LEKCJA 6

TURYSTYKA I KRAJOZNAWSTWO

1) Cele i zadania turystyki i krajoznawstwa w pracy wychowawczej

placówek wypoczynku.

Pojęcia „krajoznawstwo” i „turystyka” są często traktowane zamiennie, chociaż
obydwa te pojęcia określają coś odmiennego – mimo, iż w swojej treści

wzajemnie się uzupełniają a w praktycznych formach zajęć wręcz współdziałają.
Celem krajoznawstwa jest poznawanie i popularyzowanie wiedzy o kraju,

regionie, między innymi poprzez turystykę.
Turystyka natomiast – to różne formy wędrowania i wyjazdów, także w celach

krajoznawczych (stąd wzajemne uzupełnianie się obu pojęć). Działalność

turystyczna obejmuje wycieczki, rajdy, złazy, spływy, obozy wędrowne, biwaki i
inne formy. Jednak najpopularniejszą formą uprawiania turystyki jest wycieczka.

Dzielimy tą formę w zależności od sposobu poruszania się , pokonywania trasy
na: piesze (nizinne i górskie), rowerowe, kajakowe, narciarskie, autokarowe itp. Z

tej grupy należy wyodrębnić wycieczki turystyki kwalifikowanej, wyróżniające się

sposobem organizacji, doborem specjalistycznego sprzętu turystycznego i
sprawności pokonywania bardzo nieraz trudnego terenu. Na koloniach realizujemy

przede wszystkim wycieczki piesze i autokarowe.
Podział wycieczek ze względu na realizowany program – historyczne, społeczne,

przyrodnicze, terenoznawcze itp. Źródlem poznania w czasie wycieczek

programowych powinny być:
¾

zabytki nieruchome

– budowle pochodzące z różnych okresów

historycznych, o różnym przeznaczeniu, kształcie architektonicznym, układzie
konstrukcyjnym (np. zbiorniki, ciągi wodne, obiekty fortyfikacyjne),

¾

zabytki ruchome

– rzeźba, malarstwo, stroje ludowe, rzemiosło artystyczne,

pamiątki historyczne, militaria, stare warsztaty rzemieślnicze, instrumenty
muzyczne, kolekcje i zbiory jako całość,

¾

zabytki przyrody

– pojedyncze drzewa, rezerwaty, Parki Narodowe, Parki

Krajobrazowe, głazy, zespoły parkowe,

¾

zabytki etnograficzne

– związane z obyczajowością, wierzeniami i

obrzędami religijnymi, językiem i sztuką ludową.

2) Organizacja wycieczek.

Jakie wycieczki i ile ich będzie w czasie trwania jednego turnusu – to zależy od
lokalizacji placówki oraz możliwości kadrowych i finansowych. Jeżeli jednak

podejmujemy się organizowania takich wycieczek, pamiętajmy, że ich tematyka
powinna być dostosowana do wieku dzieci i młodzieży. Poniżej przykładowe tematy

wycieczek w zależności od wieku uczestników:

1

1) Grupa wiekowa 7 – 11 lat

¾ tradycje regionu,
¾ praca na wsi,
¾ poznajemy las i jego tajemnice,
¾ rośliny do naszego zielnika,
¾ szukamy korzeni o oryginalnych formach,
¾ zwiedzamy rezerwaty, pomniki przyrody,
¾ zwiedzamy największą budowlę w okolicy

2) Grupa wiekowa 12 – 15 lat

¾ ludność regionu i jej zajęcia,
¾ ludowa kultura materialna,
¾ las i jego bogactwo,
¾ przemiany krajobrazu,
¾ poznajemy florę i faunę regionu,
¾ szukamy najcenniejszego w okolicy zabytku architektury

3) Grupa wiekowa powyżej 15 lat

¾ pomniki martyrologii,
¾ budownictwo,
¾ przemysł w regionie a zmiana krajobrazu,
¾ szlakiem twórców ludowych,
¾ ochrona przyrody (na przykładzie regionu),
¾ ciekawi ludzie i ich związek z regionem

Pamiętajmy, że program wycieczki nie może być przeładowany, gdyż nie spełni ona

wtedy swego zadania – stanie się po prostu wyścigiem z czasem. U uczestników tak
zorganizowanej wycieczki szybko wystąpią oznaki zmęczenia i zniechęcenia. Dlatego

każda wycieczka musi być starannie przygotowana (nie pozwólmy sobie na to, aby w
trakcie wycieczki improwizować). Koniecznym więc jest przed organizacją

jakiejkolwiek wycieczki opracowanie n/w elementów:

