www.zcdn.edu.pl

Przykładowy zestaw ćwiczeń dla dzieci z zaburzeniami lateralizacji

Opracowała: Beata Standio, ekspertka przedmiotowa ds. edukacji wczesnoszkolnej


Lateralizacja to funkcjonalna dominacja jednej ze stron ciała podczas wykonywania
czynności ruchowych. Lateralizacja może być:

• jednorodna: prawostronna lub lewostronna,
• skrzyżowana,
• nieustalona (niejednorodna) – brak funkcjonalnej dominacji jednej ze stron ciała.

U większości dzieci w 2–3 roku życia można stwierdzić silne ukształtowanie praworęczności,
leworęczność ustala się zwykle ok. 3–4 roku życia. Ostatecznie stronność ciała powinna się
określić najpóźniej do 6 roku życia.

Wszystkim dzieciom, u których występuje lateralizacja nieustalona (niejednorodna), należy
poświęcić dużo czasu i ćwiczeń, by im pomóc w:

• prawidłowym trzymaniu narzędzia do pisania, w układzie ręki, jeżeli dziecko pisze

lewą, w prawidłowym kierunku pisania i stawiania znaków graficznych,

• w prawidłowym kierunku czytania i pisania w zeszycie – od strony lewej do prawej,
• w prawidłowej orientacji prawo–lewo oraz góra–dół w otoczeniu, na kartce, mapie itp.

We wszystkich przypadkach lateralizacji nieustalonej (niejednorodnej), a szczególnie
skrzyżowanej między ręką a okiem, występują kłopoty w orientacji przestrzennej typu
prawo–lewo oraz góra–dół; mniejsze kłopoty występują także tam, gdzie słaba jest jedna
z lateralizacji (żadna z półkul mózgowych w tych przypadkach zdecydowanie nie dominuje).

Zasady pracy z dzieckiem z lateralizacją skrzyżowaną lub nieustaloną:

• rozpoczynamy od prostych zadań,
• zaczynamy od ćwiczeń ogólnie rozluźniających mięśnie, wyciszających,
• następnie wprowadza się ćwiczenia uświadamiające oś i schemat ciała,
• ćwiczenia orientacji w przestrzeni,
• ćwiczenia określania relacji przestrzennych,
• ćwiczenia usprawniające motorykę dużą i małą,
• ćwiczenia koordynacji wzrokowo-ruchowej, sprawności grafomotorycznej,
• ćwiczenia wykonuje się w przestrzeni i na płaszczyźnie,
• wykorzystuje się ruchy jednostronne, obustronne, naprzemienne.

Oto kilka prostych zabaw i ćwiczeń, dzięki którym dzieci lepiej poznają i będą różnicować
stronę lewą od prawej, będą swobodniej orientować się w schemacie własnego ciała oraz
w kierunkach przestrzennych, a także mogą doskonalić percepcję wzrokową i koordynację
wzrokowo-ruchową oraz zdolności manualne.

www.zcdn.edu.pl

1. Ćwiczenia rozwijające orientację w schemacie własnego ciała:



zabawa przed lustrem: wskazywanie i nazywanie części ciała,



poruszanie wskazaną częścią ciała,



pokazywanie części ciała z określaniem, np.: na górze mam włosy, z tyłu mam plecy

itp.



zabawa w cień – odtwarzanie ruchów nauczyciela, stojącego tyłem/przodem do
dziecka,



ćwiczenia w różnicowaniu prawej i lewej strony (na początku można dziecku założyć
na nadgarstki kolorowe frotki),



zabawy rytmiczno-ruchowe wdrażające do posługiwania się określonymi kierunkami,

np.: „Stonoga”, „Pingwin”,



zabawy kierunkowe, np.: „Ciepło –zimno”,



szukanie ukrytego przedmiotu według mapy lub instrukcji werbalnych – „idź 2 kroki
w lewo itd.”.

2. Ćwiczenia rozmachowe, rozluźniające napięcie mięśni ramion i przedramion:



wymachy rąk – rzuty piłkami, papierowymi kulami, „zbieranie owoców do
koszyków”, zataczanie kół w różnych kierunkach, krążenie rąk w przód i w tył, w
kształcie fal, ósemek itp.,



zamalowywanie dowolnych przestrzeni dużych płaszczyzn farbami, węglem,
kredkami,



zamalowywanie dużych obszarów konturowych.

3. Ćwiczenia grafomotoryczne:



kreślenie palcem prostych kształtów,



pogrubianie prostych kształtów,



malowanie kolorowych pasów poziomych i pionowych,



obrysowywanie szablonów od zewnątrz i od wewnątrz,



kalkowanie obrazów, wzorów,



łączenie liniami wyznaczonych punktów,



przyklejanie konfetti,



wypełnianie kształtów plasteliną,



kolorowanie wacikiem lub gąbką określonych obszarów,



rozwiązywanie i tworzenie własnych labiryntów.

4. Koordynacja wzrokowo-ruchowa



malowanie palcami, z wykorzystaniem obu rąk,



wycinanie nożyczkami,



nawlekanie korali, makaronu, słomek, itp.



prowadzenie metalowego spinacza po linii narysowanej na kartonie,



układanie wzorów z klocków według wzoru,



dopasowywanie obrazków do konturów ich cieni,



zabawy z leniwą ósemką,

www.zcdn.edu.pl



dobieranie rysunków podobnych do siebie ze względu na jednakowy układ
elementów.

Bibliografia:
M. Walkowiak, A. Wrzesiak, D. Szwugier , Terapia ucznia w ramach indywidualizacji
nauczania, Łódź 2011.
B. Janiszewska, Diagnoza dojrzałości szkolnej, Warszawa 2012.