Silnik i osprzęt silnika

JEDNOSTKA NAPĘDOWA I DÓŁ SILNIKA

GÓRA I PRZÓD SILNIKA

MIESZANKA PALIWOWA

ZASILANIE PALIWEM

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

GRZANIE ŚWIEC ŻAROWYCH

OCHRONA ŚRODOWISKA

ROZRUCH ŁADOWANIE

UKŁAD ZAPŁONOWY

BENZYNOWY UKŁAD WTRYSKU

UKŁAD CHŁODZENIA

UKŁAD WYDECHOWY

ZBIORNIK

ZAWIESZENIE SILNIKA

JK0B - JK0D - JK0G - JK0H - JK0J - JK0K

77 11 316 027

"Metody napraw zalecane przez producenta w niniejszej dokumentacji zostały
opracowane na podstawie warunków technicznych obowiązujących w dniu
redagowania tekstu.

Mogą one ulec zmianom w przypadku wprowadzania przez producenta modyfikacji
procesu produkcji różnych podzespołów i akcesoriów pojazdów tej marki".

SIERPIEŃ 2002

Wszelkie prawa autorskie są zastrzeżone dla RENAULT.

EDITION POLONAISE

Przedruk lub tłumaczenie, nawet częściowe, niniejszego dokumentu, jak również
używanie systemu numerów katalogowych części zamiennych są zabronione bez
wcześniejszej pisemnej zgody RENAULT.

© Renault 2002

Silnik

i osprzęt silnika

Spis treści

Strona

10A

11A

12A

JEDNOSTKA NAPĘDOWA I DÓŁ
SILNIKA

Identyfikacja silnika

10A-1

Zużycie oleju

10A-2

Ciśnienie oleju

10A-3

Zespół silnik i skrzynia biegów

10A-4

Miska olejowa

10A-18

Pompa olejowa

10A-23

Sonda poziomu oleju

10A-26

Wymiennik temperatury oleju

10A-27

GÓRA I PRZÓD SILNIKA

Pasek klinowy akcesoriów

11A-1

Pasek rozrządu

11A-5

Mieszanka paliwowa

Dane techniczne

12A-1

Tłumik szumów ssania

12A-4

Układ zasysania powietrza

12A-5

Filtr powietrza

12A-9

Obudowa filtra powietrza

12A-12

Przepustnica z silnikiem

12A-14

Obudowa dyfuzora

12A-19

System wyłączania silnika

12A-21

Kolektor ssący

12A-27

Rampa wtrysku

12A-39

Dolny kolektor

12A-41

Dolny kolektor - Zawór turbulencyjny 12A-47

Strona

12B

13A

Kolektor wydechowy

12A-48

Kolektory

12A-53

Kolektor wydechowy - rząd przedni 12A-56
Kolektor wydechowy - rząd tylny

12A-59

Środkowe przewody wydechowe

12A-61

Kolektory i środkowe przewody
wydechowe

12A-64

Zawór recyrkulacji gazów
spalinowych - Wymiennik

12A-65

doładowanie

Zawór regulacji ciśnienia

12B-1

Zawór redukujący ciśnienie

12B-4

Regulacja ciśnienia

12B-5

Turbosprężarka

12B-8

Wymiennik powietrza

12B-23

ZASILANIE PALIWEM

Obwód zasilania paliwem

13A-1

Obwód zasilania olejem
napędowym

13A-2

Filtr benzyny

13A-5

Filtr oleju napędowego

13A-6

Rampa wtrysku - Wtryskiwacze

13A-9

Pompa zasilająca

13A-12

Kontrola ciśnienia zasilania

13A-13

Kontrola wydatku pompy zasilającej

13A-15

Kontrola ciśnienia
i przepływu oleju napędowego

13A-17

Urządzenie antyperkolacyjne

13A-18

Strona

13B

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Dane techniczne

13B-1

Cechy szczególne

13B-10

Czystość

13B-24

Rozmieszczenie elementów

13B-28

Pompa wysokiego ciśnienia

13B-45

Wtryskiwacze 13B-66
Rampa wtrysku

13B-82

Przewody wysokiego ciśnienia

13B-95

Czujnik ciśnienia

13B-100

Regulator ciśnienia

13B-104

Sonda temperatury oleju
napędowego

13B-109

Osłona rampy

13B-110

Potencjometr przyspieszenia

13B-115

Moduł elektroniczny

13B-117

Moduł mocy

13B-120

Lampka kontrolna wtrysku

13B-121

Funkcja blokady rozruchu

13B-124

Strategia wtrysku - Klimatyzacja

13B-125

Korekta obrotów biegu jałowego

13B-131

Regulacja i ograniczenie prędkości 13B-134
Centralny system kontroli
temperatury płynu

13B-137

Urządzenie antyperkolacyjne

13B-140

Przeznaczenie ścieżek modułu
elektronicznego

13B-141

Strona

13C

14A

16A

17A

Grzanie świec żarowych

Blok grzania świec żarowych

13C-1

Świece żarowe

13C-3

Sterowanie grzaniem świec
żarowych przed i po rozruchu

13C-5

ochrona środowiska

Pochłanianie oparów benzyny

14A-1

Pochłanianie oparów oleju

14A-6

Recyrkulacja gazów spalinowych
EGR

14A-12

rozruch - ładowanie

Alternator

16A-1

Rozrusznik

16A-7

zapłon

Zapłon statyczny

17A-1

Świece

17A-3

Strona

17B

Układ wtrysku benzynowy

Rozmieszczenie elementów

17B-1

Potencjometr przyspieszenia

17B-9

Moduł elektroniczny

17B-11

Cechy szczególne

17B-13

Lampka kontrolna wtrysku

17B-15

Funkcja blokady rozruchu

17B-17

Strategia wtrysku - Klimatyzacja

17B-18

Przepustnica z silnikiem

17B-21

Korekta obrotów biegu jałowego

17B-22

Korekta dostosowawcza obrotów
biegu jałowego

17B-23

Regulacja składu mieszanki

17B-24

Korekta dostosowawcza składu
mieszanki

17B-26

Centralny system kontroli
temperatury płynu

17B-27

Przestawiacz faz rozrządu

17B-28

Regulacja ciśnienia doładowania

17B-29

Regulacja i ograniczanie prędkości 17B-31
Cechy szczególne systemu
"On Board Diagnostic"

17B-33

Warunki zapalenia się kontrolki
"On Board Diagnostic"

17B-34

Warunki prowadzenia diagnostyki
"On Board Diagnostic"

17B-35

Diagnostyka wykrywania wypadania
zapłonu

17B-36

Diagnostyka katalizatora

17B-37

Diagnostyka sondy lambda

17B-38

Przeznaczenie ścieżek modułu
elektronicznego

17B-39

Strona

19A

19B

19C

19D

układ chłodzenia

Dane techniczne

19A-1

Wlewanie płynu - odpowietrzanie

19A-2

Kontrola

19A-3

Schemat

19A-4

Termostat

19A-9

Chłodnica

19A-10

Pompa wodna

19A-12

układ wydechowy

Wiadomości ogólne

19B-1

Zespół linii

19B-3

Katalizator

19B-8

Katalizator wstępny

19B-15

Tłumik środkowy

19B-19

zbiornik

Opróżnianie zbiornika paliwa

19C-1

Zbiornik paliwa

19C-3

Rura wlewu paliwa

19C-11

Czujnik poziomu

19C-12

Pompa ze wskaźnikiem poziomu

19C-13

Filtr benzyny

19C-14

zawieszenie silnika

Zawieszenie elastyczne

19D-1

JEDNOSTKA NAPĘDOWA I DÓŁ SILNIKA

Identyfikacja silnika

10A

10A-1

110A

JEDNOSTKA NAPĘDOWA I DÓŁ SILNIKA

Identyfikacja silnika

Z listą Podręczników Napraw silnika należy się zapoznać zależnie od typu silnika:
– silniki F4R wolnossący i F4R z turbosprężarką

Zeszyt dotyczący silnika

Mot. F4 i Nota Techniczna na temat silnika F4R,

– silnik F9Q

Zeszyt dot. silnika

Mot. F9Q,

– silnik G9T

Podręcznik dotyczący silnika

Mot. G9T,

– silnik P9X

Zeszyt dot. silnika

P9X (Nota Techniczna 3621A).

Typ

pojazdu

Silnik

Skrzynia

biegów

Automatyczna

skrzynia

biegów

Pojemność

skokowa (cm

)

Średnica

tłoka (mm)

Skok tłoka

(mm)

Stopień

sprężania

JK0K

F4R

wolnossący

PK6

1998

82,7

9,5/1

JK0B-

JK0D

F4R

z turbosprężarką

PK6

SU1

1998

82,7

9,5/1

JK0G

F9Q

PK6

1870

19/1

JK0H

G9T

PK6

SU1

2188

18/1

JK0J

P9X

SU1

2958

87,5

18,5/1

JEDNOSTKA NAPĘDOWA I DÓŁ SILNIKA

Zużycie oleju

10A

10A-2

Zużycie oleju

I - PROCEDURA POMIARU ZUŻYCIA OLEJU

1 - Napełnienie do poziomu maksymalnego

Operację tę należy wykonywać przy rozgrzanym silniku, po włączeniu się zespołu wentylatora.
Zatrzymać silnik.
Odczekać 2 minuty aż olej spłynie całkowicie do miski.
Dokonać wzrokowej kontroli przy pomocy bagnetu pomiarowego.
Uzupełnić do oznaczenia "MAXI".
Wykonać znak farbą jednocześnie na korku wlewu i korku spustowym miski olejowej w celu późniejszego
sprawdzenia, czy nie były demontowane.

2 - Eksploatacja przez klienta

Poinformować klienta, że może przejechać około 2000 km i że nie należy przekraczać oznaczenia "MINI".

3 - Uzupełnienie poziomu oleju

Czynność należy wykonywać przy rozgrzanym silniku i po włączeniu się zespołu wentylatora.
Zatrzymać silnik.
Odczekać 2 minuty aż olej spłynie całkowicie do miski.
Dokonać wzrokowej kontroli przy pomocy bagnetu pomiarowego.
Uzupełnić do oznaczenia "MAXI".
Zanotować ilość oleju i przebieg kilometrów począwszy od ostatniego uzupełnienia oleju.

4 - Pomiar zużycia oleju

Zużycie oleju =

Ilość oleju wlanego przy uzupełnieniu poziomu (w litrach)

Liczba kilometrów (w tysiącach)

JEDNOSTKA NAPĘDOWA I DÓŁ SILNIKA

Ciśnienie oleju

10A

10A-3

Ciśnienie oleju

I - KONTROLA

Zestaw Mot. 836.05

Kontrolę ciśnienia oleju należy przeprowadzać przy
rozgrzanym silniku (do około 80 °°°°C).
Użyć tulei o długości 22 mm.

II - EKSPLOATACJA

Podłączyć manometr zamiast czujnika ciśnienia oleju.

III - KONTROLA SILNIKA

Silnik F4R
– Bieg jałowy

: 1 bar

– 3000 obr./min: 3 bary

Silnik F9Q
– Bieg jałowy

: 1,2 bara

– 3000 obr./min: 3,5 bara

Silnik G9T
– Bieg jałowy

: 1,6 bara

– 3000obr./min: 4 bary

Silnik P9X
– Bieg jałowy

: 1,5 bara

– 4700 obr./min: 2,9 bara

Silnik F4R

wolnossący

Silnik F4R z

turbosprężarką

Silnik

F9Q

Silnik

G9T

Silnik P9X

C + F

B + F F + E

+ C

Mot. 1658

(H) + F

JEDNOSTKA NAPĘDOWA I DÓŁ SILNIKA

Zespół silnik - skrzynia biegów

10A

10A-4

Zespół silnik - skrzynia biegów

DEMONTAŻ

Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku.

Wymontować:
– obudowę filtra powietrza,
– osłony silnika,
– akumulator,
– przednie koła,
– osłonę pod silnikiem,
– fartuchy przeciwbłotne prawy i lewy, jak również

osłony boczne.

Spuścić płyny z następujących układów:
– układ klimatyzacji przy użyciu urządzenia

specjalistycznego,

– układ chłodzenia przez dolny przewód chłodnicy przy

pomocy przyrządu Mot. 1202-01, Mot. 1202-02 lub
Mot. 1448,

– skrzyni biegów i silnika w razie potrzeby.

Wymontować przewody zasilające w paliwo.

NIEZBĘDNE NARZĘDZIA SPECJALISTYCZNE

Mot. 1202-01 Szczypce do pierścieni

zaciskowych (duży model)

Mot. 1202-02 Szczypce do pierścieni

zaciskowych (mały model)

Mot. 1448

Szczypce dystansowe do
pierścieni zaciskowych

T. Av. 476

Ściągacz przegubów

Mot. 1372

Zestaw do ściągania śrub ze
zrywanym łbem z pompy wtrysku

Mot. 1390

Wspornik do demontażu-montażu
zespołu napędowego

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m)

Śruba mocująca zaciski

10,5

Śruby z nakrętkami dolnych części
amortyzatorów

Nakrętki dolnych przegubów kulistych

Śruba mocująca osłonę półosi

Nakrętki przegubów kierowniczych

3,7

Śruba mocująca górny drążek
zawieszenia elastycznego

10,5

Śruba mocująca do nadwozia ogranicznik
wychylenia zawieszenia elastycznego

2,1

Śruba mocująca do silnika uchwyt
zawieszenia elastycznego

6,2

Śruby mocujące drążek reakcyjny
silnika:do ramy silnika

10,5

Śruba mocująca drążek reakcyjny do
silnika

Śruby mocujące podłużnice aluminiowe
do dolnej belki

4,4

Śruby mocujące ściągi podłużnic
aluminiowych

4,4

Śruba mocująca koło

UWAGA:
Podczas wykonywania tej operacji, konieczne jest
przymocowanie pojazdu do podnośnika za pomocą
taśmy, w celu utrzymania równowagi.
Zapoznać się z rozdziałem 02A "Podnośnik
kolumnowy" w celu poznania procedury zakładania
taśmy.

JEDNOSTKA NAPĘDOWA I DÓŁ SILNIKA

Zespół silnik - skrzynia biegów

10A

10A-5

SILNIKI F9Q,

G9T i P9X

Silniki wysokoprężne

Wymontować przewody doprowadzające (1) i
odprowadzające (2) filtra oraz złącze elektryczne (3).

Założyć korki zabezpieczające przed
zanieczyszczeniem.

JEDNOSTKA NAPĘDOWA I DÓŁ SILNIKA

Zespół silnik - skrzynia biegów

10A

10A-6

WSZYSTKIE TYPY

SILNIKÓW

Wymontować nakrętki dolnych przegubów kulistych (w
razie potrzeby użyć klucza sześciokątnego
przyciętego na wymiar X = 22 mm w celu
unieruchomienia przegubów).

Wymontować zaciski hamulców w miejscu (4) i
zaczepić je na sprężynach zawieszenia.

Odłączyć złącza czujników ABS (5).

Wymontować:
– przeguby kuliste układu kierowniczego przy pomocy

przyrządu T. Av. 476,

– dwie śruby wspornika mocowania półosi na

wsporniku łożyska (z prawej strony pojazdu),

– śruby mocujące osłonę półosi (z lewej strony

pojazdu, w wersjach z mechaniczną skrzynią biegów
PK6),

– dwa mocowania dolnej części amortyzatora (6).

Odłączyć półoś napędową.

Wymontować zespół "piasta-półoś".

Odłączyć złącza świateł przeciwmgielnych.

JEDNOSTKA NAPĘDOWA I DÓŁ SILNIKA

Zespół silnik - skrzynia biegów

10A

10A-7

WSZYSTKIE TYPY

SILNIKÓW

Wymontować:
– przewód spryskiwacza reflektorów, jeżeli pojazd jest

w niego wyposażony,

– zderzak,
– zbiornik wyrównawczy zespołu wspomagania

kierownicy i jego wspornik,

– osłony wlotów chłodzenia,
– rynienki pokrywy,
– reflektory,
– górną belkę (7).

Wymontować płytkę przekaźników (8).

Odpiąć wsporniki bezpieczników (9).

Odłączyć:
– złącza wiązki przewodów elektrycznych silnika -

kabiny (10),

– dwa przewody masowe (11).

Wywiercić trzy śruby niezrywalne posługując się
wiertłem 5 mm w osi śrub (12).

Wymontować:
– śruby za pomocą przyrządu Mot. 1372,
– skrzynkę akumulatora.

Odsunąć moduł elektroniczny i jego wspornik.

JEDNOSTKA NAPĘDOWA I DÓŁ SILNIKA

Zespół silnik - skrzynia biegów

10A

10A-8

WSZYSTKIE TYPY

SILNIKÓW

SKRZYNIA BIEGÓW PK6

Wymontować:
– elementy sterujące skrzyni biegów (13),
– hydrauliczne sterowanie sprzęgła (14).

SKRZYNIA BIEGÓW SU1

Wymontować element sterujący skrzyni biegów (15).

Odłączyć przewód wspomagania siłownika układu
hamulcowego.

Wymontować:
– elastyczne przewody powietrza wymiennika (F4R z

turbosprężarką, F9Q) i stabilizatora ciśnienia (G9T),

– elastyczne przewody kolektora ssącego i

turbosprężarki (P9X),

– górny przewód gumowy chłodnicy.

Odłączyć:
– złącze zespołu wentylatora,
– złącze elektryczne opornika zespołu wentylatora.

Wymontować:
– zespół wentylatora,
– przewody klimatyzacji w sprężarce.

Wymontować oba przewody (16).

UWAGA:
Zatkać przewody, by uniknąć wypłynięcia płynu.

UWAGA:
Należy koniecznie wymienić elastyczne przewody
wymiennika F4R z turbosprężarką w czasie
montażu.

UWAGA:
Założyć koniecznie korki na odłączone przewody
klimatyzacji, by uniknąć przeniknięcia wilgoci do
układu.

JEDNOSTKA NAPĘDOWA I DÓŁ SILNIKA

Zespół silnik - skrzynia biegów

10A

10A-9

WSZYSTKIE TYPY

SILNIKÓW

Wymontować przewód wspomagania kierownicy (17),
przy kolumnie i zbiorniku układu wspomagania.

JEDNOSTKA NAPĘDOWA I DÓŁ SILNIKA

Zespół silnik - skrzynia biegów

10A

10A-10

SILNIK P9X

Wymontować przewody wymiennika oleju w module
odcinającym dopływ oleju.

JEDNOSTKA NAPĘDOWA I DÓŁ SILNIKA

Zespół silnik - skrzynia biegów

10A

10A-11

WSZYSTKIE TYPY

SILNIKÓW

Wymontować:
– ściągi (18),
– dwie aluminiowe podłużnice (19),
– mocowania blaszanej osłony zespołu ABS.

Odłączyć złącza bloku grzania świec żarowych (silniki
diesel).

Wymontować:
– dolne mocowania układu chłodzenia (20),
– układ chłodzenia wraz z dolną poprzeczką,
– drążek reakcyjny silnika,
– mocowania wspornika rury wydechowej.

Odłączyć elastyczne przewody nagrzewnicy powietrza
przy pomocy przyrządu Mot. 1448 w (21).

JEDNOSTKA NAPĘDOWA I DÓŁ SILNIKA

Zespół silnik - skrzynia biegów

10A

10A-12

SILNIKI

F4R i F9Q

Zamontować przyrząd Mot. 1390 pod silnikiem.
Podkładki muszą być koniecznie umieszczone pod
strefą zaznaczoną na szaro (22).

JEDNOSTKA NAPĘDOWA I DÓŁ SILNIKA

Zespół silnik - skrzynia biegów

10A

10A-13

Zamontować przyrząd Mot. 1390 pod silnikiem.
Podkładki muszą być koniecznie umieszczone pod
strefą zaznaczoną na szaro (24).

SILNIK G9T

JEDNOSTKA NAPĘDOWA I DÓŁ SILNIKA

Zespół silnik - skrzynia biegów

10A

10A-14

SILNIK P9X

Zamontować przyrząd Mot. 1390 pod silnikiem.
Podkładki muszą być koniecznie umieszczone pod
strefą zaznaczoną na szaro (25).

JEDNOSTKA NAPĘDOWA I DÓŁ SILNIKA

Zespół silnik - skrzynia biegów

10A

10A-15

WSZYSTKIE TYPY

SILNIKÓW

Wymontować przedni wspornik zawieszenia
elastycznego z prawej strony.

Wymontować nakrętkę (26).

Wybić śrubę przy pomocy wybijaka z brązu.

Wymontować silentblok (27).

W przypadku silników G9T i P9X, wymontować
wspornik skrzyni biegów (28).

UWAGA:
Sprawdzić, czy silnik jest ustawiony na wsporniku,
przed całkowitym dokręceniem śrub.

UWAGA:
Podkładki przyrządu Mot. 1390 muszą prawie
stykać się z silnikiem, w wyniku wybijania, silnik
ustawi się na wsporniku.

JEDNOSTKA NAPĘDOWA I DÓŁ SILNIKA

Zespół silnik - skrzynia biegów

10A

10A-16

SILNIK P9X

Przesunąć silnik do przodu.

Wymontować:
– ekrany termiczne,
– katalizator - w celu ułatwienia demontażu przy

podnoszeniu pojazdu.

JEDNOSTKA NAPĘDOWA I DÓŁ SILNIKA

Zespół silnik - skrzynia biegów

10A

10A-17

WSZYSTKIE TYPY

SILNIKÓW

Unieść nadwozie, przesuwając lekko silnik do przodu,
aby zapewnić przejście między ramą silnika a skrzynią
biegów.

Wyjąć silnik przy pomocy przyrządu Mot. 1390.

MONTAŻ

Umieścić zespół silnik-skrzynia biegów w pojeździe.

Zamontować:
– wspornik lewego zawieszenia elastycznego,
– wspornik prawego zawieszenia elastycznego,
– drążek reakcyjny silnika.

Patrz rozdział 19D "Zawieszenie elastyczne" w celu
dokręcenia wsporników momentem.

Dolać płynu hamulcowego do zbiornika w celu
odpowietrzenia sprzęgła.

Odpowietrzyć sprzęgło (patrz rozdział 37A
"Sterowanie elementami mechanicznymi").

Uzupełnić płyn hamulcowy do właściwego poziomu.

Sprawdzić prawidłowe działanie zespołu sprzęgła.

Montaż należy wykonać w kolejności odwrotnej do
demontażu.

Wymienić śruby niezrywalne na nowe śruby
niezrywalne.

Wykonać następujące czynności:
– wlać olej do skrzyni biegów - w razie potrzeby,
– wlać olej do silnika - w razie potrzeby,
– wlać do pełna płyn i odpowietrzyć układ chłodzenia

(patrz rozdział 19A "Napełnianie-odpowietrzanie"),

– wlać do pełna olej do układu wspomagania

kierownicy i wykonać odpowietrzenie układu,

– wlać płyn do układu klimatyzacji za pomocą

urządzenia specjalistycznego.

Dokręcić momentem:
– śruby mocujące zaciski (10,5 daN.m) przy użyciu

Loctite FRENBLOC,

– śruby z nakrętkami dolnej części amortyzatora

(18 daN.m),

– nakrętki dolnych przegubów kulistych

(11 daN.m),

– śruby mocujące osłonę półosi (3 daN.m),
– nakrętki przegubów kierowniczych (3,7 daN.m),
– śruby mocujące górny drążek zawieszenia

elastycznego (10,5 daN.m),

– śruby mocujące do nadwozia ogranicznik

wychylenia zawieszenia elastycznego
(2,1 daN.m),

– śruby mocujące do silnika uchwyt zawieszenia

elastycznego (6,2 daN.m),

– śruby mocujące drążek reakcyjny silnika do ramy

silnika (10,5 daN.m),

– śruby mocujące drążek reakcyjny silnika do

silnika (18 daN.m),

– śruby mocujące podłużnice aluminiowe do

dolnej belki (4,4 daN.m),

– śruby mocujące ściągi podłużnic aluminiowych

(4,4 daN.m).

Kilkakrotnie wcisnąć pedał hamulca, by tłoki zetknęły
się z klockami i tarczami hamulcowymi.

Dokręcić momentem śruby mocujące kół
(13 daN.m).

Jeżeli pojazd jest wyposażony w lampy ksenonowe,
dokonać koniecznie ustawienia początkowych
parametrów systemu (patrz rozdział 8).

UWAGA:
Należy prawidłowo zamocować przewód
hamulcowy i wiązkę przewodów czujnika ABS.

UWAGA:
Podłączyć akumulator; wykonać konieczne
przystosowania (patrz rozdział 8).

JEDNOSTKA NAPĘDOWA I DÓŁ SILNIKA

Miska olejowa

10A

10A-18

SILNIK F9Q

Miska olejowa

DEMONTAŻ

Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku.

Odłączyć akumulator.

Zdjąć osłony silnika.

Spuścić olej z silnika.

Wymontować:
– obudowę filtra powietrza,
– śruby (1) i (2) oraz drążka reakcyjnego silnika,

– miskę olejową.

Oczyścić powierzchnię uszczelki.

MONTAŻ

Nałożyć odrobinę środka RHODORSEAL 5661 w
miejscu (3) (po obu stronach podpory Nr 1) oraz w (4)
(miejsce przecięcia płyty zamykającej wału korbowego
i bloku cylindrów).

Zamontować miskę olejową z nową uszczelką.

Wstępnie dokręcić śruby (0,5 daN.m) we wskazanej
kolejności.

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m)

Wstępnie dokręcić śruby

0,5

Śruba miski olejowej

1,4

Drążek na ramie

10,5

Drążek na silniku

JEDNOSTKA NAPĘDOWA I DÓŁ SILNIKA

Miska olejowa

10A

10A-19

SILNIK F9Q

Dokonać końcowego dokręcenia śrub miski olejowej
(1,4 daN.m) w zalecanej kolejności i zalecanym
momentem.

Dokręcić drążek reakcyjny silnika:
– Drążek na ramie 10,5 daN.m.
– Drążek na silniku 18 daN.m.

Napełnić silnik olejem.

UWAGA:
Podłączyć akumulator; wykonać konieczne
przystosowania (patrz rozdział 8).

JEDNOSTKA NAPĘDOWA I DÓŁ SILNIKA

Miska olejowa

10A

10A-20

SILNIK G9T

DEMONTAŻ

Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku.

Odłączyć akumulator.

Wymontować:
– obudowę filtra powietrza,
– osłony silnika,
– osłonę pod silnikiem,
– wspornik przewodów wspomagania kierownicy.

Odsunąć przewody układu wspomagania kierownicy.

Spuścić olej z silnika.

Wymontować miskę olejową.

Oczyścić i odtłuścić przylgnie uszczelek.

MONTAŻ

Nałożyć środek RHODORSEAL 5661 w miejscu (A).

Zamontować miskę olejową z nową uszczelką i
wstępnie dokręcić śruby (0,5 daN.m) w zalecanej
kolejności.

Dokręcić w zalecanej kolejności i zalecanym
momentem śruby miski olejowej (0,9 daN.m).

Zamontować mocowania przewodów układu
wspomagania kierownicy.

Napełnić silnik olejem.

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m)

Wstępnie dokręcić śruby

0,5

Śruba miski olejowej

0,9

UWAGA:
Podłączyć akumulator; wykonać konieczne
przystosowania (patrz rozdział 8).

JEDNOSTKA NAPĘDOWA I DÓŁ SILNIKA

Miska olejowa

10A

10A-21

SILNIK P9X

DEMONTAŻ

Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku.

Odłączyć akumulator.

Spuścić olej z silnika.

Wymontować:
– obudowę filtra powietrza,
– osłony silnika,
– osłonę pod silnikiem,
– elastyczny przewód powietrza w kolektorze ssącym,
– wskaźnik poziomu oleju oraz mocowania prowadnicy

wskaźnika,

– przewód powrotny oleju w misce olejowej.

Odłączyć złącze sondy poziomu oleju silnikowego.

Wymontować:
– drążek reakcyjny silnika i jego wspornik w misce

olejowej,

– pasek napędowy akcesoriów.

Wymontować:
– mocowanie wspornika wielofunkcyjnego miski

olejowej,

– mocowania sprężarki klimatyzacji.

Odsunąć nieznacznie wspornik wielofunkcyjny miski
olejowej.

Wymontować:
– mocowania miski olejowej,
– miskę olejową.

CZYSZCZENIE

MOMENTY DOKRĘCANIA (w daN.m)

Śruba miski olejowej

2,5

Śruba o średnicy 10 mm sprężarki
klimatyzacji

Śruba o średnicy 8 mm sprężarki
klimatyzacji

2,5

Śruba czujnika poziomu oleju

UWAGA:
Metoda demontażu paska akcesoriów jest opisana
w rozdziale 11A "Pasek napędowy akcesoriów".

UWAGA:
Nie zarysować płaszczyzny uszczelek aluminiowych
powierzchni.
Założyć rękawice na czas wykonywania tej
czynności.
Oczyścić powierzchnie uszczelek przy użyciu
środka Décapjoint, aby oddzielić część uszczelki
przyklejoną do miski olejowej i bloku cylindrów.
Nałożyć produkt na część przeznaczoną do
oczyszczenia;
odczekać dziesięć minut, a następnie usunąć resztki
przy użyciu drewnianej szpachelki.

JEDNOSTKA NAPĘDOWA I DÓŁ SILNIKA

Miska olejowa

10A

10A-22

SILNIK P9X

MONTAŻ

Nałożyć pasek produktu RHODORSEAL 5661 o
średnicy około 3- 4 mm na powierzchnię miski
olejowej.

Dokręcić w zalecanej kolejności i zalecanym
momentem śruby miski olejowej (2,5 daN.m).

Montaż pozostałych części wykonywać w kolejności
odwrotnej do czynności demontażu.

Dokręcić momentem:
– śruby o średnicy 10 mm sprężarki klimatyzacji

(5 daN.m),

– śruby o średnicy 8 mm sprężarki klimatyzacji

(2,5 daN.m),

– śrubę czujnika poziomu oleju (1 daN.m).

Metoda montażu paska akcesoriów została opisana w
rozdziale 11A "Pasek napędowy akcesoriów".

Nalać oleju silnikowego.

UWAGA:
Zamontować prowadnicę czujnika z nowymi
uszczelkami.

UWAGA:
Podłączyć akumulator; wykonać konieczne
przystosowania (patrz rozdział 8).

JEDNOSTKA NAPĘDOWA I DÓŁ SILNIKA

Pompa olejowa

10A

SILNIK G9T

Pompa olejowa

DEMONTAŻ

Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku.

Odłączyć akumulator.

Wymontować:
– obudowę filtra powietrza,
– osłonę pod silnikiem.

Zlać olej silnikowy.

Wymontować:
– miskę olejową (patrz metoda opisana w

rozdziale 10A "Miska olejowa").

– śruby mocujące (1) pompę oleju.

Poluzować śrubę (2).

Obrócić miskę pompy olejowej, zwracając uwagę, by
koło zębate (3) zostało na miejscu.

Wymontować pompę oleju.

MONTAŻ

Wykonać czynności demontażu w odwrotnej
kolejności.

Zamontować pompę oleju.

Dokręcić śruby mocujące pompę olejową
(2,5 daN.m).

Patrz rozdział 10A "Miska olejowa" w celu
zapoznania się ze sposobem montażu miski olejowej.

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m)

Śruba mocująca pompy olejowej

2,5

UWAGA:
Podłączyć akumulator; wykonać konieczne
przystosowania (patrz rozdział 8).

10A-23

JEDNOSTKA NAPĘDOWA I DÓŁ SILNIKA

Pompa olejowa

10A

SILNIK P9X

Procedura demontażu i montażu pompy olejowej
została opisana w zeszycie dotyczącym silnika P9X
(Nota Techniczna 3621A).

10A-24

JEDNOSTKA NAPĘDOWA I DÓŁ SILNIKA

Pompa olejowa

10A

SILNIKI

F4R i F9Q

Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku.

Wymontować obudowę filtra powietrza.

Odłączyć akumulator.

Wymontować osłonę pod silnikiem.

Spuścić olej z silnika.

Wymontować miskę olejową (patrz rozdział 10A
"Miska olejowa").

Demontaż pompy olejowej nie nastręcza trudności.

Wykonać czynności demontażu w odwrotnej
kolejności.

UWAGA:
Podłączyć akumulator; wykonać konieczne
przystosowania (patrz rozdział 8).

10A-25

JEDNOSTKA NAPĘDOWA I DÓŁ SILNIKA

Sonda poziomu oleju

10A

SILNIK G9T

Sonda poziomu oleju

DEMONTAŻ

Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku.

Odłączyć akumulator.

Wymontować:
– obudowę filtra powietrza,
– osłony silnika.

Odłączyć złącze elektryczne sondy poziomu oleju.

Wymontować dwie śruby mocujące sondę poziomu
oleju.

MONTAŻ

Wykonać czynności demontażu w odwrotnej
kolejności.

WAŻNE:
Wyjąć sondę, nie ciągnąc "na siłę", lecz obracając
lekko w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek
zegara, aby uniknąć jej uszkodzenia.

UWAGA:
Podłączyć akumulator; wykonać konieczne
przystosowania (patrz rozdział 8).

10A-26

JEDNOSTKA NAPĘDOWA I DÓŁ SILNIKA

Wymiennik temperatury oleju

10A

SILNIK P9X

Wymiennik temperatury oleju

DEMONTAŻ

Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku.

Wymontować:
– obudowę filtra powietrza,
– osłony silnika.

Odłączyć akumulator.

Wymontować zderzak (patrz rozdział 54A "Demontaż
przedniego zderzaka").

Spuścić olej z wymiennika przez dolny przewód (1).

Wymontować:
– górny przewód (2),
– dwie spinki (3),
– wymiennik oleju.

MONTAŻ

Zamontować:
– chłodnicę i obie spinki,
– dolny przewód oleju (3 daN.m) (1) przy pomocy

płaskiego klucza 28 mm i klucza
dynamometrycznego "do niewielkich
momentów".

Napełnić koniecznie wymiennik przed ponownym
montażem.

METODA NAPEŁNIANIA WYMIENNIKA

Wymontować przewody w module odcinającym
dopływ oleju (4), w celu ułatwienia napełniania
wymiennika (odpowietrzenie).

NIEZBĘDNE WYPOSAŻENIE

Klucz płaski 28 mm

Klucz dynamometryczny "do niewielkich

momentów"

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m)

Przewód oleju

UWAGA:
Moduł odcinający dopływ oleju jest wyposażony w
sondę termostatyczną, która uniemożliwia przepływ
oleju silnikowego do wymiennika, gdy temperatura
oleju wynosi poniżej 110 °°°°C, w związku z tym
napełnienie wymiennika jest bezwzględnie
konieczne przed jego ponownym zamontowaniem.

10A-27

JEDNOSTKA NAPĘDOWA I DÓŁ SILNIKA

Wymiennik temperatury oleju

10A

SILNIK P9X

Dokonać napełnienia wymiennika przez otwór
górnego przewodu (5) przy pomocy strzykawki, do
przelania zbiornika.

Zamontować ponownie górny przewód.

Dokręcić momentem 3 daN.m.

Wymontować wlew (6).

Kontynuować napełnianie przy pomocy strzykawki, do
przelania zbiornika.

Zamontować wlew.

Kontynuować napełnianie aż do przelania zbiornika
przez górny przewód (7) modułu odcinającego dopływ
oleju.

Zamontować przewody z nowymi uszczelkami w
module odcinającym dopływ oleju.

Wykonać czynności demontażu w odwrotnej
kolejności.

UWAGA:
Pojemność wymiennika i przewodów wynosi około
0,8 l.

UWAGA:
Podłączyć akumulator; wykonać konieczne
przystosowania (patrz rozdział 8).

10A-28

GÓRA I PRZÓD SILNIKA

Pasek klinowy akcesoriów

11A

11A-1

111A

SILNIKI

F4R - F9Q

GÓRA I PRZÓD SILNIKA

Pasek klinowy akcesoriów

DEMONTAŻ

Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku.

Odłączyć akumulator.

Wymontować:
– obudowę filtra powietrza,
– osłonę silnika,
– prawe, przednie koło.
– przednią część chlapacza,
– boczną osłonę.

W celu wymontowania paska, obracać automatyczną
rolką napinacza paska w kierunku wskazanym poniżej
za pomocą klucza oczkowego wygiętego 16 mm.

Wymontować pasek klinowy akcesoriów.

MONTAŻ

WAŻNE:
Wymontowanego paska nie należy ponownie
zakładać; należy go wymienić.

Przed montażem nowego paska oczyścić szczotką
wycięcia koła pasowego wału korbowego w celu
wyeliminowania wszelkich osadów.

Wykonać czynności demontażu w odwrotnej
kolejności.

GÓRA I PRZÓD SILNIKA

Pasek klinowy akcesoriów

11A

11A-2

SILNIK G9T

DEMONTAŻ

Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku.

Odłączyć akumulator.

Wymontować:
– obudowę filtra powietrza,
– osłonę silnika,
– prawe, przednie koło.
– przednią część chlapacza,
– boczną osłonę.

Obrócić automatyczną rolkę napinacza w lewo za pomocą klucza służącego
do luzowania paska. Zablokować napinacz poprzez włożenie klucza
ampulowego o rozmiarze 4 mm w otwór (1).

MONTAŻ

UWAGA:
Wymontowanego paska nie należy ponownie zakładać; należy go
wymienić.

Przed montażem nowego paska, oczyścić szczotką wycięcia koła
pasowego wału korbowego w celu usunięcia wszelkich osadów.

Wykonać czynności demontażu w odwrotnej kolejności.

GÓRA I PRZÓD SILNIKA

Pasek klinowy akcesoriów

11A

11A-3

SILNIK P9X

DEMONTAŻ

Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku.

Odłączyć akumulator.

Wymontować:
– obudowę filtra powietrza,
– osłonę silnika,
– prawe, przednie koło.
– przednią część chlapacza,
– boczną osłonę.

Delikatnie obracać automatyczną rolką napinacza w
kierunku wskazanym poniżej, za pomocą klucza
oczkowego 19 mm, w celu rozprężenia paska.

Wymontować pasek.

MONTAŻ

WAŻNE:
Wymontowanego paska nie należy ponownie
zakładać; należy go wymienić.

Przed montażem nowego paska, oczyścić
szczotką wycięcia koła pasowego wału korbowego
w celu usunięcia wszelkich osadów.

Wykonać czynności demontażu w odwrotnej
kolejności.

MOMENTY DOKRĘCANIA (w daN.m)

Śruba rolki napinacza

2,5

Śruby rolek nawijaczy

5,8

GÓRA I PRZÓD SILNIKA

Pasek klinowy akcesoriów

11A

11A-4

SILNIK F4R

wolnossący

Niżej opisana metoda przedstawia demontaż-
montaż paska rozrządu w przypadku, gdy koło
zębate wału korbowego nie posiada wbudowanego
zaczepu.

Metoda ta ma zastosowanie WYŁĄCZNIE do
SILNIKA F4R WOLNOSSĄCEGO.

Obejmuje ona dwie różne procedury naciągu
paska rozrządu w zależności od tego, czy
wyjmowane są lub nie koła pasowe wałków
rozrządu.

NIEZBĘDNE NARZĘDZIA SPECJALISTYCZNE

Mot. 799-01

Blokada wałków dla paska
zębatego rozrządu

Mot. 1054

Blokada Górnego Martwego
Punktu

Mot. 1367-02

Wspornik silnika

Mot. 1496

Przyrząd do ustawiania kół
pasowych wałków rozrządu

Mot. 1509

Przyrząd do blokowania wałków
rozrządu

NIEZBĘDNE WYPOSAŻENIE

Klucz do dokręcania kątowego

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m i/lub w °°°°)

Śruba rolki napinacza

Śruba koła pasowego wału korbowego 4 + 110°°°°

Nakrętka rolki napinacza

2,8

Nakrętki kół pasowych wałków
rozrządu

3 + 86°°°° ±

± 6°°°°

Śruba mocująca górny drążek
zawieszenia elastycznego

10,5

Śruba mocująca do silnika uchwyt
zawieszenia wahadłowego

6,2

Śruba mocująca do nadwozia ogranicznik
wychylenia zawieszenia elastycznego

2,1

Śruby kół

GÓRA I PRZÓD SILNIKA

Pasek rozrządu

11A

11A-5

SILNIK F4R

wolnossący

Pasek rozrządu

W trakcie tej czynności należy koniecznie wymienić:
– nakrętki kół pasowych wałków rozrządu,
– rolki napinacza i nawijacza.

DEMONTAŻ

Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku.

Odłączyć akumulator.

Wymontować:
– osłonę pod silnikiem,
– prawe koło wraz z chlapaczem,
– częściowo chlapacz, jak również osłonę boczną,

Wstawić wspornik silnika Mot. 1367-02.

Sprowadzić górną część (A) narzędzia do poziomu, na
którym zetknie się z miską olejową.

Wyregulować położenie tej części (A) na misce
olejowej przy pomocy mocowań (B).

Nieznacznie unieść silnik w miejscu (C), następnie
dokręcić nakrętki (D).

GÓRA I PRZÓD SILNIKA

Pasek rozrządu

11A

11A-6

SILNIK F4R

wolnossący

Wymontować:
– obudowę filtra powietrza,
– osłonę silnika,
– śruby mocujące drążek (2), po czym wymontować

zespół zawieszenia elastycznego-ogranicznika
wychylenia,

– mocowania zbiornika wyrównawczego i odsunąć

zbiornik wyrównawczy,

– pasek akcesoriów (patrz rozdział 11A "Pasek

akcesoriów").

Odpiąć:
– wiązkę przewodów elektrycznych na górnej

obudowie rozrządu odłączając złącza, następnie
odchylić cały element,

– przewód paliwowy na środkowej obudowie rozrządu.

Odpiąć skrzynkę połączeń silnika od jego wspornika.

Wymontować:
– przewód doprowadzania powietrza, jak również

obudowę tłumika,

– uchwyt do podnoszenia,
– korki uszczelniające wałków rozrządu,

– zatyczkę blokady Górnego Martwego Punktu.

GÓRA I PRZÓD SILNIKA

Pasek rozrządu

11A

11A-7

SILNIK F4R

wolnossący

Ustawienie rozrządu

Obracać silnik zgodnie z ruchem wskazówek zegara (od strony rozrządu) w
taki sposób, by ustawić rowki wałków rozrządu do dołu, na wpół poziomo, jak
pokazano na rysunku poniżej. Następnie wprowadzić blokadę GMP
Mot. 1054 tak by znalazła się między otworem do wyważania a rowkiem do
ustawiania wału korbowego.

GÓRA I PRZÓD SILNIKA

Pasek rozrządu

11A

11A-8

SILNIK F4R

wolnossący

Prawidłowe położenie

Nieprawidłowe położenie (blokada znajduje się w
otworze do wyważania).

Lekko obracać silnik, w tym samym kierunku, aż blokada Mot. 1054
zostanie wprowadzona w punkt do regulacji.

Rowki wałków rozrządu powinny być, w punkcie do regulacji, ułożone
poziomo, z przesunięciem osi do dołu jak pokazano na rysunku poniżej.

GÓRA I PRZÓD SILNIKA

Pasek rozrządu

11A

11A-9

SILNIK F4R

wolnossący

Wymontować:
– koło pasowe wału korbowego blokując koło

zamachowe silnika za pomocą śrubokręta,

– środkową część obudowy rozrządu (1),
– górną obudowę (2).

GÓRA I PRZÓD SILNIKA

Pasek rozrządu

11A

11A-10

SILNIK F4R

wolnossący

Poluzować pasek rozrządu odkręcając nakrętkę (1)
rolki napinacza.

W celu zdjęcia paska rozrządu, wymontować rolkę
nawijacza (2) i bardzo uważać, by nie spadło przy
tym koło zębate wału korbowego (nie posiadające
zaczepu).

Wymontować koło zębate rozrządu wału korbowego.

GÓRA I PRZÓD SILNIKA

Pasek rozrządu

11A

11A-11

SILNIK F4R

wolnossący

MONTAŻ

PROCEDURA NR 1

Pierwszą procedurę stosuje się przy wymianie
wszystkich elementów, które wymagają
poluzowania kół pasowych wałków rozrządu
zaworów wydechowych i ssących

Poluzować koła pasowe wałków rozrządu zaworów
wydechowych i ssących za pomocą Mot. 1509.

Założyć przyrząd do blokowania Mot. 1509 wałków
rozrządu, dokręcając jednocześnie nakrętki (8)
momentem 8 daN.m.

Zdjąć nakrętki (1) koła pasowego wydechu i koła
pasowego ssania.

Wyjąć przyrząd Mot. 1509.

GÓRA I PRZÓD SILNIKA

Pasek rozrządu

11A

11A-12

SILNIK F4R

wolnossący

Ustawianie rozrządu

UWAGA:
Konieczne jest odtłuszczenie czopa wału korbowego (po stronie
rozrządu), otworu i powierzchni podparcia koła zębatego rozrządu,
powierzchni oparcia koła pasowego akcesoriów oraz zakończeń
wałków rozrządu (od strony rozrządu), wewnętrznych ścianek i
powierzchni podparcia kół pasowych wałków rozrządu wydechu i
ssania; ma to na celu uniknięcie ślizgania między rozrządem, wałem
korbowy, kołami pasowymi wałków rozrządu wydechu i ssania, które
mogłoby doprowadzić do uszkodzenia silnika.

UWAGA:
Aby łatwiej było ustawić rowki w położeniu poziomym, założyć koła pasowe
wałków rozrządu na miejsce, a następnie przykręcić dawne nakrętki kół
pasowych dokręcając je momentem 1,5 daN.m MAKSYMALNIE.
Sprawdzi czy tłoki są ustawione w połowie skoku (aby uniknąć
zetknięcia tłoków z zaworami).

Ustawić rowki wałków rozrządu w pozycji poziomej zgodnie z poniższym
rysunkiem (w razie potrzeby obracając wałkami rozrządu za pomocą
przyrządu Mot. 799-01).

GÓRA I PRZÓD SILNIKA

Pasek rozrządu

11A

11A-13

SILNIK F4R

wolnossący

Założyć Mot. 1496 mocując przyrząd na zakończeniu
wałków rozrządu.

Zdjąć dawne nakrętki kół pasowych i zamienić je
na nowe nakrętki (pozostawić luz od 0,5 do 1 mm
między nakrętką a kołami pasowymi wałka
rozrządu).

Sprawdzić, czy wał korbowy jest prawidłowo
zablokowany w górnym martwym punkcie, a nie w
otworze do wyważania (rowek (5) wału korbowego
powinien znaleźć się pośrodku dwóch zgrubień (1)
obudowy zamykającej wał korbowy).

Położenie nieprawidłowe

Wał korbowy zablokowany

GÓRA I PRZÓD SILNIKA

Pasek rozrządu

11A

11A-14

SILNIK F4R

wolnossący

Podczas wymiany paska rozrządu, konieczna jest
wymiana rolek napinacza i nawijacza.

Należy pamiętać, aby zaczep (1) rolki napinacza
został prawidłowo ustawiony w rowku (2).

Zamontować:
– pasek klinowy rozrządu,
– rolkę nawijacza (3) dokręcając śrubę mocującą momentem 5 daN.m,

– dolną obudowę rozrządu nie dokręcając śrub,
– koło pasowe akcesoriów wału korbowego, wstępnie dokręcając śrubę (nie blokując śruby, luz od 2 do 3 między

śrubą a kołem pasowym).

WAŻNE:
Śrubę koła pasowego wału korbowego należy obowiązkowo wymienić.

GÓRA I PRZÓD SILNIKA

Pasek rozrządu

11A

11A-15

SILNIK F4R

wolnossący

Naciąg paska

Sprawdzić, czy luz wynosi nadal od 0,5 do 1 mm
między nakrętką, śrubą i kołami pasowymi wałków
rozrządu.

WAŻNE:
Nie należy obracać rolką napinacza w kierunku
przeciwnym do ruchu wskazówek zegara.

Ustawić w jednej linii oznaczenia (6) i (7) rolki
napinacza za pomocą klucza sześciokątnego 6 mm w
(B).

Dokręcić wstępnie śrubę rolki napinacza momentem
0,7 daN.m.

Wykonać sześć obrotów rozrządem zgodnie z
ruchem wskazówek zegara (od strony rozrządu)
kołem pasowym wału rozrządu za pomocą
Mot. 799-01.

UWAGA:
Sprawdzić dokładnie, czy nakrętka i śruba kół
pasowych wałków rozrządu nie stykają się z
odpowiadającymi im kołami pasowymi. W tym celu
należy przycisnąć od czasu do czasu koła pasowe
wałków rozrządu do wałków rozrządu.

Ustawić w jednej linii oznaczenia (6) i (7) poluzowując
w razie potrzeby maksymalnie o jeden obrót rolkę
napinacza przytrzymując ją równocześnie za kluczem
ampulowym 6 mm. Następnie dokręcić ostatecznie
nakrętkę momentem 2,8 daN.m.

Dokręcić śrubę koła pasowego wału korbowego
akcesoriów momentem 2 daN.m (z blokadą Górnego
Martwego Punktu Mot. nadal zamontowaną w wale
korbowym).

Wykonać oznaczenia (C) za pomocą ołówka między
kołami pasowymi wałków rozrządu i obudową pokrywy
podpór wałków rozrządu.

WYJĄĆ BLOKADĘ GÓRNEGO MARTWEGO
PUNKTU.

GÓRA I PRZÓD SILNIKA

Pasek rozrządu

11A

11A-16

SILNIK F4R

wolnossący

Zablokować koło zamachowe silnika za pomocą
dużego śrubokrętu, po czym wykonać dokręcanie
śruby koła pasowego akcesoriów wału korbowego
momentem 4 daN.m a następnie dokręcanie
dodatkowe kątem 110°°°°.

Zablokować wał korbowy uwzględniając wykonane
uprzednio oznaczenia między kołami pasowymi
wałków rozrządu i obudową pokrywy podpór wałków
rozrządu. Oznaczenia te muszą być ustawione w
jednej linii, pozwala to na upewnienie się, że blokada
znajduje się w otworze blokującym, a nie w otworze do
wyważania wału korbowego.

Prawidłowe położenie

Położenie nieprawidłowe

GÓRA I PRZÓD SILNIKA

Pasek rozrządu

11A

11A-17

SILNIK F4R

wolnossący

Założyć przyrząd do blokowania Mot. 1509 wałków
rozrządu, dokręcając jednocześnie nakrętki (8)
momentem 8 daN.m.

Zdjąć stare nakrętki z kół pasowych i koniecznie
zastąpić je nowymi.

Dokręcić nakrętki kół pasowych wałków rozrządu
wydechu i ssania momentem 3 daN.m, następnie
dokręcić kątowo o 86 ±

± 6°°°°.

Wymontować przyrząd do blokowania kół pasowych
wałków rozrządu Mot. 1509, blokadę górnego
martwego punktu Mot. 1054 oraz przyrząd do
ustawiania wałków rozrządu Mot. 1496.

Kontrola ustawienia i naciągu

Kontrola napięcia:

Wykonać dwa obroty wałem korbowym zgodnie z
ruchem wskazówek zegara (od strony rozrządu), i
przed zakończeniem drugiego obrotu (to znaczy na
pół ząbka przed ustawieniem się w jednej linii
oznaczeń wykonanych uprzednio), wprowadzić
blokadę Górnego Martwego Punktu (ma to na celu
znalezienie się między otworem do wyważania i
otworem blokującym), następnie doprowadzić rozrząd
do jego punktu regulacyjnego.

Przed zablokowaniem

Wał korbowy zablokowany

Wyjąć blokadę Górnego Martwego Punktu.

Sprawdzić czy oznaczenia rolki napinacza są
ustawione w jednej linii w przeciwnym razie przystąpić
ponownie do ustawiania naciągu. W tym celu
poluzować maksymalnie o jeden obrót nakrętkę rolki
napinacza, przytrzymując ją jednocześnie kluczem
ampulowym 6 mm.

Ustawić w jednej linii oznaczenia rolki napinacza i
dokręcić ostatecznie nakrętkę momentem 2,8 daN.m.

GÓRA I PRZÓD SILNIKA

Pasek rozrządu

11A

11A-18

SILNIK F4R

wolnossący

Kontrola ustawienia

Sprawdzić prawidłowe ułożenie
znaków rolki napinacza przed
przystąpieniem do kontroli
ustawienia rozrządu.

Założyć blokadę Górnego
Martwego Punktu (sprawdzić czy
oznaczenia wykonane uprzednio na
kołach pasowych wałków rozrządu
znajdują się w jednej linii).

Zamontować (nie na siłę) przyrząd
Mot. 1496 do stawiania wałków
rozrządu (rowki wałków rozrządu
powinny znajdować się w położeniu
poziomym a ich osie powinny być
przesunięte ku dołowi). Jeśli
przyrząd nie daje się wprowadzić,
należy jeszcze raz wykonać
procedurę ustawiania rozrządu i
naciągu paska.

GÓRA I PRZÓD SILNIKA

Pasek rozrządu

11A

11A-19

SILNIK F4R

wolnossący

PROCEDURA NR 2

Drugą procedurę stosuje się przy
wymianach wszelkich elementów
znajdujących się w przedniej
części rozrządu, które nie
wymagają poluzowania kół
pasowych wałków rozrządu.

Ustawienie rozrządu

UWAGA: konieczne jest
odtłuszczenie zakończenia wału
korbowego, otworu w kole
zębatym wału korbowego i
powierzchni oporowych koła
pasowego wału korbowego w
celu uniknięcia ślizgania między
rozrządem i wałem korbowym,
które mogłoby spowodować
zniszczenie silnika.

Ustawić rowki wałków rozrządu za
pomocą przyrządu Mot. 799-01 w
sposób pokazany na rysunku obok.

Zamontować Mot. 1496 mocując go
na zakończeniach wałków
rozrządu.

GÓRA I PRZÓD SILNIKA

Pasek rozrządu

11A

11A-20

SILNIK F4R

wolnossący

Sprawdzić, czy wał korbowy jest prawidłowo
zablokowany w górnym martwym punkcie, a nie w
otworze do wyważania (rowek (5) wału korbowego
powinien znajdować się pośrodku dwóch zgrubień
(1) obudowy zamykającej wał korbowy).

Wał korbowy zablokowany

Położenie nieprawidłowe

GÓRA I PRZÓD SILNIKA

Pasek rozrządu

11A

11A-21

SILNIK F4R

wolnossący

W trakcie wymiany paska rozrządu, konieczna jest
wymiana rolki napinacza i rolki nawijacza
rozrządu.

Należy pamiętać, aby zaczep (1) rolki napinacza
został prawidłowo ustawiony w rowku (2).

Zamontować:
– pasek klinowy rozrządu,
– rolkę nawijacza (3) dokręcając śrubę mocującą momentem 5 daN.m.

Zamontować:
– dolną obudowę rozrządu nie dokręcając śrub,
– koło pasowe akcesoriów wału korbowego, przykręcając wstępnie śrubę (bez jej blokowania, luz od 2 do 3 mm

między śrubą a kołem pasowym).

UWAGA:
Śrubę koła pasowego wału korbowego należy obowiązkowo wymienić.

GÓRA I PRZÓD SILNIKA

Pasek rozrządu

11A

11A-22

SILNIK F4R

wolnossący

WAŻNE:
Nie należy obracać rolką napinacza w kierunku
przeciwnym do ruchu wskazówek zegara.

Ustawić w jednej linii oznaczenia (6) i (7) rolki
napinacza za pomocą klucza sześciokątnego 6 mm w
(B).

Dokręcić wstępnie śrubę rolki napinacza momentem
0,7 daN.m.

Dokręcić śrubę koła pasowego wału korbowego
akcesoriów momentem 2 daN.m (z blokadą Górnego
Martwego Punktu Mot. 1054 nadal zamontowaną w
wale korbowym).

GÓRA I PRZÓD SILNIKA

Pasek rozrządu

11A

11A-23

SILNIK F4R

wolnossący

Wykonać znaki (C) na kołach pasowych wałków
rozrządu oznaczające ich położenie względem pokryw
podpór wałków rozrządu.

Wymontować przyrząd do ustawiania wałków
rozrządu Mot. 1496 jak również blokadę górnego
martwego punktu Mot. 1054.

Wykonać dokręcanie śruby koła pasowego wału
korbowego momentem 4 daN.m, a następnie
dodatkowo kątem 110°°°°, unieruchamiając
równocześnie koło zamachowe silnika za pomocą
dużego śrubokrętu.

GÓRA I PRZÓD SILNIKA

Pasek rozrządu

11A

11A-24

SILNIK F4R

wolnossący

Kontrola ustawienia i naciągu

Kontrola napięcia:

Wykonać dwa obroty wałem korbowym zgodnie z
ruchem wskazówek zegara (od strony rozrządu).
Przed zakończeniem drugiego obrotu (to znaczy na
pół ząbka przed ustawieniem się w jednej linii
oznaczeń wykonanych uprzednio), wprowadzić
blokadę górnego martwego punktu (ma to na celu
znalezienie się między otworem do wyważania i
otworem blokującym), następnie doprowadzić rozrząd
do jego punktu regulacyjnego.

Prawidłowe położenie

Położenie nieprawidłowe

Wyjąć blokadę Górnego martwego Punktu Mot. 1054.

Ustawić w jednej linii oznaczenia rolki napinacza i
dokręcić ostatecznie nakrętkę momentem 2,8 daN.m.

GÓRA I PRZÓD SILNIKA

Pasek rozrządu

11A

11A-25

SILNIK F4R

wolnossący

Kontrola ustawienia:

Przed przystąpieniem do kontroli
ustawienia, upewnić się, czy
oznaczenia rolki napinacza
znajdują się w prawidłowym
położeniu.

Założyć blokadę Górnego
Martwego Punktu (sprawdzić czy
oznaczenia wykonane uprzednio na
kołach pasowych wałków rozrządu
znajdują się w jednej linii).

GÓRA I PRZÓD SILNIKA

Pasek rozrządu

11A

11A-26

SILNIK F4R

wolnossący

Zamontować:
– pasek akcesoriów (patrz rozdział 11A "Pasek

akcesoriów"),

– zatyczkę blokady Górnego Martwego Punktu

nakładając niewielką ilość środka
RHODORSEAL 5661 na gwintowanie,

– nowe korki uszczelniające:

●

wałka rozrządu zaworów ssących (Mot. 1487),

●

wałka rozrządu zaworów wydechowych
(Mot. 1488),

– zawieszenie elastyczne z prawej strony dokręcając

je momentem (patrz rozdział 19D "Zawieszenie
elastyczne").

UWAGA:
Podłączyć akumulator; wykonać konieczne
przystosowania (patrz rozdział 8).

GÓRA I PRZÓD SILNIKA

Pasek rozrządu

11A

11A-27

SILNIK F4R

z turbosprężarką

Pasek rozrządu

Niżej podana metoda przedstawia demontaż-
montaż paska rozrządu w przypadku, gdy koło
zębate wału korbowego posiada wbudowany
zaczep.
Jeśli tak nie jest, należy zamówić koło zębate z
wbudowanym zaczepem w magazynie części
zamiennych.

Montażu koła zębatego wału korbowego z
wbudowanym klinem można dokonywać
WYŁĄCZNIE w SILNIKU F4R Z
TURBOSPRĘŻARKĄ.

NIEZBĘDNE NARZĘDZIA SPECJALISTYCZNE

Mot. 799-01

Blokada wałków dla paska
zębatego rozrządu

Mot. 1054

Blokada Górnego Martwego
Punktu

Mot. 1367-02

Wspornik silnika

Mot. 1496

Przyrząd do ustawiania kół
pasowych wałków rozrządu

Mot. 1509

Przyrząd do blokowania wałków
rozrządu

NIEZBĘDNE WYPOSAŻENIE

Klucz do dokręcania kątowego

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m i/lub w °°°°)

Śruba rolki napinacza

Śruba koła pasowego wału korbowego 4 + 110°°°°

Nakrętka rolki napinacza

2,8

Nakrętka koła pasowego wałka
rozrządu 3 + 86°°°° ±

± 6°°°°

Śruba mocująca górny drążek
zawieszenia elastycznego

10,5

Śruba mocująca do silnika uchwyt
zawieszenia wahadłowego

6,2

Śruba mocująca do nadwozia ogranicznik
wychylenia zawieszenia elastycznego

2,1

Śruby kół

GÓRA I PRZÓD SILNIKA

Pasek rozrządu

11A

11A-28

SILNIK F4R

z turbosprężarką

W trakcie tej czynności należy koniecznie wymienić:
– nakrętki kół pasowych wałków rozrządu,
– rolki napinacza i nawijacza.

DEMONTAŻ

Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku.

Odłączyć akumulator.

Wymontować:
– osłonę pod silnikiem,
– prawe koło wraz z chlapaczem,
– częściowo chlapacz, jak również osłonę boczną.

Wstawić wspornik silnika Mot. 1367-02.

Sprowadzić górną część (A) narzędzia do poziomu, na
którym zetknie się z miską olejową.

Wyregulować położenie tej części (A) na misce
olejowej przy pomocy mocowań (B).

Nieznacznie unieść silnik w miejscu (C), następnie
dokręcić nakrętki (D).

GÓRA I PRZÓD SILNIKA

Pasek rozrządu

11A

11A-29

SILNIK F4R

z turbosprężarką

Wymontować:
– obudowę filtra powietrza,
– osłonę silnika,
– śruby mocujące drążek (2), po czym wymontować

zespół zawieszenia elastycznego-ogranicznika
wychylenia,

– mocowania zbiornika wyrównawczego i odsunąć

zbiornik wyrównawczy,

– pasek akcesoriów (patrz rozdział 11A "Pasek

akcesoriów"),

– osłonę wlotu powietrza między obudową filtru

powietrza a turbosprężarką,

– uchwyt do podnoszenia,
– korki uszczelniające wałków rozrządu,

– zatyczkę blokady Górnego Martwego Punktu.

GÓRA I PRZÓD SILNIKA

Pasek rozrządu

11A

11A-30

SILNIK F4R

z turbosprężarką

Ustawienie rozrządu

GÓRA I PRZÓD SILNIKA

Pasek rozrządu

11A

11A-31

SILNIK F4R

z turbosprężarką

Prawidłowe położenie

Nieprawidłowe położenie (blokada znajduje się w
otworze do wyważania).

Lekko obracać silnik, w tym samym kierunku, aż blokada Mot. 1054
zostanie wprowadzona w punkt do regulacji.

Rowki wałków rozrządu powinny być, w punkcie do regulacji, ułożone
poziomo, z przesunięciem osi do dołu jak pokazano na rysunku poniżej.

GÓRA I PRZÓD SILNIKA

Pasek rozrządu

11A

11A-32

SILNIK F4R

z turbosprężarką

Wymontować:
– koło pasowe wału korbowego blokując koło

zamachowe silnika za pomocą śrubokręta,

– obudowę pośrednią rozrządu (1),
– górną obudowę (2).

GÓRA I PRZÓD SILNIKA

Pasek rozrządu

11A

11A-33

SILNIK F4R

z turbosprężarką

Poluzować pasek rozrządu odkręcając nakrętkę (1)
rolki napinacza.

W celu wyjęcia paska rozrządu, wymontować rolkę
nawijacza (2) zwracając uwagę, by nie spadło koło
zębate wału korbowego.

Wymontować koło zębate rozrządu wału korbowego.

GÓRA I PRZÓD SILNIKA

Pasek rozrządu

11A

11A-34

SILNIK F4R

z turbosprężarką

MONTAŻ

Założyć blokadę Mot. 1496 na końcówki wałków
rozrządu za pomocą przyrządu Mot. 799-01 (w razie
potrzeby).

Położenie nieprawidłowe

Wał korbowy zablokowany

GÓRA I PRZÓD SILNIKA

Pasek rozrządu

11A

11A-35

SILNIK F4R

z turbosprężarką

Poluzować koła pasowe wałków rozrządu wydechu i
ssania za pomocą przyrządu Mot. 1509.

Założyć przyrząd do blokowania Mot. 1509 wałków
rozrządu, dokręcając jednocześnie nakrętki (8)
momentem 8 daN.m.

Zdjąć nakrętki (1) koła pasowego wydechu i koła
pasowego ssania.

Zdjąć przyrząd Mot. 1509.

UWAGA:
Konieczne jest odtłuszczenie wewnętrznych
ścianek i powierzchni podparcia kół pasowych
wałków rozrządu, aby zapobiec poślizgowi między
rozrządem a kołami pasowymi wałków rozrządu,
który mógłby spowodować uszkodzenie silnika.

GÓRA I PRZÓD SILNIKA

Pasek rozrządu

11A

11A-36

SILNIK F4R

z turbosprężarką

Podczas wymiany paska rozrządu, konieczna jest
wymiana rolek rolka napinacza i nawijacza, jak
również koła zębatego wału korbowego (jeśli nie
posiada ono wbudowanego zaczepu).

Należy pamiętać, aby palec (1) rolki napinacza został
prawidłowo ustawiony w rowku (2).

Zamontować:
– pasek klinowy rozrządu,
– rolkę nawijacza (3) dokręcając śrubę mocującą

momentem 5 daN.m.

GÓRA I PRZÓD SILNIKA

Pasek rozrządu

11A

11A-37

SILNIK F4R

z turbosprężarką

Naciąg paska

UWAGA:
Nie należy obracać rolką napinacza w kierunku
przeciwnym do ruchu wskazówek zegara.

Ustawić w jednej linii oznaczenia (6) i (7) rolki
napinacza za pomocą klucza sześciokątnego 6 mm w
(B).

Dokręcić wstępnie śrubę rolki napinacza momentem
0,7 daN.m.

Założyć przyrząd do blokowania Mot. 1509 kół
pasowych wałków rozrządu.

Dokręcić wstępnie nakrętki kół pasowych ssania i
wydechu momentem 3 daN.m.

Wyjąć przyrządy Mot. 1509, Mot. 1496 i Mot. 1054.

Wykonać oznaczenia (C), za pomocą ołówka, między
kołami pasowymi wałków rozrządu i pokrywą łożyska
wałków rozrządu.

GÓRA I PRZÓD SILNIKA

Pasek rozrządu

11A

11A-38

SILNIK F4R

z turbosprężarką

Kontrola ustawienia i naciągu

Kontrola napięcia:

Wykonać dwa obroty wałem korbowym zgodnie z
ruchem wskazówek zegara (od strony rozrządu), i
przed zakończeniem drugiego obrotu (to znaczy na
pół ząbka przed ustawieniem się w jednej linii
oznaczeń wykonanych uprzednio przez operatora),
wprowadzić blokadę Górnego Martwego Punktu (ma
to na celu znalezienie się między otworem do
wyważania i otworem blokującym), następnie
doprowadzić rozrząd do jego punktu regulacyjnego.

Przed zablokowaniem

Wał korbowy zablokowany

Wyjąć blokadę Górnego Martwego Punktu.

Sprawdzić, czy znaki na rolce napinacza ustawiły się
w linii, w przeciwnym razie ponownie przeprowadzić
procedurę naciągu w następujący sposób:
– założyć przyrząd Mot. 1496, jak również Mot. 1509,
– poluzować koła pasowe wałków rozrządu,
– wymontować przyrząd Mot. 1509.

Poluzować maksymalnie o jeden obrót rolkę
napinacza przytrzymując ją za pomocą klucza
sześciokątnego 6 mm.

Ustawić w jednej linii oznaczenia rolki napinacza i
dokręcić ostatecznie nakrętkę momentem 2,8 daN.m.

GÓRA I PRZÓD SILNIKA

Pasek rozrządu

11A

11A-39

SILNIK F4R

z turbosprężarką

Założyć przyrząd do blokowania Mot. 1509 wałków
rozrządu, dokręcając jednocześnie nakrętki (8)
momentem 8 daN.m.

Zdjąć stare nakrętki z kół pasowych i koniecznie
zastąpić je nowymi.

Dokręcić nakrętki kół pasowych wałków rozrządu
wydechu i ssania momentem 3 daN.m, a następnie
wymontować przyrząd Mot. 1496 i dokręcić je kątem
86 ±

± 6°°°°.

Wyjąć przyrząd do blokowania kół pasowych wałków
rozrządu Mot. 1509, blokadę górnego martwego
punktu Mot. 1054 oraz przyrząd do ustawiania wałków
rozrządu Mot. 1496.

GÓRA I PRZÓD SILNIKA

Pasek rozrządu

11A

11A-40

SILNIK F4R

z turbosprężarką

Kontrola ustawienia

Wykonać dwa obroty wałem
korbowym zgodnie z ruchem
zegara, następnie założyć blokadę
górnego martwego punktu
(sprawdzić, czy znaki wykonane
wcześniej na kołach pasowych
wałków rozrządu ustawiły się w
jednej linii).

Przed przystąpieniem do kontroli
ustawienia, upewnić się, czy
oznaczenia rolki napinacza
znajdują się w prawidłowym
położeniu.

GÓRA I PRZÓD SILNIKA

Pasek rozrządu

11A

11A-41

SILNIK F4R

z turbosprężarką

Zamontować:
– obudowę dolną rozrządu,
– górną obudowę rozrządu,
– koło pasowe akcesoriów wału korbowego.

Zablokować koło zamachowe silnika dużym
śrubokrętem, następnie wykonać dokręcanie śruby
koła pasowego akcesoriów wału korbowego
momentem 4 daN.m, a potem dokręcić dodatkowo
kątem 110°°°°.

Należy obowiązkowo wymienić śrubę koła
pasowego wału korbowego.

Zamontować:
– pasek akcesoriów (patrz rozdział 11A "Pasek

akcesoriów"),

– zatyczkę blokady Górnego Martwego Punktu

nakładając niewielką ilość środka
RHODORSEAL 5661 na gwintowanie,

– nowe korki uszczelniające:

●

wałka rozrządu zaworów ssących (Mot. 1487),

●

wałka rozrządu zaworów wydechowych
(Mot. 1488),

– zawieszenie elastyczne z prawej strony dokręcając

je momentem (patrz rozdział 19D "Zawieszenie
elastyczne").

UWAGA:
Podłączyć akumulator; wykonać konieczne
przystosowania (patrz rozdział 8).

GÓRA I PRZÓD SILNIKA

Pasek rozrządu

11A

11A-42

SILNIK F9Q

DEMONTAŻ

Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku.

Odłączyć akumulator.

Wymontować:
– osłonę silnika,
– prawe, przednie koło.
– częściowo prawy chlapacz oraz osłonę boczną,
– osłonę pod silnikiem,
– pasek akcesoriów, patrz rozdział 11A "Pasek

akcesoriów",

– podłużnicę z aluminium, jak również ściąg

podłużnicy przy nadwoziu z prawej strony pojazdu.

Zdjąć korek blokady GMP.

NIEZBĘDNE NARZĘDZIA SPECJALISTYCZNE

Mot. 1054

Blokada Górnego Martwego
Punktu

Mot. 1367-02

Przyrząd, do podtrzymywania
silnika (wsuwany od spodu)

Mot. 1505

Przyrząd do pomiaru naciągu
paska

Mot. 1543

Przyrząd do wstępnego
naciągania paska klinowego

NIEZBĘDNE WYPOSAŻENIE

Klucz do dokręcania kątowego

MOMENTY DOKRĘCANIA (w daN.m i/lub w °°°°)

Nakrętka rolki napinacza

Śruba koła pasowego wału
korbowego 2 + 115°°°° ±

± 15°°°°

Śruba mocująca górny drążek
zawieszenia elastycznego

10,5

Śruby mocujące wkładkę wygłuszającą

2,1

Śruba mocująca do nadwozia ogranicznik
wychylenia zawieszenia elastycznego

2,1

Śruba mocująca do silnika uchwyt
zawieszenia wahadłowego

6,2

Śruby kół

GÓRA I PRZÓD SILNIKA

Pasek rozrządu

11A

11A-43

SILNIK F9Q

Poluzować śrubę (5), po czym wymontować śruby (6)
drążka reakcyjnego silnika.

Wymontować przedni wspornik zawieszenia
elastycznego z prawej strony.

Ustawienie rozrządu

Obracać wał korbowy zgodnie z ruchem wskazówek
zegara (strona rozrządu), a kiedy tylko znak (1) na
kole pasowym wału rozrządu pojawi się w okienku (2)
obudowy rozrządu, nacisnąć na blokadę GMP
Mot. 1054 aż do zablokowania wału korbowego (znak
na kole pasowym wału rozrządu powinien znajdować
się mniej więcej pośrodku okienka)

GÓRA I PRZÓD SILNIKA

Pasek rozrządu

11A

11A-44

SILNIK F9Q

Wymontować:
– napinacz paska klinowego akcesoriów (3), jak również rolkę nawijacza (4),
– koło pasowe akcesoriów wału korbowego przez zablokowanie koła

zamachowego silnika,

– obudowę rozrządu od spodu pojazdu (opuścić silnik przy pomocy wspornik

silnika do napraw Mot. 1367-02).

UWAGA:
Wykonać znak ołówkiem na wewnętrznej obudowie rozrządu naprzeciw
znaku na kole pasowym wałka rozrządu.

GÓRA I PRZÓD SILNIKA

Pasek rozrządu

11A

11A-45

SILNIK F9Q

Zwolnić rolkę napinacza odkręcając nakrętkę (5), po czym wymontować
pasek rozrządu.

GÓRA I PRZÓD SILNIKA

Pasek rozrządu

11A

11A-46

SILNIK F9Q

MONTAŻ

Wymontowanego paska nie należy ponownie
zakładać; należy go wymienić.

PROCEDURA NACIĄGU

Silnik zimny (temperatura otoczenia).

Sprawdzić czy rolka napinacza jest prawidłowo
ustawiona na czopie (1).

Sprawdzić prawidłowe ustawienie blokady Mot. 1054.

Rowek (4) wału korbowego powinien się znajdować
pośrodku dwóch występów (2) obudowy zamykającej
wał korbowy, oznaczenie (3) oznaczenie koła
zębatego rozrządu powinno być przesunięte o jeden
ząbek na lewo od osi pionowej silnika.

GÓRA I PRZÓD SILNIKA

Pasek rozrządu

11A

11A-47

SILNIK F9Q

Zamontować nowy pasek rozrządu ustawiając w jednej linii oznaczenia
paska klinowego z oznaczeniami kół zębatych wału rozrządu i wału
korbowego. Docisnąć rolkę napinacza do paska klinowego wkręcając śrubę
(2) na wsporniku rolki napinacza.

GÓRA I PRZÓD SILNIKA

Pasek rozrządu

11A

11A-48

SILNIK F9Q

Wyjąć blokadę Mot. 1054.

Zamontować śrubę koła pasowego akcesoriów wału korbowego.

GÓRA I PRZÓD SILNIKA

Pasek rozrządu

11A

11A-49

SILNIK F9Q

Zamontować przyrząd Mot. 1543
oraz nakładkę Mot. 1543-01 na
śrubie koła pasowego akcesoriów
wału korbowego.

Wykonać wstępny naciąg między
kołem zębatym rozrządu wału
korbowego i rolką napinacza za
pomocą przyrządu Mot. 1543 i
nakładki Mot. 1543-01, ustawiając
klucz dynamometryczny na moment
1,1 daN.m.

GÓRA I PRZÓD SILNIKA

Pasek rozrządu

11A

11A-50

SILNIK F9Q

Umieścić czujnik przyrządu Mot. 1505.

Napinać pasek aż do uzyskania zalecanej wartości montażowej 95 ±

± 3 Hz,

obracając śrubą (2).

Dokręcić napinacz momentem 1 daN.m.

Wykonać trzy obroty wałem korbowym.

GÓRA I PRZÓD SILNIKA

Pasek rozrządu

11A

11A-51

SILNIK F9Q

Założyć blokadę Mot. 1054 i ustawić rozrząd w jego
punkcie regulacyjnym, (zacząć naciskać na blokadę
na pół ząbka przed ustawieniem się w jednej linii
oznaczenia koła pasowego wałka rozrządu oraz
oznaczenia wykonanego przez operatora na
wewnętrznej obudowie rozrządu, w celu uniknięcia
ustawienia się blokady w otworze do wyważania
wału korbowego).

Wyjąć blokadę Mot. 1054.

Wykonać wstępny naciąg między kołem zębatym
rozrządu wału korbowego i rolką napinacza za
pomocą przyrządu Mot. 1543 i nasadki Mot.1543-01,
ustawiając klucz dynamometryczny na moment
1,1 daN.m.

Umieścić czujnik przyrządu Mot. 1505.

Sprawdzić, czy wartość naciągu wynosi 90 ±

± 3 Hz,

a jeśli tak nie jest - dokonać odpowiedniej
regulacji.

Dokręcić nakrętkę rolki napinacza momentem
5 daN.m.

UWAGA:
Konieczne jest dokręcenie nakrętki rolki napinacza
momentem, aby nie dopuścić do poluzowania,
które mogłoby doprowadzić do uszkodzenia
silnika.

Śruba koła pasowego akcesoriów wału korbowego
powinna być koniecznie dokręcona momentem
2 daN.m oraz kątem 115°°°° ±

± 15°°°°.

Przystąpić do montażu wykonując czynności
demontażu w odwrotnej kolejności. Zamontować
wspornik zawieszenia elastycznego z prawej strony,
jak również drążek reakcyjny silnika (patrz
rozdział 19D "Zawieszenie elastyczne", w którym
podano momenty dokręcania).

