Drodzy Słuchacze!

Tematem piątej, ostatniej lekcji kończącej pierwszy moduł będą: Zwierzęta modyfikowane
genetycznie. Plusy i minusy modyfikacji genetycznych.

Modyfikacje genetyczne przeprowadzane na zwierzętach w istotny sposób pozwalają
naukowcom na poszerzenie wiedzy z zakresu genetyki samego człowieka i być może dlatego
są najbardziej kontrowersyjne.
Tak jak w kontekście innych omawianych organizmów tak i w tym przypadku istnieją plusy i
minusy tych zabiegów, które w różnych środowiskach znajdują swoich zwolenników.

Proponuję następujący porządek zajęć:

1. GMA - ogólna charakterystyka.
2. Przykłady modyfikacji zwierząt.
3. Potencjalne korzyści wynikające z GMO.
4. Potencjalne zagrożenia wynikające z GMO.
5. Podsumowanie.

Ad. 1.

GMA (z j. ang. Genetically Modifited Animals) - to inaczej zwierzęta zmodyfikowane
genetycznie, które można uzyskać wykorzystując różne znane aktualnie techniki inżynierii
genetycznej. Najpowszechniej jednak stosowana jest mikroiniekcja in vitro (poza
organizmem), która polega na tym, że do jednego z przedjądrzy zapłodnionej komórki jajowej
wstrzykuje się hybrydowe DNA. Po kilku dniach, w czasie których dochodzi do licznych
przekształceń i podziałów, zarodek przenoszony jest do jajowodu samicy (tzw. biorczyni),
która po okresie ciąży wydaje na świat transgenicznego potomka.
Głównym celem takich zabiegów jest pozyskiwanie zwierząt, które będą się
charakteryzowały istotnymi, z punktu widzenia człowieka, cechami.
Aktualnie największe znaczenie GMA znalazły w:



rolnictwie - zwiększenie masy ciała zwierząt hodowlanych



medycynie – produkcja białek wykorzystywanych przez człowieka



nauce – laboratoryjne doświadczenia przeprowadzane na myszach i szczurach

Ad. 2.

Zwierzęta jak dotąd stanowią najmniej liczną grupę wśród GMO. Jedną z istotnych przyczyn
takiego stanu rzeczy jest jeszcze duża złożoność samego procesu, a co za tym idzie
kosztowność – przy stosunkowo niskiej efektywności. Ponadto zauważono także,
że zwierzęta transgeniczne często bywają bezpłodne oraz bardziej podatne na wiele różnych
chorób.
Najbardziej znaczące modyfikacje zwierząt dotyczyły m.in.



zwiększenia masy ciała u królików, owiec, świń, bydła i ryb – które polegały na
modyfikacji genu kodującego hormon wzrostu – proces jednak (za wyjątkiem ryb)
okazał się mało wydajny



otrzymywania bioreaktorów – czyli zwierząt produkujących różnego rodzaju białka,

które wydzielane wraz z mlekiem są z powodzeniem wykorzystywane w przemyśle
farmaceutycznym m.in. do produkcji leków



wykorzystywania gryzoni do badań nad ekspresją genów czy dziedziczenia chorób

Ad. 3.

Rozwój nauk genetycznych a wraz z nimi postęp w zakresie inżynierii genetycznej otworzyły
szereg nowych możliwości wykorzystywania organizmów przez człowieka i to w różnych
sferach życia jak i gospodarki. Najważniejsze – realne korzyści wypływające z GMO- od
kilku lat obserwujemy w:



ochronie środowiska naturalnego – proces bioremediacji, rekultywacja
zdegradowanych terenów



medycynie i farmacji – możliwość pozyskiwania ludzkich hormonów, produkcja

białek, nowe szczepionki



rolnictwie i przemyśle spożywczym – większy wzrost i lepsza jakość plonów,
możliwość walki z głodem, wzrost dochodów ze sprzedaży

Ad. 4.

Praktycznie od samego początku rozwoju badań z zakresu inżynierii genetycznej oraz
prowadzonych modyfikacji genetycznych słyszało się głosy sprzeciwu mówiące o
szkodliwości tych zabiegów. Często była to bezzasadna krytyka pozbawiona racjonalnej
argumentacji, jednak z upływem czasu się to zmieniło. Rzeczywiści aktualnie w kręgu
samych naukowców pojawiło się sporo wątpliwości, które z pewnością należy wziąć pod
uwagę.
Najistotniejszym wydaje się fakt braku rzetelnych badań dotyczących bezpiecznego
wykorzystywania GMO, co jest spowodowane krótkim czasem ich stałej obecności na rynku.
Nie można przez to jednoznacznie wykluczyć negatywnych skutków i to rzeczywiście uznaje
się za realne źródło zagrożenia w tej materii.
Także ekolodzy biją na alarm w kontekście niekontrolowanego rozprzestrzeniania się
transgenów w przyrodzie, co może wg. nich negatywnie odbić się na zakłóceniu
różnorodności genetycznej. Inne zagrożenie upatrują w powstaniu tzw. superchwastów i
superszkodników na terenach gdzie masowo uprawia się GMP, ze zmienionym genotypem
zwiększających ich odporność na szkodniki i herbicydy.
W podobnym tonie wypowiadają się medycy, w kontekście naszego zdrowia. Obawiają się
docelowego zaburzenia szlaków metabolicznych, postępujących alergii a także
antybiotykoodporności bakterii – co może być szczególnie niebezpieczne.
Zagrożenia ze stosowania GMO wynikają też bezpośrednio z ekonomii. Istnieją obawy przed
masowym upadkiem małych i średnich gospodarstw i o zmonopolizowaniu rynku upraw
przez firmy sprzedające drogie licencjonowane nasiona transgeniczne – które docelowo
zaburzą różnorodność rolnictwa na świecie.

Posumowanie

Zwierzęta modyfikowane genetycznie są najwyższymi organizmami na których dokonuje się
eksperymentów z zakresu inżynierii genetycznej – od nich już tylko krok do modyfikacji
prowadzonej na ludziach…., która teoretycznie już teraz jest możliwa. Póki co jednak nauka
tak daleko się nie posunęła, chociaż sygnały o klonowaniu człowieka nie raz obiegły już świat
– jednak jak się szczęśliwie okazało, była to tylko sensacyjna mistyfikacja.

Najprawdopodobniej właśnie strach przed zbytnim postępem w tej dziedzinie powoduje, że
przeciwników GMO jest co raz więcej. Jak już wspominaliśmy aktualnie brak jest jeszcze
rzetelnych dowodów na to aby jednoznacznie potwierdzić szkodliwość modyfikacji
genetycznych. W ogólnym rozrachunku na dziś dzień możemy powiedzieć, że plusów z
rozwoju inżynierii genetycznej jest więcej. Jednak absolutnie nie można lekceważyć realnych
zagrożeń. Niekontrolowany rozwój w tym zakresie, pozbawiony jakichkolwiek hamulców czy
kontroli docelowo może okazać się bardzo niebezpieczny, dlatego tak ważna jest ostrożność i
obiektywne spojrzenie zarówno naukowców jak i nas wszystkich.

Zapamiętaj najważniejsze:



GMA



bioreaktory



plusy (ochrona środowiska, medycyna, farmacja, rolnictwo, przemysł)



minusy (brak danych, krótki czas, ekologia, gospodarka, medycyna)