Rola edukacyjna pielęgniarki w propagowaniu prawidłowego żywienia dzieci do pierwszego roku życia

Żywienie dziecka

Dziecko w wieku 1 – 3 lata:



przybywa na wadze średnio 2 – 3 kg/rok,



wzrasta o około 10 cm

rok



Zapotrzebowanie energetyczne wynosi 90

kcal

kg;

2-3% energii z pożywienia organizm

dziecka zużywa na potrzeby wzrostu,

50% energii wykorzystywane jest na

potrzeby rosnącej aktywności fizycznej.

Żywienie dziecka



Zapotrzebowanie kaloryczne

masa ciała kg

x współczynnik

zapotrzebowania kalorycznego

1 mż

130

2 - 3 mż

120

II kwartał

115

III kwartał

110

IV kwartał

105

• W pierwszych 10 dniach życia zapotrzebowanie wylicza się

według objętości pokarmu,

gdyż pojemność żołądka jest jeszcze

niewielka

W pierwszej dobie życia podaje się 10 ml.

Zapotrzebowanie na energię i składniki

odżywcze dzieci do 1 roku życia

Pierwszy rok życia dziecka to czas:

Pierwszy rok życia dziecka to czas:


bardzo szybkiego tempa wzrostu masy ciała:

6 m-c życia niemowlę podwaja swoją masę

urodzeniową

11-12 m-c życia niemowlę potraja swoją masę

urodzeniową.



rozwój aktywności ruchowej dziecka

zahamowanie wzrostu,

obniżenie odporności

ogólnej,

zaburzenie rozwoju

fizycznego i

umysłowego.

i w przyszłości do

powstania chorób

metabolicznych

Niedobór składników pokarmowych

powoduje

Nadmiar energii

prowadzi do otyłości

Dopiero między 2 a 3 rokiem życia dziecka przewód

pokarmowy osiąga czynnościową i funkcjonalną

dojrzałość.

Fizjologia przewodu pokarmowego

noworodka i niemowlęcia

Rozwój funkcji układu pokarmowego decyduje o

prowadzeniu odpowiedniego żywienia dojelitowego

dla zapewnienia wzrastania i rozwoju organizmu

niemowlęcia:

czynność motoryczna,

zdolność ssania,

zdolność połykania,

zdolność przyjmowania pokarmów stałych,

zdolność opróżniania żołądka oraz „mieszania” treści

pokarmowej,

zdolność wydalania przez jelita,

dojrzałość trawienno-absorpcyjna zależna od

czynności trzustki, wątroby i jelit.

Karmienie naturalne

, czyli karmienie piersią oznacza

karmienie wyłącznie mlekiem kobiecym przez okres

pierwszych sześciu miesięcy życia, z wprowadzaniem

pokarmów uzupełniających po rozpoczęciu siódmego

miesiąca życia i z kontynuacją karmienia mlekiem

kobiecym do końca 1 roku życia.

Mleko matki jest jedynym swoistym gatunkowo

pokarmem dla noworodka i niemowlęcia, najlepiej

odpowiadającym zapotrzebowaniu młodego

organizmu na składniki odżywcze od momentu

urodzenia dziecka do czasu zakończenia laktacji.

Skład mleka ludzkiego różni się znacznie od

mleka krowiego, na którym opierają się

mieszanki sztuczne.

Żadne mieszanki modyfikowane i mleka zwierzęce

nie zastąpią mleka kobiecego.

Porównanie składu siary, dojrzałego mleka kobiecego i mleka

krowiego

(średnia zawartość w 100 ml)

Białko

(g)

Tłuszcze

(g)

Węglowodan

y (g)

Sole

mineraln

e (g)

Kcal

(kJ,)

Siara

2,7

1,9

5,3

0,33

(226)

Mleko

dojrzałe

0,9

4,0

6,8

0,21

(292)

Mleko

krowie

3,3

3,5

4,8

0,72

(276)

Żywienie dziecka

Karmienie naturalne dziecka

Zalety pokarmu matki:



zawiera swoiste gatunkowo, niealergizujące białko;



jest w stanie pokryć zapotrzebowanie kaloryczne

dziecka do 2 rż.

Optymalnie dziecko karmi się wyłącznie piersią do 6

mż, stopniowo zastępując pokarm naturalny

sztucznym do 10 - 12 mż



Białka

mleka kobiecego - zawiera głównie

laktoglobuliny, natomiast ma mało kazeiny.



Tłuszcze

mleka kobiecego zawierają głównie wolne

kwasy tłuszczowe.

Żywienie dziecka

Karmienie naturalne

Właściwości immunologiczne.



przeciwciała IgA

, specyficzne

przeciwciała IgG



leukocyty

, np. limfocyty i makrofagi.



czynniki odporności nieswoistej

, np. lizozym i

interferon.



laktoferyna



W mleku matki obecny jest

czynnik bifidogenny

Witaminy

- w mleku kobiet więcej jest witamin A

i C oraz aktywnej wit. D.