UWAGA:
Podłączyć akumulator; wykonać konieczne
przystosowania (patrz rozdział 8).

GÓRA I PRZÓD SILNIKA

Pasek rozrządu

11A

11A-52

111A

SILNIK G9T

GÓRA I PRZÓD SILNIKA

Pasek rozrządu

DEMONTAŻ

Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku.

Wymontować:
– akumulator,
– osłonę pod silnikiem,
– obudowę filtra powietrza,
– osłonę silnika,
– prawe, przednie koło,
– częściowo prawy chlapacz, jak również osłonę

boczną.

NIEZBĘDNE NARZĘDZIA SPECJALISTYCZNE

Mot. 1534

Przyrząd do ustawiania wału
rozrządu ssania

Mot. 1537

Przyrząd do ustawiania wału
rozrządu wydechu

Mot. 1536

Blokada Górnego Martwego
Punktu

Mot. 1390

Wspornik do demontażu-montażu
zespołu napędowego

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m i/lub w °°°°)

Nakrętka rolki napinacza

2,5

Śruba otworu blokady GMP

2,2

Śruba mocująca do silnika uchwyt
zawieszenia wahadłowego

6,2

Śruba mocująca do nadwozia ogranicznik
wychylenia zawieszenia elastycznego

10,5

Śruby kół

Śruba mocująca drążek reakcyjny silnika:

–do ramy silnika
–do silnika

10,5
18

GÓRA I PRZÓD SILNIKA

Pasek rozrządu

11A

11A-53

SILNIK G9T

Wymontować:
– śrubę mocującą (1) i poluzować śrubę (2) drążka

reakcyjnego silnika,

– skrzynkę akumulatora, w tym celu przewiercić trzy

śruby niezrywalne (3) używając wiertła 5 mm w osi
śruby, a następnie wymontować je przy użyciu
Mot. 1372,

– obudowę filtra powietrza,

UWAGA:
Należy zwrócić uwagę na ilość oleju napędowego
oraz na ciśnienie panujące w przewodach.

Wymontować filtr oleju napędowego, a następnie
odłączyć przewód powrotny (4).

WAŻNE:
Założyć korki zabezpieczające przed
zanieczyszczeniem, przestrzegając ściśle zaleceń
dotyczących zachowania czystości, które podano
w rozdziale 13B "Czystość".

GÓRA I PRZÓD SILNIKA

Pasek rozrządu

11A

11A-54

SILNIK G9T

Zamontować przyrząd Mot. 1390 pod silnikiem,
podkładki wspornika muszą być koniecznie
umieszczone pod miejscami zaznaczonymi na szaro
(A)wskazanymi poniżej i znajdować się w jak
najmniejszej odległości.

Podnieść lekko silnik za pomocą dwóch podkładek od
strony rozrządu, po czym wymontować przedni prawy
wspornik elastyczny.

Wymontować nakrętkę (A) i uderzać wybijakiem z
brązu.

WAŻNE:
Podkładki przyrządu Mot. 1390 muszą prawie
stykać się z silnikiem, w wyniku wybijania, silnik
ustawi się na wsporniku.

Wymontować tuleję gumowo-metalową (B).

GÓRA I PRZÓD SILNIKA

Pasek rozrządu

11A

11A-55

SILNIK G9T

Wymontować:
– zaczep do podnoszenia (1),

– obudowę rozrządu (2),
– wspornik wahadłowy głowicy.

GÓRA I PRZÓD SILNIKA

Pasek rozrządu

11A

11A-56

SILNIK G9T

Zdjąć korek blokady GMP.

SPOSÓB USTAWIANIA ROZRZĄDU W PUNKCIE
REGULACYJNYM

Ustawić oznaczenie Górnego Martwego Punktu (1)
koła pasowego akcesoriów wału korbowego w pozycji
prawie pionowej, zgodnie z poniższym rysunkiem.

Zamontować blokadę GMP Mot. 1536.

Obracać silnik zgodnie z ruchem wskazówek zegara
(patrząc od strony rozrządu), cały czas dociskając
blokadę GMP Mot. 1536 aż do zablokowania
rozrządu.

Rowki wału rozrządu powinny być ustawione pionowo
(rysunek poniżej).

GÓRA I PRZÓD SILNIKA

Pasek rozrządu

11A

11A-57

SILNIK G9T

Ustawienia wałków rozrządu (ssania i wydechu)
należy dokonać przyrządami Mot. 1534 i Mot. 1537.

Wstawić przyrządy Mot. 1453 oraz Mot. 1537 w rowki
wałków rozrządu w sposób opisany poniżej.

GÓRA I PRZÓD SILNIKA

Pasek rozrządu

11A

11A-58

SILNIK G9T

Wałek rozrządu ssania:

Wstawić przyrząd Mot. 1534 dokręcając ręką śrubę
(1).

Poluzować, maksymalnie o jeden obrót, trzy śruby (2)
kół zębatych wałków rozrządu.

Obrócić wałek rozrządu ssania zgodnie z ruchem
wskazówek zegara, wykorzystując śrubę mocującą
piastę (3) (klucz fajkowy 16 mm). Zapewni to
prawidłowe położenie przyrządu Mot. 1534 względem
głowicy. Następnie dokręcić śrubę (1) przyrządu
Mot. 1534.

Wałek rozrządu wydechu:

Wstawić przyrząd Mot. 1537 dokręcając ręką śrubę
(4).

Poluzować, maksymalnie o jeden obrót, trzy śruby (5)
kół zębatych wałków rozrządu.

Obrócić wałek rozrządu wydechu zgodnie z ruchem
wskazówek zegara, wykorzystując śrubę mocującą
piasty (6) (klucz fajkowy 16 mm). Zapewni to
prawidłowe położenie przyrządu Mot. 1537 względem
głowicy. Następnie dokręcić śrubę (4) przyrządu
Mot. 1537.

GÓRA I PRZÓD SILNIKA

Pasek rozrządu

11A

11A-59

SILNIK G9T

Poluzować pasek rozrządu, odkręcając śrubę (1) rolki napinacza.

Wymontować:
– trzy śruby (2), następnie wymontować koło zębate wału rozrządu wydechu,
– pasek rozrządu.

GÓRA I PRZÓD SILNIKA

Pasek rozrządu

11A

11A-60

SILNIK G9T

MONTAŻ

USTAWIANIE ROZRZĄDU

Zablokować wał korbowy w Górnym Martwym Punkcie
(oznaczenie Górnego Martwego Punktu wału
korbowego akcesoriów powinno się znajdować w osi
pionowej silnika).

Zamontować rolkę napinacza bez blokowania śruby i
umieszczając prawidłowo szpilkę (1) w rowku (2).

Poluzować, maksymalnie o jeden obrót, trzy śruby
koła zębatego wału rozrządu ssania.

GÓRA I PRZÓD SILNIKA

Pasek rozrządu

11A

11A-61

SILNIK G9T

Założyć pasek klinowy rozrządu, rozpoczynając od koła zębatego
pośredniego (1), następnie rolki nawijacza (2), koła wałka rozrządu ssania
(starając się utrzymać śruby pośrodku otworów na kole zębatym) oraz rolki
napinacza (3).

Położyć koło wału rozrządu wydechu na pasku, następnie ustawić je na
piaście wału rozrządu (starać się nie poruszyć koła - widoczne otwory śrub
na kole).

Dokręcić lekko trzy śruby mocujące koło.

GÓRA I PRZÓD SILNIKA

Pasek rozrządu

11A

11A-62

SILNIK G9T

NAPINANIE PASKA ROZRZĄDU

Sprawdzić czy krzywka blokady (1) Mot. 1537 porusza
się swobodnie w pionie.

Wprowadzić klucz ampulowy 6 mm w otwór (2)
mimośrodu rolki napinacza.

Obrócić część rolki napinacza w kierunku przeciwnym
do ruchu wskazówek zegara, aż do wyrównania
ścianki (3) blokady (1) do ścianki górnej (4) przyrządu
Mot. 1537.

Ruchomy znacznik (5) rolki napinacza musi znajdować
się w wyżłobieniu (6).

Sprawdzić, czy śruby (8) nie są zablokowane na
krawędziach szczelin kół zębatych wałków rozrządu.

Dokręcić:
– śrubę (7) rolki nawijacza,
– śruby (8) kół zębatych wałków rozrządu momentem

1 daN.m.

GÓRA I PRZÓD SILNIKA

Pasek rozrządu

11A

11A-63

SILNIK G9T

Zdjąć przyrządy do ustawiania wałków rozrządu
Mot. 1534, Mot. 1537 oraz blokadę Górnego
Martwego Punktu Mot. 1536.

Wykonać dwa obroty wałem korbowym zgodnie z
ruchem wskazówek zegara (od strony rozrządu).

Zablokować wał korbowy w Górnym Martwym Punkcie
(oznaczenie Górnego Martwego Punktu wału
korbowego akcesoriów powinno się znajdować w osi
pionowej silnika).

Wałek rozrządu ssania:

Wstawić przyrząd Mot. 1534 dokręcając ręką śrubę
(1).

Poluzować, maksymalnie o jeden obrót, trzy śruby (2)
kół zębatych wałków rozrządu.

Obrócić wałek rozrządu ssania zgodnie z ruchem
wskazówek zegara za pomocą śruby mocującej piastę
(3) (używając w tym celu klucza fajkowego 16 mm)
tak, aby narzędzie Mot. 1534 przylegało do głowicy,
następnie zablokować śrubę (1) narzędzia Mot. 1534.

Wałek rozrządu wydechu:

Wstawić przyrząd Mot. 1537 dokręcając ręką śrubę
(4).

Poluzować, maksymalnie o jeden obrót, trzy śruby (5)
kół zębatych wałków rozrządu.

Obracać wałek rozrządu zgodnie z ruchem
wskazówek zegara za pomocą śruby mocującej piasty
(6) (używając w tym celu klucza fajkowego 16 mm)
tak, by przyrząd Mot. 1537 przylegał prawidłowo do
głowicy, następnie zablokować śrubę (4) przyrządu
Mot. 1537.

GÓRA I PRZÓD SILNIKA

Pasek rozrządu

11A

11A-64

SILNIK G9T

Kontrola naciągu paska rozrządu i regulacja

Poluzować śrubę (7) rolki napinacza, przytrzymując
mimośród za pomocą klucza sześciokątnego 6 mm.

Obracać mimośrodem rolki napinacza w kierunku
zgodnym z ruchem wskazówek zegara, aż do
wyrównania krawędzi (9) zaczepu (1) oraz górnej
krawędzi (4) przyrządu Mot. 1537.

Ruchomy znacznik (5) rolki napinacza powinien
znajdować się w środkowej części wyżłobienia (10).

Dokręcić:
– śrubę (7) rolki napinacza momentem 2,5 daN.m,
– śruby (8) kół zębatych wałków rozrządu momentem

1 daN.m.

Zdjąć blokady wałków rozrządu Mot. 1534 i Mot. 1537
oraz blokadę Górnego Martwego Punktu Mot. 1536.

Założyć zatyczkę blokady Górnego Martwego Punktu,
nakładając niewielką ilość RHODORSEAL 5661 na
gwint i dokręcając go momentem 2,2 daN.m.

GÓRA I PRZÓD SILNIKA

Pasek rozrządu

11A

11A-65

SILNIK G9T

Zamontować:
– obudowę rozrządu,
– wspornik elastyczny głowicy, dokręcając śruby momentem 2,5 daN.m.
– pasek akcesoriów (patrz rozdział 11A "Pasek akcesoriów"),
– wsporniki silnika dokręcając je momentem (patrz rozdział 19D "Zawieszenie elastyczne").

Wykonać czynności demontażu w odwrotnej kolejności.

UWAGA:
Podłączyć akumulator; wykonać konieczne przystosowania (patrz rozdział 8).

WAŻNE:
Wykonać odpowietrzenie układu poprzez kilkakrotne włączenie i wyłączenie zapłonu lub uruchomić pompę niskiego
ciśnienia za pomocą przyrządu diagnostycznego poprzez menu "Sterowanie siłowników".

GÓRA I PRZÓD SILNIKA

Pasek rozrządu

11A

11A-66

SILNIK P9X

DEMONTAŻ

Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku.

Zdjąć osłony silnika.

Odłączyć akumulator.

Spuścić olej z silnika.

Wymontować:
– prawe, przednie koło.
– częściowo prawy przedni chlapacz, jak również

osłonę boczną,

– nakrętki dolnych przegubów kulistych (w razie

potrzeby użyć klucza sześciokątnego przyciętego na
wymiar X = 22 mm w celu unieruchomienia
przegubów),

– przeguby przekładni kierowniczej,
– zaciski hamulcowe, następnie zaczepić je na

sprężynach zawieszenia w miejscach (3),

– złącza czujników systemu ABS w (4),

– mocowanie podpory pośredniej układu przeniesienia

napędu (z prawej strony pojazdu),

– śruby dolnych części amortyzatorów (2),

Odłączyć półosie, a następnie wymontować zespół
"piasty połączony z półosią" (z prawej i lewej strony
pojazdu).

NIEZBĘDNE NARZĘDZIA SPECJALISTYCZNE

Mot. 1376

Blokada silnika

Mot. 1390

Wspornik do demontażu-montażu
zespołu napędowego

NIEZBĘDNE WYPOSAŻENIE

Klucz dynamometryczny

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m)

Śruba rolki napinacza

4,3

Śruba mocująca do nadwozia ogranicznik
wychylenia zawieszenia elastycznego

10,5

Śruby mocujące wkładkę wygłuszającą

2,1

Śruba mocująca drążek reakcyjny silnika:

– do ramy silnika
– do silnika

10,5
18

Śruby kół

GÓRA I PRZÓD SILNIKA

Pasek rozrządu

11A

11A-67

SILNIK P9X

Wymontować:
– śrubę mocującą (1) i poluzować śrubę (2) drążka

reakcyjnego silnika,

– skrzynkę akumulatora; w tym celu przewiercić trzy

śruby niezrywalne (3) przy użyciu wiertła 5 mm w osi
śruby, a następnie wymontować śruby za pomocą
przyrządu Mot. 1372,

– obudowę filtra powietrza,

UWAGA:
Należy zwrócić uwagę na ilość oleju napędowego
oraz na ciśnienie panujące w przewodach.

Wymontować filtr oleju napędowego, po czym
odłączyć przewody (4).

UWAGA: Założyć korki zabezpieczające przed
zanieczyszczeniem, ściśle przestrzegając zaleceń
związanych z zachowaniem czystości, podanych w
rozdziale 13B "Czystość".

GÓRA I PRZÓD SILNIKA

Pasek rozrządu

11A

11A-68

SILNIK P9X

Odczepić zbiornik układu wspomagania i wymontować
jego podstawę.

Zamontować przyrząd Mot. 1390 pod silnikiem,
podkładki wspornika muszą być koniecznie
umieszczone pod miejscami zaznaczonymi na szaro
(A), wskazanymi poniżej i znajdować się w jak
najmniejszej odległości.

Unieść lekko silnik za pomocą dwóch podkładek od
strony rozrządu, a następnie wymontować przedni
prawy wspornik elastyczny.

Wymontować nakrętkę (A) i uderzać wybijakiem z
brązu.

WAŻNE:
Podkładki wspornika Mot. 1390 muszą prawie
stykać się z silnikiem, w wyniku wybijania, silnik
ustawi się na wsporniku.

Wymontować tuleję gumowo-metalową (B).

GÓRA I PRZÓD SILNIKA

Pasek rozrządu

11A

11A-69

SILNIK P9X

– elastyczny przewód powietrza na kolektorze,
– pasek klinowy akcesoriów,
– rolkę napinacza (A).

Odłączyć złącze czujnika wału korbowego.

Wymontować:
– mocowania pompy wspomagania układu

kierowniczego (patrz rozdział 36B "Pompa
wspomagania układu kierowniczego"), następnie
odsunąć pompę, uważając, by nie zniekształcić
sztywnego przewodu,

– prowadnicę czujnika.

Wymontować:
– wspornik elastyczny przy głowicy,
– obudowę rozrządu.

GÓRA I PRZÓD SILNIKA

Pasek rozrządu

11A

11A-70

SILNIK P9X

Opuścić silnik do takiego poziomu, który umożliwi
dostęp do śruby koła pasowego akcesoriów wału
korbowego.

Wyrównać oznaczenia (A) i (B), obracając silnik w
kierunku zgodnym z ruchem wskazówek zegara, przy
użyciu śruby koła pasowego wału korbowego od
strony rozrządu.

Oznaczenie LH wału rozrządu przedniego rzędu
cylindrów powinno znajdować się w tej samej linii, co
oznaczenie (C).

Oznaczenie RH wału rozrządu tylnego rzędu cylindrów
powinno znajdować się w tej samej linii, co oznaczenie
(D).

Oznaczenie (E) koła zębatego pompy wtrysku
powinno znajdować się w tej samej linii, co oznaczenie
stałe (F) obudowy kaskady kół zębatych.

GÓRA I PRZÓD SILNIKA

Pasek rozrządu

11A

11A-71

SILNIK P9X

Poluzować pasek rozrządu, przez zastosowanie siły
zwróconej w kierunku odwrotnym do ruchu
zegara, i o wartości poniżej 4 daN.m na rolce
napinacza (1) za pomocą klucza dynamometrycznego
i nasadki sześciokątnej 10 mm.

Zablokować rolkę napinacza przez wprowadzenie
klucza sześciokątnego 6 mm w punkcie (2).

Wymontować pasek klinowy rozrządu.

MONTAŻ

Podczas wymiany paska rozrządu, należy
koniecznie wymienić rolki napinacza i nawijacza
rozrządu.

Zamontować rolki nawijaczy, dokręcając momentem
5 daN.m.

Najmniejsza rolka nawijaczy ustawi się w górze (3).

Zamontować rolkę napinacza, ustawiając prawidłowo
czop centrujący (G) w otworze rolki i dokręcając
momentem 4,3 daN.m.

Ścisnąć automatyczną rolkę napinacza, obracając ją w
kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara
przy pomocy klucza sześciokątnego 10 mm,
momentem nie przekraczającym 4 daN.m, a potem
zakładając blokadę rolki przy pomocy klucza
sześciokątnego 6 mm w punkcie (4).

GÓRA I PRZÓD SILNIKA

Pasek rozrządu

11A

11A-72

SILNIK P9X

Zamontować nowy pasek rozrządu, ustawiając w
jednej linii oznaczenia na pasku ze znakami na kołach
wałków rozrządu i pompy wtrysku.

W przypadku wału rozrządu przedniego rzędu
cylindrów oznaczenie LH powinno się znajdować w tej
samej linii, co oznaczenie paska rozrządu.

W przypadku wału rozrządu tylnego rzędu cylindrów
oznaczenie RH powinno się znajdować w tej samej
linii, co oznaczenie paska rozrządu.

Oznaczenie koła pasowego pompy wtrysku powinno
się znajdować w tej samej linii, co trzecie oznaczenie
paska rozrządu.

Zwolnić rolkę napinacza, zdejmując klucz
sześciokątny 6 mm blokujący jej wychylenie.

Obrócić silnik dwa razy w kierunku zgodnym z ruchem
wskazówek zegara, następnie sprawdzić równe
ustawienie oznaczeń, jeśli oznaczenia nie są
wyrównane, powtórzyć całą czynność od momentu
montażu paska.

Zamontować wsporniki silnika dokręcając je
momentem (patrz rozdział 19D "Zawieszenie
elastyczne").

UWAGA:
Konieczna jest wymiana dwóch, okrągłych uszczelek
prowadnika czujnika.

Zamontować mocowania pompy wspomagania układu
kierowniczego (patrz rozdział 36B "Pompa
wspomagania układu kierowniczego").

Zamontować pasek akcesoriów (patrz rozdział 11A
"Pasek akcesoriów").

Nalać oleju silnikowego.

Wykonać pozostałe czynności w odwrotnej kolejności
do demontażu.

UWAGA:
Podłączyć akumulator; wykonać konieczne
przystosowania (patrz rozdział 8).

WAŻNE:
Wykonać odpowietrzenie układu paliwowego za
pomocą gruszki do odpowietrzania.

MIESZANKA PALIWOWA

Dane techniczne

12A

12A-1

112A

SILNIKI F4R

MIESZANKA PALIWOWA

Dane techniczne

(1) do 2500 obr/min CO powinno wynosić 0,3 maksymalnie.

Przy temperaturze płynu powyżej 80°°°°C i stabilizacji prędkości obrotowej na 2500 obr/min przez 30 sekund w
przybliżeniu

Wartości dopuszczalne ustawowo zależnie od kraju przeznaczenia pojazdu

*** Kompatybilny z liczbą oktanową 91 bezołowiowa

Pojazdy

Skrzynia

biegów

Silnik

Typ

Wyzn.

Średnica

tłoka
(mm)

Skok
tłoka

(mm)

Pojemność

skokowa

(cm

)

Stopień

sprężania

Norma

ochrony

środowiska

J K0 K

J K0 L

PK6

F4R wolnossący

790

82,7

1998

9,8/1

IF 05

EU 2000

J K0 B
J K0 D

PK6

F4R z

turbosprężarką

794

82,7

1998

9,5 / 1

IF 05

EU 2000

J K0 D

SU1

F4R z

turbosprężarką

795

82,7

1998

9,5 / 1

EU 2000

J K0 B

SU1

F4R z

turbosprężarką

797

82,7

1998

9,5 / 1

IF 05

Kontrole przeprowadzone na biegu jałowym *

Paliwo***

(minimalna liczba

oktanowa)

Emisja zanieczyszczeń **

Prędkość
obrotowa

(obr/min)

CO (%) (1)

(%)

HC (ppm)

Lambda (λ

λ)

752

0,5 max

14,5 max

100 max

0,97 < λ < 1,03

Super bezołowiowa (liczba

oktanowa 95)

Temperatura w °°°°C ± 1

-10

110

Czujnik powietrza o

ujemnym współczynniku
temperatury oporność w

omach (Ω)

10450 do 8625

2065 do 2040

815 do 805

Czujnik płynu o ujemnym

współczynniku temperatury

oporność w omach (Ω)

2360 do 2140

850 do 770

290 do 275

117 do 112

MIESZANKA PALIWOWA

Dane techniczne

12A

12A-2

SILNIKI F4R

OZNACZENIE MARKA/TYP

WSKAZÓWKI

SZCZEGÓŁOWE

Komputer wtrysku i zapłonu
F4R Wolnossący

SAGEM S 2000

112 ścieżek
Wtrysk wielopunktowy sekwencyjny
Zapłon statyczny

Komputer wtrysku i zapłonu
F4R Wolnossący

SAGEM S 2000 T

112 ścieżek
Wtrysk wielopunktowy sekwencyjny
Zapłon statyczny

Obudowa przepustnicy z silnikiem
∅ 60 mm (potencjometr z
wbudowanym podwójnym
tłoczkiem) F4R Wolnossący

VDO

Oporność silnika = 1,6 ±

± 0,3 Ω

Ω

Oporność potencjometru = 1000 ±

± 250 Ω

Ω

Obudowa przepustnicy z silnikiem
∅ 40 mm (potencjometr z
wbudowanym podwójnym
tłoczkiem) F4R Wolnossący

MGI

Oporność silnika = 1,6 ±

± 0,3 Ω

Ω

Oporność potencjometru = 1500 ±

± 300 Ω

Ω

Czujnik pedału gazu

HELLA

Potencjometr dwuścieżkowy
Oporność ścieżki 1 = 1200 ±

± 480 Ω

Ω

Oporność ścieżki 2 = 1700 ±

± 680 Ω

Ω

Cewki zapłonowe

NIPPONDENSO

4 cewki ołówkowe
Oporność pierwotna 0,5 Ω

Ω

Oporność wtórna: 6,8 ±

± 1 kΩ

Ω

Świece

CHAMPION RC 8 PYCB

Moment dokręcenia: 2,5 do 3 daN.m

Czujnik ciśnienia kolektora
F4R Wolnossący

DELCO lub SIEMENS

Napięcie wyjściowe przy włączonym zapłonie
i silniku wyłączonym (między ścieżkami A i B):
4,8 V przy wartości ciśnienia
atmosferycznego 1013 mb. Napięcie
wyjściowe > 4,8 V przy wartości ciśnienia
atmosferycznego > 1013 mb i napięcie
wyjściowe < 4,8 V przy wartości ciśnienia
atmosferycznego < 1013 mb
Wymieniać uszczelkę przy każdym
demontażu.

Czujniki ciśnienia kolektora oraz
ciśnienia doładowania
F4R Wolnossący

DELCO

Napięcie wyjściowe przy włączonym zapłonie
i silniku wyłączonym (między ścieżkami A i B):
1,9 V przy wartości ciśnienia
atmosferycznego 1013 mb. Napięcie
wyjściowe > 1,9 V przy wartości ciśnienia
atmosferycznego > 1013 mb i napięcie
wyjściowe < 1,9 V przy wartości ciśnienia
atmosferycznego < 1013 mb
Wymieniać uszczelkę przy każdym
demontażu.

Czujnik spalania stukowego

SAGEM

Typ piezoelektryczny.
Moment dokręcania: 2 daN.m

MIESZANKA PALIWOWA

Dane techniczne

12A

12A-3

SILNIKI F4R

OZNACZENIE MARKA/TYP

WSKAZÓWKI

SZCZEGÓŁOWE

Czujnik magnetyczny
(górnego martwego punktu i
prędkości silnika)

SIEMENS

Typ reluktancji zmienny
Oporność = 200 do 270 Ω

Ω

Sondy Lambda (górna i dolna)

BOSCH

Oporność ogrzewania = 9 Ω

Ω

Ω przy 20 °°°°C

Oporność wewnętrzna = 1 kΩ

Ω

Ω maksimum

Mieszanka bogata > 800 mV
Mieszanka uboga < 50 mV

Wtryskiwacze F4R Wolnossący

SIEMENS DEKA

Oporność: 14,5 ±

± 0,7 Ω

Ω

Ω przy 20°°°°C

Wtryskiwacze F4R Wolnossący

MAGNETI MARELLI

PICO

Oporność: 14,5 ±

± 0,7 Ω

Ω

Ω przy 20°°°°C

Czujnik powietrza

JEAGER

(patrz tabela)
Oporność: 2500 Ω

Ω

Ω przy 20°°°°C

Czujnik płynu

JEAGER

(patrz tabela)
Oporność: 3500 Ω

Ω

Ω przy 20°°°°C

Elektrozawór pochłaniacza oparów
benzyny

SAGEM

Oporność: 26 ±

± 4 Ω

Ω

Ω przy 23°°°°C

Elektrozawór przestawiacza faz
wałka rozrządu F4R Wolnossący

AISIN

Elektrozawór "tout ou rien"
Oporność: 7,2 ±

± 0,5 Ω

Ω

Ω przy 20°°°°C

Elektrozawór sterowania zaworem
regulacji ciśnienia doładowania
F4R Wolnossący

EATON

Oporność: 30 ±

± 2 Ω

Ω

Ω przy 23°°°°C

Pompa paliwowa zanurzona z
wbudowanym filtrem benzyny i
regulatorem ciśnienia

BOSCH

Ciśnienie: 3,5 bara ±

± 0,06

Wydatek minimalny: 80 do 120 l/h

Ciśnienie w kolektorze na biegu
jałowym F4R Wolnossący

320 ±

± 50 mbarów

Ciśnienie w kolektorze na biegu
jałowym F4R Z turbosprężarką

320 ±

± 50 mbarów

Pompa wody (układ chłodzenia
turbosprężarki)
F4R Z turbosprężarką

BOSCH

Ścieżka 1: - silnika
Ścieżka 2: + silnika

MIESZANKA PALIWOWA

Tłumik szmerów ssania

12A

12A-4

SILNIK F4R

Wolnossący

Tłumik szmerów ssania

Układ wlotowy powietrza jest wyposażony w tłumik szumów ssania (1), który pochłania częściowo fale ciśnienia i
wycisza odgłosy związane z zasysaniem powietrza.

MIESZANKA PALIWOWA

Powietrze wlotowe

12A

12A-5

SILNIK F4R z

Turbosprężarką

Powietrze wlotowe

SCHEMAT UKŁADU POWIETRZA WLOTOWEGO

Wymiennik powietrza

Wlot powietrza

Filtra powietrza

Turbosprężarka

Kolektor ssący

Obudowa przepustnicy z silnikiem

MIESZANKA PALIWOWA

Powietrze wlotowe

12A

12A-6

SILNIK F9Q

SCHEMAT UKŁADU POWIETRZA WLOTOWEGO

Wymiennik powietrza

Filtra powietrza

Przepływomierz

Kolektor ssący

Turbosprężarka

Wlot powietrza

MIESZANKA PALIWOWA

Powietrze wlotowe

12A

12A-7

SILNIK G9T

SCHEMAT UKŁADU POWIETRZA WLOTOWEGO

Wymiennik powietrza

Wlot powietrza

Filtra powietrza

Przepływomierz

Kolektor ssący

Turbosprężarka

Moduł dyfuzora

MIESZANKA PALIWOWA

Powietrze wlotowe

12A

12A-8

SILNIK P9X

SCHEMAT UKŁADU POWIETRZA WLOTOWEGO

Układ wlotowy powietrza jest wyposażony w tłumik szumów ssania (7), który pochłania częściowo fale ciśnienia i
wycisza odgłosy związane z zasysaniem powietrza.

Przewód wlotowy powietrza

Obudowa filtra powietrza

Przepływomierz powietrza

Kanał wlotu powietrza

Turbosprężarka

Membrana regulacji ciśnienia doładowania

Tłumik szmerów ssania

Przewód ssący na wyjściu z wymiennika

Wymiennik powietrza

10 Przewód ssący na wyjściu z wymiennika
11 Moduł stabilizatora ciśnienia
12 Kolektor ssący
13 Kolektor ssący przedni
14 Kolektor ssący tylny
15 Końcówka do podłączenia przewodu pochłaniania oparów oleju

MIESZANKA PALIWOWA

Filtra powietrza

12A-9

112A

SILNIK F4R

Wolnossący

MIESZANKA PALIWOWA

Filtra powietrza

ELEMENT FILTRUJĄCY

DEMONTAŻ

Odłączyć akumulator.

Wymontować:
– dwie śruby mocujące (1) obudowy filtra powietrza,
– obudowę tłumika szumów ssania,
– dwie śruby mocujące (2) zbiornika płynu

hamulcowego oraz zbiornika wyrównawczego,
a następnie odchylić je na bok.

Wymontować tłumik szmerów ssania.

Odłączyć przewód podciśnieniowy (3) serwa
hamulcowego (od strony kolektora).

Wymontować dwie śruby (4) pokrywy filtru powietrza,
by uzyskać dostęp do wkładu filtrującego.

MONTAŻ

Wykonać czynności demontażu w odwrotnej
kolejności.

Podłączyć akumulator; wykonać konieczne
przystosowania (patrz rozdział 8).

MIESZANKA PALIWOWA

Filtra powietrza

12A-10

SILNIKI F9Q - G9T F4R

Z turbosprężarką

ELEMENT FILTRUJĄCY

Silnik F4R z turbosprężarką

Poluzować opaskę (1), następnie odłączyć elastyczny
przewód powietrza (2).

Wymontować cztery śruby (3) mocujące pokrywę filtra
powietrza, by uzyskać dostęp do elementu filtrującego.

Silniki F9Q i G9T

Odłączyć złącze (1) przepływomierza powietrza.

Poluzować, a następnie wyciągnąć elastyczny
przewód powietrza (2).

Wymontować cztery śruby mocujące (3) pokrywę
obudowy filtru powietrza.Wymontować wkład filtra.

MIESZANKA PALIWOWA

Filtra powietrza

12A-11

SILNIK P9X

ELEMENT FILTRUJĄCY

Odłączyć akumulator.

Wymontować:
– dwie śruby mocujące (1) obudowy filtru powietrza,
– obudowę filtra powietrza,
– osłonę silnika (2).

Odłączyć:
– złącze przepływomierza powietrza (3),
– przewód pochłaniania oparów oleju (4),

Wymontować:
– dwie śruby mocujące (5) przepływomierza

powietrza,

– obejmy (6),
– kanał powietrza z przepływomierzem powietrza.

Odpiąć mocowania skrzynki przekaźników, następnie
odłożyć ją na bok.

Wymontować cztery śruby mocujące (7) pokrywę
obudowy filtru powietrza.

Zdjąć pokrywę obudowy filtra powietrza.

Wymontować wkład filtrujący.

MONTAŻ

Wykonać czynności demontażu w odwrotnej
kolejności.

Podłączyć akumulator; wykonać konieczne
przystosowania (patrz rozdział 8).

MIESZANKA PALIWOWA
Obudowa filtra powietrza

12A-12

SILNIK F4R

Wolnossący

Obudowa filtra powietrza

DEMONTAŻ

Odłączyć akumulator.

Wymontować:
– dwie śruby mocujące (1) obudowy filtra powietrza,
– obudowę tłumika szumów ssania,
– dwie śruby mocujące (2) zbiornik płynu

hamulcowego oraz zbiornika wyrównawczego,
a następnie odłożyć je na bok.

Wymontować pokrywę skrzynki przekaźników.

Odpiąć mocowania (3) skrzynki przekaźników na
skrzynce akumulatora i odsunąć skrzynkę
przekaźników.

Wymontować tłumik szmerów ssania.

Odłączyć przewód podciśnieniowy (4) serwa
hamulcowego (od strony kolektora).

Wymontować:
– dwie śruby (5) pokrywy filtra powietrza,
– pokrywę filtra powietrza wraz z filtrem,
– uchwyt mocujący (6) złącze sondy Lambda,

by ułatwić przejście obudowy filtru powietrza.

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m)

Śruby obudowy filtra powietrza

0,9

MIESZANKA PALIWOWA
Obudowa filtra powietrza

12A-13

SILNIK F4R

Wolnossący

Wymontować dwie śruby (7) mocujące obudowy filtra
powietrza.

Wymontować obudowę filtra powietrza, przesuwając ją
w prawo w celu jej wyjęcia.

Obudowa filtra powietrza może przejść między wnęką
przedniej szyby, silnikiem a zespołem
wspomagającym hamowania.

MONTAŻ

Wykonać czynności demontażu w odwrotnej
kolejności.

Dokręcić śruby mocujące przestrzegając momentu
dokręcania.

UWAGA:
Należy zwrócić uwagę na wyjście podciśnienia
przechodzącego z kolektora ssącego do zespołu
wspomagania układu hamulcowego. Uszkodzenie
tego wyjścia spowodowałoby konieczność wymiany
kolektora.

MIESZANKA PALIWOWA

Obudowa przepustnicy z silnikiem

12A-14

SILNIK F4R

Wolnossący

Obudowa przepustnicy z silnikiem

DEMONTAŻ

Odłączyć akumulator.

Demontaż obudowy przepustnicy z silnikiem wymaga
demontażu kolektora ssącego (patrz rozdział 12A
"Mieszanka paliwowa - Kolektor ssący".

Odłączyć przewód zasysania oparów benzyny (1) na
poziomie elektrozaworu pochłaniania oparów
benzyny.

Odłączyć złącze (2) obudowy przepustnicy z silnikiem.

Wymontować trzy śruby (3) mocujące obudowę
przepustnicy z silnikiem, a następnie obudowę
przepustnicy z silnikiem.

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m)

Śruba obudowa przepustnicy

1,3

Śruby obudowy filtra powietrza

0,9

MIESZANKA PALIWOWA

Obudowa przepustnicy z silnikiem

12A

12A-15

SILNIK F4R

Wolnossący

MONTAŻ

Wykonać czynności demontażu w odwrotnej
kolejności.

Wymieniać uszczelkę przy każdym demontażu
przepustnicy z obudową. W razie potrzeby użyć smaru
dla ułatwienia jej założenia.

Podłączyć akumulator; wykonać konieczne
przystosowania (patrz rozdział 8).

Przy każdym włączaniu zapłonu obudowa
przepustnicy musi wykonać cykl przystosowania
swoich położeń granicznych mini i maxi.

MIESZANKA PALIWOWA

Obudowa przepustnicy z silnikiem

12A-16

SILNIK F4R z

Turbosprężarką

DEMONTAŻ

Odłączyć akumulator.

Poluzować opaskę (1).

Odłączyć:
– złącze czujnika ciśnienia doładowania (2),
– złącze sondy temperatury powietrza (3),

– złącze obudowy przepustnicy z silnikiem (4).

Odłączyć przewód doprowadzający powietrze między
wymiennikiem a kolektorem.

Wyjąć trzy śruby mocujące (5) obudowę przepustnicy.

Wymontować obudowę przepustnicy wraz z
przewodem pochłaniania oparów benzyny i oparów
oleju (6).

Odczepić przewód (6) obudowy przepustnicy.

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m)

Śruba obudowa przepustnicy

1,3

Śruby obudowy filtra powietrza

0,9

MIESZANKA PALIWOWA

Obudowa przepustnicy z silnikiem

12A

12A-17

SILNIK F4R z

Turbosprężarką

MONTAŻ

Wykonać czynności demontażu w odwrotnej
kolejności.

Wymieniać uszczelkę przy każdym demontażu
przepustnicy z obudową.

Podłączyć akumulator; wykonać konieczne
przystosowania (patrz rozdział 8).

Przy każdym włączaniu zapłonu obudowa
przepustnicy musi wykonać cykl przystosowania
swoich położeń granicznych mini i maxi.

MIESZANKA PALIWOWA

Obudowa przepustnicy z silnikiem

12A-18

SILNIKI F4R

Silnik F4R wolnossący

PRZEZNACZENIE ŚCIEŻEK ZŁĄCZA OBUDOWY
PRZEPUSTNICY

Złącze obudowy przepustnicy z silnikiem

Oporność silnika między ścieżkami 3 i 4:
1,6 Ω

Ω

Ω ±

± 0,3 Ω

Ω

Oporność potencjometru między ścieżkami 1 i 5:
1000 Ω

Ω

Ω ±

± 250 Ω

Ω

Silnik F4R z turbosprężarką

PRZEZNACZENIE ŚCIEŻEK ZŁĄCZA OBUDOWY
PRZEPUSTNICY

Złącze obudowy przepustnicy z silnikiem

Oporność silnika między ścieżkami 3 i 4:
1,6 Ω

Ω

Ω ±

± 0,3 Ω

Ω

Oporność potencjometru między ścieżkami 1 i 5:
1500 Ω

Ω

Ω ±

± 300 Ω

Ω

WAŻNE:
Naprawa obudowy przepustnicy z silnikiem nie
jest możliwa. Nie wolno zmieniać położenia
śruby oporowej (A).

Ścieżka

Przeznaczenie

Masa potencjometrów

Sygnał potencjometru nr° 1

- silnik

+ silnik

Zasilanie + 5 V potencjometrów

Sygnał potencjometru Nr 2

Ścieżka

Przeznaczenie

Masa potencjometrów

Sygnał potencjometru nr° 1

- silnika

+ silnika

Zasilanie + 5 V potencjometrów

Sygnał potencjometru Nr 2

MIESZANKA PALIWOWA

Moduł dyfuzora

12A-19

112A

SILNIK G9T

MIESZANKA PALIWOWA

Moduł dyfuzora

MODUŁ DYFUZORA

Moduł ten znajduje się pomiędzy wymiennikiem
powietrza i kolektorem ssącym. Ma on wbudowany
zawór recyrkulacji gazów spalinowych oraz system
wyłączania silnika.

DEMONTAŻ

Odłączyć akumulator.

Wymontować:
– dwie śruby mocujące (1) obudowę filtra powietrza,
– obudowę filtra powietrza,
– osłonę silnika (2),

– przewód recyrkulacji gazów spalinowych (3) oraz

jego uszczelnienia. Należy przewidzieć wymianę
przewodu i uszczelek przy ponownym montażu.

Odłączyć przewód powietrza między wymiennikiem -
modułem dyfuzora (4), poluzowując opaskę (5).

Odłączyć przewody pneumatyczne:
– membrana sterująca zaworem stabilizatora

ciśnienia,

– zbiornika podciśnienia znajdującego się za obudową

dyfuzora.

Odłączyć złącze (6) elektrozaworu sterującego
recyrkulacją gazów spalinowych.

Poluzować opaski przewodu łączącego (7)
z kolektorem ssącym.

Wymontować:
– uchwyt usztywniający (8) między obudową dyfuzora

a pompą wspomagania kierownicy,

– trzy śruby (9) mocujące obudowę dyfuzora,
– moduł dyfuzora z zaworem elektromagnetycznym

recyrkulacji gazów spalinowych.

MOMENTY DOKRĘCANIA (w daN.m)

Śruba mocująca przewód
recyrkulacji gazów spalinowych

2,5 ±

± 0,5

Śruba mocująca moduł dyfuzora

2,2 ±

± 0,4

MIESZANKA PALIWOWA

Moduł dyfuzora

12A

12A-20

SILNIK G9T

MONTAŻ

Wykonać czynności demontażu w odwrotnej
kolejności.

Przestrzegać momentów dokręceń.

Podłączyć akumulator; wykonać konieczne
przystosowania (patrz rozdział 8).

MIESZANKA PALIWOWA

System wyłączania silnika

12A

12A-21

SILNIK F9Q

System wyłączania silnika

CEL

Zadaniem systemu jest szybkie wyłączanie silnika po
wyłączeniu zapłonu.

OPIS

W skład systemu wchodzą następujące elementy:
– jedna membrana (1) wprawiająca w ruch

przepustnicę,

– jedna przepustnica (2),
– jeden elektrozawór (3),
– jeden zapas podciśnienia (4).

DZIAŁANIE

Przy wyłączeniu zapłonu, elektrozawór doprowadza
do współdziałania zapasu podciśnienia i membrany.

Membrana jest poddana podciśnieniu; w wyniku tego
następuje zamknięcie zaworu wlotu powietrza.

Silnik nie może już zasysać powietrza, zatrzymuje się
natychmiast.

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m)

Śruba stabilizatora ciśnienia

0,8

MIESZANKA PALIWOWA

System wyłączania silnika

12A

12A-22

SILNIK F9Q

PRZEPUSTNICA

DEMONTAŻ

Odłączyć przy membranie, przewód elastyczny podciśnienia.

Wymontować trzy śruby mocujące.

Wyciągnąć zespół przepustnicy/membrany.

MONTAŻ

Wykonać czynności demontażu w odwrotnej kolejności.

Wymienić uszczelkę.

Podłączyć akumulator; wykonać konieczne przystosowania (patrz rozdział 8).

MIESZANKA PALIWOWA

System wyłączania silnika

12A-23

SILNIK G9T

CEL

Zadaniem systemu jest szybkie wyłączanie silnika po
wyłączeniu zapłonu.

OPIS

W skład systemu wchodzą następujące elementy:
– membrana (1) wprawiająca w ruch zawór

stabilizatora ciśnienia,

– jeden zawór stabilizatora ciśnienia (2),

jeden zapas podciśnienia (3),

– jeden elektrozawór (4).

DZIAŁANIE

Przy wyłączaniu zapłonu, elektrozawór powoduje
połączone działanie zapasu podciśnienia i membrany
sterującej zaworem stabilizatora ciśnienia.

Membrana jest poddana podciśnieniu; w wyniku tego
następuje zamknięcie zaworu wlotu powietrza.

Silnik nie może już zasysać powietrza, zatrzymuje się
natychmiast.

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m)

Śruby mocujące stabilizator ciśnienia

1,2

MIESZANKA PALIWOWA

System wyłączania silnika

12A-24

SILNIK G9T

SCHEMAT PODSTAWOWY

A Pompa próżniowa
B Zbiornik podciśnienia wyposażony w zawór

zabezpieczający

C Elektrozawór wyłączania silnika
D Membrana sterująca zaworem stabilizatora ciśnienia

DEMONTAŻ ZAWORU STABILIZATORA CIŚNIENIA

W celu wymontowania zaworu stabilizatora ciśnienia,
konieczny jest demontaż modułu dyfuzora (patrz
rozdział 12A Mieszanka paliwowa "Moduł
dyfuzora").

Wymontować cztery śruby (1) zaworu stabilizatora
ciśnienia, po czym wyjąć zespół przepustnica -
membrana.

MONTAŻ

Wykonać czynności demontażu w odwrotnej
kolejności.

MIESZANKA PALIWOWA

System wyłączania silnika

12A

12A-25

SILNIK P9X

CEL

Zadaniem systemu jest przerywanie pracy silnika po wyłączeniu zapłonu,
stopniowo i bez szarpania.

OPIS

W skład systemu wchodzą następujące elementy:
– jedna membrana (1) wprawiająca w ruch przepustnicę,
– jeden zawór stabilizatora ciśnienia (2),
– jeden elektrozawór sterujący (3),
– jeden zapas podciśnienia (4).

DZIAŁANIE

Przy wyłączeniu zapłonu, elektrozawór doprowadza do współdziałania
zapasu podciśnienia i membrany.

Membrana jest poddana podciśnieniu; w wyniku tego następuje zamknięcie
zaworu wlotu powietrza.

Silnik nie może już zasysać powietrza, zatrzymuje się natychmiast.

MIESZANKA PALIWOWA

System wyłączania silnika

12A

12A-26

SILNIK P9X

DEMONTAŻ STABILIZATORA CIŚNIENIA

Odłączyć:
– kanał dolotu powietrza (1),
– przewód podciśnieniowy przy membranie (2).

Wymontować:
– cztery śruby mocujące (3),
– zespół zawór-membrana.

MONTAŻ STABILIZATORA CIŚNIENIA

Wymienić uszczelkę okrągłą.

Wykonać czynności demontażu w odwrotnej kolejności.

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m)

Mocowania stabilizatora ciśnienia

0,8

MIESZANKA PALIWOWA

Kolektor ssący

12A-27

112A

SILNIK F4R

Wolnossący

MIESZANKA PALIWOWA

Kolektor ssący

DEMONTAŻ

Odłączyć akumulator.

Demontaż kolektora ssącego wymaga demontażu
obudowy filtra powietrza (patrz rozdział 12A
Mieszanka paliwowa "Obudowa filtra powietrza")
oraz obudowy przepustnicy z silnikiem (patrz
rozdział 12A Mieszanka paliwowa "Obudowa
przepustnicy z silnikiem").

Odłączyć:
– czujnik ciśnienia w kolektorze(A),
– cewki zapłonowe(B),
– czujnik temperatury powietrza(C).

Wymontować:
– siedem śrub mocujących kolektor ssący,
– kolektor ssący.

MONTAŻ

Wykonać czynności demontażu w odwrotnej
kolejności.

Przewidzieć wymianę uszczelek okrągłych kolektora i
obudowy przepustnicy.

Dokręcić śruby mocujące kolektor, przestrzegając
momentu i kolejności dokręcania wskazanej na
powyższym schemacie.

Podłączyć akumulator; wykonać konieczne
przystosowania (patrz rozdział 8).

MOMENTY DOKRĘCANIA (w daN.m)

Śruby kolektora

0,9

Śruby obudowy filtra powietrza

0,9

Śruba obudowa przepustnicy

1,3

MIESZANKA PALIWOWA

Kolektor ssący

12A-28

SILNIK F4R z

Turbosprężarką

DEMONTAŻ

Odłączyć akumulator.

Wymontować:
– dwie śruby mocujące (1) obudowę filtra powietrza,
– obudowę tłumika szumów ssania,

Odłączyć:
– złącze obudowy przepustnicy z silnikiem (1),
– przewód powietrza między wymiennikiem a

obudową przepustnicy (2),

– złącze czujnika ciśnienia doładowania (3),
– złącze sondy temperatury powietrza (4).

Wymontować:
– trzy śruby (5) mocujące obudowę przepustnicy,
– obudowę przepustnicy wraz z przewodem

pochłaniania oparów benzyny i oleju.

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m)

Śruby kolektora

2,1

Śruba obudowa przepustnicy

Śruby mocujące rampę wtrysku

0,8

Śruba mocująca przewód powietrza
między wymiennikiem-turbosprężarką

Opaska przewodu powietrza między
wymiennikiem-turbosprężarką

0,5

MIESZANKA PALIWOWA

Kolektor ssący

12A-29

SILNIK F4R z

Turbosprężarką

Wymontować:
– kanał powietrzny z osłony termicznej turbosprężarki

(6),

– opaskę i śrubę mocującą elastyczny przewód

powietrza między wymiennikiem a turbosprężarką
(7).

Odłączyć:
– przewód pochłaniania oparów oleju od kolektora

ssącego (8),

– przewód podciśnieniowy od wzmacniacza siły

hamowania (9),

– złącze czujnika ciśnienia od kolektora (10),
– złącza wtryskiwaczy (11).

Wymontować:
– dwie śruby mocujące rampę wtrysku (12),
– rampę wtrysku,

Wymontować:
– osiem śrub mocujących kolektor ssący (13),
– kolektor ssący.

MIESZANKA PALIWOWA

Kolektor ssący

12A-30

SILNIK F4R z

Turbosprężarką

MONTAŻ

Wymienić uszczelkę kolektora ssącego i obudowy
przepustnicy.

Włożyć nie dokręcając śruby kolektora.

Zachować kolejność (1-2-3-4-5-6-7-8) i moment
dokręcania śrub mocujących kolektor.

Następne czynności montażowe wykonywać w
kolejności odwrotnej do czynności demontażu.

Podłączyć akumulator; wykonać konieczne
przystosowania (patrz rozdział 8).

MIESZANKA PALIWOWA

Kolektor ssący

12A

12A-31

SILNIK G9T

DEMONTAŻ

UWAGA:
Demontaż kolektora ssącego wymaga demontażu
wtryskiwaczy, przewodów wysokiego ciśnienia oraz
rampy (patrz rozdział 13B Układ wtrysku diesel).

Odłączyć:
– złącza świec żarowych,
– złącze zaworu recyrkulacji gazów spalinowych (1),
– odpiąć wiązkę przewodów elektrycznych (2) od

plastykowej osłony.

Wymontować:
– osłonę (3) wiązki przewodów elektrycznych.

MOMENTY DOKRĘCANIA (w daN.m)

Śruba mocująca pokrywy zaworów

1,2

Śruby mocujące rampę wtrysku

2,3 ±

± 0,2

Nakrętki przewodów wysokiego
ciśnienia

2,5 ±

± 0,3

MIESZANKA PALIWOWA

Kolektor ssący

12A

12A-32

SILNIK G9T

Odchylić wiązki przewodów
elektrycznych tak, aby umożliwić
wyjęcie górnej części kolektora
ssącego.

Poluzować opaskę (4) przewodu
łączącego moduł stabilizatora
ciśnienia z kolektorem ssącym.

Wstawić wspornik silnika Mot. 1367
i wymontować wspornik wahadłowy.

Wykręcić śruby mocujące kolektor i
wymontować kolektor.

MIESZANKA PALIWOWA

Kolektor ssący

12A-33

SILNIK G9T

MONTAŻ

Wymienić uszczelki na nowe.

Zamontować wszystkie uszczelki pokrywy głowicy -
kolektora ssącego.

Nałożyć Rhodorseal 5661 na krawędzie pokryw
podpór wałków rozrządu oraz na panewki w kształcie
półksiężyca.

Strona rozrządu

Strona koła zamachowego silnika

MIESZANKA PALIWOWA

Kolektor ssący

12A

12A-34

SILNIK G9T

Zamontować:
– pokrywę głowicy / kolektor ssący,
– śruby mocujące pokrywy głowicy doprowadzają do ich zetknięcia,

nakładając kroplę środka Loctite Frenbloc na śruby (1-2-4-6-8-10-12-13).

Dokręcić śruby momentem 1,2 daN.m przestrzegając prawidłowej kolejności.

WAŻNE:
Pozostałe czynności montażu należy wykonać poprzez wykonanie czynności
odwrotnych do demontażu przestrzegając bezwzględnie kolejności i
momentów dokręcania zalecanych dla montażu elementów układu wtrysku
pod wysokim ciśnieniem (patrz rozdział 13B Układ wtrysku Diesel
"Wtryskiwacze").

MIESZANKA PALIWOWA

Kolektor ssący

12A-35

SILNIK P9X

Kolektor ssący

DEMONTAŻ

Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku.

Odłączyć akumulator.

Wstawić wspornik silnika Mot. 1367-02.

Wymontować przewody zasilania oleju napędowego
na zawieszeniu elastycznym.

Wymontować zespół uchwytu zawieszenia
elastycznego-ogranicznika wychylenia.

Odłączyć przewody zasilające i powrotne oleju
napędowego (1), po czym zatkać przewody za
pomocą zestawu korków zapobiegających
zanieczyszczeniu, dostępnego w magazynie części
zamiennych.

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m)

Mocowania kolektora ssącego

3,1

Mocowania ogranicznika wychylenia do
nadwozia

10,5

Mocowania uchwytu zawieszenia
wahadłowego do silnika

6,2

Mocowania masy tłumiącej do nadwozia

2,1

Mocowanie tłumika akustycznego do
przedniego kolektora ssącego

2,5

NALEŻY ŚCIŚLE PRZESTRZEGAĆ ZALECEŃ
DOTYCZĄCYCH ZACHOWANIA CZYSTOŚCI

MIESZANKA PALIWOWA

Kolektor ssący

12A

12A-36

SILNIK P9X

Wymontować kolektor ssący (patrz rozdział "Kolektor ssący").

Odłączyć:
– poszczególne złącza i siłowniki wiązki elektrycznej (2), następnie je

odchylić,

– przewody pochłaniania oparów oleju przy złączu w kształcie "T" (3),

a potem przewód (4). Odchylić przewód na bok.

Wyjąć złącze (5), po czym wymontować tłumik akustyczny (6).

MIESZANKA PALIWOWA

Kolektor ssący

12A-37

SILNIK P9X

Poluzować złącza przewodów wysokiego ciśnienia
rampy-wtryskiwacza.

W razie potrzeby, poluzować kołnierze mocujące
poszczególnych przewodów.

Wymontować przewody wysokiego ciśnienia.

Założyć korki zabezpieczające przed
zanieczyszczeniem.

Wymontować:
– dwie śruby mocujące membranę regulacji

doładowania, następnie odchylić ją na bok,

– rampę wysokiego ciśnienia (patrz opis czynności w

rozdziale 13B Układ wtrysku diesel "Rampa
wtrysku").

Wymontować:
– zespół zaworu recyrkulacji gazów spalinowych -

wymiennik (patrz odpowiednią operację "Zawór
recyrkulacji gazów spalinowych - Wymiennik"),

– przewód powrotny (7) z czujnikiem temperatury oleju

napędowego,

– mocowania przewodu rurowego recyrkulacji oparów

oleju (8),

– docisk, a następnie złącza przy pompie oraz głowicy

przewodów powrotnych i zasilających oleju
napędowego (9).

Zdjąć:
– przewód recyrkulacji oparów oleju na bok,
– przewody zasilające i powrotne oleju napędowego.

Wymontować rurę wysokiego ciśnienia przy wyjściu z
pompy (10), jak również złącze pośrednie na
kolektorze.

Założyć korki zabezpieczające przed
zanieczyszczeniem.

MIESZANKA PALIWOWA

Kolektor ssący

12A-38

SILNIK P9X

Wymontować:
– kolektor przedniego i/lub tylnego rzędu cylindrów,
– uszczelki.

MONTAŻ

Wymienić obowiązkowo wszystkie uszczelki w
układzie wlotowym powietrza.

Zamontować ponownie kolektor lub kolektory,
następnie dokręcić mocowania zalecanym momentem
w odpowiedniej kolejności.

Zamontować przewody zasilające i powrotne oleju
napędowego, po czym dokręcić je zalecanym
momentem (patrz opis czynności w rozdziale 13B
Układ wtrysku Diesel "Pompa wtryskowa").

Zamontować rampę wtrysku (patrz opis czynności w
rozdziale 13B Układ wtrysku Diesel "Rampa
wtrysku").

Wymienić koniecznie przewody wysokiego ciśnienia i
dokręcić je zalecanym momentem (patrz opis
czynności w odpowiednim rozdziale 13B Układ
wtrysku diesel "Przewody wysokiego ciśnienia").

Następne czynności montażowe wykonywać w
kolejności odwrotnej do czynności demontażu.

Wykonać odpowietrzenie układu za pomocą gruszki
odpowietrzającej.

Przeprowadzić kontrolę szczelności układu wysokiego
ciśnienia po zakończeniu naprawy (patrz rozdział 13B
Układ wtrysku Diesel "Cechy szczególne").

MIESZANKA PALIWOWA

Rampa wtryskowa

12A-39

112A

SILNIK F4R

Wolnossący

MIESZANKA PALIWOWA

Rampa wtryskowa

DEMONTAŻ

Odłączyć akumulator.

Demontaż tylnej rampy wymaga demontażu kolektora
ssącego (patrz rozdział 12A Mieszanka paliwowa
"Kolektor ssący").

UWAGA:
W trakcie demontażu wtryskiwaczy lub rampy wtrysku,
należy zwrócić uwagę na ilość paliwa znajdującą się w
zbiorniku. Osłonić alternator.

Wymontować:
– osłonę rampy,
– złączkę przewodu wlotowego i paliwowego (1) rampy

i zacisnąć przewód,

– złącza wtryskiwaczy (2),
– złącze czujnika spalania stukowego (3),
– śruby mocujące rampy (4),
– rampę wtrysku.

Wymontować:
– śruby mocujące podkładkę podstawy wtryskiwaczy,
– podkładkę podstawy wtryskiwaczy.

MOMENTY DOKRĘCANIA (w daN.m)

Wymontować śruby rampy wtryskowej.

2,1

MIESZANKA PALIWOWA

Rampa wtryskowa

12A

12A-40

SILNIK F4R

Wolnossący

MONTAŻ

Wymienić uszczelkę podkładki podstawy
wtryskiwaczy.

Zamontować podkładkę podstawy wtryskiwaczy i
zamontować wszystkie śruby mocujące podkładki
podstawy wtryskiwaczy.

Dokręcić ręcznie śrubę (A) tak, aby podkładka
podstawy wtryskiwaczy była dociśnięta do wspornika
wahadłowego.

Dokręcić śrubę (B) tak, aby podkładka podstawy
wtryskiwaczy w górnej części była dociśnięta do
wspornika wahadłowego.

Dokręcić śruby i nakrętki mocujące rampę
przestrzegając momentu dokręcania.

Następne czynności montażowe wykonywać w
kolejności odwrotnej do czynności demontażu.

Podłączyć akumulator; wykonać konieczne
przystosowania (patrz rozdział 8).

MIESZANKA PALIWOWA

Kolektor ssący

12A-41

SILNIK G9T

Kolektor ssący

DEMONTAŻ

Odłączyć:
– złącze elektrozaworu sterującego recyrkulacją

gazów spalinowych (1),

– złącze oraz przewody pneumatyczne elektrozaworu

sterowania przepustnicą stabilizatora ciśnienia (2).

Wymontować elektrozawór sterowania przepustnicą
stabilizatora ciśnienia (2) na kolektorze ssącym.

Poluzować obejmę (3) przewodu na obudowie
dyfuzora.

Zdjąć wiązkę przewodów elektrycznych znajdującą się
na uchwycie usztywniającym.

Wymontować uchwyt usztywniający (4) między
obudową dyfuzora a pompą wspomagania kierownicy.

Poluzować dostatecznie, ale nie demontować:
– trzy śruby mocujące obudowę dyfuzora (5),

– mocowania (6) przewodu recyrkulacji gazów

spalinowych na głowicy.

Przesunąć obudowę dyfuzora do tyłu.

Wymontować:
– śruby mocujące dolny kolektor ssący,
– dolny kolektor ssący.

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m)

Śruba mocująca rozdzielacza ssania

1,2

UWAGA:
Demontaż kolektora ssącego wymaga demontażu
obudowy przepustnicy z silnikiem (patrz rozdział
12A Mieszanka paliwowa "Kolektor ssący").

MIESZANKA PALIWOWA

Kolektor ssący

12A

12A-42

SILNIK G9T

MONTAŻ

Wymienić uszczelki dolnego kolektora ssącego i
kolektora ssącego.

Zamontować dolny kolektor ssący.

Dokręcić śruby mocujące rozdzielacza ssania nie
dopuszczając do ich zablokowania.

Zamontować kolektor ssący - pokrywę głowicy
przestrzegając zalecanych momentów oraz kolejności
dokręcania (patrz rozdział 12A Mieszanka paliwowa
"Kolektor ssący").

Dokręcić śruby mocujące dolny kolektor ssący
momentem dokręcania 1,2 daN.m według zalecanej
kolejności (1, 2, 3, 4, 5).

WAŻNE:
Pozostałe należy wykonać poprzez wykonanie
czynności odwrotnych do demontażu
przestrzegając bezwzględnie kolejności i
momentów dokręcania zalecanych dla montażu
elementów układu wtrysku pod wysokim ciśnieniem
(patrz rozdział 13B Układ wtrysku Diesel
"Wtryskiwacze").

MIESZANKA PALIWOWA

Kolektor ssący

12A

12A-43

SILNIK P9X

DEMONTAŻ

Odłączyć akumulator.

Wymontować:
– dwie śruby mocujące (1) obudowę filtra powietrza,
– obudowę filtra powietrza,
– osłonę silnika,
– dwie śruby mocujące (2) zbiornik płynu

hamulcowego oraz zbiornik wyrównawczy,
a następnie odsunąć je na bok,

– osłona termiczna zbiornika płynu hamulcowego oraz

zbiornika wyrównawczego na turbosprężarce.

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m)

Mocowania dolnego kolektora ssącego

2,1

Wspornik osłony silnika na dolnym
kolektorze ssącym

2,5

Wspornik przy turbosprężarce

2,5

Mocowania osłony termicznej do
turbosprężarki

2,1

Uchwyt boczny na dolnym kolektorze
ssącym

2,1

MIESZANKA PALIWOWA

Kolektor ssący

12A

12A-44

SILNIK P9X

Odłączyć złącza elektryczne (3):
– czujnika temperatury powietrza,
– usterki elektrozaworu regulacji ciśnienia doładowania,
– czujnika położenia regulacji ciśnienia doładowania,
– elektrozaworu sterującego stabilizatorem ciśnienia.

Odłączyć przewody pneumatyczne (4) przy:
– membranie regulacji ciśnienia doładowania,
– elektrozaworze regulacji ciśnienia doładowania,
– zapasie podciśnienia,
– membranie oddziałującej na stabilizator ciśnienia,
– pompie próżniowej.

MIESZANKA PALIWOWA

Kolektor ssący

12A-45

SILNIK P9X

Wymontować:
– mocowania (4) osłony termicznej przy

turbosprężarce,

– śruby mocujące wspornik (5) do turbosprężarki,
– wspornik,
– osłonę termiczną przy turbosprężarce,
– wspornik osłony silnika (6) przy dolnym kolektorze

ssącym.

Odłączyć przewód wlotowy powietrza przy
stabilizatorze ciśnienia.

Wymontować mocowania (7):
– bocznego uchwytu na dolnym kolektorze ssącym,
– rozdzielacza ssania mocowane do przewodu

recyrkulacji gazów spalinowych,

– dolnego kolektora ssącego.

Wymontować:
– dolny kolektor ssący,
– uszczelki.

Wymontować na stole warsztatowym:
– elektrozawory,
– zapasie podciśnienia,
– stabilizator ciśnienia (patrz opis czynności w

rozdziale "System wyłączania silnika").

MIESZANKA PALIWOWA

Kolektor ssący

12A

12A-46

SILNIK P9X

MONTAŻ

Wymienić obowiązkowo wszystkie uszczelki.

Zamontować i dokręcić momentem osłony termiczne.

Zamontować dolny kolektor ssący, po czym dokręcić śruby mocujące
przestrzegając momentu 2,1 daN.m i kolejności dokręcania.

Wykonać czynności demontażu w odwrotnej kolejności.

Podłączyć akumulator; wykonać konieczne przystosowania (patrz rozdział 8).

MIESZANKA PALIWOWA

Dolny kolektor ssący - Zawór turbulencyjny

12A-47

SILNIK G9T

Dolny kolektor ssący - Zawór turbulencyjny

ZAWÓR TURBULENCYJNY

Dolny kolektor ssący jest wyposażony w jeden zawór
turbulencyjny, który zmienia strumień przepływu
gazów dolotowych, a zatem stan napełnienia cylindra
w pewnych warunkach działania silnika.

Kiedy zawór jest zamknięty, zmniejsza się przekrój
przepływu powietrza w dolnym kolektorze ssącym.

OPIS

W skład systemu wchodzą następujące elementy:
– jeden zawór turbulencyjny wbudowany w dolny

kolektor ssący,

– jedna membrana (1) wprawiająca w ruch zawór

turbulencyjny,

– jeden elektrozawór (2).

SCHEMAT DZIAŁANIA

A Pompa próżniowa
B Elektrozawór zaworu turbulencyjnego
C Membrana sterująca zaworem turbulencyjnym

DZIAŁANIE

W fazie spoczynku elektrozawór jest zamknięty. Zawór
turbulencyjny jest otwarty i nie zmienia przekroju
przepływu powietrza w dolnym kolektorze ssącym.

Podczas działania, elektrozawór (B) sterowany przez
komputer wtrysku powoduje połączone działanie
pompy próżniowej (A) i membrany sterującej (C)
zaworu turbulencyjnego.

Na membranę oddziałuje podciśnienie pompy
próżniowej i zamyka zawór turbulencyjny.

DEMONTAŻ

Zawór turbulencyjny jest wbudowany w dolny kolektor
ssący.

Podczas wymiany, konieczna jest kompletna wymiana
dolnego kolektora ssącego.

MIESZANKA PALIWOWA

Kolektor wylotowy

12A-48

112A

SILNIK F4R

Wolnossący

MIESZANKA PALIWOWA

Kolektor wylotowy

DEMONTAŻ

Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku.

Odłączyć akumulator.

Demontaż kolektora ssącego wymaga demontażu
obudowy przepustnicy z silnikiem (patrz rozdział 12A
Mieszanka paliwowa "Kolektor ssący").

Odłączyć i wyjąć sondę Lambda (1) za pomocą
przyrządu Mot. 1495-01.

Zdjąć górną osłonę termiczną kolektora wylotowego.

Wymontować podpórkę (A) między kolektorem
wylotowym a obudową skrzyni biegów

Odłączyć rurę wydechową.

Odsunąć katalizator.

Ustawić podkładkę na ramie silnika w celu podparcia
rury wydechowej oraz dla zabezpieczenia przewodu
giętkiego przed uszkodzeniem powodującym
konieczność wymiany katalizatora.

NIEZBĘDNE NARZĘDZIA SPECJALISTYCZNE

Mot. 1495-01

Przyrząd do demontażu i montażu
sondy lambda

MOMENTY DOKRĘCANIA (w daN.m)

Sonda Lambda

4,5

Nakrętki kolektora

Śruby osłony termicznej

Nakrętka kołnierza trzypunktowego

MIESZANKA PALIWOWA

Kolektor wylotowy

12A

12A-49

SILNIK F4R

Wolnossący

Wymontować nakrętki mocujące kolektor wylotowy.

Oddzielić kolektor obracając nim o około 45°,
a następnie wyjąć go z prawej strony.

Wymontować dolną osłonę termiczną.

MONTAŻ

Wykonać czynności demontażu w odwrotnej
kolejności.

Zamontować prawidłowo osłonę termiczną.

Wymienić uszczelki kolektora i trzypunktowego
mocowania oraz nakrętki kolektora.

Należy przestrzegać kolejności i zalecanych
momentów dokręcania nakrętek mocujących kolektor.

Podłączyć akumulator; wykonać konieczne
przystosowania (patrz rozdział 8).

MIESZANKA PALIWOWA

Kolektor wylotowy

12A-50

SILNIK F4R z

Turbosprężarką

DEMONTAŻ

Odłączyć akumulator.

Demontaż kolektora wydechowego wymaga
demontażu turbosprężarki (patrz rozdział 12B
Doładowanie "Turbosprężarka").

Wymontować:
– nakrętki mocujące kolektor,
– kolektor.

MONTAŻ

Wykonać czynności demontażu w odwrotnej
kolejności.

Wymienić uszczelki kolektora i nakrętki kolektora.

Należy przestrzegać kolejności i zalecanych
momentów dokręcania nakrętek mocujących kolektor.

W przypadku wykonywania innych czynności
montażu, przestrzegać koniecznie metod opisanych w
rozdziale 12B Doładowanie "Turbosprężarka").

Podłączyć akumulator; wykonać konieczne
przystosowania (patrz rozdział 8).

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m)

Nakrętki kolektora

UWAGA:
Podobnie jak w przypadku każdego silnika z
doładowaniem, demontaż-montaż
turbosprężarki wiąże się z koniecznością
dokładnego zastosowania się do podanych
metod naprawy, w celu zapewnienia szczelności
systemu.
NIEPRZESTRZEGANIE TYCH ZALECEŃ MOŻE
POCIĄGNĄĆ ZA SOBĄ POWAŻNE SKUTKI
MAJĄCE WPŁYW NA BEZPIECZEŃSTWO

MIESZANKA PALIWOWA

Kolektor wylotowy

12A

12A-51

SILNIK G9T

DEMONTAŻ

UWAGA:
Demontaż kolektora wydechowego wymaga demontażu turbosprężarki
(patrz rozdział 12B Doładowanie "Turbosprężarka").

Wymontować:
– osłonę termiczną z kolektora wydechowego,
– nakrętki mocujące kolektor wydechowy,
– kolektor wydechowy.

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m)

Kołek mocujący kolektor

0,8 ±

± 0,2

Nakrętka mocująca kolektora

2,7 ±

± 0,4

Śruba mocująca osłonę termiczną

1 ±

± 0,2

MIESZANKA PALIWOWA

Kolektor wylotowy

12A

12A-52

SILNIK G9T

MONTAŻ

Wykonać czynności demontażu w odwrotnej kolejności.

Należy przestrzegać kolejności i zalecanych momentów dokręcania nakrętek
mocujących kolektor.

Wymienić uszczelkę kolektora wydechowego.

MIESZANKA PALIWOWA

Kolektory

12A-53

SILNIK F9Q

Kolektory

DEMONTAŻ

Odłączyć akumulator.

Demontaż kolektora wydechowego wymaga
demontażu turbosprężarki (patrz rozdział 12B
Doładowanie "Turbosprężarka").

Odłączyć:
– przewód wlotu powietrza stabilizatora ciśnienia,
– zawór elektromagnetyczny recyrkulacji gazów

spalinowych.

Wymontować:
– obudowę stabilizatora ciśnienia (1),
– zawór elektromagnetyczny recyrkulacji gazów

spalinowych (2).

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m)

Szpilka mocująca kolektor

0,8

Nakrętki kolektora

2,8

Śruba mocująca zaworu recyrkulacji
gazów spalinowych

0,8

Śruby mocujące obudowę stabilizatora
ciśnienia

0,8

MIESZANKA PALIWOWA

Kolektory

12A

12A-54

SILNIK F9Q

Wymontować przewód recyrkulacji gazów spalinowych oraz uchwyt do
podnoszenia.

MIESZANKA PALIWOWA

Kolektory

12A

12A-55

SILNIK F9Q

Wymontować nakrętki mocujące kolektory, a następnie kolektory.

MONTAŻ

Wykonać czynności demontażu w odwrotnej kolejności.

Wymienić uszczelki:
– kolektory,
– zawór recyrkulacji gazów spalinowych,
– obudowę stabilizatora ciśnienia.

Podłączyć akumulator; wykonać konieczne przystosowania (patrz rozdział 8).

MIESZANKA PALIWOWA

Kolektor wydechowy przedniego rzędu cylindrów

12A-56

112A

SILNIK P9X

MIESZANKA PALIWOWA

Kolektor wydechowy przedniego rzędu cylindrów

DEMONTAŻ

Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku.

Odłączyć akumulator.

Wymontować:
– dwie śruby mocujące (1) obudowę filtra powietrza,
– obudowę filtra powietrza,
– osłonę silnika,
– dwie śruby mocujące (2) zbiornik płynu

hamulcowego i zbiornik wyrównawczy, a następnie
odłożyć je na bok,

– osłona termiczna zbiornika płynu hamulcowego oraz

zbiornika wyrównawczego na turbosprężarkę.

Wymontować komputer wtrysku (patrz opis czynności
w rozdziale 13B Układ wtrysku Diesel "Komputer
wtrysku").

Wymontować wiązkę przewodów elektrycznych,
a następnie wymontować pojemnik na moduł
elektroniczny (3).

Wymontować:
– mocowania (4) osłony termicznej przy

turbosprężarce,

– osłonę termiczną.

MOMENTY DOKRĘCANIA (w daN.m)

Mocowania kolektora wydechowego do
głowicy

5,2

Mocowania przewodu rurowego
łączącego kolektor z turbosprężarką do
kolektora

5,2

Mocowania osłon termicznych

2,1

Wspornik przy turbosprężarce

2,5

MIESZANKA PALIWOWA

Kolektor wydechowy przedniego rzędu cylindrów

12A-57

SILNIK P9X

Wymontować tłumik szmerów
ssania.

Odłączyć:
– przewód zasysania powietrza na

obudowie stabilizatora ciśnienia,

– złącza zespołu wentylatora.

Wyjąć wiązkę przewodów z zespołu
wentylatora.

Wypchnąć zatrzaski mocujące (6)
zespół wentylatora.

Przechylić zespół wentylatora,
a następnie wyjąć go.

Wymontować:
– mocowania (7) osłony termicznej

do przewodu rurowego
wydechowego łączącego kolektor
z turbosprężarką,

– osłonę termiczną,
– mocowania (8) osłony termicznej

kolektora wydechowego,

– osłonę termiczną.

MIESZANKA PALIWOWA

Kolektor wydechowy przedniego rzędu cylindrów

12A-58

SILNIK P9X

– mocowania kolektora wydechowego (9),
– kolektor,
– uszczelka (10).

MONTAŻ

Wymienić uszczelkę kolektora oraz pośredniego
przewodu rurowego wydechowego.

Zamontować kolektor, a następnie dokręcić
mocowania zalecanym momentem, w odpowiedniej
kolejności.

Zamontować i dokręcić momentem osłony termiczne.

Wykonać czynności demontażu w odwrotnej
kolejności.

Podłączyć akumulator; wykonać konieczne
przystosowania (patrz rozdział 8).

MIESZANKA PALIWOWA

Kolektor wydechowy tylnego rzędu cylindrów

12A-59

SILNIK P9X

Kolektor wydechowy tylnego rzędu cylindrów

DEMONTAŻ

Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku.

Odłączyć akumulator.

Wymontować:
– dwie śruby mocujące (1) obudowy filtra powietrza,
– obudowę filtra powietrza,
– osłonę silnika,
– dwie śruby mocujące (2) zbiornika płynu

hamulcowego i zbiornika wyrównawczego,
a następnie odłożyć je na bok,

– osłonę termiczną zbiornika płynu hamulcowego oraz

zbiornika wyrównawczego na turbosprężarce.

Odpiąć, następnie odchylić na bok moduł przekaźnika.

Wymontować:
– śruby mocujące (3) osłonę termiczną do

turbosprężarki,

– mocowanie (4) osłony termicznej katalizatora

wstępnego,

– ekrany termiczne.

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m)

Mocowania kolektora wydechowego do
głowicy

5,2

Mocowania przewodu rurowego
łączącego kolektor z turbosprężarką do
kolektora

5,2

Mocowania osłon termicznych

2,1

Wspornik przy turbosprężarce

2,5

Rura wydechowa:

2,1

Mocowania wspornika katalizatora
wstępnego

2,1

Mocowania uchwytu katalizatora
wstępnego

2,1

MIESZANKA PALIWOWA

Kolektor wydechowy tylnego rzędu cylindrów

12A-60

SILNIK P9X

– mocowania (5) rury wydechowej.

Pod pojazdem:

Wymontować:
– osłonę pod silnikiem,
– katalizator (patrz rozdział 19B Układ wydechowy

"Katalizator").

Odsunąć na bok katalizator wstępny. W tym celu
wymontować podpórkę (6) i uchwyt mocujący (7)
katalizator wstępny.

Odłączyć złącza elektryczne alternatora.

Wymontować:
– osłonę termiczną z kolektora wydechowego,
– mocowania przewodu rurowego łączącego kolektor

z turbosprężarką do kolektora wydechowego,

– mocowania kolektora wydechowego,
– kolektor,
– uszczelkę.

MONTAŻ

Obowiązkowo wymienić uszczelki:
– kolektora,
– pośredniego przewodu rurowego wydechowego,
– katalizatora wstępnego.

Zamontować kolektor, a następnie dokręcić
mocowania zalecanym momentem, w odpowiedniej
kolejności.

Zamontować i dokręcić momentem osłony termiczne.

Wykonać czynności demontażu w odwrotnej
kolejności.

Podłączyć akumulator; wykonać niezbędne
przystosowania (patrz rozdział 8).

MIESZANKA PALIWOWA

Przewody rurowe układu wydechowego

12A-61

112A

SILNIK P9X

MIESZANKA PALIWOWA

Przewody rurowe układu wydechowego

DEMONTAŻ

Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku.

Przedni przewód rurowy łączący kolektor z
turbosprężarką

Przystąpić do demontażu turbosprężarki (patrz opis
czynności w rozdziale 12B Doładowanie
"Turbosprężarka").

