1

Wprowadzenie do psychologii klinicznej dzieci i młodzieży – SKRYPT 2011

Przedmiotem psychologii klinicznej dziecka są zaburzenia czynności ludzkich, ich
przyczyny i skutki. To nauka zarówno teoretyczna jak i stosowana. Zajmuje się terapią,
diagnozą i opisem zaburzeń. Wyjaśnia mechanizmy powstawania i usuwania patologii w
rozwoju.

Okres rozwojowy u dziecka obejmuje od 0 do 18 r.ż.

Początek psych. klinicznej wiąże się z : Ochorowicz, Abramowski, Błachowski

Najważniejsze prace: Spionek, Obuchowaka, Kościelecka, Kostrzewski, Bogdanowicz,
Tyszkowa, Nartowska, Olechnowicz, Bielickiej, Wegrzynowicz, Gałkowskiego,
Chłopkiewicz,

Psychol. klini. Dziecka zajmuje się:

-diagnoza (rozpoznanie odchyleń, diagnoza przyczyn)

- terapia (sformułowanie, realizacja korekcyjna)

- profilaktyka (optymalne warunki życia, realizowanie potencjalności)

Psychologia kliniczna dziecka – przedmiot zaburzeń psych. dziecka:

- istota zaburzeń

- przyczyny skutki (etiologia)

- w jaki sposób można zapobiegać

Historia psychologii klinicznej dzieci:

 początki sięgają końca XIX w.
 1896 – Witmar Lighter zakłada pierwszą klinikę psychologiczną dla dzieci

opóźnionych, głuchych, z zaburzoną mową

 Berlin, koniec XIX w. – powstaje Klinika psychologiczno – pedagogiczna dla dzieci
 1905 – Binet i Simon konstruują pierwsze testy IQ dla dziecii
 rola psychoanalizy: akcent na doświadczenia wczesnodziecięce; „mały Hans” (1909) –

pierwsze ważne studium przypadku dziecka i terapia

 lata ’40 XX w. – zapoczątkowany został nowy nurt dotyczący klinicznych skutków

oddzielenia od matki: deprywacja więzi emocjonalnej

2

 później zajmowano się: syndrom dziecka krzywdzonego; problem autonomii i praw

dziecka, badania nad opóźnieniem rozwoju w skutek oddziaływania czynników
niegenetycznych

 nurt nerwic i zaburzeń emocjonalnych dziecka:

- różnice między terapią a wychowaniem

- początkowo tutaj badano ADHD, teraz w nurcie medycznym.

Psych. kliniczna a inne dyscypliny:
-rozwojowa
-wychowawcza – w okresie edukacji powstają problemy szkolne, wychowawcze zaburzenia
zachowania.
- osobowości- wyjaśnianie patologii i jak z nią postępować
- społeczna- dziecko wychowuje się w środowisku społecznym, w grupie.
-pedagogika
- neuropsychologia – psych. osadza się na neurologii, strukturach, i funkcjonowanie CUN
- psychiatria dziecieca – zaburzenia psychotyczne
- pediatria – wiele chorób na tle psychogennym.

Psych. kliniczna korzysta z innych dyscyplin jest dyscyplina wielo wymiarowa.
Wyrosła z praktyki ze studium przypadku w szpitalach w konkretnych problemów. Zaczeło
się ze stadium indywidualnego przypadku, chęć zrozumienie istoty zaburzeń.


Psychologia kliniczna w Polsce:

 1923 – pierwsza placówka: poradnia Pedagogiczna Żydowskiego Towarzystwa

Przyjaciół Dzieci, zainicjowała Zofia Rozeblum – Szymańska. Zajmowano się
głównie dziećmi z bidnych środowisk

 po II. wojnie zaczęło rozwijać się Towarzystwo Przyjaciół Dzieci
 1932 – powstaje Poradnia dla młodzieży Stefana Baleja przy zakładzie karnym;

ważny wkład Bartkiewicz i Żebrowska

 1935 – K. Dąbrowski zainicjował Ruch Higieny Psychicznej, zajął się promocją

zdrowia

 początkowo zajmowano się psychopedagogiką – Charnak i Grzegorzewska
 w latach ’60 w klinice pediatrii w Warszawie powstaje oddział psychiatrii dzieci
 1958- powstała pracowania Olechnowicz, Bielicka. Olechnowicz i Bielecka

prowadziły badania nad chorobą sierocą małego dziecka. Kładły akcent na rozwój
prawidłowy i odchylenia od normy rozwoju

 1963 – na UW powstaje Zakład Psychologii kliniczno – wychowawczej dziecka

pod kierownictwem H. Spionek

 1973 – H. Spionek zakłada specjalizację z psychologii klinicznej dziecka. Badała

dysfunkcje dziecka i parcjalne deficyty

3

 Ignacy Wald prowadził badania z zakresu rehabilitacji
 Wiktor Dega zajmował się rehabilitacją dzieci z problemami ruchowymi
 Obuchowska zajmowała się psychologią kliniczno – wychowawczą
 Kościelska prowadziła badania nad upośledzeniem i rozwojem dziecka

upośledzonego, w 1987 założyła pierwszy ośrodek terapeutyczny dla dzieci

 Chłopkiewicz stworzyła koncepcję zahamowania psychoruchowego

Norma:
- statystyczna – przeciętna gdy chcemy określić poziom zaburzeń, wyniki przeciętne to
norma.
- społeczna – brak objawów psychopatologicznych.
- teoretyczna – posiadanie cech pozytywnych ,wzorzec, ideał.

W psychologii klinicznej używamy norm społecznych, statystycznych i teoretycznych.



Podział nurtów w ps. klinicznej:

 psychologia kliniczna „twarda” – akcent na pomiar deficytów i trudności występujące

u dziecka (np. Spionek), problemy tkwią w dziecku, jego zaburzenia, głownie pomiar

 psychologia kliniczna „miękka” – akcent na indywidualne badanie, relację,

funkcjonowanie poznawcze i emocjonalne, kontakt z dzieckiem, więź
(np. Olechnowicz), kładzie akcent na nieprawidłowa relacje, głównie metody
obserwacji

 obecnie dominuje nurt integracyjny

Halina Spionek- specjalizacja psychologii dziecięcej, zaburzenia poznawcze dziecka,
akcentowania na czynniki patogenne w rozwoju.

Olechnowicz- choroba sieroca

Lis – rozwój wcześniaków

Ignacy Wald- neurologia dziecięca, autyzm, upośledzenie umysłowe.

Regard – zab. Ruchu a psychika.

Kościelska – 1987 ośrodek terapeutyczny ( odpowiedzialność dziecka za smutek rodziców)
Obuchowska- nerwice u dzeci.

Bogdanowicz – metody ruchu rozwijającego.

Płużek – KUL

4

Zalewska – zaburzenia rozwoju dziecka, w świetle poczucia siebie samego, zaburzenia
tożsamości, głuchota.

Nartowska – nadpobudliwość pycho- ruchowa

Święcika- nadpobudliwość pycho-ruchowa, teoria rozwoju dziecka.

Działy psychologii klinicznej dziecka (szczegółowo opisane w Strelau, III t., str. 627):

1) psychologia sądowa – zajmuje się patologią: dziecko jako ofiara lub sprawca

przestępstwa. Psycholog występuje tutaj w roli biegłego, formułuje zalecenia do pracy
terapeutycznej, zajmuje się przemocą w rodzinie. Twórcy: Balye, Żebrowska.
Psychologia rozwojowa przestępczości dziecka, przestępstwo na dzieciach,
psychologia zeznań świadków, dziecka, diagnozy, zakłady wychowawcze, policyjne
izby dziecka, sądy rodzinne, przemoc w rodzinie, dzieci zaniedbane, bite.

2) wychowawczo – kliniczna – praca z dziećmi z trudnościami w pisaniu i czytaniu, z

deficytami parcjalnymi, trudnościami edukacyjnymi. Duży wkład H. Spionek, która
zwróciła uwagę psychologów na problem dysleksji. Nartowska – nadpobudliwość
psycho-ruchowa.

3) Psychologia defektologiczna – w jej polu zainteresowania znajdują się dzieci z

dysfunkcjami narządów. Zadaniem tego działu jest wykrywanie zaburzeń, opis różnic
między dziećmi, minimalizowanie skutków defektu. Obecnie zaznacza się zmianę
akcentu na podkreślanie podobieństw między dziećmi niepełnosprawnymi a zdrowymi
(przedstawiciele: Grzegorzewska, Zalewska)

4) neuropsychologia rozwojowa i psychologia neurologiczna – zajmuje się oceną

możliwości edukacyjnych i rehabilitacyjnych dzieci z zaburzeniami

5) psychologia pedopsychiatryczna – choroby psychiczne dzieci, zaburzenia tożsamości

i osobowości

6) psychologia pediatryczna – obejmuje pracę psychologa na terenie szpitali dziecięcych,

leczenie oraz zapobieganie chorobom i promocję zdrowia

Rozwój- ukierunkowany ciąg zmian:

-przyrost wiedzy i umiejętności stosownie do wieku.
-wykształcenie się osobowego ja, z jego atrybutami- tożsamość, podmiotowość, kontrola
własnego zachowania, samoświadomość, umiejętność dokonywanie racjonalnych wyborów,
nie wykształcenie się powoduje osobowość bordenline.
- Wytworzenie adekwatnych odniesień do rzeczywistości z przewaga pozytywnych ( lęk –
osiowy objaw nerwicy, obniżony nastrój – depresja).

5

- Budowanie społecznych więzi i kierowanie się w relacjach interpersonalnymi uczuciami
wyższymi ( jeśli dominuje popęd – psychopatia- niedorozwój odraczania gratyfikacji potrzeb,
brak przewidywania konsekwencji działań) rozwój samokontroli.
- doskonalenie zdolności do utrzymania psychicznej integracji i równowagi z otoczeniem
( brak integracji os.- niezdolność adaptacji do zmian psychoza)


Rozwój zasadza się na rozwoju fizycznym ale dotyczy również osobowościowego,
społecznego i emocjonalnego.
Długotrwałe zablokowanie możliwości rozwoju – patologia


Przedmiot: zaburzenia rozwoju psych. dziecka
-emocjonalne np. choroba sieroca, dysharmonia rozwojowa
-fizjologiczne moczenie nocne, jąkanie, wynik braku równowagi miedzy aparatem mowy,
efekt przeżyć , pismo lustrzane,


Rozwój dziecka może by
Adekwatny W.Ż= W.R
Opóźniony W.Ż>W.R
Przyśpieszony W.R<W.R

Rozwój opóźniony:
- Globalnie- wszystkie funkcje

przyśpieszony

opóźniony

- Parcjalne- O parcjalnych zaburzeniach mówimy wtedy, gdy zaobserwujemy opóźnienia
lub zakłócenia w jednej ze sfer psychoruchowego rozwoju przy ogólnym poziomie
odpowiednim do wieku i przy prawidłowym kształtowaniu się pozostałych sfer rozwoju.

6

Charakterystyka małego dziecka;
1. labilność (od radości do smutku)
2. słaba sfera motywacyjna ( mała wytrwałość)
3. brak ukierunkowania na cel,
4. impulsywne (emocje)
5. rozwój poznawczy, słaba koncentracja uwagi, specyfika zaburzeń wynika z pozytywnego
rozwoju dziecka ( CUN który jest nie dojrzały wiec mało odporny)

Zaletą CUN dziecka jest jego duża plastyczność i trwałość efektów wczesnego uczenia się
(może to mieć również negatywne skutki jeśli działają na dziecko nieprawidłowe bodźce)


KLASYFIKACJE ZABURZEŃ


Systemy klasyfikacyjne zaburzeń rozwoju:

DSM IV (APA)
ICD – 10 (WHO) Wydane przez : Instytut Psychologiczny i Neurologiczny Kraków-

Warszawa (W Polsce) Za Granicą ; wydane przez WHO, Rok wydania ; 2000 r. (w
Polsce) – ostatnia rewizja,

podział wg. A. Carr:

a) wczesne dzieciństwo: niemowlęctwo, okres przedszkolny

problemy typowe: zaburzenia snu, łaknienia, trudności w przebiegu treningu
czystości, zaburzenia rozwojowe.

b) okres średniego dzieciństwa (7 – 12) ( 3-7 przedszkolne, 7-12 szkolne)

problemy typowe: zaburzeni uwagi, nadaktywność, zaburzenia zachowania,
zaburzenia lękowe, zaburzenia somatyczne, tiki, ból brzucha, głowy, cukrzyca,
astma, zmęczenie.

c) okres adolescencji (12 +)

problemy typowe: uzależnienia, zaburzenia nastroju, zaburzenia odżywiania,
schizofrenia, reakcje depresyjne.
problemy związane z przemocą: fizyczną, psychiczną, emocjonalną,
zaniedbania.
problemy związane z głównymi wyzwaniami rozwojowymi: sytuacje losowe,
umieszczenie w domu dziecka, rozwój rodziców, strata, osierocenie, żałoba,
dramatyczna sytuacja, zmiana szkoły, środowiska miejsca zamieszkania.

7

DSM IV
Obejmuje zaburzenia które pojawiają się po raz pierwszy w dzieciństwie

1. zaburzenia niszczycielskie ( ADHA, zaburzenia zachowanie w celu odreagowania).
2. zaburzenia lękowe ( zespół uogólnionego lęku, fobi szkolna, lęk społeczny, lęk

separacyjny).

3. zaburzenia odżywiania: anoreksja, bulimia
4. upośledzenie umysłowe ( o równym stopniu znaczne obniżenie ogolnego

funkcjonowania, jeśli obniżony intelekt to obniżone funkcje adaptacyjne).

5. Zaburzenia uczenia się (niższe osiągniecia szkolne odnośnie do wieku).
6. Całościowe zaburzenia rozwojowe (autyzm).
7. Tiki (niekontrolowane powtarzające się ruchy werbalne, ruchowe).
8. Zaburzenia wydalania – moczenie mimowolne, zanieczyszczanie się kałem.

ICD 10 kilka kat.

F80. – F 89  zaburzenia rozwoju psychicznego

F80 Specyficzne zaburzenia rozwoju mowy i języka

Zaburzenia te charakteryzują się upośledzeniem normalnych wzorców nabywania
umiejętności językowych od wczesnych stadiów rozwoju. Specyficzne zaburzenia
rozwoju mowy i języka często pociągają za sobą problemy, takie jak: trudności w
czytaniu i ortografii, zaburzenie związków interpersonalnych oraz odchylenia w
zakresie emocji i zachowania.

F81 Specyficzne zaburzenia rozwoju umiejętności szkolnych

Zaburzenia te polegają na upośledzeniu normalnych wzorców nabywania umiejętności
szkolnych od wczesnych stadiów rozwoju. Nie są one prostą konsekwencją braku
możliwości uczenia się ani wyłącznym efektem upośledzenia umysłowego, urazów
lub chorób mózgu.

F82 Specyficzne zaburzenie rozwoju funkcji motorycznych

Główną cechą tego zaburzenia jest poważne upośledzenie rozwoju koordynacji
motorycznej, którego nie da się uzasadnić wyłącznie ogólnym upośledzeniem
intelektualnym lub jakimkolwiek specyficznym wrodzonym lub nabytym zaburzeniem
neurologicznym.

F83 Mieszane specyficzne zaburzenia rozwojowe

Rezydualna kategoria zaburzeń, która stanowi kombinację kilku zaburzeń
rozwojowych: mowy i języka, umiejętności szkolnych i funkcji motorycznej, które są
zwykle, ale nie zawsze, skojarzone z pewnym ogólnym osłabieniem funkcji
poznawczych.

F84 Całościowe zaburzenia rozwojowe

zahamowane, natomiast zainteresowania społeczne utrzymują się bez zmian. Około
czwartego roku życia zaczyna rozwijać się ataksja tułowia
apraksja z następującymi często ruchami choreatycznymi. w efekcie dochodzi prawie
zawsze do znacznego upośledzenia umysłowego.

8

F88 Inne zaburzenia rozwoju psychicznego (psychologicznego)

F89 Zaburzenie rozwoju psychicznego (psychologicznego), nie określone

Zaburzenie rozwojowe BNO

Rozwój pycho-ruchowy:
-jedność rozwoju psycho-ruchowego.
- dziecko rozwija się gdy działa, bawi się, manipuluje własnym ciałem.

Rozwój fizyczny:

Tempo – szybkość z jaka zachodzą zmiany progresywne
Rytm – stałość harmonii rozwoju psychoruchowego (harmonijny-

nieharmonijny)

Dynamika – stałość w rozwoju psychoruchowym ( może być zaburzony np.

choroba)

Zaburzenia – znaczące odchylenie od normy większego stopnia ( na skutek czynnika
chorobowego)

- przejściowe- zaburzenia zachowania

Klasyfikacyjna pod względem:

1. Rodzaju zaburzeń ( aspekt jakość) –
Najbardziej podst.:

Spionek - Cztery grupy ze względu:

-motorycznego
-poznawcze
- emocjonalno motywacyjne
-napędu psychoruchowego

Szymańska:

-oligofrenia
-psychozy
-nerwice
-infantylizm
- pochodzenia organicznego

9

2. Rozległość:

Spionek:

-globalne- np. zwolnienie wszystkich funkcji rozwojowych
-parcjalne, fragmentaryczne- dotyczących niektórych funkcji ( opóźnienie
mowy, przy dobrym rozwój ogólnym)
- o głębokości zależy stopień mocy objawów, podatność na terapie.

3. Dynamika:

- w zależności od wystąpienie i czasu trwania są:
trwałe i okresowe
- na okres w którym wystąpiły:
wrodzone i nabyte

4. Przyczyny i patomechanizmy:

-organiczne – uszkodzenie CUN o różnym charakterze- niedorozwój,
encefalopatie,
-funkcjonalne (czynnościowe) zaburzenia funkcjonowania bez zaburzeni.
struktury CUN ( neuropatie, psychopatie, schizofrenia dziecięca,
zaburzenia zachowania, zachowania aspołeczne)
- endogenne – uwarunkowane przyczynami tkwiącymi w dziecku
- egzogenne – uwarunkowane przyczynami tkwiącymi w środowisku
- genetyczne – powstają przed urodzeniem
- nabyte – w okresie prenatalnym, po urodzeniu.

DIAGNOZA PSYCHOLOGICZNA

Zadania:

1. Opis zaburzeń
2. Wykrycie dysfunkcji psychicznych leżących u podst. Zaburzeń
3. Określenie udziału mechanizmów psychicznych- uwarunkowań sytuacyjnych i

organicznych w rozwoju

4. Sformułowanie informacji i zaleceń do opracowania terapii i diagnozy

Problemy w diagnozie dziecka;

1.brak motywacji – dziecko jest u psychologia na zlecenie dorosłych, bo nie ma
poczucia choroby.
2. niska trafność diagnozy - bo dziecko jest w toku rozwoji – objawy zmieniają się z
wiekiem, zależa od aktywalnej sytuacji życiowej dziecka, mogą mieć charakter
psystosowawczy, trafność diagnozy wzrasta z wiekiem dziecka,
3. konieczność formuowania diagnozy rozszerzonej (diagnoza + rodzina)
- nie pomijaj jego bliskiego środowiska bo to jest silne sprzężenie
- relacje miedzy rodzicami a dzieckiem
- czasami dziecko jest tym co manifestuje patologia rodzinna
4. Diagnoza jako proces

10

5. Ontogenetyczny charakter diagnozy :
- sam opis objawów nie wystarczy, uzuoełnij historie rozwoju dziecko i ocen go.
- ocena obecnego stanu dziecka pod względem tempa, rytmu i dynmiki (
dotychczasowego
6. diagnoza całościowa:
- studium przypadku – wszechstonna diagnoza rozwoju
-wspołpraca z innymi specjalistami ( psychiatra, pedagog, psycholog)
7. diagnoza powinna być uzupełniona diagnoza pozytywna:
- diagnoza negatywna – opis zaburzen, plus pozytywne cechy dziecka i pozytywne
środowisko (bo to daje podstawe do prognozowania)
8. Powinna by diagnoza uczestniczaca w terapii
- nieabstrachuj od terapii
- diagnoza przebiega rownolegle do terapii
- sprawdzanie diagnozy w toku terapii
9. wymaga stosowania specyficznych metod dostosowanych do poziomu rozwoju
Stad tez badanie prowadzone jest w formie zabawy specyficzne metody
dostosowanego do rozwoju poznawczwgo, powinny być interesujące, angazujace do
działania ( np. metody projekcyjne – malowanie, zabawa lalkami)


Terapia:
Forma pomocy:
-cel- zminimalizowanie zaburzeń
- dostosowanie do rozwoju

Pojęcie terapia (therapeia - leczenie, z j. greckiego) rozumiane jest szeroko jako wszelkiego
rodzaju forma pomocy udzielanej pacjentowi, której celem jest usunięcie lub złagodzenie
zaburzeń.

