Zaliczane są do chorób cywilizacyjnych
Stanowią obok chorób nowotworowych, najczęstszą grupę
chorób powodujących zachorowalność i zgony w polskim
społeczeństwie
Zachorowalność najczęściej dotyczy mężczyzn pomiędzy
40-50 rokiem życia
przewlekła choroba, polegająca na zmianach
zwyrodnieniowo-wytwórczych w błonie
wewnętrznej i środkowej tętnic, głównie w
aorcie, tętnicach wieńcowych i mózgowych,
rzadziej w tętnicach kończyn. Miażdżyca jest
najczęstszą przyczyną stwardnienia tętnic
(łac.
arteriosclerosis
).
Ogniska
stłuszczenia błony
wewnętrznej tętnic
wieńcowych
Pęknięcie blaszki miażdżycowej i wytworzenie
mikrozakrzepu. Mikrozakrzep może ulegać
powiększeniu, wcieleniu do ściany tętnicy i
obrośnięciu przez śródbłonek lub
fibrynolizie.
W przypadku gdy skrzeplina zamknie światło
tętnicy wieńcowej dochodzi do zawału
Jest to choroba układu krążenia polegająca na
stałym lub okresowym podwyższeniu
ciśnienia tętniczego krwi powyżej wartości
prawidłowych tj.: 140/90 mmHg.
Trwałe podwyższenie
ciśnienia tętniczego w
wyniku rozregulowania
mechanizmów
homeostatycznych
.
90% - nadciśnienie pierwotne
(przyczyna nieokreślona)
10% - nadciśnienie wtórne
[choroby nerek (miąższowe,
naczyniowe), guz
chromochłonny, zespół
Cushinga, koarktacja aorty,
pierwotny aldosteronizm]
Kategorie nadciśnienia tętniczego PTNT 2003
< 120 / < 80 mmHg
optymalne
120-129 / 80-84
prawidłowe
130-139 / 85-89
wysokie prawidłowe
140-159 lub 90-99
stopień 1 (łagodne)
160-179 lub 100-109
stopień 2 (umiarkowane)
> 180 lub > 110
stopień 3 (ciężkie)
≥ 140 / < 90
izolowane skurczowe
•
ucisk w głowie, szum w uszach, bóle głowy,
•
zawroty głowy połączone często z szumem w uszach
lub mroczkami przed oczami,
•
zmęczenia zarówno fizyczne jak i psychiczne,
•
zaburzenia koncentracji uwagi,
•
zmniejszenie sprawności fizycznej,
•
nerwowość, rozdrażnienie,
•
zaburzenia snu – trudności z zasypianiem lub
przedwczesne budzenie się,
•
dolegliwości sercowe - uczucie kołatania serca, ucisk
lub brak tchu podczas wysiłku,
•
duszność – podczas wysiłku, towarzysząca silnym
przeżyciom.
Nadciśnienie tętnicze (6% zgonów)
Palenie tytoniu
Hipercholesterolemia
Niedożywienie
Niebezpieczny seks
Dieta uboga w warzywa i owoce
Otyłość
Mała aktywność fizyczna
Alkohol
Brak higieny
Skażenie środowiska…
pozostałe 5% przypadków nadciśnienia ma
określoną przyczynę wywołującą. Może to być
nadczynność tarczycy, choroby nerek,
hiperaldosteronizm, zwężenie tętnicy
nerkowej i wiele innych.
95% przypadków nadciśnienia ma
niewyjaśnioną przyczynę (nadciśnienie
pierwotne nazywane inaczej idiopatycznym).
Nadciśnienie tętnicze
Cholesterol ≥ 5,0 mmol/l
Triglicerydy ≥ 1,7 mmol/l
HDL < 1,0 (M), < 1,2 (K) mmol/l
Obwód pasa ≥ 102 (M), ≥ 88 (K) cm
Glikemia ≥ 6,1 mmol/l
Nadwaga (BMI 25-29,9 kg/m
2
)
Otyłość (BMI ≥ 30 kg/m
2
)
Palenie tytoniu
Udar mózgu
Choroba wieńcowa
Choroby naczyń
obwodowych kończyn
Ograniczenie spożycia soli (do 6 g/dobę)
Wyeliminowanie alkoholu
Regularna aktywność fizyczna
Odpowiednia podaż: kwasu foliowego,
potasu, wapnia i magnezu w diecie
Ograniczenie tłuszczów nasyconych w diecie
Zmniejszenie masy ciała
Spadek masy ciała o 10 kg:
Lipidy:
LDL o 15%,
TG o 30%,
HDL o 8%
RR:
RRs o 10 mm Hg,
RRr o 20 mm Hg
Cukrzyca:
glikemii na czczo o 50%
5-10%
m.c. =
o 30% lipidy w
adipocytach wewnątrzbrzusznych
Usunięcie objawów (bóle głowy, łatwe
męczenie się)
Niedopuszczenie do wystąpienia nadciśnienia
złośliwego
Opóźnienie wystąpienia przedwczesnej
miażdżycy
o 40% udarów mózgu
o 25% choroby wieńcowej
przerostu lewej komory serca
Opóźnienie wystąpienia mikroalbuminurii
Opóźnienie uszkodzenia nerek
Opóźnienie mikroaniopatii
•
Kontrola ciśnienia tętniczego - 2-3 razy w tygodniu.
