Nowotwory opracoane materia y

background image

KOLOKWIUM – NOWOTWORY


ZMIANY POSTĘPOWE (ADAPTACYJNE)

GOJENIE RAN

W gojeniu ran zachodzą poniższe zjawiska:

faza wysiękowa (strup)



krzepnięcie krwi i chłonki



zapalenie surowicze z immunoglobulinami (wywołane mediatorami)

faza oczyszczania (obrona)



przyciąganie granulocytów obojętnochłonnych (po 6h)



przyciąganie limfocytów i makrofagów (po 12h)

faza rozrostu



rozrost komórek i nowych naczyń

faza naprawy



maleje liczba komórek i naczyń, a wzrost ilości kolagenu



dojrzewanie kolagenu


Faza utajenia – faza pomiędzy momentem zranienia a początkiem rozrostu fibroblastów –
znikoma wytrzymałość rany na rozciąganie



oczyszczanie rany



tworzenie istoty podstawowej - duże znaczenie składnika istoty
podstawowej – fibronektyna – chemotaktyczne działanie na monocyty,
fibroblasty, migracja komórek śródbłonka, nadaje pewną lepkość

Faza proliferacji fibroblastów – następuje po fazie utajenia
Faza fibroplazji – czyli tworzenia kolagenu, następuje po fazie proliferacji fibroblastów

Gojenie się przez rychłozrost
- jeżeli brzegi rany przylegają do siebie ściśle i są niezakażone
- nie powstaje blizna

Gojenie przez ziarninowanie
- gdy brzegi ubytku nie przylegają do siebie
- utkanie, z wolna wypełniające ranę, ma nierówną ziarnistą powierzchnię, od której pochodzi
nazwa „ziarnina” - granulatio
- fibroblasty tworzą włókna kolagenowe, maleje liczba komórek i naczyń włosowatych



przekształca się w bliznę – cicatrix
- dzikie mięso – caro luxuriens - nadmierny rozrost ziarniny

Warunkiem gojenia jest uprzątnięcie martwiczych mas

 udział granulocytów

obojętnochłonnych oraz makrofagów.

Czynniki utrudniające gojenie się ran:

skażenie – contaminatio – gdy liczba bakterii w ranie jest minimalna

skażenie – infectio – więcej niż 1mln bakterii w 1g tkanki

niedobór witaminy C hamuje wytwarzanie kolagenu przez fibroblasty

niedostateczne mikrokrążenie

kortykotropina i kortykosteroidy hamują ziarninowanie

obfita podściółka tłuszczowa


NAPRAWA – reperatio – zastąpienie ubytku przez bliznę łącznotkankową np. gojenie się ran
przez ziarninowanie, gojenie się kości

ODROST – regeneratio – odtworzenie pierwotnej postaci zniszczonych części ustroju.
Zdolność do odrostu jest tym większa, im niższy stopień rozwoju ewolucyjnego
charakteryzuje dany ustrój. Komórki szpiku, hepatocyty, komórki kanalików nerki, komórki
ś

ródbłonka


ROZROST – hyperplasia – powiększenie się narządu wskutek zwiększenia się liczby jego
komórek, nie przekracza pewnych granic i ulega zahamowaniu po usunięciu przyczyny (tym
różni się od rozrostu nowotworowego).

jest zjawiskiem odrębnym albo elementem odrostu i naprawy

w odpowiedzi na bodźce zapaleniotwórcze lub hormonalne

rozrost całego człowieka lub poszczególnych narządów:



w następstwie zniszczenia części tkanki lub narządu



w wyniku przewlekłego drażnienia, np. przez czynniki zapaleniotwórcze



wyrównawczy – przystosowanie się narządu do obciążenia



rozrost ex vacuo tkanki tłuszczowej wokół miedniczki nerki zanikającej


PRZEROST – hypertrophia – powiększenie się narządu wskutek powiększenia się jego
komórek. Przejaw przystosowania się narządu do większego zadania.

przerost pierwotny – o nieznanej przyczynie np. kardiomiopatia, podłoże genetyczne

przerost wtórny – znana przyczyna



przerost wtórny zastępczy – h. secundaria vicaria – ulega nerka gdy zniszczona
jest druga, lub komórki wysp trzustkowych płodów matek chorych na cukrzycę



przerost wtórny wyrównawczy – h. secundaria compensatoria – odpowiedź na
zwiększone obciążenie, np. mięśnie każdego typu, komórki kłębuszków
nerkowych w warunkach niedotlenienia


