Akademia Dobrego

Księgowego

Międzynarodowe Standardy Rachunkowości & Międzynarodowe

Standardy Sprawozdawczości Finansowej

Wprowadzenie, założenia sporządzania i cel sprawozdań finansowych

Opracował: Grzegorz Socha

Wykaz stosowanych skrótów

GAAP – Ogólnie Przyjęte Zasady Rachunkowości (Generally Accepted

Accounting Principles)

MSSF (ang. IFRS) – Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości

Finansowej (International Financial Reporting Standards)

KMSR – Komitet Międzynarodowych Standardów Rachunkowości

(International Accounting Standards Committee)

MSR (ang. IFRS) – Międzynarodowe Standardy Rachunkowości

(International Accounting Standards)

RMSR – Rada Międzynarodowych Standardów Rachunkowości

(International Accounting Standards Board)

SIC – Interpretacja (e) Stałego Komitetu ds. Interpretacji KMSR i

RMSR (Interpretation (s) issued by the Standing Interpretations
Committee of the IASC/IASB)

-----

Cel szkolenia

zdobycie podstawowej wiedzy z zakresu MSR i

MSSF

zapoznanie uczestników z założeniami

sporządzania sprawozdań finansowych, celem
sprawozdań finansowych, wytycznymi
dotyczącymi zasad wyceny składników
sprawozdania finansowego

zapoznanie uczestników z procedurą

postępowania w przypadku wdrażania MSR/MSSF

Wprowadzenie

Rachunkowość – jest powszechnie uznawana za

język biznesu, który umożliwia porozumiewanie
się wszystkim uczestnikom życia gospodarczego.

Funkcje rachunkowości:

–

funkcja informacyjna – dostarcza informacji
stanowiących podstawę podejmowania decyzji →

rachunkowość zarządcza i rachunek kosztów;

–

funkcja rozliczeniowa – przekazywanie informacji

uprawnionym podmiotom zewnętrznym (głównie
właścicielom kapitału), w celu rozliczenia zarządu →
rachunkowość finansowa;

–

funkcja atestacyjna – poświadczenie wierności

odwzorowania rzeczywistego stanu firmy.

Wprowadzenie cd.

Zadaniem rachunkowości finansowej jest określenie zasad pomiaru i

prezentacji sytuacji finansowej jednostki (bilans) oraz jej dokonań (rzis)

w taki sposób, aby służyły przede wszystkim potrzebom informacyjnym
właścicieli kapitału.

W tym celu potrzebne jest stworzenie odpowiednich regulacji

prawnych, które tworzą:

– parlament – legislacja bezpośrednia związana ze sprawozdawczością

finansową (ustawy, kodeksy);

– organizacje profesjonalnie zajmujące się rachunkowością – tworzą i

publikują standardy rachunkowości (regulacja środowiskowa, niemająca
mocy prawnej);

– giełdy papierów wartościowych – tworzą wymagania odnośnie ujawniania

informacji przez podmioty na nich notowane (regulacja środowiskowa,
dotyczy tylko podmiotów notowanych na danym rynku papierów

wartościowych).

Wprowadzenie cd.

potrzebę tworzenia standardów międzynarodowych,
obowiązujących wszystkie podmioty działające na danym
rynku wspomagają, a wręcz wymuszają stosowanie
nasilające się procesy

globalizacji i regionalizacji

ogromny przepływ kapitału i różnorodność transakcji
finansowych

muszą zostać wypracowane jednolite, ogólnoświatowe
zasady ujmowania skutków zdarzeń gospodarczych

powstanie globalnego systemu regulacji finansowych jest
największym wyzwaniem dla rachunkowości XXI wieku

wyeliminowanie rozbieżności między
sprawozdawczością finansową w różnych krajach

Wprowadzenie – modele

rachunkowości

model anglosaski – stosowany w krajach (Anglia, Stany

Zjednoczone), w których system prawny opiera się na

prawie zwyczajowym, podatki wywierają ograniczony
wpływ na rachunkowość, rynek kapitałowy ma bardzo duże
znaczenie dla sprawozdawczości finansowej oraz pozycja

zawodu księgowego jest mocno ugruntowana w praktyce
gospodarczej

model „reszta świata” – stosowany w krajach (Japonia,

Francja, Niemcy), w których podstawę systemu prawnego
stanowi prawo romańskie (kodeksowe), podatki wywierają

bardzo silny wpływ na rachunkowość, giełda ma niewielkie
znaczenia dla sprawozdawczości finansowej, a pozycja
zawodu księgowego je stosunkowo słaba

