mgr Elżbieta Kluska
Pomiar zmian rozwojowych

w różnych domenach i kontekstach

Podejścia i strategie badawcze w psychologii rozwoju człowieka

Część 2

Strategie prowadzenia badań

A. Plan poprzeczny
(badania transwersalne)



Popularna strategia zbierania danych.



Polega na uzyskaniu w jednym czasie danych
porównawczych pochodzących od rożnych
wiekowo grup badanych.



Przykładowo, analizując rozwój dorosłych można
wyodrębnić kilka grup np. 20, 30, 40 i 50 lat i
następnie dokonać pomiaru w celu sprawdzenia
jakie są zasadnicze różnice i podobieństwa
między tymi grupami wiekowymi.

B. Plan

podłużny

(badania longitudinalne)



Druga popularna technika zbierania danych



Polega na zbieraniu danych na temat tej samej

grupy osób w pewnych odstępach czasu na

przestrzeni dłuższego czasu (kilku/kilkudziesięciu
lat).



Przykładowo, zebranie danych na temat różnych

aspektów rozwoju we wczesnej dorosłości,

wymagałoby zebrania grupy dwudziestolaktów,

która byłaby badana w regularnych odstępach

czasu aż do ukończenia czterdziestego roku

życia.

Porównanie podejść – wady i zalety

Czynnik

Podejście podłużne

Podejście poprzeczne

Metoda

postępowania

Badania, a następnie badanie tej samej
grupy na przestrzeni lat.

Badanie kilku grup z różnych poziomów
rozwoju,

jednocześnie przez krótki

odcinek czasu.

Koszt

Badanie kosztowne.

Badanie

stosunkowo mało kosztowne.

Wymagany czas

Od

kilku do kilkudziesięciu lat; wada –

często traci się kontakt z badanymi.

Stosunkowo mało czasu – miesiące,
tygodnie lub nawet dni.

Zbieranie i
wykorzystanie danych

Zbieranie danych trwa

przez cały okres

badania. Wielość danych wymaga też
dużego nakładu czasu na interpretację.

Szybkie zbieranie danych i
natychmiastowa interpretacja wyników.

Wymagany personel

Wiele

osób pod kierunkiem zdolnego

badacza.

Stosunkowo niewiele osób (może być
tylko jeden badacz).

Główne zalety

Dostarcza wielu

danych pokazujących

wzrost i zmiany rozwojowe
poszczególnych jednostek.

W krótkim czasie można zebrać dużą
ilość danych.

Główne wady

Wymaga wiele czasu i nakładów
pieniężnych; traci się badanych którzy
się wyprowadzają, umierają itd.

Traci się z oczu indywidualne zmiany u
badanych osób; uzyskuje się jedynie
reprezentatywną grupę złożoną z osób
w różnym wieku, będących pod
wpływem różnych czynników.

C. Podejścia sekwencyjne



Podejścia sekwencyjne są różnymi kombinacjami
strategii podłużnych i poprzecznych.



Te

kombinacje mają na celu wyeliminowanie lub

zredukowanie słabości tych dwóch klasycznych
podjeść a wręcz udoskonalenie ich mocnych
stron.

Rodzaje podejść sekwencyjnych

Strategia opóźniania czasowego



Najprostsze z podejść sekwencyjnych.



Polega na badaniu osób w tym samym wieku ale
z różnych kohort (t.j porównuje się ludzi w tym
samym wieku ale różnym czasie).



Przykład:

W 1960 roku badano obyczaje moralne panujące

wśród dwudziestoletnich studentów, następnie po
trzydziestu (1990 rok) latach dokonuje się
porównania wyników ze studentami którzy
obecnie mają 20 lat.

Strategia czasowo - sekwencyjna



Obejmuje co najmniej dwa kolejne badania
poprzeczne.



Polega na zbadaniu przykładowo osób 20-, 30-,
40- i 50-lenich (badanie poprzeczne) w danym
czasie a następnie powtórzenie tego badania w
roku 1990, 2000, 2010.



Otrzymujemy wówczas plan czasowo-
sekwencyjny (powtórzenie badania poprzecznego
w nowym czasie).

Strategia generacyjno - sekwencyjna



Obejmuje co najmniej dwa kolejne badania podłużne.



Każde badanie musi objąć ten sam zakres wieku.



Przykładowo badamy podłużnie obyczajowość jednej

grupy kohort, kiedy mają 20- (1960rok), 30-, 40-lat. W

tym samym czasie zaczynamy badać drugą grupę

kohort która kończy 20 lat w 1970 roku i być może

trzecią która osiąga wieku 20 lat w roku 1980.



W ten sposób otrzymujemy trzy równoległe badania

podłużne.



Takie badania pozwalają obserwować zmiany

zachodzące w ludziach w miarę upływu czasu i

sprawdzić czy taka sama zmiana pojawia się także w
innych grupach kohort.

Strategia poprzeczno - sekwencyjna



Jest kombinacją badania podłużnego i
poprzecznego.



Testuje się tu co najmniej dwie kohorty w różnych
zakresach wieku i co najmniej w dwóch
momentach prowadzenia badania.



Jest to zatem stadium podłużne z elementami
badania poprzecznego.



Pozwala oddzielić od siebie czynniki kohorty i
czynniki historyczne, ale nie podaje
jednoznacznej informacji na temat zmian
związanych z wiekiem.

Bibliografia



Brzezińska, A. (2000). Społeczna psychologia
rozwoju. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe
SCHOLAR



Bee, H. (2004).

Psychologia rozwoju człowieka.

Poznań: Zysk i S-ka.



Przetacznik-Gierowska, M., Tyszkowa, M. (1996).
Psychologia rozwoju człowieka. Warszawa:
Wydawnictwo Naukowe PWN.



Turner, J.S., Helms, D.B. (1999).

Rozwój człowieka.

Warszawa: Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne.