Amfetamina, mity – rzeczywistość.

Praca zaliczeniowa z Kryminologii.

Nałogi towarzyszyły ludzkości od zarania dziejów, odnajdywane są bowiem dowody,

że narkotyki używane były już przed naszą erą. Na papirusach z 1550r. p.n.e. odnaleziono

wzmiankę o właściwościach opium, które zdolne było powstrzymać silny płacz dziecka. Z

kolie Indiańska legenda głosi, że liście koki zostały podarowane ludziom przez bóstwo by dać

mu siłę, radość i zapomnienie trosk, były one używane podczas obrzędów religijnych.

Natomiast w Chinach jako środek znieczulający stosowano haszysz. Każdy nowo odkryty

środek odurzający początkowo fascynował środowisko medyczne, był lekarstwem przeciwko

cierpieniom ludzkim. Taką właśnie popularnością cieszyły się morfina, heroina, kokaina czy

LSD-25.

Istnieją różne rodzaje narkotyków, możemy je podzielić na grupy:

1. Opiaty – uzależniają fizycznie i psychicznie.

Do grupy tej należą: opium, morfina, kodeina, heroina, kompot. Są to narkotyki pochodzenia

naturalnego, opium wytwarza się z maku, występuje w postaci tabletek. Morfina pochodzi z

opium, jest składnikiem leków przeciwbólowych. Kodeina uzyskiwana jest z morfiny,

stosowana jest u osób chorych na ciężkie choroby płuc. Heroina jest pochodną morfiny,

występuje w postaci białego proszku lub brązowych bryłek. Kompot zwany też „polską

heroiną” otrzymywany jest ze słomy makowej wraz z dodatkiem odczynów chemicznych,

występuje w postaci płynu. Ludzie zażywający opiaty narażeni są na bardzo szybkie

uzależnienie. Na początku zażywanie jest przyjemne, później narkotyk nie daje już takiego

„kopa” a jego zażywanie jest konieczne by móc normalnie funkcjonować.

2. Konopie indyjskie i ich pochodne

Są to narkotyki pochodzenia naturalnego, do tej grupy zaliczamy marihuanę, haszysz, olej

haszyszowy. Haszysz występuje w postaci kulek lub kostek. Olej haszyszowy to zielono-

brązowy płyn o konsystencji oleju. Marihuana podnosi ciśnienie krwi, zwiększa się akcja

serca, naczynia krwionośne rozszerzają się. Pod wpływem marihuany człowiek staje się

wesoły, rozluźniony, szczęśliwy a świat postrzega przyjaźnie, narkotyk pomaga ludziom

otworzyć się i nawiązywać nowe kontakty, obniża się poziom stresu. Pochodne konopi nie

uzależniają fizycznie, uzależniają natomiast psychicznie.

3. Halucynogenne

Narkotyki z tej grupy zmieniają sposób postrzegania rzeczywistości, zalicza się do nich LSD,

grzyby halucynogenne, ecstasy. LSD to narkotyk pochodzenia syntetycznego, występuje w

postaci kwadratowych papierków nasączonych kwasem, kapsułek, tabletek oraz proszku.

„Grzybki” zbiera się i zjada np.: z jajecznicą lub suszy. Z suchych grzybków można też zrobić

herbatkę. Doznania po tych narkotykach nie zawsze są przyjemne; zdarzają się koszmarne

wizje, mdłości, kłopoty ze snem, drżenie mięśni, zawroty głowy. Ecstasy to narkotyk

pochodzenia syntetycznego, występuje w tabletkach. Jest bardzo popularny na dyskotekach

gdyż usuwa zmęczenie i pozwala szaleć przez wiele godzin, kiedy jednak przestaje działać

znika optymizm i radość życia, pojawia się smutek i przygnębienie. Narkotyk ten jest bardzo

toksyczny; powoduje uszkodzenie komórek nerwowych.

4. Wziewne

Do tej grupy należą różnego rodzaju rozpuszczalniki chemiczne, kleje np.: terpentyna, nafta,

benzen, lakiery, benzyna, wywabiacze plam, eter, butapren, autovidol, zmywacz do paznokci,

rozpuszczalniki do farb oraz dezodoranty, spraye do włosów i wiele innych. Nie są to w

ścisłym sensie narkotyki, mają jednak podobne działanie odurzające oraz halucynogenne. Są

to środki syntetyczne, używanie ich może prowadzić do uzależnienia psychicznego (Cekiera

1994 s.51).