Na stole warsztatowym, wymontować przedni przewód
rurowy kolektora - turbosprężarki.

Tylny przewód rurowy łączący kolektor z
turbosprężarką

Odłączyć akumulator.

Wymontować:
– dwie śruby mocujące (1) obudowę filtra powietrza,
– obudowę filtra powietrza,
– osłonę silnika,
– dwie śruby mocujące (2) zbiornika płynu

hamulcowego oraz zbiornika wyrównawczy a
następnie odłożyć je na bok,

– osłonę termiczną zbiornika płynu hamulcowego oraz

zbiornika wyrównawczego na turbosprężarce.

Odpiąć, następnie odchylić na bok moduł przekaźnika.

MOMENTY DOKRĘCANIA (w daN.m)

Wspornik przy turbosprężarce

2,5

Mocowania przewodu rurowego
łączącego kolektor z turbosprężarką

5,2

Mocowania osłon termicznych

2,1

Mocowanie przewodu recyrkulacji gazów
spalinowych

2,1

Mocowanie rury wydechowej do
katalizatora wstępnego

2,1

MIESZANKA PALIWOWA

Przewody rurowe układu wydechowego

12A-62

SILNIK P9X

Wymontować:
– śruby mocujące (3) osłonę termiczną do

turbosprężarki,

– wspornik przy turbosprężarce. W tym celu należy

odłączyć różne złącza pneumatyczne,

– mocowania (4),
– osłonę termiczną.

Wymontować:
– mocowanie (5) osłony termicznej katalizatora

wstępnego,

– osłonę termiczną,

– mocowania (6) rury wydechowej,
– przewód recyrkulacji gazów spalinowych (7),
– mocowania (8) przewodu rurowego łączącego

kolektor z turbosprężarką na kolektorze
turbosprężarki (patrz schemat na następnej stronie).

Pod pojazdem

Wymontować:
– osłonę pod silnikiem,
– katalizator (patrz rozdział 19B Układ wydechowy

"Katalizator").

Odsunąć na bok katalizator wstępny. W tym celu
wymontować podpórkę (9) i uchwyt mocujący (10)
katalizator wstępny.

MIESZANKA PALIWOWA

Przewody rurowe układu wydechowego

12A

12A-63

SILNIK P9X

Odłączyć złącza elektryczne alternatora.

Wymontować:
– osłonę termiczną z kolektora wydechowego,
– mocowania (11) przewodu rurowego łączącego

kolektor z turbosprężarką do kolektora.

Wymontować przez górę przewód pośredni sprężarki.

MONTAŻ

Wymienić koniecznie wszystkie uszczelki układu
wydechowego.

Na warsztacie:

Zamontować przedni przewód rurowy łączący kolektor
z turbosprężarką na stole montażowym, a potem
dokręcić mocowania zalecanym momentem.

Zamontować i dokręcić momentem osłony termiczna.

Wykonać czynności demontażu w odwrotnej
kolejności.

MIESZANKA PALIWOWA

Kolektory i przewody rurowe pośrednie układu wydechowego

12A

Kolektory i przewody rurowe pośrednie układu wydechowego

12A-64

SILNIK P9X

Kolektor wydechowy przedni

Kolektor wydechowy tylny

Uszczelka kolektora

Osłona termiczna kolektora wydechowego

Przewód rurowy wydechu łączący kolektor z turbosprężarką

Osłona termiczna przedniego przewodu rurowego

Osłona termiczna katalizatora wstępnego

Uszczelka przewodu rurowego pośredniego

Kolektor turbosprężarki

MIESZANKA PALIWOWA

Zawór recyrkulacji gazów spalinowych - Wymiennik

12A-65

SILNIK P9X

Zawór recyrkulacji gazów spalinowych - Wymiennik

DEMONTAŻ

Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku.

Odłączyć akumulator.

Wymontować:
– dwie śruby mocujące (1) obudowę filtra powietrza,
– obudowę filtra powietrza,
– osłonę silnika,
– dwie śruby mocujące (2) zbiornik płynu

hamulcowego oraz zbiornik wyrównawczy,
a następnie odłożyć je na bok,

– osłonę termiczną zbiornika płynu hamulcowego oraz

zbiornika wyrównawczego na turbosprężarce.

Wstawić wspornik silnika Mot. 1367-02.

Wymontować przewody zasilania oleju napędowego
na zawieszeniu elastycznym.

Wymontować zespół uchwytu zawieszenia
elastycznego-ogranicznika wychylenia.

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m)

Mocowania przewodów recyrkulacji
gazów spalinowych

2,1

Mocowanie wymiennika

2,1

Docisk wymiennika

2,1

Mocowania zaworu recyrkulacji gazów
spalinowych

2,1

Kołnierz zaworu recyrkulacji gazów
spalinowych - Wymiennika

0,6

NALEŻY ŚCIŚLE PRZESTRZEGAĆ ZALECEŃ
DOTYCZĄCYCH ZACHOWANIA CZYSTOŚCI

MIESZANKA PALIWOWA

Zawór recyrkulacji gazów spalinowych - Wymiennik

12A-66

SILNIK P9X

Odłączyć przewody zasilające i
powrotne oleju napędowego (3), po
czym zatkać przewody za pomocą
zestawu korków zapobiegających
zanieczyszczeniu, dostępnego w
magazynie części zamiennych.

Wymontować dolny kolektor ssący
(patrz opis czynności w rozdziale
"Dolny kolektor ssący").

Odłączyć:
– poszczególne złącza i siłowniki

wiązki przewodów elektrycznych
(4), następnie odchylić ją na bok,

– przewody pochłaniania oparów

oleju przy złączu w kształcie "T"
(5), a potem przewód (6).
Odchylić przewód na bok.

Wyjąć złącze (7), następnie
wymontować ściąg tłumiący
drgania (8).

MIESZANKA PALIWOWA

Zawór recyrkulacji gazów spalinowych - Wymiennik

12A-67

SILNIK P9X

Poluzować złącza przewodów wysokiego ciśnienia
rampy-wtryskiwacza.

W razie potrzeby poluzować dociski różnych
przewodów.

Wymontować przewody wysokiego ciśnienia.

Założyć korki zabezpieczające przed
zanieczyszczeniem.

Wymontować:
– dwie śruby mocujące membranę regulacji

doładowania, następnie odchylić ją na bok,

– rampę wysokiego ciśnienia (patrz opis czynności w

odpowiednim rozdziale 13B Układ wtrysku Diesel
"Rampa wtrysku"),

– przewody recyrkulacji gazów spalinowych (9).

Odłączyć przewód chłodzenia (10) mocowany do
zaworu recyrkulacji gazów spalinowych.

Wymontować:
– śruby mocujące (11) dociski wymiennika,
– mocowania (12) zespołu zawór recyrkulacji gazów

spalinowych - wymiennik.

MIESZANKA PALIWOWA

Zawór recyrkulacji gazów spalinowych - Wymiennik

12A

12A-68

SILNIK P9X

Wymontować zespół zawór recyrkulacji gazów spalinowych - wymiennik,
następnie odłączyć oba przewody chłodzenia (13).

Zamontować szczypce do przewodów giętkich na przewodach układu
chłodzenia.

Wymontować zespół zawór recyrkulacji gazów spalinowych - wymiennik.

Na stole warsztatowym:

Odłączyć przewód giętki układu chłodzenia (14).

Poluzować opaskę zaciskową (15).

Wymontować zawór recyrkulacji gazów spalinowych (16) z wymiennika (17).

MIESZANKA PALIWOWA

Zawór recyrkulacji gazów spalinowych - Wymiennik

12A

12A-69

SILNIK P9X

MONTAŻ

Wymienić obowiązkowo:
– uszczelki przewodów recyrkulacji gazów

spalinowych,

– opaskę zaciskową zespołu zawór recyrkulacji gazów

spalinowych - wymiennik.

Zamontować przewody wysokiego ciśnienia i dokręcić
je zalecanym momentem (patrz opis czynności w
rozdziale 13B Układ wtrysku Diesel "Wymiana
przewodów wysokiego ciśnienia").

Napełnić i odpowietrzyć układ chłodzenia (patrz opis
czynności w rozdziale 19A Układ chłodzenia
"Wlewanie płynu - odpowietrzanie").

Następne czynności montażowe wykonywać w
kolejności odwrotnej do czynności demontażu.

DOŁADOWANIE

Zawór regulacyjny ciśnienia

12B

12B-1

SILNIK F4R Z

TURBOSPRĘŻARKĄ

112B

DOŁADOWANIE

Zawór regulacyjny ciśnienia

Membrana (A) zaworu regulacyjnego ciśnienia jest
sterowana przez elektrozawór (B) pilotowany przez
komputer wtrysku.

Zawór regulacji ciśnienia (wastegate) jest zamknięty w
położeniu spoczynkowym.

Elektrozawór (B) jest otwarty w położeniu spoczynku.

W położeniu otwartym, elektrozawór (B) łączy ze sobą
wyjście turbosprężarki (ciśnienie doładowania) i
membranę (A).

W wyniku takiego działania, ciśnienie doładowania
oddziałuje bezpośrednio na membranę, a zawór
regulacji ciśnienia (wastegate) otwiera się.

Kiedy elektrozawór (B) jest sterowany, informacja o
ciśnieniu doładowania (mierzonym na wyjściu z
turbosprężarki) jest kierowana do wejścia
turbosprężarki. W związku z tym membrana nie jest
już poddana ciśnieniu doładowania i zawór regulacji
ciśnienia (wastegate) zamyka się.

Elektrozawór otwarty w położeniu spoczynku, zasilany
jest natychmiast po uruchomieniu silnika. Jednak
podczas czasowego działania funkcji kontroli
temperatury płynu, ciśnienie doładowania jest
ograniczone i prędkość obrotowa silnika nie może
przekroczyć 2500 tr/min. Czas ten jest konieczny, by
olej mógł dotrzeć do łożysk turbosprężarki.

Czas w sekundach

Temperatura płynu w °C

DOŁADOWANIE

Zawór regulacyjny ciśnienia

12B

12B-2

SILNIK F9Q

Membrana (A) zaworu regulacyjnego ciśnienia jest
sterowana przez elektrozawór (B) pilotowany przez
komputer wtrysku. Elektrozawór ten wprowadza
zmiany podciśnienia, w zależności od zakresów
działania silnika, co pozwala na regulację ciśnienia
doładowania.

Zawór regulacji ciśnienia (wastegate) jest otwarty w
położeniu spoczynku. Silnik działa wtedy jako
wolnossący.

Elektrozawór zamknięty w położeniu spoczynkowym,
jest zasilany po uruchomieniu silnika, po okresie czasu
zależnym od temperatury płynu.

Czas w sekundach

Temperatura płynu w °C

DOŁADOWANIE

Zawór regulacyjny ciśnienia

12B

12B-3

SILNIK G9T

Zawór regulacji ciśnienia (wastegate) jest otwarty w
położeniu spoczynku. Silnik działa wtedy jako
wolnossący.

W fazie spoczynku elektrozawór jest zamknięty. Jest
on zasilany po uruchomieniu silnika, po pewnej zwłoce
czasowej zależnej od temperatury płynu.

Czas w sekundach

Temperatura płynu w °C

DOŁADOWANIE

Zawór redukujący ciśnienie

12B

12B-4

SILNIK F4R z

TURBOSPRĘŻARKĄ

Zawór redukujący ciśnienie

Turbosprężarka jest wyposażona w zawór redukujący
ciśnienie (A).

Zawór ten składa się z jednej sprężyny i jednej
membrany sterującej zaworem, który pozwala na
połączenie ze sobą wyjścia i wejścia turbosprężarki za
pośrednictwem wewnętrznego kanału.

Membrana zaworu redukującego ciśnienie (A)
poddana jest ciśnieniu panującemu w kolektorze
między obudową przepustnicy i zaworami ssącymi.

Kiedy puszczany jest pedał gazu, jeśli różnica
ciśnienia między ciśnieniem doładowania a ciśnieniem
w kolektorze jest większa niż 400 mb, to zawór otwiera
się.

Otwarcie zaworu powoduje szybki spadek ciśnienia
panującego między obudową przepustnicy a
łopatkami sprężarki, ma to na celu uniknięcie
nadmiernego wzrostu ciśnienia, który może
doprowadzić do zniszczenia turbosprężarki w chwili
zwolnienia pedału.

DOŁADOWANIE

Regulacja ciśnienia

12B

12B-5

SILNIK F4R z

TURBOSPRĘŻARKĄ

Regulacja ciśnienia

ZAWÓR OGRANICZAJĄCY CIŚNIENIE
DOŁADOWANIA (WASTEGATE)

Kontrola ciśnienia ustawienia

Kontrola, jak również regulacja ciśnienia skalowania
nie może być wykonywana z zamontowaną
turbosprężarką.

W jednym i drugim przypadku zachodzi konieczność
wymontowania turbosprężarki przed rozpoczęciem
tych czynności (patrz rozdział 12B Doładowanie
"Turbosprężarka").

Zastosować podstawę magnetyczną z czujnikiem
zegarowym ustawiając ją na zakończeniu popychacza
wastegate (możliwie najbardziej w osi wastegate).

Należy stopniowo wprowadzać podciśnienie do
zaworu wastegate przy użyciu manometru Mot. 1014.

Wartość wzorcowa

Czynności regulacyjne

Podczas kontroli ciśnienia wzorcowego, może być
konieczne przeprowadzenie regulacji długości
popychacza wastegate (A) (ciśnienie poza granicami
tolerancji).

Poluzować nakrętkę kontrującą (1).

Wymontować kołek (2).

Wykonać regulację dokręcając lub odkręcając
nasadkę regulacyjną (3) o pół obrotu aż do uzyskania
prawidłowego ciśnienia skalowania.

Wkręcać nasadkę, by zwiększyć ustawianą wartość
ciśnienia.

Odkręcać nasadkę, by zmniejszać ustawianą wartość
ciśnienia.

UWAGA:
Sprawdzić ciśnienie ustawiania po dokręceniu nakrętki
kontrujące (1).

Potwierdzić prawidłowość wykonania naprawy,
przeprowadzając jazdę próbną i kontrolując parametry
związane z ciśnieniem doładowania na przyrządach
diagnostycznych.

Wartości ciśnień

(mbar)

Przemieszczenie

popychacza (mm)

290 do 370

500 do 580

DOŁADOWANIE

Regulacja ciśnienia

12B

12B-6

SILNIK F9Q

ZAWÓR OGRANICZAJĄCY CIŚNIENIE
DOŁADOWANIA (WASTEGATE)

Kontrola ciśnienia ustawienia

Kontrola, jak również regulacja ciśnienia skalowania
nie może być wykonywana z zamontowaną
turbosprężarką.

W jednym i drugim przypadku zachodzi konieczność
wymontowania turbosprężarki przed rozpoczęciem
tych czynności (patrz rozdział 12B Doładowanie
"Turbosprężarka").

Zastosować podstawę magnetyczną z czujnikiem
zegarowym ustawiając ją na zakończeniu popychacza
wastegate (możliwie najbardziej w osi wastegate).

Należy stopniowo wprowadzać podciśnienie do
zaworu wastegate przy użyciu manometru Mot. 1014.

Wartość wzorcowa

Czynności regulacyjne

Podczas kontroli ciśnienia wzorcowego, może być
konieczne przeprowadzenie regulacji długości
popychacza wastegate (A) (ciśnienie poza granicami
tolerancji).

Poluzować nakrętkę kontrującą (1).

Wykonać regulację dokręcając lub poluzowując
trzpień regulacyjny (2) o pół obrotu aż do uzyskania
prawidłowego ciśnienia ustawiania.

Dokręcanie trzpienia zwiększa ciśnienie ustawiania.

Luzowanie trzpienia obniża ciśnienie ustawiania.

UWAGA:
Sprawdzić ciśnienie ustawiania po dokręceniu nakrętki
kontrującej (1).

Zatwierdzić naprawę poprzez jazdę próbną kontrolując
parametry "Cykliczny Współczynnik Ootwarcia zaworu
ograniczenia "ciśnienia doładowania" na przyrządzie
diagnostycznym.

Wartości podciśnienia

(mbar)

Przemieszczenie

popychacza (mm)

265

Między 0,5 a 3,5 mm

> 600

Popychacz w

położeniu krańcowym

DOŁADOWANIE

Regulacja ciśnienia

12B

12B-7

SILNIK G9T

ZAWÓR OGRANICZAJĄCY CIŚNIENIE
DOŁADOWANIA (WASTEGATE)

Kontrola ciśnienia ustawienia

Kontrola, jak również regulacja ciśnienia skalowania
nie może być wykonywana z zamontowaną
turbosprężarką.

W jednym i drugim przypadku zachodzi konieczność
wymontowania turbosprężarki przed rozpoczęciem
tych czynności (patrz rozdział 12B Doładowanie
"Turbosprężarka").

Zastosować podstawę magnetyczną z czujnikiem
zegarowym ustawiając ją na zakończeniu popychacza
wastegate (możliwie najbardziej w osi wastegate).

Należy stopniowo wprowadzać podciśnienie do
zaworu wastegate przy użyciu manometru Mot. 1014.

Wartość wzorcowa

Czynności regulacyjne

Podczas kontroli ciśnienia wzorcowego, może być
konieczne przeprowadzenie regulacji długości
popychacza wastegate (A) (ciśnienie poza granicami
tolerancji).

Poluzować nakrętkę kontrującą (1).

Wykonać regulację dokręcając lub poluzowując
trzpień regulacyjny (2) o pół obrotu aż do uzyskania
prawidłowego ciśnienia ustawiania.

Dokręcanie trzpienia zwiększa ciśnienie ustawiania.

Luzowanie trzpienia obniża ciśnienie ustawiania.

UWAGA:
Sprawdzić ciśnienie ustawiania po dokręceniu nakrętki
kontrującej (1).

Zatwierdzić naprawę poprzez jazdę próbną kontrolując
parametry "Cykliczny Współczynnik Ozaworu"
ograniczenia doładowania oraz "ciśnienie zasilania
turbo" na przyrządzie diagnostycznym.

Wartości podciśnienia

(mbar)

Przemieszczenie

popychacza (mm)

200

Między 1 a 3

500

Między 10 a 12

> 550

Popychacz w

położeniu krańcowym

DOŁADOWANIE

Turbosprężarka

12B

12B-8

SILNIK F4R

Turbosprężarka

DEMONTAŻ

UWAGA:
Aby ułatwić odkręcanie nakrętek mocujących
turbosprężarkę do kolektora wydechowego, dobrze
jest spryskać środkiem przeciw zatarciu jeszcze ciepłe
nakrętki tuż przed demontażem.

Odłączyć akumulator.

Demontaż turbosprężarki wiąże się z koniecznością
demontażu silnika (patrz rozdział 10A Jednostka
napędowa i dół silnika "Silnik - skrzynia biegów").

Wymontować katalizator (patrz rozdział 19B Układ
wydechowy "Katalizator").

Odłączyć:
– przewód elektrozaworu sterującego zaworem

wastegate (1),

– przewód między elektrozaworem a turbosprężarką

(2),

– przewód wzmacniacza siły hamowania (3).

Wymontować przewód z filtra powietrza do
turbosprężarki (4).

Założyć szczypce zaciskowe do przewodu giętkiego
wymontować przewody giętkie chłodzenia z
turbosprężarki (5).

UWAGA: podobnie jak w przypadku każdego silnika z doładowaniem, demontaż-montaż turbosprężarki
wiąże się z koniecznością dokładnego zastosowania się do podanych metod naprawy, w celu zapewnienia
szczelności systemu.
NIEPRZESTRZEGANIE TYCH ZALECEŃ MOŻE POCIĄGNĄĆ ZA SOBĄ POWAŻNE SKUTKI MAJĄCE
WPŁYW NA BEZPIECZEŃSTWO.

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m i/lub °)

Nakrętki mocujące turbosprężarki

1 + 90°°°°

Złącze zasilania olejem

2,5

Końcówka przewodu zasilającego
olejem przy turbosprężarce

3,2

Śruba przewodu zasilającego oleju

Śruba złącza zwrotnego oleju

0,8

Śruba przewodu chłodzenia

1,2 + 2,7

Obejma wymiennika-turbosprężarki

0,55

DOŁADOWANIE

Turbosprężarka

12B

12B-9

SILNIK F4R

Wymontować:
– śrubę osłony termicznej (6),
– przewód zasilający oleju z turbosprężarki (7),
– ozdobną podstawę silnika i wspornik turbosprężarki

(8),

– przewód powietrza między wymiennikiem a

turbosprężarką,

– osłonę termiczną rozrusznika,

Wymontować:
– trzy śruby (9) mocujące przewód powrotny oleju z

turbosprężarki,

– przewód powrotny oleju z turbosprężarki (11),
– przewód zasilania (10) olejem turbosprężarki,

– cztery nakrętki (12) mocujące turbosprężarkę do

kolektora,

– turbosprężarkę.

DOŁADOWANIE

Turbosprężarka

12B

12B-10

SILNIK F4R

MONTAŻ

Zamontować na stole warsztatowym i dokręcić
zalecanym momentem:
– dwie śruby (13) przewodu odprowadzającego olej w

kierunku bloku cylindrów momentem 1,2 daN.m,

– śrubę (14) przewodu powrotnego oleju,
– dwie śruby (15) przewodu chłodzenia turbosprężarki

momentem 1,2 daN.m, a następnie 2,7 daN.m.

Założyć i lekko wkręcić elementy mocujące niżej
wymienionych części:
– turbosprężarki do kolektora wydechowego,
– przewodu zasilającego oleju do turbosprężarki,
– przewodu odprowadzającego olej w kierunku bloku

cylindrów,

– przewodu powietrza między wymiennikiem a

turbosprężarką,

– wspornik turbosprężarki.

Dokręcić opaskę zaciskową (16) przewodu powietrza
między wymiennikiem a turbosprężarką w celu
ustawienia turbosprężarki, jak również jej wspornika
(17).

Konieczna jest wymiana kołków i nakrętek
mocujących turbosprężarkę, jak również
uszczelek.

DOŁADOWANIE

Turbosprężarka

12B

12B-11

SILNIK F4R

Dokręcić cztery nakrętki turbosprężarki momentem 1 daN.m, po którym wykonać dokręcanie kątem 90°°°°.

Dokręcić przewody zasilające i powrotne oleju przestrzegając momentów dokręcania.

Następne czynności montażowe wykonywać w kolejności odwrotnej do czynności demontażu.

UWAGA:
Podczas montażu, upewnić się, że kanał powietrzny osłony termicznej i przewód powietrza między wymiennikiem a
turbosprężarką nie styka się z cewkami zapłonowymi.

UWAGA:
Wymienić koniecznie wszystkie wymontowane uszczelki w tym także uszczelki przewodu układu chłodzenia oraz
przewodów powietrza wymiennik - turbosprężarka.

WAŻNE:
Przed uruchomieniem silnika, podłączyć przyrząd diagnostyczny i zablokować układ wtrysku.

Włączyć wtedy rozrusznik i pozostawić włączony aż do zgaśnięcia kontrolki ciśnienia oleju (kilka sekund),
po czym odblokować układ wtrysku.

Uruchomić silnik, a następnie kilka razy wcisnąć pedał gazu na biegu jałowym.

Wyłączyć zapłon i sprawdzić, czy nie ma wycieku oleju napędowego.

Pozostawić silnik pracujący na biegu jałowym do chwili włączenia się wentylatora chłodnicy.

Wcisnąć kilka razy pedał gazu bez włączania biegu, po czym wykonać jazdę próbną.

Wyłączyć zapłon i sprawdzić, czy nie ma wycieku oleju napędowego.

Szczególne środki ostrożności

●

Należy uważać, by w trakcie montażu jakiś obcy przedmiot nie przedostał się do turbiny lub do sprężarki.

●

Po usunięciu usterki turbosprężarki należy sprawdzić, czy wymiennik powietrza nie jest wypełniony olejem. W
takim przypadku należy go wymontować, opłukać z użyciem środka czyszczącego, następnie pozostawić do
osuszenia.

●

Sprawdzić czy przewód zwrotny oleju turbosprężarki nie jest częściowo lub całkowicie zapchany szlamem.
Upewnić się również czy jest on całkowicie szczelny, w przeciwnym razie należy go wymienić.

DOŁADOWANIE

Turbosprężarka

12B

12B-12

SILNIK F9Q

DEMONTAŻ

Odłączyć akumulator.

Wymontować osłonę na silniku.

Od góry

Wymontować:
– zapas podciśnienia (1),
– Elektrozawór (2) systemu wyłączania silnika.

Wymontować katalizator (patrz rozdział 19B Układ
wydechowy "Katalizator").

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m)

Nakrętki mocujące turbosprężarki

2,4 ±

± 1

Złącze dolotowe oleju

2,4 ±

± 4

Złącze dolotowe oleju

2,6 ±

± 0,2

Śruba złącza zwrotnego oleju

1,2 ±

± 0,1

Nakrętka mocująca katalizator do
turbosprężarki

2,6 ±

± 0,2

DOŁADOWANIE

Turbosprężarka

12B

12B-13

SILNIK F9Q

DEMONTAŻ

Wymontować:
– dwie śruby mocujące przewód (5) powrotny oleju z

turbosprężarki do silnika,

– dolną nakrętkę mocującą turbosprężarkę na

kolektorze wylotowym.

Odłączyć przewód gumowy podłączony do
wastegate.

Wymontować:
– złącza i śruby mocujące przewód (6) doprowadzania

oleju turbosprężarki,

– kanały wlotowe i wylotowe zasysanego powietrza

podłączone do turbosprężarki,

– wymontować dwie nakrętki mocujące

turbosprężarkę do kolektora wydechowego,

– turbosprężarkę.

MONTAŻ

Wykonać czynności demontażu w odwrotnej
kolejności.

Podłączyć akumulator; wykonać konieczne
przystosowania (patrz rozdział 8).

UWAGA:
Wymienić koniecznie miedzianą uszczelkę na
poziomie złącza dolotowego oleju turbosprężarki.

WAŻNE:
Przed uruchomieniem silnika, pozostawić odłączone
złącze regulatora ciśnienia na pompie wysokiego
ciśnienia.

Uruchomić wtedy rozrusznik i pozostawić włączony aż
do zgaśnięcia lampki kontrolnej ciśnienia oleju
(zaczekać kilka sekund). Ponownie podłączyć
regulator, rozgrzać wstępnie i uruchomić silnik.

Pozostawić prze jakiś czas silnik pracujący na biegu
jałowym i sprawdzić czy nie ma wycieku ze złączy
oleju. Skasować usterkę i skontrolować czujnik i
elektrozawór ciśnienia zasilania paliwem.

Szczególne środki ostrożności

●

Należy uważać, by w trakcie montażu jakiś obcy
przedmiot nie przedostał się do turbiny lub do
sprężarki.

●

Po usunięciu usterki turbosprężarki należy
sprawdzić, czy wymiennik powietrza nie jest
wypełniony olejem. W takim przypadku należy go
wymontować, opłukać z użyciem środka
czyszczącego, następnie pozostawić do
osuszenia.

●

Sprawdzić czy przewód zwrotny oleju
turbosprężarki nie jest częściowo lub całkowicie
zapchany szlamem. Sprawdzić również, czy jest
całkowicie drożny. W przeciwnym razie należy go
wymienić.

DOŁADOWANIE

Turbosprężarka

12B

12B-14

SILNIK G9T

DEMONTAŻ

Ustawić pojazd na podnośniku dwukolumnowym.

Odłączyć akumulator.

Wymontować:
– prawe, przednie koło,
– osłonę pod silnikiem,
– kanały wlotowe (1) i wylotowe zasysanego powietrza

(2) podłączone do turbosprężarki,

– rura metalowa (3) wyjścia ze turbosprężarki.

Wymontować przewód powrotny oleju (4) z
turbosprężarki.

Poluzować złączkę przewodu (5) zasilania olejem
turbosprężarki na silniku.

Od góry

Wymontować dwie nakrętki (6) mocujące
turbosprężarkę do kolektora wydechowego.

Poluzować nakrętkę (7) nie wymontowując jej.

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m)

Nakrętki mocujące turbosprężarkę
Śrubę przewodu zasilania olejem
turbosprężarki
Złącze przewodu zasilania olejem
Złącze zasilania olejem na bloku
cylindrów
Śruba przewodu powrotnego oleju

2,6

1,5
2,2

4,2
0,9

UWAGA:
Demontaż turbosprężarki wymaga demontażu
katalizatora, jak również demontażu rampy wtrysku i
osłony rampy (patrz rozdział 19B Układ
wydechowy "Katalizator"), rozdział 13B Układ
wtrysku diesel "Rampa wtrysku" i "Osłona
rampy").

UWAGA:
Użyć przewodu zasilania olejem i uszczelki
turbosprężarki po stronie kolektora i katalizatora
dostępnego jako część zamienna w magazynie
części zamiennych.

DOŁADOWANIE

Turbosprężarka

12B

12B-15

SILNIK G9T

Od dołu

Wymontować nakrętkę (7).

Zdjąć turbosprężarkę z jej kołków.

Wykonać ruch rotacyjny, a następnie pociągnąć silnie
za przewód w celu wyjęcia całego zespołu.

Poluzować złączkę przewodu na turbosprężarce.

Wymontować przewód, a następnie wyjąć
turbosprężarkę.

MONTAŻ

Dokręcić złączkę przewodu zasilania olejem wraz z
jego uszczelnieniem na bloku cylindrowym momentem
4,2 daN.m.

Zamontować turbosprężarkę uważając, aby je oprzeć
dokładnie na kolektorze i wstawić przewód zasilania
olejem w blok cylindrowy.

Zamontować od spodu pojazdu nakrętkę (7) mocującą
turbosprężarkę na kolektorze, a od góry dwie
pozostałe nakrętki (6).

Dokręcić przewód zasilania olejem wraz z uszczelką
na złączce bloku cylindrowego momentem 2,2 daN.m.

Przy montażu osłony rampy i rampy wtrysku, patrz
odpowiednia czynność w rozdziale 13B "Wtrysk
Diesel".

WAŻNE:
Nie ma możliwości wymontowania przewodu
zasilania olejem bez wymontowania sprężarki.

Demontaż turbosprężarki wymaga silnego
pociągnięcia za przewód zasilania olejem.

Użyć nowego przewodu dostępnego jako część
zamienna w magazynie części zamiennych.

UWAGA:
Wymienić koniecznie miedzianą uszczelkę przy
złączu dolotowym oleju do turbosprężarki, jak
również uszczelkę przewodu powrotnego oleju.

Cechy szczególne

Konieczne jest zamontowanie przewodu zasilania
olejem turbosprężarki przed przystąpieniem do
montażu turbosprężarki w pojeździe.

W tym celu umieścić przewód zasilania olejem
prostopadle do osi turbin turbosprężarki (patrz
rysunek), a następnie dokręcić momentem
1,5 daN.m.

WAŻNE:
W ramach obsługi posprzedażnej konieczne jest
zamontowanie uszczelnień turbosprężarki po
stronie kolektora i katalizatora.

DOŁADOWANIE

Turbosprężarka

12B

12B-16

SILNIK G9T

Pozostałe czynności należy wykonać poprzez
wykonanie czynności odwrotnych do demontażu
przestrzegając bezwzględnie kolejności i momentów
dokręcania zalecanych dla montażu elementów
układu wtrysku pod wysokim ciśnieniem (patrz rozdział
13B Układ wtrysku Diesel "Osłona rampy" i
"Rampa wtrysku").

Podłączyć akumulator; wykonać konieczne
przystosowania (patrz rozdział 8).

Szczególne środki ostrożności

●

Przed zamontowaniem, sprawdzić czy
smarowanie łożysk turbosprężarki jest
prawidłowe. W tym celu należy włączyć rozrusznik
po uprzednim odłączeniu złącza regulatora
wysokiego ciśnienia (umieścić pod nim pojemnik).
Olej powinien spływać w dużej ilości przez
przewody doprowadzania oleju.

●

Należy uważać, by w trakcie montażu jakiś obcy
przedmiot nie przedostał się do turbiny lub do
sprężarki.

●

Po usunięciu usterki turbosprężarki należy
sprawdzić, czy wymiennik powietrza nie jest
wypełniony olejem. W takim przypadku należy go
wymontować, opłukać z użyciem środka
czyszczącego, następnie pozostawić do
osuszenia.

●

Sprawdzić czy przewód zwrotny oleju
turbosprężarki nie jest częściowo lub całkowicie
zapchany szlamem. Upewnić się także, że jest
całkowicie szczelny. W przeciwnym razie należy
go wymienić.

WAŻNE:

●

Przed uruchomieniem silnika, pozostawić
odłączone złącze regulatora ciśnienia na pompie
wysokiego ciśnienia.

●

Pozostawić włączony rozrusznik aż do zgaśnięcia
lampki kontrolnej ciśnienia oleju (powinien on
pracować przez kilka sekund).

●

Ponownie podłączyć regulator, rozgrzać wstępnie
i uruchomić silnik.

●

Pozostawić prze jakiś czas silnik pracujący na
biegu jałowym i sprawdzić czy nie ma wycieku ze
złączy oleju.

●

Wykasować zapamiętaną usterkę przez komputer
wtrysku za pomocą przyrządu diagnostycznego.

DOŁADOWANIE

Turbosprężarka

12B

12B-17

SILNIK P9X

DEMONTAŻ

Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku.

Odłączyć akumulator.

Wymontować:
– dwie śruby mocujące (1) obudowy filtra powietrza,
– obudowę filtra powietrza,
– osłonę silnika,
– dwie śruby mocujące (2) zbiornika płynu

hamulcowego oraz zbiornika wyrównawczego, a
następnie odłożyć je na bok,

– osłonę termiczną zbiornika płynu hamulcowego oraz

zbiornika wyrównawczego na turbosprężarce.

Wymontować osłonę pod silnikiem.

Odłączyć:
– złącze przepływomierza powietrza (3),
– przewód pochłaniania oparów oleju (4).

Wymontować kanał dolotu powietrza (5) wyposażony
w przepływomierz. W tym celu wymontować:
– dwie śruby mocujące element do przepływomierza

powietrza,

– obejmę na tłumiku szmerów ssania, a następnie na

turbosprężarce.

Odpiąć, następnie odchylić na bok moduł przekaźnika.

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m)

Mocowania osłon termicznych

2,1

Mocowania przewodu rurowego
łączącego kolektor z turbosprężarką

5,2

Mocowanie kolektora turbosprężarki do
bloku cylindrów

9,6

Mocowanie rury wydechowej:

2,1

Złącza przewodu chłodzenia łożyska
turbosprężarki przy turbosprężarce

3,4

Przewód chłodzenia łożyska
turbosprężarki przy bloku cylindrowym

Przewód doprowadzania oleju do łożyska
turbosprężarki przy bloku cylindrów

2,4

Przewód zwrotny oleju z łożyska
turbosprężarki przy bloku cylindrów

2,1

Przewód doprowadzania oleju do łożyska
turbosprężarki przy turbosprężarce

0,9

Przewód zwrotny oleju z łożyska
turbosprężarki przy turbosprężarce

1,2

Mocowanie turbosprężarki do kolektora
turbosprężarki

2,1

DOŁADOWANIE

Turbosprężarka

12B

12B-18

SILNIK P9X

DOŁADOWANIE

Wymontować komputer wtrysku (6) (patrz opis
czynności w rozdziale 13B Układ wtrysku Diesel
"Komputer wtrysku").

Wymontować uchwyt mocujący (7) wiązki przewodów
elektrycznych.

Wymontować wspornik (8) modułu elektronicznego.

Odłączyć czujnik położenia zaworu wastegate.

Wymontować:
– śruby mocujące (9) osłonę termiczną do

turbosprężarki,

– wspornik przy turbosprężarce. W tym celu należy

odłączyć różne złącza pneumatyczne,

– mocowania (10),
– osłonę termiczną,

– mocowanie (11) osłony termicznej katalizatora

wstępnego,

– osłonę termiczną.

DOŁADOWANIE

Turbosprężarka

12B

12B-19

SILNIK P9X

Wymontować przewód recyrkulacji gazów
spalinowych (12).

Odłączyć kanał powietrzny (13) doładowania wyjścia z
turbosprężarki.

Wymontować:
– mocowania (14) rury wydechowej do katalizatora

wstępnego, a następnie do turbosprężarki,

– osłona termiczna na środkowym rurowym

przewodzie wylotowym kolektora turbosprężarki
przedniego rzędu cylindrów.

Wymontować mocowania:
– (15) środkowego rurowego przewodu wydechowego

kolektora-turbosprężarki tylnego rzędu cylindrów do
kolektora.

– (16) środkowego rurowego przewodu wydechowego

kolektora-turbosprężarki tylnego rzędu cylindrów do
kolektora.

DOŁADOWANIE

Turbosprężarka

12B

12B-20

SILNIK P9X

Odsunąć na bok przewód układu chłodzenia (17) z
podpory turbosprężarki.

W tym celu:
– zamontować uprzednio szczypce do przewodów

giętkich,

– wymontować złącze (18).

Wymontować:
– przewód układu chłodzenia (19) łożyska

turbosprężarki. W tym celu wymontować złącze (20)
oraz śrubę mocującą (21),

– śruby mocujące (22) przewody zasilające i powrotne

oleju z turbosprężarki,

– śruby mocujące (23) kolektor turbosprężarki do bloku

cylindrowego.

Wyjąć turbosprężarkę, a następnie rurę wydechową.

Na stole warsztatowym:

Wymontować:
– przedni przewód rurowy wydechu łączący kolektor z

turbosprężarką,

– przewody zasilające i powrotne oleju z

turbosprężarki,

– mocowanie przewodów chłodzenia,
– turbosprężarkę z kolektora.

DOŁADOWANIE

Turbosprężarka

12B

12B-21

SILNIK P9X

MONTAŻ

Zamontować przedni przewód rurowy łączący kolektor z turbosprężarką na stole montażowym, a potem dokręcić
mocowania zalecanym momentem.

Następne czynności montażowe wykonywać w kolejności odwrotnej do czynności demontażu.

Dokręcić wszystkie mocowania zalecanymi momentami.

Podłączyć akumulator; wykonać konieczne przystosowania (patrz rozdział 8).

Przeprowadzić napełnianie i odpowietrzanie układu chłodzenia (patrz rozdział 19A Układ chłodzenia
"Napełnianie-odpowietrzanie").

WAŻNE: PRZED MONTAŻEM TURBOSPRĘŻARKI NALEŻY KONIECZNIE NASMAROWAĆ ŁOŻYSKO
TURBOSPRĘŻARKI OLEJEM SILNIKOWYM

Szczególne środki ostrożności

●

Należy uważać, by w trakcie montażu jakiś obcy przedmiot nie przedostał się do turbiny lub do sprężarki.

●

UWAGA:
Wymienić obowiązkowo wszystkie uszczelki:
– rur w układzie wydechowym,
– turbosprężarki,
– przewodów olejowych turbosprężarki,
– przewodów chłodzenia łożyska turbosprężarki,
– mocowania przewodów chłodzenia.

WAŻNE:
Przed uruchomieniem silnika, podłączyć przyrząd diagnostyczny, po czym czasowo odłączyć układ wtrysku za
pomocą polecenia AC614 "Czasowe odłączenie wtrysku" znajdującego się na pasku "Tryby sterowania/
siłowniki".

Pozostawić włączony rozrusznik aż do zgaśnięcia lampki kontrolnej ciśnienia oleju (powinien on pracować przez
kilka sekund). Wyłączyć zapłon na około 15 sekund, po czym ponownie uruchomić silnik.

Pozostawić silnik działający na biegu jałowym i czy nie występuje już żaden wyciek w okolicy złączy przewodów
oleju.

DOŁADOWANIE

Turbosprężarka

12B

12B-22

SILNIK P9X

MOMENTY DOKRĘCANIA (w daN.m)

3,4

0,9

1,0

2,1

1,2

2,4

DOŁADOWANIE

Wymiennik powietrza

12B

12B-23

WSZYSTKIE

TYPY SILNIKÓW

Wymiennik powietrza

DEMONTAŻ

Ustawić pojazd na podnośniku dwukolumnowym.

Odłączyć:
– akumulator,
– złącze czujnika zamknięcia pokrywy silnika.

Odczepić linkę sterującą otwieraniem pokrywy.

Wymontować:
– dwie śruby (1) mocujące dźwignię sterującą

otwieraniem pokrywy,

– owiewki,
– jedenaście śrub mocujących (2) poprzeczkę górną.
– górną belkę poprzeczną.

Silniki F9Q, G9T, F4R, F4R z turbosprężarkami

Odłączyć złącze (3) czujnika ciśnienia płynu
chłodzącego.

Wymontować:
– dwie śruby (4) mocujące przewód wspomagania

kierownicy,

– dwie spinki (5) mocujące skraplacz.

Silnik P9X

Wymontować:
– dwie śruby (6) mocujące drążek przytrzymujący

wymiennik powietrze-olej,

– opaskę (7) przewodu wspomagania kierownicy,
– dwie spinki (5) mocujące skraplacz.

UWAGA:
Demontaż wymiennika powietrze-powietrze
wymaga demontażu zderzaka przedniego i
reflektorów przednich (patrz rozdział 55A
Zewnętrzne elementy ochronne "Zderzak" i
rozdział 80B Reflektory przednie "Demontaż -
Montaż".

DOŁADOWANIE

Wymiennik powietrza

12B

12B-24

WSZYSTKIE

TYPY SILNIKÓW

Zwolnić dwa sztywne przewody skraplacza z ich
zapinek.

Wszystkie typy silników

Oddzielić skraplacz od wymiennika powietrze-
powietrze wyciągając go w górę. Zamocować
skraplacz za pomocą przewodu na belce poprzecznej
chroniącej przód pojazdu.

Odłączyć kanały wlotu i wylotu powietrza z
wymiennika.

Wymontować:
– dwie spinki (8) mocujące wymiennik powietrze-

powietrze,

– wymiennik powietrze-powietrze wyciągając go od

góry.

MONTAŻ

W przypadku silnika G9T, należy zwrócić uwagę na
prawidłowe zamontowanie gumowej osłony, jak
również opaski mocującej przewód.

Ustawić nadlew do góry w taki sposób, by plastykowe
zaczepy do ustawiania położenia przewodu mogły
zaczepić opaskę.

Wykonać czynności demontażu w odwrotnej
kolejności.

Podłączyć akumulator; wykonać konieczne
przystosowania (patrz rozdział 8).

UWAGA:
Uważać, żeby nie uszkodzić łopatek skraplacza.

ZASILANIE PALIWEM

Obwód zasilania paliwem

13A

13A-1

SILNIKI F4R

113A

ZASILANIE PALIWEM

Obwód zasilania paliwem

OPIS

Obwód zasilania paliwem jest obwodem bezzwrotnym.

Ciśnienie zasilania benzyną nie zmienia się w zależności od obciążenia silnikiem.

Obwód składa się:
– z rampy (1) bez złącza przewodu zwrotnego i bez regulatora ciśnienia zasilania,
– z jednego przewodu (2) łączącego obwód ze zbiornikiem,
– z zespołu zasilania pompy "pompa - czujnik - filtr benzyny" wyposażonego w regulator ciśnienia (3), pompy (4) oraz

filtra paliwa (5) (wszystkie elementy znajdują się w zbiorniku paliwa),

– z jednego zbiornika układu pochłaniania oparów benzyny (6).

SCHEMAT DZIAŁANIA

ZASILANIE PALIWEM

Układ zasilania olejem napędowym

13A

13A-2

SILNIK F9Q

Układ zasilania olejem napędowym

OPIS

Obwód składa się:
– z gruszki odpowietrzającej (1) (znajdującej się w komorze silnika),
– filtr paliwa (2),
– z regulatora wysokiego ciśnienia (3) zamontowanego na pompie,
– z pompy wysokiego ciśnienia (4),
– z rampy wtrysku (5), wyposażonej w czujnik ciśnienia oleju napędowego oraz ogranicznik ciśnienia (6),
– cztery wtryskiwacze elektromagnetyczne,
– różne czujniki,
– komputer wtrysku.

Zakazany jest demontaż wnętrza pompy wysokiego ciśnienia i wtryskiwaczy.

SCHEMAT DZIAŁANIA

ZASILANIE PALIWEM

Układ zasilania olejem napędowym

13A

13A-3

SILNIK G9T

OPIS

Obwód składa się:
– z zespołu zasilania pompa-czujnik poziomu paliwa (1) (elementy znajdują się w zbiorniku paliwa),
– filtr paliwa (2),
– z regulatora wysokiego ciśnienia (3) zamontowanego na pompie,
– z pompy wysokiego ciśnienia (4),
– z rampy wtrysku (5), wyposażonej w czujnik ciśnienia oleju napędowego oraz ogranicznik ciśnienia (6),
– cztery wtryskiwacze elektromagnetyczne,
– różne czujniki,
– komputer wtrysku.

Zakazany jest demontaż wnętrza pompy wysokiego ciśnienia i wtryskiwaczy.

SCHEMAT DZIAŁANIA

ZASILANIE PALIWEM

Układ zasilania olejem napędowym

13A

13A-4

SILNIK P9X

OPIS

Obwód składa się:
– ręczna pompka do odpowietrzania (1),
– z filtru oleju napędowego(2) z podgrzewaczem,
– pompa wysokiego ciśnienia (dwutłokowa) (3),
– dwa regulatory ciśnienia (4),
– rampa wtrysku (5) wyposażona w czujnik ciśnienia oleju napędowego (6),
– ogranicznik ciśnienia (7),
– sześć wtryskiwaczy elektromagnetycznych (8),
– czujnik temperatury oleju napędowego (9).

WAŻNE: zabronione jest demontowanie:

– wewnętrznych elementów pompy,
– wtryskiwacze,
– regulatorów ciśnienia w rampie.

SCHEMAT DZIAŁANIA

ZASILANIE PALIWEM

Filtr benzyny

13A

Filtr benzyny

13A-5

SILNIKI F4R

WIADOMOŚCI OGÓLNE

Filtr benzyny znajduje się w zbiorniku, wbudowany jest
w zespół "pompy - czujnika poziomu paliwa" i nie
można go zdemontować.

Jego wymiana wymaga wymiany zespołu "pompa/
czujnik poziomu paliwa".

Jest to filtr o dużej pojemności, zapewniającej długi
okres eksploatacji.

Kontrola ciśnienia zasilania i wydatku pompy
zasilającej pozwala na wykonanie diagnostyki zespołu
"pompa/czujnik poziomu paliwa".

ZASILANIE PALIWEM

Filtr oleju napędowego

13A

13A-6

SILNIK F9Q

Filtr oleju napędowego

Filtr paliwa znajduje się w komorze silnika. Jest on umieszczony w demontowanej obudowie. Obudowa filtra paliwa
jest wyposażona w podgrzewacz, składający się z opornika oraz termoprzełącznika.

Przy wymianie filtra konieczne jest wymontowanie całego zespołu.

DEMONTAŻ

UWAGA: należy zwrócić uwagę na ilość oleju
napędowego oraz na ciśnienie panujące w
przewodach.

Odłączyć akumulator.

Odłączyć na filtrze:
– złącze podgrzewacza oleju napędowego (1),
– przewód doprowadzający silnika (2),
– przewód (3) ze zbiornika paliwa.

Wymontować filtr, odpinając go od wspornika.

Zapamiętać dokładnie położenie pokrywy względem
zbiornika.

Odkręcić nakrętkę (4) pokrywy filtra i wymontować
wkład filtra.

MONTAŻ

Zwrócić uwagę, aby znacznik na pokrywie pokrywał
się ze znakiem na pojemniku.

Przestrzegać bezwzględnie właściwego położenia
złączy przy filtrze.

Zwrócić uwagę, by nie zakleszczyć lub nie uszkodzić
przewodów.

WAŻNE: Wykonać odpowietrzenie układu paliwowego
za pomocą gruszki do odpowietrzania.

Konieczne jest regularne usuwanie wody znajdującej
się w filtrze oleju napędowego przez otwór
odpowietrzający (5).

Podłączyć akumulator; wykonać konieczne
przystosowania (patrz rozdział 8).

NALEŻY ŚCIŚLE PRZESTRZEGAĆ ZALECEŃ
ZWIĄZANYCH Z ZACHOWANIEM CZYSTOŚCI.

ZASILANIE PALIWEM

Filtr oleju napędowego

13A

13A-7

SILNIK G9T

Filtr paliwa znajduje się w komorze silnika. Umieszczony jest we wkładzie, który nie podlega demontażowi.
Obudowa filtra paliwa jest wyposażona w podgrzewacz, składający się z opornika oraz termoprzełącznika.

Przy wymianie filtra konieczne jest wymontowanie całego zespołu.

DEMONTAŻ

UWAGA: należy zwrócić uwagę na ilość oleju
napędowego oraz na ciśnienie panujące w
przewodach.

Odłączyć akumulator.

Odłączyć na filtrze:
– złącze podgrzewacza oleju napędowego (1),
– przewód doprowadzający silnika (2),
– przewód (3) ze zbiornika paliwa.

Wymontować filtr, odpinając go od wspornika.

Zapamiętać dokładnie położenie pokrywy względem
zbiornika.

Wyjąć śrubę (4) i wymontować obudowę filtra.

MONTAŻ

Zwrócić uwagę, aby znacznik na pokrywie pokrywał
się ze znakiem na pojemniku.

Przestrzegać bezwzględnie właściwego położenia
złączy przy filtrze.

Zwrócić uwagę, by nie zakleszczyć lub nie uszkodzić
przewodów.

Podłączyć akumulator; wykonać konieczne
przystosowania (patrz rozdział 8).

WAŻNE: wykonać odpowietrzenie układu kilkakrotnie
włączając i wyłączając zapłon lub obrócić pompę za
pomocą przyrządu diagnostycznego (menu
"Sterowanie siłowników").

Konieczne jest regularne usuwanie wody znajdującej
się w filtrze oleju napędowego przez otwór
odpowietrzający (5).

NALEŻY ŚCIŚLE PRZESTRZEGAĆ ZALECEŃ
ZWIĄZANYCH Z ZACHOWANIEM CZYSTOŚCI.

ZASILANIE PALIWEM

Filtr oleju napędowego

13A

13A-8

SILNIK P9X

Przy wymianie filtra konieczne jest wymontowanie całego zespołu.

DEMONTAŻ

UWAGA: należy zwrócić uwagę na ilość oleju
napędowego oraz na ciśnienie panujące w
przewodach.

Odłączyć akumulator.

Odłączyć na filtrze:
– złącze podgrzewacza oleju napędowego (1),
– przewód doprowadzający silnika (2),
– przewód (3) ze zbiornika paliwa.

Wymontować filtr, odpinając go od wspornika.

Zapamiętać dokładnie położenie pokrywy względem
zbiornika.

Wyjąć śrubę (4) i wymontować obudowę filtra.

MONTAŻ

Zwrócić uwagę, aby znacznik na pokrywie pokrywał
się ze znakiem na pojemniku.

Przestrzegać bezwzględnie właściwego położenia
złączy przy filtrze.

Zwrócić uwagę, by nie zakleszczyć lub nie uszkodzić
przewodów.

Podłączyć akumulator; wykonać konieczne
przystosowania (patrz rozdział 8).

WAŻNE: Wykonać odpowietrzenie układu paliwowego
za pomocą gruszki do odpowietrzania.

Konieczne jest regularne usuwanie wody znajdującej
się w filtrze oleju napędowego przez otwór
odpowietrzający (5).

NALEŻY ŚCIŚLE PRZESTRZEGAĆ ZALECEŃ
ZWIĄZANYCH Z ZACHOWANIEM CZYSTOŚCI.

ZASILANIE PALIWEM

Rampa wtrysku - wtryskiwacze

13A

13A-9

SILNIK

F4R Wolnossący

Rampa wtrysku - wtryskiwacze

Wtryskiwacze zamontowane w silniku F4R
Wolnossącym są typu SIEMENS DEKA.

Są one przymocowane do rampy wtrysku za pomocą
spinek.

Paliwo krąży stale na obwodzie korpusu wtryskiwacza.
To przepłukiwanie paliwem pozwala na uniknięcie
powstawania pęcherzyków oparów benzyny i ułatwia
rozruch przy zimnym silniku.

DEMONTAŻ

UWAGA: w trakcie demontażu wtryskiwaczy lub
rampy wtrysku, należy zwrócić uwagę na ilość
paliwa znajdującą się w zbiorniku. Osłonić
alternator.

Odłączyć akumulator.

Wymontować:
– osłonę rampy,
– złączkę przewodu wlotowego i paliwowego (1) rampy

i zacisnąć przewód,

– złącza wtryskiwaczy (2),
– złącze czujnika spalania stukowego (3),
– śruby mocujące rampy (4),
– rampę wtrysku,
– spinki wtryskiwaczy,
– wtryskiwacze.

MONTAŻ

Wymienić koniecznie pierścienie uszczelniające oraz
spinki mocujące wtryskiwacze.

Zamontować nową spinkę mocującą wtryskiwacza,
następnie docisnąć wtryskiwacz (spinka powinna
zetknąć się z rampą).

Zamontować:
– rampę i przestrzegać prawidłowych momentów

dokręcania śrub mocujących,

– osłonę rampy.

UWAGA: podłączyć akumulator; wykonać niezbędne
przystosowania (patrz rozdział 8).

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m)

Śruba rampy wtrysku

0,9

ZASILANIE PALIWEM

Rampa wtrysku - wtryskiwacze

13A

13A-10

SILNIK

F4R Z turbosprężarką

Wtryskiwacze zamontowane w silniku F4R Z
turbosprężarką są typu MAGNETI MARELLI PICO.

Są one przymocowane do rampy wtrysku za pomocą
spinek.

Paliwo krąży stale na obwodzie korpusu wtryskiwacza.
To przepłukiwanie paliwem pozwala na uniknięcie
powstawania pęcherzyków oparów benzyny i ułatwia
rozruch przy zimnym silniku.

DEMONTAŻ

UWAGA: w trakcie demontażu wtryskiwaczy lub
rampy wtrysku, należy zwrócić uwagę na ilość
paliwa znajdującą się w zbiorniku. Osłonić
alternator.

Odłączyć akumulator.

Wymontować przewód powietrza chłodzącego
turbosprężarkę (1).

Odłączyć:
– złącze wlotu paliwa (2) rampy wtrysku,
– złącze pochłaniania oparów oleju (3),
– złącza wtryskiwaczy (4).

Wymontować:
– śruby mocujące rampy (5),
– rampę wtrysku,
– spinki wtryskiwaczy,
– wtryskiwacze.

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m)

Śruba rampy wtrysku

0,9

ZASILANIE PALIWEM

Rampa wtrysku - wtryskiwacze

13A

13A-11

SILNIK

F4R Z turbosprężarką

MONTAŻ

Wymienić koniecznie pierścienie uszczelniające oraz
spinki mocujące wtryskiwacze.

Zamontować nową spinkę mocującą wtryskiwacza,
następnie docisnąć wtryskiwacz (spinka powinna
zetknąć się z rampą).

Zamontować rampę (przestrzegać prawidłowych
momentów dokręcania śrub).

UWAGA: podłączyć akumulator; wykonać niezbędne
przystosowania (patrz rozdział 8).

ZASILANIE PALIWEM

Pompa paliwowa

13A

13A-12

SILNIKI

F4R i G9T

Pompa paliwowa

Silniki F4R i G9T są wyposażone w pompę zasilania
paliwem.

Pompa jest zamontowana w zbiorniku paliwa, jest ona
wmontowana w zespół zasilania paliwem, i nie może
być od niego odłączona.

Wymiana pompy powoduje konieczność wymiany
zespołu "pompa-czujnik poziomu paliwa" w przypadku
silnika G9T i zespołu "pompa-czujnik poziomu-filtr" w
przypadku silników F4R.

Kontrola ciśnienia zasilania i wydatku pompy
zasilającej pozwala na diagnozowanie zespołu
elementów zasilających paliwa.

Szczegółowy opis demontażu pompy zasilającej
znajduje się w rozdziale 19C Zbiornik paliwa
"Pompa-czujnik poziomu paliwa".

PRZYPISANIE ŚCIEŻEK ZESPOŁU ZASILANIA

Wiązka przewodów elektrycznych pompy paliwowej
przechodzi przez złącze pośrednie (1) znajdujące się
pod klapką kontrolną.

W celu uzyskania dostępu do tego złącza konieczne
jest wymontowanie zbiornika.

PRZEZNACZENIE ŚCIEŻEK ZESPOŁU
ZASILAJĄCEGO NA ZŁĄCZU POŚREDNIM (1)

Ścieżka

Przeznaczenie

A1
A2
B1
B2
C1
C2

Sygnał + czujnik poziomu paliwa
Nieużywane
Sygnał - czujnik poziomu paliwa
Nieużywane
+ Pompa
- pompy

Ścieżka

Przeznaczenie

B1
B8

Sygnał + czujnik poziomu paliwa
Sygnał - czujnik poziomu paliwa
+ Pompa
- pompy

ZASILANIE PALIWEM

Kontrola ciśnienia zasilania

13A

13A-13

SILNIK

F4R Wolnossący

Kontrola ciśnienia zasilania

Odłączyć złącze zasilania paliwem (1) i wstawić
złączkę w kształcie"T" Mot. 1311-04 wyposażoną w
manometr do kontroli.

Uruchomić silnik w celu włączenia pompy paliwa.

Zmierzyć ciśnienie, które powinno być stałe.

Odczytane ciśnienie:
3,5 bara ±

± 0,06

Do manometru

UWAGA: może się okazać, że potrzeba będzie kilku
sekund do zmierzenia prawidłowego ciśnienia w
rampie wtrysku.

NIEZBĘDNE NARZĘDZIA SPECJALISTYCZNE

Mot. 1311-01

-
-

Zestaw do mierzenia kontroli
ciśnienia benzyny manometrem i
końcówkami

Mot. 1311-04

Przewód do mierzenia ciśnienia
paliwa

UWAGA: należy zwrócić uwagę na ilość benzyny
znajdującą się w rampie i w złączu. Zabezpieczyć
części narażone na zabrudzenie.

ZASILANIE PALIWEM

Kontrola ciśnienia zasilania

13A

13A-14

SILNIK

F4R z turbosprężarką

Odłączyć złącze zasilania paliwem (1) i wstawić
złączkę w kształcie "T" Mot. 1311-08 wyposażoną w
manometr kontrolny.

Uruchomić silnik w celu włączenia pompy paliwa.

Zmierzyć ciśnienie, które powinno być stałe.

Odczytane ciśnienie:
3,5 bara ±

± 0,06

Do manometru

UWAGA: może się okazać, że potrzeba będzie kilku
sekund do zmierzenia prawidłowego ciśnienia w
rampie wtrysku.

NIEZBĘDNE NARZĘDZIA SPECJALISTYCZNE

Mot. 1311-01

-
-

Zestaw do mierzenia kontroli
ciśnienia benzyny manometrem i
końcówkami

Mot. 1311-08

Przewód do mierzenia ciśnienia
paliwa

UWAGA: należy zwrócić uwagę na ilość benzyny
znajdującą się w rampie i w złączu. Zabezpieczyć
części narażone na zabrudzenie.

ZASILANIE PALIWEM

Kontrola wydatku pompy zasilającej

13A

13A-15

SILNIK

F4R wolnossący

Kontrola wydatku pompy zasilającej

Odłączyć złącze zasilania paliwem (1) i wstawić
złączkę w kształcie "T" Mot. 1311-04.

Podłączyć, do złącza "T" Mot. 1311-04 przewód o
takiej długości, aby możliwe było wykonanie przepływu
z pompy do wyskalowanej próbówki kontrolnej.

Do probówki

Włączyć pompę zwierając ścieżki 3 i 5 przekaźnika
pompy benzynowej (A).

Zmierzyć wydatek pompy.

Wydatek minimalny: 80 do 120 l/h

NIEZBĘDNE NARZĘDZIA SPECJALISTYCZNE

Mot. 1311-01

-
-

Zestaw do mierzenia kontroli
ciśnienia benzyny manometrem i
końcówkami

Mot. 1311-04

Przewód do mierzenia ciśnienia
paliwa

NIEZBĘDNE WYPOSAŻENIE

Probówka z miarką 2000 ml

UWAGA: należy zwrócić uwagę na ilość benzyny
znajdującą się w rampie i w złączu. Zabezpieczyć
części narażone na zabrudzenie.

ZASILANIE PALIWEM

Kontrola wydatku pompy zasilającej

13A

13A-16

SILNIK

F4R z turbosprężarką

Odłączyć złącze zasilania paliwem (1) i wstawić
złączkę w kształcie "T" Mot. 1311-08.

Podłączyć, do złącza "T" Mot. 1311-08 następnie
podłączyć przewód o takiej długości, aby możliwe było
wykonanie przepływu z pompy do wyskalowanej
próbówki kontrolnej.

Do probówki

Włączyć pompę zwierając ścieżki 3 i 5 przekaźnika
pompy benzynowej (A).

Zmierzyć wydatek pompy.

Odczytany wydatek: 80 do 120 l/h.

NIEZBĘDNE NARZĘDZIA SPECJALISTYCZNE

Mot. 1311-01

-
-

Zestaw do mierzenia kontroli
ciśnienia benzyny manometrem i
końcówkami

Mot. 1311-08

Przewód do mierzenia ciśnienia
paliwa

NIEZBĘDNE WYPOSAŻENIE

Probówka z miarką 2000 ml

UWAGA: należy zwrócić uwagę na ilość benzyny
znajdującą się w rampie i w złączu. Zabezpieczyć
części narażone na zabrudzenie.

ZASILANIE PALIWEM

Kontrole ciśnienia i przepływu oleju napędowego

13A

13A-17

SILNIK G9T

Kontrole ciśnienia i przepływu oleju napędowego

Możliwe jest przeprowadzanie kontroli ciśnienia i przepływu w układzie zasilania paliwem pod niskim ciśnieniem.

Niskie ciśnienie zapewniane przez pompę tłoczącą (pompa elektryczna umieszczona pod podwoziem pojazdu, w
zbiorniku paliwa) ma na celu zasilanie pompy wysokiego ciśnienia podczas fazy uruchamiania silnika).

KONTROLA NISKIEGO CIŚNIENIA (POMPA
TŁOCZĄCA)

Umieścić złącze "T" Mot. 1311-08, tak aby ustawić
manometr kontroli ciśnienia Mot. 1311-01 na wyjściu
(2) filtra paliwa.

Włączyć pompę za pomocą przyrządu
diagnostycznego lub poprzez zwarcie ścieżek 3 i 5
przekaźnika pompy tłoczącej (A).

Odczytać wartość ciśnienia, która powinna mieścić się
w przedziale między 2,5 a 4 barami.

KONTROLA WYDATKU (POMPA TŁOCZĄCA)

Skontrolować wydatek pompy używając probówki z
miarką 2 000 ml.

Włączyć pompę zwierając ścieżki 3 i 5 przekaźnika
pompy tłoczącej (A).

Zmierzony wydatek powinien się mieścić w przedziale
między 80 i 100 l/h minimum.

UWAGA: mierzenie ciśnienia i wydatku pompy
wysokiego ciśnienia jest zabronione.

NIEZBĘDNE NARZĘDZIA SPECJALISTYCZNE

Mot. 1311-01
lub
Mot. 1328

Manometr

Mot. 1311-08

Złącze w kształcie litery "T" do
pomiaru ciśnienia

NIEZBĘDNE WYPOSAŻENIE

Probówka z miarką 2000 ml

ZASILANIE PALIWEM

Urządzenie antyperkolacyjne

13A

13A-18

SILNIKI F4R

Urządzenie antyperkolacyjne

ZASADA DZIAŁANIA

System antyperkolacyjny jest sterowany bezpośrednio
przez komputer wtrysku.

Informacja o temperaturze płynu jest brana z czujnika
temperatury płynu w układzie wtrysku (patrz rozdział
17B "SCENTRALIZOWANY SYSTEM KONTROLI
TEMPERATURY PŁYNU").

Po wyłączeniu zapłonu, system przechodzi w stan
czuwania.

F4R wolnossący:
Jeżeli temperatura wody przekracza próg 110 °°°°C przez
2 minuty po wyłączeniu silnika, zostaje włączone
zasilanie przekaźnika małej prędkości wentylatora.

Jeżeli temperatura wody spada poniżej 100 °°°°C,
zasilanie przekaźnika małej prędkości wentylatora
zostaje wyłączone (maksymalny czas pracy zespołu
wentylatora wynosi 10 minut).

F4R z turbosprężarką:
Jeżeli temperatura wody przekroczy próg 107 C przez
49 sekund po wyłączeniu silnika, zostanie włączone
zasilanie przekaźnika małej prędkości wentylatora.

Jeżeli temperatura wody spadnie poniżej 85 °°°°C,
zasilanie przekaźnika zespołu wentylatora zostanie
wyłączone (maksymalny czas pracy zespołu
wentylatora wynosi 10 minut).

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Dane techniczne

13B

13B-1

SILNIK F9Q

113B

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Dane techniczne

Pojazdy

Skrzynia

biegów

Silnik

Typ

Wyzn.

Średnica

tłoka
(mm)

Skok
tłoka
(mm)

Pojemność

skokowa

(cm

)

Stopień

sprężania

Norma

ochrony

środowiska

JK06, JK0U

PK6

F9Q

820, 826

1870

19 / 1

EU 00

PRĘDKOŚĆ OBROTOWA (obr/min)

ZADYMIENIE SPALIN

Bieg jałowy

Maksymalna -

pojazd pusty

Maksymalna -

z obciążeniem

Wartość homologacyjna

Maksymalne

dopuszczalne

800 ± 50

4690 ± 150

4730 ± 150

1,3 m

-1

(41 %)

3 m

-1

(70%)

OZNACZENIE MARKA/TYP

WSKAZÓWKI

SZCZEGÓŁOWE

Pompa wysokiego ciśnienia

BOSCH CP3

Ciśnienie od 300 do 1350 barów

Czujnik ciśnienia oleju napędowego

BOSCH

Przykręcony do rampy
Moment dokręcania: 3,5 ±

± 0,5 daN.m

Wtryskiwacze

BOSCH

Wtryskiwacz elektromagnetyczny
Oporność: < 2 Ω

Ω

ciśnienie działania 1350 barów
ciśnienie maksymalne 1525 barów

Regulator ciśnienia

BOSCH

Przykręcony do pompy wysokiego ciśnienia.
Oporność: ≈

≈

≈ 5 Ω

Ω

Ω przy 20°°°°C

Moment dokręcania: 0,6 daN.m

Komputer wtrysku

BOSCH EDC 15

Moduł elektroniczny 128-ścieżkowy

Moduł grzania świec żarowych
(znajdujący się za chlapaczem
przedniego lewego koła)

NAGARES BED/7-12

Z funkcją grzania świec żarowych przed i po
rozruchu silnika sterowaną przez komputer
wtrysku

Świece żarowe

BERU lub CHAMPION

Oporność: 0,6 Ω

Ω

Ω złącze odłączone

Czujnik prędkości obrotowej silnika

MGI

Oporność: 720 do 880 Ω

Ω

Ω przy 20°°°°C

Czujnik wału rozrządu

ELECTRFIL

Czujnik z efektem Halla

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Dane techniczne

13B

13B-2

SILNIK F9Q

OZNACZENIE MARKA/TYP

WSKAZÓWKI

SZCZEGÓŁOWE

Potencjometr pedału gazu

HELLA

Potencjometr dwuścieżkowy
Oporność ścieżki 1 = 1200 ±

± 480 Ω

Ω

Oporność ścieżki 2 = 1700 ±

± 680 Ω

Ω

Czujnik temperatury powietrza
wlotowego

SIEMENS

Wbudowany w przepływomierz
Oporność między 100 Ω

Ω

Ω i 40 kΩ

Ω

Czujnik temperatury oleju
napędowego

ELTH

Oporność: 2050 Ω

Ω

Ω przy 25°°°°C

Czujnik temperatury płynu w silniku

ELTH

Oporność: 2252 ±

± 112 Ω

Ω

Ω w temp. 25°°°°C

Przepływomierz powietrza

SIEMENS

Przepływomierz z wbudowaną sondą
temperatury powietrza
ścieżka 1: temperatury powietrza
ścieżka 2: masa
ścieżka 3: 5 V napięcie odniesienia
ścieżka 4: + 12 V po przekaźniku wtrysku
ścieżka 5: sygnał przepływu powietrza
ścieżka 6: masa

Czujnik ciśnienia zasilania sprężarki

BOSCH

Napięcie wyjściowe z zapłonem włączonym,
silnik nie pracuje (między ścieżkami 2 i 3):
1,9 V dla ciśnienia atmosferycznego
wynoszącego 1013 mbarów.
Napięcie wyjściowe > 1,9 V przy wartości
ciśnienia atmosferycznego > 1013 mbarów i
napięcie wyjściowe < 1,9 V przy wartości
ciśnienia atmosferycznego < 1013 mbarów
Wymieniać uszczelkę przy każdym demontażu.

Czujnik ciśnienia atmosferycznego

Wbudowany w moduł elektroniczny

Zawór elektryczny recyrkulacji
gazów spalinowych

PIERBURG

Oporność ścieżki: 8 ±

± 0,5 Ω

Ω

Ω przy 20°°°°C

(ścieżki 1 i 5)
Oporność czujnika: 4 kΩ

Ω

Ω w temp. 20°°°°C

(ścieżki 2 i 4)

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Dane techniczne

13B

13B-3

SILNIK F9Q

OZNACZENIE MARKA/TYP

WSKAZÓWKI

SZCZEGÓŁOWE

Elektrozawór przepustnicy tłumiącej
(elektrozawór zatrzymujący pracę
silnika)

BITRON lub EATON

Oporność: 46 ±

± 3 Ω

Ω

Ω przy 25°°°°C

Elektrozawór regulacji ciśnienia
doładowania

PIERBURG

Oporność: 15,4 ±

± 0,7Ω

Ω

Ω ŕ 20°°°°C

Turbosprężarka

ALLIED SIGNAL

Skalowanie:
Przy wartości podciśnienia rzędu 265 mbarów,
skok popychacza powinien mieścić się w
przedziale między 0,5 a 3,5 mm.
Przy wartości podciśnienia > 600 mbarów
popychacz powinien znajdować się w położeniu
krańcowym

Diagnostyka

Przyrządy

diagnostyczne (oprócz

walizki XR25)

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Dane techniczne

13B

13B-4

SILNIK G9T

Pojazdy

Skrzynia

biegów

Silnik

Typ

Wyzn.

Średnica

tłoka

(mm)

Skok
tłoka

(mm)

Pojemność

skokowa

(cm

)

Stopień

sprężania

Norma

ochrony

środowiska

JK0H

PK 6

G9Q

742

2188

18 / 1

EU 00

SU1

743

PRĘDKOŚĆ OBROTOWA (obr/min)

ZADYMIENIE SPALIN

Bieg jałowy

Maksymalna -

pojazd pusty

Maksymalna - z

obciążeniem

Wartość homologacyjna

Wartości maksymalne,

dopuszczalne

850 ± 50

4100 ± 100

3700 ± 100

1,9 m

-1

(54%)

3 m

-1

(70%)

OZNACZENIE MARKA/TYP

WSKAZÓWKI

SZCZEGÓŁOWE

Pompa wysokiego ciśnienia

BOSCH CP3

Ciśnienie od 300 do 1350 barów

Pompa tłocząca (niskiego ciśnienia)

BOSCH EKP 13.5

Ciśnienie 2,5 do 4 barów

Czujnik ciśnienia oleju napędowego

BOSCH

Dokręcony do rampy
Moment dokręcania: 3,5 ±

± 0,5 daN.m

Wtryskiwacze

BOSCH

Wtryskiwacz elektromagnetyczny:
Oporność: < 2 Ω

Ω

Maksymalne ciśnienie działania: 1350 barów
Ciśnienie maksymalne 1525 barów

Regulator ciśnienia

BOSCH

Zamontowana na pompie wysokiego ciśnienia
Oporność: ≈

≈

≈ 5 Ω

Ω

Ω przy 20°°°°C

Moment dokręcania: 0,6 daN.m

Komputer wtrysku

BOSCH EDC 15

Moduł elektroniczny 128-ścieżkowy

Moduł grzania świec żarowych
(znajdujący się za chlapaczem
przedniego lewego koła)

NAGARES BED/7-12

Z funkcją grzania świec żarowych przed i po
rozruchu silnika sterowaną przez komputer
wtrysku

Świece żarowe

BERU

Oporność: 0,6 Ω

Ω

Ω złącze odłączone

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Dane techniczne

13B

13B-5

SILNIK G9T

OZNACZENIE MARKA/TYP

WSKAZÓWKI

SZCZEGÓŁOWE

Potencjometr pedału gazu

HELLA

Potencjometr dwuścieżkowy
Oporność ścieżki 1 = 1200 ±

± 480 Ω

Ω

Oporność ścieżki 2 = 1700 ±

± 680 Ω

Ω

Czujnik temperatury powietrza
wlotowego

SIEMENS

Wbudowany w przepływomierz
Oporność między 100 Ω

Ω

Ω i 40 kΩ

Ω

Czujnik temperatury oleju
napędowego

ELTH

Oporność: 2050 Ω

Ω

Ω przy 25°°°°C

Czujnik temperatury wody

ELTH

Oporność: 2252 ±

± 112 Ω

Ω

Ω w temp. 25°°°°C

Czujnik prędkości obrotowej silnika

MGI

Oporność: 200 do 270 Ω

Ω

Ω przy 23°°°°C

Czujnik położenia cylindra

ELECTRFIL

Czujnik z efektem Halla

Przepływomierz powietrza

SIEMENS

Przepływomierz z wbudowaną sondą
temperatury powietrza
Ścieżka 1: temperatura powietrza
ścieżka 2: masa
Ścieżka 3: 5 V napięcie odniesienia
ścieżka 4: + 12 V po przekaźniku wtrysku
Ścieżka 5: sygnał przepływu powietrza
Ścieżka 6: masa

Czujnik ciśnienia zasilania sprężarki

DELCO

lub

BOSCH

Napięcie wyjściowe, z włączonym zapłonem, po
wyłączeniu silnika (między ścieżkami A i):
1,9 V przy ciśnieniu atmosferycznym rzędu
1013 mbarów
Napięcie wyjściowe > 1,9 V przy wartości
ciśnienia atmosferycznego < 1013 mbarów
Wymieniać uszczelkę przy każdym demontażu.

Czujnik ciśnienia atmosferycznego

Wbudowany w moduł elektroniczny

Zawór elektryczny recyrkulacji
gazów spalinowych

PIERBURG

Oporność ścieżki: 8 ±

± 0,5 Ω

Ω

Ω przy 20°°°°C

(ścieżki 1 i 5)
Oporność czujnika: 4 Ω

Ω

Ω w temp. 20 °°°°C

(ścieżki 2 i 4)

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Dane techniczne

13B

13B-6

SILNIK G9T

OZNACZENIE MARKA/TYP

WSKAZÓWKI

SZCZEGÓŁOWE

Elektrozawór przepustnicy
turbulencyjnej (elektrozawór Swirl -
z efektem zawirowania)

BITRON

Oporność: 46 ±

± 3 Ω

Ω

Ω przy 25°°°°C

Elektrozawór przepustnicy tłumiącej
(elektrozawór wyłączający silnik)

BITRON

Oporność: 46 ±

± 3 Ω

Ω

Ω przy 25°°°°C

Elektrozawór regulacji ciśnienia
doładowania

PIERBURG

Oporność: 15,4 ±

± 0,7Ω

Ω

Ω ŕ 20°°°°C

Turbosprężarka

GARETT

Regulacja ustawienia wastegate:
– 200 mb podciśnienia dla skoku popychacza od

1 mm do 3 mm

– 500 mb podciśnienia dla skoku popychacza od

10 mm do 12 mm

– Popychacz w położeniu krańcowym w

przypadku podciśnienia większego niż
550 mbarów.

Katalizator

EBERSPACHER

C147

Katalizator przedni

EBERSPACHER

Diagnostyka

Przyrządy

diagnostyczne (oprócz

walizki XR25)

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Dane techniczne

13B

13B-7

SILNIK P9X

Pojazdy

Skrzynia

biegów

Silnik

Typ

Wyzn.