Instytucje ustanawiające

regulacje rachunkowości

Na szczeblu światowym:

–

Rada Międzynarodowych Standardów Rachunkowości (Internationa
Accounting Standards Board, IASB);

–

Międzynarodowa Federacja Księgowych (International Federation of
Accountants, IFAC);

–

Międzynarodowa Organizacja Komisji Papierów Wartościowych
(IOSCO);

–

Organizacja Międzynarodowych Standardów Rachunkowości i

Sprawozdawczości (ISAR)

Na szczeblu regionalnym:

–

Unia Europejska;

–

Federacja Księgowych Wschodniej, Środkowej i Południowej Afryki;

Na szczeblu krajowym:

–

Amerykańska Rada Standardów Rachunkowości Finansowej;

–

Rada Standardów Rachunkowości w Wielkiej Brytanii;

–

Komisja Papierów Wartościowych w Stanach Zjednoczonych.

Regulacje wydawane przez

RMSR (IASB)

Ramy konceptualne przygotowania i prezentacji
sprawozdań finansowych (IASC)

Uzasadnienie rozwiązań przyjętych w
poszczególnych MSR/MSSF

Międzynarodowe Standardy Rachunkowości
(MSR)

Interpretacja Stałego Komitetu ds. Interpretacji
(SIC, IFRIC)

(Rysunek 1)

Regulacje wydawane przez

RMSR (IASB) – cechy

Cel regulacji – zapewnienie

porównywalności sprawozdań, a nie
określenie reguł księgowania

Dominuje ujęcie sprawozdawcze –

zasady wyceny oraz ustalania wyniku
finansowego (polityka rachunkowości), a nie
ewidencyjne

Struktura MSR/MSSF

mają określoną, ujednoliconą strukturę

wiele z nich proponują dwa podejścia do

problemów rachunkowości:

– wzorcowe (benchmarking)
– alternatywne

dotyczą tych obszarów rachunkowości, w których

w praktyce funkcjonuje wiele różnych rozwiązań

(Rysunek 2)

Wykaz obecnie obowiązujących

MSR i MSSF

MSR/MSSF – zatwierdzone przez IOSCO w maju 2000 roku

Etap 1 – MSR w 1998 roku

Etap 2 – nowe i zmodyfikowane MSR obowiązujące od lipca 1998 roku

Etap 3 – nowe i zmodyfikowane MSR obowiązujące od 1 stycznia 1999 roku

(zmodyfikowany: leasing, świadczenia pracownicze; nowe: śródroczna
sprawozdawczość finansowa, działalność w trakcie zaniechania)

Etap 4 – nowe i zmodyfikowane MSR obowiązujące od 1 lipca 1999 roku

(zmodyfikowane: rzeczowe aktywa trwałe, połączenia przedsiębiorstw,
inwestycje w jednostkach stowarzyszonych, sprawozdawczość finansowa dot.
udziałów we wspólnych przedsięwzięciach; nowe: utrata wartości aktywów,

zastąpienie MSR10 i MSR 16)

Etap 5 – nowe MSR obowiązujące po 1 stycznia 2000 roku (instrumenty

finansowe, nieruchomości inwestycyjne, rolnictwo)

Etap 6 – nowe MSSF wydane po 1 stycznia 2002 roku

(Rysunek 3)

MSR/MSSF w Polsce

sierpień 2004 roku – Ustawa o zmianie ustawy

o rachunkowości

zgodnie z wymogami Unii Europejskiej

nowelizacja Ustawy wprowadziła obowiązek
sporządzania skonsolidowanych sprawozdań
finansowych zgodnie z MSSF przez emitentów
papierów wartościowych dopuszczonych do
publicznego obrotu w Polsce

obowiązek ten nałożono również na wszystkie

banki

MSR/MSSF w Polsce cd.