5. Leki nasenne i uspokajające

Środki nasenne i uspokajające to inaczej barbiturany i trankwilizatory. Barbiturany stosuje się

do znieczuleń w zabiegach chirurgicznych, w stanach lękowych, w bezsenności i innych,

obniżają aktywność CUN i redukują napięcia psychiczne. Nadużywanie tych środków może

prowadzić do zaburzeń i chorób psychicznych. Przyjmując duże dawki szybko można

uzależnić się fizycznie (Cekiera 1994 s.60). Trankwilizatory zaś, usuwają napięcia, uwalniają

od niepokojów, lęków. Po kilku miesiącach przyjmowania trankwilizatorów następuje

uzależnienie fizyczne. Systematyczne zażywanie powoduje wzrost tolerancji czyli potrzebę

zwiększenia dawek (Cekiera 1994 s.64).

6. Psychostymulujące

Są to środki pobudzające, usuwające zmęczenie, wyostrzające zmysły; należą do nich

amfetamina, kokaina, krak. Kokaina pochodzi z krzewów koki, występuje w postaci białego

proszku. Również krak jest pochodzenia naturalnego, otrzymywany jest z sody oczyszczonej i

pasty z liści koki, występuje w postaci białych kryształków. Zaś amfetamina jest syntetykiem

w postaci białego proszku lub tabletki, uzależnia psychicznie ale nie fizycznie.

Jak widzimy istnieje wiele różnych rodzajów narkotyków, występują w różnej postaci

i wyrządzają ogromne szkody osobom, które je zażywają. Ponadto w społeczeństwie krąży

wiele mitów dotyczących narkotyków. Bardzo popularnym mitem jest ten, że amfetamina to

niegroźny proszek pomagający w nauce. Nie jest to prawdą, amfetamina to środek podstępny;

człowiek po zażyciu jej wydaje się sobie inteligentniejszy, bardziej atrakcyjny. Jeżeli jednak

będąc pod wpływem amfetaminy, spisze ma kartce wszystkie swoje mądrości a przeczyta je

gdy działanie amfetaminy już minie okaże się, że jest autorem banałów. Amfetamina jest

bardzo modna wśród studentów, którzy przygotowują się do egzaminów, gdyż pozwala ona

zwalczyć zmęczenie oraz zredukować potrzebę snu. Człowiek staje się otępiały umysłowo,

choć tego nie odczuwa, i nie rozprasza uwagi na inne rzeczy, koncentruje się na jednej rzeczy

np.: nauce. Po ustąpieniu działania narkotyku wszystko się zapomina, i tylko wzięcie kolejnej

dawki sprawia że można jakoś zdać egzamin. Efekty działania mijają szybko a w ich miejsce

pojawiają się zły nastrój oraz zmęczenie. Osoby, u których narkotyk przestaje działać

zazwyczaj długo śpią, nawet 30, 40 godzin.

Amfetaminy to cała grupa środków psychostymulujących pochodnych

fenylopropylanu. Występują w postaci pigułek, tabletek, kapsułek, kostek o wyglądzie

parafiny, kryształków lub w postaci proszku. Środki te miały różnorakie zastosowanie np.: w

medycynie, poprzez stosowanie ich jako środki odchudzające; rozpowszechnione były też

wśród sportowców jako tzw. koks (doping); obecnie pozostają środkami odurzającymi

stosowanymi przez narkomanów. Historia amfetaminy ma swój początek w 1887r., kiedy to

w USA po raz pierwszy uzyskano tan środek, dokonał tego chemik L. Edeleano (Cekiera

1994 s.69). Medyczne zastosowanie znalazł on od 1910r., kiedy to Baker i Dale opisali

amfetaminę i zaliczyli ja do środków pobudzających współczulny układ nerwowy. W ciągu

następnych kilku lat wyprodukowano wiele środków należących do grupy amfetamin. W

1927r. amerykański farmakolog Alles zsyntetyzował siarczan amfetaminy, który został

wprowadzony do produkcji masowej pod nazwą Benzedrine. Amfetamina zyskała miano

„narkotyku walki”, gdyż była powszechnie stosowana w czasie II Wojny Światowej.

Najpopularniejsza była wśród żołnierzy niemieckich ale stosowały ją również inne armie np.:

brytyjskie, japońskie. Rola amfetaminy polegała na podniesieniu poziomu energii, czujności,

pewności siebie, pozwalała na większy poziom agresji. W okresie wojennym amfetamina

wykorzystywana była przez rządy wielu krajów do celów zwiększenia produkcji w zakładach

zbrojeniowych. Dając ją robotnikom można było liczyć na lepszą i wydajniejszą pracę, gdyż

pozwalała ona zwalczyć zmęczenie i ograniczyć potrzebę snu. Po wojnie amfetamina była

dość powszechnym lekiem na otyłość oraz na depresję. Stosowano ją również przy

zaburzeniach snu, w chorobie Parkinsona, nadreaktywności u dzieci oraz wielu innych

schorzeniach (Cekiera 1994 s.71). Nałóg często zaczyna się od przyjmowania amfetaminy

jako leku. Wszystkie rodzaje amfetamin (Benzedrine, Fenmetrazine, Dexedrine, Methedrine,

