. będzie
miała wpływ także na wysokość ulgi prorodzinnej w tym roku. Wzrost kwoty zmniejszającej
podatek w pierwszym przedziale skali oznacza wzrost kwoty ulgi prorodzinnej. Ulga ta w
2008 r. wyniesie 1173,70 z. Taką kwotę odliczą rodzice z jednym dzieckiem. Przy dwójce
dzieci będzie to odpowiednio 2347,40 zł, przy trójce 3521,10 zł, a przy czwórce 4694,80 zł

Odliczenia od podatku obowiązujące w 2008 r.
1. Ulga z tytułu oszczędzania w kasie mieszkaniowej (w ramach praw nabytych)
wykazywana w załączniku PIT/D

Odliczenia od podatku mogą dokonać podatnicy, którzy ponieśli dalsze (podlegające

odliczeniu) wydatki na kontynuację systematycznego gromadzenia oszczędności w kasie
mieszkaniowej. Stosownie do postanowień art. 4 ust. 3 ustawy z 21 listopada 2001 r.
o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o zryczałtowanym
podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz.U.
nr 134, poz. 1509 z późn. zm.), podatnikom, którzy zawarli umowę o kredyt kontraktowy
z bankiem prowadzącym kasę mieszkaniową o systematyczne gromadzenie oszczędności,
według zasad określonych w przepisach o niektórych formach popierania budownictwa
mieszkaniowego, i przed 1 stycznia 2002 r. nabyli prawo do odliczania od podatku wydatków

Raport podatkowy, Najważniejsze przepisy podatkowe 2008 roku, Gazeta Prawna nr 1 z 2 stycznia 2008 r., s.

C4.

Podatki – Katarzyna Boratyńska

poniesionych na cel określony w art. 27a ust. 1 pkt 2 ustawy, w brzmieniu obowiązującym
przed 1 stycznia 2002 r., przysługuje, na zasadach określonych w tej ustawie, prawo do
odliczania od podatku dalszych kwot wpłaconych oszczędności na kontynuację
systematycznego gromadzenia oszczędności wyłącznie na tym samym rachunku
oszczędnościowo-kredytowym i w tym samym banku prowadzącym kasę mieszkaniową,
poniesionych od 1 stycznia 2002 r., do upływu określonego przed 1 stycznia 2002 r. terminu
systematycznego gromadzenia oszczędności, wynikającego z umowy o kredyt kontraktowy.

Kwota odliczenia nie może przekroczyć 30 proc. wydatków poniesionych w roku
podatkowym, nie więcej jednak niż 11 340 zł w ramach przysługującego limitu odliczeń
na dany rok.

2. Ulga uczniowska (w ramach praw nabytych)

wykazywana w załączniku PIT/O

Z ulgi uczniowskiej mogą korzystać podatnicy, którym ulga ta została przyznana na
podstawie decyzji wydanej przez organ podatkowy. Odliczeniu z tego tytułu podlegają kwoty
ulg przyznanych przed 1 stycznia 2004 r., które nie znalazły pokrycia w podatku
dochodowym obliczonym za lata poprzedzające 2004 rok, jak również kwoty ulg
przyznanych przed 2004 rokiem na podstawie umowy z uczniami lub szkołami, gdy
rozpoczęcie praktycznej nauki zawodu lub szkolenia w celu przygotowania zawodowego
nastąpiło nie później niż w roku szkolnym 2003/2004.

Ulga uczniowska z tytułu wyszkolenia jednego pracownika w 2008 roku wynosi:
1) 4896,18 zł – przy okresie szkolenia do 24 miesięcy;
2) 8160,31 zł – przy okresie szkolenia ponad 24 miesiące.

3. Ulga na nianie (w ramach praw nabytych) wykazywana w załączniku PIT/O

Osobie prowadzącej gospodarstwo domowe, która zgodnie z przepisami o promocji

zatrudnienia i instytucjach rynku pracy zawarła umowę aktywizacyjną z osobą bezrobotną
w celu wykonywania pracy zarobkowej w gospodarstwie domowym i poniosła z tego tytułu
wydatki z własnych środków na opłacenie składek na ubezpieczenia społeczne, przysługuje
odliczenie od podatku po każdym okresie 12 miesięcy nieprzerwanego trwania tej umowy.
Odliczenie przysługuje, pod warunkiem że zawarta umowa aktywizacyjna została
zarejestrowana w powiatowym urzędzie pracy, a fakt jej zawarcia został potwierdzony
zaświadczeniem.

Odliczeniu podlegają wydatki poniesione przez osobę prowadzącą gospodarstwo

domowe z tytułu opłacenia z własnych środków składek na ubezpieczenia społeczne osoby
zatrudnionej w ramach umowy aktywizacyjnej, określonych w ustawie z 13 października
1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

Odliczenia dokonuje się w zeznaniu rocznym w załączniku PIT/O, składanym za rok

podatkowy, w którym upłynął okres trwania umowy aktywizacyjnej. Odliczenie stosuje się,
jeżeli wydatki:
1) zostały udokumentowane dowodami stwierdzającymi ich poniesienie,
2) nie zostały odliczone od podatku na podstawie ustawy o zryczałtowanym podatku

dochodowym.
Osoba prowadząca gospodarstwo domowe zachowuje prawo do odliczenia na starych

zasadach z tytułu wydatków ponoszonych do końca obowiązywania umowy zawartej przed
1 stycznia 2007 r.

Zachowanie praw nabytych nie ma zastosowania do wydatków ponoszonych w związku

z przedłużeniem umowy, dokonanym po 31 grudnia 2006 r.

Ulga na dzieci wykazywana w załączniku PIT/O

Podatki – Katarzyna Boratyńska

Od podatku dochodowego pomniejszonego o kwotę składki zdrowotnej podatnik ma

prawo odliczyć rocznie kwotę pieniężną, jeżeli w roku podatkowym wychowywał własne lub
przysposobione dzieci, o których mowa w art. 6 ust. 4 ustawy o PIT.

Odliczeniu podlega kwota stanowiąca iloczyn liczby wychowywanych dzieci

i dwukrotności kwoty zmniejszającej podatek określonej w pierwszym przedziale skali.
Oznacza to, że odliczeniu podlega iloczyn kwoty 1173,70 zł i liczby dzieci w rodzinie.
Odliczenie kwoty dotyczy łącznie obojga rodziców. Kwotę tę odlicza się od podatku jednego
z rodziców lub od podatku obojga.

W przypadku rodziców, w stosunku do których orzeczone zostały rozwód albo

separacja, odliczenie przysługuje jednemu z nich, u którego dzieci faktycznie zamieszkują.
Jeżeli przez część roku podatkowego dzieci faktycznie zamieszkują u każdego z rodziców,
odliczenie przysługuje każdemu z nich. W tym przypadku kwota odliczenia stanowi iloczyn
liczby miesięcy pobytu dzieci u rodzica i 1/12 kwoty 1173,70 zł.

W rozliczeniu składanym za 2008 rok nastąpiło rozszerzenie ulgi prorodzinnej. Prawo

do tej ulgi zyskali rodzice, których dzieci ze względu na orzeczoną całkowitą niezdolność do
pracy oraz niezdolność do samodzielnej egzystencji pobierają dodatek pielęgnacyjny
(korzystają też podobnie jak w rozliczeniu 2007 roku rodzice pobierający zasiłek
pielęgnacyjny).Ulga obejmie także dzieci, które ze względu na naruszenia sprawności
organizmu, powstałe przed ukończeniem 18 lat lub w trakcie nauki w szkole albo w szkole
wyższej, a przed ukończeniem 25 lat oraz w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury
naukowej, okazały się całkowicie niezdolne do pracy i pobierają rentę socjalną. Ponadto
w zeznaniu PIT za 2008 rok będzie możliwość odliczenia od podatku ulgi na dzieci studiujące
za granicą.
5. Pomniejszenie podatku wykazywane w zeznaniu rocznym
Przekazanie 1 proc. podatku na organizacje pożytku publicznego

Naczelnik urzędu skarbowego, na wniosek podatnika, przekazuje na rzecz jednej

organizacji pożytku publicznego działającej na podstawie ustawy o działalności pożytku
publicznego, wybranej przez podatnika z wykazu publikowanego przez ministra gospodarki,
kwotę w wysokości nieprzekraczającej 1 proc. podatku należnego wynikającego z zeznania
podatkowego, po zaokrągleniu do pełnych dziesiątek groszy w dół.
Przekazania kwoty na rachunek bankowy organizacji pożytku publicznego – po
pomniejszeniu o koszty przelewu bankowego – dokonuje naczelnik urzędu skarbowego
właściwy miejscowo dla złożenia zeznania podatkowego, w lipcu lub sierpniu roku
podatkowego, w którym jest składane zeznanie.

W rozliczeniu PIT za 2008 rok zostały wprowadzone pewne modyfikacje przy

przekazywaniu 1 proc. podatku dla organizacji pożytku publicznego. Nadal 1 proc. podatku
będzie przekazywał dla wybranej przez podatnika jednej organizacji naczelnik urzędu
skarbowego. Zmienia się możliwość wskazywania wpłaty dla potrzebujących. Dotychczas
podatnicy wpisywali organizację, dla której chcą przekazać pieniądze, tylko w rocznym
zeznaniu. Teraz organizację będzie można wskazać zarówno w zeznaniu, jak i w korekcie
tego zeznania. Jednak aby wpłata części podatku z korekty zeznania była skuteczna, podatnik
będzie musiał poprawić zeznanie ze wskazaniem organizacji pożytku publicznego w ciągu
dwóch miesięcy od upływu terminu dla złożenia zeznania podatkowego.

Warunkiem przekazania 1 proc. podatku przez urząd skarbowy będzie zapłata

w pełnej wysokości podatku należnego stanowiącego podstawę obliczenia kwoty, która ma
być przekazana na rzecz organizacji pożytku publicznego, nie później niż w terminie dwóch
miesięcy od upływu terminu dla złożenia zeznania podatkowego.

Tabela 10. Odliczenia od podatku w 2009 r.

Ulga z tytułu poniesienia wydatków

Maksymalna

Formuła ulgi, udokumentowanie

Podatki – Katarzyna Boratyńska

kwota ulg możliwa

do odliczenia

od dochodu

wydatków

1 Ulga rodzinna

Od podatku dochodowego, pomniejszonego o
kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne
podatnik ma prawo odliczyć kwotę stanowiącą
1/6 kwoty zmniejszającej podatek określonej w
pierwszym przedziale skali podatkowej, za każdy
miesiąc kalendarzowy na każde małoletnie
dziecko, w stosunku do którego w roku
podatkowym:
- wykonywał władzę rodzicielską,
- pełnił funkcję opiekuna prawnego, jeżeli
dziacko z nim zamieszkiwało,
- sprawował opiekę poprzez pełnienie funkcji
rodziny zastępczej na podstawie orzeczenia sądu
lub umowy zawartej ze starostą.
Odliczenie mogą stosować także podatnicy
utrzymujący pełnoletnie dzieci:
- bez względu na ich wiek, które zgodnie z
odrębnymi przepisami otrzymywały zasiłek
(dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną,
- do ukończenia 25 roku życia uczące się w
szkołach (także poza granicami kraju), jeżeli w
roku podatkowym nie uzyskały dochodów
podlegających opodatkowaniu według skali PIT
lub zasad dla kapitałów pieniężnych w łącznej
wysokości przekraczającej kwotę stanowiącą
iloraz kwoty zmniejszającej podatek oraz stawki
podatku, określonych w pierwszym przedziale w
skali podatkowej, z wyjątkiem renty rodzinnej
w związku z wykonywaniem przez tych
podatników ciążącego na nich obowiązku
alimentacyjnego oraz w związku ze
sprawowaniem funkcji rodziny zastępczej.
Jeżeli w tym samym miesiącu kalendarzowym w
stosunku do dziecka wykonywana jest władza,
pełniona funkcja lub sprawowana opieka, o
których mowa powyżej, każdemu z podatników
przysługuje odliczenie w kwocie stanowiącej
1/30 odliczenia miesięcznego za każdy dzień
sprawowania pieczy nad dzieckiem.

(art. 27 f ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku
dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z
2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.).

Odliczeniu podlega

kwota 92,67 zł za

każdy miesiąc

kalendarzowy.

Odliczenie nie przysługuje
poczynając od miesiąca
kalendarzowego, w którym
dziecko:
- na podstawie orzeczenia sądu
zostało umieszczone w instytucji
zapewniającej całodobowe
utrzymanie w rozumieniu
przepisów o świadczeniach
rodzinnych,
- wstąpiło w związek małżeński.
Odliczenie dotyczy łącznie obojga
rodziców, opiekunów prawnych
dziecka albo rodziców
zastępczych pozostających w
związku małżeńskim. Kwotę tę
mogą odliczyć od podatku w
częściach równych lub w
dowolnej proporcji przez nich
ustalonej.

2 Dochody uzyskane poza granicami Polski

Uprawnionym jest podatnik, który uzyskał w
roku podatkowym poza terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej dochody:

- ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy
nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy,

Odliczeniu od

podatku

dochodowego,

pomniejszonego o

składkę na

ubezpieczenie

zdrowotne podlega

kwota stanowiąca

różnicę między

Odliczenia nie stosuje się, gdy
dochody ze wskazanych obok
źródeł uzyskane zostały w krajach
i na terytoriach wymienionych w
rozporządzeniu Ministra Finansów
z dnia 16 maja 2005 r. w sprawie
określenia krajów i terytoriów
stosujących szkodliwą
konkurencję podatkową dla celów

Podatki – Katarzyna Boratyńska

- z działalności wykonywanej osobiście (np. z
uprawiania sportu, z działalności wykonywanej
na podstawie umowy zlecenia, umowy o dzieło,
umowy o zarządzanie przedsiębiorstwem,
kontraktu menedżerskiego, z czynności
związanych z pełnieniem obowiązków
społecznych lub obywatelskich),

- z pozarolniczej działalności gospodarczej,

- z praw majątkowych w zakresie praw autorskich
i praw pokrewnych w rozumieniu odrębnych
przepisów, z wykonywanej poza terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej działalności
artystycznej, literackiej, naukowej, oświatowej i
publicystycznej, z wyjątkiem dochodów
(przychodów) uzyskanych z tytułu korzystania z
tych praw lub rozporządzania nimi,

rozliczający się na zasadach określonych w art.
27 ust. 9 albo 9a ustawy o podatku dochodowym
od osób fizycznych.

(art. 27g ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku
dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z
2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.).

podatkiem

obliczonym

zgodnie z art. 27

ust. 9 albo 9a

ustawy o podatku

dochodowym od

osób fizycznych a

kwotą podatku

obliczonego od

dochodów ze

wskazanych obok

źródeł, przy

zastosowaniu do

tych dochodów

zasad określonych

w art. 27 ust. 8

ustawy.

podatku dochodowego od osób
fizycznych (Dz.U. Nr 94, poz.
790).

Przepisy stosuje się odpowiednio
do podatku obliczanego zgodnie z
art. 30c ustawy o podatku
dochodowym od osób fizycznych.

3 Gromadzenie oszczędności wyłącznie na jednym

rachunku oszczędnościowo-kredytowym w
jednym banku prowadzącym kasę mieszkaniową
W 2002 r. ulga ta została zlikwidowana, ale
istnieje możliwość kontynuowania odliczeń dla
osób, które rozpoczęły oszczędzanie przed 1
stycznia 2002 r. do upływu ustalonego z bankiem
okresu systematycznego oszczędzania.

(- art. 4 ust. 3 ustawy z dnia 21 listopada 2001 r. o
zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób
fizycznych - Dz.U. Nr 134, poz. 1509
- na podstawie informacji Ministerstwa Finansów
-

www.mf.gov.pl

30% poniesionych

wydatków, nie

więcej niż 11.340 zł

(6% z 189.000 zł) -

limit roczny

Dotyczy kontynuacji
odliczeń wydatków
poniesionych na ten cel.
Wydatki odliczane w
ramach limitu odliczeń z
tytułu wydatków
inwestycyjnych na własne
cele mieszkaniowe, tj. w
ramach limitu 35.910 zł
(19% z 189.000 zł) w
okresie obowiązywania
ustawy.
Limit 11.340 zł
odpowiada wydatkom w
kwocie 37.800 zł.

4 Wpłaty na rzecz organizacji pożytku publicznego

Naczelnik urzędu skarbowego, na wniosek
podatnika, przekazuje na rzecz jednej organizacji
pożytku publicznego kwotę w wysokości
nieprzekraczającej 1% podatku należnego
wynikającego:
- z zeznania podatkowego złożonego w terminie
określonym dla jego złożenia, albo
- z korekty zeznania, o którym mowa powyżej,
jeżeli została dokonana w ciągu dwóch miesięcy
od upływu terminu dla złożenia zeznania
podatkowego.

