KOZIELECKI

WIEDZA GORĄCA- wiedza oparta na doświadczeniu i wiedzy potocznej ->niepewna
WIEDZA ZIMNA- oparta na badaniach naukowych ->pozwala przewidywać i wyjaśniać reakcje człowieka oraz sterować nimi

W toku badań- 3 koncepcje, każda składa się z 2 twierdzeń:
- opisowe (jak funkcjonuje człowiek, prawa rządzące tym funkcjonowaniem)
- projektujące (jak zmieniać człowieka)

1. KONCEPCJA BEHAWIORYSTYCZNA

-człowiek jest układem zewnątrzsterownym, jego zachowanie jest całkowicie kontrolowane przez środowisko zewnętrzne (które jest aktywne)
- system nagród i kar decyduje o tym, czego unika i do czego dąży
-procesy psychiczne nie odgrywają żadnej roli w sterowaniu ludzkim zachowaniem.

Inżynieria behawiorystyczna- manipulując środowiskiem i stosując odpowiedni system nagród i kar, można dowolnie modyfikować ludzkie
zachowanie

2. KONCEPCJA PSYCHODYNAMICZNA-

- zachowanie ludzi zależy od wewnętrznych sił dynamicznych , zwanych popędami, potrzebami lub dążeniami; są one z reguły nieświadome,
często występują między nimi konflikty, których człowiek nie może samodzielnie rozwiązać

Psychoterapia- ułatwia człowiekowi rozwiązywanie jego nieświadomych konfliktów

3. KONCEPCJA POZNAWCZA

- człowiek jest układem przetwarzającym informacje
- zachowanie zależy od czynników zewnętrznych, ale też od struktur poznawczych, czyli zakodowanej w pamięci trwałej wiedzy, zdobytej w toku
uczenia się i myślenia

Wychowanie- systematyczne i celowe kształcenie człowieka na podstawie osiągnięć współczesnej pedagogiki

4. (półkoncepcja) KONCEPCJA HUMANISTYCZNA
- Maslow, Rogers

- siłą napędową ludzi jest dążenie do samorealizacji i aktualizacji ich potencjalnych szans
- psychoterapia, trening grupowy mogą ułatwić harmonijny rozwój jednostki

TEORIA->KONCEPCJA->REFLEKSJA TEORETYCZNA

BEHAWIORYZM

THORNDIKE
TOLMAN
SKINNER (wg jego badań opis tej koncepcji) „Poza wolnością i godnością”

- porzucenie mitu autonomicznego człowieka i przyjęcie zasady determinizmu (
- środowisko- konfiguracja bodźców->bodźce sterują reakcjami człowieka, ale człowiek także wpływa na środowisko (żyjemy w środowisku
stworzonym przez człowieka)
- wiedza o stanach wewnętrznych człowieka nie wpływa na lepsze poznanie mechanizmów jego zachowania

-zachowanie instrumentalne (sprawcze)- jest ono narzędziem/instrumentem do osiągania pewnych konsekwencji i skutków
formuła S (bodziec)-R (reakcja)
wzmocnienia- konsekwencje zachowania instrumentalnego; odgrywają one główną rolę w sterowaniu zachowaniem

•

pozytywne

•

negatywne

BANDURA- psycholog kanadyjski, krytyk behawioryzmu klasycznego, twórca teorii społecznego uczenia się

I. STEROWANIE POZYTYWNE
Procedura stosowania nagród- jak często, kiedy i za jakie zachowanie badacz wzmacnia reakcje człowieka

1. PROCEDURA STAŁYCH ODSTĘPÓW CZASOWYCH- nagradzanie po upływie określonego czasu (minusy: zwolnione tempo, nierytmiczność
pracy)