Średnica

tłoka
(mm)

Skok
tłoka
(mm)

Pojemność

skokowa

(cm

)

Stopień

sprężania

Norma

ochrony

środowiska

JK0J

SU1

P9X

701

87,5

2958

18,5 / 1

EU 00

PRĘDKOŚĆ OBROTOWA (obr/min)

ZADYMIENIE SPALIN

Bieg jałowy

Maksymalna -

pojazd pusty

Maksymalna - z

obciążeniem

Wartość homologacyjna

Wartości maksymalne,

dopuszczalne

700 ± 30

5000 ± 150

4600 ± 100

1 m

-1

(33,5%)

3 m

-1

(70%)

OZNACZENIE MARKA/TYP

WSKAZÓWKI

SZCZEGÓŁOWE

Pompa wysokiego ciśnienia

DENSO-HP2270L

Ciśnienie od 250 do 1450 barów (stałe)

Czujnik ciśnienia oleju napędowego
w rampie

DENSO

Dokręcony do rampy
Napięcie zasilania: 5 V ±

± 0,25

Sygnał wyjścia stały (między ścieżkami 1 i 2):
1600 barów = 4,2 V
400 barów = 2 V

Wtryskiwacze

DENSO-

DLLA155P750

Wtryskiwacz elektromagnetyczny z regulowaną
opornością
Oporność: ścieżki 3 i 4: 2,7 ±

± 0,1 Ω

Ω

Oporność regulacyjna: ścieżki 1 i 2: 30,9 przy
9530 Ω

Ω

Regulator ciśnienia oleju
napędowego

DENSO

Usytuowanie na pompie wysokiego ciśnienia
Niedemontowalny
Oporność: 1,6 ±

± 0,3 Ω

Ω

Komputer wtrysku

DENSO

Moduł elektroniczny 121-ścieżkowy (81 i
40 ścieżek)

Moduł elektroniczny zasilania

DENSO

Moduł elektroniczny 16 ścieżek (8 i 8 ścieżek)

Moduł grzania świec żarowych

NAGARES

BEDDR14-12

Z funkcją grzania świec żarowych przed i po
rozruchu silnika sterowaną przez komputer
wtrysku

Świece żarowe

NGK

Oporność 0,6 ±

± 0,05 Ω

Ω

Ω złącze odłączone

Potencjometr pedału
przyspieszenia

HELLA

Potencjometr podwójnej ścieżki oporności:
ścieżka 1: 2 (masa) i 4 (+ 5 V): 1200 ±

± 480 Ω

Ω

ścieżka 2: 1 (masa) i 5 (+ 5 V): 1700 ±

± 680 Ω

Ω

Przepływomierz powietrza

BOSCH

Przepływomierz powietrza z podgrzewaczem
Przyporządkowanie ścieżek:
Ścieżka 1: Nie używana
Ścieżka 2: + 12 V po przekaźniku blokady

wtrysku

Ścieżka 3: Masa
Ścieżka 4: Sygnał przepływomierza
Ścieżka 5: + 5 V odniesienia

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Dane techniczne

13B

13B-8

SILNIK P9X

OZNACZENIE MARKA/TYP

WSKAZÓWKI

SZCZEGÓŁOWE

Czujnik ciśnienia zasilania sprężarki

HITACHI

Napięcie zasilania (między ścieżkami 2 i 3):
5 ±

± 0,25 V

Napięcie wyjściowe, z zapłonem włączonym, po
wyłączeniu silnika (między ścieżkami 1 i 2)
Sygnał wyjściowy liniowy:
= 1,9 V przy ciśnieniu atmosferycznym rzędu
1013 mbarów
≈

≈

≈ 4,5 V przy ciśnieniu bezwzględnym
1900 mbarów
≈

≈

≈ 0,6 V przy ciśnieniu bezwzględnym
100 mbarów
Wymieniać uszczelkę po każdym demontażu

Czujnik temperatury:
– powietrza wlotowego
– oleju napędowego
– płynu chłodzącego

DELPHI

Termistor o współczynniku temperatury ujemnej
Oporność: 28940 ±

± 10 Ω

Ω

Ω przy - 20 °°°°C

16321 ±

± 9 Ω

Ω

Ω przy - 10 °°°°C

9516 ±

± 8,5 Ω

Ω

Ω przy 0 °°°°C

5728 ±

± 8 Ω

Ω

Ω przy 10 °°°°C

3555 ±

± 7,5 Ω

Ω

Ω przy 20 °°°°C

2268 ±

± 7 Ω

Ω

Ω przy 30 °°°°C

1483 ±

± 6 Ω

Ω

Ω przy 40 °°°°C

992 ±

± 5,5 Ω

Ω

Ω przy 50 °°°°C

680 ±

± 5,2 Ω

Ω

Ω przy 60 °°°°C

475 ±

± 5 Ω

Ω

Ω przy 70 °°°°C

338 ±

± 4 Ω

Ω

Ω przy 80 °°°°C

245 ±

± 3,5 Ω

Ω

Ω przy 90 °°°°C

180 ±

± 3,5 Ω

Ω

Ω przy 100 °°°°C

134,7 ±

± 3 Ω

Ω

Ω przy 110 °°°°C

117 ±

± 2,8 Ω

Ω

Ω przy 115 °°°°C

Czujnik położenia zaworu
recyrkulacji gazów spalinowych

DENSO

Oporność ścieżki 1 i 3: 5 ±

± 1 kΩ

Ω

Napięcie zasilania: 5 V ±

± 0,25

Elektrozawór recyrkulacji gazów
spalinowych

DENSO

Oporność: 6,8 ±

± 0,5 Ω

Ω

Ω przy 20°°°°C

Czujnik położenia zaworu
wastegate

HONEYWELL

Oporność ścieżki 1 i 3: 5 ±

± 1 kΩ

Ω

Napięcie zasilania: 5 V ±

± 0,25

Sygnał liniowy: – wartość graniczna w

położeniu spoczynkowym:
4,70 V

– 10 mm skoku: 0,45 V

Elektrozawór regulacji ciśnienia
doładowania

DENSO

Oporność: 12 ±

± 1 Ω

Ω

Ω przy 20°°°°C

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Dane techniczne

13B

13B-9

SILNIK P9X

OZNACZENIE MARKA/TYP

WSKAZÓWKI

SZCZEGÓŁOWE

Czujnik ciśnienia atmosferycznego

Wbudowany w moduł elektroniczny

Elektrozawór sterujący
przepustnicą tłumiącą

DENSO

Oporność: 40 ±

± 3 Ω

Ω

Ω przy 20°°°°C

Czujnik położenia cylindra

DENSO

Czujnik indukcyjny
Oporność: 2150 ±

± 300 Ω

Ω

Ω przy 20°°°°C

Czujnik prędkości obrotowej silnika

DENSO

Czujnik indukcyjny
Tarcza koła jest przymocowana do osi wału
korbowego
Oporność: 2150 ±

± 300 Ω

Ω

Ω przy 20°°°°C

Turbosprężarka

GARETT - VNT

Turbosprężarka o zmiennej geometrii łopatek
wirnika

Podgrzewacz oleju napędowego

Element jest wbudowany w obudowę filtra oleju
napędowego. Składa się z opornika i
termoprzełącznika

Katalizator przedni

EBERSPACHER

C129

Katalizator

EBERSPACHER

C113

Kolejność wtrysku

1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6
nr 1 i 2 od strony rozrządu (nr 1 w tylnym rzędzie
cylindrów)

Diagnostyka

Przyrządy

diagnostyczne (oprócz

walizki XR25)

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Cechy szczególne

13B

13B-10

SILNIK F9Q

Cechy szczególne

Wtryskiwacze

Na wtryskiwaczach silnika F9Q znajduje się 6-znakowy kod, nazywany IMA (Korekta Przepływu Wtryskiwacza). Ten
odrębny dla każdego wtryskiwacza kod, uwzględnia różnice fabryczne i określa przepływ właściwy dla każdego
wtryskiwacza.

W przypadku wymiany jednego lub kilku wtryskiwaczy konieczne jest przystosowanie komputera wtrysku (w tym
celu należy wprowadzić do pamięci kody nowych wtryskiwaczy).

W przypadku przeprogramowania lub wymiany komputera wtrysku, konieczne jest przystosowanie mu kodu
czterech wtryskiwaczy.

Zachodzą tu dwie możliwości:

●

Jeżeli jest możliwe nawiązanie dialogu z komputerem wtrysku:

– Wprowadzić dane ze starego komputera wtrysku do przyrządu diagnostycznego.
– Wymienić moduł elektroniczny.
– Przenieść dane zapisane w przyrządzie diagnostycznym do nowego komputera wtrysku.
– Upewnić się za pomocą przyrządu diagnostycznego, czy komputer wtrysku nie wykrył usterki związanej z kodami

wtryskiwaczy i czy lampka kontrolna na tablicy wskaźników jest zgaszona.

●

Jeżeli jest niemożliwe nawiązanie dialogu z komputerem wtrysku:

– Wymienić moduł elektroniczny.
– Odczytać dane na wtryskiwaczach.
– Wprowadzić je do pamięci komputera wtrysku za pomocą przyrządu diagnostycznego.
– Ponownie skonfigurować moduł elektroniczny pod względem wyposażenia (klimatyzacja).
– Upewnić się za pomocą przyrządu diagnostycznego, czy komputer wtrysku nie wykrył usterki związanej z kodami

wtryskiwaczy i czy lampka kontrolna na tablicy wskaźników jest zgaszona.

UWAGA:
Na wtryskiwaczach silnika F9Q znajduje się 6-znakowy kod, nazywany IMA (Korekta Przepływu Wtryskiwacza).
Jeżeli silnik jest wyposażony w kod tego rodzaju, konieczne będzie postępowanie zgodne z niżej podaną metodą.
W przeciwnym wypadku, nie należy uwzględniać tej metody.

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Cechy szczególne

13B

13B-11

SILNIK G9T

CECHY SZCZEGÓLNE WTRYSKIWACZY

W niniejszej wersji EDC15 wprowadzona została nowa funkcja: "IMA", czyli "Korekta wydatku wtryskiwacza", która
będzie nazywana "kalibracją IMA".

1. KODOWANIE WTRYSKIWACZY

Wtryskiwacze podlegają klasyfikacji fabrycznej ze względu na ich indywidualny wydatek: na biegu jałowym, przy
pełnym obciążeniu, w fazie wtrysku wstępnego.

W związku z tym występuje kod alfanumeryczny złożony z 6 znaków, który jest wygrawerowany na górnej części
bakelitowego korpusu wtryskiwacza. Kody te zostają następnie wprowadzone do pamięci modułu elektronicznego,
który może wówczas sterować każdym z wtryskiwaczy, z uwzględnieniem różnic w ich fabrycznej kalibracji.

Podczas napraw w serwisie, przy wymianie wtryskiwacza lub modułu elektronicznego, wyżej wymienione kody
mogą zostać zaprogramowane poprzez gniazdo diagnostyczne za pomocą przyrządów RENAULT NXR i CLIP.

2. OPERACJA WYMIANY LUB PONOWNEGO ZAPROGRAMOWANIA MODUŁU ELEKTRONICZNEGO

Moduł elektroniczny może być przeprogramowany przy użyciu gniazda diagnostycznego oraz przyrządów
diagnostycznych RENAULT NXR i CLIP. Zawsze przed rozpoczęciem ponownego programowania lub wymianą
modułu elektronicznego w ramach naprawy, należy zapisać w pamięci przyrządu diagnostycznego: kalibrację
"IMA", konfiguracje APV (korekta obrotów biegu jałowego) oraz opcji, za pomocą polecenia SC005.

Natychmiast po zapisaniu tych danych w pamięci, wykonać ponowne programowanie lub wymianę modułu
elektronicznego, po czym wprowadzić polecenie SC007 w celu przywrócenia wyżej wymienionych "parametrów"
(patrz procedura opisana na następnej stronie).

3. WYMIANA JEDNEGO LUB KILKU WTRYSKIWACZY

Podczas wymiany jednego wtryskiwacza, konieczne jest zaprogramowanie w module elektronicznym, nowej
kalibracji "IMA" wydatku danego wtryskiwacza. Operacja ta odbywa się przy użyciu polecenia "SC004:
Wprowadzanie danych kalibracji wtryskiwaczy" (patrz procedura na stronie następnej).

UWAGA:
Wykonywanie wszelkich napraw w układzie wysokiego ciśnienia wymaga bardzo dokładnej znajomości
przepisów czystości i bezpieczeństwa określonych w rozdziale 13B "Czystość".

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Cechy szczególne

13B

13B-12

SILNIK G9T

KALIBRACJA IMA

Aby dowiedzieć się, czy funkcja "IMA" działa w pojeździe, zapoznać się z menu "odczyt konfiguracji LC041"
rozwijanym z menu "STEROWANIE" przyrządu diagnostycznego.

Kody wtryskiwaczy są wyświetlane z ekranu "identyfikacja" albo poprzez polecenie "SC004: Sterowanie
specjalne". Jeśli kody wtryskiwaczy występują jako: "AAAAAA", to możliwe są dwa przypadki:
– funkcja IMA nie działa, w takim wypadku ten sposób wyświetlania jest rzeczą normalną,
– funkcja IMA działa, w takim wypadku ten sposób wyświetlania odpowiada kodowi nowego modułu

elektronicznego ustawionemu jako domyślny. Moduł elektroniczny działa wtedy w awaryjnym trybie pracy (obecna
jest usterka "DF173: 1.DEF"). Należy zaprogramować kody wtryskiwaczy używając polecenia specjalnego:
SC004.

(począwszy od modułu EDC15C3, Vdiag 10, wszystkie silniki G9T posiadają aktywną funkcję IMA).

SC004: WPROWADZANIE DANYCH KALIBRACJI WTRYSKIWACZY

Polecenie to pozwala zaprogramować kody kalibracji "IMA" po wymianie jednego lub kilku wtryskiwaczy (albo po
wymianie komputera wtrysku, jeżeli nie udaje się nawiązać komunikacji).Służy zarówno do wprowadzenia
pojedynczego kodu, jak i zestawu kodów (czyli kodów wtryskiwaczy od 1 do 4).

Procedura:
Odczytać jeden lub więcej 6-znakowych kodów "alfanumerycznych", wygrawerowanych na górnej części
bakelitowego korpusu
wtryskiwacza lub wtryskiwaczy.

●

Zatwierdzić menu "STEROWANIE SPECJALNE" i wybrać SC004.

●

Stosować się do instrukcji z przyrządu diagnostycznego.

●

Sprawdzić prawidłowy przebieg operacji sprawdzając w kolumnie "AKTUALNY" nowy kod wtryskiwacza lub nowe
kody wtryskiwaczy.

UWAGA:
Każdy kod musi być przyporządkowany do cylindra, przy którym zamontowany jest wtryskiwacz. Po wpisaniu kodów
wtryskiwaczy, skasować usterkę DF173, jeśli jest zapisana w pamięci.

SC005: ZACHOWYWANIE DANYCH W PRZYPADKU WYMIANY MODUŁU ELEKTRONICZNEGO

Polecenie to pozwala zapisać niektóre dane w pamięci przyrządu diagnostycznego: kalibracja IMA, różne
konfiguracje, korekcja obrotów.

Procedura obowiązująca przed wymianą modułu elektronicznego:

●

Sprawdzić, czy kody wygrawerowane na wtryskiwaczach są identyczne z kodami przyporządkowanymi
poszczególnym cylindrom w menu identyfikacji. W razie potrzeby skorygować za pomocą polecenia SC004.

●

Zatwierdzić menu "STEROWANIE SPECJALNE", wybrać SC005 i postępować zgodnie z instrukcjami.

●

Kiedy tylko nastąpi zachowanie w pamięci, wymienić moduł elektroniczny, po czym wprowadzić polecenie SC007.

Jeżeli nawiązanie komunikacji z modułem elektronicznym do wymiany, nie jest możliwe, zapisanie danych w
pamięci jest niewykonalne. Należy wtedy skonfigurować ręcznie wymieniany komputer za pomocą odpowiednich
poleceń (czyli: SC004, CF005, CF014, CF571 lub CF572).

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Cechy szczególne

13B

13B-13

SILNIK G9T

SC007: WPISYWANIE DANYCH PO WYMIANIE MODUŁU ELEKTRONICZNEGO

Polecenie to umożliwia skonfigurowanie nowego modułu elektronicznego zgodnie z konfiguracją dawnego modułu.

Procedura obowiązująca po wymianie modułu elektronicznego:

●

Zatwierdzić menu "STEROWANIE SPECJALNE", wybrać SC007 i postępować zgodnie z instrukcjami.

Kiedy sterowanie zostanie zakończone, można skontrolować przebieg operacji sprawdzając w menu
"IDENTYFIKACJI": kody wtryskiwaczy, w menu "PARAMETRY": korekcję obrotów biegu jałowego, w menu
"ODCZYT KONFIGURACJI": opcje pojazdu.

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Cechy szczególne

13B

13B-14

SILNIK F9Q

Zadaniem układu wtrysku bezpośredniego pod wysokim ciśnieniem jest dostarczanie do silnika pewnej ilości oleju
napędowego w określonym momencie.

OPIS

W skład systemu wchodzą następujące elementy:
– gruszka odpowietrzająca,
– filtr paliwa,
– regulator wysokiego ciśnienia przymocowany do pompy,
– pompa wysokiego ciśnienia,
– rampa wtrysku, wyposażona w czujnik ciśnienia oleju napędowego i ogranicznik ciśnienia,
– 4 wtryskiwacze elektromagnetyczne,
– różne czujniki,
– komputer wtrysku.

DZIAŁANIE

Układ wtrysku bezpośredniego pod wysokim ciśnieniem "Common Rail" jest systemem wtrysku oleju napędowego
typu sekwencyjnego (opartym na działaniu wtrysku wielopunktowego w silnikach benzynowych).

Ten nowy układ wtrysku umożliwia, dzięki procesowi wstępnego wtrysku, obniżenie poziomu hałasu podczas
działania, zmniejszenie ilości pyłów i emisji spalin, jak również pozwala zapewnić począwszy od najniższych
zakresów prędkości obrotowej, wysoki moment obrotowy silnika.

Pompa wysokiego ciśnienia wytwarza wysokie ciśnienie, które kierowane jest do rampy wtrysku. Regulator
wysokiego ciśnienia znajdujący się na pompie, zmienia wydatek pompy wysokiego ciśnienia. Rampa zasila każdy
wtryskiwacz poprzez przewód ze stali.

Komputer wtrysku:
– określa wartość ciśnienia wtrysku wymaganą dla prawidłowego działania silnika, następnie steruje regulatorem

ciśnienia. Sprawdza, czy wartość ciśnienia jest prawidłowa analizując wartość przekazaną przez czujnik ciśnienia
umieszczony na rampie,

– określa czas wtrysku konieczny dla dostarczenia właściwej ilości oleju napędowego oraz moment, w którym należy

rozpocząć wtrysk,

– po ustaleniu tych dwóch wartości steruje na drodze elektrycznej każdym wtryskiwaczem.

Wydatek oleju wtryskiwanego do silnika jest ustalany w zależności od:
– czasu sterowania wtryskiwaczem,
– prędkości otwierania i zamykania wtryskiwacza,
– skoku iglicy (określonego przez typ wtryskiwacza),
– nominalnej wydajności hydraulicznej wtryskiwacza (określonej przez typ wtryskiwacza),
– ciśnienia rampy wysokiego ciśnienia regulowanego przez blok elektroniczny.

PRZY KAŻDEJ NAPRAWIE W UKŁADZIE WTRYSKU POD WYSOKIM CIŚNIENIEM, NALEŻY
PRZESTRZEGAĆ ZALECEŃ ZWIĄZANYCH Z CZYSTOŚCIĄ I BEZPIECZEŃSTWEM ZAMIESZCZONYCH W
NINIEJSZYM DOKUMENCIE.

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Cechy szczególne

13B

13B-15

SILNIK F9Q

KONTROLA PO NAPRAWIE

Wykonać odpowietrzanie układu za pomocą gruszki do odpowietrzania.

WAŻNE: silnik nie będzie działać, jeśli olej napędowy zawiera ponad 10 % diestru.

System może wtryskiwać do silnika olej napędowy pod ciśnieniem do 1350 barów. Przed każdą naprawą należy
sprawdzić, czy rampa wtrysku nie jest już pod ciśnieniem.

Należy bezwzględnie przestrzegać momentu dokręcania:
– przewodów wysokiego ciśnienia,
– wtryskiwacza do głowicy,
– czujnika ciśnienia oraz regulatora ciśnienia.

Podczas naprawy lub demontażu pompy wysokiego ciśnienia, wtryskiwaczy, złączy przewodów
zasilających, powrotnych i wylotowych wysokiego ciśnienia, na otwory muszą zostać nałożone nowe i
właściwie dostosowane zaślepki, by zapobiec przedostaniu się zanieczyszczeń do układu.

UWAGA: KAŻDY WYMONTOWANY PRZEWÓD POWINIEN ZOSTAĆ WYMIENIONY

Podczas wymiany przewodu wysokiego ciśnienia, postępować zgodnie z następującą metodą:
– wymontować przewód wysokiego ciśnienia, przytrzymując kluczem filtr cylindryczny na wtryskiwaczu,
– założyć korki zabezpieczające układ przed zanieczyszczeniami,
– odkręcić rampę wysokiego ciśnienia,
– włożyć nowy przewód wysokiego ciśnienia,
– zbliżyć złącza ręcznie aż do ich zetknięcia,
– dokręcić momentem mocowania rampy wysokiego ciśnienia,
– dokręcić momentem złącze po stronie wtryskiwacza,
– dokręcić momentem złącze po stronie rampy wysokiego ciśnienia.

Niedopuszczalny jest demontaż wnętrza pompy.

W trakcie demontażu przewodu zwrotnego paliwa znajdującego się na wtryskiwaczach, należy go
koniecznie wymienić.

Sonda temperatury oleju napędowego nie podlega demontażowi. Stanowi ona część składową rampy
odprowadzania paliwa.

Zabronione jest odkręcanie przewodu wysokiego ciśnienia, kiedy silnik pracuje.

Silnik nie powinien być uruchamiany jeżeli:
– olej napędowy zawiera więcej niż 10 % diestru,
– benzynę, nawet w najmniejszej ilości.

Po każdej naprawie, sprawdzić, czy nie ma wycieku oleju napędowego. Pozostawić silnik pracujący na
biegu jałowym aż do włączenia wentylatora chłodnicy, następnie kilkakrotnie wcisnąć pedał gazu.

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Cechy szczególne

13B

13B-16

SILNIK G9T

Zadaniem układu wtrysku bezpośredniego pod wysokim ciśnieniem jest dostarczanie do silnika pewnej ilości oleju
napędowego w określonym momencie.

OPIS

W skład systemu wchodzą następujące elementy:
– zespół zasilający pompa-czujnik poziomu paliwa (zamontowany w zbiorniku paliwa),
– filtr paliwa,
– regulator ciśnienia przymocowany do pompy,
– z pompy wysokiego ciśnienia,
– z rampy wtrysku wyposażonej w czujnik ciśnienia oleju napędowego i w ogranicznik ciśnienia,
– cztery wtryskiwacze elektromagnetyczne,
– różne czujniki,
– komputer wtrysku.

DZIAŁANIE

Układ wtrysku bezpośredniego pod wysokim ciśnieniem "Common Rail" jest układem wtrysku oleju napędowego
typu sekwencyjnego (opartym na działaniu wtrysku wielopunktowego w silnikach benzynowych).

Pompa niskiego ciśnienia (zwana również pompą tłoczącą) zasila pompę wysokiego ciśnienia, przechodząc
przez filtr paliwa wyłącznie podczas fazy uruchamiania silnika. Odbywa się to pod ciśnieniem od 2,5 do 4
barów.

Komputer wtrysku:
– określa wartość ciśnienia wtrysku wymaganą dla prawidłowego działania silnika, następnie steruje regulatorem

ciśnienia. Sprawdza, czy wartość ciśnienia jest prawidłowa, analizując wartość przekazywaną przez czujnik
ciśnienia znajdujący się na rampie,

– określa czas wtrysku konieczny dla dostarczenia właściwej ilości oleju napędowego oraz moment, w którym należy

rozpocząć wtrysk,

– po ustaleniu tych dwóch wartości steruje na drodze elektrycznej każdym wtryskiwaczem.

PRZY KAŻDEJ NAPRAWIE W UKŁADZIE WTRYSKU POD WYSOKIM CIŚNIENIEM NALEŻY
PRZESTRZEGAĆ ZALECEŃ ZWIĄZANYCH Z CZYSTOŚCIĄ I BEZPIECZEŃSTWEM ZAMIESZCZONYCH W
NINIEJSZYM DOKUMENCIE.

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Cechy szczególne

13B

13B-17

SILNIK G9T

KONTROLA SZCZELNOŚCI PO NAPRAWIE

Należy dokonać odpowietrzenia układu zasilania paliwem W tym celu obrócić pompę niskiego ciśnienia włączając i
wyłączając zapłon lub uruchomić pompę za pomocą przyrządu diagnostycznego (menu "Sterowanie
siłowników").

WAŻNE:
Silnik nie powinien działać, jeśli olej napędowy zawiera ponad 10 % diestru.

System może wtryskiwać do silnika olej napędowy pod ciśnieniem do 1350 barów. Przed każdą naprawą należy
sprawdzić, czy rampa wtrysku nie jest już pod ciśnieniem.

Należy bezwzględnie przestrzegać momentu dokręcania:
– przewodów wysokiego ciśnienia,
– wtryskiwacza do głowicy,
– czujnika ciśnienia oraz regulatora ciśnienia.

UWAGA:
KAŻDY WYMONTOWANY PRZEWÓD POWINIEN BYĆ WYMIENIONY.

Niedopuszczalny jest demontaż wnętrza pompy.

W trakcie demontażu przewodu zwrotnego paliwa znajdującego się na wtryskiwaczach, należy go
koniecznie wymienić.

Sonda temperatury oleju napędowego nie podlega demontażowi. Stanowi ona część składową rampy
odprowadzania paliwa.

Zabronione jest odkręcanie złącza wysokiego ciśnienia, kiedy silnik pracuje.

Silnik nie powinien być uruchamiany jeżeli:
– olej napędowy zawiera więcej niż 10 % diestru,
– benzynę, nawet w najmniejszej ilości.

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Cechy szczególne

13B

13B-18

SILNIK P9X

Bezpośredni układ wtrysku pod wysokim ciśnieniem ECD-2UP DENSO ma na celu dostarczenie odpowiedniej ilości
oleju napędowego w danym momencie.

OPIS

●

Komputer 121 ścieżkowy marki DENSO flash EEPROM steruje pracą układu wtryskowego.

●

W skład systemu wchodzą następujące elementy:
– pompka ręczna do odpowietrzania układu niskiego ciśnienia,
– filtr oleju napędowego z podgrzewaczem,
– pompa wysokiego ciśnienia z wbudowaną pompą tłoczącą (pompa transferowa),
– dwa regulatory ciśnienia przymocowane do pompy,
– jedna rampa wtrysku,
– jeden czujnik ciśnienia w rampie,
– ogranicznik ciśnienia w rampie,
– sześć wtryskiwaczy elektromagnetycznych,
– komputer zasilający wtryskiwacze,
– czujnik temperatury oleju napędowego
– czujnik temperatury płynu,
– czujnik temperatury powietrza,
– przepływomierz powietrza,
– czujnik położenia cylindra,
– czujnik prędkości obrotowej silnika,
– czujnik ciśnienia doładowania turbosprężarki,
– czujnik położenia zaworu wastegate,
– elektrozawór regulacji ciśnienia doładowania,
– elektrozawór recyrkulacji gazów spalinowych,
– czujnik położenia zaworu recyrkulacji gazów spalinowych,
– elektrozawór sterujący modułem przepustnicy tłumiącej,
– moduł przepustnicy tłumiącej,
– potencjometr pedału przyspieszenia,
– czujnik ciśnienia atmosferycznego,
– i moduł elektroniczny.

●

Układ wtrysku bezpośredniego pod wysokim ciśnieniem "common rail" działa w trybie sekwencyjnym (opartym na
działaniu wtrysku wielopunktowego w silnikach benzynowych).

●

Ten nowy układ wtrysku umożliwia, dzięki procesowi wstępnego wtrysku, obniżenie poziomu hałasu podczas
działania, zmniejszenie ilości pyłów i emisji spalin, jak również pozwala zapewnić, począwszy od najniższych
zakresów prędkości obrotowej, wysoki moment obrotowy silnika.

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Cechy szczególne

13B

13B-19

SILNIK P9X

●

Pompa wysokiego ciśnienia wytwarza wysokie ciśnienie, które kieruje do rampy wtrysku. Oba regulatory ciśnienia
zamontowane na pompie kontrolują ciśnienie w zależności od zapotrzebowania określonego przez komputer
wtrysku. Rampa zasila każdy wtryskiwacz poprzez przewód ze stali.

●

Komputer wtrysku odbiera informacje z poszczególnych czujników. Oblicza poszczególne parametry układu
wtryskowego (wyprzedzenie, wtrysk wstępny, czas wtrysku) i wysyła sygnał sterujący do modułu zasilającego,
który steruje otwieraniem wtryskiwaczy.

●

Przepustnica stabilizatora ciśnienia zamyka się przy wyłączaniu zasilania. Powoduje zamknięcie dopływu
powietrza i umożliwia stopniowe zatrzymanie, bez szarpnięć silnika. Aby zamknąć przepustnicę, komputer steruje
elektrozaworem, który powoduje przepływ podciśnienia z pompy próżniowej do membrany sterującej.

●

W celu zmniejszenia emisji substancji zanieczyszczających, w silniku P9X zastosowano chłodzenie spalin
(recyrkulowanych). Gazy dopływające do cylindrów przez zawór recyrkulacji gazów spalinowych przechodzą
przez wymiennik chłodzony płynem chłodzącym. Powoduje to w rezultacie większy spadek temperatury spalania.
Dzięki temu poziom emisji NOx zostaje ograniczony.

●

Silnik P9X posiada potencjometr, który analizuje ruch popychacza zaworu wastegate turbosprężarki. Komputer
wtrysku wykorzystuje tę informację w celu korekty przy sterowaniu ciśnieniem doładowania.

●

Fabrycznie nowe wtryskiwacze różnią się pod względem wartości przepływu. Różnice przepływu powodują
hałaśliwą pracę układu oraz zwiększenie zanieczyszczenia.
W celu zniwelowania różnic stosuje się w produkcji opornik korekcyjny (w elektrycznym złączu każdego
wtryskiwacza).
Komputer wtrysku odczytuje wartość tej oporności, która odpowiada tolerancji wtryskiwacza. Stosownie do niej
dopasowuje czas wtrysku tak, aby wydatek był jednakowy dla wszystkich wtryskiwaczy.

●

Komputer wtrysku:

– określa wartość ciśnienia wtrysku wymaganą dla prawidłowego działania silnika, następnie steruje regulatorem

ciśnienia. Sprawdza, czy wartość ciśnienia jest prawidłowa, analizując wartość przekazywaną przez czujnik
ciśnienia znajdujący się na rampie,

– określa czas wtrysku konieczny dla dostarczenia właściwej ilości oleju napędowego oraz moment, w którym należy

rozpocząć wtrysk,

– steruje elektrycznie i osobno każdym wtryskiwaczem, poprzez moduł zasilania (po określeniu obu wartości).

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Cechy szczególne

13B

13B-20

SILNIK P9X

●

Pompa wysokiego ciśnienia jest zasilana niskim ciśnieniem przez wbudowaną pompę tłoczącą (pompę
przekaźnikową). Jest to pompa dwutłokowa. Aby móc sterować ciśnieniem, pompa została wyposażona w dwa
regulatory ciśnienia. Każdy z tych regulatorów ciśnienia kontroluje ilość oleju napędowego, którą należy
wprowadzić do elementu pompującego.

●

Moduł elektroniczny zarządza:

– regulacją obrotów biegu jałowego,
– przepływem gazów spalinowych kierowanym ponownie do układu wlotowego,
– kontrolą zasilania paliwem (wyprzedzenie, przepływ i ciśnienie rampy),
– pracą zespołu wentylatora (funkcja centralnego systemu kontroli temperatury płynu),
– zezwalaniem na sterowanie oporników elektrycznych ogrzewania,
– zezwalaniem na sterowanie sprzęgłem sprężarki klimatyzacji,
– funkcją regulacji prędkości z kontrolą odległości,
– sterowaniem systemu świec żarowych przed i po rozruchu.

●

Sterowanie zespołu wentylatora i kontrolki sygnału ostrzegawczego temperatury płynu na tablicy rozdzielczej przez
komputer wtrysku (funkcja centralnego systemu kontroli temperatury płynu).

●

Sieć multipleksowa łącząca moduły elektroniczne pojazdu. W związku z tym, zapalanie się lampek kontrolnych na
tablicy wskaźników odbywa się za pośrednictwem sieci multipleksowej.

●

W przypadku uderzenia, informacja o odcięciu zasilania paliwa jest wysyłana przez moduł elektroniczny poduszki
powietrznej. Za pośrednictwem sieci multipleksowej przekazuje on do modułu elektronicznego wtrysku polecenie
zablokowania sterowania przekaźnikiem blokowania wtrysku.
Odblokowanie może nastąpić dopiero wyłączeniu zapłonu trwającym 10 sekund. Czynność ta spowoduje
świecenie lampki kontrolnej usterki dłużej niż zwykle przy włączaniu zapłonu. Lampka kontrolna zacznie normalnie
działać dopiero po wykasowaniu usterki przyrządem diagnostycznym.

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Cechy szczególne

13B

SILNIK P9X

WAŻNE

●

Silnik nie powinien być uruchamiany, jeżeli
– olej napędowy zawiera więcej niż 10 % diestru,
– benzynę, nawet w najmniejszej ilości.

●

System może wtryskiwać do silnika olej napędowy pod ciśnieniem aż do 1450 barów. Przed każdą naprawą należy
sprawdzić, czy w rampie wtrysku nie ma już ciśnienia i czy temperatura paliwa nie jest zbyt wysoka.

●

Podczas wykonywania jakiejkolwiek naprawy układu wtrysku wysokiego ciśnienia, należy przestrzegać przepisów
dotyczących czystości i zasad bezpieczeństwa zamieszczonych w niniejszym dokumencie.

●

Niedozwolony jest demontaż elementów wewnętrznych pompy i wtryskiwaczy.

●

Nie należy demontować:
– regulatorów ciśnienia na pompie,
– czujnika położenia zaworu wastegate.

●

Ze względów bezpieczeństwa, odkręcanie złączki przewodu wysokiego ciśnienia w trakcie pracy silnika jest
surowo wzbronione.

●

Wymienić koniecznie wszystkie wymontowane przewody wysokiego ciśnienia.

●

Zabrania się dokonywania napraw przewodów połączonych z czujnikiem położenia cylindra oraz z czujnikiem
prędkości obrotowej silnika. W przypadku usterki należy wymienić czujnik.

●

Nie wolno bezpośrednio zasilać napięciem 12 V żadnego elementu systemu.

●

Zabronione jest usuwanie nagaru i czyszczenie przy użyciu ultradźwięków.

●

Nigdy nie należy uruchamiać silnika w pojeździe, w którym nie został prawidłowo podłączony akumulator.

●

Odłączać komputer wtrysku podczas prac spawalniczych prowadzonych w pojazdach.

●

Każdy wtryskiwacz ma określoną oporność. Oporność ta jest specyficzna dla każdego wtryskiwacza, uwzględnia
różnice na etapie produkcji. Jest wielkością określającą wydatek każdego wtryskiwacza.

13B-21

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Cechy szczególne

13B

13B-22

SILNIK P9X

KONTROLA SZCZELNOŚCI PO NAPRAWIE

Wykonać odpowietrzanie układu za pomocą gruszki do odpowietrzania.

Istnieje polecenie, wprowadzane z przyrządu diagnostycznego, które pozwala na przeprowadzenie testu
układu wysokiego ciśnienia przy działającym silniku, pojazd na postoju.

Polecenie to umożliwia zdiagnozowanie wycieku w układzie wysokiego ciśnienia. Jego wprowadzenie jest możliwe
tylko wtedy, gdy temperatura płynu w silniku jest wyższa niż 80°°°°C.

Nałożyć środek do wykrywania wycieków na złączkach układu wysokiego ciśnienia.

Włączyć polecenie SC001 "Test szczelności układu wysokiego ciśnienia". Prędkość obrotowa silnika zostaje
automatycznie doprowadzona do 2000 tr/min w ciągu 2 minut, po czym ponownie spada do obrotów biegu
jałowego.

Skontrolować wizualnie brak wycieku w układzie wysokiego ciśnienia.

Zmyć środek do wykrywania wycieków.

Po każdej naprawie, sprawdzić, czy nie ma wycieku oleju napędowego.

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Cechy szczególne

13B

13B-23

SILNIK P9X

TEST WTRYSKIWACZY

Istnieje polecenie, wprowadzane z przyrządu diagnostycznego, które pozwala na czasowe wyłączenie
wtryskiwaczy, każdego z osobna.

Polecenie to może być użyte dopiero wtedy, gdy temperatura płynu w silniku jest wyższa niż 80°C.

Podłączyć przyrząd diagnostyczny, a następnie kolejno wyłączać wtryskiwacze z pomocą poleceń sterujących,
które znajdują się w menu "Tryby sterowania/siłowniki":

AC632

Test wtryskiwacza nr 1

AC633

Test wtryskiwacza nr 2

AC634

Test wtryskiwacza nr 3

AC635

Test wtryskiwacza nr 4

AC636

Test wtryskiwacza nr 5

AC637

Test wtryskiwacza nr 6

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Czystość

13B

13B-24

SILNIKI

F9Q-G9T-P9X

Czystość

PRZEPISY ZACHOWANIA CZYSTOŚCI OBOWIĄZUJĄCE PODCZAS WYKONYWANIA NAPRAWY UKŁADU
WTRYSKU POD WYSOKIM CIŚNIENIEM

Niebezpieczeństwa związane z zanieczyszczeniem

Układ jest bardzo czuły na zanieczyszczenia. Ich przedostanie się do układu może spowodować:
– uszkodzenie lub zniszczenie układu wtrysku pod wysokim ciśnieniem,
– zatarcie lub nieszczelność jednego z elementów.

Wszystkie naprawy i przeglądy powinny być wykonywane z zachowaniem zasad czystości. Jeżeli przy
wykonywaniu danej czynności zasady te są przestrzegane, istnieje gwarancja, że żadne zanieczyszczenia
(cząsteczki mikronów) nie przenikną do układu w czasie jego demontażu, ani przez przewody paliwowe do
obwodów.

Zasad zachowania czystości należy przestrzegać w odniesieniu do wszystkich elementów, począwszy od
filtra aż po wtryskiwacze.

CO MOŻE BYĆ Z

ę RÓDŁEM ZANIECZYSZCZENIA?

Elementy powodujące zanieczyszczenie układu:
– cząstki metalu lub tworzywa,
– farby,
– włókna,

●

tektury,

●

pędzla,

●

papieru,

●

odzieży,

●

tkanin.

– ciała obce jak na przykład włosy,
– powietrze,
– itd ...

UWAGA:
Zabronione jest czyszczenie silnika przy pomocy urządzeń wysokociśnieniowych, ponieważ może to spowodować
uszkodzenie połączeń. Ponadto, wilgoć pozostająca w złączu może być przyczyną problemów z połączeniami
elektrycznymi.

ZALECENIA, KTÓRYCH NALEŻY PRZESTRZEGAĆ PRZED ROZPOCZĘCIEM JAKIEJKOLWIEK NAPRAWY
UKŁADU WTRYSKU

●

Należy się upewnić czy ma się do dyspozycji zatyczki złączy, które mają być otwarte (torebka z zatyczkami
dostępna w Centralnym Magazynie Części Zamiennych). Zaślepki są przeznaczone do jednorazowego użytku. Po
wykorzystaniu, należy je wyrzucić (raz użyte korki są zanieczyszczone i nawet po wyczyszczeniu nie nadają się do
ponownego użytku). Zaślepki niewykorzystane należy wyrzucić.

●

Upewnić się, czy ma się do dyspozycji torebki plastikowe, które zamykają się wielokrotnie i hermetycznie, do
przechowywania w nich części. Przy takim sposobie przechowywania części istnieje mniejsze ryzyko
zanieczyszczeń. Torebki są przeznaczone do jednorazowego użytku, po wykorzystaniu należy je wyrzucić.

●

Upewnić się czy posiadane ściereczki do czyszczenia nie są pylące (ściereczki o numerze katalogowym
77 11 211 707). Wykorzystywanie do czyszczenia klasycznych ścierek lub papieru jest zabronione. Pozostawiają
one po sobie włókna i mogą zanieczyścić obwód zasilania paliwem. Każda ściereczka może być wykorzystana
tylko jeden raz.

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Czystość

13B

13B-25

SILNIKI

F9Q-G9T-P9X

PRZEPISY ZACHOWANIA CZYSTOŚCI OBOWIĄZUJĄCE PRZED KAŻDYM OTWARCIEM UKŁADU
PALIWOWEGO

●

Używać podczas każdej naprawy nowego rozpuszczalnika (rozpuszczalnik używany zawiera zanieczyszczenia).
Przelać go do czystego pojemnika.

●

Podczas każdej naprawy używać czystego pędzelka w dobrym stanie (pędzel nie powinien gubić włosia).

●

Oczyścić za pomocą pędzelka i rozpuszczalnika złącza przeznaczone do otwarcia.

●

Osuszyć sprężonym powietrzem oczyszczone części (narzędzia, stół, części, złącza i strefa układu wtrysku).
Sprawdzić, czy nigdzie nie zostało włosie z pędzla.

●

Myć ręce przed i w czasie naprawy, jeśli to konieczne.

●

W przypadku używania rękawic ochronnych, na rękawice skórzane założyć rękawice z lateksu.

ZALECENIA, KTÓRYCH NALEŻY PRZESTRZEGAĆ W CZASIE TRWANIA NAPRAWY

●

Z chwilą otwarcia obwodu należy koniecznie zatkać otwory, przez które mogą przeniknąć zanieczyszczenia.
Odpowiednie korki są dostępne w Magazynie Części Zamiennych. W żadnym wypadku nie wolno wielokrotnie
używać tej samej zaślepki.

●

Zamknąć hermetycznie torebkę nawet jeśli trzeba ją otworzyć niedługo potem. Powietrze otoczenia jest nośnikiem
zanieczyszczeń.

●

Wszystkie wymontowane elementy układu wtrysku muszą, po zaślepieniu, być przechowywane w hermetycznych,
plastikowych workach.

●

Po otwarciu obwodu, używanie pędzla, rozpuszczalnika, dmuchawy, szczotki, zwykłej ścierki jest surowo
zabronione. Elementy te mogą spowodować przeniknięcie zanieczyszczeń do układu.

●

W przypadku wymiany jakiegoś elementu, nową część należy wyjąć z opakowania bezpośrednio przed jej
zamontowaniem.

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Czystość

13B

13B-26

SILNIKI

F9Q-G9T

16148-1g

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Czystość

13B

13B-27

SILNIK P9X

NOTA DOTYCZĄCA MONTAŻU ZESTAWU KORKÓW

Szczegółowy opis dotyczący montażu korków zabezpieczających przed zanieczyszczeniem jest załączany do
każdego kompletu (dotyczy korków dostępnych w magazynie części zamiennych).

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Rozmieszczenie elementów

13B

13B-28

SILNIK F9Q

Rozmieszczenie elementów

gruszka odpowietrzająca

Filtr oleju napędowego

Elektrozawór regulacji turbosprężarki

Czujnik położenia cylindra

Czujnik ciśnienia rampy

Wtryskiwacz elektromagnetyczny

Zapas podciśnienia układu zatrzymania silnika

Elektrozawór układu zatrzymania silnika

Stabilizator ciśnienia

10 Membrana stabilizatora ciśnienia
11 Komputer wtrysku
12 Przepływomierz z sondą temperatury powietrza
13 Czujnik ciśnienia zasilania sprężarki
14 Ogranicznik ciśnienia
15 Sonda temperatury paliwa
16 Pompa wysokiego ciśnienia
17 Regulator ciśnienia paliwa

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Rozmieszczenie elementów

13B

13B-29

SILNIK F9Q

Rozmieszczenie elementów

Czujnik GMP

Pompa wysokiego ciśnienia

Rampa zespolona wtrysku

Wtryskiwacz

Regulator ciśnienia

Czujnik ciśnienia

Sonda temperatury wody

Ogranicznik ciśnienia

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Rozmieszczenie elementów

13B

13B-30

SILNIK F9Q

Czujnik położenia cylindra

10 Turbosprężarka
11 Katalizator

12 Przepływomierz powietrza wraz z sondą

temperatury powietrza

13 Czujnik ciśnienia zasilania sprężarki

14 Blok grzania świec

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Rozmieszczenie elementów

13B

13B-31

SILNIK F9Q

17 Membrana sterująca przepustnicy zatrzymującej

pracę silnika

18 Przepustnica zatrzymująca pracę silnika

15 Zapas podciśnienia przepustnicy sterującej zatrzymaniem silnika.
16 Zawór recyrkulacji gazów spalinowych

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Rozmieszczenie elementów

13B

13B-32

SILNIK F9Q

19Przekaźnik wtrysku

20 Potencjometr pedału przyspieszenia

Filtr oleju napędowego.

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Rozmieszczenie elementów

13B

13B-33

SILNIK G9T

Filtr oleju napędowego wyposażony w podgrzewacz

Czujnik położenia cylindra

Elektrozawór regulacji ciśnienia doładowania

Wtryskiwacz

Osłona rampy

Czujnik temperatury płynu chłodzącego

Przepływomierz powietrza z sondą temperatury

Skrzynka bezpieczników i przekaźników silnika

Komputer wtrysku

10 Elektrozawór zaworu turbulencyjnego (elektrozawór typu Swirl)
11 Elektrozawór przepustnicy stabilizatora ciśnienia (elektrozawór zatrzymujący pracę silnika)
12 Zawór recyrkulacji gazów spalinowych
13 Obudowa dyfuzora - stabilizator ciśnienia
14 Regulator wysokiego ciśnienia,
15 Pompa wysokiego ciśnienia
16 Sonda temperatury oleju napędowego

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Rozmieszczenie elementów

13B

13B-34

SILNIK G9T

Wtryskiwacz

Przewód powrotny oleju
napędowego wtryskiwaczy

Czujnik ciśnienia rampy

Rampa zespolona wtrysku

Sonda temperatury oleju
napędowego

Pompa wysokiego ciśnienia

Regulator ciśnienia

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Rozmieszczenie elementów

13B

13B-35

SILNIK G9T

Czujnik położenia cylindra

Turbosprężarka

10 Zawór Wastegate
11 Dopalacz

12 Moduł dyfuzora - stabilizatora ciśnienia
13 Zawór recyrkulacji gazów spalinowych

14 Przepływomierz powietrza wraz z sondą

temperatury powietrza

15 Skrzynka przekaźników - bezpieczników silnika

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Rozmieszczenie elementów

13B

13B-36

SILNIK G9T

16 Elektrozawór zaworu turbulencyjnego

(elektrozawór typu Swirl)

17 Elektrozawór stabilizatora ciśnienia (elektrozawór

zatrzymujący pracę silnika)

18 Membrana sterująca zaworem turbulencyjnym
19 Membrana sterująca zaworem zatrzymującym

pracę silnika

20 Czujnik ciśnienia doładowania

21 Czujnik prędkości obrotowej silnika

22 Blok grzania świec żarowych

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Rozmieszczenie elementów

13B

13B-37

SILNIK G9T

23 Filtr oleju napędowego
24 Podgrzewacz oleju napędowego

25 Komputer

wtrysku

26 Elektrozawór regulacji ciśnienia doładowania

27 Potencjometr pedału przyspieszenia

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Rozmieszczenie elementów

13B

13B-38

SILNIK P9X

gruszka odpowietrzająca

Czujnik położenia cylindra

Zawór recyrkulacji gazów spalinowych

Czujnik ciśnienia zasilania sprężarki

Rampa wtrysku

Sonda temperatury powietrza

Sonda temperatury oleju napędowego

Czujnik położenia regulacji ciśnienia doładowania

Skrzynka przekaźników i bezpieczników

10 Przepływomierz powietrza
11 Moduł elektroniczny zasilania
12 Komputer wtrysku
13 Moduł elektroniczny automatycznej skrzyni biegów
14 Sonda temperatury wody
15 Elektrozawór regulacji ciśnienia doładowania
16 Zapas podciśnienia
17 Wtryskiwacz elektromagnetyczny
18 Elektrozawór sterujący modułem przepustnicy tłumiącej
19 Moduł stabilizatora ciśnienia
20 Filtr oleju napędowego

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Rozmieszczenie elementów

13B

13B-39

SILNIK P9X

gruszka odpowietrzająca

Filtr oleju napędowego

Podgrzewacz oleju napędowego

Rampa wtrysku

Ogranicznik ciśnienia

Czujnik ciśnienia rampy

Sonda temperatury oleju napędowego

Pompa wtrysku wysokiego ciśnienia

Regulatory ciśnienia

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Rozmieszczenie elementów

13B

13B-40

SILNIK P9X

10 Sonda temperatury powietrza
11 Elektrozawór sterujący

modułem stabilizatora ciśnienia

12 Czujnik położenia zaworu

wastegate

13 Elektrozawór regulacji ciśnienia

doładowania

14 Zapas podciśnienia
15 Moduł stabilizatora ciśnienia

16 Sonda temperatury płynu

chłodzącego

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Rozmieszczenie elementów

13B

SILNIK P9X

19 Zawór recyrkulacji gazów

spalinowych

18 Czujnik położenia cylindra
19 Czujnik ciśnienia doładowania

20 Czujnik prędkości obrotowej

silnika

13B-41

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Rozmieszczenie elementów

13B

13B-42

SILNIK P9X

21 Blok grzania świec żarowych

22 Komputer wtrysku

23 Moduł elektroniczny zasilania

24 Główny przekaźnik wtrysku

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Rozmieszczenie elementów

13B

13B-43

SILNIK P9X

25 Wtryskiwacze (rząd przedni)

26 Przepływomierz

powietrza

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Rozmieszczenie elementów

13B

13B-44

SILNIK P9X

27 Potencjometr pedału gazu

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Pompa wysokiego ciśnienia

13B

13B-45

SILNIK F9Q

Pompa wysokiego ciśnienia

ZAKAZANY JEST DEMONTAŻ WNĘTRZA POMPY

WAŻNE:
Przed rozpoczęciem naprawy, należy zawsze
podłączyć przyrząd diagnostyczny, nawiązać dialog z
komputerem wtrysku i sprawdzić, czy rampa wtrysku
nie jest już pod ciśnieniem.

Uważać na wysoką temperaturę paliwa.

NIEZBĘDNE NARZĘDZIA SPECJALISTYCZNE

Mot. 1054

Blokada Górnego Martwego
Punktu

Mot. 1383

Narzędzie do demontażu
przewodów wysokiego ciśnienia

Mot. 1200-02

Przyrząd do blokowania koła
pasowego pompy

Mot. 1525

Przyrząd do zdejmowania koła
pasowego

Mot. 1525-01

Zaczepy ściągacza do silnika F9Q

Mot. 1367

Wspornik silnika

Mot. 1367-02

Wspornik silnika

NIEZBĘDNE WYPOSAŻENIE

Klucz dynamometryczny "do niewielkich
dokręceń"

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m i/lub w°°°°)

Przewód wysokiego
ciśnienia

2,5 ±

± 0,2

Mocowanie pompy
wysokiego ciśnienia

3 ±

± 0,3

Mocowanie tylnego
wspornika pompy

3 ±

± 0,3

Nakrętka koła pasowego
pompy wysokiego
ciśnienia

1,5 potem 60 ° ±

± 10°°°°

Śruby mocujące rampę
wtrysku

2,2 ±

± 0,2

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Pompa wysokiego ciśnienia

13B

13B-46

SILNIK F9Q

Pompa wysokiego ciśnienia

DEMONTAŻ

Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku.

Odłączyć akumulator.

Wymontować:
– osłonę silnika,
– prawe, przednie koło.
– prawy fartuch przeciwbłotny, jak również osłonę

boczną,

– osłonę pod silnikiem,
– pasek akcesoriów (patrz rozdział 11A Góra i przód

silnika "Pasek akcesoriów"),

– podłużnicę z aluminium, jak również ściąg

podłużnicy przy nadwoziu z prawej strony pojazdu.

Odłączyć:
– podgrzewacz oleju napędowego,
– regulator ciśnienia,
– czujnik ciśnienia,
– sondę temperatury paliwa.

Wymontować przewody zasilające i odprowadzające
olej napędowy, a następnie założyć korki
zabezpieczające układ przed zanieczyszczeniem.

Wymontować przewody wysokiego ciśnienia i założyć
korki zabezpieczające układ przed
zanieczyszczeniem.

Wymontować:
– rampę,
– tylny wspornik pompy.

Zdjąć korek blokady GMP.

NALEŻY ŚCIŚLE PRZESTRZEGAĆ PRZEPISÓW
ZACHOWANIA CZYSTOŚCI

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Pompa wysokiego ciśnienia

13B

13B-47

SILNIK F9Q

Ustawić silnik w górnym martwym punkcie za pomocą
blokady Mot. 1054.

Zamontować wsporniki silnika Mot. 1367 i
Mot. 1367-02.

Wymontować zawieszenie elastyczne (patrz rozdział
19D Zawieszenie silnika "Zawieszenie
elastyczne").

Wymontować napinacz paska akcesoriów, jak również
koło pasowe akcesoriów wału korbowego przez
zablokowanie koła zamachowego silnika (patrz
rozdział 11A Góra i przód silnika "Pasek
rozrządu").

Wymontować:
– śruby (1) obudowy rozrządu,
– obudowę rozrządu od spodu pojazdu.

Zamontować na kole pasowym przyrząd do
blokowania koła pasowego Mot. 1200-02.

Wymontować:
– nakrętkę (2) koła zębatego pompy wysokiego

ciśnienia,

– nakrętki (3) mocujące pompę wysokiego ciśnienia.

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Pompa wysokiego ciśnienia

13B

13B-48

SILNIK F9Q

Zamontować uchwyty ściągacza do silnika F9Q
Mot. 1525-01, potem ściągacz do koła pasowego
Mot. 1525.

Wyciągnąć pompę, dokręcając śrubę wypychającą (4)
ściągacza koła pasowego.

MONTAŻ

W przypadku wszystkich podzespołów zaślepki
ochronne należy zdejmować dopiero w ostatniej
chwili.

Wykonać czynności demontażu w odwrotnej
kolejności.

UWAGA:
nie doprowadzić do zagniecenia przewodów
wysokiego ciśnienia i tylnego wspornika.

W tym celu:

Montaż tylnego wspornika pompy

Zamontować tylny wspornik pompy i ręcznie założyć
śruby mocujące w taki sposób, by wspornik zetknął się
z pompą i głowicą.

Dokręcić śruby mocujące tylny wspornik pompy
momentem 3 daN.m dokręcając w pierwszej
kolejności śruby na pompie, a następnie śruby na
głowicy.

Montaż rampy i przewodów wysokiego ciśnienia

Zamontować rampę i ręcznie założyć śruby mocujące,
nie blokując ich (rampa powinna być luźno
dokręcona).

Zamontować przewody wysokiego ciśnienia,
zakładając ręcznie nakrętki po stronie pompy i
wtryskiwaczy, a potem po stronie rampy.

Dokręcić śruby mocujące rampę momentem
2,2 daN.m.

Dokręcić przewody wysokiego ciśnienia momentem
2,5 daN.m, dokręcając w pierwszej kolejności nakrętki
po stronie pompy i wtryskiwaczy, a potem po stronie
rampy.

Zamontować zawieszenie elastyczne (patrz rozdział
19D Zawieszenie silnika "Zawieszenie
elastyczne").

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Pompa wysokiego ciśnienia

13B

13B-49

SILNIK F9Q

UWAGA:
Należy koniecznie wymienić przewód (5) powrotny paliwa umieszczony na
wtryskiwaczach podczas demontażu.

Wykonać odpowietrzanie układu za pomocą gruszki do odpowietrzania.

Podłączyć akumulator; wykonać konieczne przystosowania (patrz
rozdział 8).

Po każdej naprawie, sprawdzić, czy nie ma wycieku oleju napędowego z
układu.
Postępować w następujący sposób:
– uruchomić i pozostawić pracujący silnik na biegu jałowym aż do

włączenia wentylatora chłodnicy,

– kilkakrotnie wcisnąć pedał gazu,
– wykonać jazdę próbną.
– wyłączyć zapłon i sprawdzić, czy nie ma wycieku oleju napędowego.

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Pompa wysokiego ciśnienia

13B

13B-50

SILNIK G9T

ZAKAZANY JEST DEMONTAŻ WNĘTRZA POMPY

WAŻNE:
Przed jakąkolwiek naprawą należy podłączyć
przyrząd diagnostyczny, nawiązać dialog z
komputerem wtrysku i sprawdzić, czy rampa wtrysku
nie jest już pod ciśnieniem.

Uważać na wysoką temperaturę paliwa.

NIEZBĘDNE NARZĘDZIA SPECJALISTYCZNE

Mot. 1536

Blokada Górnego Martwego
Punktu

Mot. 1566

Narzędzie do demontażu
przewodów wysokiego ciśnienia

Mot. 1548

Ściągacz pompy wysokiego
silnika do silnika G9T

Mot. 1503

Przyrząd do zakładania podkładek

NIEZBĘDNE WYPOSAŻENIE

Klucz do przewodów wysokiego ciśnienia

Nasadka "Crowfoot 18-17" do dokręcania

przewodu wysokiego ciśnienia rampy

Klucz dynamometryczny do "niewielkich

dokręceń''

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m)

Przewód wysokiego ciśnienia

2,5 ±

± 0,3

Mocowanie pompy wysokiego
ciśnienia

3,2 ±

± 0,3

Nakrętka koła pasowego pompy
wysokiego ciśnienia

5 ±

± 0,5

Rampa wtrysku

2,3 ±

± 0,2

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Pompa wysokiego ciśnienia

13B

13B-51

SILNIK G9T

DEMONTAŻ

Wymontować moduł dyfuzora (zapoznać się z
rozdziałem 12A Mieszanka paliwowa "Moduł
dyfuzora").

Ustawić silnik w Górnym Martwym Punkcie używając
blokady Mot. 1536.

Odłączyć:
– czujnik położenia wałka rozrządu (1),
– czujnik temperatury oleju napędowego (2),

– regulator wysokiego ciśnienia (3),
– przewód zwrotny (4) oraz przewód doprowadzający

paliwo (5) do pompy, następnie założyć korki
zabezpieczające układ przed zanieczyszczeniem.

Odsunąć na bok wiązkę przewodów elektrycznych.

Odczepić uchwyt przytrzymujący przewód zasilania
paliwem.

Odpiąć boczne profile gumowej osłony (6).

Odpiąć ze wspornika silnika, a następnie z pokrywy
głowicy, i przesunąć maksymalnie do tyłu gumową
osłonę.

Odłączyć kanał pochłaniania oparów oleju (7).

NALEŻY ŚCIŚLE PRZESTRZEGAĆ ZALECEŃ
DOTYCZĄCYCH ZACHOWANIA CZYSTOŚCI

UWAGA:
Należy zamówić podkładkę do piasty pompy
wysokiego ciśnienia w magazynie części
zamiennych.

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Pompa wysokiego ciśnienia

13B

13B-52

SILNIK G9T

Wymontować przewód wysokiego ciśnienia pompy -
rampy (8) i założyć korki zabezpieczające układ przed
zanieczyszczeniem.

Odpiąć i odchylić zbiornik oleju układu wspomagania
kierownicy, wymontować filtr oleju napędowego,
następnie wymontować wspornik tych elementów.

Wymontować tylny wspornik pompy wysokiego
ciśnienia (9).

Wymontować:
– czujnik położenia cylindra (10) zwracając uwagę, by

uszczelka okrągła nie wpadła w obudowę kół
zębatych,

– podkładkę piasty pompy (11).

Wstawić przyrząd Mot. 1548, z tuleją centralną, po
czym wyjąć tuleję centralną po zamontowaniu
przyrządu.

Wyjąć blokadę Górnego martwego Punktu Mot. 1536.

Zdjąć środkową nakrętkę mocującą piastę pompy,
blokując koło zamachowe silnika za pomocą dużego
śrubokrętu.

Poluzować trzy śruby (12) mocujące pompy na
wsporniku wielofunkcyjnym

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Pompa wysokiego ciśnienia

13B

13B-53

SILNIK G9T

Wybić pompę, wkręcając środkową tuleję przyrządu
Mot. 1548.

Wymontować śruby mocujące, a następnie pompę
wysokiego ciśnienia.

MONTAŻ

Wykonywać czynności w kolejności odwrotnej do
demontażu używając środkowej nakrętki do założenia
nowej pompy.

Uwaga na właściwe położenie tylnych otworów do
mocowania pompy.

Założyć trzy tylne śruby mocujące pompę, po czym
dokręcić je momentem 3,2 ±

± 0,3 daN.m.

Dokręcić środkową nakrętkę mocowania piasty
pompy, blokując koło zamachowe silnika dużym
śrubokrętem, zastosować moment 5 ±

± 0,5 daN.m.

Zamontować nową podkładkę piasty pompy za
pomocą przyrządu Mot. 1503 po wcześniejszym jej
nasmarowaniu.

UWAGA:
Wszystkie uszczelki okrągłe należy wymieniać przy
każdej naprawie.

UWAGA:
Konieczna jest modyfikacja narzędzia Mot. 1503:
Wykonać płaskownik o wymiarach X = 17 mm,
Y = 40 mm.

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Pompa wysokiego ciśnienia

13B

13B-54

SILNIK G9T

UWAGA:
Należy uważać, by przewód wysokiego ciśnienia nie
został naprężony. W tym celu:
– odkręcić rampę wysokiego ciśnienia,
– zbliżyć do siebie nakrętki przewodu wysokiego

ciśnienia od strony pompy i rampy przed ich
dokręceniem momentem,

– dokręcić rampę momentem 2,3 ±

± 0,2 daN.m,

– dokręcić przewód od strony pompy momentem

2,5 ±

± 0,3 daN.m,

– dokręcić przewód od strony rampy momentem

2,5 ±

± 0,3 daN.m.

Po każdym demontażu wymienić koniecznie przewód
odprowadzający olej napędowy.

Przed uruchomieniem silnika odpowietrzyć układ
paliwa:
– Uruchomić pompę niskiego ciśnienia poprzez

kilkakrotne włączenie i wyłączenie zapłonu lub za
pomocą przyrządu diagnostycznego z menu
"Sterowanie siłowników",

– Uruchomić silnik.

Sprawdzić, przy użyciu przyrządu diagnostycznego,
czy w pamięci nie ma zapisanych żadnych usterek.
Wykasować je w razie potrzeby.

Po każdej naprawie, sprawdzić, czy nie ma
wycieku oleju napędowego z układu.
Postępować w następujący sposób:
– uruchomić i pozostawić pracujący silnik na biegu

jałowym aż do włączenia wentylatora chłodnicy,

– kilkakrotnie wcisnąć pedał gazu,
– wykonać jazdę próbną.
– wyłączyć zapłon i sprawdzić, czy nie ma wycieku

oleju napędowego.

– sprawdzić, czy wykładzina wygłuszająca nie jest

nasączona olejem napędowym.

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Pompa wysokiego ciśnienia

13B

13B-55

SILNIK P9X

NIE WOLNO DEMONTOWAĆ ELEMENTÓW
WEWNĘTRZNYCH POMPY

NIEZBĘDNE NARZĘDZIA SPECJALISTYCZNE

Mot. 1376

Trzpień blokady kolumny
kierowniczej

Mot. 1651

Montaż uszczelki wału korbowego
od strony rozrządu

Mot. 1653

Montaż uszczelki pompy
wysokiego ciśnienia

NIEZBĘDNE WYPOSAŻENIE

Obrotowy uchwyt i nasadka 24 przeznaczona do

pojazdów ciężarowych

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m)

Nakrętka pompy wysokiego ciśnienia

2,1

Śruby kół pośrednich rozrządu

3,5

Mocowania obudowy zespołu kół
zębatych

2,5

Śruby koła pasowego akcesoriów wału
korbowego

23,5

Śruba złącza przewodu wysokiego
ciśnienia (wkręcana w kolektor ssący)

2,1

Mocowanie koła pompy wysokiego
ciśnienia

Przewód rurowy recyrkulacji oparów
oleju:

– śruba M6
– śruba M8

1
2,5

WAŻNE:
Przed jakąkolwiek naprawą, należy podłączyć
przyrząd diagnostyczny, nawiązać dialog z
komputerem wtrysku i sprawdzić, czy rampa wtrysku
nie jest już pod ciśnieniem.

Zaczekać, aż spadnie temperatura paliwa.

Zamówić komplet specjalnych korków do napraw
układu wtrysku pod wysokim ciśnieniem.

UWAGA:
Demontaż pompy wysokiego ciśnienia wymaga
demontażu zespołu silnika i skrzyni biegów
(patrz rozdział 10A Jednostka napędowa i dół
silnika "Zespół silnik - skrzynia biegów").

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Pompa wysokiego ciśnienia

13B

13B-56

SILNIK P9X

DEMONTAŻ

Wymontować:
– zespół silnika i skrzyni biegów (patrz rozdział 10A

Jednostka napędowa i dół silnika "Zespół silnik -
skrzynia biegów"),

– kolektory ssące (patrz rozdział 12A Mieszanka

paliwowa "Kolektor ssący"),

– pasek klinowy akcesoriów (patrz rozdział 07A

Wartości i regulacje zespołu napędowego
"Naciąg paska akcesoriów"),

– rolki nawijaczy (1) paska akcesoriów,
– napinacz (2) paska akcesoriów.

Wymontować:
– pasek rozrządu (patrz rozdział 11A Góra i przód

silnika "Pasek rozrządu"),

– rolki nawijaczy (3),
– rolkę napinającą (4).

NALEŻY ŚCIŚLE PRZESTRZEGAĆ ZALECEŃ
DOTYCZĄCYCH ZACHOWANIA CZYSTOŚCI

WAŻNE:
Wymienić koniecznie wszystkie wymontowane
przewody wysokiego ciśnienia.

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Pompa wysokiego ciśnienia

13B

13B-57

SILNIK P9X

Sprawdzić, czy znaczniki (stały i ruchomy) na kole
pasowym akcesoriów wału korbowego są w jednej
linii.

Obrócić lekko wałem korbowym w stronę przeciwną do
ruchu wskazówek zegara, aby ustawić silnik w
położeniu blokady (otwór umozliwiający dostęp do
śrub przekładni).

Z pomocą drugiej osoby zablokować silnik. W tym celu
wykorzystać przyrząd Mot. 1376.

Poluzować:
– lekko śrubę mocująca koło pasowe akcesoriów wału

korbowego,

– nakrętkę mocującą (5) koła pompy wysokiego

ciśnienia.

Wymontować:
– koło pompy wysokiego ciśnienia,
– przyrząd do blokowania silnika Mot. 1376.

Obrócić silnik tak, aby ustawić go w położeniu GMP.

Sprawdzić, czy znaczniki (stały i ruchomy) na kole
pasowym akcesoriów wału korbowego są w jednej
linii.

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Pompa wysokiego ciśnienia

13B

13B-58

SILNIK P9X

Poluzować całkowicie śrubę mocującą koło pasowe
akcesoriów wału korbowego.

Wymontować koło pasowe (6).

Odłączyć:
– przewód recyrkulacji oparów oleju (7) od obudowy

zespołu kół,

– złącze czujnika prędkości obrotowej silnika (8).

Wymontować czujnik prędkości obrotowej silnika.

Zatkać przewód recyrkulacji oparów oleju.

Wyjąć korek umieszczony w punkcie oznaczonym
literą (B).

Poluzować, a następnie wymontować mocowania
obudowy zespołu kół zębatych.

Wymontować obudowę zespołu kół zębatych.

Wkręcić dwie śruby M6 x 100 o długości 50 mm, w
koło zębate pompy wysokiego ciśnienia, w celu
wyjęcia urządzenia do kompensacji luzu.

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Pompa wysokiego ciśnienia

13B

13B-59

SILNIK P9X

Wyjąć sprężynę kompensacji luzu.

Wkręcić dwie śruby M6 x 100 o długości 50 mm, w
koło zębate pompy wysokiego ciśnienia w celu
zsunięcia koła pompy z wału.

Wymontować mocowania pompy wysokiego ciśnienia.

UWAGA:
Zaznaczyć położenie śrub mocujących pompę.

Wymontować pompę z silnika.

Odłączyć dwa regulatory ciśnienia.

Wyjąć wiązkę elektryczną.

Wymontować uszczelkę pompy wysokiego ciśnienia.

CZYSZCZENIE

Założyć rękawice na czas wykonywania tej czynności.

Oczyścić powierzchnie uszczelek przy użyciu środka
Décapjoint aby rozpuścić pozostałości uszczelki
przyklejone do obudowy zespołu kół zębatych.

Nałożyć środek na miejsca do oczyszczenia;
odczekać około dziesięciu minut, następnie usunąć
zanieczyszczenia przy pomocy drewnianej szpachelki.

UWAGA:
Uważać, by nie zarysować powierzchni
uszczelek części z aluminium.

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Pompa wysokiego ciśnienia

13B

13B-60

SILNIK P9X

MONTAŻ

Zamontować pompę z nową uszczelką.

Zbliżyć:
– śrubę centrującą (1) pompy,
– pozostałe śruby mocujące.

Dokręcić śrubę mocującą momentem 2,1 daN.m
(śruby dokręcać stopniowo, na zmianę).

W imadle:

Złączyć koło zębate pompy z kołem kompensacji luzu.
W tym celu:
– zamontować sprężynę na koło pasowe pompy,

– wkręcić śrubę M6 x 100 o długości 50 mm w koło

zębate kompensacji luzu,

– zamontować koło pasowe kompensacji luzu na kole

pasowym pompy,

– za pomocą śrubokręta obrócić zespół kompensacji

luzu (zęby obu kół powinny na siebie nachodzić),

– skręcić całość śrubą M6 x 100 o długości 15 mm z

nacięciem.

Wymontować obie śruby 50 mm z koła kompensacji
luzu.

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Pompa wysokiego ciśnienia

13B

13B-61

SILNIK P9X

Wymontować koła pośrednie (1) i (2) z zespołu kół zębatych.

Założyć:
– koło pośrednie (1), następnie ustawić znaczniki w linii z kołem wału

korbowego,

– koło pośrednie (2), ustawić znaczniki w linii z kołem pośrednim (1),
– koło pompy, następnie ustawić znaczniki względem koła pośredniego

(2).

Zbliżyć, a następnie dokręcić śruby mocujące kół zębatych pośrednich
momentem 3,5 daN.m.

UWAGA:
Po dokręceniu śrub upewnić się, że znaczniki zespołu kół zębatych są
ustawione w linii.

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Pompa wysokiego ciśnienia

13B

13B-62

SILNIK P9X

Oczyścić i odtłuścić przylgnie uszczelek.

Wymontować uszczelki koła akcesoriów oraz koła
pompy wysokiego ciśnienia.

Nanieść pasek o średnicy 3 mm szerokości masy
uszczelniającej THREEBOND na obudowę zespołu
kół zębatych.

Zamontować obudowę zespołu kół zębatych na
trzpienie centrujące, następnie dokręcić wszystkie
mocowania.

Dokręcić mocowania w odpowiedniej kolejności,
momentem 2,5 daN.m.

Wykręcić śrubę kompensacji luzu koła pasowego
pompy za pomocą śrubokrętu (A).

Założyć korek.

Założyć nową uszczelkę:
– koła pasowego akcesoriów wału korbowego za

pomocą przyrządu Mot. 1651,

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Pompa wysokiego ciśnienia

13B

13B-63

SILNIK P9X

– koła pasowego pompy wysokiego ciśnienia za

pomocą przyrządu Mot. 1653.

Założyć:
– koło pasowe akcesoriów wału korbowego.
– koło pasowe pompy.

Dokręcić śrubę z nakrętką mocującą.

Sprawdzić, czy znaczniki (stały i ruchomy) koła
pasowego akcesoriów wału korbowego oraz koła
pompy są ustawione w jednej linii.

Obrócić lekko wał korbowy w kierunku przeciwnym do
ruchu wskazówek zegara (ustawić silnik w punkcie
blokady).

Z pomocą drugiej osoby zablokować silnik. W tym celu
wykorzystać przyrząd Mot. 1376.

Dokręcić:
– śrubę mocującą koła pasowego akcesoriów wału

korbowego momentem 23,5 daN.m,

– nakrętkę mocującą koła pompy momentem

16 daN.m.

Wyjąć blokadę silnika Mot. 1376.

Obrócić silnik tak, aby ustawić go w położeniu GMP.

Sprawdzić, czy znaczniki (stały i ruchomy):
– koła pasowego akcesoriów wału korbowego (A),
– oraz koła zębatego pompy (B) są ustawione w jednej

linii.

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Pompa wysokiego ciśnienia

13B

13B-64

SILNIK P9X

Zamontować:
– rolki nawijacza,
– rolkę napinacza.

Przeprowadzić procedurę montażu paska rozrządu
(patrz rozdział 11A Góra i przód silnika "Pasek
rozrządu").

Zamontować:
– elementy naciągające paska akcesoriów,
– rolki nawijacza paska akcesoriów,
– pasek akcesoriów (patrz rozdział 07A Wartości i

regulacje zespołu napędowego "Naciąg - pasek
akcesoriów").

Zamontować (ręcznie):
– przewód wysokiego ciśnienia wyjścia z pompy

(nowy),

– przewody zasilające oraz powrotne oleju

napędowego (z nowymi uszczelkami),

– przewód recyrkulacji oparów oleju z nową uszczelką,
– kołnierz, następnie nakrętki przewodów powrotnych

oleju napędowego (mocowane do pompy),

– przewód zwrotny z czujnikiem temperatury oleju

napędowego.

Dokręcić poszczególne złącza oleju napędowego
prawidłowym momentem (patrz rysunek).

Zamontować:
– kolektory ssące (patrz opis stosownej operacji w

rozdziale 12A Mieszanka paliwowa "Kolektory
ssące"),

– zespół zawór recyrkulacji gazów spalinowych -

wymiennik (patrz opis odpowiedniej operacji w
rozdziale 12A Mieszanka paliwowa "Zawór
recyrkulacji gazów spalinowych - Wymiennik"),

– rampę wtrysku (patrz opis czynności w rozdziale 13B

"Rampa wtrysku").

Wykonać czynności demontażu w odwrotnej
kolejności.

Wykonać odpowietrzenie układu zasilania za pomocą
pompki odpowietrzającej.

Wykonać kontrolę szczelności układu wysokiego
ciśnienia po naprawie (patrz rozdział 13 "Cechy
szczególne").

UWAGA:
Wymontować korki zabezpieczające układ wtrysku
przed zanieczyszczeniem w ostatniej chwili.

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Pompa wysokiego ciśnienia

13B

13B-65

SILNIK P9X

MOMENTY DOKRĘCANIA PRZEWODÓW DO POMPY WYSOKIEGO CIŚNIENIA (w daN.m)

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Wtryskiwacze

13B

13B-66

SILNIK F9Q

Wtryskiwacze

DEMONTAŻ WEWNĘTRZNYCH ELEMENTÓW
WTRYSKIWACZA LUB ODDZIELANIE OBUDOWY
WTRYSKIWACZA OD DYSZY SĄ ZABRONIONE

NIEZBĘDNE NARZĘDZIA SPECJALISTYCZNE

Mot. 1383

Narzędzie do demontażu
przewodów wysokiego ciśnienia

NIEZBĘDNE WYPOSAŻENIE

Klucz dynamometryczny "do niewielkich

dokręceń"

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m)

Przewód wysokiego ciśnienia

2,5 ±

± 0,2

Śruby mocujące rampę wtrysku

2,2 ±

± 0,2

Śruba mocująca mocowania
wtryskiwaczy

2,5 ±

± 0,5

WAŻNE:
Przed jakąkolwiek naprawą, należy podłączyć
przyrząd diagnostyczny, nawiązać dialog z
komputerem wtrysku i sprawdzić, czy rampa wtrysku
nie jest już pod ciśnieniem.

Uważać na wysoką temperaturę paliwa.

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Wtryskiwacze

13B

13B-67

SILNIK F9Q

Wtryskiwacze

DEMONTAŻ

NALEŻY ŚCIŚLE PRZESTRZEGAĆ PRZEPISÓW ZACHOWANIA

CZYSTOŚCI

UWAGA:
Wtryskiwacze mogą być wymieniane pojedynczo.

Wymontować przewód wysokiego ciśnienia za pomocą narzędzia
Mot. 1383.

Założyć korki zabezpieczające układ przed zanieczyszczeniem

Wymontować:
– mocowanie wtryskiwacza,
– wtryskiwacz,
– podkładka przeciwogniowa.

CZYSZCZENIE

Jest bezwzględnie zabronione używanie do czyszczenia wtryskiwacza:
– szczotki metalowej,
– płótna ściernego,
– ultradźwiękowego urządzenia czyszczącego.

W celu oczyszczenia końcówki wtryskiwacza, należy ją namoczyć w
substancji odtłuszczającej, następnie wytrzeć nie pylącą ściereczką.

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Wtryskiwacze

13B

13B-68

SILNIK F9Q

MONTAŻ

W przypadku wszystkich podzespołów zaślepki
ochronne należy zdejmować dopiero w ostatniej
chwili.

Wymienić podkładkę pod wtryskiwaczem.

Zamontować wtryskiwacz.

Dokręcić śruby wspornika wtryskiwacza momentem
2,5 daN.m.

UWAGA:
Zwrócić uwagę, by przewody wysokiego ciśnienia nie
zostały zakleszczone.

