Materiały – e-learning, rok akademicki 2012/2013

pojęcie zobowiązania - obligatio

I. 3,13 pr.: „zobowiązanie jest węzłem

prawnym, który zmusza nas do
świadczenia czegoś zgodnie z prawami
naszego państwa” - obligatio est iuris
vinculum, quo necessitate adstingimur
alicuius solvendae rei secundum
nostrae civitatis iura

G. 4,2: „coś dać, czynić, świadczyć” -

dare, facere, praestare

Umowy służące ustanowieniu zabezpieczenia
wierzytelności

Zabezpieczenie obligacyjne

wierzytelności

• Uniwersalność stypulacji
•
• Ustalenie się fideiussio

jako szczególnego typu
przyrzeczenia

poręczyciela

Zabezpieczenie rzeczowe

wierzytelności

• Powiernicze przeniesienie

własności w celu
zabezpieczenia

wierzytelności (fiducia)

• Umowa ustanawiająca

zastaw (pignus,
hypotheca)

Umowy służące ustanowienia zabezpieczenia
wierzytelności – zasady odpowiedzialności
poręczyciela

Akcesoryjność zobowiązania poręczyciela

Rozdział odpowiedzialności między

współporęczycieli (beneficium divisionis)

-

Uzależnienie świadczenia poręczyciela

przekazania mu skargi przeciwko dłużnikowi

głównemu
-

Subsydiarność odpowiedzialności

poręczyciela

Bezpodstawne wzbogacenie

Przesunięcie

majątkowe

Brak prawnego
uzasadnienia dla

przesunięcia

majątkowego

Zachowanie
przysporzenia jest
sprzeczne ze

sprawiedliwością

Ogólne zasady rozwiązania
problemu

• -

Nikt nie powinien stawać się

bogatszy w skutek
pokrzywdzenia innej osoby

Condictio - procesowy
instrument likwidacji
bezpodstawnego
wzbogacenia

•Abstrakcyjna formuła skargi
pozwalająca domagać się ściśle
określonej rzeczy lub kwoty
pieniężnej

Bezpodstawne wzbogacenie

Condictio

Późnoglasyczne
Grupy
condictiones

Justyniańskie
figury
condictiones

Bezpodstawne wzbogacenie

Problem causa
condictionis

Condictio ab initio
sine causa

Causa finita



-

brak świadczenia

wzajemnego (condictio causa
data causa non secuta)



-

świadczenie niegodziwe

(condictio ob turpem vel
iniustam causam)



-

świadczenie nienależne

(condictio indebiti)



-

świadczenie bezpodstawne

(condictio sine causa)



-

żądanie zwrotu rzeczy

skradzionej (condictio furtiva)

Bezpodstawne wzbogacenie

Prawo rzymskie a modele

dogmatyczne zwrotu

bezpodstawnego

wzbogacenia

Od condictio sine causa

do generalnej klauzuli

zwrotu

bezpodstawnego

wzbogacenia

Włączenie condictio

indebiti do Code civil

i powstanie action de

in rem verso

Przyjęcie przez Izbę

Lordów w 1991 roku

zasady zwrotu

nieuzasadnionego

wzbogacenia

Specyfika zobowiązania z tytułu czynu
niedozwolonego (ex delicto)

Czyn niedozwolony (delictum

) a przestępstwo

(crimen)

Czyn niedozwolony (delictum)

a zobowiązanie

umowne (contractus)

Cechy wspólne skarg przysługujących
poszkodowanym czynem niedozwolonym

Cechy wspólne skarg przysługujących
poszkodowanym czynem niedozwolonym

Odpowiedzialność

noksalna i zasada

delicta parentium liberis

non nocet

Odpowiedzialność

kumulatywna

Funkcja represyjna

Kradzież (furtum)

regulacja ustawy XII
Tablic:
Kradzież jawna i
niejawna

modyfikacje
sankcji ustawy
XII Tablic

Definicja kradzieży
zbudowana przez

jurysysprudencję

Kradzież (furtum)

Zabranie cudzej rzeczy

(furtum ipsius rei)

Nieuprawnione korzystanie z

powierzonej rzeczy (furtum

usus)

Odebranie rzeczy własnej

zastawnikowi lub

niewadliwemu posiadaczowi

(furtum possessionis)

Inne szczególne postacie

kradzieży

Podstępne

„objęcie” rzeczy

W celu osiągnięcia

korzyści

Bezprawne wyrządzenie szkody

kazuistyczna

regulacja w

ustawie XII Tablic

Lex Aquilia (287

lub 286 p. Chr.)

1. Interpretacja lex

Aquilia

2.odpowiedzialność

akwiliańska,

3. generalna

klauzula deliktowa

Okoliczności wyłączające odpowiedzialność
akwiliańską

Obrona konieczna

• Stan wyższej konieczności

legalne użycie przemocy

• Sporty walki

Naruszenie dóbr osobistych (iniuria)

zakres ochrony

Kazuistyczna
regulacja
ustawy XII
Tablic

pretorskie
edykty z I w
przed Chr.

Definicja
Labeona

Naruszenie dóbr osobistych (iniuria)

Iniuria

bezpośrednia

Iniuria

pośrednia

Triadia

dóbr chronionych

(Ulpian):

-

ciało (corpus)

-

godność (dignitas)

-

dobre imię (fama)

Iniuria

to każde świadome, dokonane

słowem lub czynem naruszenie dóbr

osobistych innej osoby (Labeo)