1

KONCEPCJE

BEHAWIORYZM

(WATSON)

Nauka o zachowaniu

1. Bodziec  Reakcja

2. sprzeciwiał się introspekcji (wgląd w swoje przeżycia)

Człowiek nie może przeżywać i jednocześnie badać te przeżycia.

Mechanizm Uruchamiania działania  NAGRODA I KARA

FREUDYZM (PSYCHOANALIZA)

 FREUD

 ADLER

 JUNG

Działania człowieka zachodzą nieświadomie

1. człowiek sterowany jest przez 2 popędy:

a) libido  sex

b) tanathos  popęd śmierci

2. teoria osobowości (id , ego, superego)

3. „wynalazł” MECHANIZMY OBRONNE  działanie nieświadome, które obniżają

poczucie lęku

LĘK  związany jest ze sprzecznymi z normami i wartościami zachowaniami

Mechanizm Uruchamiania Działania  ZASPOKAJANIE INSTYNKTÓW

PSYCHOLOGIA HUMANISTYCZNA

 MASLOW

 FRANKL

 ALLPORT

 ROGERS

1. Człowiek nie działa nieświadomie

2. nie działa pod wpływem bodźca

3. reakcja zależy od wnętrza człowieka

2

Deprywacja

homeostazy

4. HOLIZM  człowieka należy traktować i badać całościowo (przeciwieństwo

ATOMIZMU)

PIRAMIDA POTRZEB MASLOWA

p  potrzeba

Cechy człowieka który się pełni samorealizuje :

1. życzliwy dla innych
2. zadowolony z życia
3. tolerancyjny
4. szanujący przyrodę i świat zwierząt
5. posiadający poczucie humoru
6. umiejętność przeżywania uwznioślenia (poczucie że stało się coś, dzięki czemu jesteśmy

inni)

p.este

tyczn

p. wiedzy

p. samorealizacji

Potrzeba szacunku

Potrzeba afiliacji

Potrzeby bezpieczeństwa

Potrzeby fizjologiczne

Potrzeby rozwoju

heterostazy

3

Mechanizmem Napędowym jest  WSPINANIE SIĘ NA DRABINIE POTRZEB

PSYCHOLOGIA POZYTYWNA

Wywodzi się z psychologii humanistycznej = psychologia zdrowia

SYNERGIA POZYTYWNA (Stewart)  więź interpersonalna; proces wzajemnego
kształtowania się – sprzężenie zwrotne (nadumieralność wdowców)

PSYCHOLOGIA OPTYMISTYCZNA

Nastawiona na wsłuchiwanie się w to, co ma do powiedzenia rozmówca i pokazanie jak do tego
celu dojść

Szczęście Dobrostan wyraźnie widać w sytuacji pracy

Uwarunkowania dobrostanu:

1. sprawowanie kontroli (mieć wpływ na to co się dzieje w otoczeniu)

2. klarowność sytuacji (informacja zwrotna i przewidywalność sytuacji)

3. możność wykazywania się swoimi umiejętnościami

4. cele stawiane przez innych (konfrontacja z naszymi celami, może być bodźcem dodatnim

lub ujemnym)

5. różnorodność zadań może sprzyjać dobremu samopoczuciu

6. okazja do kontaktu interpersonalnego

7. pozycja społeczna osiągnięta w pracy

OSOBOWOŚĆ

Nie ma złej bądź dobrej osobowości jest tylko odchylona od normy bądź w normie; jest

adekwatna bądź nie adekwatna do wykonywanego zawodu (np. pielęgniarka która nie jest

empatyczna)

Składniki osobowości:

1. temperament

a) flegmatyk

b) sangwinik

c) choleryk

d) melancholik

4

2. inteligencja intelektualna (IQ)

3. zbiór cech osobowości ( CATTELL  16 rodzajów)

4. uzdolnienia

5. charakter

Kwestionariusz badania osobowości Cattella składa się z 300 pytań wymagających udzielenia

odp. TAK lub NIE

Osobowość wg Cattella pozwala nam powiedzieć jak jednostka będzie się zachowywała w

określonej sytuacji. Definicja ta zakłada , że jesteśmy w stanie udzielić diagnozę; ale daje nam i

prognozę jak się człowiek zachowa w danej sytuacji.

Cechy:

Cechy powierzchniowe – obserwowalne, reprezentują zewnętrzne zmienne.

Cechy źródłowe – reprezentują wewnętrzne zmienne, wpółdeterminują związki między zachowaniami warunkują

ich spójność.

Cechy o podłożu biologicznym, zdeterminowane konstytucjaonalnie

Cechy kształtujące się pod wpływem oddziaływań środowiska

Cechy zdolnościowe – dotyczą tego, jak dobrze osoba radzi sobie z rozwiązywaniem zadań

Cechy temperamentalne – charakteryzują tempo i ogólny styl, w jakim osoba wykonuje dowolne czynności.

Cechy dynamiczne – te, które określają dlaczego i jak jednostka jest „napędzana”, opisują motywacyjny aspekt

zachowania:

ergi

sentymenty

postawy

JÓZEF KOZIELECKI  KONCEPCJA TRANSGRESYJNA CZŁOWIEKA

Jednostka jako osobowość ekspansywna, twórcza, wolna i odpowiedzialna; która kieruje się w

swoich zachowaniach złozoną motywacją homeostatyczną i heterostatyczną; której działanie jest

uwarunkowane przez względnie stałe składniki osobowości.