W tym celu:
– poluzować rampę wtrysku (rampa powinna być luźno

dokręcona),

– zamontować przewody wysokiego ciśnienia,

zakładając ręcznie nakrętki, w pierwszej kolejności
po stronie wtryskiwaczy,

– dokręcić śruby mocujące rampę momentem

2,2 daN.m,

– dokręcić przewody wysokiego ciśnienia momentem

2,5 daN.m, dokręcając w pierwszej kolejności
nakrętki po stronie wtryskiwaczy.

Wyrzucić torebkę po korkach zużytych podczas
naprawy.

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Wtryskiwacze

13B

13B-69

SILNIK F9Q

UWAGA:
Należy koniecznie wymienić przewód (5) powrotny paliwa umieszczony na
wtryskiwaczach podczas demontażu.

Wykonać odpowietrzanie układu za pomocą gruszki do odpowietrzania.

Podłączyć akumulator; wykonać konieczne przystosowania (patrz
rozdział 8).

Po każdej naprawie, sprawdzić, czy nie ma wycieku z układu oleju
napędowego.
Postępować w następujący sposób:
– uruchomić i pozostawić pracujący silnik na biegu jałowym aż do

włączenia wentylatora chłodnicy,

– kilkakrotnie wcisnąć pedał gazu,
– wykonać jazdę próbną.
– wyłączyć zapłon i sprawdzić, czy nie ma wycieku oleju napędowego.

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Wtryskiwacze

13B

13B-70

SILNIK G9T

Wtryskiwacze

DEMONTAŻ

Odłączyć akumulator.

Wymontować:
– obie śruby mocujące (1) obudowy wlotu powietrza,
– obudowę filtru powietrza,
– osłonę silnika,
– obie śruby mocujące (2) zbiornik płynu hamulcowego

oraz zbiornik wyrównawczy, po czym odsunąć je na
bok.

NIEZBĘDNE NARZĘDZIA SPECJALISTYCZNE

Mot. 1549

Ściągacz wtryskiwaczy

Mot. 1566

Narzędzie do demontażu
przewodów wysokiego ciśnienia

NIEZBĘDNE WYPOSAŻENIE

Klucz dynamometryczny "do niewielkich

dokręceń"

Nasadka do przewodów rurowych, do dokręcania

przewodów wysokiego ciśnienia (na przykład

klucz "Crowfoot 18-17")

Nasadka do przewodów rurowych, do dokręcania

przewodów wysokiego ciśnienia (na przykład

klucz "Crowfoot 19-17")

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m)

Nakrętki kołnierza wtryskiwacza:

– dokręcanie wstępne

0,6 ±

± 0,1

– dokręcanie wyłącznie od strony

koła zamachowego silnika

360 ±

± 30°°°°

Nakrętki kołnierza wtryskiwacza

0,2 ±

± 0,05

Złącza przewodów wysokiego
ciśnienia

2,5 ±

± 0,3

Śruby mocujące rampę wtrysku

2,3 ±

± 0,2

Śruba kołnierza przewodu pompy-
rampy

2,5 ±

± 0,2

WAŻNE:
Przed jakąkolwiek naprawą, należy podłączyć
przyrząd diagnostyczny, nawiązać dialog z
komputerem wtrysku i sprawdzić, czy rampa wtrysku
nie jest już pod ciśnieniem.

Uważać na wysoką temperaturę paliwa.

Zamówić komplet specjalnych korków do napraw
układu wtrysku pod wysokim ciśnieniem.

NALEŻY ŚCIŚLE PRZESTRZEGAĆ PRZEPISÓW
ZACHOWANIA CZYSTOŚCI

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Wtryskiwacze

13B

13B-71

SILNIK G9T

Odpiąć boczne profile gumowej osłony (3).

Odpiąć z pokrywy głowicy i przesunąć maksymalnie
do tyłu gumową osłonę.

Odłączyć kanał pochłaniania oparów oleju (4).

Wyjąć pianki pochłaniające (5).

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Wtryskiwacze

13B

13B-72

SILNIK G9T

Poluzować śruby (12) rampy wtrysku odkręcając je o
kilka obrotów.

Odłączyć elektrozawór regulacji
ciśnienia doładowania, czujnik
ciśnienia (6) i wtryskiwacze (7).

Wymontować przewód
odprowadzający olej napędowy (8)
przy wtryskiwaczach i rampie
(przewidziany do wymiany).

Wymontować przewody
wtryskiwaczy-rampy (9).

Założyć korki zabezpieczające
układ przed zanieczyszczeniem

UWAGA:
Podczas odkręcania złączy (10) przewodów wtrysku
przy podstawach wtryskiwaczy należy koniecznie
przytrzymać przy pomocy klucza nakrętki (11)
mocujące filtry cylindryczne.

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Wtryskiwacze

13B

13B-73

SILNIK G9T

DEMONTAŻ OBUDOWY WTRYSKIWACZA

Poluzować śruby mocujące każdej obudowy
wtryskiwacza.

Demontaż wtryskiwaczy wymaga zastosowania
specjalnego ściągacza do wtryskiwaczy. Nigdy nie
należy próbować wymontować obudowy wtryskiwaczy
zablokowanej w głowicy przy użyciu przyrządu innego,
niż opisany poniżej.

Opis przyrządu Mot. 1549:

Wspornik ściągacza; należy go umieścić na
śrubach mocujących pokrywę głowicy. Sprawdzić
dokładnie jego położenie przed użyciem.

Ściągacz

Śruba ściągająca

Nałożyć środek przeciw zatarciom wokół
wtryskiwacza.

Założyć ściągacz na obudowę wtryskiwacza. Wkręcić
pierścień, aby zbliżyć do siebie dwie szczęki, nie
dokręcając go jednak nadmiernie.

Odłączyć przewód metalowy zasilania turbo, po czym
odsunąć go na bok.

Założyć wspornik przyrządu Mot. 1549 na śruby
mocujące pokrywę głowicy. Dokręcić śrubę ściągającą
aż do wyjęcia wtryskiwacza z głowicy.

Wyjąć wszystkie podkładki z gniazd wtryskiwacza.

CZYSZCZENIE

Do czyszczenia wtryskiwacza surowo zabronione jest
używanie:
– szczotki metalowej,
– płótna ściernego,
– ultradźwiękowego urządzenia czyszczącego.

W celu oczyszczenia końcówki wtryskiwacza, należy
ją namoczyć w substancji odtłuszczającej, następnie
wytrzeć nie pylącą ściereczką.

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Wtryskiwacze

13B

13B-74

SILNIK G9T

113B

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Wtryskiwacze

MONTAŻ

Kod "IMA"

W przypadku wszystkich podzespołów zaślepki
ochronne należy zdejmować dopiero w ostatniej
chwili.

Oczyścić gniazda i korpusy wtryskiwaczy oraz ich
kołnierze mocujące, przy pomocy gładkiej nie pylącej
szmatki (należy użyć specjalnych ściereczek o
numerze katalogowym 77 11 211 707) nasączonej
nowym rozpuszczalnikiem.

Osuszyć przy pomocy innej, wcześniej nie używanej
ściereczki.

Oczyścić jedną ze starych śrub mocujących
wtryskiwacza i przykręcić ją do oporu w otworach do
mocowania, by oczyścić gwintowania.

Włożyć nowe trzpienie (2) i nasadki (3) mocujące
wtryskiwacza, po naoliwieniu gwintów, a następnie
wkręcić je ręcznie aż do końca gwintu (0,2 daN.m).
Przy każdym demontażu trzpienie i nakrętki należy
wymienić.

Zamontować nowe podkładki dysz głowicy
wtryskiwacza.

Zamontować wtryskiwacz wraz ze wspornikiem i
pierścieniem ustalającym.

Naoliwić gwinty nakrętek.

UWAGA:
Podczas wymiany wtryskiwacza, konieczne jest
przyuczenie modułowi elektronicznemu,
nowego kodu alfanumerycznego "IMA" układu
wyjściowego danego wtryskiwacza (patrz
rozdział 13B "Cechy szczególne").

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Wtryskiwacze

13B

13B-75

SILNIK G9T

W pierwszej kolejności od strony rozrządu,
następnie od strony koła zamachowego silnika

Dokręcić nakrętkę (A) momentem 0,6 daN.m,
następnie nakrętkę (B) momentem 0,6 daN.m.

Dokręcić jedynie nakrętkę (B) o 360 ±

± 30°°°° (nakrętka

od strony koła zamachowego).

Poluzować trzy śruby mocujące rampę tak, by można
było ją wyjąć.

Wyjąć zatyczki z rampy, obudowy wtryskiwaczy i
przewody wtryskowe.

Zamontować przewody wtryskowe między rampą a
wtryskiwaczami i wstępnie przykręcić ręcznie aż do
zetknięcia.

Dokręcić momentem 2,3 ±

± 0,2 daN.m trzy śruby

mocujące rampę.

Dokręcić momentem 2,5 ±

± 0,3 daN.m złącza

przewodów wtryskowych na wysokości wtryskiwaczy.

Dokręcić momentem 2,5 ±

± 0,3 daN.m złącza

przewodów wtryskowych na wysokości rampy.

Zamocować prawidłowo boczne profile osłony rampy.

Przechylić do przodu i przypiąć gumową osłonę
zabezpieczającą rampę.

Podczas wykonywania jakiejkolwiek czynności na
osłonie rampy, należy uważać, by przy ponowym
montażu wszystkie elementy składowe układu
znalazły się na swoim miejscu (patrz rozdział
"Osłona rampy").

Nieprzestrzeganie tych zaleceń może pociągnąć za
sobą poważne skutki.

Montaż pozostałych części wykonywać w kolejności
odwrotnej do czynności demontażu.

Wyrzucić torebkę po korkach zużytych podczas
naprawy.

Przed ponownym uruchomieniem silnika, skasować
przy pomocy przyrządu diagnostycznego, usterki
zapisane ewentualnie w pamięci komputera wtrysku.

Wykonać odpowietrzenie układu poprzez kilkakrotne
włączenie i wyłączenie zapłonu uruchomienie pompy
niskiego ciśnienia za pomocą przyrządu
diagnostycznego z menu "Sterowanie siłowników".

UWAGA:
Dokręcić nakrętkę (A) najpierw po stronie
rozrządu, a potem nakrętkę (B) po stronie koła
zamachowego.

Po każdej naprawie, sprawdzić, czy nie ma
wycieku oleju napędowego z układu.
Postępować w następujący sposób:
– uruchomić i pozostawić pracujący silnik na biegu

jałowym aż do włączenia wentylatora chłodnicy,

– kilkakrotnie wcisnąć pedał gazu,
– wykonać jazdę próbną.
– wyłączyć zapłon i sprawdzić, czy nie ma wycieku

oleju napędowego.

– sprawdzić, czy wykładzina wygłuszająca nie jest

nasączona olejem napędowym.

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Wtryskiwacze

13B

13B-76

SILNIK P9X

DEMONTAŻ WEWNĘTRZNYCH ELEMENTÓW
WTRYSKIWACZA LUB ODDZIELANIE OBUDOWY
WTRYSKIWACZA OD DYSZY SĄ ZABRONIONE

NIEZBĘDNE NARZĘDZIA SPECJALISTYCZNE

Mot. 1566

Narzędzie do demontażu
przewodów wysokiego ciśnienia

NIEZBĘDNE WYPOSAŻENIE

Klucz dynamometryczny do "niewielkich

dokręceń".

Nasadka do przewodów rurowych, do dokręcania

przewodów wysokiego ciśnienia (na przykład

klucz "Crowfoot 19-17").

Nasadka do przewodów rurowych, do dokręcania

przewodów wysokiego ciśnienia (na przykład

klucz "Crowfoot 18-17").

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m)

Złącza przewodów wysokiego ciśnienia

3,5

Nakrętka mocująca kołnierz przewodów
wysokiego ciśnienia

0,9

Złącza przewodów wysokiego ciśnienia

3,5

Śruba wspornika mocującego przewód
wysokiego napięcia do przedniego
kolektora

2,1

Śruba mocująca rurę wlewu

2,5

Nakrętki kołnierza wtryskiwacza
(samego)

0,5

Nakrętki kołnierza dwóch wtryskiwaczy

2,9

Złącza przewodów powrotnych oleju
napędowego:

– przy wtryskiwaczach
– przy głowicy

1,3
2

Mocowania pokrywy głowicy

0,9

WAŻNE:
Przed jakąkolwiek naprawą, należy podłączyć
przyrząd diagnostyczny, nawiązać dialog z
komputerem wtrysku i sprawdzić, czy rampa wtrysku
nie jest już pod ciśnieniem.

Zaczekać, aż spadnie temperatura paliwa.

Zamówić komplet specjalnych korków do napraw
układu wtrysku pod wysokim ciśnieniem.

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Wtryskiwacze

13B

13B-77

SILNIK P9X

DEMONTAŻ

Wymontować rozdzielacz ssania (patrz rozdział 12A Mieszanka paliwowa
"Rozdzielacz ssania").

Zlać płyn z układu chłodzenia przez dolny przewód giętki chłodnicy. Istnieje
ryzyko przedostania się płynu do cylindrów jeżeli iglice chłodzące
wtryskiwaczy otworzą się w tym samym momencie, co wtryskiwacze.

Wymontować przewody wysokiego ciśnienia rampy-wtryskiwaczy oraz
przewód złącza pośredniego - rampy (patrz rozdział 13B "Przewód
wysokiego ciśnienia").

Odłączyć przewody pochłaniania oparów oleju przy złączce w kształcie
litery "T" (1), przewód (2), a następnie przewód chłodzenia (3) przy zaworze
recyrkulacji gazów spalinowych. Odsunąć wymontowane elementy.

Wtryskiwacze znajdujące się w przednim rzędzie

Wymontować śruby mocujące.
– (4) rury wlewu,
– (5) kołnierza mocującego wiązkę elektryczną.

NALEŻY ŚCIŚLE PRZESTRZEGAĆ ZALECEŃ DOTYCZĄCYCH
ZACHOWANIA CZYSTOŚCI

UWAGA:
– wtryskiwacze mogą być wymieniane pojedynczo,
– wszystkie wymontowane przewody wysokiego napięcia należy wymienić

na nowe.

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Wtryskiwacze

13B

13B-78

SILNIK P9X

Wymontować śrubę mocującą pokrywę głowicy. W
celu wymontowania śruby znajdującej się w pobliżu
uchwytu do podnoszenia w tylnym rzędzie,
zastosować klucz ampulowy z końcówką do śrub z
łbem kulistym.

Wymontować pokrywę głowicy.

Wymontować przewód powrotny oleju napędowego.

Wymontować:
– nakrętki mocujące kołnierzy wtryskiwaczy,
– kołnierze,

– wtryskiwacze.

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Wtryskiwacze

13B

13B-79

SILNIK P9X

CZYSZCZENIE

Do czyszczenia wtryskiwacza surowo zabronione jest
używanie:
– szczotki metalowej,
– płótna ściernego,
– ultradźwiękowego urządzenia czyszczącego.

W celu oczyszczenia końcówki wtryskiwacza, należy
ją namoczyć w substancji odtłuszczającej, następnie
wytrzeć nie pylącą ściereczką.

MONTAŻ

UWAGA:
Korki zabezpieczające przed zanieczyszczeniem
należy zdejmować w ostatniej chwili.

We wtryskiwaczach, wymienić:
– podkładkę ognioodporną (1),
– uszczelkę (2).

Zamontować:
– wtryskiwacze,
– kołnierze wtryskiwaczy.

Dokręcić momentem:
– nakrętki (3) kołnierza samego wtryskiwacza

0,5 daN.m,

– nakrętkę (4) uchwytu mocującego dwóch

wtryskiwaczy 2,9 daN.m.

Wymienić uszczelki przewodu powrotnego oleju
napędowego.

Podłączyć przewód powrotny oleju napędowego.

Dokręcić złącza przewodu powrotnego oleju
napędowego:
– do wtryskiwaczy momentem 1,3 daN.m,
– do pokrywy głowicy momentem 2 daN.m.

Oczyścić przylgnię pokrywy głowicy oraz obudowy
wałka rozrządu.

Wymienić następujące uszczelki w głowicy:
– wtryskiwaczy oraz przewodów wysokiego ciśnienia

za pomocą przyrządu Mot. 1649,

– pokrywy głowicy.

UWAGA:
Podczas demontowania wtryskiwaczy może się
zdarzyć, że znajdujące się w głowicy tuleje
schładzające wtryskiwaczy również się wysuną. W
takim przypadku wymienić uszczelki i zamontować
nowe elementy schładzające za pomocą przyrządu
EMB. 1518.

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Wtryskiwacze

13B

13B-80

SILNIK P9X

Nanieść na obudowy wałków rozrządu pasek produktu
THREEBOND od 2 do 4 mm szerokości (A).

Zamontować pokrywę głowicy.

Dokręcić pokrywę głowicy przestrzegając kolejności
dokręcania śrub oraz momentu 0,9 daN.m.

Przedni rząd cylindrów

Tylny rząd cylindrów

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Wtryskiwacze

13B

13B-81

SILNIK P9X

Wymienić koniecznie wszystkie wymontowane
przewody wysokiego ciśnienia.

Zamontować i dokręcić prawidłowym momentem
przewody wysokiego ciśnienia: złącze pośrednie -
rampa oraz rampa - wtryskiwacze (patrz opis
czynności w rozdziale 13B "Przewody wysokiego
ciśnienia").

Wymienić uszczelkę rury wlewu oleju.

Następne czynności montażowe wykonywać w
kolejności odwrotnej do czynności demontażu.

Wykonać odpowietrzenie układu zasilania za pomocą
pompki odpowietrzającej.

Wlać płyn chłodzący i odpowietrzyć układ chłodzenia
(patrz rozdział 19A "Napełnianie płynem -
odpowietrzanie").

Wykonać kontrolę szczelności układu wysokiego
ciśnienia po naprawie (patrz rozdział 13B "Cechy
szczególne").

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Rampa wtrysku

13B

13B-82

SILNIK F9Q

Rampa wtrysku

NIEZBĘDNE NARZĘDZIA SPECJALISTYCZNE

Mot. 1383

Narzędzie do demontażu
przewodów wysokiego ciśnienia

NIEZBĘDNE WYPOSAŻENIE

Klucz dynamometryczny "do niewielkich

dokręceń"

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m)

Nakrętka przewodów wysokiego
ciśnienia

2,5 ±

± 0,2

Śruby mocujące rampę wtrysku

2,2 ±

± 0,2

Czujnik ciśnienia

3,5 ±

± 0,2

WAŻNE:
przed jakąkolwiek naprawą, należy podłączyć
przyrząd diagnostyczny do napraw, nawiązać dialog
z komputerem wtrysku i sprawdzić, czy w rampie nie
występuje już ciśnienie.

Uważać na wysoką temperaturę paliwa.

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Rampa wtrysku

13B

13B-83

SILNIK F9Q

DEMONTAŻ

Odłączyć:
– akumulator,
– czujnik ciśnienia (1),
– wtryskiwacze (2),
– czujnik oznaczenia cylindra.

Wymontować przewód powrotny oleju napędowego.

Poluzować i wymontować przewody wysokiego ciśnienia oleju napędowego.

Założyć korki zabezpieczające układ przed zanieczyszczeniem

Wymontować ostrożnie rampę wtrysku (3).

NALEŻY ŚCIŚLE PRZESTRZEGAĆ PRZEPISÓW ZACHOWANIA
CZYSTOŚCI

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Rampa wtrysku

13B

13B-84

SILNIK F9Q

MONTAŻ

Ustawić rampę wtrysku i dokręcić wstępnie ręcznie
śruby mocujące (rampa powinna poruszać się
swobodnie).

Zamontować wszystkie nowe przewody wysokiego
ciśnienia ręcznie (po stronie wtryskiwacza, po stronie
pompy, a następnie po stronie rampy).

Dokręcić śruby rampy (3).

Dokręcić wszystkie złącza wysokiego ciśnienia układu
wtrysku (po stronie wtryskiwacza (1), po stronie pompy
(4), a następnie po stronie rampy wtrysku (2).

UWAGA:
Należy koniecznie wymienić przewód (5) powrotny paliwa umieszczony na
wtryskiwaczach podczas demontażu.

Wykonać odpowietrzanie układu za pomocą gruszki do odpowietrzania.

Podłączyć akumulator; wykonać konieczne przystosowania (patrz
rozdział 8).

Po każdej naprawie, sprawdzić, czy nie ma wycieku oleju napędowego z
układu. Pozostawić silnik pracujący na biegu jałowym aż do włączenia
wentylatora chłodnicy, następnie kilkakrotnie wcisnąć pedał gazu.

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Rampa wtrysku

13B

13B-85

SILNIK G9T

DEMONTAŻ

Odłączyć akumulator.

Wymontować:
– dwie śruby mocujące (1) obudowy wlotu powietrza,
– obudowę filtra powietrza,
– osłonę silnika,
– dwie śruby mocujące (2) zbiornik płynu

hamulcowego oraz zbiornik wyrównawczy, po czym
odsunąć je na bok.

NIEZBĘDNE NARZĘDZIA SPECJALISTYCZNE

Mot. 1566

Narzędzie do demontażu
przewodów wysokiego ciśnienia

NIEZBĘDNE WYPOSAŻENIE

Klucz dynamometryczny do "niewielkich

dokręceń".

Nasadka do przewodów rurowych, do dokręcania

przewodów wysokiego ciśnienia (na przykład

klucz "Crowfoot 18-17").

Nasadka do przewodów rurowych, do dokręcania

przewodów wysokiego ciśnienia (na przykład

klucz "Crowfoot 19-17").

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m)

Złącza przewodów wysokiego
ciśnienia

2,5 ±

± 0,3

Śruby mocujące rampę wtrysku

2,3 ±

± 0,2

Śruba kołnierza przewodu pompy-
rampy

2,5 ±

± 0,2

WAŻNE:
Przed jakąkolwiek naprawą, należy podłączyć
przyrząd diagnostyczny, nawiązać dialog z
komputerem wtrysku i sprawdzić, czy rampa wtrysku
nie jest już pod ciśnieniem.

Uważać na wysoką temperaturę paliwa.

Zamówić komplet specjalnych korków do napraw
układu wtrysku pod wysokim ciśnieniem.

NALEŻY ŚCIŚLE PRZESTRZEGAĆ PRZEPISÓW
ZACHOWANIA CZYSTOŚCI

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Rampa wtrysku

13B

13B-86

SILNIK G9T

Odpiąć boczne profile gumowej osłony (3).

Odpiąć z pokrywy głowicy i przesunąć maksymalnie
do tyłu gumową osłonę.

Odłączyć kanał pochłaniania oparów oleju (4).

Wymontować piankę pochłaniającą (5).

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Rampa wtrysku

13B

13B-87

SILNIK G9T

Odłączyć elektrozawór regulacji ciśnienia
doładowania, czujnik ciśnienia (6) i wtryskiwacze (7).

Wymontować przewód odprowadzający olej
napędowy (8) przy wtryskiwaczach i rampie
(przewdziany do wymiany).

Odłączyć:
– regulator ciśnienia (9) przy pompie,
– czujnik temperatury oleju napędowego (10),
– czujnik położenia wałka rozrządu (11),
– podgrzewacz oleju napędowego (12).

Wymontować wiązkę przewodów elektrycznych.

Wymontować tłumik akustyczny (13) między pompą
wspomagania układu kierowniczego a obudową
dyfuzora.

Odłączyć, a następnie odsunąć na bok przewód (14)
pompy wspomagania układu kierowniczego.

Odłączyć przewód powrotny oleju napędowego przy
pompie.

Poluzować złącza przewodu wysokiego ciśnienia między pompą a rampą (15), a następnie wyjąć. Uważać, by nie
została uszkodzona zapinka mocująca przewód (16) do pokrywy głowicy.

Wymontować przewody
wtryskiwaczy - rampy (17).

Założyć korki zabezpieczające
układ przed zanieczyszczeniem

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Rampa wtrysku

13B

13B-88

SILNIK G9T

Poluzować śruby (20) rampy wtrysku.

Wymontować rampę wtrysku.

MONTAŻ

Zamontować:
– rampę wtrysku i dokręcić lekko śruby mocujące, nie

blokując ich,

– śrubę wspornika mocowania rampy do dolnej osłony

z blachy.

Wyjąć zatyczki z rampy, obudowy wtryskiwaczy i
przewody wtryskowe.

Zamontować przewody wtryskowe między rampą a
wtryskiwaczami oraz między pompą a rampą,
następnie wstępnie przykręcić ręcznie aż do
zetknięcia.

Dokręcić momentem 2,3 ±

± 0,2 daN.m trzy śruby

mocujące rampę.

Dokręcić momentem 2,5 ±

± 0,3 daN.m złącza

przewodów wtrysku na poziomie wtryskiwaczy i
pompy wysokiego ciśnienia.

Dokręcić momentem 2,5 ±

± 0,3 daN.m złącza

przewodów wtrysku do rampy.

Przystąpić do montażu osłony rampy; w tym celu
wykonać czynności odwrotne do demontażu (patrz
rozdział 13B Wtrysk diesel "Osłona rampy").

Montaż pozostałych części wykonywać w kolejności
odwrotnej do czynności demontażu.

Wyrzucić torebkę po korkach zużytych podczas
naprawy.

Wykonać odpowietrzenie układu poprzez kilkakrotne
włączenie i wyłączenie zapłonu lub uruchomienie
pompy niskiego ciśnienia za pomocą przyrządu
diagnostycznego z menu "Sterowanie siłowników".

Uzupełnić poziom płynu w układzie wspomagania
kierownicy.

Przed ponownym uruchomieniem silnika, skasować
przy pomocy przyrządu diagnostycznego, usterki
zapisane ewentualnie w pamięci komputera wtrysku.

UWAGA:
Podczas odkręcania złączy (18) przewodów wtrysku
przy podstawach wtryskiwaczy należy koniecznie
przytrzymać przy pomocy klucza, nakrętki (19)
mocujące filtry cylindryczne.

UWAGA:
W przypadku wszystkich podzespołów, zaślepki
ochronne należy zdejmować dopiero w ostatniej
chwili.

UWAGA:
Podczas wykonywania jakiejkolwiek czynności
przy osłonie rampy, należy uważać, by przy
ponowym montażu wszystkie elementy
składowe układu znalazły się na swoim miejscu
(patrz rozdział "Osłona rampy").
Nieprzestrzeganie tych zaleceń może pociągnąć
za sobą poważne skutki.

Po każdej naprawie, sprawdzić, czy nie ma
wycieku oleju napędowego z układu.
Postępować w następujący sposób:
– uruchomić i pozostawić pracujący silnik na biegu

jałowym aż do włączenia wentylatora chłodnicy,

– kilkakrotnie wcisnąć pedał gazu,
– wykonać jazdę próbną.
– wyłączyć zapłon i sprawdzić, czy nie ma wycieku

oleju napędowego.

– sprawdzić, czy wykładzina wygłuszająca nie jest

nasączona olejem napędowym.

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Rampa wtrysku

13B

13B-89

SILNIK P9X

WSZYSTKIE WYMONTOWANE PRZEWODY
WYSOKIEGO CIŚNIENIA NALEŻY WYMIENIĆ NA
NOWE

NIEZBĘDNE NARZĘDZIA SPECJALISTYCZNE

Mot. 1566

Narzędzie do demontażu
przewodów wysokiego ciśnienia

NIEZBĘDNE WYPOSAŻENIE

Klucz dynamometryczny do "niewielkich

dokręceń".

Nasadka do przewodów rurowych, do dokręcania

przewodów wysokiego ciśnienia (na przykład

klucz "Crowfoot 19-17").

Nasadka do przewodów rurowych do dokręcania

przewodów wysokiego ciśnienia (na przykład

klucz "Crowfoot 18-17").

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m)

Złącza przewodów wysokiego ciśnienia

3,5

Nakrętka mocująca kołnierz przewodów
wysokiego ciśnienia

0,9

Śruby mocujące rampę wtrysku

2,1

Złącze ogranicznika ciśnienia

Mocowanie kołnierzy przewodów
wysokiego ciśnienia

0,9

Mocowanie przewodu wyjścia wysokiego
ciśnienia do przedniego kolektora

2,1

WAŻNE:
Przed jakąkolwiek naprawą, należy podłączyć
przyrząd diagnostyczny, nawiązać dialog z
komputerem wtrysku i sprawdzić, czy rampa wtrysku
nie jest już pod ciśnieniem.

Zaczekać, aż spadnie temperatura paliwa.

Zamówić komplet specjalnych korków do napraw
układu wtrysku pod wysokim ciśnieniem.

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Rampa wtrysku

13B

13B-90

SILNIK P9X

DEMONTAŻ

Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku.

Odłączyć akumulator.

Wstawić wspornik silnika Mot. 1367-02.

Wymontować rozdzielacz ssania (patrz opis czynności
w rozdziale 12B Mieszanka paliwowa "Rozdzielacz
ssania").

Wymontować przewody zasilania oleju napędowego
na zawieszeniu elastycznym.

Wymontować zespół uchwytu zawieszenia
elastycznego-ogranicznika wychylenia.

Rozłączyć przewody zasilające oraz powrotne oleju
napędowego (1) na poziomie kołnierza, następnie
zatkać przewody używając w tym celu zestawu korków
dostępnych w magazynie części zamiennych.

NALEŻY ŚCIŚLE PRZESTRZEGAĆ ZALECEŃ
DOTYCZĄCYCH ZACHOWANIA CZYSTOŚCI

UWAGA:
Wymienić koniecznie wszystkie wymontowane
przewody wysokiego ciśnienia.

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Rampa wtrysku

13B

13B-91

SILNIK P9X

Odłączyć:
– poszczególne złącza i siłowniki

wiązki elektrycznej (2), a
następnie odsunąć wiązkę na
bok,

– przewody pochłaniające opary

oleju przy złączu "T" (3).

Wyjąć złącze (4), następnie
wymontować ściąg tłumiący drgania
(5).

Poluzować złącza przewodów
wysokiego ciśnienia rampy-
wtryskiwacza.

W razie potrzeby, poluzować
kołnierze mocujące
poszczególnych przewodów.

Wymontować:
– przewody wysokiego ciśnienia,
– dwie śruby mocujące membranę

regulacji doładowania, następnie
odchylić ją na bok.

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Rampa wtrysku

13B

13B-92

SILNIK P9X

Poluzować złącza przewodu powrotnego oleju
napędowego (6) przy ograniczniku ciśnienia i głowicy.

Wymontować przewód wysokiego ciśnienia (7).

Poluzować śrubę mocującą rampę (8).

Odchylić rampę na bok.

Wymontować osłonę termiczną czujnika ciśnienia w
rampie.

Odłączyć złącze czujnika ciśnienia

Wyjąć rampę.

MONTAŻ

UWAGA:
Korki zabezpieczające przed zanieczyszczeniem
należy zdejmować w ostatniej chwili. Wymienić
wszystkie uszczelki.

Podłączyć złącze czujnika ciśnienia rampy.

Zamontować osłonę termiczną czujnika ciśnienia.

Zamontować rampę wtrysku.

Wkręcić śruby mocujące (1) rampę (ręką).

Założyć (ręką) przewód pompy (2) łączący złącze
pośrednie z rampą.

Dokręcić:
– mocowania rampy momentem 2,1 daN.m,
– złącza przewodów wysokiego ciśnienia (2)

momentem 3,5 daN.m zaczynając od złącza po
stronie rampy,

– złącze ogranicznika ciśnienia (3) momentem

2 daN.m,

– złącze (4) przewodu powrotnego przy głowicy

momentem 1,6 daN.m.

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Rampa wtrysku

13B

13B-93

SILNIK P9X

Poluzować rampę o kilka obrotów.

Zamontować i dokręcić ręcznie wszystkie przewody
wysokiego ciśnienia rampa-wtryskiwacze.

Zamontować kołnierze mocujące przewodów
wysokiego ciśnienia rampy-wtryskiwaczy, następnie
dokręcić momentem 0,9 daN.m.

Dokręcić mocowania rampy momentem 2,1 daN.m.

UWAGA:
Przewody wysokiego ciśnienia należy dokręcać
pojedynczo.

Dokręcić w zalecanej kolejności momentem
3,5 daN.m:
– złącze przewodu wysokiego ciśnienia do tylnego

rzędu (w pierwszej kolejności złącze po stronie
wtryskiwacza),

– lub złącze przewodu wysokiego napięcia do

przedniego rzędu (w pierwszej kolejności złącze po
stronie wtryskiwacza),

– oraz złącza przewodów wysokiego ciśnienia do

rampy.

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Rampa wtrysku

13B

13B-94

SILNIK P9X

Następne czynności montażowe wykonywać w
kolejności odwrotnej do czynności demontażu.

Wykonać odpowietrzenie układu zasilania za pomocą
pompki odpowietrzającej.

Wykonać kontrolę szczelności układu wysokiego
ciśnienia po naprawie (patrz rozdział 13B "Cechy
szczególne").

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Przewody wysokiego ciśnienia

13B

SILNIK P9X

Przewody wysokiego ciśnienia

WSZYSTKIE WYMONTOWANE PRZEWODY
WYSOKIEGO CIŚNIENIA NALEŻY WYMIENIĆ NA
NOWE

PRZEWODY WYSOKIEGO CIŚNIENIA MOŻNA
WYMIENIAĆ POJEDYNCZO

NIEZBĘDNE NARZĘDZIA SPECJALISTYCZNE

Mot. 1566

Narzędzie do demontażu
przewodów wysokiego ciśnienia

NIEZBĘDNE WYPOSAŻENIE

Klucz dynamometryczny do "niewielkich

dokręceń".

Nasadka do przewodów rurowych do dokręcania

złączy wysokiego ciśnienia (na przykład klucz

"Crowfoot 19-17").

Nasadka do przewodów rurowych do dokręcania

złączy wysokiego ciśnienia (na przykład klucz

"Crowfoot 18-17").

MOMENTY DOKRĘCANIA (w daN.m)

Złącza przewodów wysokiego ciśnienia

3,5

Nakrętka mocująca kołnierz przewodów
wysokiego ciśnienia

0,9

Mocowanie przewodu wysokiego
ciśnienia do kolektora

2,1

Śruby mocujące rampę wtrysku

2,1

WAŻNE:
Przed jakąkolwiek naprawą, należy podłączyć
przyrząd diagnostyczny do napraw, nawiązać dialog
z komputerem wtrysku i sprawdzić, czy rampa
wtrysku nie jest już pod ciśnieniem.

Zaczekać, aż spadnie temperatura paliwa.

Zamówić komplet specjalnych korków do napraw
układu wtrysku pod wysokim ciśnieniem.

13B-95

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Przewody wysokiego ciśnienia

13B

13B-96

SILNIK P9X

DEMONTAŻ

Wymontować rozdzielacz ssania (patrz rozdział 12B Mieszanka paliwowa
"Rozdzielacz ssania").

Odłączyć:
– poszczególne złącza i siłowniki wiązki przewodów elektrycznych (1),

następnie odchylić ją na bok,

– przewód pochłaniania oparów oleju od złącza "T" (2), następnie przewód

(3).

Odchylić przewód na bok.

NALEŻY ŚCIŚLE PRZESTRZEGAĆ ZALECEŃ DOTYCZĄCYCH
ZACHOWANIA CZYSTOŚCI

UWAGA:
– wymontowane przewody wysokiego ciśnienia można wymieniać osobno,
– wszystkie wymontowane przewody wysokiego napięcia należy wymienić

na nowe.

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Przewody wysokiego ciśnienia

13B

13B-97

SILNIK P9X

Przewody rampa-wtryskiwacze

Poluzować złącza przewodów wysokiego ciśnienia.

W razie potrzeby, poluzować kołnierze mocujące
poszczególnych przewodów.

Wymontować przewody wysokiego ciśnienia.

Założyć korki zabezpieczające układ przed
zanieczyszczeniem.

Przewód pompa-rampa

Wymontować:
– rampę (patrz rozdział 13B "Rampa wtrysku"),
– zespół zawór recyrkulacji gazów spalinowych -

wymiennik (patrz rozdział 12A Mieszanka paliwowa
"Zespół zawór układu EGR - Wymiennik").

Wymontować przewód wysokiego ciśnienia (1)
znajdujący się między pompą wtrysku i złączem
pośrednim, na kolektorze ssącym.

MONTAŻ

UWAGA:
Korki zabezpieczające przed zanieczyszczeniem
należy zdejmować w ostatniej chwili.

Przewód pompa-rampa

Zamontować i przybliżyć ręcznie przewód wysokiego
ciśnienia (znajdujący się między pompą i złączem
pośrednim) do kolektora ssącego.

Dokręcić złącza przewodu (1) (między pompą i
złączem pośrednim) do kolektora ssącego momentem
3,5 daN.m. W pierwszej kolejności dokręcić złącze
pośrednie po stronie pompy.

Zamontować zespół zawór recyrkulacji gazów
spalinowych - wymiennik (patrz rozdział 12A
Mieszanka paliwowa "Zespół zawór EGR -
Wymiennik").

Zamontować rampę wtrysku. W tym celu:
– podłączyć złącza czujników ciśnienia,
– zamontować osłonę termiczną,
– wkręcić śruby mocujące (ręką).

Zamontować i dokręcić (ręką) przewód pompy
znajdujący się między złączem pośrednim i rampą.

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Przewody wysokiego ciśnienia

13B

13B-98

SILNIK P9X

Dokręcić:
– mocowania (2) rampy momentem 2,1 daN.m,
– złącza przewodów wysokiego ciśnienia (3)

momentem 3,5 daN.m. W pierwszej kolejności
dokręcić złącze po stronie rampy),

– złącze ogranicznika ciśnienia (4) momentem

2 daN.m.

Przewody rampa-wtryskiwacz

Poluzować rampę o kilka obrotów.

Zamontować i dokręcić ręcznie wszystkie przewody
wysokiego ciśnienia rampa-wtryskiwacze.

Zamontować kołnierze mocujące (5) przewodów
wysokiego ciśnienia rampa-wtryskiwacze, następnie
dokręcić momentem 0,9 daN.m.

Dokręcić mocowania rampy momentem 2,1 daN.m.

UWAGA:
Przewody wysokiego ciśnienia należy dokręcać
pojedynczo.

Dokręcić w zalecanej kolejności, momentem
3,5 daN.m:
– złącze przewodu wysokiego ciśnienia do tylnego

rzędu, zaczynając od złącza po stronie
wtryskiwacza,

– lub złącze przewodu wysokiego napięcia do

przedniego rzędu zaczynając od złącza po stronie
wtryskiwacza,

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Przewody wysokiego ciśnienia

13B

13B-99

SILNIK P9X

– oraz złącza przewodów wysokiego ciśnienia do

rampy.

Następne czynności montażowe wykonywać w
kolejności odwrotnej do czynności demontażu.

Wykonać odpowietrzenie układu zasilania za pomocą
pompki odpowietrzającej.

Wykonać kontrolę szczelności układu wysokiego
ciśnienia po naprawie (patrz rozdział 13B "Cechy
szczególne").

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Czujnik ciśnienia

13B

13B-100

SILNIK F9Q

Czujnik ciśnienia

CZUJNIK CIŚNIENIA (1)

DEMONTAŻ

Odłączyć akumulator.

Odłączyć czujnik ciśnienia.

Wykręcić czujnik ciśnienia.

MONTAŻ

Wymienić uszczelkę.

Wkręcić czujnik, następnie dokręcić go momentem.

Podłączyć złącze.

Podłączyć akumulator; wykonać konieczne
przystosowania (patrz rozdział 8).

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m)

Czujnik ciśnienia

3,5 ±

± 0,5

WAŻNE:
Przed jakąkolwiek naprawą, należy podłączyć
przyrząd diagnostyczny do napraw, nawiązać
dialog z komputerem wtrysku i sprawdzić, czy
rampa wtrysku nie jest już pod ciśnieniem.
Uważać na wysoką temperaturę paliwa.

NALEŻY ŚCIŚLE PRZESTRZEGAĆ PRZEPISÓW
ZACHOWANIA CZYSTOŚCI

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Czujnik ciśnienia

13B

13B-101

SILNIK G9T

DEMONTAŻ

Odłączyć akumulator.

Wymontować:
– dwie śruby mocujące (1) obudowę wlotu powietrza,
– obudowę filtru powietrza,
– osłonę silnika (2).

Odpiąć:
– boczne profile gumowej osłony (3),
– gumową osłonę z pokrywy głowicy i przesunąć

maksymalnie do tyłu.

Odłączyć:
– czujnik ciśnienia (4),
– przewód pochłaniania oparów oleju (5).

Odkręcić czujnik ciśnienia za pomocą przyrządu
Mot. 997-01.

Wymontować czujnik ciśnienia.

Założyć korek zabezpieczający przed
zanieczyszczeniem.

NIEZBĘDNE NARZĘDZIA SPECJALISTYCZNE

Mot. 997-01

Przyrząd do demontażu
wtryskiwacza z czujnikiem

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m)

Czujnik ciśnienia

3,5 ±

± 0,5

NALEŻY ŚCIŚLE PRZESTRZEGAĆ PRZEPISÓW
ZACHOWANIA CZYSTOŚCI

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Czujnik ciśnienia

13B

13B-102

SILNIK G9T

MONTAŻ

Wymienić uszczelkę.

Zdjąć korki zabezpieczające układ przed
zanieczyszczeniami,

Wkręcić czujnik, następnie dokręcić go momentem.

Podłączyć złącze czujnika,

Przystąpić do montażu osłony rampy; w tym celu
wykonać czynności odwrotne do demontażu (patrz
rozdział 13B Wtrysk diesel "Osłona rampy").

Podłączyć akumulator; wykonać konieczne
przystosowania (patrz rozdział 8).

Po każdej naprawie, sprawdzić, czy nie ma
wycieku oleju napędowego z układu.
Postępować w następujący sposób:
– uruchomić i pozostawić pracujący silnik na biegu

jałowym aż do włączenia wentylatora chłodnicy,

– kilkakrotnie wcisnąć pedał gazu,
– wykonać jazdę próbną.
– wyłączyć zapłon i sprawdzić, czy nie ma wycieku

oleju napędowego.

– sprawdzić, czy wykładzina wygłuszająca nie jest

nasączona olejem napędowym.

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Czujnik ciśnienia

13B

13B-103

SILNIK P9X

Czujnik ciśnienia (1) można oddzielić od rampy. W
przypadku usterki czujnika ciśnienia oleju
napędowego, konieczny jest demontaż rampy wtrysku
(patrz rozdział 13B "Rampa wtrysku").

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Regulator ciśnienia

13B

13B-104

SILNIK F9Q

Regulator ciśnienia

DEMONTAŻ

Usunąć za pomocą sprężonego powietrza wszelkie zanieczyszczenia wokół
regulatora ciśnienia paliwa.

Wyjąć złącze regulatora ciśnienia paliwa.

Oczyścić strefę naprawy za pomocą środka do czyszczenia hamulców

Wymontować trzy śruby mocujące regulator ciśnienia paliwa (1).

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m)

Śruba regulatora

0,6

WAŻNE:
Przed jakąkolwiek naprawą, należy podłączyć przyrząd diagnostyczny do
napraw, nawiązać dialog z komputerem wtrysku i sprawdzić, czy rampa
wtrysku nie jest już pod ciśnieniem. Uważać na wysoką temperaturę
paliwa.

NALEŻY ŚCIŚLE PRZESTRZEGAĆ PRZEPISÓW ZACHOWANIA
CZYSTOŚCI

Po wykonaniu każdej czynności w układzie oleju napędowego należy
koniecznie sprawdzić, czy nie ma wycieków.

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Regulator ciśnienia

13B

13B-105

SILNIK F9Q

Wymontować ręcznie regulator ciśnienia paliwa (nie
używać przyrządów do podnoszenia).

Oczyścić i wytrzeć miejsce przylegania regulatora
ciśnienia paliwa na pompie wysokiego ciśnienia
uważając, by zanieczyszczenia nie przedostały się do
środka.

Zwilżyć gniazdo regulatora ciśnienia paliwa w pompie
wysokiego ciśnienia, włączając zapłon na kilka
sekund.

Przygotowanie nowego regulatora:
– zdjąć korek zabezpieczający,
– sprawdzić położenie uszczelek,
– posmarować uszczelki okrągłe czystym paliwem.

UWAGA:
Nasmarowanie jest bardzo ważne ze względu na
zapobieganie późniejszym wyciekom zewnętrznym.

Przyłożyć regulator, wykonując lekki ruch obrotowy i
popchnąć lekko aż do jego całkowitego
wprowadzenia.

Dokręcić wstępnie trzy nowe śruby momentem
0,3 daN.m, a następnie momentem 0,6 daN.m
używając klucza dynamometrycznego.

Oczyścić obszar ściereczkami (niepylącymi).

Włożyć złącze regulatora ciśnienia paliwa.

Podłączyć akumulator; wykonać konieczne
przystosowania (patrz rozdział 8).

Włączyć zapłon, w razie potrzeby wykasować usterkę
sygnalizowaną przez przyrząd diagnostyczny i
uruchomić silnik.

Wykonać zwykłą jazdę próbną w celu sprawdzenia
szczelności regulatora ciśnienia paliwa i pompy
wysokiego ciśnienia.

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Regulator ciśnienia

13B

13B-106

SILNIK G9T

DEMONTAŻ

Odłączyć akumulator.

Wymontować:
– dwie śruby mocujące (1) obudowę wlotu powietrza,
– obudowę filtru powietrza,
– osłonę silnika (2).

Odłączyć:
– złącze (3) podgrzewacza oleju napędowego,
– czujnik położenia cylindrów (4),
– czujnik temperatury paliwa (5),
– złącze regulatora ciśnienia (6).

Wymontować wiązkę przewodów elektrycznych.

Wymontować tłumik akustyczny (7) między pompą
wspomagania układu kierowniczego a obudową
dyfuzora.

Odłączyć, a następnie odsunąć na bok przewód (8)
pompy wspomagania układu kierowniczego.

Zatkać wyjścia układu wspomagania kierownicy.

Odłączyć przewód powrotny oleju napędowego przy
pompie.

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m)

Regulator ciśnienia

0,6

WAŻNE:
Przed jakąkolwiek naprawą, należy podłączyć
przyrząd diagnostyczny, nawiązać dialog z
komputerem wtrysku i sprawdzić, czy rampa wtrysku
nie jest już pod ciśnieniem.

Uważać na wysoką temperaturę paliwa.

Zamówić komplet specjalnych korków do napraw
układu wtrysku pod wysokim ciśnieniem.

NALEŻY ŚCIŚLE PRZESTRZEGAĆ PRZEPISÓW
ZACHOWANIA CZYSTOŚCI

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Regulator ciśnienia

13B

13B-107

SILNIK G9T

Wymontować wspornik podtrzymujący (9) przewód
zasilania paliwem.

Odłączyć przewód zasilania paliwem (10) od pompy
wysokiego ciśnienia.

Założyć korki zabezpieczające układ przed
zanieczyszczeniem

Usunąć za pomocą sprężonego powietrza wszelkie
zanieczyszczenia wokół regulatora ciśnienia paliwa.

Oczyścić strefę regulatora ciśnienia paliwa za pomocą
środka do czyszczenia hamulców.

Wymontować trzy śruby mocujące (11) regulator
ciśnienia paliwa.

Zabezpieczyć alternator przed wyciekiem oleju
napędowego.

Wymontować ręcznie regulator ciśnienia paliwa bez
użycia narzędzi.

Oczyścić i wytrzeć miejsce przylegania regulatora
ciśnienia paliwa na pompie wysokiego ciśnienia
uważając, by zanieczyszczenia nie przedostały się do
środka.

Osłonić elementy znajdujące się pod regulatorem
ciśnienia paliwa wchłaniającą ściereczką do
czyszczenia.

Spłukać gniazdo regulatora ciśnienia.

W tym celu kilkakrotnie włączyć zapłon i pozwolić, by
olej napędowy wypływał przez kilka sekund lub
uruchomić pompę niskiego ciśnienia przyrządem
diagnostycznym, z menu "Sterowanie siłowników",
brać pod uwagę możliwość wypływania oleju
napędowego.

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Regulator ciśnienia

13B

13B-108

SILNIK G9T

MONTAŻ

Przygotować nowy regulator:
– zdjąć korek ochronny i sprawdzić ułożenie

uszczelek,

– nasmarować uszczelki okrągłe czystym paliwem.

Przyłożyć regulator, wykonując lekki ruch obrotowy i
popchnąć lekko aż do jego całkowitego
wprowadzenia.

Założyć ręcznie 3 nowe śruby mocujące.

Dokręcić śruby 0,6 daN.m za pomocą klucza
dynamometrycznego.

Oczyścić dany obszar wchłaniającymi ściereczkami
czyszczącymi oraz środkiem do czyszczenia
hamulców.

Następne czynności montażowe wykonywać w
kolejności odwrotnej do czynności demontażu.

Podłączyć akumulator; wykonać konieczne
przystosowania (patrz rozdział 8).

Uzupełnić poziom oleju w układzie wspomagania
kierownicy.

Przed ponownym uruchomieniem silnika, skasować
ewentualne usterki wyświetlone na przyrządzie
diagnostycznym.

UWAGA:
Smarowanie jest bardzo ważne, ponieważ
zapobiega zniszczeniu uszczelki oraz wyciekom
zewnętrznym.

Po każdej naprawie, sprawdzić, czy nie ma
wycieku oleju napędowego z układu.
Postępować w następujący sposób:
– uruchomić i pozostawić pracujący silnik na biegu

jałowym aż do włączenia wentylatora chłodnicy,

– kilkakrotnie wcisnąć pedał gazu,
– wykonać jazdę próbną.
– wyłączyć zapłon i sprawdzić, czy nie ma wycieku

oleju napędowego.

– sprawdzić, czy wykładzina wygłuszająca nie jest

nasączona olejem napędowym.

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Sonda temperatury oleju napędowego

13B

13B-109

SILNIK P9X

Sonda temperatury oleju napędowego

NIEZBĘDNE WYPOSAŻENIE

Klucz dynamometryczny "do niewielkich

dokręceń"

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m)

Sonda temperatury oleju napędowego

2,3

WAŻNE:
Przed jakąkolwiek naprawą, należy podłączyć
przyrząd diagnostyczny, nawiązać dialog z
komputerem wtrysku i sprawdzić, czy rampa wtrysku
nie jest już pod ciśnieniem.

Zaczekać, aż spadnie temperatura paliwa.

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Osłona rampy

13B

13B-110

SILNIK G9T

Osłona rampy

WIADOMOŚCI OGÓLNE

Osłona rampy składająca się z dziewięciu części, zapewnia izolowanie układu wtrysku pod wysokim ciśnieniem i
komory silnika.

Aby właściwie spełniać swoją funkcję zabezpieczającą, osłona rampy musi koniecznie składać się z następujących
elementów:
– dwóch okładzin wygłuszających (1), które należy wymienić w przypadku ich zniszczenia lub zanieczyszczenia

olejem napędowym,

– osłony dolnej z blachy (2), zamocowanej między rampą a głowicą,
– przewodu powrotnego oleju napędowego (3), który należy wymienić w przypadku jego uszkodzenia lub

zanieczyszczenia olejem napędowym,

– gumowej osłony (4) zamocowanej na osłonie blaszanej i na pokrywie głowicy,
– dwóch bocznych przegród (5),
– dwóch spinek mocujących boczne przegrody do gumowej osłony.

Podczas wykonywania jakiejkolwiek czynności przy osłonie rampy, należy uważać, by przy ponowym montażu
wszystkie elementy składowe układu znalazły się na swoim miejscu.

OSŁONA RAMPY PEŁNI FUNKCJĘ ZABEZPIECZAJĄCĄ I WYMAGA SZCZEGÓLNEJ
STARANNOŚCI PRZY MONTAŻU.

NIEPRZESTRZEGANIE TYCH ZALECEŃ MOŻE POCIĄGNĄĆ ZA SOBĄ POWAŻNE SKUTKI
MAJĄCE WPŁYW NA BEZPIECZEŃSTWO.

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Osłona rampy

13B

13B-111

SILNIK G9T

DEMONTAŻ

Demontaż osłony rampy wymaga wcześniejszego
demontażu rampy wtrysku (patrz rozdział 13B Układ
wtrysku Diesel "Rampa wtrysku").

Odpiąć przewody pneumatyczne sterowania regulacją
ciśnienia doładowania przy dolnej, blaszanej osłonie
rampy.

Odłączyć i wyjąć przewody pneumatyczne.

Odłączyć przewód odprowadzający olej napędowy (1).

Wymontować:
– śrubę mocującą bocznego profilu 2),
– śrubę mocującą dolnej, blaszanej osłony (3),

– osłonę rampy wraz z bocznym profilem, następnie

wyjąć profil z części środkowej.

Oddzielić gumową osłonę od osłony dolnej, blaszanej.

MONTAŻ

Oczyścić mastykę na powierzchni uszczelki głowicy i
na dolnej osłonie z blachy.

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m)

Złącza przewodów wysokiego
ciśnienia

2,5 ±

± 0,3

Śruby mocujące rampę wtrysku

2,3 ±

± 0,2

Śruba kołnierza przewodu pompy-
rampy

2,5 ±

± 0,2

WAŻNE:
Przed jakąkolwiek naprawą, należy podłączyć
przyrząd diagnostyczny, nawiązać dialog z
komputerem wtrysku i sprawdzić, czy rampa wtrysku
nie jest już pod ciśnieniem.

Uważać na wysoką temperaturę paliwa.

Zamówić komplet specjalnych korków do napraw
układu wtrysku pod wysokim ciśnieniem.

NALEŻY ŚCIŚLE PRZESTRZEGAĆ PRZEPISÓW
ZACHOWANIA CZYSTOŚCI

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Osłona rampy

13B

13B-112

SILNIK G9T

Założyć ponownie gumową osłonę na dolnej,
blaszanej osłonie, ciągnąc za pięć zaczepów (4) z
gumy. Sprawdzić prawidłowe ułożenie gumowych
zaczepów.

Nałożyć środek Rhodorseal 5661 na głowicę, w
miejsce oznaczone na rysunku czarną strzałką.

Zamontować zespół osłony gumowej - dolnej osłony z
blachy na silniku zakładając śruby (3) mocujące dolnej
osłony z blachy.

Zamontować rampę wtrysku wraz z profilem, nie
dokręcając śrub mocujących rampę.

Zdjąć korki z rampy, obudowy wtryskiwaczy, pompy i
przewodów wtryskowych

Zamontować przewody wtryskowe między rampą a
wtryskiwaczami oraz między pompą a rampą,
następnie wstępnie przykręcić ręcznie aż do
zetknięcia.

Dokręcić momentem:
– 2,3 ±

± 0,2 daN.m trzy śruby mocujące rampy,

– 2,5 ±

± 0,3 daN.m złącza przewodów wtryskowych na

poziomie wtryskiwaczy i pompy wysokiego ciśnienia,

– 2,5 ±

± 0,3 daN.m złącza przewodów wtryskowych na

poziomie rampy.

Nałożyć środek Rhodorseal 5661 na głowicę, w
miejsce oznaczone na rysunku czarną strzałką.

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Osłona rampy

13B

13B-113

SILNIK G9T

Zamontować boczny profil na dolnej, blaszanej
osłonie, stosując się koniecznie do następujących
wskazówek:
– założyć dolny łącznik (5).
– naciągnąć gumowe zakończenie (6) profilu na dolną,

blaszaną osłonę.

– następnie naciągnąć górną część profilu na blaszaną

osłonę.

– założyć górny łącznik (7).
– zamontować śrubę mocującą (8) profil,
– skrócić przewód odprowadzający olej napędowy (9)

sprawdzając dokładnie, czy nie jest zatkany.

Jeśli do przewodu dostał się olej napędowy,
konieczna jest jego wymiana.

Zamontować:
– okładziny wygłuszające. Wymienić na nowe w

przypadku ich zanieczyszczenia olejem
napędowym.

Sprawdzić prawidłowe położenie oznaczenia (10)
profilu rampy (w osi przewodów wylotowych
rampy pod wysokim ciśnieniem).

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Osłona rampy

13B

13B-114

SILNIK G9T

Podłączyć wtryskiwacze i czujnik ciśnienia.

Zamontować nowy przewód odprowadzający olej
napędowy, sprawdzając, czy jego zaciski
mocujące znajdują się w odpowiednim miejscu, na
poziomie wtryskiwaczy i na końcu rampy, przy
ograniczniku ciśnienia.

Podłączyć ponownie przewód pochłaniania oparów
oleju.

Odchylić gumową osłonę do przodu i przymocować do
niej boczne ścianki uszczelniające.

Sprawdzić prawidłowe zatrzaśnięcie zacisków
spinek i właściwe ustawienie przegród gumowej
osłony.

Umocować gumową osłonę na pokrywie głowicy i na
wsporniku silnika.

Sprawdzić właściwe zamocowanie gumowej
osłony na zaciskach pokrywy głowicy i na
wsporniku silnika.

Przed ponownym uruchomieniem silnika, skasować
przy pomocy przyrządu diagnostycznego, usterki
zapisane ewentualnie w pamięci komputera wtrysku.

WAŻNE:
Sprawdzić, czy przewód powrotny oleju
napędowego jest prawidłowy założony,
wymienić go w przypadku zanieczyszczenia
olejem napędowym.

Po każdej naprawie, sprawdzić, czy nie ma
wycieku oleju napędowego z układu.

Postępować w następujący sposób:
– uruchomić i pozostawić pracujący silnik na biegu

jałowym aż do włączenia wentylatora chłodnicy,

– kilkakrotnie wcisnąć pedał gazu,
– wykonać jazdę próbną.
– wyłączyć zapłon i sprawdzić, czy nie ma wycieku

oleju napędowego.

– sprawdzić, czy wykładzina wygłuszająca nie jest

nasączona olejem napędowym.

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Potencjometr pedału gazu

13B

13B-115

SILNIKI

F9Q, G9T i P9X

Potencjometr pedału gazu

WIADOMOŚCI OGÓLNE

Potencjometr pedału przyspieszenia stanowi jeden
zespół z pedałem przyspieszenia. Jego wymiana
powoduje konieczność wymiany pedału gazu.

Istnieją dwa typy pedałów: Z punktem oporu i bez

Pojazdy wyposażone w regulator / ogranicznik
prędkości, posiadają pedał gazu z punktem oporu pod
koniec skoku pedału (Kick-down).

Punkt ten umożliwia zakończenie działania funkcji
ograniczenia prędkości w sytuacji wymagającej
gwałtownego przyśpieszenia.

UWAGA:
Możliwy jest montaż pedału z punktem oporu zamiast
pedału bez punktu oporu. Natomiast zabronione jest
montowanie pedału bez punktu oporu w miejsce
pedału posiadającego punkt oporu.

DEMONTAŻ

Odłączyć akumulator.

Nacisnąć na zaczepy (1), następnie zdjąć wykładzinę.

Demontaż:
– odłączyć złącze (2) pedału gazu,
– wymontować trzy śruby (3) mocujące pedał,
– pedał.

MONTAŻ

Wykonać czynności demontażu w odwrotnej
kolejności.

Podłączyć akumulator; wykonać konieczne
przystosowania (patrz rozdział 8).

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Potencjometr pedału gazu

13B

13B-116

SILNIKI

F9Q, G9T i P9X

Przyporządkowanie ścieżek:

Masa ścieżki 2

Masa ścieżki 1

Sygnał ścieżki 1

Zasilanie ścieżki 1

Zasilanie ścieżki 2

Sygnał ścieżki 2

Oporność ścieżki 1 = 1200 ±

± 480 Ω

Ω

Oporność ścieżki 2 = 1700 ±

± 680 Ω

Ω

UWAGA:
Usterka potencjometru położenia pedału
przyspieszenia powoduje zmianę obrotów biegu
jałowego lub biegów służących do jazdy (patrz
rozdział 13B "Korekta obrotów biegu jałowego").

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Moduł elektroniczny

13B

13B-117

SILNIKI

F9Q, G9T i P9X

Moduł elektroniczny

WIADOMOŚCI OGÓLNE

Komputer wtrysku jest umieszczony pod skrzynką
akumulatora. Aby go wymontować, niezbędny jest
demontaż skrzynki akumulatora zamocowanej trzema
niezrywalnymi śrubami.

DEMONTAŻ

Odłączyć akumulator.

Wymontować:
– dwie śruby mocujące (1) obudowę wlotu powietrza,
– obudowę filtra powietrza,
– osłonę silnika (2),
– dwie śruby mocujące (3) zbiornik płynu

hamulcowego oraz zbiornik wyrównawczy, po czym
odsunąć je na bok.

Silniki F9Q - G9T

Silnik P9X

Odłączyć:
– złącze przepływomierza powietrza (4),
– przewód pochłaniania oparów oleju (5).

Wymontować kanał dolotu powietrza (6) wyposażony
w przepływomierz. W tym celu wymontować:
– dwie śruby mocujące element do przepływomierza

powietrza,

– obejmę na tłumiku szmerów ssania, a następnie na

turbosprężarce.

NIEZBĘDNE NARZĘDZIA SPECJALISTYCZNE

Mot.1372

Przyrząd do zdejmowania śrub
niezrywalnych

UWAGA:
Przed każdym przeprogramowaniem lub
wymianą modułu elektronicznego, należy
zapisać w pamięci przyrządu diagnostycznego
kody alfanumeryczne "IMA", konfiguracje przy
naprawach (ustawienie obrotów biegu jałowego)
oraz opcje pojazdu (patrz rozdział 13B "Cechy
szczególne").

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Moduł elektroniczny

13B

13B-118

SILNIKI

F9Q, G9T i P9X

Wszystkie typy

Odpiąć mocowania (7) skrzynki przekaźników.
Odsunąć skrzynkę na bok.

Wyjąć akumulator.

Odłączyć, a następnie wymontować moduł
elektroniczny automatycznej skrzyni biegów (zależnie
od wyposażenia pojazdu).

Wymontować wspornik-złącza (8) przy skrzynce
akumulatora.

Przewiercić trzy śruby niezrywalne (9) wprowadzając
wiertło 5 mm w oś śruby.

Wymontować:
– trzy śruby mocujące skrzynkę akumulatora za

pomocą przyrządu Mot. 1372,

– skrzynkę akumulatora,
– wspornik mocujący (10) wiązkę przewodów

elektrycznych,

– nakrętki (11) mocujące moduł elektroniczny,
– moduł elektroniczny, uprzednio go odłączając.

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Moduł elektroniczny

13B

13B-119

SILNIKI

F9Q, G9T i P9X

MONTAŻ

Wykonać czynności demontażu w odwrotnej
kolejności.

Wymienić śruby niezrywalne na nowe śruby
niezrywalne.

Sprawdzić prawidłowe działanie pojazdu.

Silniki G9T - F9Q

W razie konieczności naprawić usterki, następnie
wykasować pamięć modułu elektronicznego.

Podłączyć akumulator; wykonać konieczne
przystosowania (patrz rozdział 8).

UWAGA:
Wpisać dane zachowane w pamięci przyrządu
diagnostycznego (patrz rozdział 13B "Cechy
szczególne").

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Moduł elektroniczny zasilania

13B

13B-120

SILNIK P9X

Moduł elektroniczny zasilania

DEMONTAŻ

Odłączyć:
– akumulator,
– złącze przepływomierza powietrza (1),

Odsunąć na bok wspornik złącza (2).

Wymontować kołnierz obudowy filtru powietrza (3).

Zdjąć opaskę (4) z modułu mocy.

Odłączyć złącza (5) modułu elektronicznego.

MONTAŻ

Wykonać czynności demontażu w odwrotnej
kolejności.

Włączyć zapłon i odczytać kody przyrządem
diagnostycznym.

W razie konieczności naprawić usterki, następnie
wykasować pamięć modułu elektronicznego.

Sprawdzić prawidłowe działanie pojazdu.

Podłączyć akumulator; wykonać konieczne
przystosowania (patrz rozdział 8).

UKŁAD WTRYSKU DIESEL
Lampka kontrolna wtrysku

13B

SILNIK F9Q

Lampka kontrolna wtrysku

Pojazdy są wyposażone w:
– kontrolkę grzania świec żarowych,
– dwie lampki kontrolne wtrysku,
– lampkę kontrolną stanu krytycznego temperatury płynu.

Kontrolka grzania świec wyświetla się wraz z komunikatem "grzanie świec żarowych w silniku diesel". Lampka
kontrolna usterki stopnia ważności 1 ma symbol sinusoidy, jest koloru pomarańczowego. Towarzyszy jej komunikat
"usterka wtrysku". Lampka kontrolna usterki stopnia ważności 2 ma symbol silnika, napis "stop" na czerwonym tle i
towarzyszy jej komunikat "wyłączyć zapłon". Lampka kontrolna temperatury wody ma symbol termometru, jest
koloru czerwonego. Towarzyszy jej komunikat "temperatura wody".

ZASADA WŁĄCZANIA LAMPEK KONTROLNYCH

●

Po włączeniu świec żarowych, lampka kontrolna grzania świec żarowych świeci się w trakcie fazy grzania, a
następnie gaśnie (patrz rozdział 13C "Sterowanie grzaniem świec żarowych").

●

W przypadku usterki wtrysku (stopnia ważności 1) zapala się lampka kontrolna "usterka wtrysku", co jest sygnałem,
że należy zwrócić się o pomoc do serwisu Renault). Usterkami powodującymi świecenie kontrolki są:
– usterka wewnętrzna modułu elektronicznego,
– usterka blokady rozruchu
– usterka synchronizacji prędkości obrotowej,
– usterka potencjometru przyśpieszenia,
– usterka przepływomierza powietrza,
– usterka czujnika prędkości pojazdu (patrz system ABS),
– usterka zaworu recyrkulacji gazów spalinowych,
– usterka elektrozaworu regulacji ciśnienia doładowania,
– usterka głównego przekaźnika,
– usterka wtryskiwacza,
– usterka korekty wtryskiwaczy (IMA),
– usterka zasilania czujników.

●

W przypadku wystąpienia usterki wtrysku (stopnia ważności 2) zapala się lampka kontrolna "wyłączyć zapłon".
Sygnalizuje to konieczność natychmiastowego zatrzymania pojazdu. Usterkami powodującymi świecenie kontrolki
są:
– usterka wewnętrzna modułu elektronicznego,
– usterka wtryskiwacza,
– usterka czujnika ciśnienia rampy,
– usterka regulatora ciśnienia rampy.

●

Kiedy silnik jest przegrzany, wyświetla się kontrolka stanu krytycznego temperatury płynu w silniku.

13B-121

UKŁAD WTRYSKU DIESEL
Lampka kontrolna wtrysku

13B

13B-122

SILNIK G9T

Pojazdy, w których zastosowano układ oleju napędowego pod wysokim ciśnieniem, są wyposażone w jedną lampkę
kontrolną grzania świec żarowych, dwie lampki kontrolne wtrysku i jedną lampkę kontrolną stanu krytycznego
temperatury płynu, z których wszystkie wyświetlają się na tablicy wskaźników.

ZASADA WŁĄCZANIA LAMPEK KONTROLNYCH

●

W przypadku usterki wtrysku (stopnia ważności 1) zapala się lampka kontrolna "usterka wtrysku", informując
kierowcę, że należy zwrócić się o pomoc do serwisu Renault). Usterkami powodującymi świecenie kontrolki są:
– usterka wewnętrzna modułu elektronicznego,
– usterka blokady rozruchu
– usterka synchronizacji prędkości obrotowej,
– usterka potencjometru przyśpieszenia,
– usterka przepływomierza powietrza,
– usterka czujnika prędkości pojazdu (patrz układ ABS),
– usterka zaworu recyrkulacji gazów spalinowych,
– usterka elektrozaworu regulacji ciśnienia doładowania,
– usterka głównego przekaźnika,
– usterka kluczyka, po włączeniu zapłonu,
– usterka wtryskiwacza,
– usterka korekty wtryskiwaczy (IMA),
– usterka zasilania czujników,
– usterka przepustnicy ssącej,
– usterka przepustnicy turbulencyjnej.

●

W przypadku wystąpienia usterki wtrysku (stopnia ważności (2) zapala się lampka kontrolna "wyłączyć zapłon".
Sygnalizuje to natychmiastową konieczność zatrzymania pojazdu. Usterkami powodującymi świecenie kontrolki
są:
– usterka wewnętrzna modułu elektronicznego,
– usterka wtryskiwacza,
– usterka czujnika ciśnienia rampy,
– usterka regulatora ciśnienia rampy,
– usterka synchronizacji prędkości obrotowej.

●

Lampka kontrolna krytycznej temperatury płynu chłodzącego zapala się po przekroczeniu dopuszczalnej
temperatury wody

UKŁAD WTRYSKU DIESEL
Lampka kontrolna wtrysku

13B

13B-123

SILNIK P9X

Pojazdy wyposażone w system bezpośredniego wtrysku pod wysokim ciśnieniem są wyposażone w system
informowania o usterce. Komunikaty pojawiają się na wyświetlaczu tablicy wskaźników.

ZASADA WŁĄCZANIA LAMPEK KONTROLNYCH

●

Po włączeniu świec żarowych, lampka kontrolna grzania świec żarowych świeci się w trakcie fazy grzania, a
następnie gaśnie (patrz rozdział 13 "Sterowanie grzaniem świec żarowych").

●

Podczas występowania usterki układu wtrysku (stopień ważności 1), symbol w kolorze pomarańczowym (krzywa
sinusoidalna), pojawia się wraz z pisemnym komunikatem "AWARIA WTRYSKU", po którym ukazuje się komunikat
"SERVICE". Zależnie od wyposażenia, system syntezy mowy nadaje komunikat ustny "Usterki wtrysku stopnia
ważności 1".
Usterkami powodującymi świecenie kontrolki są:
– usterka przepływomierza powietrza,
– usterka czujnika położenia zaworu wastegate,
– usterka czujnika temperatury płynu chłodzącego,
– usterka czujnika ciśnienia rampy,
– usterka czujnika ciśnienia atmosferycznego,
– usterka czujnika ciśnienia doładowania,
– usterka potencjometru pedału przyspieszenia,
– usterka czujnika prędkości obrotowej silnika,
– usterka czujnika położenia cylindra,
– usterka zaworu recyrkulacji gazów spalinowych,
– usterka napięcia zasilania przekaźnika blokady wtrysku,
– usterka elektrozaworu regulacji ciśnienia doładowania,
– usterka regulatorów ciśnienia oleju napędowego,
– usterka wtryskiwaczy,
– usterka modułu elektronicznego zasilania,
– usterka modułu elektronicznego wtrysku.

●

W przypadku usterki wtrysku (stopnia ważności 2), czerwony symbol (przedstawiający ikonę silnika i napis
"STOP") zostaje wyświetlony wraz z komunikatem "WYŁĄCZYĆ ZAPŁON" oraz "STOP". Zależnie od wyposażenia
pojazdu, system syntezy mowy nadaje komunikat "Usterki o stopniu ważności 2". W takim przypadku konieczne
jest natychmiastowe zatrzymanie pojazdu.
Usterkami powodującymi świecenie kontrolki są:
– usterka zgodności sygnału czujnika prędkości obrotowej silnika oraz czujnika położenia cylindra,
– usterka napięcia zasilania przekaźnika blokady wtrysku,
– usterka napięcia zasilania modułu elektronicznego,
– usterka regulatorów ciśnienia oleju napędowego,
– usterka wtryskiwaczy,
– usterka modułu elektronicznego zasilania,
– usterka modułu elektronicznego wtrysku.

●

Kiedy silnik jest przegrzany, na wyświetlaczu pojawia się symbol usterki temperatury płynu w silniku wraz z
pisemnym komunikatem "TEMPERATURA PŁYNU", a następnie kolejny komunikat pisemny "STOP". W takim
przypadku konieczne jest natychmiastowe zatrzymanie pojazdu.

UWAGA:
Pomarańczowa lampka kontrolna On Board Diagnostic (symbol silnika), która zapala się przy włączaniu zapłonu,
w żadnym wypadku nie powinna się palić podczas pracy silnika.

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Funkcja blokady rozruchu

13B

13B-124

SILNIKI

F9Q, G9T i P9X

Funkcja blokady rozruchu

Opisywany pojazd jest wyposażony w system blokady rozruchu sterowany przez system rozpoznawania karty
RENAULT ze zmiennym kodem dynamicznym, co wiąże się z koniecznością stosowania specjalnej metody
wymiany komputera wtrysku

WYMIANA KOMPUTERA WTRYSKU

Patrz rozdział 17B Układ wtrysku: "Komputer wtrysku" w celu zapoznania się z metodą demontażu-montażu
komputera wtrysku.
Patrz rozdział 82A "Blokada rozruchu" w celu zapoznania się z funkcjami blokady rozruchu.

Komputery wtrysku są dostarczane nie zakodowane, ale przystosowane do zapisania nowego kodu.

Przy wymianie komputera wtrysku konieczne jest wprowadzenie do komputera kodu pojazdu, a następnie
sprawdzenie, czy funkcja blokady rozruchu działa prawidłowo.

W tym celu, wystarczy na kilka sekund włączyć zapłon bez uruchamiania pojazdu,a następnie wyłączyć. Po
wyłączeniu zapłonu, funkcja blokady rozruchu jest zapewniona w ciągu około 10 sekund (czerwona kontrolka
blokady rozruchu miga).

UWAGA:
W przypadku tego typu systemu blokady rozruchu, komputer wtrysku zachowuje swój kod blokady
rozruchu na stałe.

Ponadto nie występuje w tym systemie kod awaryjny.

Zabrania się wykonywania jakichkolwiek prób z użyciem modułów elektronicznych wypożyczonych z
magazynu części zamiennych lub pochodzących z innych pojazdów, które muszą być zwrócone.

Te nie mogą być rozkodowane.

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Strategia wtrysku - Klimatyzacja

13B

13B-125

SILNIK F9Q

Strategia wtrysku - Klimatyzacja

KOMPRESOR JEST TYPU ZE ZMIENNĄ POJEMNOŚCIĄ

POŁĄCZENIE KLIMATYZACJA - KOMPUTER WTRYSKU

Komputer wtrysku steruje sprzęgłem kompresora z uwzględnieniem mocy pobieranej przez kompresor i ciśnienia
czynnika chłodzącego w układzie.

Informacje użyte do funkcji klimatyzacji są wymieniane za pośrednictwem sieci multipleksowej:
– ścieżka A A4 połączenia multipleksowego CAN L (Kabina),
– ścieżka A B4 połączenia multipleksowego CAN H (Kabina).

W momencie wciśnięcia włącznika klimatyzacji, konsola sterowania klimatyzacji zgłasza potrzebę włączenia
sprzęgła kompresora. Komputer wtrysku zezwala lub nie na włączenie sprzęgła sprężarki, a następnie steruje
działaniem zespołu wentylatora.

Gdy włączona jest klimatyzacja, prędkość obrotowa silnika nie ulega zmianie.

STRATEGIA URUCHAMIANIA SPRĘŻARKI

W niektórych warunkach pracy silnika, komputer wtrysku nie zezwala na uruchomienie sprężarki.

Strategia rozruchu silnika

Działanie sprężarki jest wstrzymane po uruchomieniu silnika, w czasie, który może wynosić od 2 sekund do
8 sekund.

Zachowanie osiągów

W przypadku znaczącej zmiany położenia pedału przyspieszenia i prędkości obrotowej silnika mniejszej niż
1400 obr/min. Również, gdy prędkość pojazdu jest mniejsza niż 110 Km/h, działanie sprężarki zostaje wstrzymane.

Zachowanie mocy silnika przy uruchamianiu pojazdu

Jeśli położenie potencjometru jest wyższe od 46 %, jeśli prędkość obrotowa silnika jest niższa od 2250 obr/min. I jeśli
prędkość pojazdu jest mniejsza niż 20 km/h (na 1. i 2. biegu), sprężarka jest odłączona.

Zabezpieczenie przed gaśnięciem silnika

Podczas puszczenia pedału, jeżeli prędkość obrotowa silnika jest mniejsza niż 740 obr/min, sprężarka zostaje
wyłączona. Sprzęgło sprężarki zostaje ponownie włączone, gdy prędkość obrotowa wzrasta.

Strategia zabezpieczenia termicznego

Sprężarka nie zostanie włączona w przypadku, gdy temperatury wody jest wyższa niż 110 °°°°C.

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Strategia wtrysku - Klimatyzacja

13B

13B-126

SILNIK F9Q

STRATEGIA ZAKAZU URUCHAMIANIA OPORNIKÓW OGRZEWANIA

Komputer wtrysku zakazuje działania oporników ogrzewania, jeśli:
– prędkość obrotowa silnika jest mniejsza od 760 obr/min,
– prędkość obrotowa silnika jest większa niż 820 obr/min.

Działanie oporników ogrzewania jest również wstrzymane przez pewien czas po rozruchu silnika zależnie od
temperatury płynu w silniku.

Temperatura płynu w

°°°°C ±

± 1 °°°°C

-30

-20

-10

-5

Czas w sekundach

(sek.)

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Strategia wtrysku - Klimatyzacja

13B

13B-127

SILNIK G9T

KOMPRESOR O ZMIENNEJ POJEMNOŚCI

POŁĄCZENIE KLIMATYZACJA - KOMPUTER WTRYSKU

Komputer wtrysku steruje sprzęgłem kompresora z uwzględnieniem mocy pobieranej przez kompresor i ciśnienia
czynnika chłodzącego w układzie.