2. PROCEDURA STAŁYCH PROPORCJI- nagradzanie po wykonaniu określonej pracy (z reguły pobudza aktywność i tempo działania
3. PROCEDURA ZMIENNYCH ODSTĘPÓW CZASOWYCH- wzmocnienia są nieregularne, czas jaki upływa między reakcją, a nagrodą, zmienia
się losowo (np. pisarz nie przewidzi, kiedy dostanie honorarium)- skuteczna
4. PROCEDURA ZMIENNYCH PROPORCJI- zmienia się liczba reakcji, po których następuje wzmocnienie (np. gry hazardowe; nie każda operacja
serca kończy się powodzeniem)- skuteczna- życie „nadzieją”

W procesie sterowania ważną rolę odgrywają metody konstruowania reakcji człowieka,
np. metoda kolejnych przybliżeń (na początku nagradzanie za proste czynności, potem za bardziej zaawansowane w toku nauczania. Te metody są
efektywne, ale bardzo czaso- i pracochłonne.

Stosowanie „wiedzy gorącej” częściej niż „wiedzy zimnej” prowadzi do tzw. błędów sterowania:

•

opóźnienie wzmacniania

wzmocnienie za bierność- nieefektywne- np. kara za złe zachowanie, brak nagrody za dobre

Religia wzmacnia zachowania sprawcze człowieka, rozdziela nagrody i kary; instytucje religijne są źródłem wzmocnień

II. STEROWANIE NEGATYWNE/PUNITYWNE/AWERSYJNE

Jest mniej efektywne od pozytywnego.
Kary są b. często stosowanym środkiem; obecnie są coraz bardziej subtelne i wyrafinowane, czasem nawet niewidoczne dla postronnego obserwatora
Kara z reguły nie eliminuje zachowań aspołecznych, tylko je tłumi i zahamowuje na pewien okres
Kara może być skuteczna, , kiedy zostania włączona w całościowy program modyfikacji zachowania (jak zastąpić niepożądane reakcje tymi
właściwymi; należy wskazać nowe alternatywy działania
„Uboczne skutki” kary:

•

generalizacja hamowania (niszczymy także dobre zachowania)

•

zaburzenia emocjonalne- reakcje lękowe, agresja, gniew

•

unikanie źródła karania

•

negatywne wzorce zachowania

„PROCES KARANIA TO JEDNOCZEŚNIE PROCES UCZENIA SIĘ”

pozbawianie ludzi nagród, które otrzymali- może mieć złe skutki, chyba, że jednocześnie wskazujemy ludziom alternatywę

Wg Skinnera kary mają małą wartość prakseologiczną (instrumentalną) i nie są uzasadnione z punktu widzenia etyki

„Ludzie nie są źli, ale środowisko, w którym żyją”. Nowy, lepszy świat- bez wzmocnień negatywnych, likwidacja zagrożeń, rozwój kultury, itd.

Wolność i godność człowieka w behawioryzmie:

ILUZJE:

•

wolność i godność to echa osoby, osobowości lub stany umysłu

•

w. i g. wiążą się z brakiem jakiejkolwiek kontroli zewnętrznej

Koncepcja wolności:
- wolność, to brak wzmocnień negatywnych i bodźców naturalnych, np. powodzie

Koncepcja godności:
- godność wiąże się z występowaniem w środowisku bodźców moralnych (wzmocnień pozytywnych) – np. uznanie społeczne jest wskaźnikiem
godności
-wielkość uznania społecznego, które potwierdza godność jest odwrotnie proporcjonalna do znajomości rzeczywistych przyczyn zachowania (np. ktoś
pracuje tylko dla sławy, a my o tym nie wiemy, więc myślimy, że pracuje on bezinteresownie, dla jakiś wyższych celów)

Skinner odebrał jednostce jej atrybuty- wolność oraz godność i przypisał je środowisku zewnętrznemu.

