kominiarz 714[02] z1 02 u

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ

Artur Kryczka

Prowadzenie kanałów wentylacyjnych, spalinowych
i dymowych 714[02].Z1.02

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr inż. Aleksandra Chojnacka
mgr inż. Ewa Korbut - Papciak

Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Barbara Olech

Konsultacja:
mgr inż. Krzysztof Wojewoda

Korekta:

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 714[02].Z1.02
Prowadzenie kanałów wentylacyjnych, spalinowych i dymowych zawartego w modułowym
programie nauczania dla zawodu kominiarz.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Materiał nauczania

4.1. Rodzaje przewodów kominowych

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające 12
4.1.3. Ćwiczenia 13
4.1.4. Sprawdzian postępów 14
4.2. Budowa przewodów wentylacyjnych

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające 18
4.2.3. Ćwiczenia 18
4.2.4. Sprawdzian postępów 20
4.3. Budowa przewodów dymowych

4.3.1. Materiał nauczania

4.3.2. Pytania sprawdzające 22
4.3.3. Ćwiczenia 23
4.3.4. Sprawdzian postępów 24
4.4. Budowa przewodów spalinowych

4.4.1. Materiał nauczania

4.4.2. Pytania sprawdzające 29
4.4.3. Ćwiczenia 29
4.4.4. Sprawdzian postępów 32
4.5. Wymagania stawiane pomieszczeniom w których występują konstrukcje

zduńskie i kominiarskie

4.5.1. Materiał nauczania 33
4.5.2. Pytania sprawdzające 35
4.5.3. Ćwiczenia 36
4.5.4. Sprawdzian postępów 37
4.6. Odbiór robót związanych wykonywaniem kanałów kominowych

4.6.1. Materiał nauczania

4.6.2. Pytania sprawdzające 39
4.6.3. Ćwiczenia 39
4.6.4. Sprawdzian postępów 40
5. Sprawdzian osiągnięć

6. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o prowadzeniu kanałów

wentylacyjnych, spalinowych i dymowych.

Poradnik ten zawiera:

1. Wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiedzy, które powinieneś

mieć opanowane, aby przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej.

2. Cele kształcenia tej jednostki modułowej.
3. Materiał nauczania (rozdział 4) umożliwia samodzielne przygotowanie się do wykonania

ćwiczeń i zaliczenia sprawdzianów. Wykorzystaj do poszerzenia wiedzy wskazaną literaturę
oraz inne źródła informacji. Obejmuje on również:

−

pytania sprawdzające wiedzę niezbędną do wykonania ćwiczeń,

−

ćwiczenia zawierające polecenie, sposób wykonania oraz wyposażenie stanowiska pracy,

−

sprawdzian postępów, sprawdzający poziom wiedzy po wykonaniu ćwiczeń.

Wykonując sprawdzian postępów powinieneś odpowiadać na pytanie tak lub nie, co oznacza,

że opanowałeś materiał albo nie. Zaliczenie ćwiczeń jest dowodem osiągnięcia umiejętności
określonych w tej jednostce modułowej. Jeżeli masz trudności ze zrozumieniem tematu lub
ćwiczenia, to poproś nauczyciela lub instruktora o wyjaśnienie i ewentualne sprawdzenie, czy
dobrze wykonujesz daną czynność.
4. Zestaw pytań sprawdzających Twoje opanowanie wiedzy i umiejętności z zakresu całej

jednostki. Po przerobieniu materiału spróbuj zaliczyć sprawdzian z zakresu jednostki
modułowej.
Jednostka modułowa: Prowadzenie kanałów wentylacyjnych dymowych i spalinowych,

której treści teraz poznasz jest jednym z modułów koniecznych do zapoznania się
z konstrukcjami zduńskimi i kominiarskimi .

Bezpieczeństwo i higiena pracy

W czasie pobytu w pracowni musisz przestrzegać regulaminów, przepisów bhp i higieny

pracy oraz instrukcji przeciwpożarowych, wynikających z rodzaju wykonywanych prac.
Przepisy te poznasz podczas trwania nauki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

Moduł 714[02].Z1

Konstrukcje zduńskie i kominiarskie

Moduł 714[02].Z1.01

Spalanie paliw technicznych

Moduł 714[02].Z1.02

Prowadzenie kanałów wentylacyjnych,

spalinowych i dymowych

Moduł 714[02].Z1.03

Przygotowanie materiałów stosowanych

w konstrukcjach ognioodpornych

Moduł 714[02].Z1.04

Przygotowanie zapraw ognioodpornych

Moduł 714[02].Z1.05

Wykonywanie podstawowych operacji

technologicznych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej „Prowadzenie kanałów

wentylacyjnych, spalinowych i dymowych” powinieneś umieć:
− posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu budownictwa,

− rozpoznawać podstawowe materiały budowlane,

− posługiwać się dokumentacją techniczną,
− przestrzegać przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony

środowiska,

− magazynować, składować i transportować materiały budowlane,

− stosować przepisy bhp, ochrony przeciwpożarowej i przeciwporażeniowej obowiązujące na

stanowisku pracy,

− wyjaśniać zasady ruchu powietrza i gazów spalinowych w przewodach kominowych,

− wyjaśniać zasady obliczania ciągu,

− wyjaśniać zasady osadzania się sadzy,
− wyjaśniać zjawisko ciągu,

− określać właściwości gazów,

− określać rodzaje paliw: stałych, gazowych i płynnych,
− porównywać właściwości paliw,

− scharakteryzować proces spalania,

− określać wpływ paliwa na proces spalania,
− określać wpływ paliwa na akumulację ciepła,

− wyjaśniać wpływ gazów spalinowych na organizm człowieka,

− scharakteryzować rodzaje gazów spalinowych,
− określać lepkość gazów spalinowych,

− wyjaśniać wpływ kształtu przewodu na ciąg,

− wyjaśniać wpływ materiału przewodu na ciąg,
− wyjaśniać wpływ zawilgocenia na ciąg,

− określać wpływ ciągu na zużycie paliwa,

− wyjaśniać zasady regulacji ciągu,
− wyjaśniać zasady przenikania ciepła przez ścianki przewodu kominowego,

− wyjaśniać wpływ temperatury na przewody kominowe,

− porównywać odporność ogniową elementów budynku,
− określać rodzaje sadzy,

− dokonywać pomiaru ciągu komina.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

− zastosować przepisy bhp, ochrony przeciwpożarowej i przeciwporażeniowej obowiązujące

podczas prowadzenia kanałów wentylacyjnych, spalinowych i dymowych,

− określić wymagania dla pomieszczeń, w których występują konstrukcje zduńskie,

− określić rodzaje, przeznaczenie, budowę i zasadę działania przewodów spalinowych,

dymowych i wentylacyjnych,

− rozróżnić przewody spalinowe, dymowe i wentylacyjne,

− określić rodzaje, przeznaczenie, budowę i zasady działania kominów: przybudowanych,

wbudowanych, wolnostojących, fabrycznych, murowanych, metalowych, żelbetonowych,

− określić rodzaje, przeznaczenie, budowę systemów kominowych,
− wyjaśnić zasady podłączania urządzeń grzewczych do kominów za pomocą czopuchów,

− dobrać przewody kominowe do różnego rodzaju palenisk,

− określić układy przewodów w kominach i ścianach kominowych: jednorzędowe,

dwurzędowe, wielorzędowe,

− określić rodzaje, przeznaczenie, budowę i zasadę działania: regulatorów ciągu, klap

spalinowych, pokryw kominowych stabilizujących ciąg,

− posłużyć się dokumentacją techniczną dotyczącą przebiegu kanałów wentylacyjnych,

spalinowych i dymowych,

− wyznaczyć miejsca włączenia czopuchów do przewodów kominowych,
− określić warunki techniczne odprowadzania spalin z urządzeń gazowych,

− dobrać narzędzia i sprzęt potrzebny do wykonania odprowadzenia spalin i wentylacji

pomieszczeń,

− określić przekroje kanałów spalinowych, dymowych i wentylacyjnych,

− wykonać połączenia urządzeń z przewodami kominowymi,
− połączyć elementy kanałów spalinowych,

− dokonać montażu przewodów powietrzno-spalinowych,
− dokonać instalacji urządzeń regulujących ciąg kominowy,

− ostukać ściany w celu odnalezienia właściwego kanału,

− dokonać instalacji uzbrojenia kanałów wentylacyjnych,
− ocenić poprawność wykonania przewodów kominowych,

− dokonać obmiaru wykonanych prac, rozliczyć robociznę materiały i sprzęt,

− wykonać prace zgodnie z warunkami technicznymi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Rodzaje przewodów kominowych

4.1.1. Materiał nauczania

Do podstawowych zadań instalacji kominowych należy:

– odprowadzenie spalin z paleniska na zewnątrz do atmosfery,
– dostarczenie powietrza potrzebnego w procesie spalania,
– wymiana zużytego powietrza w pomieszczeniu.

Kanały kominowe powinny mieć wymiary przekroju, szczelność, sposób prowadzenia

i wysokość stwarzające potrzebny ciąg, zapewniający wymaganą przepustowość.

Przewody kominowe ze względu na funkcję dzielimy na:

1. Wentylacyjne służą do odprowadzenia zużytego powietrza z pomieszczeń. Są to też

przewody dostarczające powietrze do spalania w urządzeniach grzewczych.

2. Spalinowe (rys.1) służą do odprowadzenia spalin z palenisk gazowych i opalanych paliwem

płynnym,

3. Dymowe służące do odprowadzenia spalin z palenisk opalanych paliwem stałym, produktami

spalania poza tlenkami gazowymi są również pyły i sadze oraz para wodna. Często kanały
dymowe zaliczane są do grupy przewodów spalinowych .

Rys. 1. Schemat komina spalinowego [6 str. 5].

1-Komin 2-Kanał spalinowy 3-Wewnętrzna warstwa komina 4-Izolacja termiczna 5-Zewnętrzna ściana przewodu
kominowego 6-Obudowa lub okładzina 7-Odcinek komina 8-Komin (wielościenny), wielowarstwowy 9-Kształtka
kominowa 10-Łącznik (czopuch) 11-Urządzenie grzewcze

Ze względu na budowę kominy dzielimy na:

1. Kominy jednowarstwowe są to takie kominy, w których ściana przewodu jest jednorodna np.

kominy murowane, ze stali grubościennej, ceramiczne, cementowo-szamotowe itp.

2. Kominy wielowarstwowe ściana komina składa się z kilku warstw np. kominy betonowe jako

warstwa nośna, z izolacją termiczną i okładziną wewnętrzną odporną na działanie spalin czy
kominy ze szlachetnej stali kwasoodpornej w otulinie termoizolacyjnej i w płaszczu

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

osłonowym. Do kominów tych należy również zaliczyć najnowocześniejsze konstrukcje
przewodów powietrzno-spalinowych. Są to przewody współosiowe gdzie przewód
wewnętrzny odprowadza spaliny, a przewód zewnętrzny dostarcza powietrze do spalania.

Ze względu na charakter pracy wyróżniamy:

1. Kominy suche występujące przede wszystkim dla palenisk na paliwo stałe, gdzie temperatura

spalin wyższa jest niż 160°C. Oznaczane jako D.