Specyfika terapii dziecka:
1. Dziecko nie zdaje sobie sprawy z choroby ( nie wykazuje checi pozbycia się

objawów, bo brak reflekcji świadomości choroby) wiec nie przychodzi z własnej
inicjatywy

2. Dziecko silnie związane ze środowiskiem, wiec istniejaca potrzeba oddziaływania

na środowisko np. rodziców, rodzeństwa – elminowania błedów wychowawczych
- terapia odbywa się na tle rodziny

3. Łaczy się z wychowaniem, oddziaływaniem pedagogo
4. różne techniki oddziaływowania
- stymulowanie rozwoju
- usprawienie zaburzen, stymulowanie zdrowych czynności.
- techniki: zabawa z przedmiotami, techniki plastyczne(„ malowanie 10 palcami” powinna
mieć różnorodny charakter)

11

- postawa terapeuty: aktywana pełna zrozumienia, akceptacji, dyrektywna/niedyrektywna,
dostosowana do sytuacji.
5. nie jest istotne powracania do przezyc trudnych dla dziecka, bo to jest tylko ważne w
terapii dorosłych



TYPY TERAPI:

1. Ze względu na ogólne cele:

- rehabilitacja- usprawnienie funkcji w taki m stopniu jak to możliwe u danego
dziecka.
-rewalidacja- przywracanie umiejętności, pełnej sprawności które zasłabły

2. Ze względu na przedmiot oddziaływania terapeuty:
-terapia psychomotoryczna – usprawnienie funkcji motorycznych i psychicznych
- logoterpia
-kinozoterapia
- terpia logopedyczna
- terapia psychodydaktyczna
-resocjalzizacja
- psychoterapia
3. ze względu na sposób odziaływania:
- medyczna – leczenie farmakologiczne
- psychologiczne – psychoterapia
-pedagogiczna – zapełnienie poczucia bezpieczeństwa aby doprowadzić do rozwoju


Profilaktyka:
-Budowanie konsultacyjne
- pedagogizacja rodziców – uwrażliwienie na złe metody wychowawcze
- poszerzanie świadomości zaburzeń przyczyn skutków.

Zaburzenie zależy od:

1. Wieku dziecka – w jakim wieku dziecko było gdy zadziałał czynniki patogenny ( im

wcześniej tym większe i rozleglejsze zagrożenie)

2. Różnice indywidualne – siła psychiczna (odporność)
3. Rodzaj czynniki patogennego, jego siła, częstość działania,

- Spionek: „ prawo torowania drogi” – wcześniejsze osłabianie CUN „prawa tła”
-w ciężkich zaburzeniach – jeden mocny czynniki
-w lżejszych zaburzeniach – więcej ale słabe czynniki

Przyczyny zaburzeń:

 biologiczne
 społeczne

12

 psychologiczne
 środowisko wychowania
 aktywność własna

Poznanie patomechanizmów zaburzeń polega na:

analiza czynników patogennych

określenie rodzajów czynników

ustalenie związków przyczynowo skutkowych

ETIOLOGIA I PATOGENEZA ZABURZEN

1. Biologiczne:

a)czynniki konstytucjonalne

- czynniki genetyczne (geny przekazane przez rodziców
- czynniki para genetyczne – działające w okresie prenatalnym

Zespoły zaburzeń

a) Mono i pologenopatie – dziedziczenie dominujące ( jedno z rodziców ) dziedziczenie

regresywne oboje rodziców

b) Genopatie powstałe w okresie dojrzewania komórek płciowych lub po zapłodnieniu

(wirusy, promieniowanie jonizujące), nieprawidłowości na poziomie genów,
obejmujące ich budowę, zmiany w ich ilości lub strukturze; przykad: stwardnienie
guzowate, którego objawy to zmiany skórne, upośledzenie umysłowe, guzy na
narządach

GENOPATIE- rodzice posiadają patologiczne geny, które
przekazują z pokolenia na pokolenie, powodują one zaburzenia
rozwojowe.

13

c) Chromosomopatie chromosomów płciowych lub autosomalnych (nieprawidłowy

podział zygoty, mutacja kom. rozrodczej, zaburzenia zapłodnienia) błędy na poziomie
chromosomów (np. zespół Downa)

ZABURZENIA GENETYCZNE DZIAŁAJĄCE PRZED ZAPOŁODNIENIEM

- przyczyny dziedziczne

- patologia przekazywana

- patologiczne geny rodziców, przekazywane z pokolenia na pokolenie

- genopatie – nieprawidłowości a poziomie genów, obejmujące ich budowę. Daja
zróżnicowany obraz klinicznych.

-mogą być uwarunkowane pojedynczym genem, gdy jest dominujący u jednego rodzica lub
parapatologicznych genów od obojga rodziców  dziedzienie recesywne. Jęsli gen
recesywny jest u jednego rodzica to nie ma przekazywania patologicznego. ( jeżeli gen
dominujący to przejmiemy go nawet od 1 rodzica, jeżeli gen recesywny u 2 rodzicow to na
bank przekaza, ale jeśli gen recesywny u 1 rodzica to nie ma przekazywania)

- U osób spokrewnionych- większe prawdopodobieństwo ujawnienia się genu patologicznego
( utrwalenie negatywnych obciążeń np. niski iloraz inteligencji).

GRUPA ZABURZEN

Fenyloketonuria

- dziedziczenie recesywne
- zaburzenie przemiany białkowej (aminokwas, fenyloalanina)
-zaburzenie przemiany tłuszczowej ( brak enzymu fenyloalaniny)
- skutki fenyloketonuri:

 niedorozwój mózgu, na skutek niedoboru tyrozyny

- nie leczona:

 jasna skóra,
 niebieskie oczy,
 deformacja czaszki,
 gorzej rozwinięta cześć mózgowa niż twarzowa,

14

 mysi zapach
 zgięte kończyny w stawach,
 brak dobrej koordynacji ruchowej
 stereotypie ruchu,
 padaczka
 6-12 miesiąc życia uwidacznia się,
 dieta pomaga( bez fenyloalaniny) w rozwoju ale często nie da się uchronić

przed upośledzeniem umysłowym

Choroba syropu klonowego:
-

dziedziczenie recesywne

- genetyczne uwarunkowanie przemiany aminokwasu z powodu niedoboru aminokwasu
- objawy obecne w pierwszych tygodniach życia

 drgawki,
 porażenia,
 mocz chorego pachnie jak syrop klonowy, przypalony cukier.

Mukopolisacharydoza:

-dziedziczenie recesywne
- zaburzenie przemiany materii cukru, który bierze udział w budowie tkanki łącznej w
organizmie
- brak odpowiedniego enzymu
-objawy:

 krótka szyja,
 szczeciniaste włosy,
 niedosłuch,
 upośledzenie umysłowe,
 niski wzrost,
 pogrubione rysy twarzy,
 przykurcze w stawach,

Galaktozemia:

-dziedziczenie recesywne
- niedobór enzymu który odpowiedzialny jest za przemiany laktozy

 zaburzenie wzrostu,
 powiększenie wątroby i śledziony,
 głębokie upośledzenia umysłowe,
 zaćma,

-leczenie: brak glukozy w diecie, objawy mogą się cofnąć prócz upośledzenia umysłowego

15

Fruktozemia:

- recesywna
- niedobór enzymu, nieprawidłowy rozkład fruktozy
-objawy:

 hipoglikemia,
 drgawki po zjedzeniu owoców,

-leczenie: eliminacja glukozy z diety

Zespół de Toniego — Debrego — Fanconiego, „karłowatość
nerkowo-cukrzycowa":
-

dziedziczenie recesywne albo autosomalne dominujące

-niezdolność kanalików nerkowych do wchłaniania aminokwasów, fosforanów
-objawy:

 karłowatość,
 cukromocz,
 zmiany krzywiczne kości,
 opóźnienie rozwoju umysłowego,
 nadmierna męczliwość,

Choroba Taya Sachsa
-

dziedziczenie recesywne

- niedobór enzymów
-powoduje odkładnie się w organizmie tłuszczów
-objawy:

 ślepota,
 padaczka,

Zespoł aperta

-dziedziczenie recesywne
- wpływ wieku ojca,
-objawy;

 zaburzenia kośćca: czaszka, ręce
 rozszczepienie podniebienia,
 upośledzenie umysłowe lekkie.

16

Małogłowie / mikroefalia

- recesywne
- mikroefalia

 zmniejszenie mózgu,
 głębokie upośledzenie umysłowe,
 mała zdolność tworzenia konkretnych

pojęć,

 1na 1000
 makrocefalia- przerost mózgu,

Choroba recklinghausena:

- włókniakowość, neurofibrymatoza
-zespół rozsianych guzów i zmian barwnikowych na
skórze lub w układzie nerwowym.

 padaczka,
 upośledzanie umysłowe,
 wada wzroku,
 zaburzenia motoryki

Stwardnienie guzowate ( choroba bourneville'a)

-dziedzicznie dominujące,
- niedorozwój umysłowy,
- zmiany skórne,
-3 podst. Objawy:

upośledzenie umysłowe,

padaczka,

gruczolak łojowy twarzy,

nos w kształcie motyla.

17

Anomalnie chromosomalne:
- chromosomopatie:
z. downa (mongolizm anomalia chromosomu 21)
-10 % z zespołem downa ma upośledzanie umysłowe,
- 1 na 600urodzen (często)
- specyfika wyglądu:

karłowaty wzrost,

krótkie konczyny,

krótkie palce,
szorstka skóra, f

Fał da

monolska,

twarz i nos szeroki i płaski,

krótka szeroka szyja.

- opóźniony rozwój psychomotoryczny
- upośledzanie umysłowe o rożnym stopniu
- dobra koordynacja wzrokowo ruchowa,
-umiejętność zaspakajania potrzeb,

-umiejętność i akceptacja wzorców zachowa
- relacje zalezą od poziomu IQ
- chęć kontaktu
- Z. downa zależy od wieku matki, jako skutek nieprawidłowości w budowie chromosomu
- związany ze starszym wiekiem ojca

Z.

Patau

- trisomia chromosomu 13,
- z urodzeniami 1 do 7tys.
- złożone wady rozwoju układu nerwowego
- głębokie upośledzenie umysłowe

18

Z. Edwardsa

- trisomia chromosomu 18
- 1 do 7tys urodzeń
- zaburzenia rozwoju kośćca i narządów wew.

małogłowie,

rozszczep wargi

upośledzenie umysłowe

wada serca,

CHOROBY PŁCIOWE

Zespół Turnera

- 1 do 3 tys.
- dotyczy płci żeńskiej
- brak chromosomu X
- zaburzenia rozwoju gruczołów płciowych

Zespół Kinefeltera

- niedorozwinięte narządu płciowe
- lekkie upośledzenia umysłowe
- bezpłodność

Z. kruchego chromosomu X

- 1 do 2 tys.
- lekkie upośledzenie umysłowe
- sprzężone z autyzmem
- zmiana budowy twarzy
- duże uszy
-Jest to najczęstsza dziedziczna przyczyna
upośledzenia umysłowego u chłopców i druga co do
częstości wśród przyczyn genetycznych (po

zespole

Downa

). W większości przypadków nie jest

prawidłowo rozpoznawana, zwłaszcza u kobiet.

SŁOWNICZEK POJĘĆ:

GENOPATIE- rodzice posiadają patologiczne geny, które przekazują z pokolenia na pokolenie,
powodują one zaburzenia rozwojowe.

19

GAMETOPATIE- komórki rozrodcze mogą mieć niewłaściwą budowę

CHROMOSOMOPATIE- anomalie, liczby, budowy chromosomów.

EMBRIOPATIA- działanie czynników szkodliwych na zarodek

FETOPATIE- działanie czynników szkodliwych na płód

CZYNNIKI GENEPATYCZNE PO ZAPOŁODNIENIU
- nieprawidłowe podziały np. choroba przejawia tylko niektóre cechy z. downa jako efekt
patogenów

-1/3 zaburzen rozwoju dotyczy okresu prenatalnego
-embriopatie do 4 miesiąca
-fetopatie


zaburzenie zależy od okresu prenatalnego i rodzaju czynnuki patogenetycznego

Rodzaje embriopatii:

1. embriopatie wirusowe; np.:

-wirus różyczki

wrodzony wady wzroku,
jaskra

zaćma

wada serca

wada słuchu

niedosłuch

głuchota

małogłowie

niedorozwój fizyczny

-cytomegalia

małogłowie,

upośledzenie umysłowe,

padaczka, problemy narządowe),

20

2. embriopatie pasożytnicze,

np. toksoplazmoza, postać mózgowa i ogólna (drgawki, niedokrwistość, wzrost liczby
komórek w płynie mózgowo – rdzeniowym, żółtaczka, wodogłowie, padaczka,
porażenie kończynowe, niedowidzenie, ślepota)

3. embriopatia bilirubinowa – konflikt serologiczny, może się rozwinąć w chorobę

hemolityczną - niszczenie czerwonych krwinek w organizmie dziecka (upośledzenie
umysłowe, pobudliwość, chwiejność emocjonalna, uszkodzenie jąder podstawy
mózgu)