(art. 45c ustawy o podatku dochodowym od osób
fizycznych - j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176

nie więcej niż 1%

podatku należnego

Za wniosek uważa się wskazanie
przez podatnika w zeznaniu
podatkowym albo w korekcie
zeznania organizacji pożytku
publicznego, poprzez podanie jej
nazwy, numeru wpisu do
Krajowego Rejestru Sądowego
oraz kwoty do przekazania na
rzecz tej organizacji.
Minister właściwy do spraw
zabezpieczenia społecznego
prowadzi w formie elektronicznej
i zamieszcza na stronie
internetowej Biuletynu Informacji
Publicznej wykaz organizacji
pożytku publicznego, na które

Podatki – Katarzyna Boratyńska

ze zm.).

podatnik podatku dochodowego
od osób fizycznych może
przekazać 1% podatku.

5 Osobie prowadzącej gospodarstwo domowe,

która zgodnie z przepisami ustawy o promocji
zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. z
2004 r. Nr 99, poz. 1001) zawarła umowę
aktywizacyjną z osobą bezrobotną w celu
wykonywania pracy zarobkowej w gospodarstwie
domowym i poniosła z tego tytułu wydatki z
własnych środków na opłacenie składek na
ubezpieczenie społeczne, przysługuje odliczenie
od podatku po każdym okresie 12 miesięcy
nieprzerwanego trwania tej umowy.
Z dniem 1 stycznia 2007 r. ulga ta została
zlikwidowana. Jednak osoby, które zatrudniły
gosposię, zawarły z nią umowę przed 1 stycznia
2007 r. i uzyskały prawo do tej ulgi będą mogły
kontynuować odliczenia na dotychczasowych
zasadach. Nie będzie ona przysługiwała w
odniesieniu do wydatków, jakie pracodawca
poniesie w związku z przedłużeniem umowy po
31 grudnia 2006 r.

(art. 11 ustawy z 16 listopada 2006 r. o zmianie
ustawy o podatku dochodowym od osób
fizycznych oraz o zmianie niektórych innych
ustaw - Dz.U. Nr 217, poz.1588).

Odliczeniu

podlegają wydatki

poniesione przez

osobę prowadzącą

gospodarstwo

domowe z tytułu

opłacenia z

własnych środków

składek na

ubezpieczenie

społeczne osoby

zatrudnionej.

Odliczenie stosuje się, jeśli
wydatki:
- zostały udokumentowane
dowodami stwierdzającymi ich
poniesienie;
- nie zostały odliczone od podatku
na podstawie ustawy o
zryczałtowanym podatku
dochodowym.

Źródło: www.mf.gov.pl

3.2.5. Sposoby obliczania podatku

Tabela 11. Skala podatkowa w 2009 i 2010 r.

Podstawa obliczenia

podatku w złotych

Podatek wynosi

ponad

85 528

18% minus kwota zmniejszająca podatek 556 zł 02 gr

85 528

14 839 zł 02 gr + 32% nadwyżki ponad 85 528 zł

Podstawa prawna: art. 27 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych

W 2009 r. zaczęła obowiązywać nowa dwustopniowa skala podatkowa ze stawkami

18% i 32 %, co ma wpływ na wysokość miesięcznych zaliczek na podatek dochodowy od
osób fizycznych pobieranych przez płatników. Zmianie uległa kwota zmniejszająca podatek,
która wynosi 556,02 zł rocznie, co oznacza, że kwota wolna od podatku wynosi 3091 zł. Od 1
stycznia 2009 r. według wyższej stawki podatku (32%) opodatkowane są dochody
przekraczające 85 528 zł.

Ustawa przewiduje następujące sposoby obliczania podatku:

według obowiązującej w 2008 r. skali podatkowej

Tabela 12. Skala podatkowa w 2008 r.

Podstawa prawna: art. 10 ust. 3 ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym

od osób fizycznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz,U. Nr 217, poz. 1588).

Podatki – Katarzyna Boratyńska

Podstawa obliczenia

podatku w złotych

Podatek wynosi

ponad

44 490

19% minus kwota zmniejszająca podatek 586 zł 85 gr

44 490

85 528

7 866 zł 25 gr + 30% nadwyżki ponad 44 490 zł

85 528

20 177 zł 31 gr + 40% nadwyżki ponad 85 528 zł

Roczny dochód nie powodujący obowiązku zapłaty podatku – 3 091 zł
Kwota zmniejszająca podatek:

miesięczna – 48 zł 90 gr

roczna - 586 zł 85 gr

Tabela 13. Skala podatkowa w 2007 r.

Podstawa obliczenia

podatku w złotych

Podatek wynosi

ponad

43 405

19% minus kwota zmniejszająca podatek 572 zł 54 gr

43 405

85 528

7 674 zł 41 gr + 30% nadwyżki ponad 43 405 zł

85 528

20 311 zł 31 gr + 40% nadwyżki ponad 85 528 zł

Roczny dochód nie powodujący obowiązku zapłaty podatku – 3 015 zł
Kwota zmniejszająca podatek:

miesięczna – 47 zł 71 gr,

roczna 572 zł 54 gr.

19% podatek od dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej lub z działów
specjalnych produkcji rolnej (wybór tego sposobu opodatkowania następuje poprzez
pisemne oświadczenie złożone przez podatnika; dochodów opodatkowanych w ten
sposób nie łączy się z dochodami z innych źródeł) - art. 30c ustawy,

ryczałty; przy czym należy zauważyć, iż dochodów (przychodów), od których zgodnie
z przepisami art. 29, 30 i 30a ustawy pobiera się podatek w formie ryczałtu nie łączy
się z dochodami (przychodami) z innych źródeł,

19% podatek od dochodów z kapitałów pieniężnych, przykładowo z odpłatnego
zbycia papierów wartościowych lub pochodnych instrumentów finansowych
(dochodów opodatkowanych w ten sposób nie łączy się z dochodami z innych źródeł)
- art. 30b ustawy,

19% podatek od dochodu uzyskanego z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw
określonych w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit.a)-c) nabytych po dniu 31 grudnia 2006r. (jeżeli
nabycie nastąpiło przed dniem 1 stycznia 2007 r. opodatkowanie następuje według
"starych" zasad - 10% przychodu, zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 16 listopada
2006r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz o zmianie
niektórych innych ustaw Dz. U. Nr 217, poz. 1588).

Zgodnie z art. 63 ordynacji podatkowej podstawę opodatkowania oraz kwoty podatków

zaokrągla się do pełnych złotych w ten sposób, że końcówki kwot wynoszące mniej niż 50
groszy pomija się, a końcówki wynoszące 50 i więcej groszy podwyższa się do pełnych
złotych.

3.2.6. Zaliczki na poczet podatku dochodowego od osób fizycznych

Kwestię tę reguluje rozdział 7 ustawy. W świetle przepisów ustawy podatek dochodowy

od osób fizycznych może być:

Podatki – Katarzyna Boratyńska

potrącany w trakcie roku podatkowego przez płatnika w formie zaliczek (np. od
dochodów ze stosunku pracy) lub podatku zryczałtowanego (np. od przychodów z
tytułu udziału w zyskach osób prawnych),

uiszczany w trakcie roku podatkowego bezpośrednio przez podatnika w formie
zaliczek (np. od dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej podatnicy są
obowiązani za okres od stycznia do listopada uiszczać zaliczki w terminie do dnia 20
każdego miesiąca za miesiąc poprzedni poprzez dokonywanie wpłat na rachunek
urzędu skarbowego właściwego wg miejsca zamieszkania podatnika. Zaliczkę za
grudzień, w wysokości należnej za listopad, uiszcza się w terminie do dnia 20 grudnia.
W terminach płatności zaliczek podatnicy nie są obowiązani do składania deklaracji
miesięcznych. Podatnicy mogą wybrać uproszczoną formę wpłacania zaliczek,
również bez obowiązku składania deklaracji miesięcznych, na zasadach określonych
w art. 44 ust. 6b-6i ustawy,

uiszczany w systemie narastającym zaliczek kwartalnych przez podatników będących
małymi podatnikami oraz przez podatników rozpoczynających prowadzenie
działalności gospodarczej, bez obowiązku składania deklaracji,

uiszczany przez podatnika przy rozliczeniu rocznym (np. od alimentów

Zmiany wprowadzone w podatku dochodowym od osób fizycznych spowodowały

zniesienie niektórych deklaracji podatkowych, w tym PIT-4, PIT-8A. Od 1 stycznia 2007 r.
wprowadzono natomiast nowe rodzaje deklaracji: roczną o pobranych zaliczkach na podatek
dochodowy PIT-4R oraz roczną o zryczałtowanym podatku dochodowym PIT-8AR

3.2.7. Zeznania podatkowe

Ustawa przewiduje (art. 45), iż po zakończeniu roku podatkowego - w terminie do dnia 30

kwietnia roku następnego (zgodnie z art. 12 Ordynacji podatkowej, jeżeli ostatni dzień
terminu przypada na sobotę lub dzień ustawowo wolny od pracy, za ostatni dzień terminu
uważa się następny dzień po dniu lub dniach wolnych od pracy) - podatnicy podatku
dochodowego są obowiązani składać urzędom skarbowym zeznania o wysokości osiągniętego
dochodu (poniesionej straty) w roku podatkowym.
Podatnicy składają następujące zeznania:
-

PIT-36 - składają podatnicy, którzy uzyskali przychody (dochody) opodatkowane na
ogólnych zasadach przy zastosowaniu skali podatkowej i nie wypełniają zeznania PIT-37,
gdyż osiągnięte przez nich dochody (poniesione straty) nie mieszczą się w zakresie tego
zeznania. Formularz ten przede wszystkim składają podatnicy, którzy prowadzili
pozarolniczą działalność gospodarczą opodatkowaną według skali podatkowej, a także
uzyskali dochody z zagranicy,

PIT-36L - składają podatnicy, którzy prowadzili pozarolniczą działalność gospodarczą
opodatkowaną 19% podatkiem na zasadach określonych w art. 30c ustawy. Formularz ten
jest przeznaczony wyłącznie dla podatników rozliczających się indywidualnie,

PIT-37 - składają podatnicy, którzy uzyskali przychody, opodatkowane na ogólnych
zasadach według skali podatkowej, wyłącznie ze źródeł położonych na terytorium RP, za
pośrednictwem płatników, i nie prowadzili pozarolniczej działalności gospodarczej
opodatkowanej na ogólnych zasadach przy zastosowaniu skali podatkowej oraz działów

na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 127 ustawy, wolne od podatku dochodowego są alimenty:

na rzecz dzieci, które nie ukończyły 25 roku życia, oraz dzieci bez względu na wiek, które zgodnie z
odrębnymi przepisami otrzymują zasiłek pielęgnacyjny,

na rzecz innych osób niż wymienione w lit.a), zasądzone przez sąd, do wysokości nieprzekraczającej
miesięcznie 700 zł,

Ł. Zalewski, Od 1 lutego kolejne e-deklaracje, op. cit., s. 12.

Podatki – Katarzyna Boratyńska

specjalnych produkcji rolnej. Obowiązek złożenia zeznania nie dotyczy podatników,
którym rocznego obliczenia podatku dokonał płatnik,

PIT-38 - składają podatnicy, którzy uzyskali przychody opodatkowane 19% podatkiem na
zasadach określonych w art. 30b ustawy.
Podatnicy, na których ciąży obowiązek złożenia zeznania, są obowiązani w terminie

określonym dla złożenia zeznania podatkowego wpłacić należny podatek lub różnicę
pomiędzy podatkiem należnym od dochodu wynikającego z zeznania a sumą należnych za
dany rok zaliczek, w tym również sumą zaliczek pobranych przez płatników.

Podatek dochodowy wynikający z zeznania jest podatkiem należnym za dany rok, chyba

że naczelnik urzędu skarbowego wyda decyzję, w której określi inną wysokość podatku. W
razie niezłożenia zeznania o wysokości osiągniętego dochodu, naczelnik urzędu skarbowego
wyda decyzję określającą wysokość zobowiązania w podatku dochodowym.

Podatnicy, podlegający w Polsce ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu, jeżeli

osiągają dochody ze źródeł przychodów położonych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
bez pośrednictwa płatników lub za pośrednictwem płatników nieobowiązanych do dokonania
rocznego obliczenia podatku, jeżeli zamierzają opuścić terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
przed upływem terminu przewidzianego dla złożenia zeznania podatkowego, są obowiązani
złożyć zeznanie za rok podatkowy urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu
skarbowego właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych przed opuszczeniem
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Przykład 21

Podatnik samotnie wychowuje córkę, która jest studentką. Córka podpisała umowę

dotyczącą założenia i użytkowania sieci Internet w mieszkaniu. Faktury za użytkowanie
Internetu wystawiane są na córkę, podatnik je opłaca, bowiem córka nie osiąga żadnych
dochodów. Czy w związku z tym podatnik może skorzystać z tego odliczenia?
Niestety nie. Zgodnie bowiem z art. 26 ust. 7 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób
fizycznych, wysokość wydatków na użytkowanie sieci Internet ustala się na podstawie
dokumentów stwierdzających ich poniesienie, w tym przypadku jeżeli wysokość wydatków
została udokumentowana fakturą w rozumieniu przepisów o podatku od towarów i usług.
Faktura VAT jest imienna, zatem z odliczenia mogłaby skorzystać córka podatnika, gdyby
osiągnęła dochody podlegające opodatkowaniu.

Przykład 22

Podatnik posiada faktury za użytkowanie w domu Internetu, wystawione przez operatora

tych usług, na podatnika i małżonkę. Wydatki z tego tytułu, udokumentowane fakturami w
2009 r. wyniosły 1600 zł. Jednak żona podatnika nie uzyskała w roku ubiegłym żadnych
dochodów. Czy podatnik może odliczyć od swojego dochodu całą kwotę wydatków na
Internet? Stosownie do art. 26 ust. 1 pkt 6a ustawy o podatku dochodowym od osób
fizycznych, odliczenie od dochodu z tytułu użytkowania sieci Internet w miejscu
zamieszkania przysługujące podatnikom, jest limitowane i nie może przekroczyć 760 zł
poniesionych wydatków, udokumentowanych fakturami. Ze względu na specyfikę odliczeń
od dochodu, w tym omawianego, nie jest możliwe skorzystanie z ulgi przez podatnika, który
nie osiągnął dochodu. Z taką sytuacją mamy do czynienia w tym przypadku. Fakt, że żona nie
osiągnęła w 2009 r. dochodu, uniemożliwia jej skorzystanie z tej ulgi. W konsekwencji,
jedynie Podatnik ma prawo do dokonania odliczenia od dochodu z tytułu korzystania z sieci
Internet. Jak wynika z pytania wydatki wykazane w fakturze wystawionej na dwie osoby
wyniosły w sumie 1600 zł. Zatem roczny wydatek, jaki podatnik może uwzględnić w
rocznym zeznaniu to kwota 760 zł.

Podatki – Katarzyna Boratyńska

Odliczenia podatkowe

Osoby uzyskujące dochody zagraniczne często nie wiedzą, że mogą korzystać z

przysługujących im odliczeń podatkowych. Zgodnie z ustawą o PIT dochód ulega obniżeniu o
kwotę pobranych bądź opłaconych składek na powszechne ubezpieczenie społeczne,
określonych w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych. Od dochodu lub od podatku
odlicza się także składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne zapłacone do
zagranicznych systemów ubezpieczeniowych (dotyczy zeznań podatkowych za 2008 r.).

Jeżeli w zeznaniu rocznym za 2005 r. podatnik wykazał dochód do opodatkowania, mógł

skorzystać również z innych odliczeń od dochodu, darowizn, wydatków rehabilitacyjnych,
ulgi na spłatę odsetek od kredytów (pożyczek) zaciągniętych na cele mieszkaniowe,
wydatków z tytułu użytkowania internetu w lokalu (budynku), będącym miejscem
zamieszkania podatnika.

Podatek dochodowy obliczony zgodnie z obowiązującą w danym roku skalą

podatkową, w pierwszej kolejności ulega obniżeniu o kwotę pobranej bądź opłaconej składki
na powszechne ubezpieczenie zdrowotne, o którym mowa w ustawie o świadczeniach opieki
zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Podatnik osiągający dochody z pracy
wykonywanej za granicą, ma możliwość odliczenia opłaconych w roku podatkowym składek
na ubezpieczenie zdrowotne. Odliczenie nie może jednak przekroczyć 7,75 % podstawy
wymiaru składki. Podobnie jak w przypadku składek na ubezpieczenie społeczne, nie odlicza
się składek zapłaconych do zagranicznych systemów ubezpieczeń zdrowotnych.

Ponadto podatnik miał prawo do skorzystania z ulg zmniejszających jego podatek

dochodowy (w rozliczeniu za 2005 r.): ulgi remontowo-modernizacyjnej (obowiązującej w
latach 2003-2005), odliczenie z tytułu wpłat na rzecz organizacji pożytku publicznego.
Poza uzyskaniem dochodów opodatkowanych, podatnik musi spełnić pozostałe warunki
wymienione w ustawie o PIT, które są konieczne do korzystania z odliczeń.