Żywienie dziecka

Karmienie naturalne dziecka



Węglowodany mleka kobiecego to głównie

laktoza,



Elektrolity:

pokarm kobiecy pokrywa w pełni

zapotrzebowanie na Fe, Ca [optymalna

proporcja jonów Ca do jonów PO4 (2:1)

umożliwia pełne wykorzystanie wapnia]



Na w mleku kobiecym jest 3 x mniej, a K 4 x

mniej niż w mleku krowim

Korzyści wynikające z naturalnego

sposobu żywienia

rozwija silną więź emocjonalną między matką i

niemowlęciem,

stymuluje rozwój odporności dziecka,

chroni przed infekcjami,

zapewnia dziecku właściwy pod względem ilościowym

i jakościowym pokarm,

gwarantuje najbardziej ekonomiczny sposób żywienia

niemowląt.

Ponadto u matki zmniejsza ryzyko nowotworu jajnika i

raka piersi oraz zmniejsza ryzyko złamań szyjki kości

udowej u kobiet przed 65 rokiem życia.

Przeciwwskazania do karmienia

naturalnego

stro

Przeciwwskazania

Bezwzględne

fenyloketonuria

galaktozemia

choroba syropu

lonowego

wrodzona nietolerancja

laktozy

Względne

ciężki stan dziecka

wynikający:

ze znacznej niedojrzałości

choroby infekcyjnej

(pokarm można odciągnąć i

podać

przez sondę)

wady rozwojowe (rozszczep

wargi

lub

podniebienia)

- zakażenie wirusem HIV

- czynna gruźlica

- ciężkie wyniszczające

choroby np. serca, nerek,

choroby nowotworowe

- upośledzenie umysłowe

ciężkie nerwice i psychozy

poporodowe

- zły stan odżywienia;

- używki (alkohol,

narkotyki)

- stosowanie niektórych

leków:

chemioterapeutyków,

leków onkologicznych

(przez

okres wydalania leków w

mleku)

Procesy modyfikacji obejmują każdy ze składników

mleka krowiego, dzięki czemu:



obniża się ilość białka całkowitego, a w mlekach

początkowych zwiększa się też proporcje białek

serwatkowych do kazeiny w stosunku 60:40 (w mleku

krowim stosunek ten wynosi 20:80),



zwiększa się ilość laktozy,



zmienia się ilość i jakość tłuszczy przez dodanie

olejów roślinnych będących źródłem kwasów

tłuszczowych nienasyconych,



zmniejsza się ilość składników mineralnych, ale

uzupełnia jod i żelazo,



zwiększa się ilość witamin.

Mleko modyfikowane dla zdrowych niemowląt

jest podzielone na dwie podstawowe kategorie, tj.:



mleko początkowe

, adaptowane

„1”

- dla

noworodków z prawidłową masą ciała i niemowląt

do 6 miesiąca życia,



mleko następne

„2”

- dla niemowląt 6-12 miesiąc

życia.

Mieszanki modyfikowane dla niemowląt

urodzonych przedwcześnie

lub z

małą masą

urodzeniową

, zawierają więcej:



białka,



witamin (np. kwasu foliowego, witaminy D, A, E, C

i witamin grupy B),



minerałów (Fe, Zn, Mg, P, Ca).

Ponadto zawierają polimery glukozy i wzbogacone są

długołańcuchowymi wielonienasyconymi kwasami

tłuszczowymi.

Posiłki uzupełniające w diecie

niemowlęcia

Gdy niemowlę ukończy 4-6 miesiąc życia wyłączne

karmienie piersią, czy też mlekiem modyfikowanym

już nie zaspakaja jego potrzeb żywieniowych i

konieczne jest wprowadzenie posiłków o większej

gęstości odżywczej.

Dieta rocznego dziecka powinna zawierać

pełnowartościowe produkty spożywcze z różnych

grup w ilościach

i proporcjach odpowiadających zapotrzebowaniom

rosnącego organizmu.

Wiek

(miesią

ce)

Rodzaj pożywienia/Żywność uzupełniająca

1-6

Karmieni

e piersią

(na

żądanie)

Posiłki dodatkowe – w 5-6 miesiącu

zupa z dodatkiem kaszy manny lub kleiku zbożowego

(2-3 g na 100ml), 1 x dziennie

7-9

Karmieni

e piersią

(na

żądanie)

zupa jarzynowa z gotowanym mięsem lub rybą

(bez

wywaru) z kleikiem zbożowym glutenowym i z

½ żółtka co

drugi dzień

- kaszka/kleik zbożowy bezglutenowy lub glutenowy

sok owocowy

(przecierowy) / przecier owocowy (nie więcej

niż 150 g)

Karmieni

e piersią

(na

żądanie)

- obiad z 2 dań: zupa jarzynowa z kaszką glutenową +

jarzynka z gotowanym mięsem z

½ żółtka codziennie

- kaszki/kleiki glutenowe i bezglutenowe, niewielkie ilości

pieczywa,

- przecier lub sok owocowy (nie więcej niż 150 g)