Inżynieria behawiorystyczna/ technologia zachowania (można ją nazwać inżynierią pozytywną, ponieważ bodźce konsumpcyjne, czy uznanie
społeczne są głównymi środkami sterowania ludzkim zachowaniem)
terapia behawiorystyczna

Pardoks!- niektóre bodźce pozytywne wywołują lęk ,agresję- rozwiązanie: DESENSIBILIZACJA
- skoro niepożądane reakcje powstały w wyniku uczenia się, to można się ich oduczyć
3 etapy:
1. rozpoznania sytuacji, które wywołują lęk czy agresję (ułożenie hierarchicznej listy bodźców)
2. znalezienie sytuacji neutralizujących lęk (np. relaksacja)
3. zestawienie bodźców lękotwórczych z sytuacjami neutralizującymi

Odwrotny paradoks- bodźce negatywne wywołują wzmocnienia pozytywne
np. dla alkoholika alkohol jest wzmocnieniem pozytywnym
Alkoholizm można leczyć za pomocą terapii awersyjnej- podawania alkoholu przy jednoczesnym stosowaniu środków, wywołujących np. mdłości i
wymioty (np. apomorfina)

1948- „WALDEN TWO” Skinnera- utopia o doskonałym społeczeństwie behawiorystycznym
Książka ta pozwala lepiej poznać i zrozumieć zasady i wyniki inżynierii behawiorystycznej, jest swoistą przestrogą.

→ socjaliści- mierni uczniowie behawiorystów
mentalność dysydencka- otwarta krytyka socjalistycznej utopii
mentalność emigracyjna- próbowano prowadzić normalne życie mimo/obok systemu

KONCEPCJA PSYCHODYNAMICZNA (psychoanaliza- Freud; psychodynamiczna teoria zachowania Dollarda i Millera; teoria osobowości
Muray'a)

FREUD (twórca psychohistorii)
FROMM
MAY
HORNEY
SULLIVAN
GORDON

- ludzkie działanie jest ukierunkowane przez wewnętrzne siły motywacyjne, między którymi często zachodzi konflikt i które są z reguły nieświadome;
człowiek jest istotą niedoskonałą
- nacisk na poznanie osobowości i charakteru

Ma ona wiele wariantów:

- PSYCHOANALIZA- jej twórcą jest Freud; kontynuatorzy: Fromm, Horney, Sullivan → neopsychoanaliza/ psychoanaliza społeczna/kulturowa
Erikson- 8 faz rozwoju jednostki (fazy psychospołeczne)

koncepcja Dollarda i Millera- mechanizm ludzkich działań można wyjaśnić za pomocą 4 terminów” popędów, wskazówek, reakcji, wzmocnień

Współczesna psychoanaliza (psychoanaliza społeczna)

- popędy są nabyte w procesie uspołeczniania, nie wynikają z natury (większość z nich)
→ popędy pierwotne (siły wrodzone)
→ popędy wtórne (powstają w wyniku socjalizacji) np. potrzeba bezpieczeństwa, p. społeczne, p.osobiste

Popędy są z reguły nieświadome (ale nie ma czegoś takiego jak nieświadomość ogólna, może być jedynie np. nieświadomy kompleks, nieświadomy
popęd agresji; nieświadomość to pewna funkcja psychiczna)

ADLER- człowiek posiada potrzebę mocy- dąży do zdobycia sławy, władzy

-konflikty wewnętrzne (motywacyjne)- powstają, gdy w człowieku działają sprzeczne, rozbieżne siły dynamiczne, dąży jednocześnie do osiągnięcia
niezgodnych celów
- konflikty zewnętrzne – powstają, gdy dochodzi do sprzeczności między dążeniami jednostki, a celami innych ludzi

Teoria mechanizmów obronnych- stworzona przez Freuda, akceptowana do dziś
*mechanizm obronny- nawykowa metoda radzenia sobie z konfliktami, zachodzi nie z natury, lecz w wyniku socjalizacji; jest nieświadoma; funkcje
→ obniżanie poziomu lęku, ochrona poczucia godności, utrzymanie wysokiej samooceny jednostki, , znalezienie swojego miejsca w świecie
Mechanizmy obronne nie rozwiązują konfliktów, tylko łagodzą ich objawy

Rodzaje mechanizmów obronnych:

- represja (wyparcie)- polega na usuwaniu ze świadomości myśli o konfliktach, popędach, przykrych przeżyciach, które wywołują lęk czy poczucie
winy; to forma wyuczona
symptomy represji- to czynności, które wykonuje człowiek, aby zapomnieć o swoich problemach