4. embriopatie aktyniczne – spowodowane naświetlaniem płodu promieniowaniem lub

promieniami UV

5. embriopatie toksyczne:

narkotyki, alkohol, związki metali ciężkich
złe odżywianie w okresie ciąży, zaburzenia krążenia krwi (również utrudnia
odżywianie płodu), dystrofia płodowa (mała waga noworodka, od 1500 do 2500 g lub
mniej, ale dziecko nie jest wcześniakiem; dzieci bardziej ruchliwe, możliwe
zaburzenia CUN),
płodowy zespół alkoholowy
przeżywanie negatywnych stanów emocjonalnych przez matkę



uszkodzenia mechaniczne, urazy powstałe podczas porodu
niedotlenienie w czasie porodu

6. przedwczesny poród

Fetopatiegdy przychodzi od 4 m-ca zycia
Cytomegalia- choroba wirusowa,zakaźna.
Dzieci zarażone wykazują cechy:
-zapalenie siatkówki, nawet ślepota
- upośledzienie unysłowe
- padaczka
- powiększenie wątroby, śledziony
-żółtaczka jądek podkorowych mózgu

Grypa przebyta przez matke we wczesnych okresach ciąży powoduje wady rozwojowe.

CHOROBY BAKTERYJNE embriopatie

21

Kiła wrodzona:
-dziecko nie reaguje na otoczenie,
- nieprawidłowe cechy w sferze fizycznej
-słaba reakcja na światło
- często upośledzenie umysłowe

W skuter zakażenia bakteriami:
Toksoplazmoza wrodzona 2 postaci:

1. mózgowa:

-wzrost poziomu białka
-drgawki
- zapalenie siatkówki oka
-zwapnienia środczaszkowe

2. uogólniona
- rozszczepie podniebienia
- powiększenie wątroby, węzłów chłonnych,
- żółtaczka
-zapalenie płuc
- padaczka
- ślepota

Inne przykłady embriopati

Embriopatia biluribinowa:
- w skutek konfliktu stereologicznego
- w organizmie matki wytwarzane są przeciwciała
-następstwa: upośledzenie umysłowe, głuchota, dysf. Motoryczne chwiejność emocjonalna.


Toksoplazmoza wrodzona (pierwotniaki w obrębie tkani nerwowej)
2 postacie: mózgowa, uogólniona
-objawy: zapalenie siatkówki oka, drgawki, niedokrwistość, wzrost poziomu białka,
-mozgowa-zwapnienia srodczaszkowa, wodogłowie
-uogólniona- roszczep podnniebienia, powieskzenie watroby i wezłow chlonnych, zoltaczka,
zapalenie pluc, padaczka, porazenie kurczowe, znaczne niedowidzenia, slepota.
-rozpoznanie: wykrycie pasozyta w plynie mozgowa rdzeniowym,


Inne przykłady embriopati:

Embriopatia bilirubinowa:
-wskutek konfliktu serologicznego między organizmem matki a płodem, niezgodnosc
czynników
–

w pozniejszych fazach …

–

w organizmie matki wytwarzane są przeciwciala ale one niszcza krwinki czerwone

dziecka,niezbedne dla roznoszenia tlenu i substanicji odzywczych po organizmie (może dojsc

22

do zoltaczki)
–

nastepstwa: uposledzenie umysłowe, gluchota, dysfunckje motoryczne, chwiejnosc

emocjonalna
–

pierwsze dziecko w takiej sytuacji jest zazwyczaj zdrowe ale natepne już nie!!!!!

–

uszkodzenie jadre podst. mozgu przez bilirubine przy duzym rozpadzie czerwonych

krwinek , stosunje się tez immoglobuline

Endokrynopatia:
–

zaburzenie które powstaje na wskutek braku np. jodu w organizmie lub kwestia

niedoczynnosci tarczyc
–

niedoczynnosc dzielimy na : wrodzona, brak, nieprawidlowosc

metabolizmu(tyroksyna)
–

niedoczynnosc tarczycy może prowadzic do: kretynizmu

–

spowolnienia tempa psychoruchowego, obnizenie aktywnosci, spowolnienia prac

myslowych , obnizenie nastroju,
–

wczesne wykrycie może regulowac niedobor

–

ten rodzej endokrynopati – choroby somatyczne

Embropatie:
–

aktwyczne, spowodowanie prowieniowaniemX, ultra fioletowe UF, substancjami

radioaktywnymi, promieniowaniem jadrowym,
–

należy unikac kontaktu z tego typu zagrozeniem (gdy kobieta nie wie gdy jest w ciazy)

Embrioptaie toksyczne
–

zatrucie plodu czynnikami chemicznymi, dzialajacymi na organizm matki podczas

ciazy: leki srodki nasenne, sr, uspokajajac, znieczulajace, alkohol, narkotyki, nikotyna
–

mogą mieć miejsce gdy matka lub ojciec pracuja tam gdzie maja stycznosc z sub.

Chemicznymi np. siarczan miedzi, pestycydy,
–

Embriopatie na wskutek złego odzywiania:
–

niedozywienie plodu- przez niedozywienie matki,

Embriopatia która jest skutkiem nieprawidlowym krazeniem krwi:
–

matczyny, płodowy( może być niedozywienie plodu, może dojsc dystrofi macicznej),

łozyskowy obszar,
Dystrofia płodowa - nieadekwatna masa ciala < 1500 bardzo zanizona waga 1500do 2tys
zanizona ale nie jest zle (prawidlowa 2500)
Noworodki dystroficzne maja charakterystyczne cechy:
–

bardziej ruchliwe niż zdrowe,

–

uszkodzenie OUN

–

nieprawidlowy rozwój psychiczny, może być wskutek nikotynizmu matki, niedobrego

odzywiania, nieprawidlowego krązenia.
–

Naduzwanie alkoholu – plodowy zespol alkoholowy

–

mogą wywowłac znaczne i dlugotrwaly skurcz macicy i wydalanie adrenaliny –

wpływa to na płod i może powodowac poronienie.

Czyniki patogenne dzialajace podczas porodu:
–

urazy czaszki ( dlugi porod, nieumiejetne zastosowanie kleszczy, nagly porod)

–

niedotlenienie w czasie porodu – dziecko nie wydaje pierwszego oddechu, sine, może

powodowac martwice,
–

przedwczesny porod( wcześniactwo, i mlody wczesniak 32-36tydzien, przed 32

bardzo mlody wczesniak).

