Pomiary odchyłek kształtu, położenia i
chropowatości czopów wału korbowego

WSTĘP

Celem pomiarów weryfikacyjnych, w skład których wchodzą również pomiary
odchyłek kształtu, położenia i chropowatości jest określenie zmian wymiarów
luzów, odchyłek kształtu i odchyłek położenia osi i powierzchni elementów lub
zespołów silnika. Zmiany te mogą być spowodowane procesami starzenia
fizycznego silnika lub uszkodzeniami nagłymi jego węzłów konstrukcyjnych.
Wyniki pomiarów weryfikacyjnych służą również do oceny intensywności
zużycia elementów silnika i narastanie luzów w ich skojarzeniach. Ocena ta jest
niezbędna do prognozowania terminu kolejnej naprawy silnika oraz do
podejmowania działań zapobiegających nadmiernej intensywności zużycia. W
zakres pomiarów weryfikacyjnych wchodzą pomiary warsztatowe oraz pomiary
specjalne określone konstrukcją silnika oraz wymagania stawiane przez DTR.
Pomiary warsztatowe wykonuje się metodami i przyrządami pomiarowymi
dobranymi zależnie od stosowanej metody pomiaru, kształtu mierzonego
elementu , dokładności wykonywania pomiaru, chropowatości powierzchni
ograniczającej, rodzaju wymiaru, wartości liczbowej wymiaru oraz
pracochłonności i kosztu wykonania pomiaru. Nasze pomiary ograniczały się do
wykorzystania dwóch przyrządów pomiarowych: mikromierza i pryzmy z
czujnikiem zegarowym.

SPOSOBY WYKONANIA POMIARÓW

Owalności

∆

o

=

2

Db

Da

−

Da

D

b

Graniastości

δ

=

S

g

∆

S – współczynnik

wykrywalności

zależny od kąta

∝

pryzmy i

krotności graniastości

∆

g

= Wmax – Wmin

Lc- długość czopa

Da

D

b

A

A

B

B

L

Lc

D

b

''

D

b

'''

D

b

'

II

III

I

L- odległość między krańcowymi przekrojami
D- średnica czopa głównego
d- średnica czopa korbowego

Niewalcowości

Stożkowość przekroju A-A

∆

s

=

L

Da

Da

'

'

''

−

Stożkowatość przekroju B-B

∆

s

=

L

Db

Db

'

''

'

−

Baryłkowatość przekroju A-A i B-B

∆

b

=

2

'

'

'' Da

Da

−

∆

b

=

2

'

'' Da

Db

−

I

II

D

m

a

x

D

m

in

L

Da'

Da'''

II

I

I

D

m

a

x

D

m

in

Siodłowatość przekroju A-A i B-B

∆

gd

=

2

'

'' Da

Da

−

∆

sd

=

2

'

'' Db

Db

−

Wszystkie pomiary wykonywane są od tzw. wolnego końca wału korbowego.
Aby określić stopień zużycia wału korbowego, który poddaliśmy pomiarom
należy porównać wyniki z kart weryfikacyjnych z danymi z DTR-u (
dokumentacji techniczno-ruchowej silnika ).

LITERATURA

Przewodnik po ćwiczeniach laboratoryjnych
Leszek Piaseczny : „Technologia naprawy okrętowych silników spalinowych”
















GRANIASTOŚĆ

II

I

II

D

m

a

x

D

m

in

Nr
czopa
gł.

L.P.
pomia-
ru

Pomia-
ry
n=5

Ś

rednice czopa [mm] w przekrojach

I-I

II-II

III-III

W’max W’min W”max

W”min W”max W”min

I

1

0,1

0

0,12

0

2

0,1

0

0,12

0

3

0,1

0

0,12

0

4

5

Σ

= xi [mm]

0,3

0

0,36

0

X [mm]

0,1

0

0,12

0

S,S

r

[mm]

0,1000
0009

0

0,1200
012

0

ε

[mm] 0,0000

0009

0

0,0000
012

0

N=X +/-

ε

0,0000
0009

0

0,0000
012

0

Błąd graniastości [mm]

δ

k

’

δ

k

’’

δ

k

’’’

0,05

0,06

α

90

S

2

Przyrząd pomiarowy

Zakres [mm]

Działka elementarna

Pryzma z czujnikiem
zegarowym

10

0,01

GRANIASTOŚĆ

Nr
czopa
gł.

L.P.
pomia-
ru

Pomia-
ry
n=5

Ś

rednice czopa [mm] w przekrojach

I-I

II-II

III-III

W’max W’min W”max

W”min W”max W”min

I

1

0,06

0

0,03

0

2

0,06

0

0,03

0

3

0,06

0

0,03

0

4

5

Σ

= xi [mm]

0,18

0

0,09

0

X [mm]

0,06

0

0,03

0

S,S

r

[mm]

0,0600
006

0

0,0300
003

0

ε

[mm] 0,0000

006

0

0,0000
003

0

N=X +/-

ε

0,0000
006

0

0,0000
003

0

Błąd graniastości [mm]

δ

k

’

δ

k

’’

δ

k

’’’

0,03

0,045

α

90

S 2

Przyrząd pomiarowy

Zakres

Działka elementarna

10

0,01

OWALNOŚĆ
Nr
czopa
gł.