Różnica między represją, a stłumieniem ( stłumienie to panowanie nad swoimi dążeniami, które nie są akceptowane społecznie, aby uniknąć np.
ośmieszenia )

represja- nieświadoma
stłumienie- świadome

-projekcja- nieświadomy mechanizm rzutowania swoich wad czy niepożądanych cech na innych ludzi → zmniejsza to lęk i zwiększa samoocenę

- racjonalizacja – nieadekwatne wyjaśnianie przyczyn zachowania- dążenia i motywy prawdziwe są zastępowane przez te „mile widziane”; występuje,

gdy osoba nieświadomie zmienia motywy swojego postępowania, gdy zachodzi zjawisko samooszukiwania
ZAWADZKI- 2 rodzaje racjonalizacji
- kwaśne winogrona (gdy człowiek nie może osiągnąć ważnego celu, uznaje go za nieważny, umniejsza jego znaczenie)
- słodkie cytryny (człowiek wmawia sobie, że sytuacje, których nie znosi, są przyjemne)

-substytucja - zastępowanie celów, których nie można osiągnąć, poprzez inne, łatwiejsze; występuje w 2 formach zwanych: kompensacją i sublimacją
kompensacją → człowiek dąży do podobnych celów, których nie udało mu się osiągnąć
sublimacja → człowiek wyraża nieakceptowane popędy i dążenia w formie, która zyskuje uznanie społeczne; to ucieczka w świat fantazji i twórczą
wyobraźnię

strach- sygnał niebezpieczeństwa zewnętrznego
lęk- sygnał niebezpieczeństwa wewnętrznego

-lęk normalny (proporcjonalny do zagrożenia, nie wymaga mechanizmów obronnych)
-lęk neurotyczny (nieproporcjonalny do rzeczywistego zagrożenia, wymaga stosowania mechanizmów obronnych)
- lęk latentny (w przypadku niekorzystnej sytuacji może objawić się z całą swoją siłą)

Horney- paradoks obronny „ja”, wiążący się z powstawaniem lęku wtórnego (określony mechanizm obronny, np. racjonalizacja redukuje lęk
pierwotny, rodzi się lęk wtórny, który wymaga ukształtowania nowych form obrony)

PSYCHOTERAPIA- główną rolę odgrywa rozmowa z pacjentem, mająca na celu zdiagnozowanie jego problemu i pomoc w pokonaniu trudności
np. p. analityczna, Gestalt, indywidualna, grupowa

Samoświadomość- istotna
Techniki psychoterapeutyczne:
- t. swobodnych skojarzeń (może to zakłócać opór pacjenta; zjawisko przeniesienia emocji na terapeutę)
-interpretacja snów

Kompulsywna (pod wewnętrznym przymusem) konsumpcja pozwala człowiekowi przystosować się do warunków społecznych, zmniejsza lęk i
poczucie pustki.
Istotna rola humanizacji środowiska (przystosowania go do wewnętrznych potrzeb człowieka)
Psychoanalitycy nie doceniają wpływu procesów poznawczych (spostrzegania, pamięci, myślenia) na reakcje człowieka.

KONCEPCJA POZNAWCZA

( „3-cia psychologia”)

