Prof. Jacek Wachowiak - ŻYWIENIE NIEMOWLĄT I MAŁYCH DZIECI

Shakem - 1

RODZAJE SPOSOBÓW ŻYWIENIA NIEMOWLĄT I MAŁYCH
DZIECI
• Karmienie naturalne, tj. karmienie piersią (fizjologiczny sposób żywienia
niemowląt!);
• Karmienie sztuczne, tj. karmienie za pomocą mieszanek mlecznych
opartych na mleku krowim;

SKŁAD MLEKA KOBIECEGO
• 70% białka mleka kobiecego stanowi serwatka a tylko 30% kazeina (w
mleku krowim odpowiednio 18% i 82%);
• Podstawowymi składnikami białek serwatki sąalfa-laktoglobulina,
laktoferyna, lizozym i slgA;
• Tłuszcze stanowią ok. 50% wartości energetycznej, a wśród nich kwas
arachidonowy, pochodne kwasu linolowego, alfa-linolowego, które nie
występują w mleku krowim, a są związane z układem nerwowym i
siatkówką oka;
• Witaminy, sole mineralne, pierwiastki śladowe, których zawartość i
biodostępność są korzystniejsze niż w mleku krowim;

ZNACZENIE ODPOWIEDNIEGO ŻYWIENIA DZIECI
• Zaspokojenie zapotrzebowania na wszystkie składniki odżywcze;
• Zapewnienie harmonijnego rozwoju psychomotorycznego;
• Jeden z najważniejszych elementów profilaktyki chorób cywilizacyjnych;

ZALETY ŻYWIENIA NATURALNEGO
• Optymalny skład pokarmu;
• Gwarantuje prawidłowy fizyczny;
• Właściwości przeciwbakteryjne;
• Wzmacnia więź emocjonalną matki z dzieckiem;
• Gwarantuje lepszy rozwój psychomotoryczny, w tym lepszy rozwój
funkcji poznawczych;
• Zmniejsza ryzyko rozwoju raka sutka i jajników u matki;

CZYNNIKI REGULUJĄCE LAKTACJĘ
• Pomiędzy 3 a 6 miesiącem ciąży pod wpływem laktogenu łożyskowego
dochodzi do stymulacji laktacji;
• Po porodzie odruch wypływu mleka uruchamiany jest przez ssanie piersi
(karmienie na żądanie !);
• Ośrodkowy układ nerwowy - czynniki emocjonalne mogą doprowadzić
do zahamowania laktacji;

POCZĄTEK LAKTACJI I KARMIENIA NATURALNEGO
• Mleko pojawia się, gdy zbliża się termin porodu;
• Pierwsze przystawienie noworodka do piersi -1-2 godziny po porodzie
(noworodek posiada wrodzoną umiejętność ssania);

PRZEBIEG ŻYWIENIA NATURALNEGO I ZALECENIA CO DO
CZASU JEGO PROWADZENIA
• Karmienie wyłącznie mlekiem mamy przez pierwsze 4 miesięcy życia;
• Wprowadzenie pokarmów uzupełniających na początku 5 miesiąca
życia;
• Kontynuacja do końca 1 roku życia;

Nie ma potrzeby dodatkowej podaży wody, roztworu glukozy i
herbatek u zdrowych niemowląt karmionych naturalnie

CZAS TRAWIENIA MLEKA KOBIECEGO
• Czas trawienia mleka kobiecego wynosi ok. 1.5 godz. - stąd
konieczność częstego karmienia, zwłaszcza noworodków i młodych
niemowląt (karmienie na żądanie I);
• Czas trawienia w przypadku karmienia sztucznego wynosi aż 4 godziny;

TECHNIKA KARMIENIA NATURALNEGO
• Karmić w pozycji uniesionej i pozostawić niemowlę w tej pozycji przez
15-30 minut po posiłku;
• Jeśli konieczne jest odciąganie pokarmu:
- mleko kobiece zachowuje świeżość przez 10-12 godzin w temperaturze
pokojowej;

- 48 godzin w lodówce w szczelnie zamkniętym pojemniku;
- 7 dni zamrożone w temp. - 10 stop. C;
- 6 miesięcy zamrożone w temp. -18 stop. C;
- przed podaniem podgrzać, nie gotować;

PRZECIWSKAZANIA DO KARMIENIA NATURALNEGO
• Ze strony dziecka:
- galaktozemia
- fenyloketonuria
- tyrozynemia
• Ze strony matki:
- zakażenie HIV
- aktywny proces gruźliczy
- leczenie cytostatykami, litem, bromokryptyną, ergotaminą lub izotopami
- narkomania