3.3. Podatek od osób fizycznych od przychodów z działalności gospodarczej

Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą czy osiągające przychody z najmu

mają

wyboru

następujące

formy

opodatkowania:

ryczałt

przychodów

ewidencjonowanych, kartę podatkową, podatek w stałej wysokości 19 proc. (liniowy), czy
podatek wyliczany według skali podatkowej (zasady ogólne).

Ryczałt

Ustawa z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od

niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. Nr 144, poz. 930 ze zm.),
zwana dalej "ustawą", reguluje opodatkowanie niektórych przychodów (dochodów)
osiąganych przez osoby fizyczne:

prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą,

osiągające przychody z tytułu umowy najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub
innych umów o podobnym charakterze, jeżeli umowy te nie są zawierane w ramach
prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej,

będące osobami duchownymi.

3.3.1. Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych

Opodatkowaniu ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych podlegają przychody z

pozarolniczej działalności gospodarczej, w tym również, gdy działalność ta jest prowadzona
w formie spółki cywilnej osób fizycznych oraz w formie spółki jawnej osób fizycznych.

Podatki – Katarzyna Boratyńska

Tabela 14. Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych w 2010 r.
Opodatkowaniu w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych podlegają uzyskane
w 2009 r.:
przychody z działalności gospodarczej prowadzonej wyłącznie
samodzielnie w wysokości nieprzekraczającej:

150.000 euro

przychody uzyskiwane wyłącznie z działalności prowadzonej w
formie spółki, a suma przychodów wspólników spółki z tej
działalności nie przekroczyła kwoty:

150.000 euro

przychody z działalności prowadzonej samodzielnie lub w formie
spółki, opodatkowane wyłącznie w formie karty podatkowej lub za
część roku w formie karty podatkowej i za część roku na zasadach
ogólnych, a łączne przychody nie przekroczyły kwoty:

150.000 euro

przychody za 2009 r. uprawniające do opłacania ryczałtu
kwartalnie

25.000 euro

Kwoty euro na walutę polską przelicza się według średniego kursu euro ogłoszonego przez
NBP obowiązującego w dniu 1 października roku poprzedzającego rok podatkowy. Kurs
euro na ten dzień wynosił 4,2228 zł, czyli kwoty te wynoszą odpowiednio 633.420 zł oraz
105.570 zł.

Źródło: Ustawa z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych
przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz.U. Nr 144, poz. 930 z późn. zm.)

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych w 2008 r. mogli opłacać podatnicy, którzy w

2007 r. uzyskali przychody z działalności gospodarczej w wysokości nieprzekraczającej
150.000 euro (565.200 zł).

Podatnicy tracą prawo do opodatkowania w tej formie od miesiąca następującego po

miesiącu, w którym uzyskali przychody w wysokości przekraczającej równowartość 150.000
euro.

Stawki ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych wynosiły w 2008 r.:

20 % przychodów osiąganych w zakresie wolnych zawodów, a także przychodów z
tytułu umowy najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub innych umów o
podobnym charakterze od nadwyżki ponad kwotę stanowiącą równowartość 4.000
euro (15.072 zł w 2008 r.),

17 % przychodów ze świadczenia niektórych usług niematerialnych m.in. wynajmu
samochodów osobowych, hoteli, pośrednictwa w handlu hurtowym,

8,5 % od przychodów m.in. z działalności usługowej, w tym od przychodów z

działalności gastronomicznej w zakresie sprzedaży napojów o zawartości alkoholu
powyżej 1,5 %; od przychodów z tytułu umowy najmu, podnajmu, dzierżawy,
poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze do kwoty stanowiącej
równowartość 4.000 euro (15.072 zł w 2008 r.),

5,5 % od przychodów z działalności wytwórczej i budowlanej,

3,0 % od przychodów m.in. z działalności usługowej w zakresie handlu oraz z
działalności gastronomicznej, z wyjątkiem przychodów ze sprzedaży napojów o
zawartości powyżej 1,5% alkoholu.

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych w 2007 r. mogli opłacać podatnicy, którzy w

2006 r. uzyskali przychody z działalności gospodarczej w wysokości nieprzekraczającej
250.000 euro (995.875 zł).

Podatki – Katarzyna Boratyńska

Podstawę opodatkowania stanowi przychód bez pomniejszania o koszty jego uzyskania.

Podatnicy korzystający z tej formy opodatkowania obowiązani są do prowadzenia ewidencji
przychodów odrębnie za każdy rok podatkowy, do prowadzenia ewidencji wyposażenia, a
także wykazu środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych.

Opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych nie stosuje się do

podatników osiągających w całości lub w części przychody z tytułu działalności w zakresie
handlu częściami i akcesoriami do pojazdów mechanicznych.

W zakresie rozliczeń oraz obowiązków sprawozdawczych podatnicy obowiązani są:
-

w ciągu roku podatkowego co miesiąc obliczać kwotę podatku i dokonywać jej wpłaty
na rachunek urzędu skarbowego właściwego wg miejsca zamieszkania podatnika w
terminie do 20 dnia następnego miesiąca, a za miesiąc grudzień - w terminie złożenia
zeznania.

Podatnicy mogą - pod warunkami, o których mowa w art. 21 ust. 1b i 1c ustawy -
obliczać podatek i wpłacać go na rachunek urzędu skarbowego w terminie do dnia 20
następnego miesiąca po upływie kwartału, za który ryczałt ma być opłacony, a za ostatni
kwartał roku podatkowego - w terminie złożenia zeznania.;

złożyć w urzędzie skarbowym, właściwym według miejsca zamieszkania, zeznanie o
wysokości uzyskanego przychodu, wysokości dokonanych odliczeń i należnego
ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych - w terminie do dnia 31 stycznia
następnego roku (PIT 28).

Zgodnie z art. 12 Ordynacji podatkowej, jeżeli ostatni dzień terminu przypada na sobotę

lub dzień ustawowo wolny od pracy, za ostatni dzień terminu uważa się następny dzień po
dniu lub dniach wolnych od pracy.

W pierwszej kolejności podatek ulega obniżeniu o kwotę składki na powszechne

ubezpieczenie zdrowotne.

Zalety opodatkowania w formie ryczałtu ewidencjonowanego

zamiast opodatkowania stawkami 18, 32 proc., podatnik płaci ryczałt według stawek
od 3 do 20 proc.,

mniej skomplikowana księgowość – prowadzi się tylko ewidencję przychodów,

brak deklaracji miesięcznych i zaliczka kwartalna,

możliwość skorzystania z tzw. kredytu podatkowego,

Wady opodatkowania w formie ryczałtu ewidencjonowanego

brak możliwości rozliczania kosztów uzyskania przychodów,

stawka ryczałtu jest różna przy różnych źródłach dochodów,

co do zasady utrata prawa do wspólnego rozliczenia z małżonkiem i jako osoba
samotnie wychowująca dziecko,

liczne ograniczenia ustawowe w wyborze tej formy opodatkowania,

brak możliwości zrezygnowania z ryczałtu w trakcie roku

Przykład 23

Pan Jan Kowalski będzie od 1 stycznia 2008 r. wynajmował niewielkie mieszkanie.

Miesięcznie otrzyma z tego tytułu 950 zł. Zatem przez cały 2008 r. jego przychód z najmu
mieszkania wyniesie 11 400 zł (950 zł x 12 miesięcy = 11 400 zł). Oznacza to, że właściciel
wynajmowanego mieszkania przez cały 2008 r. będzie korzystał z niższej stawki ryczałtu
wynoszącej 8,5%. W 2008 r. limit, którego przekroczenie spowoduje konieczność
zastosowania wyższej, 20-proc. stawki ryczałtu, wyniesie 15 072 zł. Przychody Pana Jana

A. Tarka, Ryczałt od przychodów i karta podatkowa, Wszystko o wyborze formy opodatkowania na 2007 r.,

Seria przewodników fachowych: nowe prawo 2007, Część 1, Gazeta Prawna z dnia 3 stycznia 2007, s. B4.

Podatki – Katarzyna Boratyńska

Kowalskiego z najmu wyniosą 11 400 zł, a zatem nie przekroczą wspomnianego limitu.
Właściciel mieszkania będzie płacił co miesiąc 80,75 zł zryczałtowanego podatku od
przychodu z wynajmowanego mieszkania (950 zł x 8,5% = 80,75 zł) i ryczałt ten będzie mógł
opłacać co kwartał w wysokości 242,25 zł (80,75 zł x 3 miesiące = 242,25 zł)

3.3.2. Karta podatkowa

Opodatkowanie w formie karty podatkowej następuje na wniosek podatnika złożony w

deklaracji według ustalonego wzoru (PIT 16) i ma zastosowanie do podatników, których
działalność nie jest prowadzona poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Wniosek o zastosowanie opodatkowania w formie karty podatkowej za dany rok

podatkowy, podatnik składa właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego nie później niż do
dnia 20 stycznia roku podatkowego, a jeżeli podatnik rozpoczyna działalność w trakcie roku
podatkowego - przed rozpoczęciem działalności. Jeżeli do dnia 20 stycznia roku podatkowego
podatnik nie zgłosił likwidacji działalności gospodarczej lub nie dokonał wyboru innej formy
opodatkowania, uważa się, że prowadzi nadal działalność opodatkowaną w tej formie. W
przypadku prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w formie spółki cywilnej
wniosek o zastosowanie opodatkowania w formie karty podatkowej składa jeden ze
wspólników.

Podatnicy opodatkowani w formie karty podatkowej są zwolnieni od obowiązku

prowadzenia ksiąg, składania zeznań podatkowych oraz wpłacania zaliczek na podatek
dochodowy.

Stawki karty podatkowej określone są kwotowo i podlegają corocznie podwyższeniu w

stopniu odpowiadającym wskaźnikowi wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych w
okresie pierwszych trzech kwartałów roku poprzedzającego rok podatkowy w stosunku do
tego samego okresu roku ubiegłego.

Ich wysokość uzależniona jest od:
-

rodzaju i zakresu prowadzonej działalności,

liczby zatrudnionych pracowników,

liczby mieszkańców miejscowości, w której prowadzona jest działalność gospodarcza.

Wysokość podatku dochodowego w formie karty podatkowej ustalana jest w drodze

decyzji naczelnika urzędu skarbowego odrębnie na każdy rok podatkowy.
Podatnik dokonuje wpłaty tego podatku na rachunek urzędu skarbowego właściwego wg
miejsca położenia zorganizowanego zakładu, a w razie braku takiego zakładu - wg miejsca
zamieszkania, co miesiąc - do 7 dnia każdego miesiąca za miesiąc ubiegły, a za grudzień do
28 grudnia roku podatkowego w wysokości ustalonej w decyzji urzędu skarbowego.

W pierwszej kolejności podatek ulega obniżeniu o kwotę składki na powszechne

ubezpieczenie zdrowotne.

Zalety opodatkowania karta podatkową

metoda prosta bez konieczności prowadzenia skomplikowanej dokumentacji,

brak konieczności płacenia zaliczek na podatek,

niskie stawki podatku,

Wady opodatkowania karta podatkową

podatek płaci się nawet gdy brak jest dochodów,

liczne ograniczenia ustawowe w wyborze tej formy opodatkowania,

utrata prawa do wspólnego rozliczenia z małżonkiem i jako osoba samotnie
wychowująca dziecko,

K. Tomaszewski, Od dużych przychodów wyższy podatek. W: Zmiany w podatkach w 2007, Dodatek Prawo

i śycie, Gazeta Prawna nr 239 z dnia 8 grudnia 2006 r., s. A10.

Podatki – Katarzyna Boratyńska

wymaga od podatników określonego zachowania w zakresie informacji

3.3.3. Podatek liniowy i według skali podatkowej – wybór optymalnej formy
opodatkowania (case study)

Case study: Strategia podatkowa przedsiębiorcy w 2009 r. (Studium przypadku

zaczerpnięto z opracowania: Magdalena Rękas, Wybór optymalnej formy opodatkowania
dochodu osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą jako jedna ze strategii
podatkowych przedsiębiorcy. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego nr 549,
Ekonomiczne Problemy Usług nr 39, Wydawnictwo US, Szczecin 2009, s. 412-415).

Informacje ogólne: Salon Fryzjersko-Kosmetyczny „Luksus” w Zielonej Górze,
Forma organizacyjno-prawna: osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą od 2005
r.,
Miejsce prowadzenia działalności: Zielona Góra (miejscowość powyżej 50 000
mieszkańców),
Liczba zatrudnionych: 3 osoby (umowa o pracę) + 1 właściciel,
Rodzaje działalności: usługi fryzjerskie dla kobiet i dziewcząt, działalność wytwórcza –
wytwarzanie peruk, usługi kosmetyczne.

Przewidywane przychody w roku 2009, w tym:

117 500

usługi fryzjerskie dla kobiet i dziewcząt

62 400

usługi kosmetyczne

48 600

działalność wytwórcza – wytwarzanie peruk

6 500

Przewidywane koszty uzyskania przychodu w roku 2009, w
tym:

87 300

Składki ZUS właściciela za 2009 r.

6 803,88

Składki NFZ właściciela za 2009 r. (7,75%)

2 226,93

Podatnik posiada 2 dzieci w wieku szkolnym (2 x 1112,04)

2 224,08

Ulga internetowa

760

Dochody współmałżonka (po odliczeniu składek ZUS)

42 500

Składki NFZ współmałżonka (do odliczenia 7,75%)

3 750

Poziom obciążeń podatkowych

Karta podatkowa (1)

Stawka podatku według Załącznika nr 3 Tabela miesięcznych stawek podatku dochodowego
w formie karty podatkowej:
usługi fryzjerskie dla kobiet i dziewcząt

poz. 86 kwota: 509

działalność wytwórcza – wytwarzanie peruk

poz. 86 kwota: 509

usługi kosmetyczne

poz. 88 kwota: 531

W decyzji Urzędu Skarbowego określono podatek w kwocie 531 zł miesięcznie. Podatek
roczny: 531 zł x 12m-cy = 6372 zł – 2226,93 (składki NFZ do odliczenia) = 4 145,07 zł.
Brak jest możliwości rozliczenia z małżonkiem i skorzystania z ulg podatkowych, stąd
podatek do zapłacenia za 2009 r. wyniesie 4 145 zł.

Tabela 15. Ryczałt ewidencjonowany (2)

A. Tarka, Ryczałt od przychodów i karta podatkowa, op. cit., s. B6.

Podatki – Katarzyna Boratyńska

Rodzaj
działalności

Przychód

Struktura
przychodów
(w %)

Składki
przypadające
na

dany

rodzaj
przychodu

Podstawa
opodatkowania

Stawka
ryczałtu
(w %)

Kwota
podatku

usługi
fryzjerskie

62 400

53,11

3 613,54

58 786,46

8,5

4 996,85

usługi
kosmetyczne

48 600

41,36

2 814,08

45 785,92

8,5

3 891,80

działalność
wytwórcza

6 500

5,53

376,26

6 123,74

5,5

336,81

Razem

117 500

100%

6 803,88

110 696,12

9 225,46

Podatek roczny: 9 225,46 zł – 760 zł (ulga internetowa) – 2 226,93 zł (składki NFZ do
odliczenia) = 6 238,53 zł. Brak możliwości rozliczenia z małżonkiem, stąd podatek do
zapłacenia za 2009 r.: 6 239zł.

Tabela 16. PIT – zasady ogólne według skali progresywnej (3)

Wyszczególnienie

Prowadzący
działalność
gospodarczą
(oddzielnie)

Współmałżonek
(oddzielnie)

Łączne opodatkowanie
małżonków

Przychody

117 500,00

Koszty uzyskania
przychodów

87 300,00

Dochód

30 200,00

Składki ZUS

6 803,88

Ulga internetowa

760,00

Podstawa
opodatkowania

22 637,00

42 500,00

65 137 : 2 = 32 569

Podatek należny (18%,
32%)

4 074,66

7 650,00

5 862,42

Kwota wolna od
podatku

556,02

Składki NFZ

2 226,93

3 750,00

5 976,93

Ulga prorodzinna (2 x
1112,04)

1112,04*

2 224,08

Podatek za 2009 r.

1 115,00

2232,00

2 412,00**

* Każde z rodziców odliczyło ulgę prorodzinną za jedno dziecko.
** Wyliczono w następujący sposób: podatek należny i kwota wolna od podatku) x 2 –
składka NFZ – ulga prorodzinna.
Sytuacja 1: każde z małżonków rozlicza się oddzielnie, łączne obciążenie podatkowe: 3 347
zł.
Sytuacja 2: łączne opodatkowanie małżonków, obciążenie podatkowe: 2 412 zł.

Tabela 17. Podatek liniowy (4)
Wyszczególnienie

Prowadzący
działalność
gospodarczą
(oddzielnie)

Współmałżonek
(oddzielnie)

Przychody

117 500,00

Koszty uzyskania

87 300,00

Podatki – Katarzyna Boratyńska

przychodów
Dochód

30 200,00

Składki ZUS

6 803,88

Ulga internetowa

760,00

Podstawa
opodatkowania

23 397,00

41 740,00

Podatek należny
(18%, 32%)

4 445,43

7 513,20

Kwota wolna od
podatku

556,02

Składki NFZ

2 226,93

3 750,00

Ulga prorodzinna (2
x 1112,04)

2 224,08*

Podatek za 2009 r.