2. Kominy mokre stosowane dla kotłów gazowych i olejowych kondensacyjnych, gdzie

temperatura spalin zawarta jest w przedziale 80°C -160°C. Oznaczane jako W

3. Kominy pracujące w nadciśnieniu gdy ciśnienie wewnątrz komina jest wyższe od ciśnienia

zewnętrznego atmosferycznego. Oznaczane jako P1,P2 czy wysokonadciśnieniowe H1,H2. Są
to kominy od palenisk z palnikami nadmuchowymi, lub też kominy ze wspomaganiem
mechanicznym za pomocą wentylatorów nadmuchowych.

4. Kominy pracujące w podciśnieniu występują wtedy gdy ciśnienie wewnątrz komina jest

niższe od atmosferycznego. Oznaczane jako N1,N2.

Ze względu na usytuowanie wyróżniamy:

– kominy wewnętrzne prowadzone wewnątrz budynku jako samodzielna konstrukcja nie

związana z budynkiem, lub też związana ze ścianą nośną prowadzoną jako ściana kominowa,

– kominy zewnętrzne prowadzone na zewnątrz budynku, mogą być powiązane konstrukcyjnie

z budynkiem lub wolnostojące.

Ze względu na układ przewodów w ścianach wyróżniamy kominy:

– jednorzędowe,
– dwurzędowe,
– wielorzędowe.

Ze względu na materiał do budowy kominy dzielimy na:

1. Murowane (rys.2) z cegły pełnej która powinna być I gatunku, dobrze wypalona, odporna na

uderzenia i wysoką temperaturę. Stosowanie cegły ułamkowej dopuszczalne jest tylko
w koniecznych wypadkach, przy zachowaniu prawidłowego wiązania. Cegły należy układać
w zasadzie na zaprawie cementowo-wapiennej w stosunku 1:2:9 (cement - wapno - piasek).
Spoiny między cegłami w murach z przewodami, zarówno pionowe, jak i poziome, powinny
być całkowicie wypełnione zaprawą i zatarte. Wewnętrzne powierzchnie przewodów nie
powinny być tynkowane, gdyż przy czyszczeniu tynk się obija, opada wraz z sadzami i przez
powodowanie gwałtownego odwrotu ciągu doprowadza się do poważnych w skutkach
zanieczyszczeń mieszkań. W celu uzyskania gładkich ścianek przewodów należy używać
w czasie murowania specjalnych skrzynek odpowiednio zwymiarowanych, które się unosi
w miarę wznoszenia ściany lub komina. Cegły otaczające przewody powinny być ułożone
gładkimi powierzchniami do przewodów. Trzony kominowe powinny być rapowane lub
tynkowane na całej wysokości, poza odcinkami przechodzącymi przez stropy ogniotrwałe.
Kominy ponad dachem powinny być wyprawione tynkiem dwuwarstwowym lub spoinowane.

Rys. 2. Komin murowany [8].

2. Prefabrykowane z pustaków betonowych, ceramicznych i cementowo-gliniane . Pustaki

i bloki przeznaczone do wbudowania nie powinny być popękane i poszczerbione. Przycinanie
pustaków lub bloków jest zabronione. Wszystkie przewody powinny być szczelne. Bloki lub
pustaki należy układać jeden na drugim na specjalnej zaprawie, przy czym poziome spoiny

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

powinny być całkowicie wypełnione zaprawą. Poziome spoiny między pustakami jednego
przewodu nie powinny pokrywać się ze spoinami przewodu sąsiedniego. Przesunięcie
w pionie spoin nie powinno być mniejsze niż 25 mm. Grubość spoin nie powinna być większa
niż 1 ± 3mm. Spoiny pomiędzy blokami lub pustakami powinny znajdować się pod stropem
lub nad stropem. Po ustawieniu bloku lub pustaka należy wypchniętą do wnętrza przewodu
zaprawę wygładzić lub strącić. W miejscach przewidzianych do podłączenia rury piecowej,
drzwiczek rewizyjnych lub wyczystnych oraz kratek wentylacyjnych należy stosować
elementy z gotowymi otworami dostosowanymi do ich przeznaczenia. Wybijanie otworów
w pustakach i blokach jest niedopuszczalne. Ramy kratek wentylacyjnych, rozety i drzwiczki
wyczystne powinny być osadzone w otworach w sposób trwały. Na poddaszu zewnętrzne
powierzchnie trzonów wykonanych z elementów prefabrykowanych powinny być rapowane.
Ponad dachem trzony omurowane cegłą na grubość 1/2 cegły powinny być od zewnątrz
wyprawione tynkiem cementowo-wapiennym dwuwarstwowym, zacieranym na gładko, albo
spoinowane, gdy do obudowy użyto cegły klasy co najmniej 100, dobrze wypalonej.

Rys. 3. Kominy prefabrykowane wykonany z ceramiki [8]

3. Stalowe kominy jedno lub wielowarstwowe. Jednowarstwowe montowane są jako wkłady

kominach ceramicznych. Wielowarstwowe to najczęściej konstrukcja samodzielna.

Kominy te dostarczane są jako kompletny system elementów wykonanych ze stali
kwasoodpornej gatunku gwarantującego odporność na działające gazy. Montaż kominów
stalowych polega na łączeniu poszczególnych elementów według instrukcji producenta oraz
ich mocowaniu zgodnie z projektem.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 4. Komin ze stali kwasoodpornej [8].

Można spotkać także inne podziały kominów jak fabryczne, przybudowane itp.
Oznaczenie komina powinno składać się z:

– numeru normy obecnie EN 1443,
– klasy temperatury jak T400,
– klasy ciśnienia N, P lub H,
– klasy odporności na pożar sadzy S lub O,
– klasy odporności na działanie skroplin D lub W,
– klasy odporności na korozję,1,2 lub 3 w zależności od paliwa i zawartości siarki,
– oporu cieplnego np.:R22 czyli jak komin izoluje przed schłodzeniem spalin,
– odległości od materiałów palnych np.:C-50 oznacza odległość 50 cm.

Przewody kominowe powinny być wyprowadzone ponad dach na wysokość zabezpieczającą

przed niedopuszczalnym zakłóceniem ciągu(tabela 1) (rys. 5).

Tabela 1 Lokalizacja wylotów komina [8]

Rodzaj dachu

Odległość

Dach płaski
Dach o nachyleniu połaci 12°
Dach stromy o kącie większym niż 12°
pokryty materiałem łatwopalnym

Minimum 0,6m od poziomu kalenicy

Dach stromy o kącie większym niż 12°
pokryty materiałem niepalnym

Minimum 0,3m od powierzchni dachu i odległości co
najmniej 1,0m mierzonej w kierunku poziomym od tej
powierzchni

Dach wgłębny - kominy usytuowane
obok przeszkody w odległości
mniejszej niż 1,5m

Co najmniej 0,3m na wyższej górnej krawędzi
przeszkody

Dach wgłębny - kominy usytuowane
obok przeszkody w odległości od 1,5m
do 3m

Co najmniej na poziomie górnej krawędzi przeszkody

Dach wgłębny - komin usytuowane
obok przeszkody w odległości od 3,0m
do 10m

Ponad płaszczyzną wyprowadzoną pod kątem12°
w dół od poziomu przeszkody dla kominów

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 5. Usytuowanie wylotów komina [6, s. 4].

Ściany, w których znajdują się przewody kominowe mogą być obciążone stropami, pod

warunkiem spełnienia wymagań dotyczących bezpieczeństwa konstrukcji, a także jeżeli nie
spowoduje to nieszczelności lub ograniczenia światła przewodów. Trzonów kominowych
wydzielonych lub oddylatowanych od konstrukcji budynku nie można obciążać stropami ani też
uwzględniać ich w obliczeniach jako części tej konstrukcji.

Przewody spalinowe i dymowe powinny być wyposażone, odpowiednio, w otwory

rewizyjne lub wycierowe, zamykane szczelnymi drzwiczkami, a w przypadku występowania
spalin mokrych także w układ odprowadzania skroplin.

Efektywna długość komina dymowego i spalinowego to odległość od paleniska aż do jego

wylotu. Natomiast dla komina wentylacyjnego od miejsca włączenia wentylacji do wylotu.
Odchylenie przewodów kominowych od pionu nie powinno przekraczać 30

° na długości 2m

wymaga na załamaniach założenia drzwiczek rewizyjnych z hermetycznym

zamknięciem(rys.6).

Rys. 6. Usytuowanie wylotów komina [6, s. 4].

Wyloty przewodów kominowych powinny być dostępne do czyszczenia i okresowej

kontroli. Na dachu o spadku ponad 25% oraz na dachu pokrytym materiałami łamliwymi należy
wykonać stałe dojścia do kominów oraz anten radiowych i telewizyjnych. Dojścia te na
odcinkach o nachyleniu ponad 25% powinny mieć zabezpieczenie przed poślizgiem. Na dachu
o spadku ponad 100% powinny być zamocowane stałe uchwyty dla lin bezpieczeństwa lub
bariery ochronne nad dolną krawędzią dachu.

≥ 1,0 m

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Między wylotem przewodu spalinowego i dymowego a najbliższym skrajem korony drzew

dorosłych należy zapewnić zachowanie odległości co najmniej 6 m.

Użytkowanie przewodów wentylacyjnych jako przewodów spalinowych lub dymowych jest

zabronione. Wyprowadzenie przewodów wentylujących piony kanalizacyjne do przewodów
dymowych i spalinowych oraz do przewodów wentylacyjnych pomieszczeń przeznaczonych na
pobyt ludzi jest zabronione.

Zabrania się stosowania:

– zbiorczych przewodów wentylacji grawitacyjnej,
– grawitacyjnych zbiorczych przewodów spalinowych i dymowych, z wyjątkiem zbiorczych

przewodów jeśli są przystosowane do pracy z urządzeniami z zamkniętą komorą spalania
i wyposażone w zabezpieczenia przed zanikaniem ciągu kominowego,

– indywidualnych wentylatorów wyciągowych w pomieszczeniach, w których znajdują się

wloty do przewodów spalinowych

Z punktu widzenia bezpieczeństwa pożarowego kominy muszą spełniać następujące

warunki:
– spaliny i zapalenie się sadzy nie może powodować pożaru w budynku,
– ogień lub dym nie mogą się przedostać kominem z jednego piętra na inne,
– w razie pożaru zewnętrznego komin powinien zachować stateczność co najmniej 90 minut

i nie dopuścić do tego, by ogień rozprzestrzenił się na inne piętra, na wskutek przewodzenia
ciepła

– wzdłuż zewnętrznej warstwy komina nie powinna wystąpić zbyt wysoka temperatura na tej

powierzchni na przyległych piętrach, dlatego kominy z nierdzewnej blachy stalowej
powinny mieć osłonę odporną na ogień albo być umieszczone w ognioodpornej obudowie,

– napływ spalin do komina o temperaturze 500°C nie powinien nagrzać powierzchni

zewnętrznej powyżej 100°C, natomiast w przypadku palenia się sadzy w kominie nie wyżej
niż 160°C.

– materiały z których wykonany jest komin powinny mieć odpowiednią odporność ogniowa

podawaną w minutach np.: cegła ceramiczna pełna ma odporność ogniową 60 minut.
Oznaczenia graficzne przewodów kominowych na rysunkach budowlanych (rys. 7).