zgodnie z Ustawą prawo do sporządzania sprawozdań finansowych zgodnie z
MSR/MSSF zostało począwszy od roku 2005 rozszerzone na:

–

jednostkowe sprawozdania finansowe

emitentów papierów wartościowych dopuszczonych do

publicznego obrotu w Polsce lub do obrotu na jednym z rynków regulowanych krajów

Europejskiego Obszaru Gospodarczego

–

jednostkowe i skonsolidowane sprawozdania finansowe

emitentów papierów wartościowych

ubiegających się o ich dopuszczenie do publicznego obrotu w Polsce lub do obrotu na jednym z

rynków regulowanych krajów Europejskiego Obszaru Gospodarczego

–

jednostkowe sprawozdania finansowe

jednostek wchodzących w skład grupy kapitałowej, w

której jednostka dominująca sporządza skonsolidowane sprawozdanie finansowe zgodnie z

MSR

–

skonsolidowane sprawozdania finansowe

jednostek wchodzących w skład grupy kapitałowej,

w której jednostka dominująca wyższego szczebla sporządza skonsolidowane sprawozdanie

finansowe zgodnie z MSR

–

skonsolidowane sprawozdania finansowe

emitentów wyłącznie dłużnych papierów

wartościowych dopuszczonych do publicznego obrotu w Polsce lub do obrotu na jednym z

rynków regulowanych krajów Europejskiego Obszaru Gospodarczego (

począwszy od roku

2007 będzie to już dla tych spółek obowiązek, a nie prawo)

----

MSR/MSSF w Polsce (uwagi)

począwszy od 2005 roku spółki giełdowe i banki mają prawo

zadecydowania o formie sprawozdawczości finansowej w zakresie

własnych sprawozdań jednostkowych oraz sprawozdań spółek
wchodzących w skład ich grup kapitałowych

prawo to przysługuje również mającym siedzibę w Polsce spółkom

zależnym jednostek dominujących, których papiery wartościowe są
dopuszczone do publicznego obrotu w UE

decyzję w tej sprawie powinien podjąć organ zatwierdzający, czyli

walne zgromadzenie akcjonariuszy

jednostki, które z mocy Ustawy lub na mocy ustawowego

upoważnienia będą sporządzały sprawozdania finansowe zgodnie z

MSSF,

będą sporządzały tylko takie sprawozdania

---

Sprawozdania finansowe

Celem sprawozdań finansowych (zgodnie z ramami

konceptualnymi) jest dostarczanie informacji o sytuacji

finansowej przedsiębiorstwa, wynikach i zmianach w tej
sytuacji, użytecznych dla wielu odbiorców (użytkowników)
przy podejmowaniu decyzji ekonomicznych.

Odbiorcami tymi są:

– inwestorzy
– pożyczkodawcy
– pracownicy
– rząd i jego agendy
– społeczeństwo
– klienci
– Dostawcy

----

Sprawozdania finansowe

Najważniejsze zagadnienia (ramy konceptualne):

– ramy konceptualne nie definiują poszczególnych sprawozdań

finansowych

– ramy konceptualne stawiają jedynie ogólne wymagania, które są

uszczegółowione w MSR 1

– głównym źródłem informacji o sytuacji finansowej jest bilans
– głównym źródłem informacji o dokonaniach (wynikach)

przedsiębiorstwa jest rachunek zysków i strat

– głównym źródłem informacji o zmianach sytuacji finansowej jest

oddzielnie sprawozdanie, wchodzące w skład sprawozdania

finansowego podmiotu gospodarczego

– zwróconą szczególną uwagę na konieczność oceny działalności

przedsiębiorstwa na podstawie wszystkich elementów składowych
sprawozdań finansowych łącznie z informacją dodatkową

(Rysunek 4)