2 219**

983

Interpretacja:

Przy rozliczeniu podatku liniowego brak jest możliwości wspólnego opodatkowania

małżonków. Małżonek prowadzący działalność gospodarczą zapłaci podatek za 2009 r. w
wysokości 2 219 zł. Współmałżonek rozliczający się odrębnie skorzysta z ulgi internetowej i
pełnej ulgi prorodzinnej i zapłaci podatek za 2009 r. w kwocie 983 zł. Łączne obciążenie
podatkowe rodziny wyniesie 3 202 zł.

W przypadku analizowanego case study optymalną formą opodatkowania podatnika są

zasady ogólne według skali. Pozwalają bowiem na maksymalne wykorzystanie ulg i
uwzględnieniu dochodów współmałżonka. Najmniej pożądaną formą rozliczenia w
powyższym przypadku jest ryczałt ewidencjonowany. W analizowanym przykładzie
wykazano, iż poziom obciążeń podatkowych przedsiębiorcy jest zróżnicowany w zależności
od przyjętego sposobu rozliczenia.

Zalety opodatkowania osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą na zasadach
ogólnych (według skali podatkowej)

możliwość rozliczania kosztów uzyskania przychodów,

możliwość rozliczania strat z lat ubiegłych,

prawo do ulg i odliczeń od dochodu i podatku,

prawo do wspólnego rozliczenia małżonków oraz jako osoba samotnie wychowująca
dziecko,

możliwość korzystania z amortyzacji.

Wady opodatkowania osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą na zasadach
ogólnych

konieczność płacenia podatku według stawek 18 i 32 proc.,

konieczność prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów

3.4. Podatek od spadków i darowizn

Przedmiot opodatkowania

nabycie własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
tytułem:

A. Tarka, Opodatkowanie na zasadach ogólnych dla każdego, Podatek dochodowy od osób fizycznych,

Wszystko o wyborze formy opodatkowania na 2007 r., Seria przewodników fachowych: nowe prawo 2007,
Część 1, Gazeta Prawna z dnia 3 stycznia 2007, s. B7.

Podatki – Katarzyna Boratyńska

dziedziczenia, zapisu, dalszego zapisu, polecenia testamentowego,

darowizny, polecenia darczyńcy,

zasiedzenia,

nieodpłatnego zniesienia współwłasności,

zachowku, jeżeli uprawniony nie uzyskał go w postaci uczynionej przez
spadkodawcę darowizny lub w drodze dziedziczenia albo w postaci zapisu,

nieodpłatnej: renty użytkowania oraz służebności,

nabycie praw do wkładu oszczędnościowego na podstawie dyspozycji wkładem na
wypadek śmierci,

nabycie jednostek uczestnictwa na podstawie dyspozycji uczestnika funduszu
inwestycyjnego otwartego albo specjalistycznego funduszu inwestycyjnego otwartego
na wypadek jego śmierci,

nabycie własności rzeczy znajdujących się za granicą lub praw majątkowych
wykonywanych za granicą, jeżeli w chwili otwarcia spadku lub zawarcia umowy
darowizny nabywca był obywatelem polskim lub miał miejsce stałego pobytu na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Podatnikami podatku od spadków i darowizn są osoby fizyczne, które nabyły własność
rzeczy i prawa majątkowe w sposób wyżej wskazany.
Płatnikami podatku od spadków i darowizn są notariusze - od darowizny dokonanej w
formie aktu notarialnego albo zawartej w tej formie umowy nieodpłatnego zniesienia
współwłasności lub ugody w tym przedmiocie.

Powstanie obowiązku podatkowego

przy nabyciu w drodze dziedziczenia - z chwilą przyjęcia spadku,

przy nabyciu w drodze zapisu lub dalszego zapisu - z chwilą wykonania zapisu lub
dalszego zapisu,

przy nabyciu z polecenia testamentowego - z chwilą wykonania tego polecenia,

przy nabyciu tytułem zachowku - z chwilą zaspokojenia roszczenia lub jego części,

przy nabyciu praw do wkładów oszczędnościowych na podstawie dyspozycji
wkładem na wypadek śmierci - z chwilą śmierci wkładcy,

przy nabyciu jednostek uczestnictwa na podstawie dyspozycji uczestnika funduszu
inwestycyjnego otwartego albo specjalistycznego funduszu inwestycyjnego otwartego
na wypadek jego śmierci - z chwilą śmierci uczestnika funduszu inwestycyjnego,

przy nabyciu w drodze darowizny - z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w
formie aktu notarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej
formy - z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia. Jeżeli ze względu na
przedmiot darowizny przepisy wymagają szczególnej formy dla oświadczeń obu stron,
obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia takich oświadczeń,

przy nabyciu z polecenia darczyńcy - z chwilą wykonania polecenia,

przy nabyciu w drodze zasiedzenia - z chwilą uprawomocnienia się postanowienia
sądu stwierdzającego zasiedzenie,

przy nabyciu w drodze nieodpłatnego zniesienia współwłasności - z chwilą zawarcia
umowy albo ugody lub uprawomocnienia się orzeczenia sądu, jeżeli ich skutkiem jest
nieodpłatne zniesienie współwłasności,

przy nabyciu w drodze nieodpłatnej służebności, renty oraz użytkowania - z chwilą
ustanowienia tych praw.

Jeżeli nabycie niezgłoszone do opodatkowania stwierdzono następnie pismem, obowiązek

podatkowy powstaje z chwilą sporządzenia pisma; jeżeli pismem takim jest orzeczenie sądu,
obowiązek podatkowy powstaje z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia. W przypadku gdy
nabycie nie zostało zgłoszone do opodatkowania, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą

Podatki – Katarzyna Boratyńska

powołania się przez podatnika przed organem podatkowym lub organem kontroli skarbowej
na fakt nabycia (art. 6 ust. 4 ustawy o podatku od spadków i darowizn).

Czynności i dokumenty związane z podatkiem od spadków i darowizn

Skala podatkowa i kwoty wolne od podatku określone są w art. 9 i 15 ustawy z dnia 28 lipca
1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2004 r. Nr 142, poz. 1514 ze zm.) i
podlegają okresowej waloryzacji.

Kwoty wolne wynoszą:

dla nabywców zaliczonych do pierwszej grupy podatkowej - 9.637 zł,

dla drugiej grupy - 7.276 zł,

dla trzeciej - 4.902 zł.

Podatek płaci się od nadwyżki ponad kwoty wolne. Limity te obejmują okres 5 lat i dotyczą
dóbr uzyskanych od jednego darczyńcy czy spadkobiercy.

Tabela 18. Skala podatkowa w podatku od spadku i darowizn

Kwota nadwyżki

w zł

Podatek wynosi

ponad

1) od nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej

10.278

20.556

308 zł 30 gr i 5% od nadwyżki ponad 10.278 zł

20.556

822 zł 20 gr i 7% od nadwyżki ponad 20.556 zł

2) od nabywców zaliczonych do II grupy podatkowej

10.278

20.556

719 zł 50 gr i 9% od nadwyżki ponad 10.278 zł

20.556

1.644 zł 50 gr i 12% od nadwyżki ponad 20.556 zł

3) od nabywców zaliczonych do III grupy podatkowej

10.278

12%

10.278

20.556

1.233 zł 40 gr i 16% od nadwyżki ponad 10.278 zł

20.556

2.877 zł 90 gr i 20% od nadwyżki ponad 20.556 zł

Grupy podatkowe
Do grupy I zalicza się: małżonka, zstępnych (np. dzieci, wnuki, prawnuki), wstępnych (np.
rodziców, dziadków, pradziadków), pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę
i teściów.
Do grupy II zalicza się: zstępnych rodzeństwa (np. bratanków, siostrzeńców ich dzieci oraz
wnuki), rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa
(np. bratowa) i rodzeństwo małżonków (np. siostra męża), małżonków rodzeństwa
małżonków, małżonków innych zstępnych.
Do grupy III zalicza się wszystkich innych nabywców.

Ponadto, nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych w drodze darowizny lub

polecenia darczyńcy podlega opodatkowaniu według stawki 20%, jeżeli obowiązek
podatkowy powstał wskutek powołania się podatnika przed organem podatkowym lub
organem kontroli skarbowej w toku czynności sprawdzających, postępowania podatkowego,

Podatki – Katarzyna Boratyńska

kontroli podatkowej lub postępowania kontrolnego na okoliczność dokonania tej darowizny, a
należny podatek od tego nabycia nie został zapłacony.

Podatnicy obowiązani są do złożenia zeznania podatkowego, z wyłączeniem przypadków,

gdy podatek pobierany jest przez płatnika (dokonana w formie aktu notarialnego umowa
darowizny, umowa nieodpłatnego zniesienia współwłasności lub ugoda w tym przedmiocie).

Szczegółowe zasady dotyczące składania zeznań podatkowych określa rozporządzenie

Ministra Finansów z dnia 26 lipca 2006 r. w sprawie zeznań podatkowych składanych przez
podatników podatku od spadków i darowizn (Dz. U. Nr 139, poz. 988 oraz Dz. U. Nr 246,
poz. 1800).

Termin do złożenia zeznania podatkowego wynosi miesiąc od dnia powstania obowiązku

podatkowego.

Do składanego zeznania podatnik winien dołączyć dokumenty mające wpływ na

określenie podstawy opodatkowania potwierdzające:

nabycie rzeczy i praw majątkowych, w szczególności mogą to być: orzeczenie sądu,
testament, umowa, ugoda, zaświadczenie z banku o nabyciu praw do wkładu
oszczędnościowego na podstawie dyspozycji wkładcy lub zaświadczenie towarzystwa
funduszy inwestycyjnych o nabyciu jednostek uczestnictwa na podstawie dyspozycji
uczestnika funduszu inwestycyjnego otwartego albo specjalistycznego funduszu
inwestycyjnego otwartego na wypadek jego śmierci,

posiadanie przez zbywcę tytułu prawnego do rzeczy i praw majątkowych
wymienionych w zeznaniu, w szczególności: wypis z księgi wieczystej, umowę
sprzedaży, zaświadczenie spółdzielni mieszkaniowej,

istnienie długów i ciężarów, obciążających nabyte rzeczy i prawa majątkowe, a przy
nabyciu w drodze zasiedzenia poniesienie nakładów na rzecz przez nabywcę podczas
biegu zasiedzenia. w szczególności: faktury dotyczące kosztów ostatniej choroby oraz
pogrzebu spadkodawcy, wypis z księgi wieczystej potwierdzający obciążenie
nieruchomości hipoteką, zaświadczenie spółdzielni mieszkaniowej potwierdzające
istnienie długów związanych ze spółdzielczymi prawami do lokali, zaświadczenie o
zastawie sądowym, faktury dokumentujące poniesienie nakładów na rzecz przez
nabywcę podczas biegu zasiedzenia.

Niektóre zwolnienia z podatku obowiązujące od 1 stycznia 2007 r.
1. Od 1 stycznia 2007r. zgodnie z art. 4a ust. 1 zwalnia się od podatku nabycie własności

rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo,
ojczyma i macochę, jeżeli:

zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi
urzędu skarbowego w terminie miesiąca od dnia powstania obowiązku podatkowego
powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2-8 i ust. 2, a w przypadku nabycia w drodze
dziedziczenia w terminie miesiąca od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu
stwierdzającego nabycie spadku, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4 (UWAGA: jeśli obowiązek
podatkowy powstał po 31 grudnia 2008 r. terminy te wydłużono do okresu 6
miesięcy), oraz

udokumentują - w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub
polecenia darczyńcy są środki pieniężne, a wartość majątku nabytego łącznie od tej
samej osoby w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie
nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych,
przekracza kwotę określoną w art. 9 ust. 1 pkt 1 (9.637 zł) - ich otrzymanie dowodem
przekazania na rachunek bankowy nabywcy albo jego rachunek prowadzony przez
spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym.

Podatki – Katarzyna Boratyńska

2. Jeżeli nabywca dowiedział się o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych po
upływie terminów, o których mowa w art. 4a ust. 1 pkt 1, zwolnienie, o którym mowa w ust.
1, stosuje się, gdy nabywca zgłosi te rzeczy lub prawa majątkowe naczelnikowi urzędu
skarbowego nie później niż w terminie 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o ich
nabyciu, oraz uprawdopodobni fakt późniejszego powzięcia wiadomości o ich nabyciu.
3. W przypadku niespełnienia warunków, o których mowa w art. 4a ust. 1 i 2, nabycie
własności rzeczy lub praw majątkowych podlega opodatkowaniu na zasadach określonych dla
nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej.
4. Obowiązek zgłoszenia nie obejmuje przypadków, gdy

wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby lub po tej samej osobie w
okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do
wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, nie przekracza kwoty
określonej w art. 9 ust. 1 pkt 1 (9.637 zł) lub

gdy nabycie następuje na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego.

Wzór zgłoszenia określa rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 18 grudnia 2006 r. w

sprawie wzoru zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych (Dz. U. Nr 243,
poz. 1762).

Ponadto od 1 stycznia 2007r. obowiązują nowe regulacje dotyczące ulg mieszkaniowych:
-

zgodnie z art. 4 ust. 1 pkt 5 ustawy zwalnia się od opodatkowania nabycie praw do
wkładu mieszkaniowego w spółdzielni mieszkaniowej przez osobę zaliczoną do I lub
II grupy podatkowej, jeżeli spełnia warunki określone w art. 16 ust. 2 pkt 2-5 oraz
spółdzielcze prawo do tego lokalu będzie przysługiwało nabywcy wkładu przez okres
co najmniej 5 lat od dnia jego ustanowienia; warunek ten uważa się za zachowany
także w przypadku przeniesienia przez spółdzielnię własności tego lokalu na nabywcę.

zgodnie z art. 16 ustawy w przypadku nabycia własności (współwłasności) budynku
mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość,
spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub udziału w takim
prawie, spółdzielczego prawa do domu jednorodzinnego albo udziału w takim prawie:

w drodze dziedziczenia, zapisu, dalszego zapisu, polecenia testamentowego,
darowizny lub polecenia darczyńcy przez osoby zaliczane do I grupy
podatkowej,

w drodze dziedziczenia, zapisu, dalszego zapisu lub polecenia testamentowego
przez osoby zaliczane do II grupy podatkowej,

w drodze dziedziczenia, zapisu, dalszego zapisu lub polecenia testamentowego
przez osoby zaliczane do III grupy podatkowej, które sprawowały opiekę nad
wymagającym takiej opieki spadkodawcą, na podstawie pisemnej umowy z
podpisem notarialnie poświadczonym, przez co najmniej dwa lata od dnia
poświadczenia podpisów przez notariusza

nie wlicza się do podstawy opodatkowania ich czystej wartości do łącznej wysokości
nieprzekraczającej 110 m

powierzchni użytkowej budynku lub lokalu. W przypadku

nabycia części (udziału) budynku mieszkalnego lub lokalu albo udziału w
spółdzielczym prawie do budynku mieszkalnego lub lokalu ulga przysługuje
stosownie do wielkości udziału.

Powyższa ulga, przysługuje osobom, które łącznie spełniają następujące warunki:

spełniają wymogi określone w art. 4 ust. 4;

nie są właścicielami innego budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego
stanowiącego odrębną nieruchomość bądź będąc nimi przeniosą własność budynku
lub lokalu na rzecz zstępnych, Skarbu Państwa lub gminy w terminie 6 miesięcy od

Podatki – Katarzyna Boratyńska

dnia złożenia zeznania podatkowego albo zawarcia umowy darowizny w formie aktu
notarialnego;

nie przysługuje im spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego,
spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego lub wynikające z
przydziału spółdzielni mieszkaniowej: prawo do domu jednorodzinnego lub prawo do
lokalu w małym domu mieszkalnym, a w razie dysponowania tymi prawami przekażą
je zstępnym lub przekażą do dyspozycji spółdzielni, w terminie 6 miesięcy od dnia
złożenia zeznania podatkowego albo zawarcia umowy darowizny w formie aktu
notarialnego;

nie są najemcami lokalu lub budynku lub będąc nimi rozwiążą umowę najmu w
terminie 6 miesięcy od dnia złożenia zeznania podatkowego albo zawarcia umowy
darowizny w formie aktu notarialnego;

będą zamieszkiwać będąc zameldowanymi na pobyt stały w nabytym lokalu lub
budynku i nie dokonają jego zbycia przez okres 5 lat:

od dnia złożenia zeznania podatkowego lub zawarcia umowy darowizny w
formie aktu notarialnego - jeżeli w chwili złożenia zeznania lub zawarcia
umowy darowizny nabywca mieszka i jest zameldowany na pobyt stały w
nabytym lokalu lub budynku,

od dnia zamieszkania potwierdzonego zameldowaniem na pobyt stały w
nabytym lokalu lub budynku - jeżeli nabywca zamieszka i dokona
zameldowania na pobyt stały w ciągu roku od dnia złożenia zeznania
podatkowego lub zawarcia umowy darowizny w formie aktu notarialnego.