BRUNER
SIMON
NEISER
RUMELHART
TOMASZEWSKI
MILLER

-nie jest zbyt jednolita, ale jej wersje mają wspólny rdzeń: człowiek jest samodzielnym podmiotem (osobą), który w dużej mierze decyduje o własnym
losie i działa w sposób świadomy i celowy
- do człowieka dochodzą informacje, którym on nadaje wartość, jest sprawcą; potrafi on generować informacje oraz wiedzę, jest twórcą kultury
-podstawową metodą modyfikacji zachowania ludzki jest celowe wychowanie i autokreacja
- powstała psychoterapia poznawcza autorstwa BECKA
-główną rolę odgrywa umysł (układ poznawczy lub system reproduktywno-generatywny), który ma względnie stałe właściwości, tzw. niezmieniki
antropiczne, np. inteligencja, zdolności specjalne, systemy pamięci trwałej i świeżej, myślenie abstrakcyjne i twórcze, itd. Właściwości te są raczej
wrodzone, ale liczy się też wpływ środowiska społecznego i kulturowego
- umysł nie jest jednak doskonały
- w latach 70 powstała nauka o poznaniu (cognitive science)- bada ona systemy poznawcze
-ruchy umysłowe/kulturowe- ważne części nauki- system ogólnych idei i wizji, wychodzących poza granice nauki i wpływających na mentalność
zbiorowości i funkcjonowanie w społeczeństwie, np. postmodernizm, kognitywizm
- struktury poznawcze- system informacji, wiedzy, utrwalonych w pamięci, są one centralnym składnikiem osobowości jednostki
- środowisko zewnętrzne jest również cennym źródłem informacji- metabolizm informacyjny- przemiana danych płynących z otoczenia

4 składniki struktur poznawczych:
- sądy o środowisku naturalnym
-wiedza o kulturze
- dane o zachowaniu się osób i społeczeństwa, o stosunkach międzyludzkich
- samowiedza, struktura „ja” (dzieli się na: wiedzę deklaratywną- czyli narracyjną, wiedzę o faktach- „wiem,że..” i wiedzę proceduralną, czyli
operacyjną- wiedza o metodach, strategiach działania- „wiem, jak...”)

PODZIAŁ STRUKTUR wg różnych kategorii:

a) ZŁOŻONOŚĆ (proste-skomplikowane)

b) ABSTRAKCYJNOŚĆ-KONKRETNOŚĆ

system liniowy- słaby stopień abstrakcyjności
system hierarchiczny- wysoki stopień abstrakcyjności struktur poznawczych

c) OTWARTOŚĆ
s. otwarte- ulegają zmianom pod wpływem nowych informacji

d) AKTYWNOŚĆ-BIERNOŚĆ

*deprywacja zmysłowa
człowiek został odcięty od informacji, zamknięty np. w dźwiękoszczelnej kabinie
wynik- pod wpływem izolacji zmysłowej i społecznej występują zaburzenia percepcji

zjawisko!- przeciążenie informacyjne, człowiek dokonuje selekcji informacji (posiada filtr informacyjny)
lub deficyt informacji- ludzie wtedy wykonują czynności eksploracyjne, aby posiąść potrzebne informacje

2 rodzaje twórczości (wg Boden)

•

twórczość psychologiczna (typu P)- w umyśle powstają idee i hipotezy, które są nowe z punktu widzenia indywidualnego życia osoby

•

twórczość historyczna (typu H)- odkrycia dotychczas nieznane ludzkości; stanowi wkład do kultury narodowej czy ogólnoludzkiej

Przyczyny twórczości:

•

model konfliktowy- źródłem twórczości są konflikty motywów, frustracje i wewnętrzne sprzeczności; praca twórcza może pomóc w utrzmaniu
równowagi psychicznej

•

model spełnienia- źródłem twórczości jest samospełnienie (lansowane przez psychologów humanistycznych, Maslowa i Rogersa)

*motywacja poznawcza- pozwala lepiej zrozumieć świat
*nieciągłość procesu twórczego- przerwy, skoki, występuje także zjawisko olśnienia(iluminacji) → iluminacja jest możliwa dzięki uprzedniemu
myśleniu nieświadomemu (WALLAS), czyli inkubacji

Przebieg procesów twórczych zależy od środowiska społecznego i kultury?

•

Teoria zeitgeistu- twórczość zależy od fazy rozwoju społecznego i kulturowego, decydującą rolę odgrywa „duch czasu”; indywidualne
zdolności czy cechy charakteru jednostki nie mają na nią znaczącego wpływu

•

uzewnętrznienie osobowości twórcy

*hamulce zewnętrzne- zmienne środowiskowe, które blokują osiągnięcia nowych celów
*środowisko jako stymulator twórczości „ludzie osiągają najlepsze wyniki pod naciskiem zewnętrznym
*swoboda zewnętrzna

Wrodzone kompetencje twórcze i innowacyjne stanowią osiową właściwość ludzkiego umysłu; są stymulowane lub hamowane przez wpływ
środowiska społecznego oraz kulturę.