L.P.
pomia-
ru

Pomia-
ry
n=5

Ś

rednice czopa [mm] w przekrojach

I-I

II-II

III-III

Da’

Db”

Da’

Db”

Da’

Db”

I

1

105,44 105,42 105,39 105,4

105,41 105,42

2

105,44 105,42 105,39 105,4

105,41 105,42

3

105,44 105,42 105,39 105,4

105,41 105,42

4

5

Σ

= xi [mm]

316,32 316,26 316,17 316,2

316,23 316,26

X [mm]

105,44 105,42 105,39 105,4

105,41 105,42

S,S

r

[mm]

105,44
1

105,42
1

105,39
1

105,40
1

105,41
1

105,42
1

ε

[mm] 0,001

0,001

0,001

0,001

0,001

0,001

N=X +/-

ε

+/-
0,001

+/-
0,001

+/-
0,001

+/-
0,0001

+/-
0,001

+/-
0,001

Błąd owalności [mm]

∆

o

’

∆

o

”

∆

o

’’’

0,01

0,005

0,005

Przyrząd pomiarowy

Zakres

Działka elementarna
[mm]

Mikrometr

0,01

OWALNOŚĆ
Nr
czopa
gł.

L.P.
pomia-
ru

Pomia-
ry
n=5

Ś

rednice czopa [mm] w przekrojach

I-I

II-II

III-III

Da’

Db”

Da’

Db”

Da’

Db”

I

1

95,42

95,4

95,4

95,39

95,41

95,39

2

95,42

95,4

95,4

95,39

95,41

95,39

3

95,42

95,4

95,4

95,39

95,41

95,39

4

5

Σ

= xi [mm]

286,26 286,2

286,2

286,17 286,23 286,17

X [mm]

95,42

95,4

95,4

95,39

95,41

95,39

S,S

r

[mm]

95,420
9

95,400
9

95,400
9

95,390
9

95,410
9

95,390
9

ε

[mm] 0,0009 0,0009 0,0009 0,0009 0,0009 0,0009

N=X +/-

ε

+/-
0,0009

+/-
0,0009

+/-
0,0009

+/-
0,0009

+/-
0,0009

+/-
0,0009

Błąd owalności [mm]

∆

o

’

∆

o

”

∆

o

’’’

0,03

0,015

0,03

Przyrząd pomiarowy

Zakres

Działka elementarna
[mm]

Mikrometr

0,01

NIEWALCOWOŚĆ
Nr
czopa
gł.

L.P.
pomia-
ru

Pomia-
ry
n=5

Ś

rednice czopa [mm] w przekrojach

A-A

B-B

I

1

105,44 105,39 105,41 105,42 105,4

105,42

2

105,44 105,4

105,42 105,41 105,4

105,42

3

105,44 105,4

105,42 105,42 105,4

105,42

4

5

Σ

= xi [mm]

316,31 316,29 316,25 316,25 316,2

316,26

X [mm]

105,43
6

105,43 105,41

6

105,41
6

105,4

105,42

S,S

r

[mm]

105,35
9

105,43
06

105418 105,41

8

105,40
1

105,42
1

ε

[mm] 0,077

0,0006 0,02

0,02

0,001

0,001

N=X +/-

ε

+/-
0,077

+/-
0,0006

+/-
0,02

+/-
0,02

+/-
0,001

+/-
0,001

Błąd stożkowości

∆

s

0,0012

0,0002

Błąd baryłkowości

∆

b

0,01

0,025

Błąd siodłowości

∆

sd

0,01

0,025

Przyrząd pomiarowy

Zakres

Działka elementarna

Mikrometr

0,01

Odległość między przekrojami I [mm]

50

NIEWALCOWOŚĆ
Nr
czopa
gł.

L.P.
pomia-
ru

Pomia-
ry
n=5

Ś

rednice czopa [mm] w przekrojach

A-A

B-B

I

1

95,42

95,4

95,41

95,4

95,39

95,39

2

95,42

95,41

95,41

95,4

95,39

95,39

3

95,42

95,4

95,41

95,4

95,39

95,39

4

5

Σ

= xi [mm]

286,26 286,21 286,23 286,2

286,17 286,17

X [mm]

95,42

95,4

95,41

95,4

95,39

95,39

S,S

r

[mm]

95,29

95,405 95,410

9

95,400
9

95,390
9

95,390
9

ε

[mm] 0,15

0,005

0,0009 0,0009 0,0009 0,0009

N=X +/-

ε

+/-
0,15

+/-
0,005

+/-
0,0009

+/-
0,0009

+/-
0,0009

+/-
0,0009

Błąd stożkowości

∆

s

0,00075

0,00075

Błąd baryłkowości

∆

b

0,025

0,015

Błąd siodłowości

∆

sd

0,025

0,015

Przyrząd pomiarowy

Zakres

Działka elementarna
[mm]

Mikrometr

0,01

Odległość między przekrojami I [mm]

40