WENTYLACYJNY

SPALINOWY

DYMOWY

REZERWOWY

Rys. 7. Umowne oznakowania przewodów kominowych [2, s. 173].

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie funkcje pełni komin?
2. Jakie znasz rodzaje kominów ze względu na funkcję którą pełnią?
3. Jakie znasz rodzaje kominów ze względu budowę?
4. Jakie znasz rodzaje kominów ze względu charakter pracy?
5. Jakie dzielimy kominy ze względu na usytuowanie?
6. Jakie dzielimy kominy ze względu na materiał którego zostały wykonane?
7. Jak umieszcza się wylot komina na dachach płaskich?
8. Jak umieszcza się wylot komina na dachach stromych?
9. Jak oznacza się na rysunkach budowlanych kanał wentylacyjny, dymowy i spalinowy?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

W projekcie budowlanym kotłowni gazowej wyszukaj przewody kominowe i określ ich

funkcję i poprawność sytuowania wylotu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się zasadami sytuowania kominów,
3) wyszukać w projekcie budowlanym na rzutach poziomych kanały kominowe,
4) określić jaką funkcję pełnią i z czego są wykonane,
5) sprawdzić prawidłowość sytuowania wylotów kominów,
6) uporządkować stanowisko pracy,
7) zaprezentować efekty swojej pracy,
8) dokonać oceny wykonanej pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– projekt budowlany kotłowni,
– kartki papieru formatu A4,
– przybory do pisania,
– literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 2

W projekcie budowlanym budynku mieszkalnego wyszukaj przewody kominowe i określ

ich funkcję oraz sprawdź prawidłowość usytuowania ich wylotów.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

Wyposażenie stanowiska pracy:

– projekt budowlany budynku mieszkalnego,
– kartki papieru formatu A4,
– przybory do pisania,
– literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) określić zadania jakie pełni komin?

2) klasyfikować kominy ze względu na funkcję którą pełnią ?

3) klasyfikować kominy ze względu na budowę?

4) klasyfikować kominy ze względu na charakter pracy?

5) klasyfikować kominy ze względu na usytuowanie?

6) stosować zasady usytuowania wylotu komina na dachach płaskich?

7) stosować zasady usytuowania wylotu komina na dachach stromych?

8) rysować oznaczenia graficzne kanałów wentylacyjnych?

9) rysować oznaczenia graficzne kanałów dymowych?

10) rysować oznaczenia graficzne kanałów spalinowych?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2. Budowa przewodów wentylacyjnych

4.2.1. Materiał nauczania

Wentylacja w budynku ma za zadanie:

– dostarczyć powietrze do oddychania,
– usunąć zużyte powietrze wraz z zanieczyszczeniami takimi jak wilgoć, zapachy, pyły,
– zapewnić powietrze do spalania.

Dlatego ilość powietrza usuwanego z pomieszczeń zależy od:

– ilości osób przebywających w pomieszczeniu, dla których trzeba dostarczyć minimum 20 m

powietrza /osobę,

– ilości wilgoci,
– ilości zanieczyszczeń,
– ilości powietrza do spalania.

Ilość powietrza którą należy usuwać z pomieszczeń zmienia się w ciągu doby dlatego często

operuje się pojęciem krotności wymian, którą określamy jako:

k = [1/h]

w którym:

k– krotność wymian powietrza w pomieszczeniu[1/h],
V– ilość powietrza wymienianego w pomieszczeniu [m

/h],

– kubatura(objętość ) pomieszczenia[m

]

Tabela 2. Krotności wymian powietrza w niektórych pomieszczeniach [3, s. 466].

Rodzaj pomieszczenia

Krotność
wymian
[1/h]

Rodzaj pomieszczenia

Krotność
wymian
[1/h]

Biblioteki

4-5

Laboratoria

8 -15

Szatnie

4-6

Sklepy

6-8

Pomieszczenia biurowe

4-8

Pływalnie

3-4

Pokoje gościnne

4-8

Sale posiedzeń

6-8

Audytoria

6-8

Pomieszczenia handlowe

4-8

Kantyny

6-8

Sale zebrań

5-10

Domy towarowe

4-6

Pralnie

10-15

Kina i teatry z zakazem palenia 4-6

Magazyny towarowe

4-6

Kina i teatry bez zakazu palenia 5-8

Najczęściej wykonywany jest system wentylacji naturalnej grawitacyjnej (rys. 8).

Wentylacja naturalna wykorzystuje siłę wyporu mas powietrza o różnych temperaturach. Świeże
powietrze wchodzi do pomieszczeń przez nieszczelności okien i drzwi lub przy oknach
szczelnych specjalnie do tego celu zainstalowanymi nawiewnikami. Powietrze zużyte usuwane
jest kanałami wentylacyjnymi kominowymi. Przepływ powietrza wentylacyjnego powinien
odbywać się od pomieszczeń o mniejszym do pomieszczeń o większy stopniu zanieczyszczenia,
czyli w mieszkaniach z pokoi do kuchni i łazienek.

Czasami modyfikuje się systemy wentylacji

naturalnej grawitacyjnej instalując wentylatory najczęściej wywiewne. Montowane są w okapach

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

lub bezpośrednio jako wentylatory wyciągowe z łazienek, kuchni, wc. Działają okresowo, a ich
stosowanie nie może zakłócać pracy innych urządzeń. Dlatego nie można ich stosować gdy
w mieszkaniu jest kominek czy piecyk gazowy.

Rys. 8. Zasada działania wentylacji grawitacyjnej [1,s 178]

Przewody wentylacyjne muszą być wykonane z materiałów niepalnych dopuszczonych

do stosowania w budownictwie w zakresie sanitarnym, a także parametrów ciśnienia,
temperatury, wilgotności i odporności ogniowej wyrażonej w minutach. W budynkach
produkcyjno magazynowych możliwe jest, wykonanie przewodów wentylacyjnych z materiałów
nie rozprzestrzeniających ognia, pod warunkiem, że nie są prowadzone przez drogi ewakuacyjne
oraz nie przepływa nimi powietrze o temperaturze powyżej 85°C oraz zanieczyszczenia mogące
się odkładać. Ponadto wyloty kanałów powinny być dostępne do czyszczenia i okresowej
kontroli. W tym celu należy wykonać stałe dojścia do kominów. Palne izolacje cieplne
i akustyczne oraz inne palne okładziny mogą być stosowane jedynie na zewnętrznej ich
powierzchni w sposób ograniczający rozprzestrzenianie się ognia. Przewody wentylacyjne
powinny znajdować się pomiędzy pomieszczeniami ogrzewanymi. Zaleca się prowadzenie
przewodów wentylacyjnych i spalinowych obok siebie oraz wyprowadzanie ich ponad dach na
wysokość zabezpieczającą przed zadmuchiwaniem

Do poszczególnych pomieszczeń mogą być

podłączone wentylacje tylko z pomieszczeń o tym samym charakterze. Wymiary przewodów
wentylacyjnych określa się na podstawie ilości odprowadzanego powietrza, wysokości
przewodów i różnicy temperatur. Przekrój kanałów do wentylacji grawitacyjnej powinien mieć
powierzchnię co najmniej 160 cm

oraz najmniejszy wymiar 10 cm.

W kanałach wentylacji mechanicznej wymiary przewodów wynikają z obliczeń przepływów
powietrza. Dopuszcza się wykonywanie kanałów poziomych o długości do 2 m, łączących
pomieszczenia wentylowane z pionowym kanałem wywiewnym. Kanał poziomy powinien być
wykonany z blach, bez dodatkowych załamań i o przekroju zwiększonym o 50% w stosunku do
kanału pionowego.

Wloty wentylacyjne kontrolujemy sprawdzając ich umiejscowienie wielkość i prawidłowość

działania. Kratki wentylacyjne powinny być usytuowane tak, aby odległość górnej krawędzi
otworu od sufitu nie przekraczała 150 mm. Otwory te powinny mieć wyposażenie umożliwiające
regulację przekroju przewodu. Obudowa otworu powinna umożliwiać zabudowę stałej przesłony
kryzy dla dławienia nadmiaru ciśnienia. W pomieszczeniach kuchennych, łazienkowych,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

pralniach i ustępach oraz w pomieszczeniach w których występują procesy spalania, kratki
wentylacyjne nie powinny mieć żaluzji ograniczających przepływ powietrza.

Kominy wentylacyjne wykonuje się jako:

– murowane z cegły,
– prefabrykowane z pustaków betonowych, ceramicznych, keramzytowych,
– stalowe,
– aluminiowe.

W celu poprawy pracy komina oraz na obszarach o silnych wiatrach stosujemy nasady

kominowe:
– stałe (rys. 9)zapobiegają wdzieraniu się wiatru do komina, wyrównują ciąg kominowy,
– samonastawne(rys. 10) typu strażak dzięki płetwie osadzonej na osłonie ustawiają się

w kierunku wiatru,

– obrotowe (rys. 11) zbudowane z odpowiednio ukształtowanych łopatek, które poruszane

wiatrem obracają się i powodują zasysanie powietrza z kanałów kominowych.

Rys. 9. Nasada stała [8]. Rys. 10. Nasada samonastawna [8]. Rys. 11. Nasady obrotowe [8].

Przy wentylacji naturalnej ciąg kominowy zależy od warunków atmosferycznych,

szczególnie wiatru i temperatury, które mogą wpływać na niską skuteczność działania systemu.
Uzyskiwana różnica ciśnienia w kanale wentylacyjnym jest mała i zmienna. Taki stan
uniemożliwia jakąkolwiek regulację liczby wymian powietrza w pomieszczeniu. Zastosowanie
wentylatorów wymuszających cyrkulację powietrza w pomieszczeniach gwarantuje ciągłą
i podatną na regulacje wymianę powietrza niestety wymaga energii elektrycznej.. Wentylator
usytuowany najczęściej na nasadzie kominowej (rys.12) załącza się gdy naturalny ciąg
kominowy jest zbyt słaby. Rozwiązanie to nosi nazwę wentylacji hybrydowej.

Rys. 12. Wentylator wywiewny [8]. Rys. 13. Wykonanie skrzynki zbiorczej [8].

W celu usuwania powietrza z kilku kanałów wyprowadzonych jednym kominem należy
wykonać skrzynkę zbiorczą (rys.13) obejmującą wyloty. Minimalna wysokość skrzynki
zbiorczej powinna wynosić 60 mm. Maksymalna odległość najdalej położonego kanału od

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

środka nasady nie powinna przekraczać 60 cm. Konieczne jest uszczelnienie połączenia skrzyni
z kominem, tak aby nasada wyciągała powietrze tylko z kanałów. Konstrukcja skrzynki
zbiorczej powinna umożliwiać okresowe czyszczenie kanału bez demontażu nasady.