Osobowość podlega pewnym zmianom.

TRANSGRESJA (termin zaczerpnięty z biologicznej teorii dziedziczenia i oznacza

przekroczenie cech organizmów rodzicielskich przez mieszańców)

5

W odniesieniu do człowieka oznacza czynności, dzięki którym jednostka lub zbiorowość,

kształtują nowe struktury lub niszczą struktury już ustabilizowane; tworzą wartości pozytywne

bądź negatywne  co oznacza rozwój bądź regres

Transgresja:

1. indywidualna – dotyczy działań jednostki i jest tworzeniem siebie wg własnego projektu

2. zbiorowa – działania podejmowane przez grupy i ruchy społeczne i dotyczą przekroczenia

dotychczasowych osiągnieć materialnych i intelektualnych; w efekcie czego tworzona jest

nauka, kultura, sztuka

Działania składające się na bieg życia ludzkiego:

1. działania ochronne – celem ich jest utrzymanie dotychczasowego stanu rzeczy.

Podejmujący je człowiek dąży do osiągnięcia typowych dla niego wartości materialnych i

duchowych.

Ma tu zastosowanie prawo HOMEOSTAZY. Mamy tu do czynienia z zastosowaniem

redukcji napięcia w wyniku rozbieżności między stanem aktualnym a pożądanym.

Działania ochronne odgrywają kluczową rolę w życiu  dzięki nim człowiek osiąga

równowagę zarówno w odniesieniu do życia biologicznego jak i psychicznego.

2. działania transgresyjne – ma na celu wychodzenie poza to czym jednostka aktualnie jest i

- intencjonalne tworzenie nowych wartości pozytywnych bądź negatywnych

Podlega skomplikowanym prawom wykraczania poza proste zasady HOMEOSTAZY

Cele działań transgresyjnych zwrócone są ku 4 względnie niezależnym światom:

1. świat fizyczny – jest to transgresja naturalna, skierowana ku rzeczom – ma na celu

zwiększenie posiadania dóbr materialnych

2. transgresja społeczna – skierowana ku ludziom, cel : rozszerzenie kontroli nad

innymi

3. transgresja dot. Świata symboli – transgresje symboliczne lub intelektualne czyli

działania naukowe

4. autotransgresje – tworzenie własnych struktur charakterologicznych i umysłowych

Działania transgresyjne rozwijają się później niż działania ochronne.

Warunkiem pojawienia się tych działań jest osiągnięcie przez jednostkę wysokiego

poziomu rozwoju funkcji psychicznych oraz posiadanie pewnego doświadczenia

poznawczego i społecznego.

6

Procesy motywacyjne – 4 podstawowe funkcje:

1. uruchamianie działania i decydowanie o wydatkowanej energii

2. nadawanie ogólnego kierunku poszukiwaniom wartości

3. podtrzymywanie działania i wpływanie na ich trwałość, na to ile czasu człowiek na nie

poświęca

Etapy działania motywacji:

1. motywacyjny – ocena rozbieżności pomiędzy aspiracjami człowieka a aktualnym

stanem podmiotu; następnie formułowane są cele

2. ocena warunków działania – człowiek poszukuje wartości i ocenia je jako niezbędne do

osiągnięcia celów oraz przewiduje prawdopodobieństwo otrzymania pożądanych

wyników

3. etap wartościowania wyników – człowiek ocenia wartość wyników jakie może

osiągnąć; ocenia w jakim stopniu wyniki te pozwolą zniwelować istniejący deficyt

wartości

4. etap wyboru działania - spośród możliwych działań (przewidując ich wartość,

prawdopodobieństwo ich osiągnięcia); jednostka dokonuje wyboru tego działania,

które pozwoli w sposób satysfakcjonujący osiągnąć cel

5. wykonanie działania – różnorodne programy, które możemy zastosować w celu

skutecznego osiągnięcia naszych zamierzeń

6. etap konsumpcji – tych działań, które mogą zakończyć się trojakim rezultatem :

- sukcesem

- niespodzianką (rezultat nie został przewidziany na żadnym etapie)

- niepowodzeniem

Aby zmniejszyć napięcie motywacyjne, czasem ludzie podejmują działania zastępcze = działania

paliatywne.

Rodzaje działań zastępczych:

1. mechanizmy obronne – nieświadomie uruchamiane mechanizmy projekcji , człowiek jest

skłonny do przypisywania innym swoich zachowań

2. mechanizmy wzrostowe – poprawiają nasze samopoczucie, odnoszą się do motywacji

heterostatycznej . Jednostka, która nie może osiągnąć swoich celów tworzy mity dot.

Swojej osoby.

Działania transgresyjne zależą od 3 klas czynników:

1. środowisko zewnętrzne (przeszłe i aktualne)

7

2. czynniki wewnętrzne (związane z siłami podmiotowymi)

3. czynniki losowe i przypadkowe (człowiek może czasem stracić kontrolę nad pewnymi

zdarzeniami)

-

MASLOW KOZILECKI

Potrzeby rozwoju

Prawo heterostazy

Potrzeby braku, deprywacji

Prawo homeostazy

Działania transgresyjne

Działania ochronne