Wprowadzenie do 
przedmiotu

Podstawowe poj

ę

cia

Systematyka prawa

Dr Madgalena Bainczyk
Opracowanie własne, na podstawie 
Jolanta Jabło

ń

ska – Bo

ń

ca, Podstawy 

prawa dla ekonomistów

Poj

ę

cie prawa 

Prawo to zbiór norm wydanych 

lub uznanych przez pa

ń

stwo, 

których przestrzeganie jest 
kontrolowane przez organ 
władzy.

Najwa

ż

niejsze 

funkcje prawa

organizacyjna

ochronna

Kontrolno -represyjna

Funkcja organizacyjna  i ochronna 
prawa

Prawo <->bezprawie

Porz

ą

dek <-> chaos

Porz

ą

dek -> bezpiecze

ń

stwo, stabilizacja, przewidywalno

ść

, pokój

Porz

ą

dek –> ochrona pa

ń

stwa przed zagro

ż

eniami zewn

ę

trznymi 

np. wojn

ą

, terroryzmem, katastrofami ekologicznymi (prawo 

mi

ę

dzynarodowe i unijne)

-> ochrona bezpiecze

ń

stwa wewn

ę

trznego pa

ń

stwa, 

działania organów władzy pa

ń

stwowej (prawo wewn

ę

trzne i unijne)

-> ochrona jednostki (prawo wewn

ę

trzne i unijne): osoby 

fizyczne (bezpiecze

ń

stwo osobiste, maj

ą

tkowe, pracy) osoby 

prawne (bezpiecze

ń

stwo maj

ą

tkowe)  

Funkcja kontrolno-represyjna

Prawo -> porz

ą

dek -> kontrola, czy dany 

podmiot: pa

ń

stwo, organ władzy pa

ń

stwowej, 

jednostka (osoba fizyczna, czy prawna) 
przestrzegaj

ą

prawa

naruszenie prawa

=

represja/sankcja 

->przewidziana w prawie mi

ę

dzynarodowym, 

unijnym, wewn

ę

trznym (konstytucyjnym, 

cywilnym, karnym, pracy)

->wymierzana przez przewidziany do tego organ 

władzy

Dobre prawo

Dobre prawo

Dobrze 

zorganizo

wane 

organy 
władzy

Dobrze 

zorganizo

wane 

organy 
władzy

Władza jest 

legitymowa

na

demokratyc

znie

Władza jest 

legitymowa

na

demokratyc

znie

Akcepta

cja 

społecz

na

Akcepta

cja 

społecz

na

Ś

rodki 

finans

owe

Ś

rodki 

finans

owe

Skutec

zno

ść

prawa

Skutec

zno

ść

prawa

Dziedziny prawa

mi

ę

dzynarodowe

Wewn

ę

trzne/krajowe

unijne

Prawo wewn

ę

trzne 

Stanowione przez parlament, który posiada legitymacj

ę

demokratyczn

ą

Podstawowe 

ź

ródło prawa wew. to USTAWA

Adresatami prawa s

ą

organy władzy pa

ń

stwowej oraz 

jednostki (osoby fizyczne i prawne) działaj

ą

ce na  

terytorium danego pa

ń

stwa - > zasada suwerenno

ś

ci 

terytorialnej -> prawo niemieckie, francuskie, polskie



globalizacja, tworzenie si

ę

prawa ponadnarodowego np. 

prawo unijne 

Stosowaniem prawa zajmuj

ą

si

ę

organy danego pa

ń

stwa o 

charakterze wykonawczym i s

ą

downiczym 

Prawo mi

ę

dzynarodowe

Stanowione przez pa

ń

stwa, które s

ą

jednocze

ś

nie 

adresatami prawa

Podstawowe 

ź

ródło pmp to: umowa mi

ę

dzynarodowa i 

zwyczaj

Pozostałe podmioty pmp o kompetencjach 
ograniczonych: organizacja mi

ę

dzynarodowa, jednostka, 

ruch narodowowyzwole

ń

czy

Brak skutecznego systemu egzekwowania prawa, na 
zasadzie wyj

ą

tku Rada Bezpiecze

ń

stwa ONZ działaj

ą

ca 

na podstawie rdz. VII Karty Narodów Zjednoczonych, 
s

ą

dy mi

ę

dzynarodowe – Mi

ę

dzynarodowy Trybunał

Sprawiedliwo

ś

ci, Mi

ę

dzynarodowy Trybunał Karny, 

Europejskie Trybunał Praw Człowieka

Prawo unijne

Stosowane na terytoriach 27 pa

ń

stw 

członkowskich UE 

Adresowane do: instytucji unijnych, pa

ń

stw 

członkowskich, jednostek

Stosowane bezpo

ś

rednio w pa

ń

stwach 

członkowskich: „Bruksela” stanowi 

->Jan K. z Krakowa stosuje

Ma pierwsze

ń

stwo przed prawem wewn

ę

trznym  

Rodzaje prawa 

wewn

ę

trznego ze 

wzgl

ę

du na 

sposób jego 

tworzenia

System 

kontynentalny 

Prawo stanowione 

przez parlament

Podział na stanowienie 

i stosowanie prawa

USTAWA

System anglosaski

Prawo stanowione 

tak

ż

e przez s

ą

dy

Case law

Prawo wyznaniowe

np. islam

Allah jako 

ostateczny twórca 

prawa, a Koran wraz 

z Sunnami tworz

ą

Szariat tzw. 

Ś

wiete

prawo islamu