Metamfetamine i inne), dają podobny efekt, chociaż różnią się nieco strukturą chemiczną. Jest

to ogromny przypływ energii i wyraźne podwyższenie nastroju. Osoby pod wpływem

amfetaminy przeżywają intensywne poczucie mocy oraz brak krytycyzmu wobec własnego

postępowania; wykazują wzmożoną aktywność, której towarzyszy bezsenność. Zażywaniu

amfetaminy towarzyszy brak łaknienia, stąd zastosowanie jej w walce z otyłością. A także

przyśpieszona akcja serca, rozszerzone źrenice, podwyższenie ciśnienia krwi oraz zwiększone

wydalanie moczu, u mężczyzn zmniejszenie potencji z równoczesnym wzrostem pożądania, a

u kobiet zahamowanie owulacji i miesiączki. Długotrwałe zażywanie amfetaminy może

prowadzić do powstania psychozy amfetaminowej, zaburzenia podobnego do schizofrenii. U

dzieci może nastąpić opóźnienie w rozwoju oraz dysfunkcja w pracy kory mózgowej (Cekiera

1994 s.70). przedawkowanie amfetaminy wiąże się ze znacznym pobudzeniem ruchowym,

dochodzi do zaburzeń rytmu serca, biegunek, wymiotów. Do rzadkości natomiast należy

śmierć z powodu przedawkowania, bezpośrednią przyczyną śmierci jest raczej krwotok lub

zator naczyń mózgowych, ostra niewydolność krążenia, itp. Zależność psychiczna, czyli

przymus brania leku rozwija się stosunkowo szybko; wywołuje ją atrakcyjny i euforyczny

przebieg działania specyfiku, wzmacniany z kolei przez przykre dolegliwości związane z jego

odstawieniem, tj. złe samopoczucie, spowolnienie psychiczne, uczucie zmęczenia, apatii;

dolegliwości te obserwuje się już po 12 godzinach od zażycia amfetaminy (Cekiera 1994

s.70).

Amfetamina jest bezbarwną cieczą, słabo rozpuszczalną w wodzie, dobrze w etanolu,

chloroformie, eterze a także kwasach. Ponieważ chemiczna synteza amfetaminy jest

stosunkowo prosta, związek ten stał się dość szybko łatwo dostępnym „narkotykiem

ulicznym”. Wielu narkomanów traktuje amfetaminę jako ekonomiczną alternatywę kokainy,

gdyż jest łatwiej dostępna i zdecydowanie tańsza, a efekty zażywania są podobne i trwają

dłużej niż po zażyciu kokainy. Dostęp narkomanów do otrzymywanej legalnie amfetaminy

jest znacznie utrudniony więc korzystają, dlatego korzystają oni z narkotyku produkowanego

w nielegalnych laboratoriach, których powstaje coraz więcej i są trudno wykrywalne, gdyż są

instalowane nawet w przyczepach transportowych. Urządzenia do produkcji narkotyku można

łatwo i szybko rozmontować co utrudnia wykrycie laboratoriów. Duża skala produkcji

przyczyniła się do wzrostu dostępności narkotyku na rynku. Ostatnio na czarnym rynku

pojawiła się metamfetamina produkt tych właśnie laboratoriów, pod względem chemicznym

jest zbliżona do amfetaminy lecz jej pobudzające działanie na układ nerwowy jest silniejsze.

Metamfetamina jest białym, bezwonnym proszkiem o gorzkim smaku, łatwo rozpuszczalna w

wodzie i etanolu. Może być stosowana dożylnie, doustnie, wdychana przez nos oraz palona w

szklanych fajkach. Metamfetamina wywołuje zwiększoną aktywność fizyczną, przyśpieszenie

oddychania, obniżenie łaknienia, ale także drażliwość a niekiedy drgawki i hipertermię,

negatywnie działa na układ krążenia. Może też powodować zmiany w drobnych naczyniach

mózgowych, prowadzące do udaru mózgu. Skutki długotrwałego stosowania metamfetaminy

mogą przypominać objawy schizofrenii: paranoję, halucynacje, itd. Mogą pojawić się myśli

samobójcze. Objawy odstawienia to: bóle głowy, duszność, skurcze jelit, senność, silne

łaknienie i głęboka depresja.

Oprócz amfetaminy i metamfetaminy na nielegalnym rynku narkotyków występuje

szereg ich psychoaktywnych analogów strukturalnych tzw. „narkotyków zmodyfikowanych”.

