Elżbieta Kwella: Makroekonomiczne podstawy analizy. Materiały wykładowe.

1

Dr Elżbieta Kwella

WYKŁAD 2.

MAKROEKONOMICZNE PODSTAWY ANALIZY

Zagadnienia:
2. Czym zajmuje się makroekonomia?
3. Przegląd głównych problemów makroekonomicznych.
4. Strona popytu i strona podaży.
5. Podstawowe modele makroekonomiczne. Ekonomia keynesistowska i ekonomia klasyczna.
Teza: dwusystemowy model gospodarki.


CZYM ZAJMUJE SIĘ MAKROEKONOMIA


1. Bada zjawiska i procesy w skali całej gospodarki.
2. Tempo rozwoju gospodarki.
Jakie nakłady i jakie dochody są generowane? Czemu gospodarka nabiera tempa lub je traci?
3. Działalność ekonomiczna na wielu rynkach.
4. Zachowania zbiorowe.
5. Polityka gospodarcza państwa - cele, metody, narzędzia, jej skuteczność.
6. Nauka wyboru makroekonomicznego.

7.

Co wpływa na poziom produkcji, zatrudnienia i cen w kraju i jaką rolę, jeśli w ogóle, odgrywa w tym

rząd?

ISTOTA MAKROEKONOMII

Przedmiotem badania makroekonomii jest gospodarka w skali kraju i większej (grup krajów, międzynarodowych

ugrupowań gospodarczych, np. Wspólnot Europejskich, gospodarki światowej). Podstawowymi pojęciami są produkt i
dochód narodowy. Rynkowe interakcje między produktem narodowym a dochodem narodowym: produkt narodowy jest
zagregowaną podażą (AS), dochód narodowy reprezentuje zagregowany popyt (AD), stanowią sedno badań
makroekonomicznych.

zagregowana podaż Dochód

zagregowany popyt

Produkt

narodowy

Dochód

narodowy

Elżbieta Kwella: Makroekonomiczne podstawy analizy. Materiały wykładowe.

2

RODZAJE SYSTEMÓW EKONOMICZNYCH

PRZEGLĄD MAKROEKONOMII

JAK? DLACZEGO?

1.Czy korzystamy z pełnej wydajności naszego systemu ekonomicznego. Czy mamy niezaangażowane
zasoby?
2. Ekonomia pełnego zatrudnienia i bezrobocia.
3. Ekonomia pełnej produkcji i poniżej możliwości.
4. Ekonomia wydatków poniżej i powyżej możliwości.
5. Ekonomia inflacji i recesji.

6. Studium przyczyn przyspieszania i spowalniania systemu ekonomicznego.

Gospodarka
wolnorynkowa
(system wolnorynkowy,
kapitalizm rynkowy)

Gospodarka
mieszana
(różne typy systemu
realnie dominującego)

Gospodarka
planowa
(system nakazowy,
socjalizm planowany)

Podstawowe cechy:
1. Prywatna własność
- zasobów naturalnych
- kapitału realnego, finansowego
- dóbr przetworzonych;
2. Wolność wyboru
- nauki
- zatrudnienia
- wydatków
- działalności gospodarczej
- miejsca zamieszkania;
3. Interes własny
- producent maksymalizuje zysk
- pracownik dochód
- konsument satysfakcję;
4. Mechanizm rynkowy
- rynek, konkurencja regulatorem
gospodarki
- kategorie rynkowe instrumentami
gospodarczo zarządzającymi: cena,
koszt, dochód, zysk, strata, stopa %,
płaca, renta gruntowa itd. Stanowią
podstawę indywidualnych decyzji
właścicieli zasobów;
5. Ograniczona rola rządu w gospodarce.
W najbardziej liberalnej gospodarce
występuje sektor publiczny, państwo
"nocny stróż".

Mieszana
gospodarka rynkowa
(kapitalizm mieszany)

Podstawowe cechy:
1. Mechanizm rynkowy
dominuje w gospodarowaniu;
2. Interwencjonizm państwowy
istotny w gospodarce.

Mieszana
gospodarka nakazowa
(socjalizm rynkowy)

Podstawowe cechy:
1. System planowy dominuje w
gospodarce;
2. Mechanizm rynkowy -
cząstkowy udział.

Podstawowe cechy:
1. Społeczna (publiczna) własność
- zasobów naturalnych
- środków produkcji;
2. Nakazy i zakazy
instrumentami zarządzającymi
wykorzystywanymi przez centrum
(rząd). Ich podstawowym zbiorem był
dyrektywny plan centralny;
3. Planowanie produkcji
- alokacja czynników produkcji
- określanie wielkości produkcji i
usług przez dyrektywy rządowe;
4. Planowanie dystrybucji
- określanie odbiorców dóbr i usług
- określanie cen przez rząd (ceny
administrowane);
5. Ograniczona rola rynku w
gospodarce.
W praktyce nawet w fazie największej
centralizacji istniał wolny rynek
owoców i warzyw z działek
przyzagrodowych

Elżbieta Kwella: Makroekonomiczne podstawy analizy. Materiały wykładowe.

3

PRZEGLĄD GŁÓWNYCH PROBLEMÓW MAKROEKONOMICZNYCH.