TRANSFORMACJA

RÓśNICOWANIE – differentiatio – uzyskanie przez komórki macierzyste zdolności do
przekształcania się jedynie w komórki o cechach morfologicznych i czynnościowych
typowych dla danej tkanki. n. nabłonek jamy ustnej
DOJRZEWANIE – maturatio – przybranie przez komórki cech morfologicznych i
czynnościowych typowych dla danej tkanki np. ułożenie komórek nabłonka
wielowarstwowego płaskiego

METAPLAZJA – metaplasia – przekształcenie się tkanki zróżnicowanej i dojrzałej w inną,
również zróżnicowaną i dojrzałą, w następstwie zmiany kierunku różnicowania się komórek
macierzystych z dojrzewaniem typowym dla tego zmienionego kierunku, pod wpływem mało
znanych czynników np.:

tkanka łączna

 tkanka chrzęstna, kostna, tłuszczowa lub śluzowa

nabłonek powierzchniowy różnego rodzaju

 nabłonek wielowarstwowy płaski

nabłonek gruczołowy żołądka

 nabłonek gruczołowy jelita cienkiego

choroba Cohna – w jelicie zdarza się metaplazja krypt jelitowych w gruczoły typu
odźwiernikowego lub gruczołu dwunastnicze


DYSPLAZJA – zmiana kierunku różnicowania z nieprawidłowym dojrzewaniem

background image


ANAPLAZJA – zmiana kierunku różnicowania z zahamowaniem różnicowania lub
dojrzewania, nie da się określić tkanki macierzystej

ATYPIA – obejmuje wiele różnych zmian str. 151

DYSPLAZJA NABŁONKA WIELOWARSTWOWEGO PŁASKIEGO – wzrost liczby
komórek, naruszenie kierunku osi komórek, niejednolitości morfologiczne

DYSPLAZJA KOILOCYTOWA – koilocyty – jądro znajduje się w środku komórki
nabłonkowej, ale cytoplazma wokół niego jest zastąpiona pozornie pustą jamką, pod
wpływem wirusa HPV

NEOPLAZJA WEWNĄTRZKOMÓRKOWA – bezładny układ komórek nabłonka i
pojawienie się komórek atypowych

GUZY NIENOWOTWOROWE

GUZ – tumor – każde miejscowe obrzmienie niezależne od jego istoty. Są to zarówno zmiany
nienowotworowe jak i nowotwory.

POLIP – polypus – rozrosty o wydłużonym kształcie, szypułowate.

TORBIELE:

Torbiel prawdziwa – cystis – patologiczna jama w narządzie, której ściana jest pokryta
od wewnątrz nabłonkiem; powstają przeważnie wskutek zatkania przewodów
wyprowadzających gruczołów.

Torbiel rzekoma – pseudocystis – patologiczna jama niepokryta nabłonkiem




Torbiel naskórkowa ucha środkowego (perlak – cholesteatoma) – w jamie bębenkowej,
bez przyczyny lub po zapaleniu, pokryta rogowaciejącym nabłonkiem wielowarstwowym
płaskim.



Torbiel naskórkowa skóry – c. epidermalis – pokryta naskórkiem złuszczającym się do
ś

wiatła, wypełnione masami rogowymi; na twarzy, skórze pokrywy czaszki, szyi lub

tułowiu



Torbiel tricholemalna – c. tricholemmalis – rozwija się z torebek włosa, zwykle w skórze
sklepienia czaszki, podobna do poprzedniej [zamknięcie ujścia przewodu gruczołu
łojowego – torbiel zawierająca łój; zaskórnik – comedo]



Torbiel włosowa – c. pilonidalis – w rowku pośladkowym ponad odbytem, rosną w niej
włosy



Torbiel przewodu tarczowo-językowego – c. ductus thyreoglossi, c. colli mediana – w
pobliżu kości gnykowej w linii środkowej szyi, a resztek przewodu płodowego; pokryta
nabłonkiem wielorzędowym walcowatym urzęsionym



Torbiel nabłonkowo-limfatyczna – c. lymphoepithelialis – przed mięśniem m-o-s, w
pobliżu kąta żuchwy; pokryta urzęsionym wielowarstwowym płaskim lub wielorzędowym
walcowatym urzęsionym nabłonkiem.