Są to nowe substancje psychoaktywne będące wynikiem chemicznej modyfikacji znanych

narkotyków, są one na ogół tańsze i silniejsze niż ich związki macierzyste, zaś stosowanie ich

skrajnie niebezpieczne. Do narkotyków zmodyfikowanych należą tzw. entaktogeny, wśród

których na szczególną uwagę zasługuje MDMA czyli Ecstasy. Najczęściej występuje w

postaci tabletek lub drażetek z wytłoczonymi na nich symbolami. Ostatnio narkotyk ten

zagościł na stałe na rynku narkotykowym, bywa zażywany w domu, indywidualnie lub

znacznie częściej w warunkach towarzyskich w grupie rówieśników, na dyskotekach.

Intensyfikuje on funkcje percepcyjne, sprzyja nawiązywaniu kontaktów, przełamuje opory,

ułatwia taniec. Jednakże cena jaką przyjdzie zapłacić za chwilową poprawę nastroju jest

bardzo wysoka, bowiem przyjmowaniu MDMA towarzyszy szereg objawów świadczących o

toksyczności związku np.: szczękościsk, mdłości, zawroty głowy, poty, suchość w ustach i

gardle, utrata apetytu, niemiarowość serca, ból w klatce piersiowej, tachykardia; może też

wystąpić nagły wzrost ciśnienia z krwotokami domózgowymi, toksyczne zapalenie wątroby,

drgawki, hipertermia, ostra niewydolność nerek, psychoza paranoidalna i upośledzenie

pamięci. Objawy te mogą się rozwinąć kilka godzin po przyjęciu narkotyku i wymagają

szybkiego leczenia szpitalnego. Przedawkowanie może prowadzić do śmierci w wyniku tzw.

„złośliwego zespołu neuroleptycznego”, na który składają się rozszerzone źrenice, drgawki,

spadek ciśnienia krwi, wzrost temperatury ciała i śpiączka.

Z powyższych danych wynika, że stosowanie narkotyków przynosi więcej szkody niż

pożytku. Chociaż początkowe zażywanie amfetaminy zwiększa odporność na stres oraz

wydolność intelektualną, to przedłużające się jej zażywanie prowadzi do wyniszczenia

organizmu. Amfetamina niszczy najpierw psychikę człowieka a potem jego ciało, prowadzi

do przedwczesnej śmierci. Śmiertelną dawkę stanowi ok. 1 gram dla osób dorosłych, zaś u

dzieci ok. 0,1 gram, oczywiście nie dotyczy to osób uzależnionych, u których organizm

przyzwyczaił się już do większej dawki.

Współcześnie amfetamina stosowana jest w medycynie kilku krajów tylko w leczeniu

niektórych schorzeń. Jedno z kontrowersyjnych zastosowań to leczenie nadpobudliwości u

małych dzieci, z niezrozumiałych przyczyn, amfetamina obniża poziom niepokoju u tych

dzieci, uspokaja je i pozwala im się skoncentrować. W Polsce amfetamina i jej wszystkie

pochodne są zupełnie wykreślone z lekospisu; nie używa się jej nawet w zastosowaniach

medycznych.

W ostatnich latach Polska stała się istotnym producentem i eksporterem amfetaminy,

narkotyki eksportowane są głównie do Niemiec i krajów skandynawskich, szacuje się, że ok.

20 nawet do 50% amfetaminy na czarnym rynku pochodzi właśnie z polskiej produkcji

(Błachut, Gaberle, Krajewski 2001 s.391).

Współczesny świat cechuje gwałtowny rozwój cywilizacji. Postęp następuje w każdej

dziedzinie. Wszystko to dzieje się w zawrotnym tempie i pośpiechu, takie życie sprzyja

zaburzeniom prawidłowego funkcjonowania rodziny. Często zapracowani rodzice nie okazują

dziecku tyle miłości ile ono potrzebuje, nierzadko też bardzo wysoko podnoszą poprzeczkę

wymagań i obowiązków. Niedojrzały organizm pod wpływem tych obowiązków rodzi stres.

Stres z kolei sprzyja sięganiu po narkotyki czy inne substancje psychoaktywne. Młody

organizm jest szczególnie podatny na działanie narkotyków; człowiek sięga po nie zupełnie

nie zdając sobie sprawy, że narkotyki nie rozwiążą jego problemów, mogą tylko stworzyć

nowe, które jeszcze bardziej skomplikują jego życie.

Bibliografia:

1. Błachut J. Gaberle A. Krajewski K. Kryminologia. Arche Gdańsk 2001

2. Cekiera C. Ryzyko uzależnień. KUL Lublin 1994

3. Nowa Encyklopedia Powszechna PWN. Tom 1 Wydawnictwo Naukowe PWN

Warszawa 1997

4. Internet:

www.republika.pl

www.ipin.edu.pl

www.free.of.pl