Darowizny na cele mieszkaniowe
Wysokość darowizny na cele mieszkaniowe zwolnionej z podatku wynosi:

•

9 637 zł - jeśli darowizna pochodzi od jednej osoby,

•

19 274 zł - jeśli darowizna pochodzi od kilku osób.

Limity tego zwolnienia obejmują okres 5 lat, licząc od pierwszej darowizny. Przysługuje ono
tylko należącym do I grupy podatkowej, obowiązuje niezależnie od kwoty czy kwot wolnych
od podatku.

Sposób określenia wartości przedmiotu opodatkowania

Podstawę opodatkowania stanowi wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po

potrąceniu długów i ciężarów (czysta wartość), ustalona według stanu rzeczy i praw
majątkowych w dniu nabycia i cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego.
Jeżeli przed dokonaniem wymiaru podatku nastąpi ubytek rzeczy spowodowany siłą wyższą,
do ustalenia wartości przyjmuje się stan rzeczy w dniu dokonania wymiaru, a odszkodowanie
za ubytek należne z tytułu ubezpieczenia wlicza się do podstawy wymiaru.

Jeżeli spadkobierca i zapisobierca lub obdarowany został obciążony obowiązkiem

wykonania polecenia lub zapisu, wartość obciążenia z tego tytułu stanowi ciężar spadku
(zapisu) lub darowizny, o ile polecenie zostało wykonane.

Do długów i ciężarów zalicza się również koszty ostatniej choroby spadkodawcy, jeżeli

nie zostały pokryte za jego życia i z jego majątku, koszty pogrzebu spadkodawcy, łącznie z
nagrobkiem, w takim zakresie, w jakim koszty te odpowiadają zwyczajom przyjętym w
danym środowisku, jeżeli nie zostały pokryte z majątku spadkodawcy, z zasiłku
pogrzebowego lub nie zostały zwrócone w innej formie oraz koszty postępowania
spadkowego, wynagrodzenie wykonawcy testamentu, obowiązki wykonania zapisów oraz
poleceń zamieszczonych w testamencie, wypłaty z tytułu zachowku oraz inne obowiązki
wynikające z przepisów Kodeksu cywilnego dotyczących spadków.

Przy nabyciu w drodze zasiedzenia wyłącza się z podstawy opodatkowania wartość

nakładów dokonanych przez nabywcę podczas biegu zasiedzenia. Jeżeli budynek stanowiący

Podatki – Katarzyna Boratyńska

część składową gruntu będącego przedmiotem nabycia został wzniesiony przez osobę
nabywającą nieruchomość przez zasiedzenie, z podstawy opodatkowania wyłącza się wartość
tego budynku. Przy nabyciu w drodze nieodpłatnego zniesienia współwłasności podstawę
opodatkowania stanowi wartość rzeczy lub praw majątkowych, w części przekraczającej
wartość udziału we współwłasności, który przed jej zniesieniem przysługiwał nabywcy.

Wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych przyjmuje się w wysokości określonej

przez nabywcę, jeżeli odpowiada ona wartości rynkowej tych rzeczy i praw, a wartość praw
do wkładów oszczędnościowych - w wysokości tych wkładów. Wartość rynkową rzeczy i
praw majątkowych określa się na podstawie przeciętnych cen stosowanych w obrocie
rzeczami tego samego rodzaju i gatunku z uwzględnieniem ich miejsca położenia, stanu i
stopnia zużycia oraz w obrocie prawami majątkowymi tego samego rodzaju z dnia powstania
obowiązku podatkowego.

Jeżeli nabywca nie określił wartości nabytych rzeczy lub praw majątkowych albo wartość

określona przez niego nie odpowiada, według oceny naczelnika urzędu skarbowego wartości
rynkowej, organ ten wezwie nabywcę do jej określenia, podwyższenia lub obniżenia, w
terminie nie krótszym niż 14 dni od dnia doręczenia wezwania, podając jednocześnie wartość
według własnej, wstępnej oceny.

Jeżeli nabywca, pomimo wezwania, nie określił wartości lub podał wartość

nieodpowiadającą wartości rynkowej, naczelnik urzędu skarbowego dokona jej określenia z
uwzględnieniem opinii biegłego lub przedłożonej przez nabywcę wyceny rzeczoznawcy.
Jeżeli organ podatkowy powoła biegłego, a wartość określona z uwzględnieniem jego opinii
różni się o więcej niż 33% od wartości podanej przez nabywcę, koszty opinii biegłego ponosi
nabywca (art. 8 ust. 4 ustawy). Przepis ust. 4 stosuje się odpowiednio, jeżeli kilku nabywców
podało różne wartości tej samej rzeczy lub prawa majątkowego.
Właściwość miejscową organów podatkowych w sprawach podatku od spadków i darowizn
ustalono w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 22 sierpnia 2005r. w sprawie
właściwości organów podatkowych (Dz. U. Nr 165, poz. 1371 ze zm.).

4. Opodatkowanie dochodów z kapitałów pieniężnych

Opodatkowanie dochodów z kapitałów pieniężnych

Przychody z kapitałów pieniężnych stanowią odrębne źródło przychodów wymienione w

art. 10 ust. 1 pkt. 7 u.o.p.d.o.f. Za przychody z kapitałów pieniężnych (art. 17 ust. 1 u.p.d.o.f.)
uważa się:

odsetki od pożyczek,

odsetki od wkładów oszczędnościowych i środków na rachunkach bankowych lub w
innych formach oszczędzania, przechowywania lub inwestowania, z wyjątkiem
środków pieniężnych związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą,

odsetki (dyskonto) od papierów wartościowych,

dywidendy i inne przychody z tytułu udziału w zyskach osób prawnych, których
podstawą uzyskania są udziały (akcje) w spółce mającej osobowość prawną lub
spółdzielni, w tym również:

dywidendy z akcji złożonych przez członków pracowniczych funduszy
emerytalnych na rachunkach ilościowych,

oprocentowanie udziałów członkowskich z nadwyżki bilansowej (dochodu
ogólnego w spółdzielniach),

podział majątku likwidowanej spółki (spółdzielni),

Podatki – Katarzyna Boratyńska

wartość dokonanych na rzecz udziałowców i akcjonariuszy nieodpłatnych lub
częściowo odpłatnych świadczeń,

przychody z tytułu udziału w funduszach kapitałowych,

należne, chociażby nie zostały faktycznie otrzymane, przychody m. in. z odpłatnego
zbycia udziałów w spółkach mających osobowość prawną oraz papierów
wartościowych,

przychody z odpłatnego zbycia prawa poboru, w tym również ze zbycia prawa poboru
akcji nowej emisji przez pracowniczy fundusz emerytalny w imieniu członka
funduszu,

przychody członków pracowniczych funduszy emerytalnych z tytułu przeniesienia
akcji złożonych na rachunkach ilościowych do aktywów tych funduszy,

nominalną wartość udziałów (akcji) w spółce mającej osobowość prawną albo
wkładów w spółdzielni objętych w zamian za wkład niepieniężny w postaci innej niż
przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część,

przychody z odpłatnego zbycia pochodnych instrumentów finansowych oraz z
realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych.

Wymienione powyżej dochody (przychody) z kapitałów pieniężnych można podzielić według
kilku różnych kryteriów:

dochody opodatkowane ryczałtowo/ dochody opodatkowane na zasadach ogólnych,

takie, w których podstawa opodatkowania jest dochód, i takie, w których taka
podstawę stanowi przychód,

różne rodzaje dochodów w zależności od tego, kiedy mamy do czynienia z momentem
powstania obowiązku podatkowego,

dochody, od których płatnik ma obowiązek poboru i zapłaty podatku (zaliczki na
podatek) oraz dochody, odnośnie od których wszystkie obowiązki podatkowe
związane z odprowadzeniem podatku (zaliczki na podatek) oraz złożenia
odpowiednich deklaracji spoczywają wyłącznie na podatniku.

Przykład 24

W 2009 r. podatnik nabywa akcje w ciągu trzech operacji odpowiednio za 100, 200 i 300

zł. Za każdym razem nabytych zostaje 10 akcji. Po dwóch miesiącach podatnik sprzedaje 15
akcji po 250 zł za akcję. Przychód to 3 750 zł (15 x 250 zł). Koszt uzyskania przychodu to 2
000 zł (10 x 100 zł + 5 x 200 zł). Dochód do opodatkowania wyniesie 1 750 zł.
W 2009 r. dochód ten opodatkowany był według stawki 19%.

Zeznanie roczne

Podatnicy osiągający w trakcie roku podatkowego dochody opodatkowane zgodnie z art.

30b są zobowiązani złożyć zeznanie podatkowe za dany rok o wysokości osiągniętych
dochodów (poniesionej straty) z kapitałów opodatkowanych na zasadach określonych w art.
30b (PIT-38). Zeznaniem tym objęte będą dochody uzyskane zarówno w Polsce, jak i poza
terytorium Polski. Jeżeli polski rezydent podatkowy osiąga dochody wymienione w art. 30b
za granicą, to ma prawo do odliczenia od podatku dochodowego w Polsce podatku
zapłaconego za granicą. Odliczenie to jednak nie może przekroczyć tej części podatku
obliczonego przed dokonaniem odliczenia, która proporcjonalnie przypada na dochód
uzyskany za granicą.

Obowiązek sporządzenia informacji PIT 8-C

Zgodnie z art. 39 ust. 3 u.p.d.o.f., osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą,

osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne nieposiadające
osobowości prawnej są obowiązane, w terminie do końca lutego roku następującego po roku

Podatki – Katarzyna Boratyńska

podatkowym, przesłać naczelnikowi właściwego urzędu skarbowego oraz podatnikowi
informację o wysokości dochodu, o którym mowa w art. 30b ust. 2. zakres przedmiotowy w
przypadku powyższego przepisu nie jest jednoznacznie określony. Nie wiadomo mianowicie,
jakie zdarzenia powodują powstanie obowiązku sporządzenia informacji PIT 8-C. Jak się
wydaje, przepis ten powinny stosować wyłącznie podmioty pośredniczące przy transakcjach
skutkujących powstaniem dochodu z art. 30b ust. 2. Taki obowiązek nie powstawałby w
stosunku do podmiotów, które są stroną danej transakcji.

6. Postępowanie administracyjne i karne skarbowe

6.1. Strony i ich uprawnienia
Definicję strony postępowania podatkowego zawiera art. 133 o.p. Jest ona dość rozbudowana
dlatego poszczególne kategorie stron postępowania zawarto w tabeli 10.

Stroną postępowania mogą być tez małżonkowie. Są oni solidarnie odpowiedzialni za

zobowiązania podatkowe. Dotyczy to przypadku, gdy podejmą decyzję o wspólnym
opodatkowaniu w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych.

Strona może działać przez pełnomocnika, z wyjątkiem sytuacji, gdy charakter danej

czynności wymaga jej osobistego działania. Przykładowo, w przypadku gdy organ podatkowy
wezwie stronę postępowania podatkowego w celu przesłuchania, strony nie może w tym
wyręczyć jej pełnomocnik. Pełnomocnictwo powinno być udzielone przez stronę na piśmie
lub zgłoszone ustnie do protokołu.

Tabela 22. Strony postępowania podatkowego

Kategoria strony

postępowania

Charakterystyka

Podatnik

(oraz

jego

następca prawny)

Osoba fizyczna, prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości
prawnej

podlegająca

mocy

ustaw

podatkowych

obowiązkowi

podatkowemu

Płatnik (oraz jego następca
prawny)

Osoba fizyczna, prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości
prawnej obowiązana do obliczenia i pobrania podatku od podatnika oraz
terminowego wpłacenia go na rachunek organu podatkowego

Inkasent

(oraz

jego

następca prawny)

Osoba fizyczna, prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości
prawnej obowiązana do pobrania podatku i do wpłacenia go na właściwy
rachunek organu podatkowego

Osoby trzecie, które z
uwagi na swój interes
prawny

występują

wnioskiem o wszczęcie
postępowania podatkowego
oraz osoby trzecie, w
stosunku do których organ
podatkowy

wszczyna

postępowanie z urzędu

rozwiedziony małżonek podatnika odpowiedzialny solidarnie z byłym
małżonkiem za zaległości podatkowe powstałe w czasie trwania
wspólności majątkowej,

członek rodziny podatnika odpowiedzialny solidarnie z podatnikiem
prowadzącym działalność gospodarczą za zaległości podatkowe
wynikające z tej działalności,

nabywca przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części albo
składników majątkowych związanych z działalnością gospodarczą, jeśli
ich wartość wynosi co najmniej 15 000 zł, odpowiedzialność solidarna ze
zbywcą za zaległości podatkowe powstałe do daty nabycia,

firmujący działalność gospodarczą podatnika, odpowiedzialność solidarna
z firmowanym,

właściciel, samoistny posiadacz, użytkownik wieczysty rzeczy lub prawa
majątkowego odpowiedzialny za zaległości podatkowe użytkownika
powstałe w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,

dzierżawca i użytkownik nieruchomości odpowiedzialny solidarnie z
właścicielem, użytkownikiem wieczystym lub posiadaczem samoistnym

Podatki – Katarzyna Boratyńska

nieruchomości,

wspólnik spółki osobowej odpowiedzialny solidarnie ze spółką i
pozostałymi wspólnikami,

członek zarządu spółki z o.o., spółki z o.o. w organizacji, spółki akcyjnej
lub spółki akcyjnej w organizacji,

członek organu zarządzającego innej osoby prawnej niż wymienionej w
art. 116 o.p., przykładowo członek zarządu fundacji,

gwarant lub poręczyciel, którego zobowiązanie zostało przyjęte przez
organ podatkowy.

A. Kaźmierski, Postępowanie podatkowe, W: Podatki 2006, Dom Wydawniczy ABC, Warszawa
2006, s. 1275-1276.

6.2. Postępowanie podatkowe

Podatnik w postępowaniu podatkowym może działać osobiście lub ustanowić
pełnomocnika (art. 136). Pełnomocnikiem może być osoba fizyczna mająca pełną
zdolność do czynności prawnych. Pełnomocnictwo powinno być udzielone na piśmie
lub zgłoszone ustnie do protokołu. Pełnomocnik dołącza do akt oryginał lub urzędowo
poświadczony odpis pełnomocnictwa. Adwokat, radca prawny lub doradca podatkowy
może sam uwierzytelnić odpis udzielonego mu pełnomocnictwa (art. 137).

Na niezałatwienie sprawy we właściwym terminie lub terminie ustalonym na
podstawie art. 140 (w zawiadomieniu), podatnikowi służy ponaglenie do organu
podatkowego wyższego stopnia oraz do Ministra Finansów, jeżeli sprawa nie została
załatwiona przez izbę skarbową (art. 141 § 1).

W przypadku uchybienia terminu procesowego podatnik ma prawo wystąpienia do
organu podatkowego z wnioskiem o przywrócenie uchybionego terminu, jeżeli
uprawdopodobni, że uchybienie nastąpiło bez jego winy (art. 162 § 1). Podanie o
przywrócenie terminu należy wnieść w ciągu 7 dni od dnia ustania przyczyny
uchybienia terminowi. Jednocześnie z wniesieniem podania należy dopełnić
czynności, dla której był określony termin (art. 162 § 2).

Podatnik może wystąpić do organu podatkowego z żądaniem wszczęcia postępowania
podatkowego (art. 165). Datą wszczęcia postępowania na żądanie podatnika jest dzień
doręczenia żądania organowi podatkowemu (art. 165 § 3).

Do czasu wydania decyzji przez organ pierwszej instancji podatnik może wystąpić o
rozszerzenie zakresu żądania lub zgłosić nowe żądanie, niezależnie od tego, czy
żądanie to wynika z tej samej podstawy prawnej co dotychczasowe, pod warunkiem,
że dotyczy tego samego stanu faktycznego (art. 167 § 1).

Podatnik ma prawo wystąpić do organu podatkowego z żądaniem potwierdzenia
wniesienia podania (art. 168 § 4).

W każdym stadium postępowania podatkowego podatnik uprawniony jest do
przeglądania akt sprawy w lokalu organu podatkowego, w obecności pracownika tego
organu oraz do sporządzania z nich notatek kopii lub odpisów. Czynności te
dokonywane są w lokalu organu podatkowego w obecności pracownika tego organu.
Podatnik ma prawo żądać uwierzytelnienia odpisów lub kopii akt sprawy lub wydania
z akt sprawy uwierzytelnionych odpisów (art. 178). Wyjątek stanowią znajdujące się
w aktach sprawy dokumenty objęte ochroną tajemnicy państwowej, a także inne
dokumenty, które organ podatkowy wyłączy ze względu na interes publiczny (179 §
1).