Sprawozdania finansowe

Informacje w sprawozdaniach finansowych i ich wykorzystywanie

Zakres informacji

Wykorzystywanie

Informacja o sytuacji
finansowej




Informacja o
wynikach działalności


Informacja o
zmianach sytuacji
finansowej

Przewidywanie zdolności do wypracowania
środków pieniężnych, przyszłych potrzeb
kredytowych, zdolności do terminowego
regulowania innych zobowiązań.
(OCENA PŁYNNOŚCI I WYPŁACALNOŚCI)

Ocena zmian zasobów i ocena efektywności
ich wykorzystywania.
(OCENA DOKONAŃ, RENTOWNOŚCI)


Ocena zdolności jednostki do wypracowania
środków pieniężnych oraz jej potrzeb
w zakresie ich wykorzystywania w danym
okresie sprawozdawczym.
(OCENA ZMIAN SYTUACJI FINANSOWEJ)

Sprawozdania finansowe - MSR

Zgodnie z MSR 1 celem sprawozdania jest

dostarczanie informacji, które pomogą
użytkownikowi przewidzieć przyszłe
przepływy pieniężne

Sprawozdanie finansowe zostało

zdefiniowane jako ustrukturyzowana
prezentacja sytuacji finansowej i transakcji
dokonywanych przez przedsiębiorstwo

Sprawozdania finansowe - MSR

Kompletne sprawozdanie finansowe obejmuje:

– bilans
– rachunek zysków i strat
– sprawozdania:

ze wszystkich zmian w kapitale własnym

ze zmian w kapitale własnym innych niż te, które wiążą się z

transakcjami kapitałowymi z inwestorami

– sprawozdanie z przepływów pieniężnych
– raport o prowadzonej polityce rachunkowości oraz dane

objaśniające

---

Sprawozdania finansowe – podstawowe

założenia

Najważniejsza cecha sprawozdań

finansowych –

uczciwa prezentacja

następujących zagadnień dotyczących
danej jednostki:

– sytuacji finansowej

– dokonań

– przepływów pieniężnych

Sprawozdania finansowe –

podstawowe założenia

Odstępstwo od standardów jest dozwolone tylko w

wyjątkowych sytuacjach – w tedy, gdy kierownictwo
jednostki uzna, że zastosowanie rozwiązania podanego w
standardach lub interpretacjach było mylące

Należy wtedy:

– stwierdzić, że sprawozdanie finansowe są zgodne z MSR/MSSF

we wszystkich istotnych kwestiach poza tym standardem od
którego dokonano odstępstwa w celu zapewnienia uczciwej
prezentacji

– podać nazwę standardu od którego dokonano odstępstwa i określić

charakter zmian, wskazując wymagania standardu, przyczyny
odstępstwa oraz jego wpływ na wynik finansowy netto, aktywa,
zobowiązania, kapitały własne i przepływy pieniężne w każdym
okresie sprawozdawczym

Sprawozdania finansowe –

podstawowe założenia i zasady

założenie kontynuowania działalności –
przedsiębiorstwo będzie kontynuowało działalność w

dającej się przewidzieć przyszłości i zakresie, który nie
ulegnie istotnym zmianom; zarząd nie zamierza dokonać
jego likwidacji bądź ograniczenia skali działalności;

zasada memoriałowa (nie dotyczy sprawozdania
przepływów pieniężnych) – transakcje są uznawane w

momencie ich wystąpienia, rejestrowane w księgach i
ujawniane w sprawozdaniach finansowych za okres,
którego dotyczą;

zasada współmierności przychodów i kosztów –
zasada dotyczy uznawania kosztów;

---

Sprawozdania finansowe –

podstawowe założenia i zasady

zasada ciągłości prezentowania informacji w sprawozdaniach finansowych
– prezentacja i klasyfikacja pozycji sprawozdań finansowych powinna

pozostawać niezmieniona z okresu na okres do momentu, w którym:

–

dochodzi do znacznych zmian charakteru działalności przedsiębiorstwa i obraz
sprawozdań finansowych będący skutkiem zmian nie zapewnia rzetelnej
prezentacji transakcji lub zdarzeń;

–

następują zmiany prezentacji wymagane w określonych standardach;

zasada zakazu kompensaty – pozycje rachunku zysków i strat powinny
być kompensowane wtedy, gdy:

–

wymaga tego inny standard;

–

zyski, straty i odpowiednie przychody, koszty wynikają z takich samych transakcji
i są nieistotne;

zasada porównywalności – wymaganie ujawniania informacji

porównywalnych z poprzedniego okresu dla wszystkich informacji
numerycznych oraz informacji opisowych, jeśli jest to ważne dla zrozumienia
sprawozdań finansowych z bieżącego okresu.