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie zadania spełnia wentylacja pomieszczeń?
2. Od czego zależy ilość powietrza wymienianego w pomieszczeniu?
3. Jak obliczamy krotność wymian powietrza w pomieszczeniu?
4. W jakich jednostkach miary podaje się krotność wymian powietrza w pomieszczeniu?
5. Jak działa wentylacja naturalna grawitacyjna?
6. Z jakich materiałów wykonuje się przewody wentylacyjne?
7. Scharakteryzuj rodzaje kominowych nasad wentylacyjnych?
8. Jak działa wentylacja hybrydowa?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Z cegieł klinkierowych pełnych wykonaj podwójny kanał wentylacyjny o wysokości 1m bez

użycia zaprawy. Narysuj oznaczenie graficzne tego przewodu

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) sporządzić plan działania uwzględniający kolejne czynności oraz niezbędne materiały

i narzędzia,

2) określić zagrożenia bhp i pożarowe związane z wykonywaniem tego zadania,
3) dobrać środki ochrony indywidualnej,
4) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
5) dobrać materiały do wykonania kanałów wentylacyjnych murowanych,
6) zestawić elementy uwzględniając wlot i wylot powietrza wentylacyjnego,
7) na kartce narysować szkic zestawionych przewodów,
8) uporządkować stanowisko pracy,
9) wykonać obmiar robót,
10) rozliczyć materiały robociznę i sprzęt,
11) zaprezentować efekty swojej pracy,
12) dokonać oceny wykonanej pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– cegły klinkierowe
– kartki papieru formatu A4,
– długopis, ołówek twardości HB,
– przymiar metrowy,
– poziomica,
– literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Z prefabrykowanych pustaków, zbuduj bez użycia zaprawy komin wentylacyjny

o wysokości 1,5 m . Narysuj oznaczenie graficzne tego przewodu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) sporządzić plan działania uwzględniający kolejne czynności oraz niezbędne materiały

i narzędzia,

2) określić zagrożenia bhp i pożarowe związane z wykonywaniem tego zadania,
3) dobrać środki ochrony indywidualnej,
4) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
5) dobrać materiały do wykonania kanałów wentylacyjnych prefabrykowanych,
6) zestawić elementy uwzględniając wlot i wylot powietrza wentylacyjnego,
7) na kartce narysować szkic zestawionych przewodów,
8) wykonać obmiar robót,
9) rozliczyć materiały robociznę i sprzęt,
10) zaprezentować efekty swojej pracy,
11) dokonać oceny wykonanej pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– pustaki systemowe do wykonania kanału wentylacyjnego,
– instrukcja montażu,
– kartki papieru formatu A4,
– długopis, ołówek twardości HB,
– wiertarka udarowa,
– wiertła,
– kołki rozporowe lub wkręty
– komplet wkrętaków,
– komplet kluczy płaskich,
– przymiar metrowy,
– poziomica,
– literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 3

Na podstawie instrukcji producenta dokonaj montażu nasady kominowej na kanale

wentylacyjnym.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) sporządzić plan działania uwzględniający kolejne czynności oraz niezbędne materiały

i narzędzia,

producenta,

7) uporządkować stanowisko pracy,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8) wykonać obmiar robót,
9) rozliczyć materiały robociznę i sprzęt,
10) zaprezentować efekty swojej pracy,
11) dokonać oceny wykonanej pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– nasada wentylacyjna hybrydowa,
– instrukcja montażu,
– kartki papieru formatu A4,
– długopis, ołówek twardości HB,
– wiertarka udarowa,
– wiertła,
– kołki rozporowe lub wkręty
– komplet wkrętaków,
– komplet kluczy płaskich,
– przymiar metrowy,
– poziomica,
– literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

4.24. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) określić zadania jakie spełnia wentylacja pomieszczeń?

2) wskazać czynniki wpływające na ilość powietrza wymienianego

w pomieszczeniu?

3) obliczyć krotność wymian powietrza w pomieszczeniu?

4) zdefiniować pojęcia krotności wymian powietrza w pomieszczeniu?

5) scharakteryzować materiały do wykonania kanałów wentylacyjnych?

6) określić minimalne wymiary kominów wentylacyjnych?

7) montować nasadę wentylacyjną?

8) wyjaśnić zasadę działania wentylacji hybrydowej?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3. Budowa przewodów dymowych

4.3.1. Materiał nauczania

Kanały kominowe dymowe odprowadzają produkty spalania paliw stałych z kotłów,

kominków, pieców kaflowych i kuchni węglowych. Przekrój przewodów zależy od rodzaju
i mocy urządzenia grzewczego, kształtu przewodu kominowego oraz jego efektywnej
wysokości. Prawidłowo dobrany przewód powinien zapewnić odpowiednią prędkość dymu, tak
aby nie ostygł on przed wylotem z komina. W dolnej części komina należy przewidzieć otwór
wycierowy służący do usuwania sadzy i popiołu, szczelnie zamykany drzwiczkami. Otwór ten
może również służyć do wstępnego ogrzania komina, przy rozpoczynaniu sezonu ogrzewczego
lub po przerwie, w czasie której nastąpiło wychłodzenie komina. Otwory wycierowe usytuowane
w piwnicy powinny znajdować się na poziomie 100 do 120cm od podłogi. Otwory wycierowe
przewodów od palenisk usytuowanych w pomieszczeniach, w których znajduje się wlot
czopucha dymowego, powinny być na wysokości 30cm od podłogi. Otwory wycierowe
przewodów prowadzonych w dwóch rzędach, wykonane z jednej strony muru, powinny być
umieszczone jedne pod drugimi i oddzielone trzema warstwami cegieł. Przewody dymowe
awaryjne powinny przebiegać jak przewody dymowe.

Minimalne wymiary przekroju komina dymowego wynoszą:

– 0,14x0,14 m lub średnicy 0,15 m dla pieców na paliwo stałe, posiadających szczelne

zamknięcie pod warunkiem zachowania różnicy poziomu włączenia co najmniej 1,5 m oraz
nie przyłączania więcej niż 3 pieców do tego przewodu,

– wymiary 0,14x0,14 m lub średnicę 0,15 m dla trzonów kuchennych i kotłów grzewczych na

paliwo stałe oraz kominków z otwartym paleniskiem lub zamkniętym wkładem
kominkowym o wielkości otworu paleniskowego kominka do 0,25 m

, które mogą być

przyłączone wyłącznie do własnego, samodzielnego przewodu kominowego dymowego,

– 0,14x0,27 m lub średnicę 0,18 m i stosunek wymiarów boków 3:2 dla trzonów kuchennych

typu restauracyjnego oraz kominków o większym niż 0,25 m

otworze paleniskowym.

W kotłowniach na paliwo stałe zaleca się stosować kominy wbudowane o wymiarach nie

mniejszych niż 20 x 20cm. Piece usytuowane na najwyższej kondygnacji powinny być
przyłączone do odrębnego przewodu dymowego.

Kanały dymowe wykonuje się :

1. Z cegły ceramicznej murowane. Przegrody z cegły między przewodami oraz między

przewodem a licem muru wewnętrznego powinny mieć grubość co najmniej 12 cm.
W murze zewnętrznym przegrody te należy zwiększyć do grubości l cegły (25 cm). Przekrój
komina z cegły powinien być zbliżony do kwadratu, ponieważ opory przepływu spalin są
wtedy najmniejsze. Zaleca się, aby stosunek boków komina prostokątnego nie był większy
niż 1:1,50.

2. Stalowe kominy żaroodporne mogą być jedno i wielowarstwowe. Do budowy kominów

dymowych charakteryzujących się stałą, wysoką temperaturą pracy i mniejszą ilością
skroplin i silnie zanieczyszczonymi paliwami, zaleca się stosowanie stali żaroodpornej
o minimalnej grubość elementów kominowych od 0,8 do 1,0 mm. Jednowarstwowe
przewody kominowe stosuje się wewnątrz kominów murowanych z cegły, wielowarstwowe
zaś mogą być usytuowane wewnątrz lub na zewnątrz obiektów budowlanych, jako kominy
wolno stojące lub przyścienne. Żaroodporne systemy kominowe przystosowane do
odprowadzania dymu pracują bezpiecznie w podciśnieniu w zakresie temperatury od 40°C
do 1000°C i nie stanowią zagrożenia dla budowli nawet o drewnianej konstrukcji
szkieletowej czy wykonanej z innych materiałów łatwo palnych. Wielowarstwowa izolacja
tych systemów powoduje, że przy temperaturze wewnątrz komina 500°C, temperatura jego
zewnętrznej ściany nie przekracza 40°C.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Czopuch, którym spaliny przepływają do komina powinien lekko wznosić się w kierunku

kanału dymowego.). Wlot do przewodu powinien być szczelny, zaopatrzony w rozetkę z blachy
z kołnierzem szerokości 30 mm i uniemożliwiać zwężanie przekroju przewodu. Aby zmniejszyć
opory przepływu spalin, wszelkie zmiany kierunku czopucha oraz wloty z kotłów do czopucha
i z czopucha do komina powinny być wykonane za pomocą łagodnych łuków. Należy wykonać
w nim co najmniej 2 otwory rewizyjne, jeden do czyszczenia czopucha drugi usuwania popiołu
i sadzy zaopatrzone w szczelne drzwiczki stalowe. Potrzebne są także otwory na aparaturę
kontrolno-pomiarową: termometry, ciągomierze, analizatory spalin itp. W dużych czopuchach
otwory rewizyjne ze względu na wejście dla obsługi powinny mieć wymiary co najmniej 0,6 x
0,6 m W kotłowniach wbudowanych długość czopucha nie powinna przekraczać 0,4 wysokości
komina. W praktyce przekrój czopucha jest najczęściej od 20% do 50 % większy w stosunku do
przekroju komina Budując czopuch, należy uwzględnić zjawisko rozszerzalności materiałów
między ścianami czopucha a ścianami kotłowni trzeba zostawić szczeliny dylatacyjne, które
uszczelnia się potem materiałem trudno palnym.

Czopuch można wykonywać:

– przewodem wykonanym z blachy stalowej żaroodpornej o grubości nie mniejszej niż 2 mm,
– z cegły pełnej (rys.14) lub szamotowej grubości 25 cm.

Rys. 14. Czopuch murowany [3, s.117].

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie zadania spełnia komin dymowy?
2. Jak zbudowany jest kanał dymowy?
3. Jakie są minimalne wymiary kominów dymowych?
4. Z jakich materiałów wykonuje się przewody dymowe?
5. Jak zbudowany jest czopuch dymowy?
6. Jakie są minimalne wymiary czopuchów dymowych?
7. Z jakich materiałów wykonuje się czopuchy dymowe

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Z cegieł klinkierowych wykonaj kanał dymowy 14x20 cm o wysokości 1m bez użycia

zaprawy. Narysuj oznaczenie graficzne tego przewodu i nanieś jego wymiary.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) sporządzić plan działania uwzględniający kolejne czynności oraz niezbędne materiały

i narzędzia,

2) określić zagrożenia bhp i pożarowe związane z wykonywaniem tego zadania,
3) dobrać środki ochrony indywidualnej,
4) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
5) dobrać materiały do wykonania kanałów dymowych murowanych,
6) ułożyć kanał dymowy z cegieł bez zaprawy,
7) n na kartce narysować szkic zestawionych przewodów,
8) uporządkować stanowisko pracy,
9) wykonać obmiar robót,
10) rozliczyć materiały robociznę i sprzęt,
11) zaprezentować efekty swojej pracy,
12) dokonać oceny wykonanej pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– cegły klinkierowe
– instrukcja montażu,
– kartki papieru formatu A4,
– długopis, ołówek twardości HB,
– wiertarka udarowa,
– wiertła,
– kołki rozporowe lub wkręty
– komplet wkrętaków,
– komplet kluczy płaskich,
– przymiar metrowy,
– poziomica,
– literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Ze wskazanych przez nauczyciela materiałów zbuduj bez użycia zaprawy komin dymowy

o wysokości 1,5 m. Narysuj oznaczenie graficzne tego przewodu i nanieś jego wymiary.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) sporządzić plan działania uwzględniający kolejne czynności oraz niezbędne materiały

i narzędzia,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6) zestawić elementy komina dymowego,
7) na kartce narysować szkic zestawionych przewodów,
8) uporządkować stanowisko pracy,
9) wykonać obmiar robót,
10) rozliczyć materiały robociznę i sprzęt,
11) zaprezentować efekty swojej pracy,
12) dokonać oceny wykonanej pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– materiały do wykonania kanału dymowego,
– instrukcja montażu,
– kartki papieru formatu A4,
– długopis, ołówek twardości HB,
– wiertarka udarowa,
– wiertła,
– kołki rozporowe lub wkręty
– komplet wkrętaków,
– komplet kluczy płaskich,
– przymiar metrowy,
– poziomica,
– literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) określić zadania jakie spełnia komin dymowy?