W prowadzonym przez organ podatkowy postępowaniu dowodowym podatnik ma
prawo:

żądać przeprowadzenia dowodu, jeżeli przedmiotem dowodu są okoliczności
mające znaczenie dla sprawy (art. 188),

Podatki – Katarzyna Boratyńska

odmowy zeznań w charakterze świadka w sprawie dotyczącej jego małżonka,
wstępnych, zstępnych i rodzeństwa oraz powinowatych pierwszego stopnia jak
również osób pozostających ze sobą w stosunku przysposobienia opieki lub
kurateli (art. 196 § 1).

Organ podatkowy może przesłuchać podatnika, po wyrażeniu przez niego zgody (art.
199).

10.

Przed wydaniem decyzji podatnik ma prawo wypowiedzenia się, w terminie 7 dni, co
do zebranego w sprawie materiału dowodowego (art. 200 § 1).

11.

Na wniosek podatnika organ podatkowy może zawiesić postępowanie w sprawie
udzielenia ulg w zapłacie zobowiązań podatkowych (art. 204).

12.

Podatnik, w terminie 14 dni od dnia doręczenia mu decyzji, może żądać jej
uzupełnienia co do rozstrzygnięcia bądź co do prawa odwołania, wniesienia w
stosunku do decyzji powództwa do sądu powszechnego lub co do skargi do sądu
administracyjnego albo sprostowania zamieszczonego w decyzji pouczenia w tych
kwestiach (art. 213).

13.

Podatnikowi nie może szkodzić błędne pouczenie w decyzji co do prawa odwołania,
wniesienia powództwa do sądu powszechnego lub skargi do sądu administracyjnego
albo brak takiego pouczenia (art. 214).

14.

Na żądanie podatnika organ podatkowy może prostować błędy rachunkowe oraz inne
oczywiste omyłki w wydanej przez ten organ decyzji (art. 215 § 1).

15.

Na żądanie podatnika organ podatkowy wyjaśnia wątpliwości co do treści decyzji (art.
215 § 2).

16.

Podatnikowi przysługuje prawo wniesienia odwołania od decyzji organu podatkowego
wydanej w I instancji w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji (art. 220).

17.

Organ podatkowy ze względu na szczególnie ważny interes podatnika może na jego
wniosek w drodze postanowienia, wstrzymać wykonanie decyzji w całości lub w
części (art. 224 § 2).

18.

Na żądanie podatnika organ odwoławczy może przeprowadzić dodatkowe
postępowanie w celu uzupełnienia dowodów i materiałów w sprawie (art. 229).

19.

Podatnik może cofnąć odwołanie przed wydaniem decyzji przez organ odwoławczy.
Organ odwoławczy odmawia uwzględnienia cofnięcia odwołania, jeżeli zachodzi
prawdopodobieństwo pozostawienia w mocy decyzji wydanej z naruszeniem
przepisów, które uzasadnia jej uchylenie lub zmianę (art. 232).

20.

Podatnikowi przysługuje prawo wniesienia zażalenia na wydane w toku postępowania
postanowienia w terminie 7 dni od dnia doręczenia postanowienia, ale jedynie, gdy
ustawa - Ordynacja podatkowa tak stanowi (art. 236).

21.

Podatnikowi przysługuje uprawnienie do występowania do organu podatkowego o
wzruszenie ostatecznej decyzji organu podatkowego w określonych w ustawie
sytuacjach poprzez:

wznowienie postępowania (art. 240),

stwierdzenie jej nieważności (art. 247),

uchylenie lub zmianę (art. 253).

22.

Podatnikowi, który poniósł szkodę na skutek wydania decyzji, która następnie została
uchylona w wyniku wznowienia postępowania lub stwierdzono jej nieważność, służy
odszkodowanie za poniesioną stratę i utracone korzyści (art. 260).

23.

W przypadku odmowy orzeczenia odszkodowania lub orzeczenia o odszkodowaniu w
wysokości mniejszej od zgłoszonej w żądaniu, podatnikowi przysługuje prawo
wniesienia powództwa do sądu powszechnego w terminie 30 dnia od dnia doręczenia
decyzji (art. 261 § 4). Za odmowę orzeczenia odszkodowania uważa się również
niewydanie decyzji w terminie 2 miesięcy od dnia wniesienia żądania przez podatnika.

Podatki – Katarzyna Boratyńska

W tym przypadku wniesienie powództwa może nastąpić w każdym czasie (art. 261 §
5).

24.

Organ podatkowy, który nałożył karę porządkową, może, na wniosek ukaranego
(podatnika), złożony w terminie 7 dni od dnia doręczenia postanowienia o nałożeniu
kary porządkowej, uznać za usprawiedliwione niestawiennictwo lub niewykonanie
innych obowiązków, o których mowa w art. 262 § 1, i uchylić postanowienie
nakładające karę (art. 262 § 6).

25.

Organ podatkowy, na żądanie podatnika, zwraca koszty postępowania obejmujące
koszty podróży związane z osobistym stawiennictwem podatnika, jeżeli postępowanie
zostało wszczęte z urzędu bądź, gdy strona została błędnie wezwana do stawienia się.
śądanie zwrotu poniesionych kosztów podróży należy zgłosić organowi
podatkowemu, który prowadzi postępowanie, przed wydaniem decyzji w sprawie, pod
rygorem utraty roszczenia (art. 266).

26.

Organ podatkowy, na wniosek osoby obowiązanej, może umorzyć w całości lub w
części koszty postępowania w przypadku stwierdzenia niemożności poniesienia ich
przez obowiązanego (art. 270).

6.3. Decyzja podatkowa

Decyzja musi być wydana w formie pisemnej i nie ma żadnych wyjątków od tej zasady.

W decyzji organ podatkowy rozstrzyga sprawę co do jej istoty albo w inny sposób kończy
postępowanie w danej instancji. Tabela 11 przedstawia charakterystykę poszczególnych
elementów decyzji podatkowej.

Tabela 23. Składniki decyzji podatkowej

Składniki

decyzji

podatkowej

Opis

Oznaczenie organu
podatkowego

Wskazanie właściwości miejscowej, rzeczowej i instancyjnej organu podatkowego

Data

wydania

decyzji

Data ma głównie znaczenie informacyjne, jednak jest istotna w przypadku sporu co
do daty doręczenia decyzji

Oznaczenie strony

Błędne oznaczenie strony może być skorygowane w sprostowaniu decyzji zawartym
w postanowieniu organu podatkowego

Powołanie podstawy
prawnej

Powołanie podstawy prawnej decyzji musi być precyzyjne, powinien być wskazany
nie tylko numer artykułu, ale również odpowiedni ustęp, punkt i litera tego artykułu.
Z orzecznictwa NSA (wyr. NSA z 20 kwietnia 2000 r., S.A./Wr 613/98) wynika, że
podstawa prawna decyzji administracyjnej musi być powołana dokładnie, a więc ze
wskazaniem mających zastosowanie w sprawie przepisów określonego aktu
prawnego wraz z powołaniem źródła jego publikacji. Należy również podawać
zmiany aktu prawnego, które wystąpiły w okresie od daty jego wydania do dnia
zapadnięcia decyzji podatkowej w danej sprawie.
Niepodanie podstawy prawnej lub podanie niewłaściwej podstawy stanowi bardzo
poważną wadę decyzji, która może być podniesiona przez stronę jako zarzut w
odwołaniu tejże decyzji.

Rozstrzygnięcie

Stanowi ono zasadniczą składową decyzji podatkowej, w której organ podatkowy
określa albo ustala wysokość zobowiązania podatkowego oraz określa wysokość
zaległości podatkowej, względnie wskazuje rodzaj i zakres innych obowiązków
strony postępowania podatkowego. Z rozstrzygnięcia decyzji może również wynikać
przyznanie podatnikowi określonego prawa (np. odroczenie terminu płatności
podatku lub rozłożenie zapłaty podatku na raty).

Uzasadnienie
faktyczne

W uzasadnieniu powinny być wskazane fakty, które organ uznał za udowodnione,
dowody, którym dał wiarę oraz przyczyny, dla których inne dowody uznał za
niewiarygodne.

Uzasadnienie
prawne

Uzasadnienie prawne powinno zawierać wyjaśnienie podstawy prawnej decyzji z
przytoczeniem przepisów prawnych, na których organ podatkowy oparł swoje

Podatki – Katarzyna Boratyńska

rozstrzygnięcie

Pouczenie o trybie
odwoławczym

Pouczenie o trybie odwoławczym ma zastosowanie wówczas, gdy od decyzji służy
odwołanie (co do zasady, odwołanie przysługuje od decyzji wydanej przez organ
podatkowy pierwszej instancji). Natomiast decyzje, od których może być wniesione
powództwo do sądu powszechnego albo skarga do sądu administracyjnego, powinny
zawierać pouczenie dla strony o możliwości wniesienia powództwa lub skargi

Podpis

osoby

upoważnionej

Poza podpisem osoby działającej w imieniu organu podatkowego musi być podane
imię i nazwisko oraz stanowisko służbowe tej osoby. Podpis musi być własnoręczny.

A. Kaźmierski, Postępowanie podatkowe, W: Podatki 2006, Dom Wydawniczy ABC, Warszawa
2006, s. 1299-1300.

W praktyce najczęściej spotykaną odmianą decyzji podatkowej jest decyzja dotycząca

wymiaru zobowiązania podatkowego. Przy tym ze sposobem powstania zobowiązania
podatkowego wiąże się podział decyzji podatkowych na tzw. decyzje określające oraz decyzje
ustalające.

Decyzja określająca jest wydawana przez organ podatkowy wówczas, gdy zobowiązanie

podatkowe powstaje samoistnie z mocy prawa, w okolicznościach przewidzianych przez
przepisy prawnopodatkowe. Jeśli np. w toku postępowania podatkowego organ podatkowy
stwierdzi, że podatnik złożył wprawdzie zeznanie podatkowe o wysokości dochodu
osiągniętego w trakcie roku podatkowego, ale wysokość zobowiązania podatkowego z tytułu
podatku dochodowego od osób fizycznych jest inna niż podana w deklaracji wówczas organ
podatkowy wydaje decyzję, w której określa wysokość zobowiązania podatkowego z tytułu
tego podatku oraz – ewentualnie – ustala wysokość odsetek za zwłokę od zaległości
podatkowej.

Decyzja ustalająca jest to decyzja organu podatkowego, która kreuje zobowiązanie

podatkowe. Zobowiązanie podatkowe powstaje bowiem z chwilą doręczenia stronie takiej
decyzji, np. zobowiązanie podatkowe z tytułu podatku od nieruchomości powstaje w dacie
doręczenia decyzji podatnikowi.

Szczególnym rodzajem decyzji organu podatkowego jest decyzja o umorzeniu

postępowania w sprawie. Organ podatkowy jest zobowiązany umorzyć postępowanie w
sprawie, jeśli postępowanie w jakiejkolwiek przyczyny stało się bezprzedmiotowe, w
szczególności w razie przedawnienia zobowiązania podatkowego.

7. Doradztwo podatkowe

Ustawa o doradztwie podatkowym określa warunki i zasady wykonywania doradztwa

podatkowego, organizację samorządu doradców podatkowych oraz zasady jego działania.
Czynności doradztwa podatkowego obejmują:

1) udzielanie podatnikom, płatnikom i inkasentom, na ich zlecenie lub na ich rzecz,
porad, opinii i wyjaśnień z zakresu ich obowiązków podatkowych,
2) prowadzenie, w imieniu i na rzecz podatników, płatników i inkasentów, ksiąg
podatkowych i innych ewidencji do celów podatkowych oraz udzielanie im pomocy w
tym zakresie,
3) sporządzanie, w imieniu i na rzecz podatników, płatników i inkasentów, zeznań i
deklaracji podatkowych lub udzielanie im pomocy w tym zakresie,

Podmiotami

uprawnionymi

zawodowego

wykonywania

czynności

doradztwa

podatkowego są:

1) osoby fizyczne, wpisane na listę doradców podatkowych,
2) adwokaci i radcowie prawni,
3) biegli rewidenci.

Podmioty uprawnione, zgodnie z odrębnymi przepisami, do usługowego prowadzenia ksiąg
rachunkowych mogą również wykonywać czynności pkt. 2 i 3

Podatki – Katarzyna Boratyńska

Podmiotami uprawnionymi do wykonywania doradztwa podatkowego są również:
1) organizacje zawodowe posiadające osobowość prawną, spółdzielnie, stowarzyszenia lub

izby gospodarcze, jeżeli przedmiotem ich działalności statutowej jest również doradztwo
podatkowe świadczone wyłącznie na rzecz ich członków,

2) podmioty uprawnione na podstawie odrębnych przepisów do badania sprawozdań

finansowych,

3) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółki akcyjne, które spełniają łącznie

następujące warunki:

a) większość członków zarządu stanowią doradcy podatkowi, a jeżeli zarząd składa się z nie

więcej niż 2 osób, to jedna z nich jest doradcą podatkowym,

b) większość głosów w zgromadzeniu wspólników (akcjonariuszy) oraz w organach nadzoru

przysługuje doradcom podatkowym,

c) w spółce akcyjnej wydawane są wyłącznie akcje imienne,
d) zbycie akcji lub udziałów albo ustanowienie na nich zastawu wymaga zezwolenia

udzielonego przez zarząd spółki.

Podmioty wymienione w 1 pkt. 1-3 wykonują doradztwo podatkowe wyłącznie przez

doradców podatkowych, radców prawnych lub biegłych rewidentów zatrudnionych w tych
podmiotach.

Na listę doradców podatkowych wpisuje się osobę fizyczną, jeżeli spełnia łącznie

następujące warunki:

1) ma pełną zdolność do czynności prawnych,
2) korzysta z pełni praw publicznych,
3) jest nieskazitelnego charakteru i swoim dotychczasowym postępowaniem daje

rękojmię prawidłowego wykonywania zawodu doradcy podatkowego,

4) posiada wyższe wykształcenie,
5) odbyła w Polsce dwuletnią praktykę zawodową,
6) złożyła z wynikiem pozytywnym egzamin na doradcę podatkowego,
7) wystąpiła z wnioskiem o wpis na listę, nie później niż w okresie 3 lat od spełnienia

warunku określonego w pkt. 6.

Na listę doradców podatkowych wpisuje się również osoby, które spełniają warunki pkt. 1-4
oraz:

1) są członkami Państwowej Komisji Egzaminacyjnej do Spraw Doradztwa
Podatkowego lub
2) posiadają stopień naukowy doktora habilitowanego nauk prawnych lub nauk
ekonomicznych w zakresie prawa finansowego lub finansów.

Krajowa Rada Doradców Podatkowych prowadzi listę doradców podatkowych. Wpisu na
listę dokonuje się na wniosek osoby zainteresowanej.
Treść przyrzeczenia: "Przyrzekam, że jako doradca podatkowy będę wykonywać ten zawód
kierując się dobrem swoich klientów, z całą sumiennością i rzetelnością, zgodnie z prawem,
wiedzą i zasadami etyki zawodowej. Poznane w związku z wykonywaniem zawodu fakty i
informacje zachowam w tajemnicy wobec osób trzecich."

Z dniem dokonania wpisu na listę osoba wpisana nabywa prawo wykonywania zawodu

doradcy podatkowego oraz używania tytułu "doradca podatkowy". Tytuł "doradca
podatkowy" podlega ochronie prawnej.
Krajowa Rada Doradców Podatkowych skreśla doradcę podatkowego z listy:

1) na jego wniosek,
2) z urzędu lub na wniosek ministra właściwego do spraw finansów publicznych, w
przypadku:

a) utraty prawa do wykonywania zawodu,
b) zawieszenia wykonywania zawodu na okres przekraczający 5 kolejnych lat,

Podatki – Katarzyna Boratyńska

c) niedopełnienia obowiązku ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej za
szkody wyrządzone przy wykonywaniu czynności
d) śmierci doradcy.

Egzamin na doradcę podatkowego
Egzamin jest sprawdzianem teoretycznego i praktycznego przygotowania kandydatów na
doradców podatkowych, z następujących dziedzin:

1) źródła prawa i wykładnia prawa,
2)

analiza

podatkowa,

materialne

prawo

podatkowe

oraz

podstawy

międzynarodowego prawa podatkowego,
3) postępowanie administracyjne i postępowanie egzekucyjne w administracji,
4) prawo celne i dewizowe,
5) prawo karne skarbowe,
6) administracja finansowa i kontrola skarbowa,
7) rachunkowość,
8) ewidencja podatkowa i zasady prowadzenia ksiąg podatkowych,
9) przepisy o doradztwie podatkowym,
10) etyka zawodowa.

Osoba niebędąca obywatelem polskim powinna wykazać się biegłą znajomością języka
polskiego.