Torbiel oskrzelowa – c. bronchogenes – śródpiersie przednie rzadziej tylne; mętny
mleczny płyn; nabłonek urzęsiony, jedno lub wielorzędowy



Torbiele jajników:



okołojajnikowe – c. paraovarialis



pęcherzykowa – c. follicularis



ciałka żółtego – c. corporis lutei



z wgłobienia – c. ex inclusione – wpuklanie jajnika i zamykanie wejścia do
wpuklonego zachyłku



czekoladowa czyli smolista – c. picea – w ognisku endometriozy, wokół histiocyty
obładowane hemosyderyną, w świetle krew o barwie czekoladowej lub smolistej



Torbiele piersi



Wodniak jądra – hydrozele testis – nagromadzenie płynu w obrębie tunica vaginalis po
zapaleniu



Ganglion – podskórny twór torbielowaty mieści się zwykle w nadgarstku na grzbietowej
powierzchni stopy, przy kostce lub w dole podkolanowym; ścianę stanowi szkliwiejaca
tkanka łączna, wnętrze zwiera śluzowaty płyn



Torbiel tętniakowata – c. aneurysmatica – balonowate rozdęcie trzonu kości,
rozciągnięcie okostnej i wytworzenie się warstewki kostnej na zewnątrz!!!



Potworniaki – teratoma



GUZY ROZROSTOWE NIENOWOTWOROWE
– rozrost nie jest niepohamowany,
zatrzymuje się po usunięciu przyczyny, a nieraz samoistnie.



Bliznowiec – keloid – rozwija się w bliźnie, częściej u rasy czarnej niż białej; składa się z
grubych włókien kolagenowych.



Kłykcina – condyloma – rozrost nabłonka wielowarstwowego płaskiego, w swojej postaci
Kończystej; prawidłowa warstwa podstawna, rozrost warstwy ponad nią; w części
pochwowej szyjki macicy i w skórze narządów płciowych.



Guzowate zapalenie powięzi – fasciitis nodularis pseudosarcomatosa – niezłośliwy rozrost
fibroblastów w postaci pojedynczego guza; wywodzi się z powięzi; bez przewagi jednej z
płci, w każdym wieku; zmiana bogato unaczyniona.



Mięczak zakaźny – molluscum contagiosum – guzek skóry wywołany przez wirusa;
najczęściej na twarzy, tułowiu, i okolicy narządów płciowych; zrazikowaty rozrost
naskórka w głąb skóry właściwej i pojawienie się w warstwie ziarnistej i kolczystej ciałek
mięczkowych – są to komórki nabłonkowe, wypełnione kwasochłonnymi jednolitymi
masami, spychającymi jądro na obwód.



Brodawka pospolita – kurzajka – verruca vulgaris – na palcach, dłoniach i przedramiona
najczęściej; wywołana przez wirusa; przewaga warstwy kolczystej i nadmierne
rogowacenie.



Epithelioma mummificans et calcificans Malherbe – dobrze odgraniczona, składa się z
wysp komórek nabłonkowych typu powierzchniowego; zdarza się wapnienie i
rogowacenie.



Rogowacenie łojotokowe – keratosis seborrhoica – rozwija się zwykle na tułowiu i czole;
jest ciemnobrązowa, uwypuklona, dobrze odgraniczona; rozrost naskórka, z
wewnątrznaskórkowymi ogniskami rogowacenia, z ciałami tłuszczowatymi.



Znamiona – naevi – mogą złośliwieć.



Rogowiec kolczystokomórkowy – keratoacanthoma – u ludzi starych; kopulasty guzek,
pozostaje po nim blizna, samoistnie zanika; rozrost naskórka połączony z gromadzeniem
się mas rogowych w środku zmiany; nie przekracza poziomu gruczołówpotowych.



Nerwiak poamputacyjny – neuroza post amputationem – liczne nerwy odrastające
bezładnie po urazie; komórki macierzyste nerwów nie są uszkodzone.



