Podatek od czynności cywilnoprawnych

dr Jarosław Wierzbicki

2

Rozwój i wykształcenie pcc I



Kategoria opłat stemplowych

– opłat i podatków związanych z obrotem prawnym,

(np. od niezawodowej sprzedaży nieruchomości/ruchomości,

weksle, czeki etc.)



Łączone świadczenia o charakterze

podatkowym i opłat publicznych



Problemy w stosowaniu wynikające z

trudności określenia podstaw stosowania

3

Rozwój i wykształcenie pcc II



Próby oddzielania podatków i opłat w okresie

międzywojennym



Cezura w 1976 r.



Rozwiązanie opłaty stemplowej

kontynuowano w ustawodawstwie okresu PRL



Cezura w 2000 r.



Próba oddzielenia podatków i opłat

4

Planowana struktura wykładu



Podatek od czynności cywilnoprawnych;



Konstrukcja i postanowienia u o pcc;



Pytania otwarte z pcc;



Analiza pytań na doradcę podatkowego.

5

Źródła prawa o pcc



Ustawa z dnia 9 września 2000 r.
o podatku od czynności cywilnoprawnych

(Dz. U. z 2007 r. Nr 68, poz. 450 – tekst jednolity, zm. Nr 176, poz.
1238, z 2008 r. Nr 209, poz. 1319, z 2009 r. Nr 22, poz. 120)

;



Rozporządzenie z dnia 16 grudnia 2008 r.

w sprawie sposobu pobierania i zwrotu podatku

od czynności cywilnoprawnych

(Dz. U. Nr 234, poz. 1577).

6

Charakter podatku



Zdarzeniem podatkowym

są czynności

prawne w obrocie prywatnym,



Uzupełnia opodatkowanie obrotu

zawodowego,



Niesamodzielny charakter wobec

podatków obciążających obrót

zawodowy,

7

Funkcje pcc



Zabezpiecza wewnętrzną neutralność

systemu podatkowego,



Ogranicza pokusę nadużycia związaną z

uchylaniem się od podatku (działanie

nielegalne),

8

Konstrukcja podatku



Art. 217 Konstytucji RP

Nakładanie podatków, innych danin publicznych,
określanie podmiotów, przedmiotów opodatkowania i

stawek podatkowych, a także zasad przyznawania ulg

i umorzeń oraz kategorii podmiotów zwolnionych od

podatków następuje w drodze ustawy.

9

Podmiot podatku



Podmiotem opodatkowania jest osoba

dokonująca czynności prawnej -

nabywca prawa,



Wyjątkiem jest sytuacja, kiedy

podmiotem opodatkowania są strony

(czynność zamiany).

10

Przedmiot podatku I



Czynności (wymienione enumeratywnie):



umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,



umowy pożyczki,



umowy darowizny – w części dotyczącej przejęcia przez

obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,



umowy dożywocia,



umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie

współwłasności – w części dotyczącej spłat lub dopłat,



ustanowienie hipoteki,



ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym

nieprawidłowego, oraz



odpłatnej służebności,



umowy depozytu nieprawidłowego,



umowy spółki; [art. 1 ust. 1 pkt. 1 u o pcc]

11

Przedmiot podatku II



zmiany umów wymienionych w pkt 1, jeżeli

powodują one podwyższenie podstawy

opodatkowania podatkiem od czynności

cywilnoprawnych, z zastrzeżeniem ust. 3 pkt

4;



orzeczenia sądów, w tym również

polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują

one takie same skutki prawne, jak czynności

cywilnoprawne wymienione w pkt 1 lub 2.

[art. 1 ust. 1 pkt. 2 i 3 u o pcc]

12

Podstawa opodatkowania



Wartość przedmiotu czynności,



Punkt odniesienia - cena rynkowa,



Prawne założenie obiektywizmu w jej

określaniu – obowiązki organu

podatkowego;

13

Stawki opodatkowania

19 zł. - Ustanowienie hipoteki na zabezpieczenie wierzytelności o wysokości nieustalonej,

0,1% - Ustanowienie hipoteki na zabezpieczenie wierzytelności istniejących – od kwoty

zabezpieczonej wierzytelności,

0,5% - od umowy spółki,

1% - umowa sprzedaży innych praw majątkowych, od umów zamiany, dożywocia, o dział spadku, o

zniesienie współwłasności oraz darowizny przy przeniesieniu własności innych praw

majątkowych, od umowy ustanowienia odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz

odpłatnej służebności

2% - umowa sprzedaży ruchomości, nieruchomości i praw na nieruchomościach, od umów zamiany,

dożywocia, o dział spadku, o zniesienie współwłasności oraz darowizny przy przeniesieniu

własności nieruchomości, rzeczy ruchomych i ograniczonych praw rzeczowych na

nieruchomościach, od umowy pożyczki oraz depozytu nieprawidłowego

20% - jeżeli przed organem podatkowym lub kontroli skarbowej w toku czynności sprawdzających,

postępowania podatkowego, kontroli podatkowej lub postępowania kontrolnego:

1) podatnik powołuje się na fakt zawarcia umowy pożyczki, depozytu nieprawidłowego lub

ustanowienia użytkowania nieprawidłowego albo ich zmiany, a należny podatek nie został

zapłacony;

2) biorący pożyczkę, o którym mowa w art. 9 pkt 10 lit. b, powołuje się na fakt zawarcia

umowy, a nie spełnił warunku udokumentowania otrzymania pieniędzy na rachunek bankowy,

(…).

14

Wyłączenia

Spod podatku wyłączono czynności o charakterze:



socjalnym, politycznym, edukacyjnym, medycznym i

drogowym,



sprzedaż dokonywaną w wyniku ograniczeń

związanych z ochroną środowiska,



sprzedaż lokali przez WAM,



postępowania egzekucyjne i upadłościowe,



sprzedaż w relacji z PTU,



sprzedaż i zamianę rzeczy nie wprowadzonych na

polski obszar celny,



umowy spółki w zakresie określonym w ustawie

(łączenie, przekształcanie spółek kapitałowych etc.)

15

Zwolnienia



Podmiotowe



Stosunki międzynarodowe,



Działalność Skarbu Państwa,



Samorząd Terytorialny,



Działalność pożytku publicznego,



Osoby kupujące na własny użytek sprzęt rehabilitacyjny.



Przedmiotowe



Sprzedaż walut obcych, bonów i obligacji skarbowych, sprzedaż

maklerskich instrumentów finansowych w obrocie zorganizowanym,

towarów giełdowych na giełdach towarowych,



Gospodarstwa rolne,



Nabycie przez byłego wieczystego użytkownika/właściciela,



Sprzedaż ruchomości do 1000 zł.



itd.

16

Obowiązek podatkowy



Powstaje z mocy prawa,



Związany jest z momentem dokonania

czynności cywilnoprawnej.

17

Zobowiązanie podatkowe



Konkretyzuje się z mocy prawa,



Podatnik ma obowiązek zadośćuczynić

mu bez wezwania,



Termin wymagalności 14 dni.

18

Wady współczesnych rozwiązań



Rozproszony charakter regulacji,

(wyjątki zawarte są w regulacjach szczególnych)



Nie do końca jasne kryteria

wyróżnienia,



Niska wydajność fiskalna,



Niewielka przejrzystość podatku,



Słaba egzekwowalność.