Praktyka zawodowa obejmuje zapoznanie się z funkcjonowaniem organów podatkowych

oraz wykonywaniem doradztwa podatkowego. Praktykę po zdaniu egzaminu odbywa się w
urzędach i w izbach skarbowych, w urzędach kontroli skarbowej, u doradców podatkowych
lub w spółkach doradztwa podatkowego. Krajowa Rada Doradców Podatkowych może
zwolnić obywatela polskiego, obywatela państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub
państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stron
umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym z wymogu odbycia praktyki zawodowej
wykonywali oni czynności doradztwa podatkowego co najmniej przez 2 lata w jednym z tych
państw.

Komisja Egzaminacyjna składa się z pięćdziesięciu pięciu członków powoływanych i

odwoływanych przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych. Minister
powołuje przewodniczącego Komisji Egzaminacyjnej spośród jej członków. Kadencja
Komisji Egzaminacyjnej trwa 4 lata.
Komisja Egzaminacyjna składa się z:
1) dwudziestu przedstawicieli ministra właściwego do spraw finansów publicznych
powoływanych spośród pracowników Ministerstwa Finansów, organów podatkowych lub
organów kontroli skarbowej,
2) pięciu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego delegowanych przez Prezesa tego
Sądu,
3) dziesięciu pracowników naukowych lub naukowo-dydaktycznych w dziedzinach objętych
zakresem tematycznym egzaminu powoływanych spośród kandydatów zgłaszanych przez
placówki naukowe lub wyższe uczelnie,
4) dwudziestu przedstawicieli Krajowej Rady Doradców Podatkowych powoływanych
spośród kandydatów przedstawianych przez tę Radę.
Komisja Egzaminacyjna ustala wykaz pytań i zadań oraz podaje go do publicznej
wiadomości. Komisja Egzaminacyjna przeprowadza egzaminy w sześcioosobowych składach
egzaminacyjnych.

Wykonywanie zawodu doradcy podatkowego
Doradca podatkowy wykonuje ten zawód jako:

Podatki – Katarzyna Boratyńska

1) osoba fizyczna prowadząca działalność we własnym imieniu i na własny rachunek lub

jako uczestnik spółki niemającej osobowości prawnej, z wyjątkiem spółki
komandytowo-akcyjnej,

2) osoba pozostająca w stosunku pracy z podmiotami, o których mowa w pkt. 1 oraz z

podmiotami, o których mowa w art. 3 (adwokaci i radcowie prawni, biegli rewidenci,
podmioty uprawnione do usługowego prowadzenia biur rachunkowych) i art. 4 ust. 1
(organizacje zawodowe posiadające osobowość prawną, spółdzielnie, stowarzyszenia
lub izby gospodarcze, jeżeli przedmiotem ich działalności statutowej jest również
doradztwo podatkowe wykonywane na rzecz ich członków).

Doradca podatkowy wykonujący ten zawód może prowadzić działalność naukowo-
dydaktyczną i szkoleniową, a także:

1) wydawniczą,
2) polegającą na świadczeniu usług informatycznych oraz organizacji i zarządzania

w zakresie doradztwa podatkowego i rachunkowości.

Doradca podatkowy wykonujący ten zawód może również:

1) prowadzić działalność w zakresie prowadzenia ksiąg rachunkowych,
2) świadczyć usługi doradztwa lub prowadzić rozliczenia w zakresie innych
zobowiązań publicznoprawnych.

Doradca podatkowy wykonujący ten zawód może również wykonywać doradztwo prawne,
ekonomiczne, finansowe oraz usługi w zakresie rzeczoznawstwa, jeżeli posiada uprawnienia
lub kwalifikacje określone w odrębnych przepisach.

Doradca podatkowy, w ciągu 2 lat od dnia wpisu na listę, nie może wykonywać

doradztwa podatkowego na rzecz osób, których sprawy rozstrzygał w ciągu ostatnich 3 lat
przed ustaniem zatrudnienia lub pełnienia funkcji. Nie może wykonywać zawodu doradca
podatkowy, którego małżonek jest zatrudniony na stanowisku kierowniczym lub innym
samodzielnym w organie podatkowym, organie kontroli skarbowej lub w Ministerstwie
Finansów

Doradca podatkowy obowiązany jest zawiadomić Krajową Radę Doradców Podatkowych

w terminie 30 dni od daty wpisu na listę o zamiarze niewykonywania zawodu przez okres co
najmniej 6 miesięcy, licząc od dnia wpisu. Doradca podatkowy obowiązany jest zawiadomić
Krajową Radę Doradców Podatkowych o przerwie w wykonywaniu zawodu trwającej dłużej
niż 6 miesięcy.

Obowiązki i prawa doradcy podatkowego
Doradca podatkowy obowiązany jest w szczególności:

1) postępować zgodnie z przepisami prawa, ze złożonym ślubowaniem i z zasadami
etyki zawodowej,
2) stale podnosić swoje kwalifikacje,
3) regularnie opłacać składkę członkowską.

Doradca podatkowy jest obowiązany zachować w tajemnicy fakty i informacje, z którymi
zapoznał się w związku z wykonywaniem zawodu. Doradca podatkowy nie może być
przesłuchiwany jako świadek co do faktów i informacji, na które rozciąga się obowiązek, o
którym mowa powyżej, chyba że został zwolniony od tego obowiązku w trybie określonym
odrębnymi ustawami.

Doradca podatkowy nie może reklamować świadczonych przez siebie usług.
Doradca podatkowy jest obowiązany przechowywać przez okres 5 lat kopie

sporządzanych na piśmie opinii, wystąpień w imieniu podatników, płatników, inkasentów
oraz osób trzecich odpowiedzialnych za zaległości podatkowe i następców prawnych, w
sprawach obowiązków podatkowych, a także udzielonych im porad.

Podatki – Katarzyna Boratyńska

Doradca podatkowy jest obowiązany umieszczać na wszystkich pismach sporządzonych

w związku z wykonywaniem doradztwa podatkowego firmę (nazwę), pod jaką doradztwo to
wykonuje, oraz miejsce jego wykonywania, podpis oraz numer wpisu na listę doradców
podatkowych. Przepis powyższy stosuje się odpowiednio do zeznań i deklaracji podatkowych
sporządzonych przez doradcę podatkowego w imieniu i na rzecz podatnika.

Firma (nazwa), obejmuje:
a)

imię i nazwisko doradcy podatkowego oraz ustawowe określenie zawodu "doradca
podatkowy",

b) w przypadku spółek niemających osobowości prawnej
-

imiona i nazwiska wszystkich wspólników oraz ustawowe określenie zawodu
"doradca podatkowy".

Tytuły służbowe lub inne godności i tytuły, z wyjątkiem stopni i tytułów naukowych, nie

mogą być zamieszczone w oznaczeniu firmy (nazwy).

W postępowaniu przed organami administracji publicznej w sprawach obowiązków

podatkowych pełnomocnikiem podatnika, płatnika, inkasenta oraz osób trzecich
odpowiedzialnych za zaległości podatkowe i następców prawnych, może być również doradca
podatkowy.

Doradca podatkowy może sam uwierzytelnić odpis udzielonego mu pełnomocnictwa.
Doradca podatkowy jest uprawniony do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych.

Odpowiedzialność za szkodę

W razie wyrządzenia szkody przy wykonywaniu czynności, doradca podatkowy oraz

osoby, z których pomocą czynności te wykonuje lub którym powierza ich wykonanie,
ponoszą odpowiedzialność za szkodę na zasadach określonych w Kodeksie Cywilnym.

Przepis ten stosuje się odpowiednio do osób prawnych uprawnionych do wykonywania
doradztwa podatkowego. Doradca podatkowy podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu od
odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone przy wykonywaniu czynności, o których
mowa w art. 2 ust. 1 (udzielanie podatnikom, płatnikom i inkasentom, na ich zlecenie lub na
ich rzecz, porad, opinii i wyjaśnień z zakresu ich obowiązków podatkowych).

Samorząd doradców podatkowych

Doradcy podatkowi tworzą samorząd doradców podatkowych - Krajową Izbą Doradców

Podatkowych, która posiada osobowość prawną. Przynależność doradców podatkowych do
Krajowej Izby Doradców Podatkowych jest obowiązkowa i powstaje z chwilą wpisu na listę.
Krajowa Izba Doradców Podatkowych może prowadzić działalność wydawniczą, oświatową i
szkoleniową.
Organami Krajowej Izby Doradców Podatkowych są:

1) Krajowy Zjazd Doradców Podatkowych,
2) Krajowa Rada Doradców Podatkowych,
3) Krajowa Komisja Rewizyjna,
4) Wyższy Sąd Dyscyplinarny,
5) Sąd Dyscyplinarny,
6) Rzecznik Dyscyplinarny.

Krajowy Zjazd Doradców Podatkowych odbywa się co 4 lata.
Krajowy Zjazd Doradców Podatkowych jest zwoływany przez Krajową Radę Doradców
Podatkowych.

Zadania Krajowego Zjazdu Doradców Podatkowych:

1) uchwalanie programu działania Krajowej Izby Doradców Podatkowych,
2) ustalenie liczby członków organów oraz wybór tych organów

Podatki – Katarzyna Boratyńska

3) wybór przewodniczącego Krajowej Rady Doradców Podatkowych i Rzecznika
Dyscyplinarnego oraz jego zastępców w liczbie określonej przez Krajowy Zjazd
Doradców Podatkowych,
4) uchwalanie statutu Krajowej Izby Doradców Podatkowych,
5) ustalanie wysokości składek członkowskich,
6) uchwalanie zasad gospodarki finansowej,
7) rozpatrywanie i zatwierdzanie sprawozdań przedstawianych przez organy Krajowej
Izby Doradców Podatkowych oraz udzielanie absolutorium Krajowej Radzie
Doradców Podatkowych na wniosek Krajowej Komisji Rewizyjnej,
8) uchwalanie zasad etyki zawodowej,
9) tworzenie regionalnych oddziałów Krajowej Izby Doradców Podatkowych oraz
określanie ich organizacji i zakresu działania,
10) określanie zasad stałego podnoszenia kwalifikacji przez doradców podatkowych,
11) podejmowanie innych uchwał.

Kadencja Krajowej Rady Doradców Podatkowych trwa 4 lata.

Zadania Krajowej Rady Doradców Podatkowych:

1) zwoływanie Krajowego Zjazdu Doradców Podatkowych,

2) zapewnienie wykonywania uchwał Krajowego Zjazdu Doradców Podatkowych,
3) reprezentowanie doradców podatkowych,
4) opracowywanie rocznych planów finansowych Krajowej Izby Doradców
Podatkowych oraz sprawozdań z ich wykonania,
5) podejmowanie decyzji w sprawach wpisu na listę i skreślania z niej,
6) wysuwanie kandydatów na członków Komisji Egzaminacyjnej,
7) opiniowanie projektów ustaw i rozporządzeń dotyczących prawa podatkowego i
przedstawianie wniosków w tym zakresie,
8) prowadzenie kontroli spełnienia obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia
obowiązkowego oraz sporządzanie sprawozdań w tym zakresie,

Zadania Krajowej Komisji Rewizyjnej:
- kontrola działalności finansowej i majątkowej organów Krajowej Izby Doradców
Podatkowych.

Odpowiedzialność dyscyplinarna
Doradcy podatkowi ponoszą odpowiedzialność dyscyplinarną:

1) za niewykonanie lub nienależyte wykonanie obowiązków zawodowych
określonych prawem,
2) za czyny sprzeczne z zasadami etyki zawodowej.

Kary dyscyplinarne:

1) upomnienie,
2) nagana,
3) zawieszenie prawa wykonywania zawodu na okres od 6 miesięcy do lat 3,
4) pozbawienie prawa wykonywania zawodu.

Wymierzenie kary pozbawienia prawa wykonywania zawodu pociąga za sobą skreślenie z
listy doradców podatkowych.
Sprawy dyscyplinarne doradców podatkowych rozpatrują:

1) w pierwszej instancji - Sąd Dyscyplinarny,
2) w drugiej instancji - Wyższy Sąd Dyscyplinarny.

Wniosek o ukaranie składa do Sądu Dyscyplinarnego Rzecznik Dyscyplinarny. Nie można
wszcząć postępowania dyscyplinarnego, jeżeli od chwili ujawnienia czynu upłynął rok lub od
chwili popełnienia czynu upłynęły 3 lata.

Podatki – Katarzyna Boratyńska

W razie śmierci obwinionego przed zakończeniem postępowania dyscyplinarnego,

postępowanie ulega zawieszeniu na okres 12 miesięcy. Po upływie tego terminu
postępowanie dyscyplinarne ulega umorzeniu, chyba że w okresie zawieszenia małżonek,
dzieci lub rodzice zmarłego złożą wniosek o podjęcie tego postępowania.

Zatarcie ukarania karą dyscyplinarną następuje z urzędu po upływie 3 lat:

1) od uprawomocnienia się orzeczenia dyscyplinarnego, orzekającego karę
upomnienia lub nagany,
2) od zakończenia okresu zawieszenia prawa do wykonywania zawodu.

Zatarcie ukarania karą dyscyplinarną pozbawienia prawa wykonywania zawodu następuje na
wniosek ukaranego - po upływie 5 lat od uprawomocnienia się orzeczenia dyscyplinarnego
orzekającego tę karę.

Odpowiedzialność karna

Kto, nie będąc uprawniony, wykonuje czynności doradztwa podatkowego, podlega

grzywnie do 50.000 zł. Tej samej karze podlega członek zarządu osoby prawnej, która
wykonuje czynności doradztwa podatkowego nie będąc podmiotem uprawnionym.

Kto będąc doradcą podatkowym:
1) nie dopełnia obowiązku zawiadomienia Krajowej Rady Doradców Podatkowych o

wszelkich zmianach danych objętych wpisem na listę w terminie 14 dni od zaistnienia
tych zmian albo

2) podejmując wykonywanie zawodu w formie spółki niemającej osobowości prawnej,

nie dopełnia obowiązku przekazania Krajowej Radzie Doradców Podatkowych odpisu
umowy spółki lub wypisu z rejestru przedsiębiorców w terminie 14 dni od dnia
zawarcia umowy lub uprawomocnienia się postanowienia sądu rejestrowego

podlega karze grzywny do 5.000 zł.

Wynagrodzenie doradców podatkowych

Tabela 24. Wynagrodzenie doradcy podatkowego w postępowaniu przed sądem
administracyjnym w pierwszej instancji wynosi:

W sprawach, w których przedmiotem zaskarżenia jest należność pieniężna,

przy wartości przedmiotu sprawy:

- do 500 zł

60 zł

- powyżej 500 zł do 1 500 zł

180 zł

- powyżej 1 500 zł do 5 000 zł

600 zł

- powyżej 5 000 zł do 10 000 zł

1 200 zł

- powyżej 10 000 zł do 50 000 zł

2 400 zł

- powyżej 50 000 zł do 200 000 zł

3 600 zł

- powyżej 200 000 zł

7 200 zł

W pozostałych sprawach:

240 zł

Źródło: Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 2 grudnia 2003 r. w sprawie
wynagrodzenia za czynności doradcy podatkowego w postępowaniu przed sądami
administracyjnymi oraz szczegółowych zasad ponoszenia kosztów pomocy prawnej
udzielonej przez doradcę podatkowego z urzędu (Dz.U. z 2003 r. Nr 212, poz. 2075 z
późn.zm.).

Podatki – Katarzyna Boratyńska

Tabela 25. Wynagrodzenie doradcy podatkowego w postępowaniu przed sądem
administracyjnym w drugiej instancji wynosi:

- za sporządzenie i wniesienie skargi kasacyjnej oraz
udział w rozprawie przed Naczelnym Sądem
Administracyjnym

75% wynagrodzenia w pierwszej

instancji (nie mniej niż 120zł)

- za sporządzenie i wniesienie skargi kasacyjnej oraz
udział w rozprawie przed Naczelnym Sądem
Administracyjnym (jeżeli w drugiej instancji nie
prowadził sprawy ten sam doradca podatkowy)

100% wynagrodzenia w pierwszej

instancji (nie mniej niż 120zł)

- za sporządzenie i wniesienie skargi kasacyjnej albo za
sporządzenie opinii o braku podstaw do wniesienia skargi
kasacyjnej

50% wynagrodzenia w pierwszej

instancji (nie mniej niż 120zł)

- za sporządzenie i wniesienie skargi kasacyjnej albo za
sporządzenie opinii o braku podstaw do wniesienia skargi
kasacyjnej (jeżeli nie prowadził sprawy ten sam doradca
podatkowy w drugiej instancji)

75% wynagrodzenia w pierwszej

instancji (nie mniej niż 120zł)

- za udział w rozprawie przed Naczelnym Sądem
Administracyjnym

50% wynagrodzenia w pierwszej

instancji (nie mniej niż 120zł)

- za udział w rozprawie przed Naczelnym Sądem
Administracyjnym (jeżeli nie prowadził sprawy w drugiej
instancji ten sam doradca podatkowy, nie sporządził i nie
wniósł kasacji)

75% wynagrodzenia w pierwszej

instancji (nie mniej niż 120zł)

- w postępowaniu zażaleniowym

120 zł

Podatki – Katarzyna Boratyńska

Literatura

Bogdanowska H., Skorupa P., Podatek od towarów i usług. Rozdział IV, W: Podatki
2006, Dom Wydawniczy ABC, Warszawa 200

Boratyńska K., Rynek piwa w Polsce i perspektywy jego rozwoju, Zeszyty Naukowe
SGGW w Warszawie. Ekonomika i Organizacja Gospodarki śywnościowej, nr 75,
Warszawa 2009, s. 5-13.