11-

Karmieni

e piersią

(na

żądanie)

- obiad z 2 dań: zupa jarzynowa z kaszką glutenową +

jarzynka z gotowanym mięsem, ewentualnie z

ziemniakiem lub ryżem

całe jajko 3-4 razy w tygodniu

- produkty zbożowe (kaszki/kleiki glutenowe i bezglutenowe,

pieczywo, biszkopty, sucharki) łączone z produktami

mlecznymi (np. mleko modyfikowane, twarożek, jogurt

kefir)

- sok owocowy (nie więcej niż 150 g)

Model żywienia niemowląt karmionych piersią

Schemat żywienia niemowląt

NIE

karmionych piersią

Wiek

(miesiąc

Liczba

posiłków/

objętoś

porcji

Rodzaj posiłku

90 – 110

mleko początkowe

x 110–130

150

mleko początkowe

180 ml

- 4 x mleko początkowe

- 1 x

zupa –

przecier jarzynowy

- skrobane jabłko lub sok (przecierowy) – 50-100 g

180 ml

4 x mleko początkowe

1 x zupa jarzynowa z dodatkiem kleiku

glutenowego

(2-3 g kleiku na 100 ml + 10 g gotowanego mięsa

- sok owocowy (przecierowy) – nie więcej niż 150 g

- 1 x 180 ml –

mleko następne

z dodatkiem kaszki

glutenowej (2-3 g na 100 ml)

- 2 x 180 ml - mleko następne z dodatkiem kleiku (2-3 g

na 100 ml)

1 x 200 ml zupa jarzynowa z mięsem codziennie (10g)

½ żółtka co drugi dzień

1 x 150 g kaszka na mleku następnym lub deser

mleczno-owocowy

- przecier owocowy lub sok – nie więcej niż 150 g

Wiek

(miesiąc

iczba

posiłków/

Objętość

porcji

Rodzaj posiłku

5 x

180 –

200ml

- 1 x– mleko następne z kaszką glutenową

- 2 x mleko następne z bezglutenowym kleikiem

- 1 x zupa jarzynowa

z ½ żółtka co drugi dzień lub /i

gotowanym mięsem

- 1 x kaszka na mleku następnym / deser mleczno-

owocowy

- przecier owocowy / sok

5 x

200 ml

- 3 x mleko następne z kaszką glutenową lub

bezglutenową

1 x zupa jarzynowa z dodatkiem ½ żółtka i z gotowanym

mięsem lub rybą (1-2x w tyg.)

1 x owoce lub sok +

biszkopt

4-5 x

220 ml

- 3 x mleczny posiłek z produktami zbożowymi (pieczywo

biszkopty, sucharki)

- 1 x zupa jarzynowa z kaszą glutenową

- 1 x obiad: jarzynka z gotowanym mięsem i ½ żółtka,

z dodatkiem ziemniaka lub ryżu

- przecier owocowy / sok

11-

4-5 x

- posiłki jak w 10 miesiącu

- zmiana: wprowadzić

całe jajko 3-4 razy w tygodniu

;

twarożek, kefir, jogurt kilka razy w tygodniu

Zasady uk

adania jad

ospisu

I śniadanie

mleczn

, albo ciepły napój mleczny (kawa zbożowa, kakao,

bawarka). Podać pieczywo z masłem, wędliną, serem lub jajkiem, najlepiej w

postaci past z dodatkiem zieleniny, twarożku.

Zalecany jest dodatek warzyw lub owoców.

II śniadanie

powinno nieco łagodzić uczucie głodu przed obiadem, ale nie

powinno być zbyt sycące.

Podać małą kromkę chleba z dodatkiem produktów białkowych (serka,

wędliny)lub warzywnych a do picia soki

jogurt owocowy .

Obiad

Zupa + drugie danie i lekki deser.

Zupy gotujemy na wywarach jarskich. Zupy można zabielać mlekiem,

śmietanką i ewentualnie zagęszczać .

Drugie danie powinno zawierać warzywa, produkt białkowy (mięso, jajko, ser)

oraz węglowodanowy (ryż, ziemniaki, kluski, kasza).

Na deser -kompot lub porcja świeżych owoców.

Żywienie dziecka



Do końca pierwszego kwartału życia dzieci

NIE powinny

otrzymywać pokarmów zawierających

gluten

oraz potraw

gotowych.



Do końca pierwszego roku życia dzieci

NIE podaje

się również

dzieciom

owoców cytrusowych



Żółtko należy wprowadzać ostrożnie.

Zasady uk

adania jad

ospisu

Podwieczorek

powinien być małym posiłkiem słodkim.

Można podać porcję ciasta, lub koktajl mleczny,

mus owocowy, galaretkę, owoce lub przetwory owocowe.

Kolacja

powinna być posiłkiem gotowanym

gotowane warzywa i produkty warzywno-mięsne,

ale też pieczywo i napoje z dodatkiem mleka.

Document Outline