• określenie celu i programu,

• przygotowanie uczestników,

• zabezpieczenie wycieczki od strony organizacyjnej,

• przebieg wycieczki – przemarsz lub przejazd do przewidzianego miejsca lub

obiektu zwiedzania, program pobytu w tym miejscu praz powrót,

• podsumowanie wycieczki

Programowanie i organizowanie wycieczki powinno odbywać się przy możliwie
szerokim udziale uczestników. Rozpoznajemy więc na początku szczegółowo trasę

wędrówki. Pomocne nam w tym będą dostępne mapy, przewodniki, opisy terenu.

Określamy trasę przemarszu lub przejazdu, obiekty i czas ich zwiedzania, miejsca
postojów i posiłków. Często korzystamy z przygotowanych przez PTTK gotowych

szlaków turystycznych – zwróćmy tu jednak uwagę na sposób ich oznakowania,
bowiem odpowiedni dobór kolorów tej trasy określa jednocześnie jej stopień

trudności. Jeśli będzie on dość wysoki, decydujemy się na pomoc zawodowego

przewodnika. W wyniku tych wszystkich założeń i ustaleń powinna powstać tzw.
„Karta wycieczki” obejmująca n/w pozycje:

2

KARTA WYCIECZKI

1) Cele wycieczki:

.......................................................................................................................

.......................................................................................................................
.......................................................................................................................

.......................................................................................................................

2) Data i ilość dni: ................................................................................................

3) Trasa wycieczki:

.......................................................................................................................
.......................................................................................................................

4) Miejsce rozpoczęcia i zakończenia wycieczki: ......................................................
5) Środek lokomocji: ............................................................................................

6) Baza żywieniowa: .............................................................................................
7) Ilość uczestników: ............................... Opiekunów: .........................................

8) Ekwipunek:

.......................................................................................................................
.......................................................................................................................

9) Przebieg wycieczki (godziny i miejsca zwiedzania, postojów, posiłków, gier i

zabaw

itp):.................................................................................................................

.......................................................................................................................
.......................................................................................................................

.......................................................................................................................
.......................................................................................................................

Przygotowując uczestników do wycieczki, zwracamy uwagę na:

¾

strój uczestników

– powinien on być przede wszystkim praktyczny,

wygodny w noszeniu, zapewniający swobodę ruchów, chroniący w każdych
warunkach atmosferycznych. Szczególną uwagę zwracamy na dobór obuwia –

musi ono być wygodne, w miarę możliwości lekkie i „wychodzone” (nigdy

nowe),

¾

ekwipunek osobisty

– zależy od programu i czasu trwania wycieczki. Dla

wycieczek jednodniowych powinien to być plecak (w czasie wędrówki ręce
powinny być wolne), mapnik, ewentualnie koc,

¾

ekwipunek grupy

– żadna grupa nie może wyruszać w drogę bez apteczki,

w której powinny znajdować się podstawowe środki opatrunkowe i
odkażające, leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe, uspokajające, nasercowe

i żołądkowe. Ponadto grupa powinna posiadać przewodniki i mapę okolicy,
busolę, aparat fotograficzny.

Jak wędrujemy? Na ogół gęsiego – na przedzie nasi przewodnicy, następnie pozostali
uczestnicy a na końcu opiekun grupy. Na wszystkich miejscach odpoczynku

zdejmujemy plecaki i inny sprzęt oraz rozluźniamy wszystkie elementy uciskowe w
naszym odzieniu. Przy możliwości ułożenia się na ziemi nogi wznosimu lekko do góry

– pamiętajmy, aby nie kłaść się i nie siadać na ziemi mokrej i wilgotnej. Ponadto, co
często ucieka naszej uwadze, bezpośrednio po jedzeniu nie wolno nam ruszać w

dalszą drogę lub kąpać się. Wszystkie miejsca postoju pozostawiamy w takim stanie,

3

jak je zastaliśmy. Po zakończeniu wycieczki zebrane materiały prezentujemy na

specjalnie zorganozowanej wystawie, a także w kronice lub gazetce.