2) scharakteryzować elementy komina dymowego?

3) scharakteryzować materiały do wykonania kanałów dymowych?

4) scharakteryzować elementy komina dymowego?

5) scharakteryzować materiały do wykonania czopuchów dymowych?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4. Budowa przewodów spalinowych

4.4.1. Materiał nauczania

Kanały kominowe spalinowe odprowadzają produkty spalania paliw płynnych i gazowych.

Przekrój przewodów zależy od rodzaju i mocy urządzenia grzewczego, kształtu przewodu
kominowego oraz jego efektywnej wysokości.

Przy budowie komina spalinowego należy przestrzegać następujących zasad:

– najmniejszy wymiar przekroju lub średnica murowanych przewodów kominowych

spalinowych o ciągu naturalnym powinna wynosić co najmniej 0,14 m, a przy zastosowaniu
stalowych wkładów kominowych ich najmniejszy wymiar lub średnica wynosi co najmniej
0,12 m,

– przewód spalinowy powinien być prowadzony pionowo,
– dopuszczalne odchylenie komina od kierunku pionowego nie więcej niż 30° o długości

zależnej od średnicy przewodu i zastosowanych materiałów, a w części skośnej komina
należy zastosować otwór rewizyjny,

– różnica wysokości od okapu przerywacza ciągu do wylotu spalin ponad dach w gazowym

kotle grzewczym o mocy nie przekraczającej 35 kW nie może być mniejsza niż 2 m.

– przy wyższych mocach wysokość minimalna wynosi 4,0 m dla gazu, a przy kotłach

opalanych olejem 5 m,

– kominy w zewnętrznych ścianach budynku oraz kominy na zewnątrz budynku muszą być

izolowane termicznie,

– kominy z przewodami o przekroju większym od 0,075 m

powinny być wydzielone

z konstrukcji budynku,

– wewnętrzna powierzchnia przewodów odprowadzających spaliny mokre powinna być

kwasoodporna,

Komin spalinowy powinien być wyposażony w następujące elementy:

– otwór rewizyjny inaczej wyczystka powinien być umieszczony poniżej podłączenia czopucha

na wysokości 0,3 m od podłogi, być łatwo dostępny oraz wyposażony w szczelne zamknięcie
wykonane z materiału niepalnego,

– zbiornik kondensatu wraz z odprowadzaniem skroplin umieszczony u dołu komina, przy

kotłach kondensacyjnych odpływ ze zbiornika powinien być skierowany do neutralizatora,

– wylot komina pracującego sezonowo powinien być zabezpieczony przed ptactwem.

Kanały spalinowe wykonuje się jako:

– murowane z cegły z wkładem odpornym na działanie kwasu np z rur kamionkowych, stali

kwasoodpornej,

– ceramiczne z prefabrykowanych elementów,
– stalowe ze stali kwasoodpornej o grubości minimalnej 0,6mm.

Kominy ceramiczne z prefabrykatów charakteryzują się kwasoodpornością, statecznością

i ognioodpornością. W kominie dwuwarstwowym rura wewnętrzna z ceramiki spełnia wymagania
kwasoodporności, osłona zewnętrzna zapewnia stateczność. W kominie trójwarstwowym
wewnętrzna rura z ceramiki obłożona zostaje specjalną warstwą izolacyjną która zapobiega
wychłodzeniu spalin. Wykonuje się także kominy z przewietrzaniem warstwy izolacyjnej,
niewrażliwy na wilgoć pozwalające na zastosowania dla spalin o niskiej temperaturze.

Kominy systemowe ze stali kwasoodpornej mogą być :

1. Jednowarstwowe występujące najczęściej jako wkłady kominowe. Mogą być wykonane ze

sztywnych elementów lub elastycznych harmonijkowych przewodów. Stale kwasoodporne
muszą mieć skład chemiczny zapobiegający korozji. Należy również zapewnić możliwość
przewietrzania komina ceramicznego, w którym zamontowano wkład, dla uniknięcia jego
„pocenia” na zewnątrz.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. Wielowarstwowe składają się z wewnętrznej rury spalinowej wykonanej ze stali

kwasoodpornej, nierdzewnego płaszcza zewnętrznego oraz izolacji z włókien mineralnych.
Systemy kominów dwuściennych izolowanych o zakresie średnic od 80 do 1000 mm stosuje
się głównie na zewnątrz budynku, jako przyścienne lub wolno stojące.

3. Powietrzno-spalinowe (rys.15) wykonane z elementów spawanych lub zgrzewanych liniowo.

Rys. 15. Komin powietrzno spalinowy [8].

Wytyczne ogólne montażu kominów ze stali kwasoodpornej:

1. Montaż systemów spalinowych powierzać osobom przeszkolonym w tym zakresie.
2. Elementy systemu spalinowego wykonane z cienkich blach mogą posiadać ostre krawędzie

i zadziory dlatego w czasie montażu należy używać rękawic ochronnych.

3. W trakcie prac montażowych zabezpieczyć kocioł przed zanieczyszczeniami.
4. Wszystkie elementy rurowe można dowolnie skracać od strony nypla stosując narzędzia do

obróbki stali kwasoodpornych.

5. Zwilżać powierzchnię styku uszczelki z rurą w celu ułatwienia montażu oraz uniknięcia

uszkodzenia uszczelki w czasie wsuwania rury w mufę.

6. Ostre krawędzie zatępić, a w szczególności zfazować do wewnątrz rury spalinowej, w celu

uniknięcia uszkodzenia uszczelki w czasie montażu.

7. Elementy przechodzące przez ściany nie mogą być bezpośrednio obmurowane z uwagi na

występujące naprężenia termiczne.

8. Jeżeli system spalinowy instalowany jest do pracującego komina, należy wcześniej

przeprowadzić jego gruntowne czyszczenie najlepiej wypalenie dla usunięcia sadzy i innych
produktów spalania.

9. Rura systemu spalinowego, na której osadzone jest zakończenie komina musi mieć

możliwość swobodnego ruchu osiowego dla skompensowania naprężeń termicznych. Nie
przestrzeganie tego warunku może doprowadzić do uszkodzenia systemu spalinowego.

10. Systemy spalinowe ze stali kwasoodpornej nie mogą być stosowane w pobliżu pomieszczeń

zawierających chlorki, bromki lub wolny chlor jak pralnie, zakłady fryzjerskie, magazyny
środków chemicznych.

11. Przy doborze elementów systemu spalinowego do kotła należy kierować się wytycznymi

Wymagania stawiane przewodom łączącym urządzenie gazowe z kanałem spalinowym:

1. Prowadzony po najkrótszej drodze, przy możliwie najmniejszej liczbie załamań i łuków.

2. Minimalny spadek czopucha wynosi 5% w kierunku kotła.

3. Przy pionowym wylocie spalin z kotła długość pionowego odcinka czopucha musi wynosić

co najmniej 22cm.

4. Kotły z palnikami nadmuchowymi należy podłączać do indywidualnych przewodów

spalinowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. Do wspólnego czopucha można podłączyć najwyżej trzy kotły gazowe z palnikiem

inżektorowym, pod warunkiem zastosowania wspólnego przerywacza ciągu. Czujnik zaniku
ciągu kominowego, zamontowany w przerywaczu, musi wyłączyć wszystkie kotły zespołu.

6. Zmiana kierunku czopucha w płaszczyźnie pionowej powinna być dokonywana pod kątem

większym od 90° oraz mniejszym (równym) 135°.

7. Długość czopucha nie może przekroczyć 1/4 efektywnej wysokości komina oraz nie może

być większa niż 7 m.

8. Kotły gazowe z palnikiem inżektorowym muszą być wyposażone w przerywacz ciągu,

chyba że przerywacz ciągu stanowi integralną część kotła .

9. Zaleca się izolowanie termiczne czopucha.

10. Na wszystkich załamaniach przewodu spalinowego pod kątem 90° należy montować otwór

rewizyjny

11. Na czopuchu należy zastosować tłumik hałasu, jeżeli wystąpi taka konieczność.

12. Czopuch musi być wyposażony w otwór pomiarowy spalin średnicy 10 mm, oddalony od

wylotu z kotła o dwie średnice równoważne czopucha.

W procesie spalania oleju opałowego lub gazu ziemnego w przewodzie kominowym

powstaje kwaśny kondensat. Jest to głównie roztwór kwasu siarkowego o agresywnych
właściwościach. Kominy chroni się przed jego działaniem przy pomocy wkładów
kwasoodpornych. Skropliny zbierają się w odkraplaczu a następnie są usuwane do kanalizacji.
Wymaga to oczyszczenia kondensatu do stopnia umożliwiającego odprowadzenie do kanalizacji
sanitarnej.

Neutralizator skroplin kominowych (rys.16) składa się z następujących części

przedstawionych na rysunku 17:
1. Filtr początkowy
2. Złoże dysocjacyjne
3. Złoże neutralizujące
4. Filtr końcowy doczyszczający

W filtrze początkowym zachodzi proces filtracji mający na celu usunięcie resztkowych

ilości związków zbliżonych do smoły, olejów oraz sadzy w ilościach nie blokujących
zasadniczej neutralizacji odcieków. W złożu dysocjacyjnym następuje odysocjacja kwasu
siarkowego. W złożu neutralizującym następuje proces zasadniczej neutralizacji kwaśnych
skroplin doprowadzający do otrzymania odcieków o pH zbliżonym do obojętnego.

Rys. 16. Neutralizatory skroplin kominowych [8]. Rys. 17. Schemat neutralizatora skroplin kominowych[8].