Kiedy naciskany jest przełącznik klimatyzacji, układ sterowania klimatyzacją zgłasza potrzebę włączenia sprężarki.
Komputer wtrysku zezwala lub nie na włączenie sprzęgła sprężarki, następnie steruje pracą wentylatora.

Gdy włączona jest klimatyzacja, prędkość obrotowa silnika nie ulega zmianie.

STRATEGIA URUCHAMIANIA SPRĘŻARKI

W niektórych warunkach pracy silnika, komputer wtrysku nie zezwala na uruchomienie sprężarki.

Strategia rozruchu silnika

Działanie sprężarki jest wstrzymane po włączeniu silnika, przez około 2 do 8 sekund.

Zachowanie osiągów

Przy znacznej zmianie położenia pedału przyspieszenia, przy prędkości obrotowej silnika poniżej
3000 obr/min i przy prędkości pojazdu mniejszej niż 110 km/h, działanie sprężarki zostaje wstrzymane.

Zachowanie mocy silnika przy uruchamianiu pojazdu

Jeżeli położenie potencjometru jest większe niż 46 %, prędkość obrotowa silnika przekracza 2250 obr/min i
prędkość pojazdu jest niższa niż 20 km/h, (na 1. biegu), działanie sprężarki klimatyzacji zostaje wstrzymane.

Zabezpieczenie przed gaśnięciem silnika

W przypadku puszczenia pedału, jeżeli prędkość obrotowa silnika jest mniejsza niż 675 obr/min, sprężarka zostaje
wyłączona. Sprężarki zostaje ponownie włączona, gdy prędkość obrotowa wzrasta.

Strategia zabezpieczenia termicznego

Sprężarka nie zostanie włączona w przypadku, gdy temperatury wody jest wyższa niż 110 °°°°C.

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Strategia wtrysku - Klimatyzacja

13B

13B-128

SILNIK G9T

Opisywany pojazd jest wyposażony w oporniki ogrzewania w bloku klimatyzacji, który znajduje się pod pojazdem.
Oporniki ogrzewania służą do ogrzewania powietrza, które jest następnie kierowane do kabiny.

Kiedy oporniki ogrzewania są włączone, komputer wtrysku przyjmuje zwiększoną wartość obrotów biegu jałowego.
Wartość ta jest rzędu 900 obr/min.

STRATEGIE WŁĄCZANIA OPORNIKÓW OGRZEWANIA

W niektórych fazach działania, komputer wtrysku wstrzymuje działanie oporników ogrzewania.

Strategia rozruchu silnika

Działanie oporników ogrzewania jest wstrzymane po uruchomieniu silnika przez 14 sekund.

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Strategia wtrysku - Klimatyzacja

13B

13B-129

SILNIK P9X

POŁĄCZENIE KOMPUTER WTRYSKU - KOMPUTER KLIMATYZACJI

Sprężarka jest typu ze zmienną pojemnością

Komputer wtrysku zezwala lub nie na sterowanie sprężarki klimatyzacji w zależności od informacji dostarczonych
przez moduł elektroniczny klimatyzacji oraz od aktualnych warunków pracy silnika.

Wymiana informacji wykorzystywanych dla potrzeb związanych z tą funkcją odbywa się za pośrednictwem sieci
multipleksowej:
– ścieżka A 67 połączenia multipleksowego CAN H,
– ścieżka A 48 połączenia multipleksowego CAN L.

W momencie włączania klimatyzacji, sterowanie zgłasza potrzebę włączenia kompresora. Komputer wtrysku
zezwala lub nie na włączenie kompresora, steruje zespołem wentylatora i przyjmuje wartość zwiększonych obrotów
biegu jałowego. Wartość jest rzędu 750 obr/min.

STRATEGIA URUCHAMIANIA SPRĘŻARKI

W niektórych warunkach pracy silnika, komputer wtrysku nie zezwala na uruchomienie sprężarki.

Strategia rozruchu silnika

Działanie kompresora jest uniemożliwione po rozruchu silnika przez 5 sekund.

Zachowanie osiągów

Przy znaczącej zmianie położenia pedału przyśpieszenia (różnica nacisku na pedał większa niż 35 % ), jeżeli
prędkość obrotowa silnika wynosi poniżej 2900 obr/min, i jeśli prędkość pojazdu jest mniejsza niż 50 km/h,
działanie sprężarki jest zakazane.

Strategia zabezpieczenia termicznego

Kompresor nie działa jeżeli temperatura wody jest wyższa niż 105°°°°C.

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Strategia wtrysku - Klimatyzacja

13B

13B-130

SILNIK P9X

Kiedy oporniki ogrzewania są włączone, komputer wtrysku przyjmuje zwiększoną wartość obrotów biegu jałowego.
Wartość ta jest rzędu 900 obr/min.

STRATEGIE WŁĄCZANIA OPORNIKÓW OGRZEWANIA

W niektórych fazach działania, komputer wtrysku wstrzymuje działanie oporników ogrzewania.

Strategia rozruchu silnika

Działanie oporników ogrzewania jest wstrzymane po uruchomieniu silnika przez 20 sekund.

Strategia zachowania osiągów przy dużych obciążeniach

Przy dużym obciążeniu na niskich obrotach, oporniki ogrzewania zostają wyłączone.

Warunki wejściowe

●

Prędkość obrotowa silnika poniżej 600 obr/min

●

I prędkość pojazdu mniejsza niż 5 km/h

●

I różnica położenia pedału

większa niż 55 %

Warunki wejściowe

●

Prędkość obrotowa silnika poniżej 1500 obr/min

●

I prędkość pojazdu mniejsza niż 2 km/h

●

I różnica położenia pedału

większa niż 27 %

Warunki wyjściowe

●

Prędkość obrotowa silnika mniejsza niż 500 obr/min

●

I prędkość pojazdu mniejsza niż 1 km/h

●

I różnica położenia pedału

większa niż 45 %

Warunki wyjściowe

●

Prędkość obrotowa silnika mniejsza niż
1800 obr/min

●

I prędkość pojazdu mniejsza niż 10 km/h

●

I różnica położenia pedału

większa niż 10 %

Strategia zachowania osiągów przy manewrowaniu na pochyłości

Aby pomóc przy manewrowaniu na pochyłości, oporniki ogrzewania zostają wyłączone.

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Korekta obrotów biegu jałowego

13B

13B-131

SILNIK F9Q

Korekta obrotów biegu jałowego

KOREKTA USTAWIENIA OBROTÓW BIEGU
JAŁOWEGO ZALEŻNIE OD TEMPERATURY
PŁYNU

We wszystkich przypadkach korekta prędkości
obrotowej silnika zostaje wyłączona 3 minuty po
włączeniu silnika.

X : Prędkość obrotowa silnika w obr/min
Y : Temperatura wody w °°°°C

KOREKTA OBROTÓW BIEGU JAŁOWEGO
PODCZAS AWARII POTENCJOMETRU

Jeżeli potencjometr pedału przyśpieszenia jest
uszkodzony (oba obwody), obroty biegu jałowego
zostają ustawione na 1200 obr/min.

W przypadku braku zgodności między informacjami z
potencjometru pedału przyśpieszenia a informacją
czujnika hamulca, prędkość obrotowa jest ustawiona
na 1250 obr/min.

KOREKTA OBROTÓW BIEGU JAŁOWEGO
PODCZAS JAZDY

Prędkość obrotowa biegu jałowego podczas jazdy
wynosi 840 obr/min na 1. i 2. biegu, a 870 obr/min w
czasie jazdy z prędkością ponad 2,5 km/h i z
przełożeniem skrzyni biegów wyższym niż 2. bieg.

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Korekta obrotów biegu jałowego

13B

13B-132

SILNIK G9T

KOREKTA USTAWIENIA OBROTÓW BIEGU
JAŁOWEGO ZALEŻNIE OD TEMPERATURY
PŁYNU

We wszystkich przypadkach korekta prędkości
obrotowej silnika zostaje wyłączona 3 minuty po
włączeniu silnika.

X : Prędkość obrotowa silnika w obr/min
Y : Temperatura płynu w °C

KOREKTA OBROTÓW BIEGU JAŁOWEGO
PODCZAS AWARII POTENCJOMETRU

Jeżeli potencjometr pedału przyśpieszenia jest
uszkodzony (oba obwody), obroty biegu jałowego
zostają ustawione na 1200 obr/min.

W przypadku braku zgodności między informacjami z
potencjometru pedału przyśpieszenia a informacją
czujnika hamulca, prędkość obrotowa jest ustawiona
na 1250 obr/min.

KOREKTA OBROTÓW BIEGU JAŁOWEGO
PODCZAS JAZDY

Obroty biegu jałowego podczas jazdy wynoszą
850 obr/min, gdy pojazd jedzie z prędkością ponad
2,5 km/h.

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Korekta obrotów biegu jałowego

13B

13B-133

SILNIK P9X

KOREKTA USTAWIENIA OBROTÓW BIEGU
JAŁOWEGO ZALEŻNIE OD TEMPERATURY
PŁYNU

X : Prędkość obrotowa silnika w obr/min
Y : Temperatura płynu w °°°°C
A : Bez klimatyzacji
B : Z klimatyzacją

KOREKTA USTAWIENIA OBROTÓW BIEGU
JAŁOWEGO W PRZYPADKU AWARII
POTENCJOMETRU PEDAŁU PRZYSPIESZENIA

Jeśli potencjometr pedału gazu jest uszkodzony,
prędkość obrotowa biegu jałowego jest utrzymywana
na poziomie 1000 obr/min.

W przypadku braku zgodności między informacjami z
potencjometru pedału przyśpieszenia a informacją
czujnika hamulca, prędkość obrotowa jest ustawiona
na 1000 obr/min.

KOREKTA OBROTÓW BIEGU JAŁOWEGO W
PRZYPADKU USTERKI ELEMENTU
WYPOSAŻENIA SILNIKA

W przypadku usterki, zwarcia lub niezgodności
sygnału elementu wyposażenia silnika, prędkość
obrotowa silnika zostaje ustalona na 1000 obr/min
(patrz Podręcznik Napraw Diagnostyka
"Interpretacja usterek").

KOREKTA PRĘDKOŚCI OBROTOWEJ SILNIKA W
ZALEŻNOŚCI OD STANU ŁADOWANIA
AKUMULATORA

Zadaniem tej funkcji jest wyrównanie spadku napięcia
spowodowanego włączeniem ogrzewania tylnej szyby.

X : Prędkość obrotowa silnika w obr/min
Y : Napięcie akumulatora w V

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Regulowanie i ograniczanie prędkości

13B

13B-134

SILNIKI

F9Q i G9T

Regulowanie i ograniczanie prędkości

WIADOMOŚCI OGÓLNE

Regulacja prędkości: pozwala na utrzymanie prędkości wybranej przez kierowcę. Funkcja może być w każdej
chwili wyłączona poprzez nacisk na pedał hamulca, sprzęgła lub na jeden z przycisków systemu.

Ograniczenie prędkości: umożliwia kierowcy wyznaczenie maksymalnej prędkości. Po przekroczeniu tej prędkości
pedał gazu staje się nieaktywny. Wybrane ograniczenie prędkości może być wyłączone w każdej chwili poprzez
przekroczenie punktu oporu w pedale gazu.

Stan regulatora / ogranicznika prędkości jest wyświetlany na tablicy rozdzielczej:
– Zielone światełko: regulator włączony.
– Bursztynowe światełko: ogranicznik włączony.
– Miganie wyświetlanej prędkości: żądana prędkość nie może być utrzymana (na przykład stromy zjazd).

Do zarządzania tymi funkcjami, komputer wtrysku
otrzymuje ścieżkami:
– A F2 : Włączenie / Wyłączenie ogranicznika

prędkości

– A D2 : Włączenie / Wyłączenie regulatora prędkości
– A B2 : Zasilanie przycisków sterujących na

kierownicy

– A A2 : Sygnał elementu sterowania na kierownicy
– A F3 : Wejście włącznika świateł stop przy

otwieraniu obwodu

– A E2 : Wejście czujnika położenia sprzęgła (zależnie

od wersji)

– A E1 : zasilanie potencjometru 1 pedału
– A H2 : Zasilanie potencjometru 2 pedału
– A B3 : Masa potencjometru pedału 1
– A A3 : Masa potencjometru pedału 2
– A C1 : Sygnał potencjometru pedału 1
– A F1 :Sygnał potencjometru pedału 2
– A A4 : Sieć multipleksowa can L (kabina)
– A B4 : Sieć multipleksowa can H (kabina)
– B A1 : Połączenia multipleksowe CAN H (silnika),

jeśli automatyczna skrzynia biegów

– B B1 : Połączenia multipleksowe CAN L (silnika),

jeśli automatyczna skrzynia biegów

Informacje, które komputer wtrysku otrzymuje z sieci
multipleksowej to:
– Prędkość pojazdu (system ABS).
– Sygnał włącznika świateł Stop przy zamknięciu

(system ABS).

– Aktualne przełożenie (Automatyczna skrzynia

biegów)

Komputer wtrysku wysyła za pośrednictwem sieci
multipleksowej:
– wartości zadane prędkości regulowanej lub

ograniczonej do tablicy wskaźników.

– Polecenie wyświetlenia kontrolki (bursztynowej,

zielonej lub migającej).

– informacje o zmianie biegów ze skrzyni biegów

(zależnie od wersji).

Komputer wtrysku otrzymuje:

●

informacje pochodzące z pedału gazu

●

informację z czujnika pedału hamulca

●

informację z czujnika pedału sprzęgła

●

informacje z przełącznika Włączony/Wyłączony

●

informacje elementów sterujących na kierownicy

●

informacje z modułu elektronicznego systemu ABS

●

informacje z modułu elektronicznego automatycznej
skrzyni biegów.

Przy pomocy tych informacji komputer wtrysku steruje
wtryskiwaczami elektromagnetycznymi w taki sposób,
by utrzymać prędkość zadaną w przypadku regulacji
prędkości i by nie przekroczyć zadanej prędkości w
przypadku ograniczenia prędkości.

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Regulowanie i ograniczanie prędkości

13B

13B-135

SILNIK P9X

WIADOMOŚCI OGÓLNE

Ograniczenie prędkości: umożliwia kierowcy wyznaczenie maksymalnej prędkości. Po jej przekroczeniu pedał
gazu zostaje odłączony. Wybrane ograniczenie prędkości może być wyłączone w każdej chwili poprzez
przekroczenie punktu oporu w pedale gazu.

Stan regulatora / ogranicznika prędkości jest sygnalizowany lampką kontrolną na tablicy wskaźników:
– Zielone światełko: regulator włączony.
– Bursztynowe światełko: ogranicznik włączony.
– Lampka kontrolna miga: zadana prędkość nie może być utrzymana (na przykład: zjazd z pochyłości).

Aby móc sterować tymi funkcjami, komputer wtrysku
odbiera informacje na ścieżkach:
– A 23: Włączanie - Wyłączanie Ogranicznik prędkości
– A 81: Włączanie - Wyłączanie Regulator prędkości
– A 11: Masa przycisków sterujących na kierownicy
– A 10: Sygnał przycisków sterujących na kierownicy
– A 21: Sygnał włącznika świateł stop przy otwieraniu

obwodu

– A 7: Zasilanie potencjometru pedału 1
– A 26: Zasilanie potencjometru pedału 2
– A 31: Masa potencjometru pedału 1
– A 11: Masa potencjometru pedału 2
– A 27: Sygnał potencjometru pedału 1
– A 8: Sygnał potencjometru pedału 2
– A 48: Połączenia multipleksowe CAN L
– A 67: Połączenia multipleksowe CAN H

Informacje, które otrzymuje komputer wtrysku z sieci
multipleksowej to:
– Prędkość pojazdu (system ABS).
– Sygnał włącznika świateł Stop przy zamknięciu

(system ABS).

– Włączone przełożenie automatycznej skrzyni

biegów.

Komputer wtrysku wysyła za pośrednictwem sieci
multipleksowej:
– wartości zadane prędkości regulowanej lub

ograniczonej do tablicy wskaźników.

– Polecenie wyświetlenia kontrolki (bursztynowej,

zielonej lub migającej).

– Informacje związane ze zmianą przełożenia

automatycznej skrzyni biegów.

Komputer wtrysku otrzymuje:

●

informacje pochodzące z pedału gazu

●

informację z czujnika pedału hamulca

●

informacje z przełącznika włączenia-wyłączenia

●

informacje elementów sterujących na kierownicy

●

informacje z modułu elektronicznego systemu ABS

●

informacje z modułu elektronicznego automatycznej
skrzyni biegów.

Przy pomocy tych informacji komputer wtrysku steruje
wtryskiwaczami elektromagnetycznymi tak, by
utrzymać prędkość zadaną w przypadku regulacji
prędkości i by nie przekroczyć zadanej prędkości w
przypadku ograniczenia prędkości.

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Regulowanie i ograniczanie prędkości

13B

13B-136

SILNIKI

F9Q, G9T i P9X

DZIAŁANIE REGULATORA PRĘDKOŚCI

Warunki wejściowe:

●

przełącznik "regulacji prędkości", (kontrolka
wyświetlana na "zielono")

●

prędkość pojazdu 30 km/h minimum, 200 km/h
maksimum (wartość podana orientacyjnie)

●

lampka kontrolna regulatora wyświetlona (kolor
zielony)

●

naciśnięcie na przycisk "+", "-" lub "résume"

Wyłączanie:

●

wciśnięcie pedału przyspieszenia (chwilowe wyjście)

●

wciśnięcie pedału hamulca lub sprzęgła

●

naciśnięcie na "0"

●

przełącznik na "wyłączenie"

●

ingerencja systemu kontroli toru jazdy

DZIAŁANIE OGRANICZNIKA PRĘDKOŚCI

Włączanie:

●

przełącznik na "ogranicznik prędkości"

●

prędkość pojazdu 30 km/h minimum, 200 km/h
maksimum (wartość podana orientacyjnie)

●

wyświetlona kontrolka ogranicznika (bursztynowa)

●

naciśnięcie na przycisk "+", "-" lub "résume"

Wyłączanie:

●

mocne naciśnięcie na pedał przyśpieszenia
(przejście punktu oporu)

●

naciśnięcie na "0"

●

przełącznik na "wyłączenie"

●

dźwignia biegów w położeniu "Neutralne" lub
"Parking" w przypadku automatycznej skrzyni
biegów lub "Położenie neutralne" w przypadku
mechanicznej skrzyni biegów

UWAGA:
Miganie wyświetlanej prędkości informuje kierowcę o
braku możliwości utrzymania ustawionej wartości.

Awaryjny tryb pracy
W przypadku usterki lub nieprawidłowego działania:
Systemu kontroli toru jazdy, układu wtrysku, systemu
zapobiegającego blokowaniu kół ABS.
Nie ma możliwości włączenia systemów regulacji -
ograniczania prędkości.

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Centralny system kontroli temp. wody

13B

13B-137

SILNIK F9Q

Centralny system kontroli temp. wody

Sonda temperatury płynu (1) (wykorzystywana w
układzie wtrysku i do wskazywania temperatury płynu
na tablicy wskaźników) to sonda o trzech ścieżkach:
dwie z nich przekazują informacje o temperaturze
płynu do modułu elektronicznego (ścieżki B E1 i B
K3,) a 1 ścieżka do wskaźnika temperatury na tablicy
wskaźników.

Opisywany system umożliwia sterowanie
wentylatorem chłodnicy przez komputer wtrysku.
Składa się z jednej tylko sondy temperatury płynu,
która służy dla układu wtrysku, wentylatora chłodnicy,
wskaźnika temperatury i lampki kontrolnej temperatury
na tablicy wskaźników.

DZIAŁANIE

komputer wtrysku, zależnie od temperatury płynu,
steruje:
– układem wtrysku,
– przekaźnikami wentylatora chłodnicy:

●

zespół wentylatora jest włączany z małą
prędkością, jeżeli temperatura wody przekracza
99 °°°°C i wyłączany, gdy temperatura spadnie
poniżej 96 °°°°C.

●

zespół wentylatora obraca się na dużej szybkości
jeżeli temperatura wody przekracza 102°°°°C i
zatrzymuje się gdy temperatura spadnie poniżej
99°°°°C.

●

zespół wentylatora może być sterowany (na małej
prędkości) na potrzebę klimatyzacji.

LAMPKA KONTROLNA TEMPERATURY PŁYNU

Lampka kontrolna jest sterowana przez komputer
wtrysku za pośrednictwem sieci multipleksowej.

Włączenie lampki następuje w przypadku
przekroczenia temperatury płynu 120 °°°°C, lampka
gaśnie, gdy temperatura spada poniżej 115 °°°°C.

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Centralny system kontroli temp. wody

13B

13B-138

SILNIK G9T

Sonda temperatury płynu (1) (wykorzystywana w
układzie wtrysku i do wskazywania temperatury płynu
na tablicy wskaźników) to sonda o trzech ścieżkach:
dwie ścieżki przekazują informacje o temperaturze
płynu do modułu elektronicznego (ścieżki B E1 i
B K3), a jedna ścieżka do wskaźnika temperatury na
tablicy wskaźników.

DZIAŁANIE

Komputer wtrysku, zależnie od temperatury płynu,
steruje:
– układem wtrysku,
– przekaźnik zespołu wentylatora:

●

zespół wentylatora jest włączany z małą
prędkością, jeżeli temperatura wody przekracza
99 °°°°C i wyłączany, gdy temperatura spadnie
poniżej 96 °°°°C.

●

zespół wentylatora pracuje na dużej prędkości jeśli
temperatura wody przekracza 102 °°°°C i zostaje
wyłączony jeśli temperatura spada poniżej 99 °°°°C,

●

zespół wentylatora może być włączony (na małej
prędkości) dla potrzeb funkcji klimatyzacji.

LAMPKA KONTROLNA TEMPERATURY PŁYNU

Lampka kontrolna jest sterowana przez komputer
wtrysku za pośrednictwem sieci multipleksowej.

Włączenie lampki następuje w przypadku
przekroczenia temperatury płynu 120 °°°°C, lampka
gaśnie, gdy temperatura spada poniżej 115 °°°°C.

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Centralny system kontroli temp. wody

13B

13B-139

SILNIK P9X

Czujnik temperatury płynu (244) (wtrysk i wskaźnik
temperatury płynu na tablicy wskaźników).

Informacja o temperaturze wody jest przekazywana na
tablicę wskaźników przez komputer wtrysku (za
pośrednictwem sieci multipleksowej).

DZIAŁANIE

komputer wtrysku, zależnie od temperatury płynu,
steruje:
– układem wtrysku,
– przekaźnikami wentylatora chłodnicy:

●

zespół wentylatora jest włączany z małą
prędkością, jeżeli temperatura wody przekracza
99 °°°°C i wyłączany, gdy temperatura spadnie
poniżej 96 °°°°C,

●

zespół wentylatora pracuje na dużej prędkości jeśli
temperatura wody przekracza 102 °°°°C i zostaje
wyłączony jeśli temperatura spada poniżej 99 °°°°C,

●

zespół wentylatora może być sterowany dla układu
klimatyzacji.

LAMPKA KONTROLNA TEMPERATURY WODY
(wspólna z lampką kontrolną usterki układu
wtrysku)

Lampka jest sterowana przez moduł elektroniczny,
poprzez sieć multipleksową.

Włączana jest, kiedy temperatura płynu przekracza
120 °°°°C i wyłącza się przy temperaturze 117 °°°°C.

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Urządzenie antyperkolacyjne

13B

13B-140

SILNIK P9X

Urządzenie antyperkolacyjne

ZASADA DZIAŁANIA

System antyperkolacyjny jest sterowany bezpośrednio przez komputer wtrysku.

Informacja o temperaturze płynu jest odbierana z czujnika temperatury płynu w układzie wtrysku (patrz rozdział 13B
"Centralny System Kontroli Temperatury Płynu).

Po wyłączeniu zapłonu, komputer wtrysku przechodzi do trybu czuwania na 2 minuty.

Jeżeli temperatura płynu przekracza próg 112 °°°°C, zasilany jest przekaźnik małej prędkości wentylatora.

Jeżeli temperatura spada poniżej 105°°°°C, przekaźnik zespołu wentylatora jest odłączany (działanie zespołu
wentylatora nie może trwać dłużej niż 10 minut).

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Przeznaczenie ścieżek modułu elektronicznego

13B

13B-141

SILNIK F9Q

Przeznaczenie ścieżek modułu elektronicznego

PRZEZNACZENIE WEJŚĆ I WYJŚĆ Z KOMPUTERA WTRYSKU

PRO16020

ZŁĄCZE A (złącze szare)

A3
A4

B3
B4

C1
C3
D2

E1
E2
F1
F2
F3

←

---

→←

---

→←

←

→←

←

---
←
←
←
←

---

Sygnał czujnika elementów sterujących regulatora -
ogranicznika prędkości
Masa potencjometru pedału (ścieżka 2)
POŁĄCZENIE MULTIPLEKSOWE CAN L Moduł zespolony w
kabinie
Zasilanie elementów sterujących regulatora - ogranicznika
prędkości
Masa potencjometru pedału (ścieżka 1)
POŁĄCZENIE MULTIPLEKSOWE CAN H Moduł zespolony
w kabinie
Sygnał potencjometru pedału (ścieżka 1)
DIAGNOSTYKA
Włączenie/Wyłączenie regulatora prędkości lub funkcji
kontroli odstępu
Zasilanie potencjometru pedału (ścieżka 1)
Informacja o położeniu sprzęgła
Sygnał potencjometru pedału (ścieżka 2)
Włączenie / Wyłączenie ogranicznika prędkości
Informacja z hamulca (przełącznik stop przy otwieraniu
obwodu)
Zasilanie potencjometru pedału (ścieżka 2)

ZŁĄCZE B (złącze brązowe)

B3
C1
C2

C3
D1
D3
D4
E1
E3
F2

G1
G2
G3
H2
H3
H4
J2
J3
K3
L1
L2
L3
L4
M1

M2
M3
M4

---

←
←
←

→
←
←
→
---
---
---

---
---
←
---
←
←
---
←
←
→
→
---
---
→

---
---
---

Masa potencjometru położenia zaworu recyrkulacji gazów
spalinowych
Wejście diagnostyki świec
Sygnał czujnika ciśnienia doładowania
Sygnał potencjometru położenia zaworu recyrkulacji gazów
spalinowych
Sterowanie przekaźnikiem grzania świec żarowych
Sygnał czujnika ciśnienia oleju napędowego
Sygnał czujnika temperatury powietrza
Sterowanie przekaźnikiem zasilania (power latch)
Masa czujnika temperatury płynu
+ Po wyłączeniu zapłonu
Zasilanie potencjometru położenia zaworu recyrkulacji gazów
spalinowych
Masa czujnika temperatury paliwa
Zasilanie przepływomierza powietrza
Sygnał czujnika prędkości obrotowej silnika
Zasilanie czujnika ciśnienia oleju napędowego
Sygnał czujnika prędkości obrotowej silnika
Sygnał przepływomierza powietrza
Zasilanie czujnika ciśnienia doładowania
Sygnał temperatury paliwa
Sygnał sondy temperatury płynu
Sterowanie regulatorem ciśnienia
Sterowanie elektrozaworem regulacji ciśnienia doładowania
Masa mocy
Masa mocy
Wyjście sterowania elektrozaworem recyrkulacji gazów
spalinowych
+ po przekaźniku
+ po przekaźniku
Masa mocy

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Przeznaczenie ścieżek modułu elektronicznego

13B

13B-142

SILNIK F9Q

PRZEZNACZENIE WEJŚĆ I WYJŚĆ Z KOMPUTERA WTRYSKU

PRO16020

ZŁĄCZE C (złącze czarne)

A3
A4
B3
B4

C1
F4
K4
L1
L2
L3
L4
M1
M2
M3
M4

→

---
---
---
→

---
→
←
→
---
---
→
→
→
---
---

Sterowanie przekaźnikiem wolnego biegu zespołu
wentylatora
Masa przepływomierza powietrza
Masa czujnika ciśnienia doładowania
Masa czujnika ciśnienia oleju napędowego
Sterowanie przekaźnikiem szybkiego biegu zespołu
wentylatora
Masa czujnika wałka rozrządu
Sterowanie elektrozaworem zatrzymania silnika
Sygnał czujnika położenia wałka rozrządu
Sterowanie wtryskiwaczem 4
Zasilanie wtryskiwacza 3
Zasilanie wtryskiwacza 2
Sterowanie wtryskiwaczem 2
Sterowanie wtryskiwaczem 1
Sterowanie wtryskiwaczem 3
Zasilanie wtryskiwacza 1
Zasilanie wtryskiwacza 4

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Przeznaczenie ścieżek modułu elektronicznego

13B

13B-143

SILNIK G9T

PRZEZNACZENIE WEJŚĆ I WYJŚĆ Z KOMPUTERA WTRYSKU

PRO16020

ZŁĄCZE A (szare)

A3
A4

B3
B4

C1
C3
D2
E1
E2
F1
F2
F3

←

---

→←

---

→←

←

→←

←
---
←
←
←
←

---

Sygnał czujnika elementów sterujących regulatora -
ogranicznika prędkości
Masa potencjometru pedału (ścieżka 2)
POŁĄCZENIE MULTIPLEKSOWE CAN L Moduł zespolony w
kabinie
Zasilanie elementów sterujących regulatora - ogranicznika
prędkości
Masa potencjometru pedału (ścieżka 1)
POŁĄCZENIE MULTIPLEKSOWE CAN H Moduł zespolony w
kabinie
Sygnał potencjometru pedału (ścieżka 1)
DIAGNOSTYKA
Włączenie / Wyłączenie regulatora prędkości
Zasilanie potencjometru pedału (ścieżka 1)
Informacja o położeniu sprzęgła
Sygnał potencjometru pedału (ścieżka 2)
Włączenie - Wyłączenie ogranicznika prędkości
Informacja z hamulca (przełącznik stop przy otwieraniu
obwodu)
Zasilanie potencjometru pedału (ścieżka 2)

ZŁĄCZE B (brązowe)

B3
C1
C2

C3
D1
D3
D4
E1
E3
F2

G1
G2
G3
H2
H3
H4
J2
J3
K3
L1
L2
L3
L4
M1

M2
M3
M4

→←

---

←
←
←

→
←
←
→
---
---
---

---
---
←
---
←
←
---
←
←
→
→
---
---
→

---
---
---

POŁĄCZENIE MULTIPLEKSOWE CAN H Silnika (wyłącznie
automatyczna skrzynia biegów)
POŁĄCZENIE MULTIPLEKSOWE CAN L Silnika (wyłącznie
automatyczna skrzynia biegów)
Masa potencjometru położenia zaworu recyrkulacji gazów
spalinowych
Wejście diagnostyki świec żarowych
Sygnał czujnika ciśnienia doładowania
Sygnał potencjometru położenia zaworu recyrkulacji gazów
spalinowych
Sterowanie przekaźnikiem grzania świec żarowych
Sygnał czujnika ciśnienia oleju napędowego
Sygnał czujnika temperatury powietrza
Sterowanie przekaźnikiem zasilania (power latch)
Masa czujnika temperatury płynu
+ Po wyłączeniu zapłonu
Zasilanie potencjometru położenia zaworu recyrkulacji gazów
spalinowych
Masa czujnika temperatury paliwa
Zasilanie przepływomierza powietrza
Sygnał czujnika prędkości obrotowej silnika
Zasilanie czujnika ciśnienia oleju napędowego
Sygnał czujnika prędkości obrotowej silnika
Sygnał przepływomierza powietrza
Zasilanie czujnika ciśnienia doładowania
Sygnał temperatury paliwa
Sygnał sondy temperatury płynu
Sterowanie regulatorem ciśnienia
Sterowanie elektrozaworem regulacji ciśnienia doładowania
Masa mocy
Masa mocy
Wyjście sterowania elektrozaworem recyrkulacji gazów
spalinowych
+ po przekaźniku
+ po przekaźniku
Masa mocy

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Przeznaczenie ścieżek modułu elektronicznego

13B

13B-144

SILNIK G9T

PRZEZNACZENIE WEJŚĆ I WYJŚĆ Z KOMPUTERA WTRYSKU

PRO16020

ZŁĄCZE C (czarne)

A1
A2

A3
A4
B3
B4

C1
F4
H4

K4
L1
L2
L3
L4
M1
M2
M3
M4

→
→

---
---
---
→

---
→
→

←
→
---
---
→
→
→
---
---

Sterowanie pompy tłoczącej
Sterowanie przekaźnikiem wolnego biegu zespołu
wentylatora
Masa przepływomierza powietrza
Masa czujnika ciśnienia doładowania
Masa czujnika ciśnienia oleju napędowego
Sterowanie przekaźnikiem szybkiego biegu zespołu
wentylatora
Masa czujnika oznaczenia cylindra
Sterowanie elektrozaworem zatrzymania silnika
Sterowanie elektrozaworem przepustnicy turbulencyjnej
(elektrozawór efektu zawirowania)
Sygnał czujnika oznaczenia cylindra
Sterowanie wtryskiwaczem 4
Zasilanie wtryskiwacza 3
Zasilanie wtryskiwacza 2
Sterowanie wtryskiwaczem 2
Sterowanie wtryskiwaczem 1
Sterowanie wtryskiwaczem 3
Zasilanie wtryskiwacza 1
Zasilanie wtryskiwacza 4

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Przeznaczenie ścieżek modułu elektronicznego

13B

13B-145

SILNIK P9X

PRZEZNACZENIE ŚCIEŻEK BLOKU ELEKTRONICZNEGO

ZŁĄCZE A

A1
A2
A3
A4
A5
A6
A7
A8
A10

A11

A18
A19
A21
A23

A24
A26

A27
A29
A30
A31
A38
A39
A42
A44
A45
A46
A48
A49

A50
A63
A64
A65
A66

A67
A68

A76
A81

---
---
---
---
---

→←

---
←
---

---

→
→
←
←

---
---

←
←
←
---
→

→←

→
→
→
→
→
←

→←

→
→
→
←

→←

←

→
←

Zasilanie + po przekaźniku blokady wtrysku
Zasilanie + po przekaźniku blokady wtrysku
Masa
Masa
Masa
Gniazdo diagnostyczne
Zasilanie + 5 V potencjometru pedału gazu ścieżka nr 1
Sygnał potencjometru pedału przyspieszenia ścieżki nr 2
Sterowanie regulatora-ogranicznika prędkości na
kierownicy
Masa czujnika temperatury powietrza wlotowego,
przepływomierza powietrza, potencjometru pedału
przyspieszenia ścieżki nr 2 oraz sterowania regulatora-
ogranicznika prędkości
Sterowanie przekaźnikiem wentylatora (mała prędkość)
Sterowanie modułem grzania wstępnego
Sygnał włącznika świateł Stop
Sterowanie Włączaniem - Wyłączaniem ogranicznika
prędkości
+ 12 V po zapłonie
Zasilanie + 5 V potencjometru pedału gazu ścieżka nr 2 i
przepływomierza powietrza
Sygnał potencjometru pedału przyspieszenia ścieżki nr 1
Sygnał sondy temperatury powietrza wlotowego
Sygnał przepływomierza powietrza
Masa potencjometru pedału przyspieszenia ścieżki nr 1
Sterowanie przekaźnikiem wentylatora (duża prędkość)
Gniazdo diagnostyczne
Sterowanie + rozrusznika (Moduł Zespolony w Kabinie)
Sterowanie wtryskiwacza nr 5 (moduł zasilania)
Sterowanie wtryskiwacza nr 3 (moduł zasilania)
Sterowanie wtryskiwacza nr 1 (moduł zasilania)
Połączenie multipleksowe CAN LOW
Sygnał diagnostyczny modułu grzania świec żarowych
(świece 1, 3 i 5)
Linia diagnostyczna K
Sterowanie wtryskiwacza nr 6 (moduł zasilania)
Sterowanie wtryskiwacza nr 4 (moduł zasilania)
Sterowanie wtryskiwacza nr 2 (moduł zasilania)
Sygnał powrotny diagnostyczny modułu elektronicznego
zasilania
Połączenie multipleksowe CAN HIGH
Sygnał diagnostyczny modułu świec żarowych (świece 2, 4
i 6)
Sterowanie przekaźnikiem blokady wtrysku
Sterowanie Włączaniem - Wyłączaniem regulatora
prędkości

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Przeznaczenie ścieżek modułu elektronicznego

SILNIK P9X

ZŁĄCZE B

B82
B83
B84
B87

B90
B91
B92
B93

B94

B95

B97

B98

←
←
←
---

←
←
←
←

←

---

→

---

Sygnał oporności wtryskiwacza nr 2
Sygnał oporności wtryskiwacza nr 4
Sygnał oporności wtryskiwacza nr 6
Masa czujnika położenia zaworu
wastegate, czujnik ciśnienia
doładowania, czujnik położenia
zaworu recyrkulacji gazów
spalinowych i czujnik ciśnienia
rampy
Sygnał oporności wtryskiwacza nr 1
Sygnał oporności wtryskiwacza nr 3
Sygnał oporności wtryskiwacza nr 5
Sygnał czujnika ciśnienia
doładowania
Sygnał czujnika położenia zaworu
recyrkulacji gazów spalinowych
Masa czujnika temperatury płynu
chłodzącego, czujnika temperatury
oleju napędowego oraz oporności
wtryskiwaczy
Sterowanie elektrozaworem
regulacji ciśnienia doładowania
Zasilanie + 5 V czujnika ciśnienia
rampy, czujnika położenia zaworu
recyrkulacji gazów spalinowych,
czujnika ciśnienia doładowania i
czujnika położenia zaworu
wastegate

B99

B100

B101

B102
B103
B106
B107
B110

B111

B114

B115

B116
B120
B121

←

---
---
←
←
---

←

---

→

---
→
→

Sygnał czujnika temperatury płynu
chłodzącego
Sygnał czujnika temperatury oleju
napędowego
Sygnał czujnika położenia zaworu
wastegate
+ Czujnika położenia cylindra
- Czujnika położenia cylindra
+ Czujnika ciśnienia w rampie
- Czujnika ciśnienia w rampie
Masa czujnika prędkości położenia
silnika
Sygnał czujnika prędkości położenia
silnika
Zaślepienie czujnika prędkości
obrotowej i położenia silnika oraz
czujnika położenia silnika
Sterowanie elektrozaworem
recyrkulacji gazów spalinowych
Zasilanie regulatora ciśnienia
Sterowanie regulatorem ciśnienia 1
Sterowanie regulatorem ciśnienia 2

13B-146

UKŁAD WTRYSKU DIESEL

Przypisanie ścieżek modułu elektronicznego zasilania

13B

SILNIK P9X

Przypisanie ścieżek modułu elektronicznego zasilania

ZŁĄCZE A

A3
A4
A5
A6
A7
A8

---

→←

←
←
←
←
←
←

+ 12 V za przekaźnikiem blokady
wtrysku
Połączenie diagnostyczne modułu
zasilania
Sterowanie wtryskiwaczem nr 1
Sterowanie wtryskiwaczem nr 2
Sterowanie wtryskiwaczem nr 3
Sterowanie wtryskiwaczem nr 4
Sterowanie wtryskiwaczem nr 5
Sterowanie wtryskiwaczem nr 6

ZŁĄCZE B

B1
B2
B3
B4
B5
B6
B7
B8

---
→
→
→
→
→
→
---

Wspólne zasilania wtryskiwaczy
Sterowanie wtryskiwaczem nr 6
Sterowanie wtryskiwaczem nr 5
Sterowanie wtryskiwaczem nr 4
Sterowanie wtryskiwaczem nr 3
Sterowanie wtryskiwaczem nr 2
Sterowanie wtryskiwaczem nr 1
Masa modułu sterowania
wtryskiwaczy

13B-147

GRZANIE ŚWIEC ŻAROWYCH

Blok grzania świec żarowych

13C

13C-1

SILNIKI

F9Q i G9T

113C

GRZANIE ŚWIEC ŻAROWYCH

Blok grzania świec żarowych

Moduł grzania wstępnego składa się z dwóch
elektronicznych przekaźników. Każdy z nich posiada
układ zasilający (dla każdej świecy).Jest sterowany
ścieżką B C3 komputera wtrysku.

Znajduje się za chlapaczem przedniego lewego koła.

Przeznaczenie ścieżek modułu grzania świec
żarowych

DEMONTAŻ

Odłączyć akumulator.

Wymontować:
– lewe przednie koło,
– chlapacz.

Odłączyć złącze (1) modułu grzania świec żarowych.

Wymontować śrubę mocującą.

MONTAŻ

Wykonać czynności demontażu w odwrotnej
kolejności.

Podłączyć akumulator; wykonać konieczne
przystosowania (patrz rozdział 8).

Ścieżka

Przeznaczenie

Zasilanie świecy 3

Zasilanie świecy 4

+ Akumulatora

Nie używana

Zasilanie świecy 1

Zasilanie świecy 2

Sterowanie

Diagnostyka

GRZANIE ŚWIEC ŻAROWYCH

Blok grzania świec żarowych

13C

13C-2

SILNIK

P9X

Moduł grzania wstępnego składa się z dwóch
elektronicznych przekaźników. Każdy z nich posiada
układ zasilający (dla każdej świecy). Jest sterowany
ścieżką A 19 komputera wtrysku. Każdy przekaźnik
steruje jednym rzędem cylindrów.

Znajduje się za chlapaczem przedniego lewego koła.

Przeznaczenie ścieżek modułu grzania świec
żarowych (złącze lewe)

Przeznaczenie ścieżek modułu grzania świec
żarowych (złącze prawe)

DEMONTAŻ

Odłączyć akumulator.

Wymontować:
– lewe przednie koło,
– chlapacz.

Odłączyć dwa złącza (1) modułu grzania wstępnego.

Wymontować obie śruby mocujące.

MONTAŻ

Wykonać czynności demontażu w odwrotnej
kolejności.

Podłączyć akumulator; wykonać konieczne
przystosowania (patrz rozdział 8).

Ścieżka

Przeznaczenie

Zasilanie świecy 1

Zasilanie świecy 3

+ Akumulatora 1

Nie używana

Zasilanie świecy 5

Nie używana

Sterowanie

Diagnostyka 1

Ścieżka

Przeznaczenie

Zasilanie świecy 2

Zasilanie świecy 4

+ Akumulatora 2

Nie używana

Zasilanie świecy 6

Nie używana

Sterowanie

Diagnostyka 2

GRZANIE ŚWIEC ŻAROWYCH

Świece żarowe

13C

13C-3

SILNIKI

F9Q i G9T

Świece żarowe

Oporność świecy żarowej wynosi 0,6 ±

± 0,05 Ω

Ω

Ω (złącze

odłączone).

Demontaż świec żarowych odbywa się bez otwierania
układu wysokiego ciśnienia paliwa.

DEMONTAŻ

Odłączyć akumulator.

Wymontować:
– dwie śruby mocujące (1) obudowę filtra powietrza,
– obudowę filtra powietrza,
– osłonę silnika (2).

Odpiąć złącza elektryczne od świec.

Oczyścić krawędzie świec, by zapobiec wniknięciu
zanieczyszczeń do cylindra.

Poluzować, a następnie wymontować świece za
pomocą długiej nasadki 10 mm połączonej z
przegubem uniwersalnym. Po poluzowaniu śrub, użyć
giętkiego przewodu w celu ich całkowitego odkręcenia.

MONTAŻ

Wykonać czynności demontażu w odwrotnej
kolejności.

Przestrzegać momentu dokręcania świec żarowych
(1,5 daN.m).

Podłączyć akumulator; wykonać konieczne
przystosowania (patrz rozdział 8).

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m)

Świece żarowe

1,5

UWAGA:
Nie dopuścić do przedostania się jakichkolwiek
nieczystości do cylindra podczas wykonywania tej
operacji.

GRZANIE ŚWIEC ŻAROWYCH

Świece żarowe

13C

13C-4

SILNIK

P9X

Oporność świecy żarowej wynosi 0,6 ±

± 0,05 Ω

Ω

Ω.

Demontaż świec żarowych odbywa się bez otwierania
układu paliwowego pod wysokim ciśnieniem.

DEMONTAŻ

Odłączyć akumulator.

Wymontować:
– dwie śruby mocujące (1) obudowy filtra powietrza,
– obudowę filtra powietrza,
– osłonę silnika (2).

Wymontować śruby mocujące elektrozawór sterujący
stabilizatorem ciśnienia.

Wyjąć elektrozawór i odchylić go na bok.

Poluzować nakrętki świec żarowych, nie
wymontowując ich.

Wyjąć przewody elektryczne.

Oczyścić krawędzie świec, by zapobiec wniknięciu
zanieczyszczeń do cylindra.

Poluzować, a następnie wymontować świece za
pomocą długiej nasadki 10 mm połączonej z
przegubem uniwersalnym. Po poluzowaniu świec,
użyć giętkiego przewodu w celu ich całkowitego
poluzowania.

MONTAŻ

Wykonać czynności demontażu w odwrotnej
kolejności.

Przestrzegać momentu dokręcania świec żarowych
(1,8 daN.m).

Dokręcić nakrętki mocujące przewodów zasilających
za pomocą giętkiej przedłużki o długości 50 mm.

Podłączyć akumulator; wykonać konieczne
przystosowania (patrz rozdział 8).

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m)

Świece żarowe

1,8

UWAGA:
W celu wymontowania świecy z rzędu od strony
rozrządu konieczne jest poluzowanie i odchylenie
kołnierza przewodów wysokiego ciśnienia.

UWAGA:
Nie dopuścić do przedostania się jakichkolwiek
nieczystości do cylindra podczas wykonywania tej
operacji.

GRZANIE ŚWIEC ŻAROWYCH

Sterowanie grzaniem świec żarowych

13C

13C-5

SILNIK

F9Q

Sterowanie grzaniem świec żarowych

Funkcja grzania świec przed rozruchem i po rozruchu
jest sterowana przez komputer wtrysku

ZASADA DZIAŁANIA GRZANIA ŚWIEC
ŻAROWYCH

1 - Włączenie zapłonu "Grzanie wstępne"

a - Grzanie świec żarowych zmienne

Czas świecenia kontrolki oraz zasilania świec jest
zależny od temperatury płynu oraz napięcia
akumulatora.

X: Czas w sekundach
Y: Temperatura wody w °C

We wszystkich przypadkach czas świecenia lampki
kontrolnej wtrysku nie powinien przekroczyć
12 sekund.

b - Grzanie stałe

Po zgaśnięciu lampki kontrolnej, świece są nadal
zasilane przez czas 10 sekund.

2 - Rozruch

Świece są nadal zasilane w czasie pracy rozrusznika.

3 - Pracujący silnik "Ogrzewanie po rozruchu"

W tej fazie, świece są zasilane w sposób nieprzerwany
zależnie od temperatury płynu.

X: Czas (w sekundach)
Y: Temperatura wody w °C

Przy włączonych obrotach biegu jałowego bez
naciskania na pedał przyśpieszenia.

GRZANIE ŚWIEC ŻAROWYCH

Sterowanie grzaniem świec żarowych

13C

13C-6

SILNIK

G9T

Funkcja grzania świec przed rozruchem i po rozruchu
jest sterowana przez komputer wtrysku

ZASADA DZIAŁANIA GRZANIA ŚWIEC
ŻAROWYCH

1 - Włączenie zapłonu "Grzanie wstępne"

a - Grzanie świec żarowych zmienne

Czas świecenia lampki kontrolnej i zasilania świec jest
zależny od temperatury wody.

X: Czas w sekundach
Y: Temperatura wody w °C

We wszystkich przypadkach czas świecenia lampki
kontrolnej wtrysku nie powinien przekroczyć
12 sekund.

b - Grzanie stałe

Po zgaśnięciu lampki kontrolnej, jeżeli rozrusznik nie
jest włączany, świece pozostają zasilane przez stały
czas 10 sekund.

2 - Rozruch

Świece są nadal zasilane w czasie pracy rozrusznika.

3 - Pracujący silnik "Ogrzewanie po rozruchu"

W tej fazie, świece są zasilane w sposób nieprzerwany
zależnie od temperatury płynu.

X: Czas w sekundach
Y: Temperatura wody w °C

Przy włączonych obrotach biegu jałowego bez
naciskania na pedał przyśpieszenia.

GRZANIE ŚWIEC ŻAROWYCH

Sterowanie grzaniem świec żarowych

13C

13C-7

SILNIK

P9X

Funkcja grzania świec przed rozruchem i po rozruchu
jest sterowana przez komputer wtrysku

ZASADA DZIAŁANIA GRZANIA ŚWIEC
ŻAROWYCH

1 - Włączenie zapłonu "Grzanie wstępne"

a - Grzanie zmienne

Czas świecenia kontrolki oraz zasilania świec jest
zależny od temperatury płynu oraz napięcia
akumulatora.

X: Czas w sekundach
Y: Temperatura wody w °C

We wszystkich przypadkach czas świecenia lampki
grzania świec żarowych nie powinien przekroczyć
10 sekund.

b - Grzanie stałe

Po zgaśnięciu lampki kontrolnej, świece są zasilane
przez 10 sekund niezależnie od warunków, aż do
naciśnięcia przycisku "START".

W momencie naciśnięcia na przycisk "START" po
upływie odpowiedniego czasu, moduł zespolony w
kabinie włącza ponownie cykl 11 sekundy.

2 - Rozruch

Świece są nadal zasilane w czasie pracy rozrusznika.

3 - Pracujący silnik "Ogrzewanie po rozruchu"

W tej fazie, świece są zasilane w sposób nieprzerwany
zależnie od temperatury płynu.

X: Czas w sekundach
Y: Temperatura wody w °C

Przy włączonych obrotach biegu jałowego bez
naciskania na pedał przyśpieszenia.

OCHRONA ŚRODOWISKA

Pochłanianie oparów benzyny

14A

14A-1

114A

SILNIKI

F4R

OCHRONA ŚRODOWISKA

Pochłanianie oparów benzyny

SCHEMAT DZIAŁANIA UKŁADU

Kolektor ssący

Elektrozawór odpowietrzania pochłaniacza
oparów benzyny

Pochłaniacz oparów benzyny

Zbiornik

Odpowietrzanie

Cechy szczególne układu silnika F4R
wyposażonego w sprężarkę

Układ składa się z obwodu A (powyżej turbosprężarki)
oraz obwodu B (poniżej obudowy przepustnicy) co
umożliwia pochłanianie oparów niezależnie od
warunków związanych z obciążeniem silnika.

1 Pochłanianie oparów benzyny pochodzących ze

zbiornika

2 Pochłanianie oparów benzyny przemieszczających

się w stronę silnika.

3 Odpowietrzanie zbiornika

UWAGA:
Przy normalnych warunkach działania otwór
odpowietrzający powinien być drożny.

OCHRONA ŚRODOWISKA

Pochłanianie oparów benzyny

14A

14A-2

SILNIKI

F4R

ZASADA DZIAŁANIA

Odpowietrzanie zbiornika odbywa się za
pośrednictwem pochłaniacza oparów benzyny.

Opary benzyny podczas przepływu przez pochłaniacz
są zatrzymywane za pomocą znajdującego się w nim
aktywnego węgla.

Opary benzyny z pochłaniacza zostają ponownie
spalone w silniku.

W tym celu system, za pośrednictwem przewodów i
elektrozaworu, łączy pochłaniacz oparów benzyny z
kolektorem ssącym. Elektrozawór znajduje się w
prawej przedniej części komory silnika, przy zbiorniku
oleju wspomagania układu kierowniczego.

Zasada działania elektrozaworu polega na
zapewnieniu zmiennego przekroju przepływu (funkcja
sygnału RCO Cyklicznego Współczynnika Otwarcia
emitowanego przez komputer wtrysku).

Zmiana przekroju przepływu oparów benzyny przez
elektrozawór wynika z równowagi między polem
magnetycznym wytworzonym przez zasilanie
uzwojenia oraz siłę wywieraną przez sprężynę
powrotną zapewniającą zamknięcie elektrozaworu.

KONTROLA DZIAŁANIA SYSTEMU
ODPOWIETRZANIA POCHŁANIACZA OPARÓW
BENZYNY

Nieprawidłowe działanie tego układu może
spowodować niestabilną pracę na biegu jałowym lub
gaśnięcie silnika.

Sprawdzić cały układ (patrz schematy).

Sprawdzić stan przewodów w całym układzie.

Kolektor ssący

Elektrozawór odpowietrzania pochłaniacza
oparów benzyny

Pochłaniacz oparów benzyny

Zbiornik

Odpowietrzanie

OCHRONA ŚRODOWISKA

Pochłanianie oparów benzyny

14A

14A-3

SILNIKI

F4R

WARUNKI ODPOWIETRZANIA POCHŁANIACZA
OPARÓW BENZYNY

W silnikach F4R, elektrozawór odpowietrzający
pochłaniacza oparów benzyny jest sterowany
ścieżką C-E1 modułu elektronicznego gdy:
– silnik nie pracuje na obrotach biegu jałowego,
– silnik jest w zamkniętym układzie regulacji,
– temperatura wody przekracza 55 °°°°C,
– temperatura powietrza przekracza 10 °°°°C.
– potencjometr przepustnicy nie znajduje się w

położeniu pedał zwolniony.

Podczas wykonywania diagnostyki "On Board
Diagnostic", odpowietrzenie pochłaniacza oparów
benzyny jest zablokowane.

Możliwe jest wyświetlenie cyklicznego współczynnika
otwarcia elektrozaworu odpowietrzania na przyrządzie
diagnostycznym po wprowadzeniu parametru
"Cykliczny Współczynnik Otwarcia elektrozaworu
odpowietrzania pochłaniacza oparów benzyny".

Elektrozawór jest zamknięty przy wartości niższej od
1,2 %.

OCHRONA ŚRODOWISKA

Pochłanianie oparów benzyny

14A

14A-4

SILNIKI

F4R

DEMONTAŻ POCHŁANIACZA OPARÓW BENZYNY

Pochłaniacz oparów benzyny (1) znajduje się na zbiorniku, z prawej strony.

Demontaż wymaga demontażu zbiornika (patrz rozdział 19C Zbiornik "Zbiornik paliwa").

Odłączyć przewody (2) doprowadzające opary ze
zbiornika.

Wymontować:
– śrubę (3) mocującą pochłaniacz oparów benzyny,
– pochłaniacz oparów benzyny.

MONTAŻ

Wykonać czynności demontażu w odwrotnej
kolejności.

OCHRONA ŚRODOWISKA

Pochłanianie oparów benzyny

14A

14A-5

SILNIKI

F4R

Zatkać przewód dochodzący ze zbiornika (na
pochłaniaczu oparów benzyny). Podłączyć manometr
(Mot. 1311-01).

Sprawdzić, czy, na obrotach biegu jałowego, nie
występuje podciśnienie na wylocie z pochłaniacza
oparów benzyny (M) (analogicznie, wartość odczytana
na przyrządzie diagnostycznym parametru:
"Cykliczny Współczynnik Otwarcia elektrozaworu
odpowietrzania pochłaniacza oparów benzyny"
pozostaje minimalna X ≤

≤

≤ 1,2 %).

Czy jest podciśnienie?

TAK: przy wyłączonym zapłonie, wprowadzić za
pomocą pompy próżniowej podciśnienie rzędu
500 mbarów do elektrozaworu (na wyjściu).
Podciśnienie nie powinno się zmieniać o więcej niż
10 mbarów przez 30 sekund.

Czy ciśnienie ulega znacznym zmianom?

TAK: elektrozawór jest uszkodzony, wymienić.

NIE: występuje usterka elektryczna, sprawdzić
obwód.

NIE: w warunkach odpowietrzenia (patrz warunki),
podciśnienie powinno wzrastać (równocześnie,
wartość parametru na przyrządzie diagnostycznym
powinna się zwiększać).

KONTROLA POŁĄCZENIA ZBIORNIKA
POCHŁANIACZA OPARÓW BENZYNY

Połączenie to można sprawdzić przez podłączenie
pompy próżniowej do przewodu dochodzącego do
pochłaniacza.

OCHRONA ŚRODOWISKA

Pochłanianie oparów oleju

14A

14A-6

SILNIK F4R

WOLNOSSĄCY

Pochłanianie oparów oleju

UMIEJSCOWIENIE ELEMENTÓW

Otwór zasysania oparów oleju.

Otwór wyjściowy oparów oleju.

Płaski zbiornik oparów oleju znajdujący się na głowicy.

Opis demontażu można znaleźć w rozdziale 11A
"Góra i przód silnika".

OCHRONA ŚRODOWISKA

Pochłanianie oparów oleju

14A

14A-7

SILNIK F4R

Z TURBOSPRĘŻARKĄ

PREZENTACJA ELEMENTÓW UKŁADU

Obwód powyżej turbosprężarki wykorzystywany
jest w przypadku średnich i dużych obciążeń
silnika. Opary są zasysane dzięki podciśnieniu
panującemu w kolektorze ssącym.

Obwód poniżej obudowy przepustnicy
przeznaczony jest wykorzystywany w przypadku
niewielkich obciążeń silnika. Opary są zasysane
przez podciśnienie panujące między przepustnicą
a silnikiem.

Otwory wyjściowe oparów oleju:

Otwór wyjścia oparów oleju z układu górnego.

Otwór wyjścia oparów oleju z układu dolnego.

Płaski zbiornik oparów oleju znajdujący się na głowicy.

Demontaż, patrz rozdział 11A "Góra i przód silnika".

OCHRONA ŚRODOWISKA

Pochłanianie oparów oleju

14A

14A-8

SILNIK

F9Q

OPIS UKŁADU

Silnik

Osadnik oleju

Obudowa filtra powietrza

Kolektor ssący

KONTROLA

Dla zapewnienia prawidłowego działania systemu
oczyszczania spalin, układ pochłaniania oparów oleju
należy utrzymywać w czystości i w dobrym stanie.

Przewód zasysania oparów oleju dołu silnika.

Przewód zasysania oparów oleju góry silnika.

Osadnik oleju.

Przewód zasysania oparów oleju połączony z

przewodem ssącym.

OCHRONA ŚRODOWISKA

Pochłanianie oparów oleju

14A

14A-9

SILNIK

G9T

OPIS UKŁADU

Silnik

Głowica

Pokrywa głowicy – Górny kolektor ssący

Osadnik oleju (wbudowany w pokrywę głowicy)

Turbosprężarka

Filtra powietrza

Przepływomierz powietrza

KONTROLA

Dla zapewnienia prawidłowego działania systemu
oczyszczania spalin, układ pochłaniania oparów oleju
należy utrzymywać w czystości i w prawidłowym
stanie.

Przewód zasysania oparów oleju połączony z

przewodem ssącym.

Osadnik oleju wbudowany w "pokrywę głowicy -

kolektor ssący".

OCHRONA ŚRODOWISKA

Pochłanianie oparów oleju

14A

14A-10

SILNIK

P9X

PREZENTACJA

Gazy z obudowy wracają do układu ssania
przepływając przez zawór z membraną.

●

Przy niewielkich obciążeniach podciśnienie
panujące w przewodzie wlotowym powietrza jest
niższe od wyskalowanej wartości sprężyny. Opary
oleju są zasysane w dużych ilościach przez
podciśnienie panujące w kanale doprowadzania
powietrza.

●

Przy średnich i dużych obciążeniach, podciśnienie
panujące w kanale doprowadzania powietrza,
powoduje zassanie membrany zaworu, przewód
pochłaniania jest zatkany. Następuje wstrzymanie
zasysania oparów oleju.

OCHRONA ŚRODOWISKA

Pochłanianie oparów oleju

14A

14A-11

SILNIK

P9X

KONTROLA

Dla zapewnienia prawidłowego działania systemu oczyszczania spalin, układ
pochłaniania oparów oleju należy utrzymywać w czystości i w dobrym stanie.

1 Przewód pochłaniania oparów oleju z obudowy,
2 Przewody pochłaniania oparów oleju z pokryw głowic
3 Przewody pochłaniania oparów oleju prowadzące w kierunku kanału

doprowadzania powietrza

4 Zawór z membraną

Pochłaniacz oleju znajduje się między układem "V".

OCHRONA ŚRODOWISKA

Recyrkulacja gazów spalinowych EGR

14A

14A-12

SILNIK

F9Q

Recyrkulacja gazów spalinowych EGR

OPIS UKŁADU

1 Silnik
2 Komputer wtrysku
3 Kolektor ssący
4 Kolektor wydechowy
5 Zawór elektryczny EGR (Recyrkulacja gazów spalinowych)
6 Sonda temperatury wody

DEMONTAŻ ZAWORU

Zawór recyrkulacji gazów spalinowych jest wciśnięty na siłę na kolektor
ssący.

Aby ułatwić jego wymianę, najlepiej jest wymontować kolektory.

ZASADA DZIAŁANIA SYSTEMU RECYRKULACJI GAZÓW
SPALINOWYCH

Recyrkulacja gazów spalinowych jest wykorzystywana w celu zmniejszenia
zawartości tlenku azotu (NOx) w spalinach.

Komputer wtrysku zezwala na przepływ gazów dzięki sterowaniu za
pośrednictwem elektrycznego zaworu.

OCHRONA ŚRODOWISKA

Recyrkulacja gazów spalinowych EGR

14A

14A-13

SILNIK

G9T

Recyrkulacja gazów spalinowych EGR

OPIS UKŁADU

1 Głowica
2 Kolektor wydechowy
3 Przewód recyrkulacji gazów spalinowych
4 Zawór elektryczny EGR (Recyrkulacja gazów

spalinowych)

5 Moduł stabilizatora ciśnienia
6 Kolektor ssący - pokrywa głowicy
A Powietrze wlotowe
B Wylot

DEMONTAŻ

Demontaż zaworu recyrkulacji gazów spalinowych
wymaga demontażu skrzynki dyfuzora. Rozdział 12A
Mieszanka paliwowa "Obudowa dyfuzora".

OCHRONA ŚRODOWISKA

Recyrkulacja gazów spalinowych EGR

14A

14A-14

SILNIK

P9X

OPIS UKŁADU

1 Silnik
2 Komputer wtrysku
3 Sonda temperatury płynu chłodzącego
4 Kolektory wylotowe
5 Turbosprężarka
6 Kolektor turbosprężarki
7 Zawór recyrkulacji gazów spalinowych - Wymiennik
8 Zawór recyrkulacji gazów spalinowych
9 Kolektor ssący
A Powietrze wlotowe
B Wylot

DEMONTAŻ ZESPOŁU ZAWORU RECYRKULACJI GAZÓW
SPALINOWYCH - WYMIENNIKA

Patrz rozdział 12A "Zawór układu EGR-wymiennik".

ZASADA DZIAŁANIA SYSTEMU RECYRKULACJI SPALIN (EGR)

Recyrkulacja gazów spalinowych jest wykorzystywana w celu zmniejszenia
zawartości tlenku azotu (NOx) w spalinach.

Komputer wtrysku zezwala na przepływ gazów dzięki sterowaniu za
pośrednictwem elektrycznego zaworu.

OCHRONA ŚRODOWISKA

Recyrkulacja gazów spalinowych EGR

14A

14A-15

SILNIK

F9Q

ZASADA DZIAŁANIA

Zawór jest sterowany sygnałem RCO (Cykliczny
Współczynnik Otwarcia), emitowanym przez komputer
wtrysku. Sygnał RCO pozwala na zminę otwarcia
zaworu, a co za tym idzie, zmianę ilości gazów
kierowanych do kolektora wlotowego.

Moduł elektroniczny wykonuje stały pomiar
umożliwiający ustalenie położenia przepustnicy
zaworu recyrkulacji gazów spalinowych.

WARUNKI DZIAŁANIA

Parametry, które określają otwarcie elektrozaworu
recyrkulacji spalin są następujące:
– temperatura wody
– temperatura powietrza
– ciśnienie atmosferyczne
– położenie pedału gazu
– prędkość obrotowa silnika,
– przepływ powietrza,
– przepływ wtrysku,
– ciśnienie doładowania.

Recyrkulacja gazów jest wstrzymana jeżeli :
– napięcie akumulatora jest niższe od 8,9 V,
– prędkość obrotowa silnika jest wyższa niż

1000 obr/min podczas zwolnienia pedału (niska
wartość położenia pedału),

– kartografia (prędkość obrotowa silnika / obciążenie)

jest wyższa niż dany próg,

– prędkość pojazdu jest niższa od 12 Km/h, prędkość

obrotowa silnika jest niższa od 1000 obr/min przez
40 sekund i jeśli temperatura wody jest wyższa niż
60 °C.

Zawór recyrkulacji gazów spalinowych zostaje
wyłączony po włączeniu silnika zgodnie ze
wskazaniem temperatury wody.

Czas

Temperatura płynu (W °C)

Recyrkulacja gazów spalinowych jest wstrzymana w
przypadku usterki:
– czujnika temperatury płynu,
– czujnika temperatury powietrza,
– czujnika ciśnienia atmosferycznego,

1 Zasilanie solenoidu
2 Zasilanie czujnika
4 Masa czujnika
5 Masa solenoidu
6 Wyjście czujnika

OCHRONA ŚRODOWISKA

Recyrkulacja gazów spalinowych EGR

14A

14A-16

SILNIK

G9T

ZASADA DZIAŁANIA

Zawór jest sterowany sygnałem RCO (Cykliczny
Współczynnik Otwarcia), emitowanym przez komputer
wtrysku. Sygnał RCO pozwala na zmianę otwarcia
zaworu, a co za tym idzie, zmianę ilości gazów
kierowanych do kolektora wlotowego.

Moduł elektroniczny wykonuje stały pomiar
umożliwiający określenie położenia przepustnicy
zaworu recyrkulacji gazów spalinowych.

WARUNKI DZIAŁANIA

Następujące parametry określają położenie
elektrozaworu recyrkulacji:
– temperatura wody
– temperatura powietrza
– ciśnienie atmosferyczne
– położenie pedału gazu
– prędkość obrotowa silnika,
– przepływ powietrza,
– przepływ wtrysku,
– ciśnienie doładowania.

Recyrkulacja gazów spalinowych jest wstrzymana
jeżeli :
– napięcie akumulatora jest niższe od 8,9 V,
– prędkość obrotowa silnika jest wyższa niż

900 obr/min podczas zwolnienia pedału (niska
wartość położenia pedału),

– kartografia (prędkość obrotowa silnika / obciążenie)

jest wyższa niż dany próg,

– prędkość pojazdu wynosi poniżej 5 km/h, a prędkość

obrotowa silnika poniżej 900 obr/min przez
40 sekund.

Zawór recyrkulacji gazów spalinowych zostaje
zamknięty po włączeniu silnika, zależnie od
temperatury wody.

Czas

Temperatura płynu (W °C)

Recyrkulacja gazów spalinowych zostaje wstrzymana
w przypadku usterki:
– czujnika temperatury płynu,
– czujnika temperatury powietrza,
– czujnika ciśnienia atmosferycznego,
– czujnika ciśnienia doładowania.

1 Zasilanie solenoidu
2 Zasilanie czujnika
4 Masa czujnika
5 Masa solenoidu
6 Wyjście czujnika

OCHRONA ŚRODOWISKA

Recyrkulacja gazów spalinowych EGR

14A

14A-17

SILNIK

P9X

Recyrkulacja gazów spalinowych EGR

ZASADA DZIAŁANIA

Zawór jest sterowany sygnałem RCO (Cykliczny
Współczynnik Otwarcia), emitowanym komputer
wtrysku. Sygnał RCO pozwala na zmianę otwarcia
zaworu, a co za tym idzie, zmianę ilości gazów
kierowanych do kolektora wlotowego.

Moduł elektroniczny stale przeprowadza test
pozwalający na określenie położenia przepustnicy
zaworu.

W celu ograniczenia poziomu emisji zanieczyszczeń,
silnik P9X stosuje urządzenie schładzające
zawracane do obiegu gazy spalinowe. Gazy
spalinowe wtłoczone do cylindra przez zawór
recyrkulacji przechodzą przez wymiennik chłodzony
wodą. Powoduje to w rezultacie większy spadek
temperatury spalania. Dzięki temu poziom emisji NOx
zostaje ograniczony.

PRZEZNACZENIE ŚCIEŻEK

Czujnik położenia (C)
1 Sygnał czujnika
2 Masa czujnika
3 Zasilanie czujnika + 5 V

Elektrozawór recyrkulacji gazów spalinowych (D)
1 Sterowanie elektrozaworu recyrkulacji gazów

spalinowych

2 Zasilanie + 12 V elektrozaworu gazów spalinowych

A Zawór recyrkulacji gazów spalinowych
B Schładzacz

OCHRONA ŚRODOWISKA

Recyrkulacja gazów spalinowych EGR

14A

14A-18

SILNIK

P9X

WARUNKI DZIAŁANIA

Następujące parametry określają otwarcie
elektrozaworu recyrkulacji gazów spalinowych:
– temperatura wody
– ciśnienie atmosferyczne
– położenie pedału gazu
– prędkość obrotowa silnika.

RECYRKULACJA GAZÓW SPALINOWYCH JEST
WSTRZYMANA JEŻELI:
– podczas fazy rozruchu,
– podczas fazy grzania świec przed i po rozruchu

silnika,

– jeśli prędkość obrotowa silnika jest niższa od

450 obr./min,

– jeśli temperatura wody jest wyższa od 120 °°°°C,
– jeśli temperatura wody jest niższa od 0 °°°°C,
– jeśli ciśnienie atmosferyczne jest niższe od

884 mbarów,

– podczas przyśpieszania: różnica nacisku na pedał

większa niż 5,5% i wtryskiwanej ilości oleju
napędowego powyżej 10 mm

/impuls,

– po wyłączeniu zapłonu (okres automatycznego

zasilania modułu elektronicznego).

W PRZYPADKU USTERKI:
– przepływomierza powietrza,
– czujnika ciśnienia doładowania,
– czujnika ciśnienia atmosferycznego,
– sondy temperatury powietrza lub oleju napędowego,
– zaworu recyrkulacji gazów spalinowych EGR,
– czujnika położenia zaworu EGR,
– czujnika położenia regulacji ciśnienia doładowania,
– usterka elektrozaworu regulacji ciśnienia

doładowania,

zawór EGR działa w trybie awaryjnym lub nie jest
zasilany.

ROZRUCH - ŁADOWANIE

Alternator

16A

16A-1

116A

ROZRUCH - ŁADOWANIE

Alternator

I - DZIAŁANIE

Ten typ pojazdów jest wyposażony w alternatory z wewnętrzną wentylacją z wbudowanym regulatorem i lampką
kontrolną na tablicy wskaźników, której zasada działania jest następująca:

– Po włączeniu zapłonu lampka kontrolna zapala się.
– Po uruchomieniu silnika lampka gaśnie.
– Jeśli lampka kontrolna zapala się w trakcie działania silnika, oznacza to usterkę ładowania.

II - IDENTYFIKACJA

III - KONTROLA

Po 15 minutach rozgrzewania silnika, przy napięciu 14,8 V.

SILNIK

ALTERNATOR

NATĘŻENIE

F4R wolnossący

SG15L020

125 A

F4R z turbosprężarką

SG15L020

125 A

F9Q

SG15L020

125 A

G9T

SG15L020

125 A

P9X

Denso

150 A

PRĘDKOŚĆ OBROTOWA

SILNIKA (obr./min.)

125 Amperów

150 Amperów

800

64 A

2000

81 A

102 A

4000

118 A

145 A

6000

123 A

151 A

ROZRUCH - ŁADOWANIE

Alternator

16A

16A-2

DEMONTAŻ

Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku.

Odłączyć akumulator.

Wymontować:
– obudowę filtra powietrza,
– osłony silnika wykonane z tworzywa,
– pasek napędowy akcesoriów (patrz rozdział 11A

"Naciąg paska osprzętu"),

– prawe koło przednie.

Częściowo odsunąć chlapacz.

Wymontować rolkę nawijacza.

Odłączyć połączenia elektryczne alternatora.

Zamontować szczypce do elastycznych przewodów
(Mot. 453-01) na obu przewodach elastycznych (1)
alternatora.

Wymontować:
– oba przewody elastyczne alternatora,
– mocowania alternatora i wyjąć go ze wspornika przy

pomocy śrubokręta.

MONTAŻ

W celu ułatwienia montażu, należy ścisnąć pierścienie
(2) za pomocą imadła.

Patrz rozdział 11A "Naciąg paska akcesoriów" w
celu zapoznania się z procedurą naprężania paska.

Wykonywać czynności demontażu w odwrotnej
kolejności.

Nie zapomnieć o usunięciu szczypiec do elastycznych
przewodów.

Napełnić i odpowietrzyć układ chłodzenia (patrz 19A
"Napełnianie-odpowietrzanie").

NIEZBĘDNE NARZĘDZIA SPECJALISTYCZNE

Mot. 453-01

Zestaw dwóch par szczypiec do
elastycznych przewodów

UWAGA: podłączyć akumulator; wykonać
niezbędne przystosowania (patrz rozdział 8).

SILNIK F4R

ROZRUCH - ŁADOWANIE

Alternator

16A

16A-3

SILNIK F9Q

DEMONTAŻ

Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku.

Odłączyć akumulator.

Wymontować:
– obudowę filtra powietrza,
– osłony silnika wykonane z tworzywa,
– prawe koło przednie.

Odsunąć częściowo chlapacz.

Wymontować:
– mocowania wspornika układu wspomagania

kierownicy,

– pasek napędowy akcesoriów (patrz rozdział 11A

"Naciąg paska akcesoriów"),

– rolkę nawijacza

Odłączyć połączenia elektryczne alternatora.

Zamontować szczypce do przewodów
elastycznych (1) (Mot. 453-01) na obu przewodach
elastycznych alternatora.

Wymontować:
– oba przewody elastyczne alternatora,
– śruby mocujące alternator
– i wyjąć alternator przy pomocy śrubokręta.

MONTAŻ

W celu ułatwienia montażu, należy ścisnąć
pierścienie (2) za pomocą szczypiec lub imadła.

Patrz rozdział 11A "Naciąg paska akcesoriów" w
celu zapoznania się z procedurą naprężania paska.

Wykonać czynności demontażu w odwrotnej
kolejności.

Nie zapomnieć o usunięciu szczypiec do przewodów
elastycznych.

Napełnić i odpowietrzyć układ chłodzenia (patrz
rozdział 19A "Napełnianie-odpowietrzanie".

NIEZBĘDNE NARZĘDZIA SPECJALISTYCZNE

Mot. 453-01

Zestaw dwóch par szczypiec do
elastycznych przewodów

UWAGA: podłączyć akumulator; wykonać
niezbędne przystosowania (patrz rozdział 8).

ROZRUCH - ŁADOWANIE

Alternator

16A

16A-4

SILNIK G9T

DEMONTAŻ

Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku.

Odłączyć akumulator.

Wymontować:
– obudowę filtra powietrza,
– osłony silnika,
– osłonę pod silnikiem,
– prawe koło przednie.

Odsunąć częściowo chlapacz.

Wymontować pasek napędowy akcesoriów (patrz
rozdział 11A "Pasek napędowy akcesoriów").

Zamontować szczypce do przewodów elastycznych
(Mot. 453-01) w punkcie (1).

Wymontować przewody elastyczne.

Wymontować rolkę nawijacza.

Odłączyć złącza elektryczne alternatora.

Odpiąć filtr oleju napędowego oraz zbiornik układu
wspomagania w celu odchylenia wspornika.

Wymontować drążki wzmacniające podłużnic z
aluminium.

Odłączyć złącza elektryczne sprężarki klimatyzacji.

Wymontować mocowania sprężarki klimatyzacji (2).

Przyczepić sprężarkę klimatyzacji do podłużnic, by nie
dopuścić do odkształcenia przewodów.

MONTAŻ

W celu ułatwienia montażu, należy ścisnąć
pierścienie (3) za pomocą szczypiec lub imadła.

NIEZBĘDNE NARZĘDZIA SPECJALISTYCZNE

Mot. 453-01

Zestaw dwóch par szczypiec do
przewodów elastycznych

ROZRUCH - ŁADOWANIE

Alternator

16A

16A-5

SILNIK G9T

Wykonywać czynności demontażu w odwrotnej
kolejności.

Patrz rozdział 11A "Pasek napędowy akcesoriów" w
celu zapoznania się z procedurą montażu.

Napełnić i odpowietrzyć układ chłodzenia (patrz
rozdział 19A "Napełnianie odpowietrzanie").

UWAGA: podłączyć akumulator; wykonać
niezbędne przystosowania (patrz rozdział 8).

ROZRUCH - ŁADOWANIE

Alternator

16A

16A-6

SILNIK P9X

DEMONTAŻ

Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku.

Odłączyć akumulator.

Wymontować:
– obudowę filtra powietrza,
– osłonę pod silnikiem,
– prawe koło przednie.

Wymontować częściowo boczną osłonę.

Wymontować pasek napędowy akcesoriów (patrz
rozdział 11A "Pasek napędowy akcesoriów").

Wymontować drążek reakcyjny silnika.

Odłączyć:
– zasilanie (2) alternatora,
– złącze (3).

Wymontować:
– mocowania (4) alternatora,
– alternator.

MONTAŻ

Wykonać następujące czynności, jeśli montaż
alternatora jest trudny:

Wymontować wspornik (5).

W celu ułatwienia montażu, należy ścisnąć pierścienie
za pomocą szczypiec lub imadła.

Poluzować dwie śruby (6).

Zamontować wspornik (5).