WPROWADZANIA POSIŁKÓW BEZMLECZNYCH U
NIEMOWLĘCIA KARMIONEGO NATURALNIE
• Od 5 miesiąca życia;
• Kolejność jak u niemowląt karmionych sztucznie;
• 5 miesiąc życia:
- soki owocowe/warzywne;
- papka jarzynowa;
- mąka ze zbóż bezglutenowych;
• 7 miesiąc życia:
- mięso;
- żółtko;
• 9 miesiąc życia:
- całe jajo;
• 10 miesiąc życia:
- twarożek;
• 11-12 miesiąc życia:
- mąki ze zbóż zawierających gluten;
• 13-18 miesiąc życia:
- lekkostrawna dieta osób dorosłych;

ZALECENIA ŻYWIENIOWE DLA KOBIET KARMIĄCYCH
PIERSIĄ
• Zwiększenie wartości energetycznej posiłków o ok. 500 kcal;
• Zwiększenie spożycia białka (60% zwierzęcego i 40% roślinnego);
• Unikanie mocnej kawy, herbaty, owoców i soków cytrusowych,
nadmiaru mleka;
• Nie przyjmowanie żadnych lekarstw bez porozumienia z lekarzem;
• Unikanie warzyw kapustnych i strączkowych oraz ostrych i mocno
pachnących przypraw,
• Wyeliminowanie alkoholu, papierosów, diety odchudzającej lub
wegetariańskiej;

MIESZANKI MLECZNE
• Oparte są na mleku krowim;
• Skład zmodyfikowany tak, aby zapewnić optymalną podaż substancji
odżywczych;
• Dwa rodzaje mleka modyfikowanego:
- mleko początkowe, zalecane do stosowania do 5 miesiąca życia;
- mleko następne - od 5 miesiąca życia;
{Dyrektywa UE 91/32/EEC określa ich wartość energetyczną, zawartość
oraz rodzaj białka, tj. serwatki i kazeiny, tłuszczów, węglowodanów,
witamin i składników mineralnych);

ZAKOŃCZENIE KARMIENIA NATURALNEGO
• Stopniowo, nie z dnia na dzień;
• Stopniowe zmniejszanie porcji karmień w porze obiadowej, w porze
drugiego śniadania i podwieczorku, na koniec w porze karmienia
porannego I wieczornego;
• W odpowiednim momencie (pora roku, zdrowe dziecko);
• Obdarzać dziecko jeszcze większą czułością niż zwykle;
• W razie nadprodukcji pokarmu należy odciągać go w porach uprzednich
karmień, jednak nigdy do końca.

Prof. Jacek Wachowiak - ŻYWIENIE NIEMOWLĄT I MAŁYCH DZIECI

Shakem - 2

WSKAZANIA DO KARMIENIA SZTUCZNEGO
• Jeśli matka nie chce lub nie może karmić piersią;
• Matka zarażona jest wirusami przedostającymi się do mleka kobiecego
(HIV, CMV, HSV);
• U niemowlęcia rozpoznano chorobę metaboliczną;
• Niemowie nie przybiera, pomimo karmienia naturalnego;

FIZJOLOGICZNY SPADEK MASY CIAŁA NOWORODKA
• 10-15% masy urodzeniowej;
• Pierwsze 3 doby życia;
• Wyrównanie urodzeniowej masy ciała w 10 dobie życia;

OCENA EFEKTYWNOŚCI KARMIENIA NATURALNEGO
• Samopoczucie dziecka (spokojne, pogodne);
• Najbardziej obiektywny sposób - pomiary przyrostu masy ciała
niemowlęcia w odstępach miesięcznych:

I półrocze; 15-30 g/dobę; 150-200 g/tydzień; 600-1000 g/miesiąc, tj.
niemowlę podwaja wagę urodzeniową w 5 miesiącu;

Uwaga I Przyrosty masy ciała poniżej 500 g/miesiąc wymagają
analizy techniki i liczby karmień, oceny stanu zdrowia
niemowlęcia i matki, oceny diety matki; Należy również rozważyć
wcześniejsze dokarmianie.

II półrocze; ok. 500 g/miesiąc, tj. niemowlę potraja wagę urodzeniową w
12 miesiącu;

- drugi rok życia; ok. 2 kg;

• Przyrosty długości ciała; - ok. 25 cm w 1 r.ż. i ok. 12 cm w 2 r.ż.;