Możemy wyróżnić 2 rodzaje walencji

•

wartość pozytywna- mają ją bodźce, do których dażymy'

•

wartość negatywna- mają ją bodźce awersyjnej

także:

•

wartości utylitarne (czyli typu „mieć”)

•

wartości symboliczne („być”)

HIERARCHIA WARTOŚCI

1. WARTOŚCI DIONIZYJSKIE- komfort, konsumpcja, wygodne życie
2. WARTOŚCI HERAKLESOWE- człowiek dąży do dominacji nad innymi ludźmi, do zdobycia władzy i sławy
3. WARTOŚCI PROMETEJSKIE- człowiek widzi siebie jako cząstkę wspólnoty, podejmuje działania altruistyczne i prospołeczne
4. WARTOŚCI APOLLIŃSKIE- człowiek przypisuje największe znaczenie twórczości, poznawaniu świata, rozwojowi nauki i sztuki
5. WARTOŚCI SOKRATYCZNE- dla człowieka najwyższym dobrem jest poznawanie i rozumienie samego siebie, doskonalenie własnej

osobowości

*kompetencja komunikacyjna- zdolność ludzi do intencjonalnego wyrażania się (mówienie do kogoś i po coś)
*dyskurs- wypowiedzi determinowane przez intencję, poprzez kontekst społeczny, który umożliwia bądź blokuje pewne typy wyrażania

dyskurs w formie dialogowej wg 2 zasad:
- zasada rzeczywistości
- zasada kooperacji → wg Grice'a:

•

maksyma ilości- uczyń swoją wypowiedź na tyle informacyjną, na ile to jest potrzebne, ale nie bardziej

•

maksyma jakości- mów tylko to, w co wierzysz, że jest prawdziwe

•

maksyma odpowiedniości- wypowiadaj się tylko na ten temat, na który prowadzi się dany dyskurs

•

maksyma sposobu- w swoich wypowiedziach unikaj niejasności, dwuznaczności, nadmiaru słów i chaosu językowego

Działania celowe człowieka:

•

działania zachowawcze (ochronne)- stereotypowe, zwyczajne, powtarzalne

•

działania transgresyjne (Foucault)- celowe przekraczanie granic dotychczasowych osiągnięć i doświadczeń, np. reformy
zjawisko „uciekających celów”= w miarę jedzenia apetyt rośnie

*poziom aspiracji- to wyróżniony punkt skali osiągnięć, stanowi określoną wartość pozytywną , np. dla młodego sportowca- zdobycie medalu
Jeśli wystąpi rozbieżność między między aspiracjami, a rzeczywistością, to rodzi się pewne napięcie energetyczne i motywacyjne, które pobudza do
działania
Istnieje optymalna różnica między aspiracjami a osiągnięciami (punkt o), przy której napędowe siły działania są największe.

Rola procesów emocjonalnych:

hipoteza Tichomirowa- emocje powstałe w procesie myślenia i działania pełnią rolę heurystyk, czyli zasad, reguł i metod decydujących o kierunku i
strukturze czynności, są szczególnym rodzajem informacji np. reguła „Grając w szachy analizuj tylko te ruchy, które zapewnią ci przewagę w liczbie
figur”

Wychowanie- rola

1. ukształtowanie postawy badawczej i eksploracyjnej (pewnej trwałej tendencji do poszukiwania problemów w świecie i samodzielnego ich

rozwiązywania

2. nabywanie wiedzy: proceduralnej
3. kształcenie społecznie pożądanego systemu wartości utylitarnych i duchowych
4. kształcenie sfery emocjonalnej
5. człowiek jest podmiotem- czyli współprzyczyną zdarzeń, a nie pionkiem manipulowanym przez wzmocnienia pozytywne i negatywne

(wychowanie dialogowe)