Zamontować alternator.

Dokręcić śruby (6).

Zamontować mocowania (7), a następnie (8)
alternatora.

Wykonywać czynności demontażu w odwrotnej
kolejności.

Zapoznać się z rozdziałem 19D "Zawieszenie
elastyczne" w celu wykonania dokręcania momentem
drążka reakcyjnego silnika.

Patrz rozdział 11A "Pasek napędowy akcesoriów" w
celu zapoznania się z procedurą montażu.

UWAGA: Podłączyć akumulator; wykonać
konieczne przystosowania.

ROZRUCH - ŁADOWANIE

Rozrusznik

16A

16A-7

Rozrusznik

I - IDENTYFIKACJA

SILNIK

ROZRUSZNIK

F4R wolnossący

Bosch 0001106023

F4R z turbosprężarką

Bosch 0001106023

F9Q

Valéo D7R49

G9T

Valéo D8R 1

P9X

Hitachi S14-41

ROZRUCH - ŁADOWANIE

Rozrusznik

16A

16A-8

SILNIK F4R

Wolnossący

DEMONTAŻ

Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku.

Odłączyć akumulator.

Wymontować:
– obudowę filtra powietrza,
– osłony silnika.

Odsunąć:
– zbiornik płynu hamulcowego,
– zbiornik wyrównawczy.

Wymontować:
– obudowę filtra powietrza,
– złącza elektryczne rozrusznika.
– mocowania rozrusznika,
– rozrusznik.

MONTAŻ

Sprawdzić obecność tulei środkujących .

Wykonywać czynności demontażu w odwrotnej
kolejności.

UWAGA: podłączyć akumulator; wykonać
niezbędne przystosowania (patrz rozdział 8).

ROZRUCH - ŁADOWANIE

Rozrusznik

16A

16A-9

SILNIK F4R z

Turbosprężarką

DEMONTAŻ

Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku.

Odłączyć akumulator.

Wymontować:
– obudowę filtra powietrza,
– osłonę silnika,
– akumulator,
– skrzynkę akumulatora.

Odłączyć złącza (1).

Odsunąć wspornik modułu elektronicznego.

Wymontować:
– osłonę pod silnikiem,
– drążek reakcyjny silnika,
– mocowanie osłony termicznej (2),
– podkładkę tylną katalizatora,
– sondę lambda.

Odłączyć zasilanie rozrusznika.

Wymontować rozrusznik.

MONTAŻ

Wykonywać czynności demontażu w odwrotnej
kolejności.

Sprawdzić obecność tulei centrującej (3).

UWAGA: podłączyć akumulator; wykonać
niezbędne przystosowania (patrz rozdział 8).

ROZRUCH - ŁADOWANIE

Rozrusznik

16A

16A-10

SILNIK F9Q

DEMONTAŻ

Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku.

Odłączyć akumulator.

Wymontować:
– osłonę silnika,
– osłonę pod silnikiem,
– wspornik (1),
– katalizator (2).

Odłączyć złącza elektryczne rozrusznika.

Wymontować:
– przewód powietrza (3), odłączając przewód

elastyczny (4) przy zbiorniku układu pochłaniania
oparów oleju,

– mocowanie (5),
– kanały powietrza (6) i (7) odpowiednio przy

turbosprężarce i kolektorze ssącym, po czym
odsunąć je,

– przewód masy (8),
– mocowania (9) rozrusznika,
– rozrusznik.

MONTAŻ

Wykonywać czynności demontażu w odwrotnej
kolejności.

Sprawdzić obecność tulejki centrującej podczas
montażu.

UWAGA: podłączyć akumulator; wykonać
niezbędne przystosowania (patrz rozdział 8).

ROZRUCH - ŁADOWANIE

Rozrusznik

16A

16A-11

SILNIK G9T

DEMONTAŻ

Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku.

Wymontować:
– obudowę filtra powietrza,
– osłonę silnika,
– akumulator,
– skrzynkę akumulatora,
– giętki przewód układu ssania (1),
– przewód giętki stabilizatora ciśnienia (2),
– przewód recyrkulacji gazów spalinowych (3).

Odłączyć złącza elektryczne rozrusznika (4).

Wymontować:
– przewód masy (5),
– wspornik wiązki przewodów elektrycznych,
– rozrusznik.

MONTAŻ

Sprawdzić obecność tulei środkujących .

Wykonywać czynności demontażu w odwrotnej
kolejności.

UWAGA: podłączyć akumulator; wykonać
niezbędne przystosowania (patrz rozdział 8).

ROZRUCH - ŁADOWANIE

Rozrusznik

16A

16A-12

SILNIK P9X

DEMONTAŻ

Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku.

Odłączyć akumulator.

Wymontować osłonę pod silnikiem.

Odłączyć:
– złącza elektryczne rozrusznika,
– mocowania wzbudzacza rozrusznika, pozostawiając

zacisk na miejscu.

Wymontować:
– plecionkę połączenia masowego,
– trzy mocowania rozrusznika (1),
– rozrusznik, wysuwając zacisk zasilania.

MONTAŻ

Wykonywać czynności demontażu w odwrotnej
kolejności.

UWAGA: podłączyć akumulator; wykonać
konieczne przystosowania.

ZAPŁON

Zapłon statyczny

17A

17A-1

Silnik

F4R Wolnossący

117A

ZAPŁON

Zapłon statyczny

OPIS

Zapłon statyczny jest systemem, który umożliwia
wzrost ilości energii na poziomie świec zapłonowych
poprzez wyeliminowanie wszystkich części pośrednich
między świecą a cewką.

System nie wymaga również stosowania żadnych
części ruchomych w układzie zapłonowym.

Moduł zapłonowy jest zintegrowany z komputerem
wtrysku. Zapłon wykorzystuje zatem takie same
czujniki jak układ wtrysku.

Zastosowano cztery cewki zapłonowe, które są
umieszczone bezpośrednio na świecach za pomocą
śruby na pokrywie głowicy.

Cewki są zasilane w seriach podwójnych, przez
ścieżki C H2 i C H3 komputera wtrysku:
– ścieżka C H2 dla cylindrów 1 i 4,
– ścieżka C H3 dla cylindrów 2 i 3.

WYMONTOWANIE CEWKI

Odłączyć akumulator.

Odłączyć cewki zapłonowe.

UWAGA: nie uszkodzić złączy (1); gdyby tak się stało,
należy je wymienić.

Odkręcić śruby (2) mocowania cewek.

MONTAŻ

Wykonać czynności demontażu w odwrotnej
kolejności.

W razie konieczności wymienić okrągłe uszczelki
cewek.

Podłączyć akumulator; wykonać konieczne
przystosowania (patrz rozdział 8).

MOMENTY DOKRĘCANIA (w daN.m)

Śruby cewki zapłonowej

1,5

Świece

2,5 do 3

ZAPŁON

Zapłon statyczny

17A

17A-2

Silnik F4R z

Turbosprężarką

OPIS

Zapłon statyczny jest systemem, który umożliwia
wzrost ilości energii na poziomie świec zapłonowych
poprzez wyeliminowanie wszystkich części pośrednich
między świecą a cewką.

System nie wymaga również stosowania żadnych
części ruchomych w układzie zapłonowym.

Moduł zapłonowy jest zintegrowany z komputerem
wtrysku. Zapłon wykorzystuje zatem takie same
czujniki jak układ wtrysku.

Zastosowano cztery cewki zapłonowe, które są
umieszczone bezpośrednio na świecach za pomocą
śruby na pokrywie głowicy.

Cewki są zasilane w seriach podwójnych przez ścieżki
C H2 i C H3 komputera wtrysku:
– ścieżka C H2 dla cylindrów 1 i 4,
– ścieżka C H3 dla cylindrów 2 i 3.

WYMONTOWANIE CEWKI

Odłączyć akumulator.

Odłączyć cewki zapłonowe.

UWAGA : należy uważać, aby nie uszkodzić
złączy (1); w przypadku ich uszkodzenia pamiętać o
konieczności ich wymiany.

Odkręcić śruby (2) mocowania cewek.

MONTAŻ

Wykonać czynności demontażu w odwrotnej
kolejności.

W razie konieczności wymienić okrągłe uszczelki
cewek.

Podłączyć akumulator; wykonać niezbędne
przystosowania (patrz rozdział 8).

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m)

Śruby cewki zapłonowej

1,5

Świece

2,5 do 3

ZAPŁON

Świece

17A

17A-3

Silniki F4R

Świece

W celu wymontowania świec należy wymontować
cewki zapłonowe (patrz rozdział 17A Układ
zapłonowy "Zapłon statyczny").

Do wymontowania świec użyć przyrządu do świec
Elé. 1382.

Silniki

Marka

Typ

F4R

CHAMPION

RC 8 PYCB

Korpus płaski z uszczelką

Odstęp między elektrodami: 0,75 mm

Moment dokręcenia: 2,5 do 3 daN.m

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY

Rozmieszczenie elementów

17B

17B-1

117B

SILNIK

F4R Wolnossący

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY

Rozmieszczenie elementów

Elektrozawór recyrkulacji oparów benzyny

Elektrozawór koła zmiany fazy rozrządu

Czujnik ciśnienia w kolektorze

Obudowa przepustnicy z silnikiem

Cewki zapłonowe

Czujnik temperatury wody

Czujnik GMP

Komputer wtrysku

Czujnik spalania stukowego

10 Czujnik temperatury powietrza
11 Rampa wtrysku

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY

Rozmieszczenie elementów

17B

17B-2

SILNIK

F4R Z turbosprężarką

Elektrozawór recyrkulacji oparów benzyny

Sonda Lambda górna

Cewki zapłonowe

Turbosprężarka (typu Twin-Scroll)

Elektrozawór regulacji ciśnienia doładowania

Czujnik temperatury wody

Czujnik ciśnienia zasilania sprężarki

Czujnik GMP

Komputer wtrysku

10 Czujnik temperatury powietrza
11 Obudowa przepustnicy z silnikiem
12 Czujnik spalania stukowego
13 Czujnik ciśnienia w kolektorze
14 Rampa wtrysku

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY

Rozmieszczenie elementów

17B

17B-3

SILNIKI

F4R

Elektrozawór recyrkulacji oparów benzyny

Czujnik GMP

Przekaźnik wtrysku

Przekaźnik pompy benzynowej (pompa tłocząca)

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY

Rozmieszczenie elementów

17B

17B-4

SILNIKI

F4R

Pochłaniacz oparów benzyny

Potencjometr pedału przyspieszenia

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY

Rozmieszczenie elementów

17B

17B-5

SILNIK

F4R Wolnossący

Cewki zapłonowe

Czujnik temperatury powietrza

Czujnik ciśnienia w kolektorze

10 Elektrozawór koła zmiany fazy rozrządu

11 Obudowa przepustnicy z silnikiem
12 Sonda Lambda górna

13 Czujnik temperatury wody

14 Sonda Lambda dolna

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY

Rozmieszczenie elementów

17B

17B-6

SILNIK

F4R Wolnossący

15 Czujnik spalania stukowego
16 Rampa wtrysku

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY

Rozmieszczenie elementów

17B

17B-7

SILNIK

F4R Z turbosprężarką

Sonda Lambda górna

Sonda Lambda dolna

Cewka zapłonowa

10 Czujnik ciśnienia w kolektorze

11 Elektrozawór regulacji ciśnienia doładowania
12 Membrana sterująca zaworem regulacji ciśnienia

doładowania

13 Zawór redukujący ciśnienie

14 Czujnik temperatury wody
15 Czujnik ciśnienia zasilania sprężarki
16 Czujnik temperatury powietrza

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY

Rozmieszczenie elementów

17B

17B-8

SILNIK

F4R Z turbosprężarką

17 Czujnik spalania stukowego
18 Czujnik ciśnienia oleju

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY

Potencjometr pedału gazu

17B

17B-9

SILNIKI

F4R

Potencjometr pedału gazu

WIADOMOŚCI OGÓLNE

Potencjometr pedału przyspieszenia stanowi jeden
zespół z pedałem przyspieszenia. Jego wymiana
powoduje konieczność wymiany pedału gazu.

Istnieją dwa typy pedałów: z punktem oporu i bez.

Pojazdy wyposażone w regulator-ogranicznik
prędkości posiadają pedał przyspieszenia z punktem
oporu na końcu skoku (Kick-down).

Punkt krańcowy umożliwia zakończenie funkcji
ograniczenia prędkości w sytuacji wymagającej
gwałtownego przyśpieszenia.

UWAGA:
Możliwy jest montaż pedału z punktem oporu zamiast
pedału bez punktu oporu. Zabroniona jest natomiast
wymiana pedału z punktem oporu na pedał zwykły.

DEMONTAŻ

Odłączyć akumulator.

Nacisnąć na zatrzaski (1), a następnie zdjąć
okładzinę.

Odłączyć złącze (2) pedału gazu.

Wymontować:
– trzy śruby (3) mocujące pedał,
– pedał.

MONTAŻ

Wykonać czynności demontażu w odwrotnej
kolejności.

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY

Potencjometr pedału gazu

17B

17B-10

SILNIKI

F4R

Przyporządkowanie ścieżek:

Oporność ścieżki 1 = 1200 ±

± 480 Ω

Ω

Oporność ścieżki 2 = 1700 ±

± 680 Ω

Ω

UWAGA:
Usterka potencjometru położenia pedału gazu
wywołuje pracę silnika na obrotach biegu jałowego lub
zmianę jego działania (patrz rozdział 17B "Korekta
obrotów biegu jałowego").

Ścieżka

Przeznaczenie

Masa ścieżki 2

Masa ścieżki 1

Sygnał ścieżki 1

Zasilanie ścieżki 1

Zasilanie ścieżki 2

Sygnał ścieżki 2

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY

Moduł elektroniczny

17B

17B-11

SILNIKI

F4R

Moduł elektroniczny

WIADOMOŚCI OGÓLNE

Komputer wtrysku jest umieszczony pod skrzynką
akumulatora. Aby go wymontować, niezbędny jest
demontaż skrzynki akumulatora zamocowanej trzema
niezrywalnymi śrubami.

DEMONTAŻ

Odłączyć akumulator.

Wymontować:
– dwie śruby mocujące (1) obudowę filtra powietrza,
– obudowę filtra powietrza,
– dwie śruby mocujące (2) zbiornik płynu

hamulcowego oraz zbiornik wyrównawczy,
a następnie odłożyć je na bok,

– pokrywę skrzynki przekaźników.

Odpiąć mocowania (3) skrzynki przekaźników na
skrzynce akumulatora i odsunąć skrzynkę
przekaźników.

Wyjąć akumulator.

Odłączyć, a następnie wymontować moduł
elektroniczny automatycznej skrzyni biegów (jeżeli
pojazd jest w nią wyposażony).

NIEZBĘDNE NARZĘDZIA SPECJALISTYCZNE

Mot.1372

Przyrząd do zdejmowania śrub
niezrywalnych

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY

Moduł elektroniczny

17B

17B-12

SILNIKI

F4R

Odczepić wspornik złącza (4) od skrzynki
akumulatora.

W tym celu, przewiercić trzy śruby niezrywalne (5) za
pomocą wiertła o średnicy 4 mm w oś śruby.

Wymontować:
– trzy śruby mocujące skrzynkę akumulatora za

pomocą przyrządu Mot. 1372,

– skrzynkę akumulatora.

– kołnierz (6) mocujący wiązkę przewodów

elektrycznych,

– nakrętki (7) mocujące modułu elektronicznego.
– moduł elektroniczny, uprzednio go odłączając.

MONTAŻ

Wykonać czynności demontażu w odwrotnej
kolejności.

Wymienić śruby niezrywalne na nowe śruby
niezrywalne.

Podłączyć akumulator; wykonać konieczne
przystosowania (patrz rozdział 8).

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY

Cechy szczególne

17B

17B-13

SILNIK

F4R Wolnossący

Cechy szczególne

CECHY SZCZEGÓLNE WTRYSKU WIELOPUNKTOWEGO SAGEM "S 2000"

●

Moduł elektroniczny 112-ścieżkowy marki SAGEM i typu "S 2000" sterujący wtryskiem i zapłonem.

●

Wtrysk wielopunktowy działający w trybie sekwencyjnym bez czujnika identyfikacji cylindra n°1 na kole wału
rozrządu.

●

Kontrolka układu wtrysku na tablicy rozdzielczej działa. Montaż specjalnej kontrolki wtrysku (kontrolka OBD
"On Board Diagnostic").

●

Szczególne zalecenia dotyczące systemu blokady rozruchu:
Zastosowanie systemu blokady rozruchu drugiej generacji, wiąże się ze specyficzną metodą wymiany komputera
wtrysku.

●

Układ zasilania paliwem bez odprowadzania do zbiornika (regulator ciśnienia znajduje się na zespole pompy/
czujnika).

●

Ustawienie obrotów biegu jałowego:
– nominalne obroty biegu jałowego

750 obr/min

Korekta obrotów biegu jałowego w zależności od:

– klimatyzacji,
– presostatu układu wspomagania kierownicy,
– napięcia akumulatora,
– ogrzewania przedniej szyby,
– oporniki ogrzewania.

●

Obroty maksymalne:
Kiedy temperatura płynu jest niższa od 75 °°°°C lub przez 17 minut, wartość prędkości obrotowej odcięcia zapłonu
wynosi 5900 obr/min. zabezpieczenie "zimnego" silnika.

Gdy silnik osiągnie temperaturę pracy, odcięcie zapłonu osiąga swoją normalną wartość:

6200 obr/min

●

Elektrozawór pochłaniacza oparów benzyny sterowany przez ’Cykliczny Współczynnik Otwarcia (RCO) w
zależności od prędkości obrotowej silnika i ciśnienia w kolektorze.

●

Sterowanie zespołu wentylatora i kontrolki sygnału ostrzegawczego temperatury płynu na tablicy rozdzielczej przez
komputer wtrysku (funkcja zcentralizowanego systemu kontroli temperatury wody).

●

Automatyczna konfiguracja parametrów działania regulatora/ogranicznika prędkości, jak również klimatyzacji.

●

Kolo zmiany fazy rozrządu sterowane przez elektrozawór sterowany przez blok elektroniczny.

●

Użycie dwóch sond Lambda na wejściu i wyjściu katalizatora.

●

Obudowa przepustnicy z silnikiem do regulacji przepływu powietrza oraz ustawienia obrotów biegu jałowego.

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY

Cechy szczególne

17B

17B-14

SILNIK

F4R Z turbosprężarką

CECHY SZCZEGÓLNE WTRYSKU WIELOPUNKTOWEGO SAGEM "S 2000 T"

●

Moduł elektroniczny 112-ścieżkowy marki SAGEM i typu "S 2000 T" sterujący wtryskiem i zapłonem.

●

Wtrysk wielopunktowy działający w trybie sekwencyjnym bez czujnika identyfikacji cylindra n°1 na wale rozrządu.

●

Kontrolka układu wtrysku na tablicy rozdzielczej działa. Wprowadzenie specjalnej kontrolki wtrysku (kontrolka
OBD "On Board Diagnostic").

●

Szczególne zalecenia dotyczące systemu blokady rozruchu:
Zastosowanie systemu blokady rozruchu drugiej generacji, wiąże się ze specyficzną metodą wymiany komputera
wtrysku.

●

Układ zasilania paliwem bez odprowadzania do zbiornika (regulator ciśnienia znajduje się na zespole pompy/
czujnika).

●

Ustawienie obrotów biegu jałowego:
– nominalne obroty biegu jałowego

750 obr/min

– bieg jałowy przy działaniu automatycznej skrzyni biegów

750 obr/min

Korekta obrotów biegu jałowego w zależności od:
– klimatyzacji,
– presostatu układu wspomagania kierownicy,
– napięcia akumulatora,
– ogrzewania przedniej szyby,
– oporniki ogrzewania.

●

Obroty maksymalne:

6200 obr/min

●

Elektrozawór pochłaniacza oparów benzyny sterowany przez ’Cykliczny Współczynnik Otwarcia (RCO) w
zależności od prędkości obrotowej silnika i ciśnienia w kolektorze.

●

Sterowanie zespołu wentylatora i kontrolki sygnału ostrzegawczego temperatury płynu na tablicy rozdzielczej przez
komputer wtrysku (funkcja zcentralizowanego systemu kontroli temperatury wody).

●

Automatyczna konfiguracja parametrów działania regulatora/ogranicznika prędkości, jak również klimatyzacji.

●

Użycie dwóch sond Lambda na wejściu i wyjściu katalizatora.

●

Obudowa przepustnicy z silnikiem do regulacji przepływu powietrza oraz ustawienia obrotów biegu jałowego.

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY

Lampka kontrolna wtrysku

17B

17B-15

SILNIK

F4R Wolnossący

Lampka kontrolna wtrysku

Pojazdy są wyposażone:
– w lampkę kontrolną wtrysku,
– w kontrolkę ostrzegawczą krytycznego stanu temperatury płynu,
– w lampkę kontrolną "OBD" (On Board Diagnostic).

Symbolem kontrolki usterki wtrysku jest sinusoida w kolorze pomarańczowym, której towarzyszy komunikat "usterka
wtrysku". Kontrolkę stanu krytycznego temperatury płynu symbolizuje czerwony termometr, wraz z którym wyświetla
się napis "temperatura płynu w silniku". Lampka kontrolna "OBD" ma kształt silnika wyświetlanego na
pomarańczowo.

UWAGA:
Przy włączaniu zapłonu, kontrolka "OBD" (On Board Diagnostic) wyświetla się, a następnie gaśnie po około
3 sekundach.

ZASADA WŁĄCZANIA LAMPEK KONTROLNYCH

●

Podczas występowania usterki wtrysku, lampka kontrolna "usterki wtrysku" jest wyświetlona sygnalizując
konieczność skontaktowania się z serwisem RENAULT. Usterkami powodującymi świecenie kontrolki są:
– usterka czujnika ciśnienia kolektora,
– usterka czujnika temperatury powietrza,
– usterka potencjometru przyśpieszenia,
– usterka wewnętrzna modułu elektronicznego,
– usterka obudowy przepustnicy z silnikiem,
– usterka zasilania komputera,

●

Kiedy silnik jest przegrzany, wyświetla się kontrolka stanu krytycznego temperatury płynu w silniku.

●

W przypadku wykrycia usterki powodującej nadmierne zanieczyszczenie spalin, wyświetla się kontrolka "OBD"
(On Board Diagnostic):
– miganie lampki w przypadku usterki stwarzającej ryzyko uszkodzenia katalizatora (niszczące wypadanie

zapłonu),

– świecenie stałe w przypadku braku zgodności z normami ochrony środowiska (wypadanie zapłonów

powodujące wzrost zanieczyszczenia spalin, usterka katalizatora, usterka sond Lambda).

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY

Lampka kontrolna wtrysku

17B

17B-16

SILNIK

F4R Z turbosprężarką

Lampka kontrolna wtrysku

Pojazdy są wyposażone:
– w lampkę kontrolną wtrysku,
– w lampkę kontrolną stanu krytycznego temperatury płynu,
– w lampkę kontrolną "OBD" (On Board Diagnostic).

UWAGA:
Przy włączaniu zapłonu, kontrolka "OBD" (On Board Diagnostic) wyświetla się, a następnie gaśnie po około
3 sekundach.

ZASADA WŁĄCZANIA LAMPEK KONTROLNYCH

●

Podczas występowania usterki wtrysku, lampka kontrolna "usterki wtrysku" jest wyświetlona sygnalizując
konieczność skontaktowania się z serwisem RENAULT. Usterkami powodującymi świecenie kontrolki są:
– usterka czujnika ciśnienia doładowania,
– usterka czujnika ciśnienia kolektora,
– usterka czujnika temperatury powietrza,
– usterka potencjometru przyśpieszenia,
– usterka wewnętrzna modułu elektronicznego,
– usterka obudowy przepustnicy z silnikiem,
– usterka elektrozaworu regulacji ciśnienia doładowania,
– usterka zasilania komputera,
– usterka systemu doładowania.

●

Kiedy silnik jest przegrzany, wyświetla się kontrolka stanu krytycznego temperatury płynu w silniku.

●

zapłonu),

– świecenie stałe w przypadku braku zgodności z normami ochrony środowiska (wypadanie zapłonów

powodujące wzrost zanieczyszczenia spalin, usterka katalizatora, usterka sond Lambda).

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY

Funkcja blokady rozruchu

17B

17B-17

SILNIKI

F4R

Funkcja blokady rozruchu

Opisywany pojazd jest wyposażony w system blokady, sterowany przez system rozpoznawania karty RENAULT ze
zmiennym kodem dynamicznym, co wiąże się z koniecznością stosowania specjalnej metody wymiany komputera
wtrysku.

WYMIANA KOMPUTERA WTRYSKU

Patrz rozdział 17B Układ wtrysku: "Komputer wtrysku" w celu zapoznania się z metodą demontażu-montażu
komputera wtrysku.
Patrz rozdział 82A "Blokada rozruchu" w celu zapoznania się z funkcjami blokady rozruchu.

Komputery wtrysku są dostarczane nie zakodowane, ale przystosowane do zapisania nowego kodu.

Przy wymianie komputera wtrysku konieczne jest wprowadzenie do komputera kodu pojazdu, a następnie
sprawdzenie, czy funkcja blokady rozruchu działa prawidłowo.

UWAGA:
W przypadku tego typu systemu blokady rozruchu, moduł elektroniczny zachowuje swój kod blokady
rozruchu na stałe.

Ponadto nie występuje w tym systemie kod awaryjny.

W związku z tym zabrania się wykonywania jakichkolwiek prób z użyciem modułów elektronicznych
pochodzących z innych pojazdów, które muszą być ponownie użyte.

Te nie mogą być rozkodowane.

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY

Strategia wtrysku - Klimatyzacja

17B

17B-18

SILNIKI

F4R

Strategia wtrysku - Klimatyzacja

KOMPRESOR JEST TYPU ZE ZMIENNĄ POJEMNOŚCIĄ

POŁĄCZENIE KLIMATYZACJA - KOMPUTER WTRYSKU

Komputer wtrysku steruje sprzęgłem kompresora z uwzględnieniem mocy pobieranej przez kompresor i ciśnienia
czynnika chłodzącego w układzie.

Informacje użyte do funkcji klimatyzacji są wymieniane za pośrednictwem sieci multipleksowej:
– ścieżka A A3 połączenie złożone CAN L (Kabina),
– ścieżka A A4 połączenie złożone CAN H (Kabina).

W momencie wciśnięcia włącznika klimatyzacji, konsola sterowania klimatyzacji zgłasza potrzebę włączenia
sprzęgła kompresora. Komputer wtrysku zezwala lub nie na włączenie kompresora, steruje zespołem wentylatora i
przyjmuje wartość zwiększonych obrotów biegu jałowego. Wartość ta jest rzędu 900 obr/min.

UWAGA:
Wartości ciśnienia płynu chłodzącego i pobieranej mocy nigdy nie są równe 0, niezależnie od tego czy sprężarka
jest włączona, czy nie.

STRATEGIA URUCHAMIANIA SPRĘŻARKI

W niektórych fazach działania, komputer wtrysku zakazuje działania sprężarki oraz oporników ogrzewania.

Strategia rozruchu silnika
Działanie sprężarki jest niemożliwe po rozruchu silnika przez 7 sekund.

Strategia zachowania osiągów przy ruszaniu na pochyłości.
W celu ułatwienia manewrowania na pochyłości, silnik pozostaje odłączony od napędu sprężarki klimatyzacji przez
10 sekund.

Postępowanie ochronne przy maksymalnej prędkości obrotowej
Sprężarka zostaje wyłączona, jeżeli prędkość obrotowa silnika jest wyższa niż 6304 obr/min.

Strategia zabezpieczenia termicznego
Kompresor nie jest włączany w przypadku, gdy temperatura płynu jest wyższa niż 115 °°°°C przy wysokich obrotach i
dużym obciążeniu silnika.

Strategia zakazu włączenia sprzęgła sprężarki na wysokich obrotach
Sprężarka nie może zostać wysprzęglona kiedy prędkość obrotowa przekracza 5500 obr/min.

Strategia zabezpieczenia na wyższym zakresie prędkości obrotowej
sprężarka jest wysprzęglona, jeżeli prędkość obrotowa silnika jest wyższa od 5888 obr/min przez ponad 10 sekund.

Strategia zapobiegania gaśnięciu silnika
Kiedy prędkość obrotowa silnika spada poniżej 608 obr/min w przypadku F4R Wolnossącego i 640 obr/min w
przypadku F4R z turbosprężarką, sprężarka zostaje wysprzęglona i następuje włączenie czasowe na 5 sekund.
Kiedy prędkość obrotowa wzrasta do 1376 obr/min w przypadku F4R Wolnossącego i 1408 obr/min w przypadku
F4R z turbosprężarką lub gdy włączenie czasowe minęło, wtedy następuje ponowne uruchomienie sprężarki.

Warunki wejściowe

●

Prędkość obrotowa silnika wyższa od 2300 obr/min
w przypadku F4R Wolnossącego i 1600 obr/min
w przypadku F4R z turbosprężarką,

●

I prędkość pojazdu niższa od 4 km/h w przypadku
F4R Wolnossącego i 10 km/h w przypadku
F4R z turbosprężarką,

●

I położenie przepustnicy w 20° w przypadku
F4R Wolnossącego i 22° w przypadku
F4R z turbosprężarką,

●

I przełożenie skrzyni niższe niż 2

bieg.

Warunki wyjściowe

●

Odstęp czasowy 10 sekund minął

●

LUB prędkość pojazdu wyższa od 34 km/h
w przypadku F4R Wolnossącego i 18 km/h
w przypadku F4R Z turbosprężarką,

●

LUB przełożenie skrzyni wyższe niż 1

szy

bieg.

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY

Strategia wtrysku - Klimatyzacja

17B

SILNIKI

F4R

Strategia wtrysku - Klimatyzacja

CECHY SZCZEGÓLNE W SILNIKU F4R WOLNOSSĄCYM

Strategia zachowania osiągów przy manewrowaniu na pochyłości.
W celu polepszenia osiągów podczas przyśpieszania na niskich obrotach, sprężarka klimatyzacji przestaje być
napędzana przez 10 sekund.

Warunki wejściowe

●

Prędkość obrotowa silnika jest mniejsza
od 2500 obr/min

●

I pedał wciśnięty do oporu stwierdzony

●

I bieg wyższy lub równy 2

giemu

biegowi.

Warunki wyjściowe

●

Odstęp czasowy 10 sekund minął,

●

LUB pedał wciśnięty do oporu nie stwierdzony

17B-19

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY

Strategia wtrysku - Klimatyzacja

17B

SILNIKI

F4R

Ten pojazd jest wyposażony w oporniki ogrzewania znajdujące się w bloku klimatyzacji, który znajduje się pod
pojazdem. Te oporniki ogrzewania służą do podgrzewania powietrza, które następnie jest kierowane do kabiny.

Kiedy oporniki ogrzewania zostają włączone, komputer wtrysku uruchamia zwiększoną wartość obrotów biegu
jałowego. Wartość ta jest rzędu 900 obr/min.

STRATEGIA URUCHAMIANIA OPORNIKÓW OGRZEWANIA

W niektórych fazach działania, zakazuje działania oporników ogrzewania.

Strategia rozruchu silnika
Działanie sprężarki jest wstrzymane po rozruchu silnika na czas wyznaczany w zależności od temperatury płynu w
silniku.

Strategia przywracania osiągów przy znacznym obciążeniu w przypadku F4R Wolnossącego
Przy znaczących obciążenia na niskich zakresach prędkości obrotowej, liczba oporników ogrzewania jest zmieniana
proporcjonalnie do mocy, która pozostaje jeszcze "pod pedałem".
Strategia limitowania nie może ograniczać liczby oporników ogrzewanie do mniej niż dwóch.

Strategia przywracania osiągów przy dużym obciążeniu w silniku F4R z turbosprężarką
Przy znaczącym obciążeniu na niskich obrotach, oporniki ogrzewania zostają odłączone.

STRATEGIA zabezpieczająca przed gaśnięciem
Kiedy prędkość obrotowa silnika spada do 600 obr/min, oporniki ogrzewania zostają odłączone. Kiedy prędkość
obrotowa wzrasta do ponad 850 obr/min, oporniki zostają ponownie włączone.

Temperatura płynu w °°°°C

± 1°°°°C

-20

-10

Włączanie czasowe

w sekundach (sec)

Warunki wejściowe

●

Prędkość obrotowa silnika wyższa niż 1500 obr/min

●

I prędkość pojazdu mniejsza niż 20 km/h

●

I położenie przepustnicy o wartości większej
niż 60 %

Warunki wyjściowe

●

prędkość obrotowa silnika wyższa
niż 1600 obr/min

●

I prędkość pojazdu większa niż 23 km/h

●

I położenie przepustnicy o wartości mniejszej
niż 50 %

17B-20

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY

Obudowa przepustnicy z silnikiem

17B

117B

SILNIKI

F4R

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY

Obudowa przepustnicy z silnikiem

OBUDOWA PRZEPUSTNICY Z SILNIKIEM

Obudowa przepustnicy z silnikiem umożliwia regulację obrotów biegu jałowego i zmianę ilości powietrza
doprowadzanego do silnika. Składa się z silnika i dwóch potencjometrów odpowiedzialnych za położenie
przepustnicy.

Gdy silnik pracuje na biegu jałowym, położenie przepustnicy jest ustalane zależnie od wartości obrotów biegu
jałowego. Zakres ten uwzględnia włączenie ważnych odbiorników (klimatyzacja), warunków działania (temperatura
powietrza i wody).

Gdy kierowca naciska na pedał przyspieszenia, przepustnica otwiera się. Jednakże, w celu polepszenia komfortu,
otwarcie przepustnicy nie jest proporcjonalne do stopnia naciśnięcia na pedał.

W celu uniknięcia szarpnięć, ułatwienia zmiany biegów i poprawienia bezpieczeństwa, obudowa przepustnicy
umożliwia modulowanie momentu obrotowego silnika.

AWARYJNE TRYBY PRACY OBUDOWY PRZEPUSTNICY Z SILNIKIEM

Istnieją trzy awaryjne tryby pracy obudowy przepustnicy z silnikiem.

●

Tryb ograniczenia osiągów: obejmuje on usterki typu elektrycznego w układzie wtrysku, dla których istnieje
skuteczne rozwiązanie awaryjne (utrata jednej z dwóch ścieżek pedału lub obudowy przepustnicy).
Tryb ten wprowadza ograniczenie przyspieszeń i maksymalnego otwarcia przepustnicy.

●

Tryb zaniku informacji z pedału gazu: nazywany również trybem "Awaryjne położenie elektryczne". Jest on
stosowany w sytuacji, gdy informacja o położeniu pedału gazu zostanie całkowicie utracona, ale komputer wtrysku
kontroluje jeszcze napełnianie powietrzem silnika (sterowanie przepustnicą jest nadal zapewnione).
W tym trybie, komputer wtrysku ustala prędkość obrotową silnika zależną od biegu i ustala obroty biegu jałowego
w momencie naciskania na pedał hamulca.

●

Tryb mechaniczny Limp-home ten tryb obejmuje wszystkie usterki, które prowadzą do utraty kontroli nad
działaniem przepustnicy (nie ma możliwości sterowania przepustnicą).
W tym przypadku przepustnica znajduje się w położeniu spoczynku, blok elektroniczny wtrysku ogranicza prędkość
obrotową poprzez odcięcie wtrysku paliwa.

UWAGA:
Każdy z tych trybów powoduje wyświetlenie kontrolki usterki wtrysku na tablicy wskaźników.

17B-21

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY

Korekta obrotów biegu jałowego

17B

17B-22

SILNIKI

F4R

Korekta obrotów biegu jałowego

KOREKTA USTAWIENIA OBROTÓW BIEGU JAŁOWEGO ZALEŻNIE OD TEMPERATURY PŁYNU

KOREKTA ELEKTRYCZNA W ZALEŻNOŚCI OD NAPIĘCIA AKUMULATORA I BILANSU ELEKTRYCZNEGO

Korekta ta ma na celu zrównoważenie spadku napięcia spowodowanego włączeniem odbiornika, przy słabym
naładowaniu akumulatora. Rozpoczyna się ona, gdy napięcie spada poniżej 13 V w przypadku F4R Wolnossącego
i 12,7 V w przypadku F4R z turbosprężarką i może osiągnąć maksymalny wartość 910 obr/min.

POŁĄCZENIE PRESOSTAT UKŁADU WSPOMAGANIA KIEROWNICY - KOMPUTER WTRYSKU

Komputer wtrysku otrzymuje informację od presostatu układu wspomagania kierownicy. Aby zrównoważyć pobór
energii może zwiększyć obrotu biegu jałowego.
Obroty biegu jałowego wzrastają do 784 obr/min.

KOREKTA OBROTÓW BIEGU JAŁOWEGO W ZALEŻNOŚCI OD FUNKCJI OGRZEWANIA PRZEDNIEJ SZYBY

Jeśli włączone jest ogrzewanie przedniej szyby, a temperatura wody wynosi poniżej 60 °°°°C, prędkość obrotowa
biegu jałowego zostaje ustawiona na 990 obr/min.

KOREKTA USTAWIENIA OBROTÓW BIEGU JAŁOWEGO ZALEŻNIE OD OPORNIKÓW OGRZEWANIA

Kiedy oporniki ogrzewania działają, prędkość obrotowa biegu jałowego wzrasta do 900 obr/min.

KOREKTA OBROTÓW BIEGU JAŁOWEGO W PRZYPADKU USTERKI POTENCJOMETRU PEDAŁU
PRZYSPIESZENIA

W razie usterki obu potencjometrów położenia pedału przyspieszenia, prędkość obrotowa silnika zostaje
zwiększona 1500 obr/min. Podczas naciśnięcia na pedał hamulca, prędkość ta powraca ponownie do wartości
750 obr/min.

KOREKTA OBROTÓW BIEGU JAŁOWEGO W PRZYPADKU USTERKI OBUDOWY PRZEPUSTNICY Z
SILNIKIEM

W razie usterki obu potencjometrów położenia przepustnicy, moduł przepustnicy przestawia się na położenie
awaryjne (mechaniczne ograniczenie położenia przepustnicy). Prędkość obrotowa silnika wynosi wtedy
maksymalnie 2500 obr/min.

UWAGA:
Po rozruchu przy zimnym silniku oraz długim działaniu na biegu jałowym, można zaobserwować gwałtowny spadek
prędkości obrotowej o około 220 obr/min.

Temperatura wody w °°°°C ±

± 1

-20

100

120

Prędkość obrotowa silnika

w obr/min

1072

976

896

752

848

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY

Korekta dostosowawcza obrotów biegu jałowego

17B

17B-23

SILNIKI

F4R

Korekta dostosowawcza obrotów biegu jałowego

KOREKTA DOSTOSOWAWCZA OBROTÓW BIEGU JAŁOWEGO

ZASADA

W normalnych warunkach działania przy rozgrzanym silniku, wartość Cyklicznego Współczynnika Otwarcia obrotów
biegu jałowego waha się między wartością wysoką i niską aby uzyskać nominalną wartość obrotów biegu jałowego.

Możliwe jest, że w szczególnych warunkach pracy silnika (docieranie, zanieczyszczenie silnika...) wartość
Cyklicznego Współczynnika Otwarcia zbliża się do wartości wysokich i niskich.

Korekta dostosowawcza Cyklicznego WspółczynnikaOtwarcia biegu jałowego pozwala na zniwelowanie powolnych
zmian zapotrzebowania silnika na powietrze, tak by Cykliczny Współczynnik Otwarcia dostosował się do średniej
wartości znamionowej.

Korekta działa tylko wtedy, gdy temperatura wody jest wyższa niż 75 °°°°C i po 32 sekundach od uruchomienia
silnika, w fazie regulacji biegu jałowego.

WARTOŚCI CYKLICZNEGO WSPÓŁCZYNNIKA OTWARCIA ZAWORU BIEGU JAŁOWEGO ORAZ JEGO
KOREKTY DOSTOSOWAWCZEJ

INTERPRETACJA PARAMETRÓW

W przypadku nadmiernej ilości powietrza (fałszywe powietrze, rozregulowana wartość graniczna przepustnicy...)
prędkość obrotowa na biegu jałowym zwiększa się, wartość Cyklicznego Współczynnika Otwarcia na biegu jałowym
zmniejsza się w celu przywrócenia nominalnej wartości obrotów biegu jałowego; wartość korekty dostosowawczej
Cyklicznego Współczynnika Otwarcia na biegu jałowym zmniejsza się w celu dostosowania się do Cyklicznego
Współczynnika Otwarcia na biegu jałowym.

W przypadku niedoboru powietrza (zanieczyszczenia, i.t.p.) następuje proces odwrotny: Cykliczny Współczynnik
Otwarcia zwiększa się oraz korekta dostosowawcza również się zwiększa w celu dostosowania do działania
regulacji obrotów biegu jałowego.

WAŻNE:
koniecznie, po wykasowaniu usterek z pamięci, uruchomić silnik, zgasić, następnie uruchomić i pozostawić na biegu
jałowym, tak aby korekta dostosowawcza mogła się prawidłowo wykonać.

Nominalna wartość obrotów biegu

jałowego

X = 750 obr/min

Ciśnienie w kolektorze na biegu

jałowym

X = 320 mbar

Cykliczny Współczynnik Otwarcia na

biegu jałowym

3 % ≤

≤

≤ X ≤

≤

≤ 30 %

Dostosowanie Cyklicznego

Współczynnika Otwarcia na biegu

jałowym

Wartość graniczna mini: - 7,8 %

Wartość graniczna maksi: + 7,8 %

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY

Regulacja składu mieszanki

17B

17B-24

SILNIKI

F4R

Regulacja składu mieszanki

REGULACJA SKŁADU MIESZANKI

Silnik działający z komputerem "SAGEM S 2000" i "SAGEM S 2000" jest wyposażony w dwie sondy Lambda
nazywane sondą górną i sondą dolną.

OGRZEWANIE SOND

Ogrzewanie sond Lambda jest sterowane przez blok elektroniczny jeżeli:
– ciśnienie wlotowe jest poniże progu działania prędkości obrotowej silnika,
– prędkość wynosi mniej niż 135 km/h,
– po pewnym czasie działania silnika wyznaczonym w zależności od górnych martwych punktów silników (poza

górnym położeniem pedału) oraz temperatury wody.

– Ogrzewanie sond powietrza jest wyłączone,
– jeżeli prędkość pojazdu jest większa niż 140 km/h (wartość podana orientacyjnie),
– przy dużym obciążeniu silnika.

NAPIĘCIE GÓRNEJ SONDY

Odczyt z przyrządu diagnostycznego parametru "napięcie górnej sondy Lambda": wartość przedstawia napięcie
dostarczane do modułu elektronicznego przez sondę Lambda umieszczoną powyżej katalizatora. Wyrażana jest
w miliwoltach. Gdy silnik pracuje, napięcie powinno oscylować między dwoma wartościami:
– 100 mV ±

± 100 dla mieszanki ubogiej,

– 800 mV ±

± 100 dla mieszanki bogatej.

Im mniejsza różnica mini/maxi, tym mniej dokładna jest informacja od sondy (różnica wynosi przeważnie minimum
500 mV).

UWAGA:
W przypadku niewielkiego odchylenia, sprawdzić ogrzewanie sondy.

NAPIĘCIE GÓRNEJ SONDY

Odczyt na przyrządzie diagnostycznym parametru "napięcie górnej sondy Lambda": wartość przedstawia napięcie
dostarczane do modułu elektronicznego przez sondę Lambda umieszczoną powyżej katalizatora. Wyrażana jest w
miliwoltach.

Sonda ma za zadanie diagnostykę katalizatora i wykonanie szczegółowej kontroli składu mieszanki (krzywa wolnej
regulacji). Funkcja jest aktywna tylko po określonym czasie pracy silnika.

Jeżeli silnik jest w trakcie regulacji składu mieszanki, przy ustabilizowanej prędkości, napięcie powinno się wahać w
zakresie 600 mV ±

± 100. Przy zwalnianiu, napięcie powinno być mniejsze, niż 200 mV.

Nie należy wykonywać odczytu przy prędkości obrotowej na biegu jałowym.

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY

Regulacja składu mieszanki

17B

17B-25

SILNIKI

F4R

KOREKTA SKŁADU MIESZANKI

Wartość wyświetlana na przyrządzie diagnostycznym w parametrze "korekta składu mieszanki" jest średnią korekt
składu mieszanki dostarczoną przez moduł elektroniczny w zależności od składu mieszanki odczytanego przez
sondę Lambda na wejściu katalizatora (sonda Lambda analizuje ilość tlenu w gazach spalinowych).

Środkowym punktem wartości korekcji jest 128, element oporowy 0 i 255:
– wartość mniejsza niż 128: konieczność zubożenia,
– wartość powyżej 128: polecenie wzbogacenia składu mieszanki.

WEJŚCIE W FAZĘ REGULACJI SKŁADU MIESZANKI

Zamknięty układ regulacji składu mieszanki

Wejście w fazę regulacji składu mieszanki jest efektywne po okresie rozruchu trwającym maksymalnie 15 minut i
jeżeli temperatura płynu jest wyższa niż 0 °°°°C.

Otwarty układ regulacji składu mieszanki

W regulacji składu mieszanki, fazy działania podczas których blok elektroniczny nie zwraca uwagi na wartość
napięcia sondy to:

●

pedał gazu wciśnięty do oporu,

●

mocne przyspieszenia,

●

zwalnianie z informacją o górnym położeniu pedału gazu,

●

usterka sondy Lambda.

AWARYJNY TRYB PRACY W PRZYPADKU USTERKI SONDY LAMBDA

W razie błędnego napięcia dostarczanego przez sondę Lambda (bardzo małe wahania lub ich brak) w fazie
regulacji składu mieszanki, moduł elektroniczny przejdzie do trybu awaryjnego dopiero po czasie wykrywania
obecności usterki wynoszącym 3 minuty. Jedynie w takim przypadku, usterka zostanie zapisana w pamięci. W tym
przypadku parametr "korekta składu mieszanki" wynosi 128.

W momencie wykrycia usterki sondy Lambda i gdy usterka została już zapisana następuje przejście do otwartego
układu.

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY

Korekta dostosowawcza składu mieszanki

17B

17B-26

SILNIKI

F4R

Korekta dostosowawcza składu mieszanki

ZASADA

W zamkniętym układzie regulacji regulacja składu mieszanki dokonuje korekty czasu wtrysku w taki sposób, by
otrzymany skład był jak najbliższy stechiometrycznemu (1). Wartość korekty zbliża się do 128, a jej wartości
graniczne to 0 i 255. Korekta dostosowawcza składu mieszanki pozwala na zmianę zaprogramowania wtrysku i
dostosowania regulacji składu mieszanki do wartości 128.
Korekty dostosowawcze biorą wartość 128 jako średnią po rozpoczęciu (skasowaniu pamięci) i mają zakres:

JAZDA PRÓBNA

Warunki jakie należy spełnić przed i w trakcie wykonywania jazdy próbnej
– silnik rozgrzany: temperatura płynu powyżej 70 °°°°C,
– nie wolno przekraczać prędkości obrotowej silnika 4000 obr/min,
– odłączyć pochłaniacz oparów benzyny przez elektrozawór lub zatkać przewód doprowadzający do silnika.

Zakresy ciśnienia do wyodrębnienia podczas jazdy próbnej

Istnieje 5 zakresów ciśnienia do pomiaru podczas jazdy, każdy jest opisany przez następujące współczynniki:

Odłączenie czujników w przypadku przedłużonej regulacji obrotów biegu jałowego przy rozgrzanym silniku.
Jeżeli temperatura płynu jest wyższa od 80 °°°°C na biegu jałowym trwającym ponad 2 minuty w przypadku F4R
Wolnossącego i 10 minut w przypadku F4R z turbosprężarką, wartości dostosowawcze pozostają niezmienne aż
do zakończenia trwania biegu jałowego.

Po wykonaniu takiej jazdy próbnej, funkcjonowanie korekty jest zapewnione. Należy przeprowadzić jazdę próbną,
prowadząc pojazd w sposób elastyczny i zmienny na dystansie od 5 do 10 kilometrów.
Po jeździe sprawdzić wskazania wskaźników. Początkowa wartość wynosiła 128, teraz powinny się zmienić. Jeżeli
tak nie jest, wykonać próbę od początku mając na uwadze wszystkie zalecenia.

INTERPRETACJA WARTOŚCI OTRZYMANYCH PODCZAS JAZDY PRÓBNEJ

W przypadku braku paliwa (wtryskiwacze zapchane, ciśnienie paliwa zbyt małe...), regulacja składu mieszanki
wzrasta aby otrzymać wartość najbliższą 1, korekcja adaptacyjna składu mieszanki wzrasta do momentu, w którym
korekta składu mieszanki powróci do wartości bliskiej 128. W przypadku nadmiaru paliwa procedura jest odwrotna.

Korekta składu mieszanki

60 ≤

≤

≤ X ≤

≤

≤ 190

Dostosowanie składu mieszanki

(działanie)

82 ≤

≤

≤ X ≤

≤

≤ 224

Dostosowanie składu mieszanki

obrotów biegu jałowego

32 ≤

≤

≤ X ≤

≤

≤ 224

Zakres Nr 1

(mbary)

Zakres Nr 2

(mbary)

Zakres Nr 3

(mbary)

Zakres Nr 4

(mbary)

Zakres Nr 5

(mbary)

F4R wolnossący

250 --------------- 400 ------------------ 517 ------------------- 635 ------------------- 753-------------- 873

Średnia 325

Średnia 458

Średnia 576

Średnia 694

Średnia 813

F4R z

turbosprężarką

250 --------------- 400 ------------------ 517 ------------------- 635 ------------------- 753-------------- 1298

Średnia 325

Średnia 458

Średnia 576

Średnia 694

Średnia 1025

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY

Centralny system kontroli temperatury CSKT

17B

17B-27

SILNIKI

F4R

Centralny system kontroli temperatury CSKT

Zespół wentylatora jest sterowany przez blok elektroniczny wtrysku.

FUNKCJA ANTYPERKOLACJI

System antyperkolacji jest sterowany przez komputer wtrysku.

Informacja o temperaturze wody jest pobierana od układu wtrysku.

Po wyłączeniu zapłonu, system przechodzi w stan czuwania. Jeżeli temperatura płynu przekroczy próg 110 °C
przez 2 minuty po wyłączeniu silnika w przypadku F4R Wolnossącego i 107 °C przez 49 sekund w przypadku
F4R Z turbosprężarką, mała prędkość zespołu wentylatora zostaje włączona.

Jeżeli temperatura płynu spada poniżej 85 °C, przekaźnik zespołu wentylatora zostaje wyłączony (zespół
wentylatora nie może być włączany na dłużej, niż '10 minut).

FUNKCJONOWANIE ZESPOŁU WENTYLATORA

– zespół wentylatora jest włączany z małą prędkością, jeśli temperatura płynu przekracza 98 °°°°C i wyłączany, kiedy

temperatura spadnie poniżej 95 °°°°C.

– zespół wentylatora obraca się na dużej szybkości jeżeli temperatura wody przekracza 102 °°°°C i zatrzymuje się gdy

temperatura spadnie poniżej 99 °°°°C.

DZIAŁANIE KONTROLKI TEMPERATURY

Kontrolka temperatury zapala się gdy temperatura przekroczy wartość 118°°°°C i gaśnie, gdy temperatura wody
spadnie poniżej 115 °°°°C.

CECHY SZCZEGÓLNE SILNIKA F4R Z TURBOSPRĘŻARKĄ:

– Działanie elektrycznej pompy wody (chłodzenie turbosprężarki)

System chłodzenia turbosprężarki jest włączany przez komputer wtrysku.

Informacja o temperaturze wody jest pobierana od układu wtrysku.

Po wyłączeniu zapłonu, system przechodzi w stan czuwania. Jeżeli temperatura wody przekracza próg 107°°°°C przez
3 minuty po wyłączeniu silnika, włączona zostaje pompa wody.

Jeżeli temperatura wody spadnie poniżej 80°°°°C, przekaźnik sterowania pompą wody przestaje być zasilany
(elektryczna pompa wody nie może być włączona przez więcej niż 10 minut).

– Cecha szczególna silnika F4R z turbosprężarką wersja przeznaczona do krajów o bardzo zimnym klimacie

Te silniki są wyposażone w podgrzewacz górnego przewodu pochłaniania oparów oleju. Ta funkcja ta jest
niezbędna; ma ona na celu uniknięcia zamarzania górnego przewodu pochłania oparów oleju w czasie silnych
mrozów.

Podgrzewacz jest włączany przy włączonym silniku, jeżeli temperatura powietrza jest niższa od 0 °C i wyłączany,
kiedy temperatura powietrza wzrośnie powyżej 5 °C.

W przypadku usterki sondy temperatury powietrza, podgrzewacz jest stale włączony przy pracującym silniku.

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY

Przestawiacz faz rozrządu

17B

17B-28

SILNIK

F4R Wolnossący

Przestawiacz faz rozrządu

Elektrozawór jest zamknięty w fazie spoczynku.
Umożliwia przepływ oleju do sterowania zmianą kąta
fazy rozrządu w zależności od pracy silnika:
– jeżeli temperatura płynu jest wyższa niż 30 °°°°C,
– jeżeli napięcie akumulatora jest wyższe od 11,4 V,
– prędkość obrotowa silnika w przedziale między 1500

a 4300 obr/min,

UWAGA:
Zablokowany elektrozawór w położeniu otwartym
powoduje niestabilną pracę silnika na biegu jałowym i
zbyt wysokie ciśnienie w kolektorze.

Koło zmiany fazy wałka rozrządu (1) znajduje się na wałku rozrządu
wlotowym. Ma na celu modyfikowanie krzywej rozrządu.
Jest sterowana (metodą wszystko albo nic) przez blok elektroniczny
wtrysku poprzez elektrozawór (2) umieszczony na pokrywie głowicy.

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY

Regulacja ciśnienia doładowania

17B

17B-29

SILNIK

F4R Z turbosprężarką

Regulacja ciśnienia doładowania

STEROWANIE CIŚNIENIEM DOŁADOWANIA

Ciśnienie doładowania jest regulowane przez położenie zaworu regulacji ciśnienia (wastegate).

ZASADA

Wyżej wymieniony zawór regulacyjny ciśnienia, połączony poprzez popychacz z membraną wastegate, jest
sterowany przez komputer wtrysku za pośrednictwem elektrozaworu. Elektrozawór ten, otwarty w położeniu
spoczynkowym, został umieszczony w przewodzie ssącym między filtrem powietrza a wejściem turbosprężarki.

W fazie spoczynku, (położenie otwarte), elektrozawór ten zapewnia współdziałanie między wyjściem z
turbosprężarki (ciśnienie doładowania) a membraną sterującą zaworem regulacji ciśnienia.
W wyniku takiego działania, ciśnienie doładowania oddziałuje bezpośrednio na membranę, a zawór regulacji
ciśnienia (wastegate) otwiera się. Maksymalne dopuszczalne ciśnienie wynosi około 1350 mbarów - 1400 mbarów
bez względu na to, jaka jest wartość prędkości obrotowej silnika (jest to minimalna wartość doładowania silnika).

Kiedy elektrozawór jest sterowany, informacja o ciśnieniu doładowania (mierzonym na wyjściu z turbosprężarki) jest
kierowana do wejścia turbosprężarki. W efekcie, membrana nie podlega już ciśnieniu doładowania, zawór regulacji
ciśnienia (wastegate) zamyka się w położeniu ustawionym przez system regulacji.

Komputer wtrysku steruje ciśnieniem doładowania tak, aby uzyskać działanie o stałym momencie obrotowym przy
pełnym obciążeniu.
Oznacza to, że niezależnie od warunków pracy silnika (temperatura powietrza, ciśnienie atmosferyczne,...)
maksymalny moment obrotowy będzie wynosił zawsze 250 N.m a moc 120 kW. W ten sposób przy temperaturze
powietrza 20 °°°°C, ciśnienie doładowania w warunkach pełnego obciążenia będzie miało wartość mniejszą niż przy
temperaturze 50 °°°°C. Pomimo kontrolowanego sterowania momentem, ciśnienie doładowania nigdy nie może
przekraczać 1800 mb.

REGULACJA CIŚNIENIA DOŁADOWANIA

Ciśnienie doładowania jest więc zależne od położenia elektrozaworu ciśnienia doładowania sterowanego przez
sygnał Cyklicznego Współczynnika Otwarcia.

Ciśnienie doładowania jest regulowane, jeśli:
– temperatura płynu jest wyższa niż - 30 °°°°C,
– ciśnienie doładowania jest wyższe niż 1100 mb.

UWAGA:
Wartość zamkniętego elektrozaworu nie jest nigdy równa 0. Wartość minimalna odczytana wynosi w przybliżeniu
1,13 %, natomiast wartość maksymalna nie jest równa 100 %, ale 98,8 %.

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY

Regulacja ciśnienia doładowania

17B

17B-30

SILNIK

F4R Z turbosprężarką

KOREKTA DOSTOSOWAWCZA CIŚNIENIA DOŁADOWANIA

W normalnych warunkach działania, wartość Cyklicznego Współczynnik Otwarcia elektrozaworu regulacji ciśnienia
doładowania waha się między wartością wysoką i wartością niską aby uzyskać żądaną wartość ciśnienia
doładowania.

Możliwe jest, że w szczególnych warunkach pracy silnika (zanieczyszczone przewody, elektrozawór) wartość
Cyklicznego Współczynnika Otwarcia zbliża się do wartości wysokich lub niskich.

Korekta dostsowawcza Cyklicznego Współczynnika Otwarcia elektrozaworu regulacji ciśnienia pozwala na
wyeliminowanie powolnych zmian tej dyspersji, tak, aby dostosować Cykliczny Współczynnik Otwarcia do średniej
wartości znamionowej.

Opisywana korekta działa wyłącznie wtedy, gdy:
– prędkość obrotowa silnika jest większa niż 2000 obr/min,
– ciśnienie w kolektorze jest stabilne, z odchyleniem mniejszym niż 22 mb,
– ciśnienie doładowania jest wyższe niż 1350 mb.

WARTOŚĆ CYKLICZNEGO WSPÓŁCZYNNIKA OTWARCIA ELEKTROZAWORU REGULACJI CIŚNIENIA
DOŁADOWANIA ORAZ KOREKTY DOSTOSOWAWCZEJ

Cykliczny Współczynnik Otwarcia

elektrozaworu regulacji ciśnienia

doładowania

1,13 % ≤

≤

≤ X ≤

≤

≤ 98,83 %

Dostosowanie Cyklicznego

Współczynnika Otwarcia

elektrozaworu regulacji ciśnienia

doładowania

Wartość graniczna mini: - 30 %

Wartość graniczna maksi: + 30 %

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY

Regulowanie i ograniczanie prędkości

17B

17B-31

SILNIKI

F4R

Regulowanie i ograniczanie prędkości

WIADOMOŚCI OGÓLNE

Stan regulatora / ogranicznika prędkości jest wyświetlany na tablicy rozdzielczej:
– Lampka zielona: Działa regulator
– Lampka bursztynowa: Działa ogranicznik
– miganie prędkości: żądana prędkość nie może być utrzymana (na przykład stromy podjazd).

Aby móc sterować tymi funkcjami, komputer wtrysku
odbiera informacje na ścieżkach:
– A C3: Włączony / Wyłączony ogranicznik prędkości
– A A2: Włączony / Wyłączony regulator prędkości
– A D2: Zasilanie elementu sterującego przy

kierownicy

– A D3: Sygnał sterowania kierownicy
– A E4: Wejście włącznika świateł Stop
– A C4: Wejście przełącznika sprzęgła (zależnie od

wersji)

– A G2: Zasilanie potencjometru 1 pedału
– A F2: Zasilanie potencjometru 2 pedału
– A H3: Masa potencjometru 1 pedału
– A F4: Masa potencjometru 2 pedału
– A H2: Sygnał potencjometru 1 pedału
– A F3: Sygnał potencjometru 2 pedału
– A A3: Sieć multipleksowa CAN L (kabina)
– A A4: Sieć mulipleksowa CAN H (kabina)
– B K4: Połączenia multipleksowe CAN H (silnik) jeżeli

automatyczna skrzynia biegów

– B K3: Połączenia multipleksowe CAN L (silnik) jeżeli

automatyczna skrzynia biegów

Informacje, które otrzymuje komputer wtrysku z sieci
multipleksowej to:
– prędkość pojazdu (system ABS)
– sygnał włącznika świateł Stop przy zamknięciu

(system ABS),

– włączone przełożenie (automatyczna skrzynia

biegów).

Komputer wtrysku wysyła za pośrednictwem sieci
multipleksowej:
– polecenia prędkości regulowanej lub ograniczonej

na tablicy rozdzielczej,

– zapalanie się kontrolek (czerwonej, zielonej lub

mruganie),

– informacje o zmianie biegów ze skrzyni biegów

(zależnie od wersji).

Komputer wtrysku otrzymuje:

●

informacje od pedału przyspieszenia,

●

informacje od przełącznika hamulców,

●

informacje od przełącznika sprzęgła,

●

informacje od przełącznika włączenia/wyłączenia,

●

informacje poleceń z kierownicy,

●

informacje z modułu elektronicznego systemu ABS,

●

informacje od bloku elektronicznego automatycznej
skrzyni biegów.

Dzięki tym informacjom komputer wtrysku steruje
obudową przepustnicy z silnikiem tak, aby:
– utrzymać prędkość zadaną w przypadku włączonej

funkcji regulacji prędkości,

– nie przekraczać prędkości zadanej w przypadku

włączonej funkcji regulacji prędkości.

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY

Regulowanie i ograniczanie prędkości

17B

17B-32

SILNIKI

F4R

DZIAŁANIE REGULATORA PRĘDKOŚCI

Włączanie:

●

przełącznik na "regulacja prędkości", (lampka
kontrolna "zielona" świeci się)

●

prędkość pojazdu 30 km/h minimum, 200 km/h
maksimum (wartość podana tytułem informacji)

●

lampka kontrolna regulatora wyświetlona (kolor
zielony)

●

naciśnięcie na przycisk "+", "-" lub "résume"

Wyłączanie:

●

wciśnięcie pedału przyspieszenia (chwilowe wyjście)

●

wciśnięcie pedału hamulca lub sprzęgła

●

naciśnięcie na "0"

●

przełącznik na "wyłączenie"

●

ingerencja systemu kontroli toru jazdy

DZIAŁANIE OGRANICZNIKA PRĘDKOŚCI

Włączanie:

●

przełącznik na "ogranicznik prędkości"

●

prędkość pojazdu 30 km/h minimum, 200 km/h
maksimum (wartość podana tytułem informacji)

●

wyświetlona kontrolka ogranicznika (bursztynowa)

●

naciśnięcie na przycisk "+", "-" lub "résume"

Wyłączanie:

●

mocne naciśnięcie na pedał przyśpieszenia
(przejście punktu oporu)

●

naciśnięcie na "0"

●

przełącznik na "wyłączenie"

●

położenie "Neutralne" lub "Parking" w automatycznej
skrzyni biegów lub "martwy punkt" w mechanicznej
skrzyni biegów

UWAGA:
Miganie lampki kontrolnej informuje kierowcę o braku
możliwości utrzymania ustawionej prędkości.

Awaryjny tryb pracy
W przypadku usterki lub nieprawidłowego działania:
System kontroli toru jazdy, układ wtrysku, system
zapobiegający blokowaniu kół, systemu regulacji -
ograniczenia prędkości nie mogą być włączone.

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY

Właściwości systemu "On Board Diagnostic"

17B

17B-33

SILNIKI

F4R

Właściwości systemu "On Board Diagnostic"

Pojazd ten jest wyposażony w system diagnostyki OBD ("On Board Diagnostic") (autodiagnostyka), który
charakteryzuje następujący sposób działania:
W przypadku wykrycia anomalii powodującej nadmierne zanieczyszczenie spalin, na tablicy rozdzielczej zapala się
lampka (kontrolka O.B.D.). Kontrolka sygnalizuje kierowcy, że pojazd musi być niezwłocznie naprawiony.

Ta nowa metoda postępowania diagnostycznego modułu elektronicznego działa w następujący sposób:

Ciągłemu pomiarowi poddawana jest jedynie diagnostyka wypadania zapłonów. Inne części wchodzące w skład
systemu badającego zanieczyszczenia są testowane tylko raz podczas jazdy (diagnostyka nie jest ciągła). Jednak
opisywane testy nie odbywają się w każdych warunkach. Podczas jazdy muszą zostać spełnione odpowiednie
warunki, przy których testy będą wykonane:
– warunki dotyczące temperatury,
– warunki dotyczące prędkości (próg, stabilność...),
– okres rozruchu,
– warunki pracy silnika (ciśnienie w kolektorze, prędkość obrotowa, kąt przepustnicy...).

Tryb sterowania OBD jest dodatkową metodą służącą wykrywaniu tradycyjnych usterek elektrycznych.Aby
przestrzegać tej normy, wymagania są następujące:
– doprowadzić do świecenia (albo migania w przypadku niektórych usterek) kontrolki OBD,
– zapisać w pamięci usterki OBD.

KONSEKWENCJE DIAGNOZY I NAPRAW

Należy dołożyć szczególnych starań podczas wykonywania naprawy, aby nie dopuścić do sytuacji, w której
kontrolka OBD będzie się świecić po wydaniu pojazdu klientowi.
Niektóre usterki mogą się uwidocznić tylko podczas jazdy, gdy korekcje składu mieszanki są aktywne: załadowanie
naprawy jest więc konieczne.
Z drugiej strony złożoność systemu wymaga zapytania klienta o warunki, w których dana usterka miała miejsce.
Te informacje umożliwią szybszą diagnozę usterek. Warunki wystąpienia usterki są zapisane w pamięci modułu
elektronicznego.

UWAGA:
Wszystkie usterki elektryczne, które powodują przekroczenie progu zanieczyszczenia są sygnalizowane przez
świecenie lampki kontrolnej OBD.

Diagnostyki funkcji przeprowadzane w trybie OBD to:
– diagnostyka usterek spalania, które działają szkodliwie na katalizator,
– diagnostyka usterek spalania które zanieczyszczają
– diagnostyka sond Lambda (górnej i dolnej),
– diagnostyka katalizatora.

UWAGA:
Diagnostyka usterek spalania są rozpatrywane w pierwszej kolejności w stosunku do innych usterek. W praktyce są
wykonywane bez przerwy od momentu osiągnięcia odpowiednich warunków pracy.

UWAGA:
Po każdym teście pod żadnym pozorem nie odłączać napięcia przed dokonaniem odczytu parametrów
przyrządem diagnostycznym. Każde odłączenie napięcia powoduje błędną interpretację wyników oraz
utratę informacji "diagnostyka wykonana".

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY

Warunki wyświetlania kontrolki "On Board Diagnostic"

17B

17B-34

SILNIKI

F4R

Warunki wyświetlania kontrolki "On Board Diagnostic"

WARUNKI ŚWIECENIA LAMPKI KONTROLNEJ "ON BOARD DIAGNOSTIC"

●

USTERKA ELEKTRYCZNA

Ciągłe palenie się kontrolki po stwierdzeniu kilku usterek (funkcja podzespołu).

●

SUMA BŁĘDNYCH ZAPŁONÓW MAJĄCYCH NISZCZĄCY WPŁYW NA KATALIZATOR

Natychmiastowe zapalenie i miganie kontrolki.

●

USTERKA KATALIZATORA, SONDY LAMBDA, WYPADANIE ZAPŁONÓW

Stałe świecenie kontrolki po wykryciu usterki trzy razy z rzędu.

UWAGA:
Diagnostyki katalizatora i górnej sondy Lambda są wykonywane jednokrotnie i mają miejsce:
– jednorazowo podczas jazdy (test zajmuje kilka sekund),
– jedynie w określonych warunkach jazdy.

Podczas jazdy możliwe jest, że niektóre funkcje nie są diagnozowane (gdy pojazd porusza się w korku).

⇒

⇒ świecenie lampki kontrolnej
W przypadku stwierdzenia tej samej usterki "On Board Diagnostic" podczas trzech kolejnych jazd, lub usterki
elektrycznej.

⇒

⇒ miganie lampki kontrolnej
w przypadku wykrycia wypadania zapłonów powodującego uszkodzenie katalizatora

⇒

⇒ zgaśnięcie lampki
Jeżeli usterka "On Board Diagnostic" nie pojawia się podczas 3 kolejnych jazd, kontrolka gaśnie (lecz usterka
pozostaje zapisana w pamięci komputera wtrysku).
Wykasowanie zapisanej usterki bez przyrządu diagnostycznego następuje po 40 kolejnych testach.

UWAGA:
Nie wykrywanie usterki może wynikać z
– charakteru tymczasowości usterki,
– stylu jazdy kierowcy, który prowadzi samochód w warunkach nie odpowiadającym testowi na daną usterkę.

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY

Warunki diagnostyki "On Board Diagnostic"

17B

17B-35

SILNIKI

F4R

Warunki diagnostyki "On Board Diagnostic"

WARUNKI DIAGNOSTYKI

Jeżeli podczas włączenia zapłonu i jazdy temperatura powietrza wykryta przez czujnik nie zawiera się między
-7,5 °°°°C i 119 °°°°C, lub jeżeli temperatura wody wykryta przez czujnik nie zawiera się między -7,5°°°°C i 119°°°°C, lub jeżeli
różnica między 1046 mbarów i ciśnieniem w kolektorze jest większa niż 273 mbary (wysokość około 2500 m),
diagnostyki "On Board Diagnostic" nie są wykonywane aż do kolejnego włączenia zapłonu.

Aby system diagnozy "On Board Diagnostic" działał prawidłowo, nie może występować żadna usterka elektryczna
układu wtrysku, nawet gdy nie pali się kontrolka "On Board Diagnostic".

Podczas trwania diagnostyki katalizatora i sondy Lambda, system odpowietrzania oparów benzyny jest zamknięty,
a regulatory dostosowania składu mieszanki są zablokowane w ich ostatnim położeniu.

LOGIKA WYKONYWANIA TESTÓW

– usunąć wszystkie usterki elektryczne,
– wykasować wszystkie usterki,
– wykonać wszystkie przystosowania wtrysku,
– wykonać kontrolę systemu diagnostyki "On Board Diagnostic".

USTAWIENIE PARAMETRÓW POCZĄTKOWYCH CAŁEGO SYSTEMU ON BOARD DIAGNOSTIC

– wykasowanie usterek zapisanych w pamięci,
– wykasowanie usterek typu "On Board Diagnostic",
– wykasowanie przystosowań.

PRZYSTOSOWANIA NIEZBĘDNE DO DIAGNOSTYKI ON BOARD DIAGNOSTIC

Przystosowanie wieńca koła zamachowego:
Przystosowanie wykonuje się poprzez:
– Zwalnianie z odcięciem wtrysku na 2

gim

przełożeniu między 3500 obr/min i 3000 obr/min przez przynajmniej

3 sekundy,

– ponowne zmniejszenie prędkości z odcięciem wtrysku na 2

gim

przełożenie między 1800 obr/min i 1400 obr/min

przez przynajmniej 2 sekundy.

Możliwe jest wykonanie tego przystosowania poprzez zmniejszenie prędkości obrotowej z 3500 obr/min do
1400 obr/min.

Przystosowanie składu mieszanki
W celu dokonania przystosowania należy wykonać jazdę próbną, przestrzegając zaleceń wymienionych w rozdziale
"Wtrysk - Korekta dostosowawcza składu mieszanki".

Przystosowanie moment obrotowy - gaz (Stan: "Rozpoznanie cylindra 1")
W celu wykonania przystosowania należy wykonać jazdę próbną trwającą 25 minut. Potwierdzenie wykonania
przystosowania uwidoczni się na przyrządzie diagnostycznym: "Przystosowanie wieńca... AKTYWNE".

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY

Diagnostyka wykrywania wypadania zapłonów

17B

17B-36

SILNIKI

F4R

Diagnostyka wykrywania wypadania zapłonów

Funkcja wykrywania wypadania zapłonu ma na celu wykrycie nieprawidłowości, która mogłaby spowodować
przekroczenie progu "On Board Diagnostic" emisji szkodliwych związków HC i doprowadzić do uszkodzenia
katalizatora.

Diagnoza może określić:
– usterkę lub zalanie świecy,
– zapchanie lub wyciek wtryskiwaczy,
– nieprawidłowe działanie układu zasilania (regulator ciśnienia, pompa paliwa...),
– usterkę w połączeniach przewodów paliwowych i wtryskiwaczy (obwód powrotny cewki...).

Diagnoza jest wykonywana zależnie od chwilowych prędkości obrotowych silnika. Stwierdzenie spadku krzywej
mocy umożliwia rozpoznanie nieprawidłowości spalania.
Ta diagnoza odbywa się w sposób ciągły podczas jazdy. Wykonywanie diagnostyki, jak też stwierdzenie usterki
powoduje czasowe wstrzymanie innych trybów diagnostycznych "On Board Diagnostic" (katalizator i górna sonda
Lambda).

Umożliwia ona wyróżnienie dwóch typów usterek:
– nieprawidłowości spalania mające niszczący wpływ na katalizator. Powodują one natychmiastowe świecenie i

miganie kontrolki OBD,

– usterki wypadania zapłonu powodujące przekroczenie progu zanieczyszczenia spalin "On Board Diagnostic".

Powodują one wyświetlenie kontrolki OBD, jeśli wykrycie usterki miało miejsce podczas trzech kolejnych jazd.

WARUNKI WYKRYCIA

Przed rozpoczęciem procedury należy sprawdzić, czy przystosowania zostały wykonane prawidłowo. Spełnione
muszą być także warunki początkowe przy włączaniu zapłonu.
Wykrycie jest wykonywane gdy temperatura wody przekroczy - 7,5 °°°°C, na trzech zakresach działania między
obrotami biegu jałowego i 4500 obr/min.
Możliwe jest również wykonanie testów nieprawidłowego spalania utrzymując silnik na wolnych obrotach, przy
włączonych wszystkich urządzeniach przez 10 minut i 40 sekund.

UWAGA:
Po zakończeniu testu w żadnym wypadku nie wyłączać zapłonu przed odczytaniem wyników z przyrządu
diagnostycznego. Każde wyłączenie zapłonu spowoduje błędny odczyt wartości.

POTWIERDZENIE NAPRAWY

Jeżeli po teście diagnostyka stwierdza nieprawidłowości spalania (wypadanie zapłonu), zastosować metodę
diagnozy odpowiednią dla danego symptomu.

– Diagnostyka wypadania zapłonów trwa
– Wypadanie zapłonu powodujące wzrost zanieczyszczenia
– Wypadanie zapłonu o działaniu niszczącym

AKTYWNY
Brak usterki
Brak usterki

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY

Diagnostyka katalizatora

17B

17B-37

SILNIKI

F4R

Diagnostyka katalizatora

Diagnostyka katalizatora ma na celu wykrycie nieprawidłowości, które mogłyby spowodować przekroczenie progu
"On Board Diagnostic" emisji szkodliwych związków HC.
Pojemność składowania tlenu jest wyznacznikiem stanu katalizatora. Katalizator w miarę zużywania się traci
stopniowo zdolność magazynowania tlenu i oczyszczania spalin.

WARUNKI WEJŚCIA W DIAGNOZĘ

Diagnostyka katalizatora może być wykonywana dopiero po upływie określonego czasu działania silnika, który
wynosi 16 minut i 30 sekund, jeżeli przy włączaniu zapłonu zostaną spełnione i zachowane warunki rozpoczęcia
diagnostyki.
– brak usterek elektrycznych,
– brak stwierdzonych nieprawidłowości spalania,
– nie wykonana diagnoza katalizatora od włączenia zapłonu,
– wykonane przystosowania,
– podstawowy układ regulacji i podwójnie zamknięty układ regulacji są aktywne,
– temperatura wody jest wyższa niż 75 °°°°C,
– prędkość pojazdu zawarta między 63 i 130 km/h,
– wartość ciśnienia mieści się w przedziale między 440 a 670 mbarów,
– prędkość obrotowa silnika odczytana na przyrządzie diagnostycznym zawiera się w przedziale między

1670 i 4190 obr/min w przypadku F4R Wolnossącego i między 1472 i 3840 obr/min w przypadku F4R Z
turbosprężarką.

WYKRYCIE USTERKI

Diagnostyka wykonywana jest po ustabilizowaniu obrotów na 5

tym

biegu przy prędkości 70 km/h. Kiedy warunki

rozpoczęcia diagnostyki są spełnione, odbywa się przekazywanie dawek tlenu do katalizatora. Jeżeli katalizator jest
sprawny, będzie pochłaniać tlen, a napięcie dolnej sondy Lambda pozostanie na średniej wartości. Jeżeli jest zużyty,
odrzuci tlen, a sonda Lambda stanie się aktywna. Napięcie sondy Lambda będzie się wahać. (Kontrolka "On Board
Diagnostic" zapali się po trzech jazdach).
Czas przeprowadzania testu nie może przekroczyć 52 sekund bez wychodzenia z cyklu.