PRZYKŁADOWY PROGRAM DNIA WYCIECZKOWEGO

Godzina Czynności Uwagi

6,45 – 7,00

7,00 – 7,30

7,30 – 8,00

8,00 – 9,00

9,00 – 10,30

10,30 – 11,30

11,30 – 13,30

13,30 – 15,15

15,15 – 16,30

16,30 – 18,30

18,30 – 19,30

19,30 – 21,30

21,30 – 22,00

22,00

Pobudka, gimnastyka poranna

Mycie, ubieranie, sprzątanie, pakowanie

Śniadanie, pobieranie suchego prowiantu na drogę

Zbiórka, informacja o trasie, przypomnienie
uczestnikom regulaminu wycieczek.

Przejście do środka lokomocji, zajmowanie miejsc.

Przejazd.

Początek wędrówki. Dojście do lasu. Przerwa na

poprawienie ekwipunku (5 min.)

Przejście szlakiem turystycznym przez las do
pomnika przyrody. Odpoczynek połączony z

informacją krajoznawczą.

Przejście lasem do strumyka – obserwacja przyrody i

gospodarki leśnej.

Odpoczynek połączony z drugim śniadaniem.

Dalszy ciąg wędrówki – dojście do zabytku.

Zwiedzanie zabytku – oprowadzaniem zajmuje się

etatowy przewodnik.

Przejście do punktu żywienia, mycie, krótki
odpoczynek, obiad.

Dojście do miasteczka, zwiedzanie.

Czas wolny, pisanie widokówek, robienie zdjęć.

Dalszy ciąg wędrówki, obserwacje krajoznawcze,
powrót do placówki. Czas wolny – mycie, zmiana

odzieży.

Uzupełnienie kroniki.

Kolacja.

Przygotowanie go ogniska lub spotkania.

Ognisko lub spotkanie będące podsumowaniem
wycieczki.

Przygotowanie do snu.

Cisza nocna

Zamówiono w kuchni

odpowiednią ilość porcji dwa

dni wcześniej

Bilety zakupiono

poprzedniego dnia.

Prowadzi przewodnik lub
wychowawca.

Grupa zbiera dokumentację

do kroniki.

Grupa porządkowa po posiłku
sprząta teren.

Bilety wstępu kupuje

wychowawca.

Obiad w schronisku został
zamówiony wcześniej.

Prowadzi przewodnik lub

wychowawca.

Prowadzi wychowawca i
uczestnicy wycieczki

Dzienne etapy wędrówki powinny być uzależnione od warunków atmosferycznych,
stopnia trudności trasy, obciążenia uczestników, ich płci, wieku, przygotowania do

uprawiania ycja, sprzęt). Obowiązujące normy są stosunkowo niskie – zostały one
jednak tak ustalone, by spełniały dwa podstawowe warunki:

• wycieczki nie mogą szkodzić zdrowiu uczestników,

• w wycieczkach powinni uczestniczyć wszyscy koloniści – a więc również dzieci

słabsze.

4

PRZYKŁADOWE NORMY DZIENNE DLA WYCIECZEK PIESZYCH

Tereny nizinne

Tereny górskie

Wiek Dziewczęta Chłopcy Dziewczęta Chłopcy

Obci

ąż

enie

w kg

Mar

sz w km

Obci

ąż

enie

w kg

Mar

sz w km

Obci

ąż

enie

w kg

Mar

sz w km

Metry

wzniesieni

a

Obci

ąż

enie

w kg

Mar

sz w km

Metry

wzniesieni

a

11

12-13

14-15

16-17

3

3,5

4

5

8

10

13

15

4

5

7

8

8

10

13

15

-

3

4

5

-

10

13

15

-

400

600

800

-

4

5

7

-

12

15

18

-

500

750

1000

Bez względu na rodzaj turystyki o uczestnictwie w wycieczce powinno decydować

dobre zdrowie. Zatem przed wyruszeniem na wycieczkę stan zdrowia jej uczestników
powinien być omówiony z lekarzem i po tej konsultacji należy wyłączyć z

uczestnictwa w wycieczce dzieci, które mogą nie podołać trudom wędrówki lub są

przejściowo w niedyspozycji.
Poza dobrym stanem zdrowia, uczestnicy powinni posiadać niekoniecznie

udokumentowane kwalifikacje turystyczne (podstawowe), a więc:

¾ przy wycieczkach pieszych znać

zasady poruszania się po drogach publicznych

oraz zasady poruszania się i zachowania na terenach parków narodowych,

rezerwatów przyrody itp.,

¾ przy wycieczkach górskich dodatkowo znać

zasady poruszania się w górach

.

Dla przypomnienia (mieliśmy ten tekst w lekcji 1) fragment

Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 6 maja 1997 roku w sprawie

określenia warunków bezpieczeństwa osób przebywających w górach,

pływających, kąpiących się i uprawiających sporty wodne.