Brzeszczyńska S., Egzekucja zobowiązań podatkowych (rozdz. XIX). W: Podatki
2006, Dom Wydawniczy ABC, Warszawa 2006

Brzeszczyńska S., Kontrola podatkowa (rozdz. XVII). W: Podatki 2006, Dom
Wydawniczy ABC, Warszawa 2006

Dane Związku Pracodawców Przemysłu Piwowarskiego „Browary Polskie”
www.browary-polskie.pl z dnia 02.05.2006

Dobrowolska E., Podatek liniowy czy według skali podatkowej, Wszystko o wyborze
formy opodatkowania na 2007 r., Seria przewodników fachowych: nowe prawo 2007,
Część 1, Gazeta Prawna z dnia 3 stycznia 2007

Grzelak E., Podatek akcyzowy (rozdz. V). W: Podatki 2006, Dom Wydawniczy ABC,
Warszawa 2006

Harasimowicz J., Finanse i prawo finansowe, Warszawa 1988

Kaźmierski A., Postępowanie podatkowe, W: Podatki 2006, Dom Wydawniczy ABC,
Warszawa 2006

10.

Krupa-Dąbrowska R., Kolibski M., Jest drożej, ale nie trzeba naklejać znaczków.
Rzeczpospolita, nr 252/18 (7615), Dobra Firma Vademecum, 22.0.2007

11.

Majchrzycka-Guzowska A., Finanse i prawo finansowe, Wydawnictwo Prawnicze
LexisNexis, Warszawa 2004

12.

Matyszewska E., Więcej diet do odliczenia. W: Zmiany w podatkach w 2007 r.,
Dodatek Prawo i śycie, Gazeta Prawna nr 239 z dnia 8 grudnia 2006 r.

13.

Matyszewska E., Znaki skarbowe będą ważne do końca roku, Gazeta Prawna nr 25 z
dnia 5 lutego 2007 r

14.

Okrzesik J., Brewing industry. Business News Poland, No 7, July 2003

15.

Okrzesik J., Przemysł browarniczy w Polsce, Branże, rynki, sektory polskiej
gospodarki, „Boss Rolnictwo” 2000, nr 22

16.

Pękło 30 mln hektolitrów piwa, „Gazeta Wyborcza”, 02.02.2006.

Podatki – Katarzyna Boratyńska

100

17.

Raport podatkowy, Najważniejsze przepisy podatkowe 2008 roku, Gazeta Prawna nr 1
z 2 stycznia 2008 r., s. C4

18.

Rękas M., Wybór optymalnej formy opodatkowania dochodu osób fizycznych
prowadzących działalność gospodarczą jako jedna ze strategii podatkowych
przedsiębiorcy. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego nr 549, Ekonomiczne
Problemy Usług nr 39, Wydawnictwo US, Szczecin 2009, s. 412-415.

19.

Runowski H. (red.), Finanse gospodarstwa rolnego w tym VAT, SGGW, Warszawa
2006

20.

Sachs K., Młynarczyk G., Piekacz A., Zarządzanie ryzykiem podatkowym (materiały
szkoleniowe), Ernst&Young Sp.zo.o. Spółka Doradztwa Podatkowego, Warszawa
2006.

21.

Tarka A., Opodatkowanie na zasadach ogólnych dla każdego, Podatek dochodowy od
osób fizycznych, Wszystko o wyborze formy opodatkowania na 2007 r., Seria
przewodników fachowych: nowe prawo 2007, Część 1, Gazeta Prawna z dnia 3
stycznia 2007

22.

Tarka A., Ryczałt od przychodów i karta podatkowa, Wszystko o wyborze formy
opodatkowania na 2007 r., Seria przewodników fachowych: nowe prawo 2007, Część
1, Gazeta Prawna z dnia 3 stycznia 2007

23.

Tomaszewski K., Od dużych przychodów wyższy podatek. W: Dodatek Prawo i
śycie, Zmiany w podatkach w 2007, Gazeta Prawna nr 239 z dnia 8 grudnia 2006 r.

24.

Wasiluk M., Kwartalne deklaracje dostępne dla wszystkich podatników, Gazeta
Prawna, nr 2, 2009, s. C4.

25.

Zalewski Ł., Od 1 lutego kolejne e-deklaracje. Elektroniczne rozliczenia z urzędem
skarbowym, Gazeta Prawna nr 20 z 29 stycznia 2007 r.

26.

www.mf.gov.pl z dnia 15 stycznia 2008 r.

Wykaz aktów prawnych i innych materiałów źródłowych

Broszury informacyjne do poszczególnych tytułów podatkowych publikowane przez
Ministerstwo Finansów

Dyrektywa Horyzontalna 92/12 z 25 lutego 1992 r.

Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 12 grudnia 2005 r. zmieniające
rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków prowadzenia składów
podatkowych (Dz. U. Nr 250, poz. 2106)

Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie sposobu
pobierania i zwrotu podatku od czynności cywilnoprawnych (tekst opracowany na
podstawie Dz. U. Nr 243, poz. 1764)

Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 21 grudnia 2006 r. w sprawie
dokumentowania zapłaty opłaty skarbowej oraz trybu jej zwrotu, tekst opracowany na
podstawie DZ. U. 246, poz. 1804.

Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 22 grudnia 2006 roku zmieniające
rozporządzenie w sprawie zwolnień od podatku akcyzowego (Dz. U. Nr 243, poz.
1766)

Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 26 lipca 2006 r. w sprawie zeznań
podatkowych składanych przez podatników podatku od spadków i darowizn, tekst
ujednolicony opracowany na podstawie Dz. U Nr 139, poz. 988 i Nr 246 poz. 1800 -
stan prawny na 1 stycznia 2007r.

Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 31 marca 2004 r. w sprawie sposobu
ustalania podstawy opodatkowania piwa ( Dz. U Nr 70, poz. 635)

Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 5 grudnia 2005 r. w sprawie wzorów
deklaracji podatkowych dla podatku akcyzowego (Dz. U. Nr 246, poz. 2090)

Podatki – Katarzyna Boratyńska

101

10.

Ustawa o podatku rolnym z dnia 15 listopada 1984 roku, z późniejszymi zmianami,
Tekst jednolity Dz. U. nr 94 z 1993r.

11.

Ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z
późn. zm.) – u.p.t.u.

12.

Ustawa z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. z 2006
r. Nr 121, poz. 844, Nr 220, poz. 1601, Nr 225, poz. 1635, Nr 245, poz. 1775, Nr
249, poz. 1828, Nr 251, poz. 1847)

13.

Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z
2000 r. Nr 54, poz. 654 ze zm.)

14.

Ustawa z dnia 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej (Dz. U. Nr 225, poz. 1635),
która weszła w życie z dniem 1 stycznia 2007 r.

15.

Ustawa z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób
fizycznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 217, poz. 1588)

16.

Ustawa z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o podatku od spadków i
darowizn oraz ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. Nr 222, poz.
1629), która wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2007 r.

17.

Ustawa z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o podatku od spadków i
darowizn oraz ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (tekst opracowany na
podstawie Dz. U. Nr 222, poz. 1629), która wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2007
r.

18.

Ustawa z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od
niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. Nr 144, poz. 930 ze
zm.).

19.

Ustawa z dnia 23 stycznia 2004 r. o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 29, poz. 257, z
późn. zm.)

20.

Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - Dz. U. z
2000 r. Nr 14, poz. 176

21.

Ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2004 r.
Nr 142, poz. 1514)

22.

Ustawa z dnia 29 lipca 1992 r. o grach losowych i zakładach wzajemnych (tekst
ujednolicony, opracowany na podstawie: Dz. U. z 1998 r., Nr 102, poz. 650, Nr 145,
poz. 946, Nr 155, poz. 1014 i Nr 160, poz. 1061, z 2000 r. Nr 9, poz. 117, Nr 70, poz.
816 i Nr 116, poz. 1216, z 2001 r. Nr 84, poz. 908, z 2002 Nr 25, poz. 253 oraz z 2003
r. Nr 84, poz. 774 i Nr 137, poz. 1302 ) - (wyciąg)

23.

Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa - Dziennik Ustaw 1997 Nr
137 poz. 926

24.

Ustawa z dnia 5.07.1996 r. o doradztwie podatkowym (publikacja: tekst jednolity
Dz. U. z 2002 r. nr 9, poz. 86, nr 153, poz. 1271, nr 240, poz. 2052, z 2003 r. nr 124,
poz. 1152, nr 137, poz. 1302, z 2004 r. nr 62, poz. 577 oraz z 2005 r. nr 10, poz. 66)

25.

26.

Ustawa z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (tekst
ujednolicony opracowany na podstawie: Dz. U. z 2005 r. Nr 41, poz. 399, Nr 169,
poz. 1418 i Nr 143, poz. 1199 oraz z 2006r. Nr 222, poz. 1629).

Podatki – Katarzyna Boratyńska

102

Załącznik nr 1. Tezy wybranych orzeczeń WSA, NSA oraz ETS

Związanie organu podatkowego wydaną decyzją rodzi konsekwencje prawne nie z

chwilą jej wydania, ale dopiero w chwili wprowadzenia jej do obrotu prawnego, tzn. z
chwilą doręczenia decyzji stronie.

(Wyrok NSA z dnia 20 kwietnia 2000 r., I SA/Wr 613/98)

Organy podatkowe wydając decyzje określające podatek od towarów i usług powinny

brać również pod uwagę podatek naliczony, gdyż uwzględnianie tylko podatku
należnego narusza zasadę neutralności VAT.

(Wyrok NSA z dnia 28 sierpnia 2007 r. sygn. akt I FSK 1119/06)

Przedsiębiorca, który najpierw zainwestował w firmę, a dopiero potem zarejestrował

się jako podatnik, może odliczyć VAT.

(Wyrok NSA z dnia 21 grudnia 2006 r. sygn. akt I FSK 378/06)

Ograniczenie prawa do odliczenia podatku należnego o podatek naliczony może

wystąpić wyłącznie w ustawie.

(Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 27 listopada
2006 r. sygn. akt III SA/GL 456/06)

Przepisy zakazujące odliczania podatku w przypadku gdy wydatek na ich nabycie nie

może być zaliczony do kosztu uzyskania przychodu naruszają jedną z zasad ogólnych
(podstawowych) prawa wspólnotowego jaką jest zasada proporcjonalności. Zgodnie z
tą zasadą przepisy ograniczające prawa muszą być współmierne (proporcjonalne) do
celu, w jakim zostają one wprowadzone.

(Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 4 kwietnia
2007 r. sygn. akt I SA/Wr 148/07)

Podatki – Katarzyna Boratyńska

103

Prawo do odliczenia podatku nie doznaje ograniczenia z uwagi na fakt niezgłoszenia

rozpoczęcia wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu, jednakże
podatnik, aby skutecznie móc zrealizować już powstałe uprawnienie do odliczenia,
musi usunąć, najpóźniej przed skorzystaniem ze swego prawa, wszelkie przesłanki
negatywne m. in. brak rejestracji , która umożliwia identyfikowanie go jako
podatnika.

(Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 28 lutego
2007 r. sygn. akt I SA/Wr 889/06)

Z wykładni art. 28c część A lit. a/VI Dyrektywy (zwolnienie od podatku dostawy

wewnątrzwspólnotowej) wynika, że stoi on na przeszkodzie temu, by organy
podatkowe państwa członkowskiego odmawiały zwolnienia w podatku VAT dostawy
wewnątrzwspólnotowej, która rzeczywiście miała miejsce, jedynie na tej podstawie,
że dowód na dokonanie tej dostawy nie został przedstawiony we właściwym czasie.

(Wyrok ETS z dnia 27 września 2007 r. w sprawie Albert Collée, C-146/05)

śaden przepis ustawy o podatku od towarów i usług z 2004 r. nie zawiera podstawy

prawnej umożliwiającej wydanie decyzji podatkowej orzekającej o opodatkowaniu
dostawy wewnątrzwspólnotowej stawką inną niż 0% tylko z tego względu, iż w dacie
składania deklaracji podatkowej podatnik nie dysponował dokumentami, o których
mowa w art. 42 ust. 3, 4 i 11 tej ustawy.

(Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 23 listopada
2006 r. sygn. akt III SA/GL 485/06)

Ani zapłata, ani zatrzymanie zadatku nie należą do katalogu czynności

opodatkowanych określonego w art. 2 pkt 1 VI Dyrektywy.

(Wyrok Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z dnia 18 lipca 2007 r. w sprawie
Societé thermale, C-277/05)

10.

W najnowszym orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego prezentowany jest

pogląd, że pisma kierowane przez administrację publiczną do podmiotów
administrowanych (np. obywateli, organizacji) i zawierające w swej treści władcze
jednostronne rozstrzygnięcie o prawach lub obowiązkach tych podmiotów, powinny
być kwalifikowane w procesie kontroli sądowej jako decyzje ze wszystkimi
wynikającymi z tego konsekwencjami.

(Wyrok NSA z dnia 7 września 2005 r., sygn. akt II GSK 116/05, niepubl.).

11.

ETS jest właściwy do dokonywania wykładni dyrektywy jedynie w zakresie, w jakich

dotyczy to jej stosowania w nowym państwie członkowskim od momentu
przystąpienia tego państwa do Unii Europejskiej. W takich warunkach, jak w sporze
przed sądem krajowym, którego okoliczności faktyczne miały miejsce przed

Podatki – Katarzyna Boratyńska

104

przystąpieniem państwa do Unii Europejskiej, Trybunał Sprawiedliwości nie jest
właściwy do udzielenia odpowiedzi.

Wyrok ETS z dnia 10 stycznia 2006r. C-302/04 w sprawie YNOS przeciwko
Jánosowi Vardze, powołując się na swój wcześniejszy wyrok z dnia 15 czerwca
1999r. w sprawie C-329/97, Andersson (REC.I-3551)

12.

Ograniczenie prawa podatnika do odliczenia VAT w postaci potwierdzenia odbioru
korekty faktury jest niezgodne z przepisami unijnymi. Na ten aspekt niejednokrotnie
zwracały uwagę sądy administracyjne, które twierdzą, że brak potwierdzenia odbioru
faktury korygującej nie może być podstawą odmowy obniżenia VAT (np. wyrok WSA
w Warszawie z dnia 5 lutego 2007 r., sygn. akt SA/WA 2297/06, niepublikowany).
Przeniesienie spornego przepisu z rozporządzenia do ustawy nie spowoduje
automatycznie jego zgodności z prawem wspólnotowym.

13.

Zobowiązanie wynikające z deklaracji jest zobowiązaniem do zapłaty. W przypadku

skutecznie złożonej korekty zobowiązaniem tym staje się zobowiązanie określone
przez podatnika w deklaracji korygującej. Organ podatkowy nie akceptując korekty,
powinien wszcząć postępowanie w sprawie określenia tego zobowiązania.

(Wyrok WSA w Gliwicach z 4 listopada 2008 r., I SA/Gl 572/08, niepublikowany)

14.

Zdaniem WSA w Opolu już sam fakt niezłożenia deklaracji - jeżeli taki obowiązek

ciąży na podatniku z mocy stosownego przepisu prawa podatkowego - rodzi po stronie
organu podatkowego obowiązek wszczęcia postępowania podatkowego i wydania
decyzji, w której określa on wysokość zobowiązania podatkowego. Nie stanowi
natomiast o bezprzedmiotowości tego postępowania fakt uiszczenia przez podatnika
należnego podatku bez złożenia wymaganej deklaracji czy też samo złożenie
deklaracji bez uiszczenia należnej kwoty podatku - wyrok z 14 listopada 2007 r.
(sygn. akt I SA/Op 288/07; niepublikowany).

15.

Dowodem w postępowaniu podatkowym jest dokument. Ordynacja podatkowa nie

definiuje pojęcia dokumentu. Na gruncie tej ustawy uregulowano tylko moc
dowodową dokumentów urzędowych. Środkiem dowodowym w postępowaniu
podatkowym są również dokumenty niemające statusu dokumentów urzędowych,
które określa się mianem dokumentów prywatnych.

Wyrok WSA w Warszawie z dnia 14 marca 2007 r. (sygn. akt III SA/Wa 3435/06;
niepublikowany)

16.

Jeżeli strona zgłasza dowód, to organ podatkowy może nie uwzględnić wniosku, gdy

żądanie dotyczy tezy dowodowej już stwierdzonej na korzyść strony; jeżeli jednak
strona wskazuje dowód, który ma znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, przy czym
jest zgłoszony na tezę dowodową odmienną, taki dowód powinien być dopuszczony.

Podatki – Katarzyna Boratyńska

105

Wyrok NSA z dnia 20 marca 2007 r. (sygn. akt I FSK 416/06; niepublikowany).