Histiocytoza o komórkach Langerhansa – jest wyrazem rozrostu nowotworowego
histiocytów typu Langerhansa. Wyróżnia się:

background image



Histiocytozę kwasochłonną wieloogniskową – histiocyty rozrastają się w kościach
czaszki, naciekają oponę twardą i płat tylny przysadki oraz nerwy słuchowe.



Histiocytowa kwasochłonna jednoogniskowa – zajmuje jedną z kości rzadziej
jednoogniskowo skórę, tkanki miękkie lub węzeł chłonny.



Choroba Abta, Letterera i Siwego – rozrost makrofagów w szpiku, skórze, węzłach
chłonnych, śledzionie i wątrobie

 u małych dzieci.



Rozrost komórek tucznych – mastocytosis – charakterystyczny dla pokrzywki
przebawieniowej; u niemowląt.



Hamartoma – złożony z tkanek prawidłowych typowych dla danego miejsca, ale o
nieprawidłowej proporcji i zdezorganizowanym układzie.



Choristoma – z tkanek nietypowych dla danej okolicy, dojrzałych. Źródłem tych tkanek są
zawiązki jednego narządu lub innych, zbłąkane tam w okresie rozwoju zarodka

heterotopia.



NOWOTWORY

DEFINICJA NOWOTWORU:

nowotwór jest to rozrost tkanki pochodzącej ze składników ustroju, ale obcej dla niego
i nietypowej

istotą są zmiany w aparacie genetycznym

trwa i stale postępuje

nieodwracalny w warunkach naturalnych

przeważnie niepoddający się lub tylko umiarkowanie poddającym się mechanizmom
regulacyjnym ustroju

gdy jest złośliwy i nieleczony nieuchronnie prowadzi do śmierci


NOWOTWÓR ZŁOŚLIWY – jest mniej dojrzały niż tkanka macierzysta; im mniejsze jest
zróżnicowanie i dojrzałość, tym złośliwszy jest nowotwór; istotne jest także istnienie lub
nieistnienie tendencji histoformatywnych.

NOWOTWÓR NIEZŁOSLIWY
– komórki tego nowotworu często do złudzenia
przypominają tkanki macierzyste; nie dają wznowy ani przerzutów; złośliwiej bardzo rzadko;
przyczyna powstawanie nie jest znana.

RAK – carcinoma – nowotwór złośliwy, wywodzący się z nabłonka zarówno
powierzchniowego jak i gruczołowego.

MIĘSAK – sarkoma – nowotwór złośliwy, rozwijający się z tkanki łącznej każdego rodzaju,
tkanki mięśniowej lub naczyń (mezenchymalnych).

CECHY MAKROSKOPOWE NOWOTWORÓW ZŁOSLIWYCH:

jest zwykle litym guzem, mocno związanym z podłożem poprzez naciekanie

niewyraźna granica

brak torebki, ale są od tego wyjątki:



rak nerki



mięsaki


Rak skóry lub błony śluzowej może się rozrastać:
- egzofitycznie – większość guza wyrasta nad powierzchnię

- mezofitycznie – w równym stopniu nacieka zrąb i rośnie do światła
- endofitycznie – rośnie w głąb

Kliniczne typy złośliwości:

złośliwość przeciętna – czas trwania choroby od chwili rozpoznania do zgonu wynosi
od 2 do 4 lat

złośliwość powolna – nowotwór powoduje śmierć po kilku, rzadziej kilkunastu latach

złośliwość późna – przerzuty ujawniają się nie od razu, ale dopiero po wielu latach po
usunięciu ogniska pierwotnego

złośliwość ostra – nowotwór powoduje zgon w ciągu kilku miesięcy od ustalenia
przyczyny


Budowa nowotworu: miąższ + zrąb

NOWOTWÓR MIEJSCOWO ZŁOŚLIWY (PÓŁZŁOŚLIWY)
– nie daje przerzutów,
natomiast nacieka i niszczy podłoże, wszczepia się, daje wznowę, a więc przejawia cechy
złośliwości miejscowej.