W filtrze końcowym doczyszczającym przeprowadzony jest proces doczyszczania

powstałych odcieków, poprzez zatrzymanie wytrąconego osadu gipsu. Z neutralizatorem
dostarczane są testery wskaźnikowe. Co dwa miesiące należy spuścić z neutralizatora do
szklanego naczynia niewielką ilość odcieku celem określenia jego pH. W tym celu zanurzamy
tester wskaźnikowy w odcieku i porównujemy barwę z barwą wzorcową na pudełku, w którym
znajdują się dołączone testery wskaźnikowe. Jeżeli z odczytu wyniknie, że pH odcieku jest
niższe niż 6, jest to znak, że wkład neutralizujący uległ nasyceniu i należy go dostarczyć do
producenta, celem jego wymiany.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Kominy spalinowe tradycyjne zastępowane są coraz częściej koncentrycznymi przewodami

powietrzno spalinowymi do urządzeń z zamkniętą komorą spalania. Wylot tych
przewodów(rys.18) może znajdować się tradycyjnie ponad dachem zgodnie z wymaganiami
stawianymi kominom lub na zewnętrz poziomo przez ścianę budynku.

Rys. 18 Przewód powietrzno spalinowy wyprowadzony poziomo, pionowo i rozdzielony[8].

Wyprowadzenie przez ścianę możemy stosować gdy:

– moc urządzenia nie przekracza 21 kW dla budynków wolnostojących jednorodzinnych,

zagrodowych i rekreacyjnych,

– moc urządzenia nie przekracza 5 kW dla pozostałych budynków mieszkalnych,
– wyloty przewodów powinny znajdować się co najmniej 2,5 m nad poziomem terenu i 0,5 m

od okien,

– dla budynków produkcyjnych, magazynowych, hal widowiskowych wyloty przewodów

powinny znajdować się co najmniej 3 m nad poziomem terenu, 8 m od granicy działki i 12 m
od innego budynku z oknami.

Podstawowy zestaw powietrzno spalinowy do poziomego wyprowadzenia przez ścianę

składa się z:
– przewodu powietrzno spalinowego,
– trójnika z rewizją,
– kratki ścienna,
– rozety ścienna,

W przypadku wyprowadzenia ponad dach zestaw uzupełniają:

– dodatkowe przewody powietrzno spalinowe,
– kolana przewodów powietrzno spalinowych,
– kołnierze dachowe,
– adaptery rozdzielające przewody powietrzno spalinowe,
– rewizje,
– uchwyty.

Rys. 19. Klapa spalinowa [8].

W celu zmniejszenia strat ciepła związanych z zasysaniem ciepłego powietrza z pomieszczeń
przez komin spalinowy w okresie gdy kocioł nie pracuje stosuje się klapy zamykające przewody
spalinowe (rys.19).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie zadania spełnia komin spalinowy?
2. Jak zbudowany jest kanał spalinowy?
3. Jakie są minimalne wymiary kominów spalinowych?
4. Z jakich materiałów wykonuje się przewody spalinowe?
5. Jakie wymagania powinien spełnić czopuch kominów spalinowych?
6. Jak zbudowany jest neutralizator skroplin z kominów spalinowych?
7. Jaką funkcję pełni klapa spalinowa?

4.4.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Z elementów systemowych ceramicznych wykonaj komin spalinowy o wysokości 1,5 m.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) sporządzić plan działania uwzględniający kolejne czynności oraz niezbędne materiały

i narzędzia,

2) określić zagrożenia bhp i pożarowe związane z wykonywaniem tego zadania,
3) dobrać środki ochrony indywidualnej,
4) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
5) dobrać materiały do wykonania komina spalinowego,
6) zestawić elementy komina spalinowego,
7) na kartce narysować oznaczenie graficzne zestawionych przewodów i zwymiarować je.
8) uporządkować stanowisko pracy,
9) wykonać obmiar robót,
10) rozliczyć materiały robociznę i sprzęt,
11) zaprezentować efekty swojej pracy,
12) dokonać oceny wykonanej pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– pustaki systemowe do wykonania kanału spalinowego,
– instrukcja montażu,
– kartki papieru formatu A4,
– długopis, ołówek twardości HB,
– wiertarka udarowa,
– wiertła,
– kołki rozporowe lub wkręty
– komplet wkrętaków,
– komplet kluczy płaskich,
– przymiar metrowy,
– poziomica,
– literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Z elementów stalowych kwasoodpornych zmontuj komin spalinowy jednościenny

o wysokości 1,5 m.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) sporządzić plan działania uwzględniający kolejne czynności oraz niezbędne materiały

i narzędzia,

2) określić zagrożenia bhp i pożarowe związane z wykonywaniem tego zadania,
3) dobrać środki ochrony indywidualnej,
4) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
5) dobrać materiały do wykonania komina spalinowego ze stali kwasoodpornej,
6) zestawić elementy komina spalinowego,
7) na kartce narysować szkic zestawionych przewodów,
8) uporządkować stanowisko pracy,
9) wykonać obmiar robót,
10) rozliczyć materiały robociznę i sprzęt,
11) zaprezentować efekty swojej pracy,
12) dokonać oceny wykonanej pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– elementy systemowe do wykonania kanału spalinowego,
– instrukcja montażu,
– kartki papieru formatu A4,
– długopis, ołówek twardości HB,
– wiertarka udarowa,
– wiertła,
– kołki rozporowe lub wkręty
– komplet wkrętaków,
– komplet kluczy płaskich,
– przymiar metrowy,
– poziomica,
– literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 3

Wykonaj montaż przewodów powietrzno-spalinowych przeznaczonych do wyprowadzenia

przez ścianę budynku.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją montażu przygotowaną przez producenta,
2) sporządzić plan działania uwzględniający kolejne czynności oraz niezbędne materiały

i narzędzia,

3) określić zagrożenia bhp i pożarowe związane z wykonywaniem tego zadania,
4) dobrać środki ochrony indywidualnej,
5) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
6) dobrać materiały do wykonania montażu przewodów powietrzno spalinowych,
7) zestawić elementy zestawu powietrzno spalinowego wg instrukcji producenta,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8) uporządkować stanowisko pracy,
9) wykonać obmiar robót,
10) rozliczyć materiały robociznę i sprzęt,
11) zaprezentować efekty swojej pracy,
12) dokonać oceny wykonanej pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

Wykonaj montaż klapy spalinowej na czopuchu kotła gazowego

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją montażu przygotowaną przez producenta,
2) sporządzić plan działania uwzględniający kolejne czynności oraz niezbędne materiały

i narzędzia,

3) określić zagrożenia bhp i pożarowe związane z wykonywaniem tego zadania,
4) dobrać środki ochrony indywidualnej,
5) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
6) dobrać materiały do wykonania montażu klapy spalinowej,
7) wykonać montaż klapy spalinowej wg instrukcji producenta,
8) uporządkować stanowisko pracy,
9) wykonać obmiar robót,
10) rozliczyć materiały robociznę i sprzęt,
11) zaprezentować efekty swojej pracy,
12) dokonać oceny wykonanej pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– klapa spalinowa z instrukcją montażu,
– maszyny i urządzenia właściwe dla zawodu kominiarz,
– sprzęt pomiarowo dydaktyczny,
– stanowisko dydaktyczne właściwe dla zawodu kominiarz,
− środki do udzielania pomocy przedmedycznej,
− środki zapewniające przestrzeganie zasad bezpieczeństwa i higieny,
– kartki papieru formatu A4,
– długopis, ołówek twardości HB,
– wiertarka udarowa,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

– wiertła,
– kołki rozporowe lub wkręty
– komplet wkrętaków,
– komplet kluczy płaskich,
– przymiar metrowy,
– poziomica,
– literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

4.4.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) określić zadania jakie spełnia komin spalinowy?

2) opisać budowę kanału spalinowego?

3) scharakteryzować materiały do wykonania kanałów spalinowych?

4) określić minimalne wymiary kominów spalinowych?

5) montować przewód powietrzno spalinowy?

6) montować klapy spalinowe?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.5. Wymagania stawiane pomieszczeniom w których występują

konstrukcje zduńskie i kominiarskie

4.5.1. Materiał nauczania

Pomieszczenia w których instaluje się urządzenia spalające paliwa powinny spełniać

warunki dotyczące ich wysokości, kubatury, wykończenia, wentylacji i odprowadzenia spalin.
W wydzielonych kotłowniach należy zapewnić oświetlenie naturalne poprzez okna
o powierzchni nie mniejszej niż 1/15 powierzchni podłogi oraz drzwi o szerokości 90 cm
w świetle, otwierane na zewnątrz na drogi ewakuacyjne.

Przy wykonaniu palenisk na paliwa stałe należy stosować następujące zasady:

1. Kotły na paliwo stałe o mocy cieplnej nominalnej do 25 kW powinny być instalowane

w wydzielonych pomieszczeniach technicznych zlokalizowanych w piwnicy, na poziomie
ogrzewanych pomieszczeń lub w innych pomieszczeniach, w których mogą być instalowane
kotły o większych mocach cieplnych nominalnych. Skład paliwa powinien być umieszczony
w wydzielonym pomieszczeniu technicznym w pobliżu kotła lub w pomieszczeniu, w którym
znajduje się kocioł.

2. Kotły na paliwo stałe o łącznej mocy cieplnej nominalnej powyżej 25 kW do 2000 kW

powinny być instalowane w wydzielonych pomieszczeniach technicznych zlokalizowanych
w piwnicy lub na poziomie terenu. Skład paliwa i żużlownia powinny być umieszczone
w

oddzielnych pomieszczeniach technicznych znajdujących się bezpośrednio obok

pomieszczenia kotłów, a także mieć zapewniony dojazd dla dostawy paliwa oraz usuwania
żużla i popiołu

3. Palenisko powinno być umieszczone na podłożu niepalnym o grubości co najmniej 0,15m,

a przy piecach metalowych bez nóżek 0,3 m.

4. Podłoga łatwo zapalna przed drzwiczkami palenisk powinna być zabezpieczona pasem

materiału niepalnego o szerokości co najmniej 0,3 m, sięgającym poza krawędzie drzwiczek
co najmniej po 0,3 m.

5. Palenisko otwarte może być stosowane tylko w pomieszczeniu, w którym nie występuje

zagrożenie wybuchem, w odległości co najmniej 0,6 m od łatwo zapalnych części budynku.

6. W pomieszczeniach ze stropem drewnianym palenisko otwarte powinno mieć okap wykonany

z materiałów niepalnych, wystający co najmniej 0,3 m poza krawędź paleniska.

7. Piec metalowy lub w ramach metalowych, rury przyłączeniowe oraz otwory do czyszczenia

powinny być oddalone od łatwo zapalnych, nieosłoniętych części konstrukcyjnych budynku
co najmniej 0,6 m, a od osłoniętych okładziną z tynku o grubości 25 mm lub inną
równorzędną okładziną co najmniej 0,3 m.

8. Piec z kamienia, cegły, kafli i podobnych materiałów niepalnych oraz przewody spalinowe

i dymowe powinny być oddalone od łatwo zapalnych, nieosłoniętych części konstrukcyjnych
budynku co najmniej 0,3 m, a od osłoniętych okładziną z tynku o grubości 25m na siatce albo
równorzędną okładziną co najmniej 0,15 m.

9. W pomieszczeniu kotłowni należy zapewnić nawiew powietrza do spalania i wentylacji

pomieszczenia poprzez otwór niezamykalny o przekroju minimum 200cm

. Kanał wywiewny

o przekroju nie mniejszym niż 14x14cm. Stosowanie wentylacji wyciągowej mechanicznej
jest niedopuszczalne.