23

Po urodzeniu dziecka:
–

uszkodzenie czaszki ( ruchliwe, szybkie, eksplorujące otoczenie dziecka,) postac:

urazy otrwarte (powoduje zniszczenie tk. Nerwoej)
–

urazy zamkniete(pekniecie naczyn krwionosnych, utrata przytom,nosci{dluzej niż 1

godzina może zniszczyc tkanke mozgowa}
–

uraz-choroba pourazowa (czasem pewien okres czasem cale życie),

Objawy chorob pourazowych
–

mogą się z czasem zmieniac

–

uszkodzona tkanka mozgowa--> padaczka, --->objaw --->napad

padaczkowy(wyladowanie bioelektryczne)
–

czasem tez jest niepanowanie nad swoimi reakcjami – niekontrolowane bole brzucha,

niekontrolowane reakcje emocjonalne
CHOTOBY SOMATYCZNE
choroba ma wpływ na poczucie zagrożenia, lek przed przyszloscia, podejmowaniem rol
spolecznych np., padaczka – przeciwwskazania do prowadzenia samochodu
–

wpływa na sprawnosc np. wady serca,

–

stygmatyzuje np.otylosc, niskoroslosc,

–

wpkywa na poczucie wlasnej wartosci

–

poczucie osamotnienia

–

padaczka, niskoroslosc, otylosc z przezyciami negatywnymi, psychicznymi, powoduja

nakladanie się roznych symptomow wtornych,
–

mala wydolnosc fizyczna wiaze się z funkcjonowaniem psychicznym. Związek

mkiedzy wygladem, budowa fizyczna a cechami psychicznymi ( cechy temperamentu są inne)

SPOLECZNE PRZYCZYNY Zaburzenie

I. Środowisko rodzinne
–

brak ścisłego i trwałego kontaktu z matka

–

brak trwalej więzi z matka, która jest motywacja przyszłych kontaktów

emocjonalnych, poczucia bezpieczeństwa na przyszłość,
–

brak kontaktu z innymi osobami – deprywacja społeczna

–

skrajne zaniedbanie wychowawcze dziecka,

–

Bowly, Roberson- długa hospitalizacja, rozłąka z matka

–

choroba sieroca – długotrwała deprywacja emocjonalna

1. faza protestu -ostra rozpacz, dziecko domaga się matki

2. faza desperacji, umartwiania- dziecko nie protestuje ale przezywa niepokój, żal,

odsuwa się od innych,

3. zobojętnienia – nie reaguje

Skutki choroby sierocej:
–

opóźnienie umysłowe, fizyczne

–

okres między 6m.z a 3 r.z – okres krytyczny gdy rozłąka z matka – nieodwracalne

skutki
–

im dziecko starsze tym nie traktuje rozłąki jako porzucenia

Storowana metoda wychowawcza

24

Błędy wychowawcze:
1 stopień: małe nasilenie błędów wychowawczych
2 stopień: rodzaj błędu uniemożliwia adekwatne funkcjonowanie
3 stopień: rodzice tracą cały kontakt z dzieckiem, nieodziaływująca na dziecko albo czynią to
nieskutecznie

Rodzaje błędów wychowawczych:

1.

wychowanie liberalistyczne - nadmiernie pobłażliwe spełnianie wszystkich

zachcianek
2.

rygorystyczne – zbyt surowe, zbyt duże wymaganie co do wieku i możliwości, brak

swobody
3.

niekonsekwentne – brak jasnych zasad, wybiorcze wymagania, chaotyczność

wychowawcza, przypadkowe zasady nagradzania, brak współdziałania rodziców ze sobą
Są rodzic którzy potrafią wychować dziecko łatwe ale nie potrafią wychować dziecka
trudnego

II.

Szkoła

-przedszkole może być ale nie musi być terenem ujawniania się zaburzeni, które istniały
wcześniej lub pojawiają się wcześniej nie istniejąca
- zbyt trudny program edukacyjny
-osobowość nauczyciela
III.

Warunki materialne, sanitarne, życia

IV.

Rozwój umysłowy dziecka

V.

Niski poziom kulturalny i moralny rodziny

VI.

Niepełność, niespójność wew., rodziny, konfliktowość

VII.

czynniki losowe – wypadek, śmierć członka rodziny, brak rodzica-zaburzenie

bezpieczeństwa, problemy emocjonalne,

Spionek - przestępczość nieletnich, 65% był alkohol w rodzinie, liczba rodzeństwa, spoistość
rodziny,

Środowisko szkolne- 15-20% wymaga opieki psychologicznej,
-postawy nauczycielki
-wymagania edukacyjne i wychowawcze
-większe ryzyko u chłopców dzieci wiejskich--> w przystosowaniu się do nauki szkolnej
–

dzieci z wolniejszym tempem rozwoju

Początki nauki szkolonej bywa ze pojawia się – jąkanie, zaburzeni snu łaknienia,
–

przejście od nauczania początkowego do nauczania systematycznego I-III klasy

szkolnej
–

problemy związane z dojrzewanie,

–

nauka ponadpodstawowa,

Ryzyko złego przystosowania do szkoły jest niższe u dzieci:
–

z niższym IQ

–

wybitnie uzdolnionych

–

ADHD

–

nieprawidłowym rozwojem osobowościowym

–

fragmentarycznymi rozwojowymi deficytami,

25

–

z dysharmonia rozwoju somatycznego, niskorosłość, otyłość

–

niektóre choroby przewlekle- co ma związek z absencja szkolną,

MEDOTY DIAGNOSTYKI DZIECKA:

1.kliniczna:
-obserwacja
- wywiad
-rozmowa
-analiza wytworów
Pozwala postawić hipotezy do danego przypadku,

2. metody eksperymentalne i testy które pozwalają zweryfikować hipotezy

Obserwacja – dostarcza bogatego i cennego materiału klinicznego która pomaga
zweryfikować wyniki w testach
- może być metoda samodzielna
-może być prowadzona w środowiska naturalnym
-ważne jest spostrzeganie i interpretacja tego co dziecko ujawnia


Wywiad – dostarcza w sposób pośredni bogatego materiału ( szeroka ilość zmiennych)
- może być prowadzony z dzieckiem, rodzicami, opiekunami, szerszym środowiskiem dziecka

Wywiad kliniczno – ontogenetyczn- inf. o rozwoju dziecka, jego rozwój psychomotoryczny,
prowadzony z matka, pytania jak było z dzieckiem od początku

Wywiad+obserwacja-uzupelniaja się, obserwacja jest nieodłącznym elementem wywiadu,
obserwacja uczestnicząca,

Wywiad + Obserwacja – informacje o faktach, przeżyciach, o tym co dziecko i jak mówi

Rozmowa psychologiczna – często nie odróżniana od wywiadu
–

może mieć różny charakter np. swobodny,

–

wywiad dotyczy konkretnej sprawy, chcemy uzyskać konkretne inf. , wiele informacji

dotyczący rozwoju dziecka.