UWAGA:
Po zakończeniu testu w żadnym wypadku nie wyłączać zapłonu przed odczytaniem wyników z przyrządu
diagnostycznego. Każde wyłączenie zapłonu spowoduje błędny odczyt wartości.

POTWIERDZENIE NAPRAWY

Jeżeli przyrząd diagnostyczny wyświetla "On Board Diagnostic katalizatora: wykonana AKTYWNA" lub
"Zatwierdzenie naprawy katalizatora... 1.DEF", cykl kontroli nie został prawidłowo wykonany. W tym przypadku
wykonać procedurę od początku, mając na uwadze wszystkie zalecenia.

Jeżeli po zakończeniu testu przyrząd diagnostyczny wyświetla "Usterka działania katalizatora... AKTYWNA"
lub "Zatwierdzenie naprawy katalizatora... 2.DEF", należy zapoznać się z metodą diagnostyki związaną z
danym symptomem.

– Polecenie "Diagnostyka On Board Diagnostic katalizatora trwa"
– "Diagnostyka On Board Diagnostic katalizatora: wykonana"
– "Usterka działania katalizatora"
– "Zatwierdzenie naprawy katalizatora"

AKTYWNY
AKTYWNY
NIEAKTYWNY
OK

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY

Diagnostyka sondy Lambda

17B

17B-38

SILNIKI

F4R

Diagnostyka sondy Lambda

Celem diagnostyki sondy Lambda jest stwierdzenie nieprawidłowości, które mogłyby spowodować przekroczenie
dopuszczalnego progu "On Board Diagnostic" emisji zanieczyszczeń HC, CO lub NOx. Odbywa się to poprzez
pomiar i porównanie czasów wskazań górnej sondy Lambda.

Możliwe usterki górnej sondy Lambda są dwojakiego rodzaju:
– usterka mechaniczna na podłożu elektrycznym (zagniecenie, przerwanie kabla) która występuje jako elektryczna,
– uszkodzenie chemiczne elementu, które powoduje spowolnienie reakcji sondy, a co za tym idzie wydłużenie czasu

odczytu.

Jeżeli warunki próby zostały spełnione, należy wykonać średnią czasów sond i odrzucić skrajne wyniki, następnie
porównać ze średnim czasem progu "On Board Diagnostic".

WARUNKI TESTU

Diagnostyka górnej sondy Lambda będzie mogła zostać wykonana dopiero po upływie określonego czasu działania
silnika, który wynosi 13 minut i 40 sekund, jeżeli przy włączaniu zapłonu zostały spełnione i zachowane warunki
rozpoczęcia diagnostyki:
– brak usterek elektrycznych,
– wykonane przystosowania,
– nie wykonana diagnoza sondy Lambda od włączania zapłonu,
– brak nieprawidłowości pracy,
– temperatura płynu wyższa niż 75°°°°C,
– średnia prędkość obrotowa silnika zawiera się w przedziale między 1600 i 4190 obr/min w przypadku F4R

Wolnossącego i między 1440
i 3840 obr/min w przypadku F4R Z turbosprężarką.

– ciśnienia zawiera między 292 i 750 mbarów w przypadku F4R Wolnossącego i między 292 i 850 mbarów w

przypadku F4R Z turbosprężarką.

– prędkość pojazdu zawarta między 63 i 130 km/h,

WYKRYCIE USTERKI

Diagnostyka odbywa się podczas używania pojazdu przez klienta, jeżeli są spełnione warunki opisane powyżej.
Blok elektroniczny wydaje polecenie "diagnostyka sondy Lambda: w trakcie".

UWAGA:
Po zakończeniu testu w żadnym wypadku nie wyłączać zapłonu przed odczytaniem wyników z przyrządu
diagnostycznego. Każde wyłączenie zapłonu spowoduje błędny odczyt wartości.

POTWIERDZENIE NAPRAWY

Jeżeli przyrząd diagnostyczny wyświetla "On Board Diagnostic sondy Lambda: zakończona... AKTYWNA" lub
"Wczytywanie naprawy sondy Lambda...1.DEF", procedura kontroli nie została prawidłowo wykonana.W tym
przypadku wykonać procedurę od początku, mając na uwadze wszystkie zalecenia.

Jeżeli po zakończeniu testu przyrząd diagnostyczny wyświetla "Usterka funkcyjna katalizatora...
AKTYWNA" lub "Zatwierdzenie naprawy katalizatora... 2.DEF", należy zapoznać się z metodą diagnostyki
związaną z danym symptomem.

– Polecenie "Diagnostyka On Board Diagnostic sondy Lambda: trwa"
– "Diagnostyka On Board Diagnostic sondy Lambda: wykonana"
– "Usterka funkcyjna sondy Lambda"
– "Zatwierdzenie naprawy sondy Lambda"

AKTYWNY
AKTYWNY
NIEAKTYWNY
OK

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY

Przeznaczenie ścieżek modułu elektronicznego

17B

17B-39

SILNIKI

F4R

Przeznaczenie ścieżek modułu elektronicznego

PRZEZNACZENIE WEJŚĆ I WYJŚĆ KOMPUTERA WTRYSKU

ZŁĄCZE A (złącze czarne)

A2
A3

B4
C3
C4
D2

E 4
F2
F3
F4
G2
G4
H2
H3
H4

←

→ ←

←
←
---

←

←
---
←
---
---
---
←
---
---

Sterowanie Włączaniem/Wyłączaniem regulatora prędkości
POŁĄCZENIE MULTIPLEKSOWE CAN L Moduł zespolony w
kabinie
POŁĄCZENIE MULTIPLEKSOWE CAN H Moduł zespolony w
kabinie
DIAGNOSTYKA
Sterowanie Włączaniem/wyłączaniem ogranicznika prędkości
Informacja o położeniu sprzęgła
Zasilanie elementów sterujących regulatora - ogranicznika
prędkości
Sygnał czujnika elementów sterujących regulatora -
ogranicznika prędkości
Informacja z hamulca
Zasilanie potencjometru pedału (ścieżka 2)
Sygnał potencjometru pedału (ścieżka 2)
Masa potencjometru pedału (ścieżka 2)
Zasilanie potencjometru pedału (ścieżka 1)
Masa mocy
Sygnał potencjometru pedału (ścieżka 1)
Masa potencjometru pedału (ścieżka 1)
Masa mocy

ZŁĄCZE B (złącze brązowe)

A2
A4
B2
C2
C4
D3

D4
E1
E2
E3
E 4
F1
F2
F3
F4

G1
G2
G3

G4
H2
H3
H4
K3

K 4

L2
L3
L4
M1
M2
M3
M4

←
---
---
---
←
←

→
---
←
---
←
←
←
←
---

---
---
←

---
---
←
---

→ ←

→
→
→
---
→
→
→

Sygnał czujnika spalania stukowego
+ Po wyłączeniu zapłonu
Masa czujnika spalania stukowego
Obudowa czujnika spalania stukowego
Sygnał presostatu układu wspomagania kierownicy
Sygnał potencjometru (ścieżka 2) obudowy przepustnicy z
silnikiem
Sterowanie przekaźnikiem regulatora (power latch)
Masa czujnika ciśnienia doładowania (F4R Z turbosprężarką)
Sygnał czujnika temperatury powietrza
Masa czujnika temperatury powietrza
Sygnał czujnika prędkości obrotowej silnika
Sygnał czujnika ciśnienia doładowania (F4R Z turbosprężarką)
Sygnał czujnika temperatury płynu
Sygnał czujnika prędkości obrotowej silnika
Masa czujnika temperatury płynu
Zasilanie czujnika ciśnienia doładowania
(F4R Z turbosprężarką)
Zasilanie potencjometrów obudowy przepustnicy z silnikiem
Sygnał potencjometru (ścieżka 1) obudowy przepustnicy z
silnikiem
Masa potencjometrów obudowy przepustnicy z silnikiem
Zasilanie czujnika ciśnienia kolektora
Sygnał czujnika ciśnienia w kolektorze
Masa czujnika ciśnienia w kolektorze
POŁĄCZENIE MULTIPLEKSOWE CAN L Silnika (wyłącznie
automatyczna skrzynia biegów)
POŁĄCZENIE MULTIPLEKSOWE CAN H Silnika (wyłącznie
automatyczna skrzynia biegów)
Sterowanie wtryskiwaczem 3
Sterowanie wtryskiwaczem 2
Sterowanie wtryskiwaczem 1
Masa mocy
Sterowanie wtryskiwaczem 4
Sterowanie (-) przepustnicy z silnikiem
Sterowanie (+) przepustnicy z silnikiem

UKŁAD WTRYSKU BENZYNY

Przeznaczenie ścieżek modułu elektronicznego

17B

17B-40

SILNIKI

F4R

PRZEZNACZENIE WEJŚĆ I WYJŚĆ KOMPUTERA WTRYSKU

ZŁĄCZE C (złącze szare)

A2
B1
B2
C1
C2

D1
D4
E1

F1
F2

G1
G2
G3
H1
H2
H3

←
←
---
---
→

→
→
→

→

→
→

→
---
→
---
→
→

Sygnał sondy Lambda DOLNEJ
Sygnał sondy Lambda GÓRNEJ
Masa sondy Lambda DOLNEJ
Masa sondy Lambda GÓRNEJ
Sterowanie przekaźnikiem pompy wodnej chłodzenia
turbosprężarki
Sterowanie przekaźnikiem pompy benzyny
Sterowanie elektrozaworem regulacji ciśnienia doładowania
Sterowanie elektrozaworem odpowietrzania pochłaniacza
oparów benzyny
Sterowanie elektrozaworem koła przestawiania faz wałka
rozrządu (F4R Wolnossący)
Sterowanie przekaźnikiem wolnego biegu zespołu wentylatora
Sterowanie przekaźnikiem szybkiego biegu zespołu
wentylatora
Sterowanie ogrzewaniem sondy Lambda GÓRNEJ
Zasilanie + za przekaźnikiem
Sterowanie ogrzewaniem sondy Lambda DOLNEJ
Masa mocy
Sterowanie cewką zapłonową cylinder 1 i 4
Sterowanie cewką zapłonową cylinder 2 i 3

UKŁAD CHŁODZENIA

Dane techniczne

19A

19A-1

119A

UKŁAD CHŁODZENIA

Dane techniczne

ILOŚĆ I JAKOŚĆ PŁYNU CHŁODZĄCEGO

TERMOSTAT

Silnik

Ilość (w litrach)

Jakość

Cechy szczególne

F4R Wolnossący

8,8

GLACEOL RX (typ D)

stosować wyłącznie płyn

chłodzący

Ochrona do - 20 °°°°C ±

± 2 °°°°C w

krajach o klimacie zimnym i

umiarkowanym.

Ochrona do - 37 °°°°C ±

± 2 °°°°C w

krajach o bardzo zimnym

klimacie.

F4R z turbosprężarką

9,3

F9Q

9,3

G9T

9,1

P9X

9,5

Silnik

Początek

otwierania (w °°°°C)

Koniec otwierania

(w °°°°C)

F4R Wolnossący

99 ±

± 2

F4R z turbosprężarką

99 ±

± 2

F9Q

101 ±

± 2

G9T

99 ±

± 2

P9X

92 ±

± 2

UKŁAD CHŁODZENIA

Napełnianie - Odpowietrzanie

19A

19A-2

Napełnianie - Odpowietrzanie

Płyn krąży w obiegu zamkniętym w nagrzewnicy, co
przyczynia się do lepszego chłodzenia silnika.

WLEWANIE PŁYNU CHŁODZĄCEGO

Koniecznie otworzyć wkręty odpowietrzające:
– na chłodnicy,
– na bloku odpływu wody (F4R, F9Q i G9T) w (1),
– na przewodzie giętkim schładzacza recyrkulacji

gazów spalinowych (P9X),

– na przewodzie giętkim alternatora (F4R, F9Q i G9T),
– na przewodzie giętkim nagrzewnicy (F4R i G9T).

Usytuowanie wkrętu odpowietrzającego (1) na
bloku wypływu wody z głowicy:

Napełnić układ przez otwór w zbiorniku
wyrównawczym.

Zakręcić wkręty odpowietrzające, gdy płyn zacznie
wypływać ciągłym strumieniem.

Uruchomić silnik (2 500 obr/min).

Dolewać płynu do pełna przez około 4 minuty.

Zamknąć zbiornik.

ODPOWIETRZANIE

Pozostawić silnik pracujący przez 20 minut z prędk.
obr. 2500 obr/min, aż włączy się wentylator
(wentylatory) chłodnicy (czas niezbędny na
automatyczne odpowietrzenie).

Sprawdzić, czy poziom płynu znajduje się w okolicy
znaku "Maxi".

NIE ODKRĘCAĆ WKRĘTÓW
ODPOWIETRZAJĄCYCH PRZY PRACUJĄCYM
SILNIKU.

DOKRĘCIĆ KOREK ZBIORNIKA
WYRÓWNAWCZEGO PRZY ROZGRZANYM
SILNIKU.

UKŁAD CHŁODZENIA

Kontrola

19A

19A-3

Kontrola

1 - Kontrola szczelności układu

Zastąpić zawór zbiornika wyrównawczego redukcją
M.S. 554-01.

Podłączyć do niego przyrząd M.S. 554-07.

Rozgrzać silnik, a następnie wyłączyć go.

Pompować, by wytworzyć ciśnienie w układzie.

Przestać pompować po osiągnięciu wartości 0,1 bara
poniżej wartości skalowania zaworu.

Ciśnienie nie powinno spadać, w przeciwnym razie
odszukać miejsce nieszczelności.

Powoli odkręcać złączkę przyrządu M.S. 554-07,
by usunąć ciśnienie z układu chłodzenia, następnie
wymontować przyrząd M.S. 554-01 i zamontować
zawór zbiornika wyrównawczego wkładając nową
uszczelkę

2 - Kontrola wyskalowania zaworu

Przedostawanie się płynu przez zawór zbiornika
wyrównawczego powoduje konieczność jego
wymiany.

Dopasować do pompy M.S. 554-07 narzędzie
M.S. 554-06 i umieścić na nim zawór do sprawdzenia.

Podnieść ciśnienie, powinno się ustabilizować na
wartości skalowania zaworu, test tolerancji ±

± 0,1 bara.

Wartość regulacji zaworu: 1,4 bara dla silników
F4R, G9T i V4Y oraz 1,8 bara dla silnika P9X.

NIEZBĘDNE NARZĘDZIA SPECJALISTYCZNE

M.S. 554-01

Adapter dla M.S. 554-07

M.S. 554-06

Adapter dla M.S. 554-07

M.S. 554-07

Zestaw do kontroli szczelności
układu chłodzenia

UKŁAD CHŁODZENIA

Schemat

19A

19A-4

SILNIK F4R

Wolnossący

Schemat

Silnik

Nagrzewnica

Zbiornik wyrównawczy

Nagrzewnica

Pompa wody

Termostat

Wkręt odpowietrzający

Złącze

Ø 3 mm

Złącze

Ø 8 mm

10 Złącze

Ø 9 mm

11 Alto

Wartość skalowania zaworu zbiornika wyrównawczego wynosi 1,4 bara.

UKŁAD CHŁODZENIA

Schemat

19A

19A-5

SILNIK F4R

Z turbosprężarką

Silnik

Nagrzewnica

Zbiornik wyrównawczy

Nagrzewnica

Turbosprężarka

Pompa wody

Termostat

Wkręt odpowietrzający

Kocioł dodatkowy (jeżeli pojazd posiada takie wyposażenie)

10 Pompa wody elektryczna
11 Wymiennik woda/olej automatycznej skrzyni biegów
12 Wymiennik wody / oleju
13 Złącze

Ø 3 mm

14 Złącze

Ø 6 mm

15 Złącze

Ø 8 mm

16 Złącze

Ø 9 mm

17 Złącze

Ø 14 mm

18 Alto

Wartość skalowania zaworu zbiornika wyrównawczego wynosi 1,4 bara.

UKŁAD CHŁODZENIA

Schemat

19A

19A-6

SILNIK F9Q

Silnik

Nagrzewnica

Zbiornik wyrównawczy

Nagrzewnica

Wspornik grzałek nurkowych (zależnie od wyposażenia)

Pompa wody

Termostat

Wkręt odpowietrzający

Kocioł dodatkowy (jeżeli pojazd posiada takie wyposażenie)

10 Wymiennik temperatury wody/oleju
11 Nasadka

Ø 3,8 mm

12 Złącze

Ø 4 mm

13 Złącze

Ø 8 mm

14 Złącze

Ø 14 mm

15 Alto

Wartość skalowania zaworu zbiornika wyrównawczego wynosi 1,4 bara.

UKŁAD CHŁODZENIA

Schemat

19A

19A-7

SILNIK G9T

Silnik

Nagrzewnica

Zbiornik wyrównawczy

Nagrzewnica

Pompa wody

Termostat

Wkręt odpowietrzający

Kocioł dodatkowy (jeżeli pojazd posiada takie wyposażenie)

Wymiennik woda/olej automatycznej skrzyni biegów

10 Wymiennik wody / oleju
11 Złącze

Ø 3 mm

12 Złącze

Ø 4 mm

13 Złącze

Ø 9 mm

14 Złącze

Ø 14 mm

15 Alto

Wartość skalowania zaworu zbiornika wyrównawczego wynosi zbiornik
wyrównawczy 1,4 bara.

UKŁAD CHŁODZENIA

Schemat

19A

19A-8

SILNIK P9X

Silnik

Nagrzewnica

Zbiornik wyrównawczy

Nagrzewnica

Wspornik grzałek nurkowych (jeżeli pojazd posiada takie wyposażenie)

Pompa wody

Wymiennik temperatury wody/oleju

Termostat

Wkręt odpowietrzający

10 Kocioł dodatkowy (jeżeli pojazd posiada takie wyposażenie)
11 Wymiennik woda/olej automatycznej skrzyni biegów
12 Złącze

Ø 3 mm

13 Złącze

Ø 14 mm

14 Turbosprężarka
15 System pochłaniania oparów oleju (zależnie od wyposażenia)

Wartość skalowania zaworu zbiornika wyrównawczego wynosi 1,8 bara.

UKŁAD CHŁODZENIA

Termostat

19A

19A-9

SILNIK P9X

Termostat

DEMONTAŻ

Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku.

Odłączyć akumulator.

Wymontować osłonę pod silnikiem.

Spuścić płyn z układu chłodzenia przez dolny przewód
giętki chłodnicy.

Wymontować:
– mocowania termostatu w punkcie (A),
– termostat (B).

MONTAŻ

Zamontować termostat (z nową uszczelką).

WAŻNE: należy bezwzględnie ustawić otwór
rozprężny (C) pionowo (skierowany ku górze).

Dokręcić śruby zbiornika wody momentem 2,5 daN.m.

Napełnić i odpowietrzyć układ chłodzenia (patrz
rozdział 19 "Napełnianie odpowietrzanie").

Podłączyć akumulator; wykonać konieczne
przystosowania (patrz rozdział 8).

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m)

Śruba mocująca zbiornik wody

2,5

UKŁAD CHŁODZENIA

Nagrzewnica

19A

19A-10

Nagrzewnica

DEMONTAŻ

Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku.

Wymontować:
– obudowę filtra powietrza,
– osłony silnika
– osłonę pod silnikiem,
– przedni zderzak (patrz rozdział 54A "Zderzak

przedni"),

– oba reflektory,
– tłumik szmerów ssania (1) (tylko P9X),

– górną belkę poprzeczną,

Spuścić płyn z układu chłodzenia przez dolny przewód
giętki chłodnicy.

Wymontować:
– górny giętki przewód chłodnicy,
– dwa mocowania chłodnicy,
– złącza zespołu wentylatora,
– połączenia opornika zespołu wentylatora

(oprócz G9T),

– zespół wentylatora,
– oba elastyczne przewody powietrza (tylko G9T)

w (2).

NIEZBĘDNE NARZĘDZIA SPECJALISTYCZNE

Mot. 1202-01

Szczypce do opasek elastycznych

Mot. 1202-02

Mot. 1448

Szczypce dystansowe do
pierścieni zaciskowych

UKŁAD CHŁODZENIA

Nagrzewnica

19A

19A-11

Wymontować:
– oba mocowania przewodu układu wspomagania

kierownicy (1),

– złącze (2) skraplacza.

Odczepić (3) skraplacz wymiennika powietrza,
następnie go odchylić i podwiązać do przedniej belki.

Wymontować oba elastyczne przewody wymiennika
powietrza (nie dotyczy F4R).

Odczepić wymiennik chłodnicy, następnie go odchylić.

Wyjąć oba dolne mocowania chłodnicy.

Wymontować chłodnicę.

MONTAŻ

Wykonać czynności demontażu w odwrotnej
kolejności.

UWAGA: postępować ostrożnie, by nie uszkodzić
łopatek chłodnicy, kondensatora lub wymiennika
podczas demontażu-montażu, osłonić je w razie
potrzeby.

Napełnić i odpowietrzyć układ chłodzenia (patrz
rozdział 19A "Napełnianie odpowietrzanie").

Podłączyć akumulator; wykonać konieczne
przystosowania (patrz rozdział 8).

UKŁAD CHŁODZENIA

Pompa wody

19A

19A-12

SILNIK F

Pompa wody

DEMONTAŻ

Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku.

Odłączyć akumulator.

Zlać płyn z układu chłodzenia przez dolny przewód
giętki chłodnicy.

Wymontować:
– pasek rozrządu (patrz rozdział 11A "Pasek

rozrządu"),

– pompę wody.

CZYSZCZENIE

Należy uważać, by środek nie dostał się na lakier.

NIEZBĘDNE NARZĘDZIA SPECJALISTYCZNE

Mot. 1202-01

Szczypce do opasek elastycznych

Mot. 1202-02

Mot. 1448

Szczypce dystansowe do
pierścieni zaciskowych

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m)

Śruba mocująca pompy wody

0,9

UWAGA :
Oczyścić płaszczyzny uszczelek uważając, by
nie zarysować aluminiowych powierzchni.

Na czas wykonywania czynności założyć
rękawice ochronne.

Oczyścić powierzchnie uszczelki za pomocą
środka Décapjoint w celu rozpuszczenia
przyklejonej części uszczelki.

Nałożyć go na miejsca do oczyszczenia,
odczekać około 10 minut, następnie usunąć
zanieczyszczenia przy pomocy drewnianej
szpachelki.

UWAGA:
Podłączyć akumulator, wykonać niezbędne
przystosowania.

UKŁAD CHŁODZENIA

Pompa wody

19A

19A-13

SILNIK F

MONTAŻ

Zamontować pompę wody z nową uszczelką.

UWAGA:
zastosować kroplę Loctite FRENETANCH na
śruby (3) i (4).

Dokręcić lekko śruby mocujące pompy wody w
kolejności podanej niżej, następnie dociągnąć je
momentem 0,9 daN.m w tej samej kolejności.

Zamontować pasek rozrządu (koniecznie
przestrzegając zaleceń opisanych w rozdziale 11A
"Pasek rozrządu").

Napełnić, a następnie wykonać odpowietrzanie układu
chłodzenia (patrz rozdział 19A "Napełnianie układu -
odpowietrzanie").

UKŁAD CHŁODZENIA

Pompa wody

19A

19A-14

SILNIK G9T

DEMONTAŻ

Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku.

Odłączyć akumulator.

Spuścić płyny z następujących układów:
– zlać płyn z układu chłodzenia przez dolny przewód

giętki chłodnicy,

– olej silnikowy (nie wkręcać korka spustowego oleju).

Zamontować przyrząd do podtrzymywania silnika
Mot. 1367-02.

Wymontować blok wypływu wody.

Wymontować:
– prawe, przednie koło,
– chlapacz,
– przednie prawe zawieszenie elastyczne,
– drążek reakcyjny silnika.

Opuścić silnik tak, aby umożliwić wymontowanie
pokrywy pompy wodnej bez uszkodzenia drążka
reakcyjnego układu wydechowego.

Odkręcić nakrętkę (1) piasty pompy wody
(unieruchomić wał korbowy poprzez wsunięcie
śrubokrętu).

NIEZBĘDNE NARZĘDZIA SPECJALISTYCZNE

Mot. 1202-01

Szczypce do opasek elastycznych

Mot. 1202-02

Mot. 1367-02

Wspornik silnika

Mot. 1448

Szczypce dystansowe do
pierścieni zaciskowych

NIEZBĘDNE WYPOSAŻENIE

Narzędzie do zdejmowania kół zębatych

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m)

Nakrętka piasty pompy wody

Śruba mocująca pompy wody

Śruba mocująca pokrywy pompy wody

UKŁAD CHŁODZENIA

Pompa wody

19A

19A-15

SILNIK G9T

Wymontować:
– koło pompy wody za pomocą ściągacza,

– mocowania (2) pompy wody,

– pompę wody.

UWAGA:
Część płynu chłodzącego wycieknie do miski olejowej.
Sprawdzić dokładnie czy powierzchnia uszczelki
pompy jest czysta oraz czy płyn chłodzący spłynął z
miski olejowej.

MONTAŻ

Zamontować pompę wody (wyposażoną w nową
uszczelkę) naciskając na zgrubienia (3), co umożliwi
prawidłowe dociśnięcie pompy do dolnej obudowy
rozrządu.

Dokręcić śruby (4) momentem 1 daN.m.

Zamontować:
– koło pompy wody dokręcając nakrętkę momentem

5 daN.m,

– pokrywę pompy wody dokręcając śrubę momentem

1 daN.m.

Napełnić silnik olejem.

Napełnić i odpowietrzyć układ chłodzenia (patrz
rozdział 19 "Napełnianie odpowietrzanie").

UWAGA:
Podłączyć akumulator; wykonać konieczne
przystosowania (patrz rozdział 8).

UKŁAD CHŁODZENIA

Pompa wody

19A

19A-16

SILNIK P9X

Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku.

Odłączyć akumulator.

Zlać płyn z układu chłodzenia przez dolny przewód
giętki chłodnicy.

DEMONTAŻ

Wymontować:
– silnik (patrz rozdział 10A "Silnik Skrzynia biegów").

Wymontować:
– pasek napędowy akcesoriów (patrz rozdział 07A

"Napięcie paska napędowego akcesoriów"),

– rolki nawijaczy (1),
– element napinający (2),

NIEZBĘDNE NARZĘDZIA SPECJALISTYCZNE

Mot. 1376

Blokada silnika

Mot. 1367-02

Przyrząd, do podtrzymywania
silnika (wsuwany od spodu)

Mot. 1453

Przyrząd podtrzymujący silnik
(mocowanie od góry)

Mot. 1202-01

Szczypce do pierścieni
zaciskowych

Mot. 1202-02

Mot. 1448

Szczypce dystansowe do
pierścieni zaciskowych

Mot. 1651

Przyrząd do montażu uszczelki od
strony rozrządu

Mot. 1653

Przyrząd do montażu uszczelki
pompy Wysokiego Ciśnienia

NIEZBĘDNE WYPOSAŻENIE

Klucz dynamometryczny

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m)

Śruba pompy wody

1,1

Śruby mocujące zespół kół zębatych

3,5

Śruba mocująca mocowania obudowy kół
pasowych,

2,5

Nakrętka koła pompy wtrysku

Śruba koła pasowego wału korbowego
akcesoriów

23,5

UKŁAD CHŁODZENIA

Pompa wody

19A

19A-17

SILNIK P9X

– pasek rozrządu (patrz rozdział 11A "Pasek

rozrządu"),

– rolki nawijacza paska (3),
– rolkę napinającą (4).

Sprawdzić, czy znaczniki (stały i ruchomy) koła
pasowego akcesoriów wału korbowego są ustawione
w jednej linii.

Obrócić nieznacznie wał (w kierunku przeciwnym do
ruchu wskazówek zegara) aby ustalić silnik w punkcie
blokady (śruba umożliwiająca dostęp do śruby
wymiennika).

Zablokować silnik poprzez zamontowanie przyrządu
Mot. 1376 (należy wprowadzić przyrząd w otwór
prowadzący śruby wymiennika).

UKŁAD CHŁODZENIA

Pompa wody

19A

19A-18

SILNIK P9X

Poluzować:
– śrubę mocującą koła pasowego akcesoriów wału

korbowego,

– nakrętkę mocującą (5) koła pompy wysokiego

ciśnienia.

Wymontować:
– koło pasowe pompy wysokiego ciśnienia,
– przyrząd do blokowania silnika Mot. 1376.

Obrócić silnik tak, aby ponownie ustawić wał w
położeniu GMP.

Sprawdzić, czy znaczniki (stały i ruchomy) na kole
pasowym akcesoriów wału korbowego są w jednej
linii.

Wymontować:
– koło pasowe wału korbowego (6),
– przewód recyrkulacji oparów oleju w punkcie (7),
– złącze czujnika wału korbowego w punkcie (8),
– czujnik wału korbowego.

Zatkać przewód recyrkulacji oparów oleju.

UKŁAD CHŁODZENIA

Pompa wody

19A

19A-19

SILNIK P9X

Wymontować:
– mocowania obudowy kół pasowych,
– korek znajduje się w punkcie (9),

– obudowę kół pasowych.

UKŁAD CHŁODZENIA

Pompa wody

19A

19A-20

SILNIK P9X

Wymontować:
– znacznik GMP, znajdujący się naprzeciw koła

pasowego pompy oleju,

– koła pasowe (A) i (B) zespołu kół pasowych
– koło zębate regulacji luzu kręcąc dwoma śrubami

M6 x 100 x 50 w (C) w celu jego wyjęcia.

Wyjąć sprężynę kompensacji luzu.

Wymontować:
– koło pasowe pompy wtrysku poprzez wkręcenie

dwóch śrub M6 x 100 x 50 w punkcie (D): ma to na
celu równomierne rozłączanie obu elementów,

– pompę wody.

UKŁAD CHŁODZENIA

Pompa wody

19A

19A-21

SILNIK P9X

CZYSZCZENIE

MONTAŻ

UWAGA: podczas montażu uszczelki, ważne jest
prawidłowe jej ustawienie w punkcie (E) oraz w
czopach centrujących (F).

Zamontować:
– uszczelkę pompy wodnej,

– pompę wody, dokręcając momentem 1,1 daN.m.

SPOSÓB USTAWIANIA LUZU KOŁA PASOWEGO
POMPY WTRYSKU

W imadle zamontować sprężynę w kole pasowym
pompy wtrysku.

UWAGA:
Oczyścić płaszczyzny uszczelek uważając, by
nie zarysować aluminiowych powierzchni.

Założyć rękawice ochronę podczas
wykonywania tej czynności.

Oczyścić powierzchnie uszczelki przy użyciu
środka Décapjoint w celu rozpuszczenia części
uszczelki, która pozostała przyklejona.

Nałożyć go na miejsca do oczyszczenia,
odczekać około 10 minut, następnie usunąć
zanieczyszczenia przy pomocy drewnianej
szpachelki.

UKŁAD CHŁODZENIA

Pompa wody

19A

19A-22

SILNIK P9X

Wkręcić dwie śruby (M6 x 100 x 50) w (G) wyłącznie w
koło pasowe regulacji luzu.

Zamontować koło pasowe kompensacji luzu na kole
pasowym pompy wtrysku.

Obrócić kołem pasowym kompensacji luzu za pomocą
śrubokręta aby zostało prawidłowo dociśnięte do koła
pompy wtrysku.

Wkręcić w (H) śrubę (M6 x 100 x 15) w celu
zamocowania zespołu w momencie, gdy otwory
znajdą się w jednej linii.

UWAGA:
Śruba mocująca (używana do montażu) może być
wyprodukowana we własnym zakresie (rozcięcie w
górnej części śruby ułatwia późniejszy demontaż).

Wykręcić obie śruby, które posłużyły do umieszczenia
śrubokrętu.

Zamontować oba koła pasowe w pojeździe.

UKŁAD CHŁODZENIA

Pompa wody

19A

19A-23

SILNIK P9X

SERYJNY SPOSÓB USTAWIANIA KÓŁ PASOWYCH

Ustawić dwa koła pośrednie (1) i (2) poprzez prawidłowe ustawienie ich
znaczników: powinny znaleźć się naprzeciw znacznika koła pasowego
pompy oleju (3) oraz pompy wtrysku (4).

Dokręcić śruby dwóch kół pośrednich momentem 3,5 daN.m.

Zamontować ponownie znacznik GMP naprzeciw koła pasowego pompy
oleju (znaczniki powinny być skierowane na zewnątrz).

UKŁAD CHŁODZENIA

Pompa wody

19A

19A-24

SILNIK P9X

Zamontować obudowę kół pasowych. W tym celu
nanieść pasek (3 mm szerokości) środka
THREEBOND według poniższego schematu.
Uprzednio należy:
– oczyścić i odtłuścić powierzchnie przylegania

uszczelek,

– wymontować uszczelkę koła pasowego akcesoriów

wału korbowego oraz koła pasowego pompy
Wysokiego Ciśnienia obudowy kół zębatych.

Dokręcić śruby obudowy momentem 2,5 daN.m
przestrzegając podanej kolejności.

Wymontować śruby wyprodukowane we własnym
zakresie poprzez otwór (5).

Założyć korek.

Założyć nową uszczelkę:
– koła pasowego akcesoriów wału korbowego. W tym

celu posłużyć się przyrządem Mot. 1651.

UKŁAD CHŁODZENIA

Pompa wody

19A

19A-25

SILNIK P9X

Zamontować koło pasowe akcesoriów wału
korbowego, dokręcić śrubę mocującą.

Sprawdzić, czy znaczniki (stały i ruchomy) koła
pasowego wału korbowego i pompy wysokiego
ciśnienia znajdują się w jednej linii.

Obrócić nieznacznie wałem w kierunku przeciwnym do
ruchu wskazówek zegara (ma to na celu ustawienie
silnika w punkcie blokady).

Wstawić przyrząd Mot. 1376.

Zamontować:
– koło pompy wtrysku, dokręcić momentem 16 daN.m ,
– koło pasowe wału korbowego, dokręcić momentem

23,5 daN.m.

Wymontować:
– przyrząd Mot. 1376.

Obrócić silnik tak, aby ustawić go w położeniu GMP.

Sprawdzić, czy znaczniki (stały i ruchomy):
– koła pasowego akcesoriów wału korbowego,
– koła pompy wtrysku, znajdują w jednej linii.

Zamontować:
– rolki nawijaczy paska rozrządu,
– rolkę napinacza paska rozrządu,
– pasek rozrządu (patrz rozdział 11A "Pasek

rozrządu"),

– elementy naciągające paska akcesoriów,
– rolki nawijaczy paska akcesoriów,
– pasek napędowy akcesoriów (patrz rozdział 07A

"Napięcie paska napędowego akcesoriów"),

– silnik (szczegółowy opis czynności znajduje się w

rozdziale 10A "Silnik i skrzynia biegów"),

– zawieszenie elastyczne (patrz metoda opisana w

rozdziale 19D "Zawieszenie elastyczne").

Spuścić olej z silnika.

UWAGA:
Koniecznie należy upewnić się, że w misce oleju
nie pozostały resztki płynu chłodzącego przed
dolaniem oleju do silnika.

Wlać:
– płyn i wykonać odpowietrzanie układu chłodzenia

patrz rozdział 19A "Wlewanie płynu
odpowietrzanie",

– napełnić silnik olejem.

Wykonać pozostałe czynności w odwrotnej kolejności
do demontażu.

UKŁAD WYDECHOWY

Informacje ogólne

19B

19B-1

119B

UKŁAD WYDECHOWY

Informacje ogólne

Kompletny układ wydechowy jest wykonany ze stali
nierdzewnej.

Katalizator osiąga wysoką temperaturę; miejsce
postoju pojazdu powinno być oddalone od materiałów
łatwo palnych, które mogłyby się zapalić.

CECHY SZCZEGÓLNE UKŁADU WYDECHOWEGO

F4R wolnossący, G9T

1 - Cięcie układu wydechowego

Układy wydechowe montowane w opisywanych
pojazdach są jednoczęściowe.

Z tego względu, przy wymianie jednego z elementów
układu wydechowego, konieczne jest przecięcie rury
wydechowej.

Należy bezwzględnie:
– dokładnie wyznaczyć miejsce cięcia,
– posługiwać się przyrządem do cięcia Mot. 1199-01,
– prawidłowo ustawić kołnierz-obejmę mocującą.

2 - Wyznaczenie miejsca cięcia

Dwa ślady wykonane punktakiem na rurze
wydechowej między katalizatorem a środkowym
tłumikiem wyznaczają miejsce cięcia.

Przed rozpoczęciem cięcia rury, należy wyznaczyć
środek (D) między dwoma punktami (P1) i (P2).

Odległość między dwoma znakami wynosi 80 mm.

UWAGA:

– Każda uszkodzona osłona termiczna musi

obowiązkowo zostać wymieniona.

– Między powierzchnią przylegania uszczelki

kolektora wylotowego a katalizatorem musi być
absolutna szczelność,

– Za każdym razem należy wymieniać wszystkie

wymontowane uszczelki.

– Podczas demontażu-montażu, katalizator nie

może być w żaden sposób obijany, gdyż może to
spowodować jego uszkodzenie.

UKŁAD WYDECHOWY

Informacje ogólne

19B

19B-2

3 - Zastosowanie przyrządu Mot. 1199-01

Założyć przyrząd na rurę.
Dokręcić dwie śruby przyrządu w celu dociśnięcia go
do rury.
Obrócić przyrząd do cięcia za pomocą uchwytu
opierając na rurze wydechowej.
Podczas cięcia, dokręcać obie śruby przyrządu (nie
należy przy tym zbyt mocno dokręcać śrub: mogłoby to
spowodować odkształcenie się rury).

4 - Ustawienie tulei łączącej po wymianie

Aby zapobiec nieszczelnościom układu wydechowego,
należy prawidłowo ułożyć tuleję łączącą oba odcinki
rury wydechowej.
Założyć tuleję na zużytą część układu wydechowego.
Dopasować średnicę obejmy dokręcając ją lekko.

Zamontować nowy element układu wydechowego.

Aby zapobiec pojawieniu się wycieku, zastosować
wewnątrz tulei łączącej mastykę do rur wydechowych .

Zespół śruby i nakrętki mocującej tulei ustawić w taki
sposób, aby wykluczyć jakąkolwiek możliwość
ocierania o podwozie.

Nakrętka obejmy posiada rowek, który zapewnia
uzyskanie prawidłowego momentu dokręcania.

Podczas dokręcania, charakterystyczny odgłos
trzaśnięcia sygnalizuje dokręcenie nakrętki
momentem 2,5 daN.m.

WERSJE WYDŁUŻONE POJAZDÓW

Wydłużone wersje pojazdów są wyposażone w tuleję
łączącą umieszczoną między tłumikiem środkowym a
tłumikiem tylnym.

UWAGA:
Wymontowane obejmy nie nadają się do
powtórnego wykorzystania.

UKŁAD WYDECHOWY

Rura wydechowa

19B

19B-3

Rura wydechowa

I - SILNIKI BENZYNOWE

1 - Silnik F4R wolnossący

Katalizator

Tłumik środkowy

Tłumik tylny

ZC Miejsce cięcia

UKŁAD WYDECHOWY

Rura wydechowa

19B

19B-4

2 - Silnik F4R z turbosprężarką

Tłumik środkowy

Tłumik tylny

UKŁAD WYDECHOWY

Rura wydechowa

19B

19B-5

II - SILNIKI DIESEL

F9Q

Tłumik środkowy

Tłumik tylny

UKŁAD WYDECHOWY

Rura wydechowa

19B

19B-6

G9T

Katalizator

Tłumik środkowy

10 Tłumik tylny
ZC Miejsce cięcia

UKŁAD WYDECHOWY

Rura wydechowa

19B

19B-7

P9X

11 Katalizator przedni
12 Katalizator
13 Tłumik środkowy
14 Tłumik tylny

UKŁAD WYDECHOWY

Katalizator

19B

19B-8

SILNIK F4R

Wolnossący

Katalizator

DEMONTAŻ

Ustawić pojazd na podnośniku.

Wymontować osłonę pod silnikiem.

Odłączyć akumulator.

Wymontować dolną sondę Lambda.

przeciąć układ wydechowy jak opisano w informacjach
ogólnych.

Wymontować:
– nakrętki mocujące kołnierz katalizatora -katalizatora

wstępnego,

– katalizator.

MONTAŻ

Dokręcić momentem sworznie mocujące kołnierz
rury wydechowej (0,7 daN.m).

Wymienić uszczelkę rury wydechowej.

Wstawić katalizator.

Dokręcić momentem nakrętki mocujące
trzypunktowy kołnierz między katalizatorem a
katalizatorem wstępnym (2,5 daN.m).

Dokręcić tuleję w sposób opisany w informacjach
ogólnych, podtrzymując jednocześnie układ
wydechowy w celu zapewnienia jego właściwego
ustawienia.

Zamontować i dokręcić sondę Lambda (4,5 daN.m).

Sprawdzić obecność i prawidłowe zamocowanie
wszystkich osłon termicznych układu wydechowego.

Sprawdzić, czy układ wydechowy nie styka się ze
spodem nadwozia.

Podłączyć akumulator; wykonać konieczne
przystosowania (patrz rozdział 8).

MOMENTY DOKRĘCANIA (w daN.m)

Sworznie kolektora wydechowego

0,7

Kołnierz trzypunktowy mocujący
katalizator - katalizator wstępny

2,5

Sondy Lambda

4,5

UWAGA:

Wymontowana tuleja nie nadaje się do powtórnego
wykorzystania.

Śruba i nakrętka mocująca tuleję musi być tak
ustawiona, aby wykluczyć jakąkolwiek możliwość
stykania się ze spodem nadwozia.

Każda uszkodzona osłona termiczna musi
obowiązkowo zostać wymieniona.

UKŁAD WYDECHOWY

Katalizator

19B

19B-9

SILNIK F4R

z Turbosprężarką

DEMONTAŻ

Demontaż katalizatora wiąże się z koniecznością
demontażu silnika (patrz "Zespół silnik - skrzynia
biegów").

Wymontować cztery śruby (1) przewodu powietrza z
osłony termicznej turbosprężarki.

Odłączyć dwie sondy Lambda.

Wymontować:
– dwa kołnierze mocujące (2) katalizator,
– podkładkę (3) trzypunktowego uchwytu mocującego

katalizator do skrzyni biegów,

– trzy nakrętki mocujące (4) katalizator do

turbosprężarki.

Wymontować katalizator.

Na stole warsztatowym, wymontować obie sondy
Lambda.

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m)

Sworznie kołnierza mocującego rurę
wydechową

0,7

Kołnierze mocujące katalizator

0,8

Nakrętki mocujące katalizator do
turbosprężarki

3,2

Kołnierz mocujący układ wydechowy

2,1

Podkładka trzypunktowego uchwytu
mocującego

2,1

Sondy Lambda

4,5

UKŁAD WYDECHOWY

Katalizator

19B

19B-10

SILNIK F4R

z Turbosprężarką

MONTAŻ

Zamontować i dokręcić obie sondy lambda momentem
4,5 daN.m.

Dokręcić momentem sworznie kołnierza
mocującego rurę wydechową (0,7 daN.m).

Wykonać czynności demontażu w odwrotnej
kolejności.

Wymienić:
– uszczelki kołnierza łączącego układ wydechowy z

turbosprężarką,

– obejmę tłumika - tłumika środkowego.

Dokręcić wstępnie nakrętki mocujące katalizator do
turbosprężarki.

Dokręcić w odpowiedniej kolejności, prawidłowym
momentem:
– nakrętki katalizatora do turbosprężarki

(3,2 daN.m),

– kołnierze mocujące katalizator (0,8 daN.m),
– podkładkę trzypunktowego uchwytu

mocującego (2,1 daN.m),

– kołnierz mocujący układ wydechowy (2,1 daN.m).

UWAGA:
Wymontowana obejma nie nadaje się do
powtórnego użytku.

UKŁAD WYDECHOWY

Katalizator

19B

19B-11

SILNIK F9Q

DEMONTAŻ

Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku.

Odłączyć akumulator.

Wymontować:
– prawe, przednie koło.
– osłonę pod silnikiem.

Wymontować nakrętki mocujące (1) kołnierz rury
wydechowej.

Wymontować drążek tłumiący (2).

Poluzować obejmę (3).

Wymontować:
– nakrętkę mocującą (4) tłumik środkowy,
– tłumik środkowy.

Wymontować dwie śruby mocujące (5) płytę
podtrzymującą katalizator.

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m)

Sworznie kołnierza mocującego rurę
wydechową

0,7

Nakrętka podpórki katalizatora

Śruba podpórki katalizatora

Nakrętka mocująca katalizator do
turbosprężarki

2,6

Nakrętki kołnierza mocującego rurę
wydechową

2,1

Śruba płyty podtrzymującej katalizator
przy katalizatorze

2,1

UKŁAD WYDECHOWY

Katalizator

19B

19B-12

SILNIK F9Q

Wymontować podpórkę (6) katalizatora.

Wymontować:
– trzy nakrętki mocujące (7) katalizator do

turbosprężarki,

– katalizator.

MONTAŻ

Dokręcić momentem sworznie kołnierza rury
wydechowej (0,7 daN.m).

Wykonać czynności demontażu w odwrotnej
kolejności.

Wymienić:
– wszystkie uszczelki,
– obejmę tłumika - tłumika środkowego.

Dokręcić wstępnie nakrętki mocujące katalizator do
turbosprężarki.

Dokręcić w odpowiedniej kolejności, prawidłowym
momentem:
– nakrętki mocujące katalizator do turbosprężarki

(2,6 daN.m),

– nakrętkę podpórki katalizatora (3 daN.m),
– śrubę podpórki katalizatora (5 daN.m),
– śruby płyty podtrzymującej katalizator przy

katalizatorze (2,1 daN.m),

– nakrętki kołnierza rury wydechowej (2,1 daN.m).

Sprawdzić obecność i prawidłowe zamocowanie
wszystkich ekranów termicznych układu
wydechowego.

Sprawdzić, czy układ wydechowy nie styka się ze
spodem nadwozia.

UWAGA:
Wymontowana obejma nie nadaje się do
powtórnego użytku.

UWAGA:
Każda uszkodzona osłona termiczna musi
obowiązkowo zostać wymieniona.

UKŁAD WYDECHOWY

Katalizator

19B

19B-13

SILNIK G9T

DEMONTAŻ

Ustawić pojazd na podnośniku.

Wymontować osłonę pod silnikiem.

przeciąć układ wydechowy w sposób przedstawiony w
informacjach ogólnych.

Wymontować:
– nakrętki mocujące (1) kołnierz katalizatora -

katalizatora wstępnego,

– katalizator.

MONTAŻ

Dokręcić momentem sworznie kołnierza
mocującego rurę wydechową (0,7 daN.m).

Wymienić uszczelkę kołnierza rury wydechowej.

Wstawić katalizator.

Dokręcić momentem nakrętki mocujące
trzypunktowy uchwyt mocujący katalizator -
katalizator wstępny (2,1 daN.m).

Dokręcić tuleję w sposób opisany w informacjach
ogólnych, podtrzymując jednocześnie układ
wydechowy w celu zapewnienia jego właściwego
ustawienia.

Sprawdzić obecność i prawidłowe zamocowanie
wszystkich ekranów termicznych układu
wydechowego.

Sprawdzić, czy układ wydechowy nie styka się ze
spodem nadwozia.

MOMENTY DOKRĘCANIA (w daN.m)

Sworznie kołnierza mocującego rurę
wydechową

0,7

Trzypunktowy uchwyt mocujący
katalizator - katalizator wstępny

2,1

UWAGA:

Wymontowana tuleja nie nadaje się do powtórnego
użytku.

Śruba i nakrętka obejmy musi być tak ustawiona,
aby wykluczyć jakąkolwiek możliwość ocierania o
podwozie.

Każda uszkodzona osłona termiczna musi
obowiązkowo zostać wymieniona.

UKŁAD WYDECHOWY

Katalizator

19B

19B-14

SILNIK P9X

DEMONTAŻ

Ustawić pojazd na podnośniku.

Wymontować osłonę pod silnikiem.

Poluzować obejmę mocującą (1) katalizator - tłumik
środkowy.

Wymontować:
– nakrętki mocujące kołnierz (2) katalizatora-

katalizatora wstępnego,

– katalizator.

MONTAŻ

Dokręcić momentem sworznie kołnierza
mocującego rurę wydechową (0,7 daN.m).

Wymienić uszczelkę kołnierza rury wydechowej.

Wstawić katalizator.

Dokręcić momentem:
– nakrętki mocujące kołnierz katalizatora -

katalizatora wstępnego (2,1 daN.m),

– obejma katalizatora - tłumika środkowego

(2,1 daN.m).

Sprawdzić obecność i prawidłowe zamocowanie
wszystkich ekranów termicznych układu
wydechowego.

Kiedy wszystkie elementy zostaną zamontowane
sprawdzić, czy układ wydechowy nie styka się w
żadnym punkcie ze spodem nadwozia.

MOMENTY DOKRĘCANIA (w daN.m)

Sworznie kołnierza mocującego rurę
wydechową

0,7

Kołnierz katalizatora - katalizatora
wstępnego

2,1

Obejma katalizatora - tłumika
środkowego

2,1

UWAGA:
Wymontowana obejma nie nadaje się do
powtórnego użytku.

UWAGA:
Uszkodzony ekran termiczny musi być koniecznie
wymieniony.

UKŁAD WYDECHOWY

Katalizator przedni

19B

19B-15

SILNIK G9T

Katalizator przedni

DEMONTAŻ

Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku.

Demontaż katalizatora wstępnego wymaga
demontażu prawej półosi (patrz "Półoś prawego
przedniego koła").

Wymontować nakrętki mocujące kołnierz katalizatora -
katalizatora wstępnego.

Wymontować drążek tłumiący (1).

Poluzować obejmę (2).

Wymontować:
– nakrętkę mocującą (3),
– część układu od katalizatora do tłumika środkowego.

Wymontować:
– drążek reakcyjny silnika (4),
– podporę półosi (5).

Wymontować:
– trzy nakrętki mocujące (6) turbosprężarki-

katalizatora,

– obie podpórki (7) katalizatora wstępnego,
– katalizator wstępny.

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m)

Sworznie kołnierza mocującego rurę
wydechową

0,7

Mocowania drążków katalizatora
wstępnego

2,1

Nakrętki mocujące katalizator wstępny do
turbosprężarki

4,4

Kołnierz katalizatora - katalizatora
wstępnego

2,5

Drążek tłumiący

6,2

Obejma tłumika - tłumika środkowego

2,1

Drążek reakcyjny silnika od strony ramy
silnika

10,5

Drążek reakcyjny silnika od strony silnika

UKŁAD WYDECHOWY

Katalizator przedni

19B

19B-16

SILNIK G9T

MONTAŻ

Dokręcić momentem sworznie kołnierza
mocującego rurę wydechową (0,7 daN.m).

Wykonać czynności demontażu w odwrotnej
kolejności.

Przybliżyć nakrętki mocujące katalizator wstępny do
turbosprężarki.

Wymienić:
– uszczelkę kołnierza mocującego rurę wydechową,
– obejmę tłumika - tłumika środkowego.

Dokręcić w odpowiedniej kolejności, zalecanym
momentem:
– nakrętki mocujące katalizator wstępny do

turbosprężarki (4,4 daN.m),

– mocowania drążków katalizatora wstępnego

(2,1 daN.m),

– nakrętki mocujące kołnierz katalizatora -

katalizatora wstępnego (2,5 daN.m).

Dokręcić momentem:
– śruby mocujące drążek tłumiący (6,2 daN.m),
– obejmę tłumika - tłumika środkowego

(2,1 daN.m),

– drążek reakcyjny silnika od strony ramy silnika

(10,5 daN.m),

– drążek reakcyjny silnika od strony silnika

(18 daN.m).

Sprawdzić obecność i prawidłowe zamocowanie
wszystkich ekranów termicznych układu
wydechowego.

Sprawdzić, czy układ wydechowy nie styka się ze
spodem nadwozia.

UWAGA:
Wymontowana obejma nie nadaje się do
powtórnego użytku.

UWAGA:
Każda uszkodzona osłona termiczna musi
obowiązkowo zostać wymieniona.

UKŁAD WYDECHOWY

Katalizator przedni

19B

19B-17

SILNIK P9X

DEMONTAŻ

Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku.

Odłączyć akumulator.

Wymontować osłonę pod silnikiem.

Wymontować:
– dwie śruby mocujące (1) obudowę wlotu powietrza,
– obudowę filtra powietrza,
– osłonę silnika.

wymontować osłony termiczne (2).

Wymontować:
– mocowania (3) rury wydechowej do katalizatora

wstępnego,

– katalizator (patrz rozdział Układ wydechowy

"Katalizator" strona 19B).

MOMENTY DOKRĘCANIA (w daN.m)

Sworznie kołnierza mocującego rurę
wydechową

0,7

Osłony termiczne

2,1

Nakrętki mocujące rurę wydechową do
katalizatora wstępnego

2,1

Podpórka katalizatora wstępnego

2,1

UKŁAD WYDECHOWY

Katalizator przedni

19B

19B-18

SILNIK P9X

Wymontować:
– mocowania (4) płyty podtrzymującej,
– płytę podtrzymującą (5),
– dwie spinki (6).

Wymontować:
– wspornik silentbloku (7),
– cztery spinki mocujące (8) osłonę termiczną,
– osłonę termiczną (9).

Wymontować:
– podpórkę (10) i uchwyt (11) katalizatora wstępnego,
– katalizator wstępny (12).

MONTAŻ

Wykonać czynności demontażu w odwrotnej
kolejności.

Dokręcić momentem sworznie kołnierza
mocującego rurę wydechową (0,7 daN.m).

Wymienić wszystkie uszczelki.

Dokręcić momentem:
– nakrętki mocujące rurę wydechową do

katalizatora wstępnego (2,1 daN.m),

– podpórkę katalizatora wstępnego (2,1 daN.m),
– osłony termiczne (2,1 daN.m).

Sprawdzić obecność i stan wszystkich ekranów
termicznych układu wydechowego.

Sprawdzić, czy układ wydechowy nie styka się ze
spodem nadwozia.

UWAGA:
Każda uszkodzona osłona termiczna musi
obowiązkowo zostać wymieniona.

UKŁAD WYDECHOWY

Tłumik środkowy

19B

19B-19

SILNIKI F4R

Wolnossący, G9T

Tłumik środkowy

DEMONTAŻ

Ustawić pojazd na podnośniku.

Przeciąć układ wydechowy (patrz rozdział Układ
wydechowy "Wiadomości ogólne nt. układu
wydechowego" strona 19B).

Poluzować:
– obejmę (1) tłumika - środkowego tłumika,
– nakrętkę (2) mocującą środkowy tłumik.

Wymontować środkowy tłumik.

MONTAŻ

Wstawić środkowy tłumik.

Dokręcić momentem obejmę tłumika - tłumika
środkowego (2,1 daN.m).

Dokręcić tuleję w sposób opisany w informacjach
ogólnych, podtrzymując jednocześnie układ
wydechowy w celu zapewnienia jego właściwego
ustawienia (patrz rozdział Układ wydechowy
"Wiadomości ogólne nt. układu wydechowego"
strona 19B).

Sprawdzić obecność i prawidłowe zamocowanie
wszystkich ekranów termicznych układu
wydechowego.

Sprawdzić, czy układ wydechowy nie styka się ze
spodem nadwozia.

Montaż pozostałych elementów układu wydechowego
nie przedstawia szczególnych trudności.

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m)

Obejma tłumika - tłumika środkowego

2,1

UWAGA:

Każda uszkodzona osłona termiczna musi
obowiązkowo zostać wymieniona.

Wymontowana obejma nie nadaje się do
powtórnego użytku .

Śruba i nakrętka obejmy musi być tak ustawiona,
aby wykluczyć jakąkolwiek możliwość ocierania o
podwozie.

UKŁAD WYDECHOWY

Tłumik środkowy

19B

19B-20

SILNIKI F4R

z Turbosprężarką, F9Q

DEMONTAŻ

Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku.

F4R z turbosprężarką

Wymontować nakrętki mocujące (1) kołnierz
katalizatora - tłumika środkowego.

F9Q

Wymontować nakrętki mocujące (2) kołnierz
katalizatora - tłumika środkowego.

F4R z turbosprężarką, F9Q

Wymontować drążek tłumiący (3).

Poluzować:
– obejmę (4),
– nakrętkę (5) mocującą tłumik środkowy.

Wymontować tłumik środkowy.

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m)

Sworznie kołnierza mocującego rurę
wydechową

0,7

Kołnierz katalizatora - tłumika
środkowego

2,1

Obejma tłumika - tłumika środkowego

2,1

Drążek tłumiący

6,2

UKŁAD WYDECHOWY

Tłumik środkowy

19B

19B-21

SILNIKI F4R, F9Q

MONTAŻ

Dokręcić momentem sworznie kołnierza
mocującego rurę wydechową (0,7 daN.m).

Wymienić uszczelkę kołnierza rury wydechowej.

Wstawić tłumik środkowy przy pomocy drugiej osoby.

Dokręcić momentem:
– nakrętki mocujące kołnierz katalizatora - tłumika

środkowego (2,1 daN.m),

– obejmę tłumika - tłumika środkowego

(2,1 daN.m).

Zamontować i dokręcić momentem drążek tłumiący
(6,2 daN.m).

Sprawdzić obecność i prawidłowe zamocowanie
wszystkich ekranów termicznych układu
wydechowego.

Sprawdzić, czy układ wydechowy nie styka się ze
spodem nadwozia.

Montaż pozostałych elementów układu wydechowego
nie przedstawia szczególnych trudności.

UWAGA:
Wymontowana obejma nie nadaje się do
powtórnego użytku.

UWAGA:
Każda uszkodzona osłona termiczna musi
obowiązkowo zostać wymieniona.

UKŁAD WYDECHOWY

Tłumik środkowy

19B

19B-22

SILNIK P9X

DEMONTAŻ

Ustawić pojazd na podnośniku.

Poluzować:
– obejmy (1),
– nakrętkę (2) mocującą tłumik środkowy.

Wymontować tłumik środkowy.

MONTAŻ

Wstawić tłumik środkowy.

Dokręcić momentem obejmy tłumika - tłumika
środkowego (2,1 daN.m).

Sprawdzić obecność i prawidłowe zamocowanie
wszystkich ekranów termicznych układu
wydechowego.

Sprawdzić, czy układ wydechowy nie styka się ze
spodem nadwozia.

Montaż pozostałych elementów układu wydechowego
nie przedstawia szczególnych trudności.

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m)

Obejmy tłumika - tłumika środkowego

2,1

UWAGA:
Wymontowana obejma nie nadaje się do
powtórnego użytku.

UWAGA:
Każdy uszkodzony ekran termiczny musi być
obowiązkowo wymieniony.

ZBIORNIK

Opróżniania zbiornika paliwa

19C

19C-1

119C

ZBIORNIK

Opróżniania zbiornika paliwa

OPRÓŻNIANIE ZBIORNIKA (wersja benzynowa)

Odłączyć złącze dolotowe paliwa (1) i umieścić w tym
miejscu złącze w kształcie litery "T" (trójnik)
Mot. 1311-04 do silnika F4R Wolnossącego i
Mot. 1311-08 do silnika F4R z turbosprężarką.

Dostosować do wyjścia trójnika przewód o długości
wystarczającej do opróżnienia pompy do zbiornika.

Silnik F4R wolnossący

Silnik F4R z turbosprężarką

Do zbiornika

NIEZBĘDNE NARZĘDZIA SPECJALISTYCZNE

Mot. 1311-08

Złącze do pomiaru ciśnienia paliwa
w silnikach F9Q, G9T, P9X i F4R z
turbosprężarką.

Mot. 1311-04

Złącze do pomiaru ciśnienia paliwa
w silniku F4R wolnossącym.

NIEZBĘDNE WYPOSAŻENIE

Pompa pneumatyczna, opróżnianie zbiornika

Benzynowy lub Diesel (patrz rozdział SPRZĘT)

WAŻNE: podczas naprawy należy zastosować się
do następujących zaleceń:
– nie palić i nie zbliżać się z przedmiotami

mogącymi wywołać iskrę do stanowiska pracy,

– ochronić przeciw wyciekom paliwa

spowodowanym ciśnieniem pozostałym w
obwodach,

– osłonić elementy szczególnie wrażliwe na wycieki

paliwa.

ZBIORNIK

Opróżniania zbiornika paliwa

19C

19C-2

Opróżniania zbiornika paliwa

W komorze silnika, odłączyć przekaźnik pompy
paliwowej (A) umieszczony w skrzynce połączeń
silnika.

Włączyć pompę benzyny, zakładając zwory na ścieżki
(3) i (5) i spuścić benzynę do chwili aż zacznie
nieregularnie kapać.

Odłączyć zworę.

Podłączyć przekaźnik.

Odłączyć akumulator.

OPRÓŻNIANIE ZBIORNIKA (wersja diesel)

Nieobecność elektrycznej pompy paliwowej w wersji
Diesel wiąże się z koniecznością jej użycia podczas
opróżniania zbiornika.

Zastosowanie pompy pneumatycznej (patrz katalog
WYPOSAŻENIE):

Odłączyć szybkozłącze (1) i podłączyć do wyjścia filtra
przewód gumowy pompy pneumatycznej.

Opróżnić zbiornik.

UWAGA: możliwe jest również użycie pompy
pneumatycznej (patrz katalog WYPOSAŻENIE),
którą należy dostosować na trójniku Mot. 1311-04
lub Mot. 1311-08.

ZBIORNIK

Zbiornik paliwa

19C

19C-3

Zbiornik paliwa

DEMONTAŻ

Demontaż zbiornika wymaga opróżnienia go (patrz
rozdział 19C - zbiornik "Opróżnianie zbiornika
paliwa") i wymontowania rury wlewu paliwa (patrz
rozdział 19C - Zbiornik "Rura wlewu paliwa").

Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku.

Zwolnić automatyczny hamulec parkingowy.

Odłączyć akumulator.

Wymontować:
– śruby mocujące (1) łącznik tłumiący,
– łącznik tłumiący,
– śruby mocujące (2) plastikową osłonę,
– plastikową osłonę.

Odpiąć ogranicznik przewodu automatycznego
hamulca parkingowego (3) z prawej strony.

NIEZBĘDNE WYPOSAŻENIE

Siłownik

MOMENT DOKRĘCANIA (w daN.m)

Śruba mocująca koło

Łącznik tłumiący

6,2

Mocowanie zbiornika

2,1

WAŻNE: podczas naprawy należy zastosować się
do następujących zaleceń:
– nie palić i nie zbliżać się z przedmiotami

mogącymi wywołać iskrę do stanowiska pracy,

– ochronić przeciw wyciekom paliwa

spowodowanym ciśnieniem pozostałym w
obwodach,

– osłonić elementy szczególnie wrażliwe na wycieki

paliwa.

UWAGA: konieczne jest zwolnienie
automatycznego hamulca parkingowego przed
odłączeniem akumulatora.

ZBIORNIK

Zbiornik paliwa

19C

19C-4

Wysunąć linkę automatycznego hamulca
parkingowego (4), by umożliwić opuszczenie
zbiornika.

Podstawić podnośnik pod zbiornik.

Wymontować śruby mocujące (5) zbiornik.

Silniki benzynowe

Nieznacznie opuścić zbiornik, po czym odłączyć:
– przewód zasilania benzyną (6),
– przewód pochłaniania oparów benzyny (7),
– i złącze elektryczne czujnika (8).

Silniki wysokoprężne

Opuścić nieznacznie zbiornik, po czym odłączyć:
– przewód zasilania olejem napędowym (9),
– przewód odprowadzający olej napędowy (10),
– i złącze elektryczne czujnika (11).

UWAGA: uważać, by nie oprzeć zbiornika o osłonę
termiczną.

ZBIORNIK

Zbiornik paliwa

19C

19C-5

Wymontować zbiornik, obracając go wokół układu
wydechowego i uważając, by nie uszkodzić osłony
termicznej.

MONTAŻ

Wykonywać czynności demontażu w odwrotnej
kolejności.

Zadbać o:
– przestrzeganie momentów dokręceń,
– systematyczną wymianę kołnierzy zaciskowych,
– nie zaginanie przewodów,
– Zamontować szybkozłącza ręcznie i upewnić się, czy

są prawidłowo zatrzaśnięte.

Podłączyć akumulator; wykonać konieczne
przystosowania (patrz rozdział 8).

ZBIORNIK

Zbiornik paliwa

19C

19C-6

WERSJA BENZYNOWA

Patrz "Nazwy" strona 19C-10.

ZBIORNIK

Zbiornik paliwa

19C

19C-7

WERSJA BENZYNOWA

Patrz Nazwy strona 19C-10.

ZBIORNIK

Zbiornik paliwa

19C

19C-8

WERSJA DIESEL

Patrz Nazwy strona 19C-10.

ZBIORNIK

Zbiornik paliwa

19C

19C-9

WERSJA DIESEL

Patrz Nazwy strona 19C-10.

ZBIORNIK

Zbiornik paliwa

19C

19C-10

Oznaczenia

Zbiornik

Śruba mocująca (x5)

Rura wlewu paliwa

Pierścień mocowania rury wlewu paliwa

Spinka mocująca linkę automatycznego hamulca
parkingowego

Przewód zasilania paliwem

Przewód doprowadzający paliwo w opary benzyny

Przewód odprowadzający paliwo

Przewód zasilania pochłaniacza oparów benzyny
(ze zbiornika)

10 Odpowietrzanie
11 Pochłaniacz oparów benzyny
12 Zawór zapobiegający przepełnieniu zbiornika i

zawór zapobiegający wyciekowi paliwa przy
wywróceniu pojazdu

13 Odpowietrzenie zbiornika i zawór zapobiegający

wypłynięciu paliwa przy wywróceniu pojazdu
(wersja diesel)

14 Przewód odpowietrzający (odpowietrzanie

podczas napełniania)

15 Zespół zasysania benzyny
16 Zespół zasysania oleju napędowego
17 Połączenie do pochłaniacza oparów
18 Odpowietrzanie diesel
19 Otwór ustawionego odpowietrzania
20 Kulka zapobiegająca przepełnieniu zbiornika
21 Przewód odpowietrzenia przy napełnianiu
22 Zawór zamykający
23 Zawór bezpieczeństwa nadciśnienie-podciśnienie
E

Otwór odprowadzania powietrza podczas
napełniania

Ilość powietrza umożliwiająca paliwu dylatację

Otwór wlewu paliwa

Potrzebna ilość powietrza

ROLA ZAWORÓW

23 Zawór bezpieczeństwa nadciśnienie-
podciśnienie (tylko wersje benzynowe)

W przypadku zatkania przewodów recyrkulacji oparów
benzyny, otwarcie zaworu nie dopuszcza do
powstania w zbiorniku nadciśnienia (rozdęcie
zbiornika) lub podciśnienia (zgniecenie zbiornika
wskutek zużycia paliwa).

22 Zawór zamykający

Zawór zapobiega wlaniu benzyny ołowiowej lub oleju
napędowego do zbiornika.

12 i 13 Zawór zapobiegający przepełnieniu
zbiornika i zawór zapobiegający wypłynięciu
paliwa przy wywróceniu pojazdu

Zawór zapobiegający przepełnieniu zbiornika (12)
działa dzięki kulce (20).

Kiedy pojazd stoi, podczas napełniania, kula wciśnięta
jest w swoje gniazdo, zamykając w ten sposób pewną
objętość powietrza w zbiorniku.

Gdy pojazd jest w ruchu, kulka opuszcza (20) swoje
położenie, umożliwiając połączenie zbiornika z
pochłaniaczem oparów.

Kiedy zbiornik jest pełny konieczne jest pozostawienie
w nim pewnej ilości powietrza umożliwiającej
rozszerzanie się paliwa, by zjawisko to nie
doprowadziło do rozerwania zbiornika.

Zawór zapobiegający wypłynięciu paliwa przy
wywróceniu pojazdu zapobiega wyciekowi paliwa
przez przewód pochłaniacza oparów lub przewód
odpowietrzenia (diesel).

Zbiornik jest zamknięty szczelnym korkiem.

Rura wlewu paliwa benzyny bezołowiowej posiada:
– otwór wlewowy mniejszej średnicy, co uniemożliwia

zastosowanie klasycznego dystrybutora na paliwo
ołowiowe (ołów zanieczyszcza sondę Lambda i
katalizator),

– zawór zamykający otwór wlewowy (zapobiegający

wydzielaniu oparów lub odwrotny przepływ
benzyny).

ZBIORNIK

Rura wlewu paliwa

19C

19C-11

Rura wlewu paliwa

DEMONTAŻ

Demontaż rury wlewu wymaga opróżnienia zbiornika
(patrz rozdział 19C Zbiornik "Opróżnianie zbiornika
paliwa").

Ustawić pojazd na dwukolumnowym podnośniku.

Odłączyć akumulator.

Wymontować:
– prawe tylne koło,
– tylny prawy błotnik.

Odłączyć przewód odpowietrzający (1).

Wymontować:
– opaskę rury wlewu paliwa (2),
– śrubę (3) mocowania rury wlewu paliwa.

Wymontować:
– śruby (4) mocowania rury wlewu paliwa,
– rurę wlewu paliwa.

MONTAŻ

Wykonywać czynności demontażu w odwrotnej
kolejności.

Systematycznie wymieniać opaski zaciskowe na
nowe.

Podłączyć akumulator; wykonać konieczne
przystosowania (patrz rozdział 8).

NIEZBĘDNE NARZĘDZIA SPECJALISTYCZNE

Mot.1567

Szczypce dystansowe do
pierścieni zaciskowych

NIEZBĘDNE WYPOSAŻENIE

Szczypce do zdejmowania spinek

WAŻNE: podczas naprawy należy zastosować się
do następujących zaleceń:
– nie palić i nie zbliżać się z przedmiotami

mogącymi wywołać iskrę do stanowiska pracy,

– ochronić przeciw wyciekom paliwa

spowodowanym ciśnieniem pozostałym w
obwodach,

– osłonić elementy szczególnie wrażliwe na wycieki

paliwa.

ZBIORNIK

Czujnik poziomu paliwa

19C

19C-12

Czujnik poziomu paliwa

W pojeździe napędzanym benzyną, pompa, filtr benzyny i czujnik poziomu paliwa stanowią całość.

W wersji diesel, silniki F9Q i P9X nie posiadają pompy zanurzonej w zbiorniku, są wyposażone jedynie w czujnik.
Silnik G9T jest wyposażony w pompę zanurzoną w zbiorniku.

Demontaż czujnika poziomu paliwa jest szczegółowo opisany w rozdziale "Pompa-czujnik".

Przeznaczenie ścieżek zespołu pompa/czujnik i złącza pośredniego

Kontrola czujnika

Istnieje możliwość zmierzenia oporności czujnika poziomu paliwa przy pomocy złącza pośredniego wspólnego z
automatycznym hamulcem parkingowym. Dostęp o tego złącza wymaga wymontowania wykładziny podłogowej.
Patrz rozdział "Nadwozie".

Sprawdzić zmiany oporności przy zmianie położenia pływaka.

Pomiar wysokości H

Wymontowany czujnik ustawić na płaskiej powierzchni.

H jest wysokością mierzoną między osią pływaka i planem pracy.

UWAGA: wszystkie w/w wartości mają charakter informacyjny.

OZNACZENIE Ścieżka

zespole pompa/czujnik

Ścieżka na złączu pośrednim

Sygnał + czujnik poziomu paliwa

Sygnał - czujnik poziomu paliwa

+ pompy

- pompy

Wartość między zaciskami A1 i

B1 (w miejscu Ω

Ω

Ω) ±

± 10 Ω

Ω

Pojemność

Wysokość H

(w mm) ±

± 6 mm

Zbiornik pełny

Górne położenie graniczne

87,5

Zbiornik 3/4

145

155

Zbiornik 1/2

110

222,5 Zbiornik

1/4

290

Rezerwowa

320

Zbiornik pusty

Dolne położenie graniczne

ZBIORNIK

Pompa i czujnik poziomu

19C

19C-13

Pompa i czujnik poziomu

DEMONTAŻ

Demontaż zespołu pompa/czujnik wymaga
wymontowania zbiornika (patrz rozdział 19C Zbiornik
"Zbiornik paliwa").

Odkręcić nakrętkę mocującą (1) zespół pompa-czujnik
przy pomocy przyrządu Mot. 1397.

Pozwolić na całkowity wyciek paliwa z czujnika
poziomu, następnie wyjąć zespół pompy uważając na
pływak.

MONTAŻ

Wymienić okrągłą uszczelkę.

Zamontować zespół czujnik-pompa, ustawiając
oznaczenie (2) naprzeciwko oznaczenia znajdującego
się na zbiorniku (4).

Wkręcić nakrętkę (1) do momentu, w którym wskaźnik
(3) będzie zgodny ze wskaźnikiem zbiornika oraz
zespołu pompa-czujnik.

NIEZBĘDNE NARZĘDZIA SPECJALISTYCZNE

Mot. 1397

Nakrętka do demontażu pompy
paliwowej

WAŻNE: podczas naprawy należy zastosować się
do następujących zaleceń:
– nie palić i nie zbliżać się z przedmiotami

mogącymi wywołać iskrę do stanowiska pracy,

– ochronić przeciw wyciekom paliwa

spowodowanym ciśnieniem pozostałym w
obwodach,

– osłonić elementy szczególnie wrażliwe na wycieki

paliwa.

NOTA: w przypadku, gdy od demontażu do
ponownego montażu zespołu pompy-czujnika ma
upłynąć kilka godzin, należy wkręcić nakrętkę na
zbiorniku, by zapobiec jej odkształceniu.

ZBIORNIK

Filtr benzyny

19C

19C-14

Filtr benzyny

WIADOMOŚCI OGÓLNE

Filtr benzyny znajduje się w zbiorniku, wbudowany jest
w zespół "pompa- czujnik poziomu paliwa" i nie
podlega demontażowi.

Jego wymiana wymaga wymiany zespołu "pompa-
czujnik poziomu paliwa".

Jest to filtr o dużej pojemności, zapewniającej długi
okres eksploatacji.

Kontrola ciśnienia zasilania i wydatku pompy
zasilającej pozwala na wykonanie diagnostyki zespołu
"pompa-czujnik poziomu paliwa".

A Filtr

ZAWIESZENIE SILNIKA

Zawieszenie elastyczne

19D

19D-1

SILNIKI F4R

119D

ZAWIESZENIE SILNIKA

Zawieszenie elastyczne

MOMENTY DOKRĘCANIA (w daN.m)

W przypadku silnika F4R wyposażonego w automatyczną skrzynię biegów SU1, inny jest jedynie moment
dokręcania wspornika skrzyni (I), wynosi on 6,2 daN.m.

2,1

6,2

4,4

6,2

10,5

4,4

10,5

ZAWIESZENIE SILNIKA

Zawieszenie elastyczne

19D

19D-2

SILNIK F9Q

MOMENTY DOKRĘCANIA (w daN.m)

2,1

6,2

4,4

10,5

6,2

10,5

ZAWIESZENIE SILNIKA

Zawieszenie elastyczne

19D

19D-3

SILNIK G9T

MOMENTY DOKRĘCANIA (w daN.m)

Momenty dokręcania obowiązują w przypadku silnika G9T wyposażonego w mechaniczną skrzynię biegów PK6.

W przypadku silnika G9T wyposażonego w automatyczną skrzynię biegów SU1, inny jest jedynie moment
dokręcania wspornika skrzyni (G), wynosi on 6,2 daN.m.

2,1

4,4

10,5

6,2

10,5

4,4

6,2

ZAWIESZENIE SILNIKA

Zawieszenie elastyczne

19D

19D-4

SILNIK P9X

MOMENTY DOKRĘCANIA (w daN.m)

2,1

4,4

10,5

6,2

10,5

6,2

4,4

6,2

Document Outline

Silnik i osprzęt silnika
- Spis treści
10A-JEDNOSTKA NAPĘDOWA I DÓŁ SILNIKA
11A-GÓRA I PRZÓD SILNIKA
- Pasek klinowy akcesoriów
- Pasek rozrządu
12A-MIESZANKA PALIWOWA
12B-DOŁADOWANIE
13A-ZASILANIE PALIWEM
13B-UKŁAD WTRYSKU DIESEL
13C-GRZANIE ŚWIEC ŻAROWYCH
14A-OCHRONA ŚRODOWISKA
16A-ROZRUCH - ŁADOWANIE
- Alternator
- Rozrusznik
17A-ZAPŁON
- Zapłon statyczny
- Świece
17B-UKŁAD WTRYSKU BENZYNY
19A-UKŁAD CHŁODZENIA
19B-UKŁAD WYDECHOWY
19C-ZBIORNIK
19D-ZAWIESZENIE SILNIKA
- Zawieszenie elastyczne

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
MR 361 ESPACE 2
MR 361 ESPACE 8
MR 361 ESPACE INTRO
MR 361 ESPACE 6 (2)
MR 362 ESPACE 7
MR 362 ESPACE 5
MR 363 ESPACE INTRO
MR 362 ESPACE 0
MR 363 ESPACE 8
MR 362 ESPACE INTRO
MR 362 ESPACE 4
MR 362 ESPACE 7

więcej podobnych podstron

MR 361 ESPACE 1

Document Outline