Odległość od ściany kotła na paliwo stałe jeżeli czopuch znajduje się w kotłowni nad

podłogą przy kotłach z kanałami pionowymi lub poziomymi, których czyszczenie nie odbywa
się z tyłu kotła, powinna wynosić co najmniej 0,7 m. Przy kotłach z kanałami poziomymi,
których czyszczenie odbywa się z tyłu kotła, odległość ta powinna być co najmniej o 0,5 m
większa od długości kotła.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Odległość między kotłami nie może być mniejsza niż 0,5 m, a przejście główne za kotły

powinno mieć szerokość co najmniej l m.

O zagłębieniu kotłowni w dużym stopniu decyduje sposób nawęglania kotłów. Przy kotłach

z pionowymi kanałami i ręcznym zasypem paliwa z przodu kotła wysokość kotłowni powinna
być nie mniejsza niż podwójna wysokość kotła, jednak co najmniej 2,5 m. Natomiast przy
kotłach z górnym zasypem paliwa odległość od wierzchu kotła do stropu bądź spodu podciągów
lub przewodów nie może być mniejsza niż 2 m.

Stropy nad kotłownią i żużlownią powinny być ognioodporne, gazoszczelne, z izolacją

cieplną i przeciwdźwiękową.

Wejście do kotłowni powinno być bezpośrednio z zewnątrz. Jeżeli jest to ze względów

architektonicznych niemożliwe, można stosować wejście bezpośrednio z klatki schodowej.
Drzwi do kotłowni powinny być stalowe i otwierać się z kotłowni pod naciskiem. Minimalna
szerokość drzwi 0,80 m. W drzwiach tych nie należy stosować zamknięć na klamkę.

Pomieszczenie kotłowni powinno mieć zapewnione oświetlenie dzienne. Kotły należy

ustawiać przodem do okien. Niezależnie od światła dziennego kotłownia powinna mieć
normalne oświetlenie elektryczne. Przy dużych kotłowniach należy przewidzieć także co
najmniej jedno wtykowe gniazdko elektryczne o napięciu nie większym niż 24 V.

Przy wykonaniu palenisk na paliwa gazowe należy stosować zasady:

1. Kubatura pomieszczenia łazienki z wentylacją grawitacyjną, w której zainstalowano gazowe

urządzenie ciepłej wody lub centralnego ogrzewania powinna wynosić co najmniej 8 m

2. Pomieszczenie powinno mieć wysokość co najmniej 2,2 m oraz właściwą wentylację

zapewniającą wymianę powietrza.

3. W istniejących budynkach mieszkalnych i zagrodowych dopuszcza się montaż gazowych

kotłów centralnego ogrzewania w pomieszczeniach technicznych, o wysokości minimalnej
1,9 m, pod warunkiem wykonania prawidłowej wentylacji grawitacyjnej nawiewno-
wywiewnej i spełnienia warunku maksymalnego obciążenia cieplnego.

4. Kubatura pomieszczenia zależy od przeznaczenia pomieszczenia i mocy urządzenia

gazowego.

5. Odległość boku kotła od łatwozapalnych elementów budowlanych powinna wynosić 0,6 m,

a od osłoniętych okładziną z tynku 0,3 m

6. Montaż urządzeń na gaz płynny dopuszczalny jest tylko w pomieszczeniach położonych

powyżej poziomu terenu, a w otworach drzwi prowadzących na zewnątrz nie powinno być
progu.

Przy wykonaniu palenisk na paliwa płynne należy stosować zasady:

1. Kubatura pomieszczenia łazienki z wentylacją grawitacyjną, w której zainstalowano olejowe

urządzenie ciepłej wody lub centralnego ogrzewania powinna wynosić co najmniej 8 m

2. Pomieszczenie powinno mieć wysokość co najmniej 2,2 m oraz właściwą wentylację

zapewniającą wymianę powietrza.

3. Kubatura pomieszczenia zależy od przeznaczenia pomieszczenia i mocy z urządzenia .
4. Odległość boku kotła od łatwozapalnych elementów budowlanych powinna wynosić 0,6 m,

a od osłoniętych okładziną z tynku 0,3 m.

5. Podłoga i ściany kotłowni do wysokości 10 cm powinny być wodoszczelne zapobiegające

przeciekaniu oleju.

Wentylacja nawiewna dla palenisk na paliwa płynne i gazowe:
1. Ma za zadanie dostarczenie powietrza do spalania oraz do wentylację pomieszczeń.
2. Pole przekroju kanału zależy od mocy kotła lecz wynosi nie mniej niż: 150 cm

dla kotłów

o mocy do 30 kW i nie mniej niż 200 cm

dla kotłów o mocy powyżej 30 kW.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. Otwór nawiewny powinien być umieszczony w ścianie zewnętrznej nie wyżej niż 0,5 m nad

podłogą. W przypadku braku możliwości wykonania nawiewu przez ścianę zewnętrzną
budynku, należy powietrze nawiewne doprowadzić kanałem pionowym znad dachu budynku.

4. Otwór nawiewny może mieć urządzenie przesłaniające pod warunkiem sprzężenia

z zabezpieczeniem palnika, gwarantującym, że włączy się on dopiero po pełnym otwarciu
przesłony. Przesłona nie może zamykać więcej niż 70% otworu nawiewnego

Wentylacja wywiewna :
1. Powinna odprowadzać zużyte powietrze na zewnątrz budynku.
2. Pole przekroju otworów wywiewnych powinno być równe połowie powierzchni otworów

nawiewnych, ale nie mniej niż 14 x 14 cm.

3. Otwory wywiewne powinny być umieszczone możliwie blisko stropu, nie mogą się

znajdować poniżej dolnych krawędzi przerywaczy ciągu. Powinien zostać zachowany
dogodny dostęp do usuwania zanieczyszczeń z przewodu.

4. Do przewodów wentylacyjnych z kotłowni nie należy podłączać wentylacji z innych

pomieszczeń.

5. Wyloty przewodów wywiewnych powinny być tak usytuowane aby dym i ogień z kotłowni,

przez przestrzeń zewnętrzną nie mogły przedostać się do innych pomieszczeń.

6. Niedopuszczalne jest zamykanie i przesłanianie otworów wentylacyjnych

7. W przypadku braku możliwości podłączenia wentylacji nawiewne wyciągowej

w pomieszczeniu kotła można ją doprowadzić z sąsiednich pomieszczeń.

Wentylacja mechaniczna może być stosowana w pomieszczeniach z paleniskami

pobierającymi powietrze do spalania z otoczenia, tylko pod warunkiem zastosowania
zblokowanej instalacji nawiewne i wywiewnej uruchamianej wspólnym włącznikiem.

Przy obmiarze robót związanych z budową kominów określamy:

– długość komina,
– ilość zużytych materiałów do budowy komina,
– ilość zużytych materiałów pomocniczych,
– ilość innych prac.
– ilość i wielkość wykonanych i zamurowanych otworów,
– inne.

4.5.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Na jakie warunki ogólne należy zwrócić uwagę przy wykonywani pomieszczeń, w których

spalane są paliwa?

2. Jakie główne wymagania stawiane są pomieszczeniom w których wykonuje się palenisko na

paliwo stałe?

3. Jakie główne wymagania stawiane są pomieszczeniom z urządzeniem gazowym?
4. Jakie główne wymagania stawiane są pomieszczeniom z urządzeniem spalającymi paliwo

płynne?

5. Jakie są zasady wykonania wentylacji nawiewnej w pomieszczeniach w których spalane są

paliwa?

6. Jakie są zasady wykonania wentylacji wywiewnej w pomieszczeniach w których spalane są

paliwa?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.5.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Podaj propozycję przystosowania kanałów kominowych w pomieszczeniu wskazanym przez

nauczyciela do montażu pieca żelaznego grzewczego na paliwo stałe

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi pomieszczeń z urządzeniami na paliwo stałe,
3) sprawdzić czy w pomieszczeniu istnieje kanał dymowy,
4) sprawdzić czy w pomieszczeniu istnieje kanał wentylacji wywiewnej,
5) sprawdzić czy w pomieszczeniu istnieje kanał wentylacji nawiewnej,
6) naszkicować pomieszczenie z zaznaczeniem propozycji miejsca montażu paleniska i

kanałów kominowych,

7) wykonać spis materiałów potrzebnych do przystosowania kanałów kominowych do potrzeb

montażu pieca grzewczego na paliwo stałe,

8) uporządkować stanowisko pracy,
9) zaprezentować efekty swojej pracy,
10) dokonać oceny wykonanej pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– kartki papieru formatu A4,
– długopis, ołówek twardości HB,
– literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Podaj propozycję przystosowania kanałów kominowych w pomieszczeniu wskazanym przez

nauczyciela do montażu kotła o mocy 20 kW spalającego gaz ziemny.

Sposób wykonania ćwiczenia:

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi kotłowni na paliwa gazowe,
3) zmierzyć wymiary wewnętrzne pomieszczenia,
4) obliczyć kubaturę pomieszczenia,
5) sprawdzić czy w pomieszczeniu istnieje kanał spalinowy,
6) sprawdzić czy w pomieszczeniu istnieje kanał wentylacji wywiewnej,
7) sprawdzić czy w pomieszczeniu istnieje kanał wentylacji nawiewnej,
8) naszkicować pomieszczenie z zaznaczeniem propozycji miejsca montażu kotła i kanałów

kominowych,

9) wykonać spis materiałów potrzebnych do przystosowania kanałów kominowych do potrzeb

montażu kotła,

10) uporządkować stanowisko pracy,
11) zaprezentować efekty swojej pracy,
12) dokonać oceny wykonanej pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

– kartki papieru formatu A4,
– długopis, ołówek twardości HB,
– przymiar metrowy,
– literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

4.5.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak Nie

1) wyjaśnić na jakie warunki należy zwrócić uwagę przy wykonywani

pomieszczeń w których spalane są paliwa?

2) wyjaśnić wymagania stawiane są pomieszczeniom w których wykonuje się

palenisko na paliwo stałe?

3) wyjaśnić wymagania stawiane są pomieszczeniom z urządzeniem gazowym?

4) określić wymagania stawiane pomieszczeniom z urządzeniem spalającym

paliwo płynne?

5) określić zasady wykonania wentylacji nawiewnej w pomieszczeniach w

których spalane są paliwa?

6) określić zasady wykonania wentylacji wywiewnej w pomieszczeniach w

których spalane są paliwa?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.6. Odbiór robót związanych z wykonaniem kanałów kominowych

4.6.1. Materiał nauczania

Odbiór kanałów kominowych wentylacyjnych, dymowych i spalinowych dokonywany jest

w budynkach nowych i po kapitalnym remoncie jeszcze przed oddaniem do użytku.
Przeprowadzany powinien być przez zespół co najmniej dwuosobowy pod kierownictwem
uprawnionego mistrza kominiarskiego i kończyć się protokółem. W razie konieczności do
protokołu lub opinii należy dołączyć szkic sytuacyjny Odbiór należy przeprowadzać gdy
temperatura w pomieszczeniach przekracza 8

°C i jest wyższa niż temperatura powietrza na

zewnątrz budynku.

Dla wyeliminowania pomyłek przewody do badań przy otworach wyczystnych,

rewizyjnych, wlotach i wylotach powinny być oznaczone numerami z określeniem ich
przeznaczenia.