Załącznik numer 3

Szczegółowe zasady organizowania wycieczek oraz zbiorowych imprez

turystycznych i sportowych w górach.

§ 1. 1. Organizatorzy imprez turystycznych mają obowiązek opracowania

regulaminu imprezy, w którym określają m. in. warunki zapewniające

5

bezpieczeństwo jej uczestników. Organizator powinien zapoznać uczestników z

regulaminem przed imprezą.
§ 2. 1. Imprezy sportowe o charakterze masowym lub wyczynowym są

organizowane na podstawie regulaminów właściwych polskich związków sportowych.

2. Regulamin powinien uwzględniać specyfikę obszaru, na którym odbywa się
impreza oraz ustalać zasadę udzielania pomocy w razie wypadku.

§ 3. 1. Wycieczki piesze lub narciarskie na terenach górskich, leżących na
obszarach parków narodowych i rezerwatów przyrody oraz leżących powyżej

1 000 m mogą prowadzić tylko przewodnicy turystyczni.

2. Treningi na terenach górskich, poza trasami narciarskimi i turystycznymi,

powinny odbywać się z udziałem górskiego przewodnika turystycznego.

§ 4.

1. Organizatorów imprez turystycznych i sportowych dla młodzieży szkolnej

obowiązują także przepisy wydane przez Ministra Edukacji Narodowej.

_____________________________________________________________________

Rosnąca corocznie ilość pożarów w lasach stała się istotnym powodem wydania

zarządzeń dotyczących warunków przebywania i zachowania w lesie. I tak
obowiązuje całoroczny zakaz wstępu na:

¾ uprawy leśne do lat 10 lub starsze, o wysokości drzew do 120 cm,
¾ tereny drzewostanów starszych pomieszanych z młodymi do lat 10,
¾ leśne powierzchnie doświadczalne,
¾ tereny drzewostanów objętych żywicowaniem,
¾ grunty leśne ulegające silnej erozji,
¾ obszary stanowiące miejsca bytowania zwierzyny (tzw. ostoje)
¾ tereny zamkniętych rezerwatów.

Ponadto obowiązują okresowe zakazy wstępu do lasu w okresie suszy (komunikaty w
tej sprawie są podawane przez media) oraz trwania wyrębu lasu. Poinformowanie o

wszystkich przepisach uczestników wycieczki jest obowiazkiem kierownika wycieczki.
Na terenach leśnych nie wolno:

¾ naruszać stanu gatunków chronionych,
¾ używać tzw. „grzebieni” przy zbiorze jagód,
¾ rozgarniać ściółki, wyrywać grzybów (należy je ucinać nożem lub wykręcać),
¾ niszczyć grzybów niejadalnych,
¾ niszczyć roślin, zabijać zwierząt lub ptaków,
¾ wprowadzać psów puszczonych luzem,
¾ hałasować (śpiewy, sygnały, gra na instrumentach),
¾ śmiecić,
¾ rzucać niedopałków lub zapałek.

Rozpalanie ognisk i gotowanie na kuchenkach turystycznych dozwolone jest na

terenie wyznaczonych obozowisk oraz w odległości 100 m od lasu, suchych torfowisk
i łąk. Za drobne wykroczenia służba leśna ma prawo nakładania mandatów, za

poważniejsze grozi odpowiedzialność karna (w tym przypadku odpowiada kierownik
wycieczki).

6

Częścią wycieczki lub samodzielną formą może być biwak, który jest niewątpliwą
atrakcją, zwłaszcza dla młodzieży starszej. Wymaga on jednak wielu innych

przygotowań:

¾ rozeznanie w terenie,
¾ zgoda właściciela terenu lub nadleśnictwa,
¾ odpowiedni sprzęt (namioty, śpiwory, materace, sprzęt kuchenny, narzędzia

obozowe),

¾ sposób przewozu sprzętu i uczestników na miejsce biwaku.

Reasumując:

1) przy wyjściu, wyjeździe z wychowankami poza teren placówki w obrębie tej samej

miejscowości powinien być zapewniony co najmniej jeden opiekun dla grupy 30

osób. Przy korzystaniu ze środków komunikacji miejskiej ilość opiekunów powinna

być zwiększona w zależności od odległości, wieku uczestników i innych potrzeb,

2) w wycieczkach turystyczno-krajoznawczych nie mogą brać udziału uczestnicy

posiadający przeciwwskazania lekarskie,

3) opiekun wycieczki zobowiązany jest sprawdzić liczbę uczestników przed

wyruszeniem z każdego miejsca pobytu, zwiedzania oraz po przybyciu do miejsca
docelowego,

4) zabrania się prowadzenia wycieczek z młodzieżą podczas burzy, śnieżycy i

gołoledzi,

5) w ekwipunku grupy wycieczkowej musi być apteczka.