*psychoterapia poznawcza (KELLY) jej celem jest rozwiązanie problemów osobistych pacjenta; to terapia oparta na modelu badań naukowych;
pacjent nie jest traktowany jako osoba chora, tylko posiadająca pewne kłopoty

*samowiedza jednostki (struktura poznawczo-afektywna „ja”- bardzo istotna
struktura „ja”
- ja realne
- ja możliwe \
- ja idealne

*kognitariusz- ktoś, kto zajmuje się tworzeniem, zbieraniem informacji i nadawaniem im znaczenia [łac] cognito-poznanie: charakteryzuje się
wysokim stopniem indywidualizacji, brakiem zaufania do hierarchicznego systemu wartości, znaczeń i norm; są otwarci
kiedyś -postawa ekskluzji, obecnie- postawa inkluzji (życzliwość wobec innych kultur)

Wzrost zatrudnienia w sektorze usług.

KONCEPCJA HUMANISTYCZNA (psychologia „ja”) czyli dążenie do samorealizacji

MASLOW
ROGERS
HEATH

- powstała jako protest przeciwko behawioryzmowi i psychoanalizie
- zajmuje się odkrywaniem mocnych stron człowieka

ZASADY KONCEPCJI HUMANISTYCZNEJ:

1. człowiek to unikatowa całość; składa się z 2 podsystemów: „ja”, „organizm”
2. człowiek dąży do rozwoju, co jest uwarunkowane przez czynniki wewnętrzne (osoba to nie stała struktura, ale ciągły proces)
3. motywacja jest funkcją całego organizmu, a nie jego elementów (popędy, potrzeby)
4. dążenie do samorealizacji

Maslow- miłość typu „D” ('deficiency love' rozumiana jako potrzeba, człowiek poszukuje obiektu do kochania; egoistyczna i mało autentyczna, rządzą
nią prawa konsumpcji )

- miłość typu „B” ('love for being', autentyczna, zarówno branie, jak i dawanie; stanowi akt rozwoju jednostki

5. człowiek jest z natury dobry, jego dążenia są konstruktywne i pozytywnego
6. ludzkie zachowanie jest uwarunkowane przez teraźniejszość, „życie tu i teraz”

Celem p. humanistycznej jest badanie teraźniejszych przeżyć, aktualnego doświadczenia. Aby to osiągnąć, stosuje się różne metody, np. samoopis i
samoocenę- przekonanie, że to jednostka najlepiej zna własne potrzeby
Technika „Q-sort”- składa się z pewnej liczby kart, np. „Jestem optymistą”. „Odczuwam wrogość”, pacjent ma za zadanie ustawić po lewej stronie
karty, które najlepiej do niego pasują, a po prawej te, które nie pasują; osoby najczęściej dzielą karty na kilka kategorii

Terapia skoncentrowana na pacjencie (client-centred-therapy)- jej autorem jest Rogers: zachowanie terapeuty musi być kongruentne, czyli zgodne z
jego prawdziwymi przekonaniami; musi on bezwarunkowo akceptować pacjenta; wczuwanie się w sytuację pacjenta

Terapia grup spotkaniowych (encounter groups)- jej celem jest przyspieszenie rozwoju osobowości, usprawnienie komunikacji międzyludzkiej

5 zadań wychowania humanistycznego wg Heatha

1. dążenie do integracji osobowości; wychowanie ludzi, których myśli i działania byłyby zgodne
2. rozwój autonomii jednostki; uniezależnienie jej od przypadkowych bodźców i nacisków zewnętrznych, czy przeszłości
3. kształtowanie postaw allocentrycznych; koncentrowanie uwagi na innych, a nie na samym sobie
4. rozszerzanie świadomości; wychowywanie ludzi zdolnych do refleksji nad życiem
5. formułowanie tożsamości, która pozwala odpowiedzieć na pytanie „kim jestem”, która jest względnie stabilnym układem w zmieniającym się

świecie

*doświadczenie plateau- ma łagodny przebieg

Stanowiska psychologii:
- eklektyczne
- klasyczne (dopuszczenie tylko jednego stanowiska)