Analiza wytworów – np. Analiza prac pisemnych, plastycznych, rysunki,
–

stosuje się u dzieci z zaburzeniami mowy, słuchu, albo z którymi jest trudny kontakt

słowny
–

ocena wielu sfer rozwojowych ( koordynacja oko-ruch, osobowości, bogata czy uboga,

pojęcie człowieka, poznawanie lęków, obaw)

Metody kliniczne Lewicki:
–

aktualne funkcjonowaniem

–

dane o środowisku

–

informacje o historii rozwoju

–

jakie dziecko ma problemy

26

–

jakie są przyczyny zaburzeń

Eksperymenty:
–

są specyficzne do tego co chcemy zweryfikować (np. badanie lateralizacji)

Testy psychologiczne:
-pozwala badać czynności
-ustalenie zmiennych do norm rozwojowych np. testy IQ, na osobowość ( oszacowanie cech,
zmienne klinicznych, lęk, depresja,)
–

stosowanie istotnie do potrzeb, wieku, możliwości, zakres dostosowany aby nie

dotykały niezasadnych kwestii, niedostosowanych do wieku np., pytanie o przemoc, sex
–

u dzieci bardzo ważne są testy projekcyjne i dzieci je lubią

Metoda musi być dostosowana do:
- wieku
- poziomu rozwoju mowy
- przystosowania do otoczenie
- specyficznych właściwości dziecka np. uszkodzenie rąk
- uszkodzenia narządu zmysłu
- problemy jaki chcemy oceniać i rozwiązać
- zainteresowań dziecka


Schemat wywiadu diagnostycznego:
–

dotyczy rodziny dziecka

1. podst. dane o rodzinie – dane o rodzicach, wiek, wyksztalcenie, poziom kultury rodziców,
zawód, sytuacja materialna, mieszkaniowa,

1.

formalne aspekty rodziny: sytuacja rodzinna dziecka, czy wychowuje się w domu

dziecka, kto wychowuje formalnie i nie formalnie, stan rodziny pełna, niepełna,
zrekonstruowana, związek formalny nie formalny, czy dziecko ma poczucie bezpieczeństwa,
skład rodziny, kto mieszka z dzieckiem, kto ma największy wpływ na dziecko, z kim dziecko
się kontaktuje.

2.

nieformalne aspekty rodziny : atmosfera, więzi, spójność, poczucie wspólnoty,

identyfikacja, ideały rodziców, układ stosownych relacji między rodzicami, taka role pełni
matka, skrupulatna, lekowa, agresywna, ojciec egoista

3.

charakterystyka oddziaływania rodzinnego

5. na co rodzina jest nastawiona: jakie potrzeby głównie zaspakajaja,




pytania o ciaze, jej przebieg, porod, wczesny rozwój dziecka

27

Zaburzenia wieku:

– poniemowlecego
– przedszkolnego
– wczesnoszkolnego

dla prawidlowego zachowania potrzeba prawidlowego funkcjonowania prosesu:
poznawczego, orientacyjnego, wykonawczego, emocjonalnego

Procesy wykonawcze:
prawidłowy rozwój kinestetyczno- ruchowy (cz. korowa mozgowia)
część ruchowa i czuciowa- obie ze soba wspolpracuja, są podlozem dzialania.
Uszkodzenie CUN- zaburzenia rozwoju ruchowego
wada narzadu ruchowego- druga przyczyna zaburzenia rozwoju ruchowego.

Wiek przedszkolny- zaburzenia:

– niezrecznosc ruchowa calego ciala, manualna

ogolna: opoznienie w rozwoju niemowlecym i poniemowlecym

– mala aktywnosc ruchowa
– mala wycwiczalnosc w zakresie duzych ruchow
– brak koordynacji z udzialem roznych mieśni
– problemy z czynnosciami codziennymi
– niezdarnosc w zabawach ruchowych
– unikanie zabaw ruchowych
– brak precyzji ruchu
– niezrecznosc ogolna

niezrecznosc ogolna- fragmen............ ruchowego charakter:
–

wspolruchy

–

brak precyzji

–

wzmozone napiecie miesniowe

–

dziecko pozno skacze???

–

niedorownuja w zrecznosciach innym dzieciom

–

nie potrafia panowac nad ruchami

–

malo plynne ruchy

Niezrecznosc manualna- fragmentaryczne opoznienie rozwoju ruchowego w zakresie ruchow
drobnych
–

zaburzenie oko- ruch

–

niski poziom graficzny rysunkow

–

zaburzenie koordynacji obu rak

–

zaburzenie szybkosci ruchow

Objawy:
–

opoznienie w rozwoju prakcji??? (trudnosc w poslugiwaniu się przedmiotami

codziennego uzytku)
–

mala wycwiczalnosc ruchow drobnych

–

brak koordynacji ruchow przedramienia

–

niedostosowanie szybkosci do zadania

–

zniechecanie się przy zabawach konstrukcyjnych, bo ruchy są malo precyzyjne

–

zaburzenia koordynacji ruchowej i wzrokowo- ruchowej

–

opoznienie samoobslugi, ale nie lubia gdy rodzice je wykonuja

–

rysunki- niski poziom graficzny

28

–

często niszcza zabawki

–

maloplynne ruchy

–

malo falistych linii

–

lamanie kredek

–

szybkosc sprawia ze niski poziom wyniku

testy i eksperymenty:
–

kraskowanie stambak- wskaznik sprawnosci ruchowej dziecka.

Zaburzenia mowy u dziecka:
–

jakanie

–

dyslalia

–

opoznienie rozwoju mowy

JAKANIE:
–

najczesciej spotykany zespol objawow

objawy kloniczne- wielokrotne powtarzenie tej samej spolgloski, sylaby
objawy toniczne- wzmozone napiecie emocjonalne i miesniowe z jednoczesnym
zatrzymaniem odpowiedzi

3 stadia:
–

dominacja kloniczna

toniczna

wspolruchy

–

najczesciej jakanie zaczyna się w wieku przedszkolnym

–

duza zmiennosc manifestacji objawow (np. zaleza os sytuacji)

Patofizjologiczny mech jakania w ukladach:
–

ruchowy ukad artykulacyjny (wymowa)

–

uklad fonacyjny (struny glosowe)

–

uklad oddechowy

–

zaburzenia oddychania

–

wzmozone napiecie miesni

–

nieprawidlowa koordynacja

Objawy:
–

skurcze kloniczne- powtarzenie tej samej sylaby

–

toniczne- skurcze przy gloskach zwartch (t, d)

–

trudnosc przy spolgloskach „sz”, „dz”

przyczyny:
–

nerwice

–

dziecko chce więcej powiedziec ale wymowa nie nadaża za tempem myslowym

–

jakanie rozwojowe

–

przezycia traumatyczne

–

urazy psychiczne/ fizyczne

–

nowa, trudna sytuacja zyciowa np. przedszkole

–

dodatkowe stresy

29

DYSLALIA- wada wymowy

przyczyny:
–

nieodpowiednia funkcja i budowa aparatu artykulacyjnego

–

niedostateczne roznicowanie sluchowe

(stereotypy sluchowe np. rodzice zle wymawiaja)
–

zaburzenia nerwicowe na skutek karania dziecka bo zle wymawia

w zaleznosci od przyczyn są 2 typy dyslalii:
–

artykulacyjna (część obwodowa i osrodkowa)

–

sluchowa

w zaleznosci od objawow:
–

reranie „r” nieprawidlowa wymowa

–

szeplenienie

–

seplenienie

z uwagi na wielkosc objawow (ile glosek jest zle wymawianych)
–

jednoraka

–

wieloraka

Asik &Nati ;D