7

3) Organizacja biwaków.

Jak wspominaliśmy w poprzednim punkcie, biwak jest o tyle specyficzną formą

wypoczynku, że;

1) może być częścią programu realizowanego na kolonii lecz również może być

odrębną formą wypoczynku,

2) czas trwania biwaku jest znacznie krótszy niż turnus kolonijny (zazwyczaj kilka

dni),

3) adresatem tej formy wypoczynku jest raczej młodzież starsza,

4) program biwaku będzie uzależniony od miejsca biwaku, wieku i płci uczestników i

od czasu jego trwania

Jeśli przypomnimy sobie co należy zrobić, aby biwak wstępnie przygotować (pkt

wyżej), zastanówmy się nad programem. Otóż będzie tu sporo elementów
niespotykanych w innych formach wypoczynku, np. rozbijanie namiotów,

zabezpieczanie ich przed ewentualnym zalaniem, budowa totemów, ‘’’spartańskie”

często warunki w zakresie higieny osobistej, ognisko praktycznie każdego wieczoru,
program zajęć nastawiony głównie na gry terenowe oraz rozwijanie umiejętności

praktycznych związanych z bytowaniem w dość specyficznych warunkach. Sporo
zależeć będzie od „inwencji twórczej” wychowawców – pamiętajmy bowiem, że nic

tak nie zniechęca i nie prowokuje do nieprzemyślanych zachowań jak nuda. Jeśli

potrafimy zabezpieczyć czas uczestnikom praktycznie od rana do wieczora, nie ma
obaw, że komuś z nudów przyjdzie do głowy jakiś głupi kawał. A im bardziej

potrafimy ten program urozmaicić, tym bardziej miłe i sympatyczne wspomnienia
pozostaną w pamięci uczestników. Wprowadzajmy do poszczególnych zadań

elementy współzawodnictwa – zajęcia będą ciekawsze.

8

5) Gry terenowe itp.

Turystyczno-krajoznawcze gry terenowe mają za zadanie nauczenie młodzieży

spostrzegawczości, są formą rozrywki funkcjonującą na zasadzie „bawimy się – przy

okazji uczymy się”. Gry terenowe przeprowadza się na trasie o długości od 0,5 km do
5 km, w zależności od wieku dzieci uczestniczących w grze, możliwości

organizacyjnych i przygotowania młodzieży do imprezy. Całą trasę dzieli się na kilka
etapów, podczas których uczestnicy wykonują zadania programowe – obowiązuje

czas wykonania poszczególnych zadań oraz ich dokładność. Wykonanie zadań na

trasie jest punktowane, suma punktów zdobyta przez zespół decyduje o kolejności.

Przykład zadań praktycznych dla uczestników takiej gry:
• podać odległość od oznaczonego drzewa ( słupa, domu itp),

• określić na mapie miejsce swego pobytu,

• spakować do plecaka sprzęt znadujący się na punkcie kontrolnym,

• znaleźć w przewodniku i odczytać informację o pobliskiej miejscowości, zabytku

itp.,

• rozbić namiot,

• zaprojektować wykonanie w punkcie kontrolnym kuchni turystycznej,

• odróżnić grzyby trujące od jadalnych,

• udzielić pierwszej pomocy „rannemu” ze złamaną nogą,

• zademonstrować zasadę prawidłowego przejścia przez wezbrany potok, płat

śniegu leżący na zboczu itp.,

• na mapie określić odległość między dwoma punktami,

• prawidłowo zrolować koc,

• podać azymut wskazanego celu

Przykładowe zadania teoretyczne:

• omówić wydarzenia historyczne związane z okolicą,

• określić styl jakiejś budowli i podać cechy charakterystyczne dla tego stylu,

• wymienić zakłady przemysłowe w okolicy,

• określić sygnały wzywania pomocy w górach oraz odpowiedzi na nie,

• określić rośliny chronione rosnące w okolicy,

• podać nazwy drzew rosnących przy punkcie etapowym,

• określić nazwę krzewów rosnących przy trasie,

• nazwać kamień i określić, czy jest to materiał budowlany,

• podać widoczne z trasy formy terenowe.