---

Sprawozdania finansowe –

cechy jakościowe

zrozumiałość

przydatność

wiarygodność

– wierność prezentacji
– treść ważniejsza od formy
– Neutralność
– ostrożność
– kompletność

porównywalność

(Rysunek 5)

Definicje podstawowych elementów

sprawozdań finansowych

Aktywa – zasoby, które spełniają jednocześnie

następujące warunki:

–

podlegają kontroli (ekonomicznej) – kontrola przyszłych korzyści
ekonomicznych osiąganych przez podmiot dzięki wykorzystywaniu
danego składnika majątku;

–

powstały w rezultacie przeszłych zdarzeń – obowiązek
wskazania zdarzenia w przeszłości, w wyniku których zasoby
majątkowe zostały pozyskane przez podmiot – wskazanie źródeł
pochodzenia: nabycie (zakup), wytworzenie we własnym zakresie,
nieodpłatne otrzymanie;

– oczekuje się, że w przyszłości spowodują

wpływ korzyści

ekonomicznych – korzyści bezpośrednie (np.: sprzedaż towarów)
lub pośrednie (np.: materiały wykorzystywane do produkcji).

Definicje podstawowych elementów

sprawozdań finansowych

Zasoby uznane za aktywa nie muszą mieć:

– określonej formy (np.: rzeczowej);

– określonego prawa (np.: własność);

– ponoszenia wydatków.

Definicje podstawowych elementów

sprawozdań finansowych

Zobowiązania – ciążący na przedsiębiorstwie obowiązek,

z którym dodatkowo wiążę się spełnianie następujących
warunków:

– obowiązek powinien być

rezultatem przeszłych zdarzeń;

– obowiązek winien w przyszłości przynieść

odpływ z

przedsiębiorstwa tych zasobów, które przynoszą korzyści
ekonomiczne, np.: środków pieniężnych, towarów.

Obowiązek uznany za zobowiązania nie musi posiadać:

– podstawy prawnej;
– możliwości dokładnego pomiaru.

---

Definicje podstawowych elementów

sprawozdań finansowych

kapitał własny – nie jest kategorią

podstawową bilansu

stanowi różnicę między aktywami a

zobowiązaniami (element wtórny bilansu)

(Rysunek 6)

Definicje podstawowych elementów

sprawozdań finansowych

Przychody – wzrost w okresie obrachunkowym korzyści

ekonomicznych mający postać:

– dopływu lub zwiększenia wartości aktywów
lub
– zmniejszenia zobowiązań, powodujących wzrost kapitału własnego

w inny sposób niż poprzez zwiększenie kapitału podstawowego

(udziałów właścicieli).

Koszty – zmniejszenie korzyści ekonomicznych w okresie

obrachunkowym mające postać:

– odpływu lub uszczuplenia aktywów
lub
– powstania zobowiązań powodujących zmniejszenie kapitału

własnego w inny sposób niż przez jego podział między

właścicielami.

Literatura

E. Walińska, Międzynarodowe standardy rachunkowości, Oficyna

Ekonomiczna, Kraków 2006

Z. Adamkiewicz, R. Ignatowski, Ramy konceptualne przygotowania i

prezentacji sprawozdań finansowych, Biuletyn Krajowej Rady
Dyplomowanych Biegłych Rewidentów 1990 nr 2

Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej 2004,

Stowarzyszenie Księgowych w Polsce, Warszawa 2005

MSR, MSSF

Strony internetowe:

www.mofnet.gov.pl

www.pwcglobal.com.pl

www.deloitte.com/dtt