Odbiór robót związanych z wykonaniem kanałów kominowych polega na:

– sprawdzeniu zgodności wykonania kanałów kominowych z projektem oraz dokumentacją

powykonawczą,

– sprawdzeniu aktualności atestów na użyte do budowy kanałów materiały konstrukcyjne,

izolacyjne i montażowe,

– sprawdzaniu otworów wyczystnych, rewizyjnych i wlotowych przez dokładne ich obejrzenie,

próbę zamknięcia i otwarcia drzwiczek, próbę obruszania ich ręką oraz porównania ich
rozmieszczenia z dokumentacją,

– sprawdzaniu wylotów przewodów za pomocą przymiaru z podziałką milimetrową oraz przez

dokładne ich obejrzenie i porównanie z dokumentacją.

– sprawdzaniu prawidłowości ciągu przed podłączeniem i po podłączeniu urządzeń,
– sprawdzaniu urządzeń zabezpieczających i pomocniczych (włazy, ławy, drabiny, poręcze

itp.) przez dokładne ich obejrzenie, próbę wytrzymałości i przydatności, porównanie
z

normami i ustosunkowanie się do celowego i prawidłowego usytuowania lub

rozmieszczenia .

Przy ocenie poprawności wykonania przewodów kominowych sprawdzamy:

– drożność kanału za pomocą z kuli o średnicy mniejszej od przekroju przewodu o około

20 mm, lub kompletu linowego ze specjalnym krążkiem zastępującym szczotki,

– prawidłowość przebiegu i wielkość przekroju, które są sprawdzane równocześnie

z drożnością poprzez porównanie z dokumentacją,

– wypełnienie spoin określane poprzez obserwację zewnętrznych powierzchni przewodów,
– szczelność połączeń kontrolujemy poprzez spalanie świec dymowych
– prawidłowe zamontowanie otworów wyczystnych, rewizyjnych i innego uzbrojenia

sprawdzamy wzrokowo oraz próbę zamknięcia, otwarcia, obruszania itp.

– prawidłowe podłączenie palenisk,
– ciąg kominowy sprawdzany jest za pomocą ciągomierzy,
– prawidłowe wykonanie połączeń i zamocowań, które kontrolujemy wzrokowo i poprzez

próbę obruszania,

– elementy zabezpieczające takie jak ławy kominiarskie, włazy, drabiny i poręcze,
– zgodność z projektem elementów instalacji,
– normatywne wyprowadzenia kanałów kominowych ponad dach.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.6.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany wykonania ćwiczeń.
1. Co sprawdza się dokonując odbioru robót?
2. Jakie elementy sprawdzamy przy ocenie poprawności wykonania przewodów kominowych?
3. Jak sprawdza się drożność, prawidłowość przebiegu i wielkość przekroju kanału

kominowego?

4. Jak sprawdza się wypełnienie spoin w kominie?
5. Co wykorzystujemy do sprawdzenia ciągu w kominie?
6. Jak kontrolujemy uzbrojenie kanałów kominowych?

4.6.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przedstaw propozycję protokołu odbioru kanałów kominowych wentylacyjnych, dymowych

i spalinowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi odbioru kanałów kominowych,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) przygotować propozycję protokołu odbioru kanałów kominowych wentylacyjnych,

dymowych i spalinowych.

4) uporządkować stanowisko pracy,
5) zaprezentować efekty swojej pracy,
6) dokonać oceny wykonanej pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– długopis,
– kartka papieru formatu A4,
– literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 2

Dokonaj odbioru robót związanych z wykonaniem komina spalinowego wielowarstwowego

ze stali kwasoodpornej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi odbioru kanałów kominowych,
2) określić zagrożenia bhp i pożarowe związane z wykonywaniem tego zadania,
3) dobrać środki ochrony indywidualnej,
4) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
5) dokonać odbioru robót związanych wykonaniem komina spalinowego wielowarstwowego ze

stali kwasoodpornej wypełniając przykładowy protokół.

6) uporządkować stanowisko pracy,
7) zaprezentować efekty swojej pracy,
8) dokonać oceny wykonanej pracy

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

– przykładowy protokół odbioru kanałów kominowych,
– stanowisko dydaktyczne właściwe dla zawodu kominiarz,
– długopis, ołówek twardości HB,
– ciągomierz,
– przymiar metrowy,
– materiał do kontroli szczelności,
– kalkulator z podstawowymi funkcjami,
– literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

4.6.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) określić na czym polega odbiór robót zwianych z prowadzeniem kanałów

kominowych ?

2) określić elementy sprawdzane przy ocenie poprawności wykonania

przewodów kominowych?

3) sprawdzić drożność, prawidłowość przebiegu i wielkość przekroju kanału

kominowego?

4) posługiwać się ciągomierzem?

5) kontrolować prawidłowość montażu uzbrojenia kanałów kominowych?

6) wypełniać protokół odbioru robót zwianych z prowadzeniem kanałów

kominowych?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Dodatkowo otrzymałeś oddzielną kartkę na brudnopis, ponieważ w niektórych pytaniach

musisz dokonać obliczeń.

5. Test zawiera 21 zadań dotyczących prowadzeniem kanałów wentylacyjnych, spalinowych

i dymowych. Są to zadania wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedź jest prawidłowa.

6. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, prawidłową odpowiedź zaznacz

X (w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową).

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później .

8. Na rozwiązanie testu masz 45 min.

Powodzenia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Do odprowadzenia spalin przy spalaniu paliw stałych służy kanał:

a) wentylacyjny,
b) spalinowy,
c) dymowy,
d) nawiewny.

2. Przewód łączący kocioł z kominem:

a) czopuch,
b) wycier,
c) przewód wentylacyjny,
d) kanał spalinowy.

3. Do wykonania komina murowanego dymowego stosujemy cegłę:

a) ceramiczną
b) wapienno piaskową,
c) silikatową,
d) betonową.

4. Komin w którym temperatura spalin jest niższa niż 160

°C określany jest jako:

a) suchy,
b) mokry,
c) wentylacyjny,
d) jednowarstwowy.

5. Przy dachach płaskich komin ponad kalenicę powinien wystawać minimum:

a) 0,3 m,
b) 0,5 m,
c) 0,6 m,
d) 1 m.

6. Odchylenie komina od pionu maksymalnie może wynosić:

a) 10

°,

b) 20

°,

c) 30

°,

d) 40

°.

7. Komin przystosowany do pracy w podciśnieniu oznaczany jest literą:

a) W,
b) N,
c) H,
d) D.

8. Minimalna ilość wymienianego powietrza w pomieszczeniu przypadająca na 1 osobę to:

a) 10 m

/h,

b) 20 m

/h,

c) 30 m

/h,

d) 50 m

/h.

9. Jeżeli w pomieszczeniu o kubaturze 60m

następuje wymiana 150 m

/h to krotność wymian

powietrza wynosi:
a) 0,4,
b) 2,5,
c) 5,
d) 25.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10. Maksymalna długość poziomego kanału wentylacyjnego łączącego pomieszczenie

z kanałem wentylacyjnym wynosi:
a) 1 m,
b) 2 m,
c) 3 m,
d) 5 m.

11. Otwory wycierowe w pomieszczeniach przyłączenia kotła znajdują się nad podłogą

minimum:
a) 10 cm,
b) 30 cm,
c) 50 cm,
d) 60 cm.

12. Minimalna powierzchnia kanału wentylacyjnego wynosi:

a) 0,10 m

b) 0,11 m

c) 0,15 m

d) 0,016 m

13. Wentylacja działająca okresowo jako grawitacyjna i mechaniczna nazywana jest:

a) nawiewną,
b) nawiewno wywiewną,
c) hybrydową,
d) klimatyzacją.

14. Minimalna odległość kotła gazowego od powierzchni łatwozapalnych powinna wynosić:

a) 10 cm,
b) 30 cm,
c) 50 cm,
d) 60 cm.

15. Długość czopucha gazowego gdy efektywna wysokość komina wynosi 12m nie powinna

przekraczać:
a) 2 m,
b) 3 m,
c) 4 m,
d) 5 m.

16. W istniejącym pomieszczeniu o wysokości 2m żeby zainstalować urządzenie gazowe

powierzchnia podłogi powinna wynosić:
a) 2 m

b) 4 m

c) 6 m

d) 8 m

17. Prostokątny kanał nawiewny o szerokości 12 cm dla kotła gazowego o mocy 24 kW

powinien mieć długość minimum:
a) 12 cm,
b) 14 cm,
c) 15 cm,
d) 17 cm.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18. W wydzielonej kotłowni o powierzchni podłogi 150m

okna powinny mieć powierzchnię co

najmniej:
a) 5 m

b) 10 m

c) 15 m

d) 20 m

19. Dla czopucha gazowego o długości 4m minimalna różnica wysokości w poziomie powinna

wynosić co najmniej:
a) 12 cm,
b) 20 cm,
c) 30 cm,
d) 40 cm.

20. Efektywna powierzchnia kratki o wymiarach 20x15cm i przysłonięciu 20% wynosi:

a) 60 cm

b) 240 cm

c) 300 cm

d) 600 cm

21. Zalecany przekrój kanału dymowego prostokątnego murowanego powinien wynosić 20 cm

na:
a) 30 cm,
b) 40 cm,
c) 50 cm,
d) 60 cm.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ……………………………………………………..

Prowadzenie kanałów wentylacyjnych spalinowych i dymowych

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź Punkty

1 a b c d

2 a b c d

3 a b c d

4 a b c d

5 a b c d

6 a b c d

7 a b c d

8 a b c d

9 a b c d

10 a b c d

11 a b c d

12 a b c d

13 a b c d

14 a b c d

15 a b c d

16 a b c d

17 a b c d

18 a b c d

19 a b c d

20 a b c d

21 a b c d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. LITERATURA

1. Kieślowski S, Krygier. K.: Technologia instalacje sanitarne. WSiP, Warszawa 2004
2. Heryszek A.: Kominiarz i jego wiedza zawodowa. Wydawnictwo Spółdzielcze, Warszawa

1985

3. Krygier K., Klinke T., Sewerynik J.: Ogrzewnictwo wentylacja klimatyzacja. WSiP,

Warszawa 1991

4. Recknagel, Sprenger, Hoenmann, Schramek: Poradnik Ogrzewanie + Klimatyzacja. EWFE,

Gdańsk 1994.

5. PN-89/B-10425 Przewody dymowe, spalinowe i wentylacyjne murowane z cegły.

Wymagania techniczne i badania przy odbiorze

6. PN-EN 1443 Kominy – wymagania ogólne
7. Czasopismo: „Kominiarz Polski”
8. Katalogi producentów.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
kominiarz 714[02] z1 03 n
kominiarz 714[02] z1 04 n
kominiarz 714[02] z1 03 u
kominiarz 714[02] z1 01 u
kominiarz 714[02] z1 02 n
kominiarz 714[02] z1 01 n
kominiarz 714[02] z1 05 u
kominiarz 714[02] z1 03 n
kominiarz 714[02] z2 01 n
kominiarz 714[02] z2 01 u
kominiarz 714[02] z2 03 u
kominiarz 714[02] z2 04 n
kominiarz 714[02] z2 09 u
kominiarz 714[02] z3 02 u
kominiarz 714[02] z2 03 n
kominiarz 714[02] z2 07 n

więcej podobnych podstron