9

OPIS TRASY

Trasa wynosi 1000 m. Na trasie wyznaczono 10 punktów etapowych, w których

uczestniczące w grze zespoły otrzymują do wykonania zadania.

Zadanie 1 (na 50 m od startu) – prawidłowo rozbić namiot.

Czas – 5 minut. Maksymalna ilość punktów – 5

Zadanie 2 (350 m od startu) – zrobićszkic trasy z uwzględnieniem azymutów,

odległości itp.

Czas – 10 minut. Maksymalna ilość punktów – 6

Zadanie 3 (400 m od startu) – mając zestaw różnych liści rozpoznać, z jakich

pochodzą drzew.

Czas – 1 minuta. Maksymalna ilość punktów – 2

Zadanie 4 (500 m od startu) – pomóc „rannemu” ze złamaną kością podudzia

(rannego należy przenieść 25 m)

Czas – 6 minut. Maksymalna ilość punktów – 6

Zadanie 5 (550 m o startu) – przekazać krótką informację na temat spotkanego

pomnika (z jakiego okresu pochodzi, co symbolizuje, co upamiętnia)

Czas – 2 minuty. Maksymalna ilość punktów – 4

Zadanie 6 (600 m od startu) – określić na mapie położenie trzech widocznych

punktów: skraju lasu, wieży kościelnej, zakola rzeczki)

Czas – 2 minuty. Maksymalna ilość punktów – 3

Zadanie 7 (700 m od startu) – na skrzyżowaniu szlaków turystycznych określić, co

oznaczają poszczególne znaki

Czas – 2 minutu. Maksymalna ilość punktów – 2

Zadanie 8 (750 m od startu) – na polanie zaprojektować miejsce rozbicia biwaku

składającego się z 6 namiotów, ustalić miejsce na ognisko, latrynę,
śmieci itp.,

Czas – 5 minut. Maksymalna ilość punktów – 4

Zadanie 9 (800 m od startu) – podać nazwę drzewa i określić, dlaczego jest

pomnikiem przyrody. Wymienić rośliny i zwierzęta żyjące w okolicy,
będące pod ochroną

Czas – 3 minuty. Maksymalna ilość punktów – 3

Zadanie 10 (na linii startu) Zrobić dokładny spis zadania 9 z określeniem, które

gatunki roślin i zwierząt należy szczególnie chronić i dlaczego.

Czas – 15 minut. Maksymalna ilość punktów – 11

10

Jak widać z przedstawionego wyżej przykładu, przeprowadzenie każdej gry terenowej

wymaga wielu przygotowań organizacyjnych. Przygotowujemy więc w pierwszej
kolejności propozycje zadań, które uczestnicy gry będą mieli do wykonania. Każde z

tych zadań wymaga odpowiedniego zabezpieczenia (namiot, mapa, busola, lornetka i

wiele innych w zależności od pomysłów na zadania), każdy punkt kontrolny musi
mieć przygotowaną obsadę sędziowską zaopatrzoną w potrzebne materiały i

poinstruowaną co do sposobu punktowania. Zaleca się, aby trasa gry terenowej,
niezależnie od długości, miała kształt zamknięty (linia startu jest jednocześnie linią

mety) – rozwiązuje to bowiem problemy organizacyjne pojawiające się wtedy, gdy

linia mety jest oddalona od startu o kilka kilometrów. Każdy zespół startujący w grze
terenowej otrzymuje kartę uczestnictwa, w której sędziowie wpisują wyniki za

poszczególne zadania. Karta ta jednocześnie uniemożliwia uczestnikom opuszczenie
choćby jednego punktu kontrolnego, ponieważ to eliminuje ich z gry.

KARTA UCZESTNICTWA GRUPY W GRZE TERENOWEJ

Grupa ...................................................................................................................

(nazwa obrana przez uczestników)

W składzie: 1. ....................................... 4. .........................................................

2. ....................................... 5. .........................................................

3. ....................................... 6. .........................................................

Zadanie

Maksymalna ilość

punktów do

zdobycia

Ilość zdobytych

punktów

Podpis sędziego

Uwagi

Zadanie

1

Zadanie

2

Zadanie

3

Zadanie

10

Razem:

PROTOKÓŁ Z GRY TERENOWEJ

Lp. Nazwa

zespołu Uzyskana

ilość

punktów

Uzyskane

miejsce

Uwagi

1.

2.

3.

10.

Podpisy Komisji Sędziowskiej

11