BEZROBOCIE (U)

INFLACJA (



)

1. System gosp. działa zbyt wolno,

1. System gospodarczy działa zbyt szybko,

2. Nadwyżki (AD



AS),

2. Niedobory ( AD



AS ),

3. Zbyt małe wydatki,

3. Zbyt duże wydatki,

4. Producenci nie produkują,

4. Biznes, producenci próbują uzyskać więcej

środków niż ich jest,

5. Ludzie nie kupują,

5. Konsumenci próbują kupować więcej niż jest

towarów,

6. Niewykorzystane moce wytwórcze i zasoby

pracy,

6. W pełni wykorzystane wszystkie zasoby,

bieżący PKB powyżej PKB potencjalnego,

7. Recesja, depresja (kryzys).

7. Rozkwit, boom gospodarczy, przegrzanie

koniunktury,

8. Ceny, płace spadają

8. Ceny, płace rosną

STRONA POPYTU I STRONA PODAŻY

1. STRONA POPYTU

AD = C + I + G + (X - M)

decyzje

Polityka fiskalna i polityka pieniężna

2. STRONA PODAŻY

Możliwości produkcyjne gospodarki + efektywność ich wykorzystania.

- liczba godzin przepracowanych,
- produktywność pracy,
- efektywność wykorzystania zasobów.

Polityka przeciwdziałania bezrobociu strukturalnemu,
polityka przemian strukturalnych,
polityka przemysłowa,etc.

Elżbieta Kwella: Makroekonomiczne podstawy analizy. Materiały wykładowe.

4

PODSTAWOWE MODELE MAKROEKONOMICZNE

Poziom cen

Długookresowa zagregowana

(P)

podaż (LAS) = potencjalny PKB

zagregowany popyt

P

2

AD

2

P

0

AD

0

tylko zmiany cen

(nominalne)

P

1

AD

1

Y*

produkcja (PKB)

(potencjalny PKB)

Rys.1 Klasyczny długookresowy model wzrostu z giętkimi cenami: AD-LAS

tylko zmiany realne (PKB, zatrudnienia)

P

krótkookresowa zagregowana

podaż(SAS)

stały

poziom cen

P

zagregowany popyt

AD

2

AD

0

AD

1

Y

0

Y

1

Y

2

Y*

produkcja (PKB)

Rys.2 Keynesowski krótkookresowy model wzrostu z cenami sztywnymi wyjaśniający recesję
i ekspansję.
a)

b)

Poziom cen

Poziom cen

Pm LAS

LAS

P*

Pm

P*

Pn

Pn

AD

Y* produkcja (PKB)

Y* produkcja (PKB)

Rys. 3 Model dostosowań cenowych i ilościowych:

3a) - dostosowania cenowe i ilościowe przy wyższym poziomie P* i bardziej stromej krzywej zagregowanego popytu AD,

3b) dostosowania cenowe i

ilościowe przy niższym poziomie P* i bardziej płaskiej krzywej AD. Pm - cena maksymalna oznaczająca punkt zwrotny ceny z rosnącej na malejącą, Pn - najniższy
poziom cen i punkt zwrotny ceny z malejącej na rosnącą. Strzałki pionowe oznaczają dostosowania cenowe (nominalne), strzałki poziome - dostosowania ilościowe
(realne

Elżbieta Kwella: Makroekonomiczne podstawy analizy. Materiały wykładowe.

5

PODSTAWOWE MODELE MAKROEKONOMICZNE -WZORY

1. Przeciętny (ogólny) poziom cen. Wartość (suma iloczynów cen i odpowiadających im wytworzonych dóbr
finalnych w danym czasie) podzielona przez ilość tych dóbr:

P =



PiQi /Qi

gdzie: P - przeciętny (ogólny) poziom cen,

P

i

- ceny poszczególnych dóbr od 1 do n,

Q

i

- ilości poszczególnych dóbr od 1 do n.

2. Zmiany przeciętnego poziomu cen w modelu z elastycznymi cenami (klasycznym, długookresowym AD-
LAS):

P1 = M1V/Q

Prawo Fishera (szkoła monetarna): MV =



PQ,

P2 = M2V/Q M =



P (Q/V), zał. Q i V - stałe

Pn = MnV/Q

Gdzie:
P

1

, P

2

, P

n

- odpowiednio zmieniające się ceny w wyniku wzrostu ilości pieniądza w obiegu,

M

1

, M

2

, M

n

- rosnąca ilość pieniądza w obiegu,

V - stała szybkość obiegu pieniądza w gospodarce,
Q - stała ilość dóbr finalnych w gospodarce, odpowiadająca potencjalnej produkcji (Y*, potencjalnemu PKB),
tj. takiemu poziomowi PKB, przy którym majątek produkcyjny - w zwyczajowym czasie- jest w pełni
wykorzystany, a jednocześnie zatrudnienie ukształtowałoby się na tzw. potencjalnym poziomie (L*) (brak
bezrobocia przymusowego).


3. Zmiany ilości dóbr finalnych (poziomu bieżącej produkcji) w modelu z "lepkimi" cenami:

Q1 = M1V/P
Q2 = M2V/P
Qn = MnV/P

gdzie:
Q

1

, Q

2

, Q

n

- odpowiednio zmieniające się ilości dóbr finalnych (poziomy bieżącej produkcji Y, PKB),

M

1

, M

2

, M

n

- rosnąca ilość pieniądza w obiegu,

V - stała szybkość obiegu pieniądza w gospodarce,
P - stały poziom cen (ceny "lepkie", sztywne).

4. Model z dostosowaniami cenowymi i ilościowymi (na podst.: Pappel D.H.: Ćwiczenia z makroekonomii.
PWN, Warszawa1997, str.19).

AD = a + B/P

gdzie:

AD - realny zagregowany popyt (przy założeniu AD=AS),
a - popyt niezależny od ceny (wielkość egzogeniczna),
B/P - popyt zależny od ceny, inaczej 1/P B, np. P=1, wtedy popyt zależny od ceny = B, przy P=2 odpowiednio
1/P B.