Pomiary najlepiej wykonywać rano, w południe, wieczorem.
Warto założyć sobie zeszyt, w którym będziesz notował
wartości swojego ciśnienia - ułatwi to lekarzowi dobór
odpowiedniej dawki leków,
•
Co jakiś czas warto wybrać się do okulisty aby wykonać
badanie dna oka - nadciśnienie tętnicze powoduje zmiany
w siatkówce (tzw. retinopatia nadciśnieniowa),
•
Okresowo należy oznaczyć we krwi stężenie potasu, sodu,
kreatyniny (kontrola funkcji nerek),
•
Badanie ogólne (obecność mikroalbuminurii) i posiew
moczu,
•
U wszystkich chorych zaleca się wykonanie badania EKG
•
Kontrola poziomu cholesterolu całkowitego i
frakcji:LDL,HDL,oraz trójglicerydów.
Choroba wieńcowa serca
zwana również chorobą
niedokrwienną serca,
przewlekłą niewydolnością
sercową oraz niegdyś
dławicą sercową lub
dusznicą bolesną to
choroba polegająca na
niedostatecznym ukrwieniu
serca, a co za tym idzie
niewystarczającym
zaopatrzeniu serca w tlen.
•Typowym jej przejawem są bóle w klatce
piersiowej, zlokalizowane z reguły za mostkiem,
określane
przez
chorych
jako
dławienie,
gniecenie,
rozpieranie
albo
pieczenie
czy
palenie, nigdy - kłucie, przeszywanie.
•Bóle z reguły promieniują do gardła, szyi,
lewego
lub
prawego
barku
z
uczuciem
drętwienia rąk.
•Towarzyszą im niepokój, czasem dusznośd i
kołatanie serca, niekiedy nudności, zawroty
głowy.
•Dla stabilnej choroby niedokrwiennej typowe
jest to, iż ból najczęściej występuje w czasie
wysiłku fizycznego i szybko ustępuje po jego
zaprzestaniu
lub
po
zażyciu
podjęzykowo
nitrogliceryny.
ostra, groźna choroba
serca w której powstaje
obszar martwicy mięśnia
sercowego w wyniku jego
niedotlenienia. Zawał
mięśnia sercowego jest
postacią choroby
niedokrwiennej mięśnia
sercowego.
•
na tle miażdżycy tętnic wieńcowych w
przebiegu choroby wieńcowej (często
utożsamianej z chorobą niedokrwienną
serca).
•
Ognisko miażdżycy w ścianie tętnicy
wieńcowej nazywane jest blaszką
miażdżycową. Powoduje ona zwężenie światła
tego naczynia i ograniczenie przepływu krwi
- często w tych przypadkach pacjent
odczuwa objawy dławicy piersiowej przy
wysiłku czy zdenerwowaniu.
•
Zawał mięśnia sercowego występuje na ogół po 40. roku życia, częściej u
mężczyzn niż u kobiet, zwłaszcza u osób otyłych i z nadciśnieniem tętniczym. Do
czynników ryzyka należą:
•
starzenie się (wiek krytyczny: u mężczyzn 32-50 lat, u kobiet 45-70)
•
płeć męska
•
palenie tytoniu
•
nadciśnienie tętnicze
•
inne przyczyny przerostu lewej komory serca (kardiomiopatia, przerost po
stosowaniu leków sterydowych)
•
wysoki poziom cholesterolu
•
zaburzona proporcja pomiędzy cholesterolem LDL i HDL
•
wysoki poziom trójglicerydów
•
niedobory witamin grupy B, zwłaszcza kwasu foliowego
•
wysoki poziom kwasu moczowego
•
brak aktywności fizycznej
•
marskość wątroby (i wynikające z niej zaburzenia metaboliczne)
•
cukrzyca
•
predyspozycje rodzinne i genetyczne (zawał w rodzinie w wywiadzie)
•
otyłość (zwłaszcza brzuszna)
Przedmiotowe (obiektywne)
bladość
lepki pot
spadek ciśnienia tętniczego
tachykardia - wzrost częstości akcji serca, lub
inne zaburzenia tętna
pobudzenie ruchowe
jest to nagłe
ogniskowe lub
uogólnione
zaburzenie
czynności mózgu
utrzymujące się
powyżej 24 godzin
lub prowadzące do
śmierci wywołane
jedynie przez
przyczyny
naczyniowe.
Udar mózgu - fragment objęty ogniskiem
krwotocznym
•
Niedokrwienne (ok.80%)
–
Spowodowane zmianami zakrzepowymi w dużych
naczyniach szyjnych i mózgowych (ok.30%)
–
Spowodowane zmianami w małych tętnicach
mózgowych (ok.20%)
–
Spowodowane zatorem (ok.30%)
•
Krwotoczne (ok.20%)
–
Krwotoki śródmózgowe (ok.15%)
–
Krwotoki podpajęczynówkowe (ok.5%)