RÓśNICE POMIĘDZY NOWOTWOREM ŁAGODNYM A ZŁOSLIWYM:

Cechy

Nowotwory niezłośliwe

Nowotwory złośliwe

Utkanie

zróżnicowane
dojrzałe

niezróżnicowane
niedojrzałe

Zmiany wsteczne

rzadkie (zwyrodnienia)

częste (martwica)

Szybkość wzrostu

mała

duża

Przebieg wzrostu

może zatrzymać się na pewien
czas

przeważnie nieprzerwany

Torebka łącznotkankowa

często jest, może jej nie być
albo tworzy się torebka
pozorna

przeważnie nie ma

Typ wzrostu wobec
otoczenia

rozprężający

naciekający, wszczepianie,
wrastanie do naczyń

Przerzuty

nie ma

Wznowa

nie ma

bywa

Szkodliwe działanie

często nie występuje, bywa
ucisk otoczenia, zwłaszcza w
ciasnej przestrzeni, albo
wydzielanie hormonów

uciskanie otoczenia, niszczenie
narządów, krwawienie,
zakrzepy, osłabienie odporności,
zakażenia, wyniszczenie,
wydzielanie hormonów



CECHY MORFOLOGICZNE KOMÓREK ATYPOWYCH

powiększenie się komórek – macrocytosis

zmiana kształtu komórek – heterocytosis

powiększenie się jądra, ze zmianą proporcji jądro-cytoplazma na rzecz jądra –
macronucleosis

nadbarliwość jądra – hyperchromatosis

jednoczesne powiększenie się i nadbarliwość jądra – hypernucleosis

jednoczesna nieregularność kształtu i nadbarliwość jądra – heteronucleosis

background image

zwiększona liczba jąder w komórce – polynucleosis

wydatniejsze jąderko lub większa liczba jąderek w jądrze – hypernucleosis
polynucleolosis

nieprawidłowe figury podziału

gromadzenie się chromatyny w postaci grudek w karioplazmie

kanibalizm – wchłanianie jednej komórki nowotworowej przez drugą



RAK PRZEDINWAZYJNY – ograniczony tylko do nabłonka (jeśli jest rakiem
nabłonkowym), nie przechodzi przez błonę podstawną.

STANY PRZEDRAKOWE
– są to choroby nienowotworowe lub niektóre nowotwory
niezłośliwe, na których tle stosunkowo często rozwija się nowotwór złośliwy; ich wspólną
cechą są zjawiska odrostu lub rozrostu, łatwiej ulegające działaniu czynników rakotwórczych.
Np. owrzodzenia, znamiona, rogowacenia białe błon śluzowych, marskość, torbielami,
brodawczaki itd. (str. 182).

CECHY KOMÓREK NOWOTWORU ZŁOSLIWEGO

Cechy atypii jak wyżej
Zmiany kariotypu (są to zmiany pierwotne, odpowiedzialne za transformację nowotworową
komórki):



strukturalne - translokacje, delecje, inwersje, addycje itp.



liczbowe



strukturalne i liczbowe jednocześnie



zmutowane geny supresorowe, które w formie prawidłowej zapobiegają powstawaniu
nowotworów:



Gen RB1 – produkcja białka RB



Gen P53 – białko TP53



aktywność telomerazy – dzielą się w nieskończoność


WZROST NOWOTWORÓW ZŁOSLIWYCH.

Trzy podstawowe etapy powstawania nowotworu:

1)

inicjacja – mutacja

2)

promocja – zmiana ekspresji genu

3)

progresja – zmiany w kariotypie


Zachwiana równowaga pomiędzy onkogenami i genami supresorowymi
Cytoplazma komórek nowotworu bywa zdolna do kontynuowania czynności komórek
macierzystych
Na błonie komórkowej białka typowe dla tkanek płodowych:



antygen rakowozarodkowy



alfa-fetoproteina



swoisty antygen gruczołu krokowego


Chromosomy są uszkodzone ale nie wykazują cech charakterystycznych dla nowotworów
poszczególnych typów
Niektóre komórki nowotworowe wytwarzają enzymy nietypowe dla tkanki macierzystej albo
nie wytwarzają enzymów typowych

Cykl mitotyczny nie jest krótszy niż w przypadku komórek nienowotworowych!!!

Mnożenie się komórek nowotworu cechuje się:



autonomią



utrzymywaniem się aż do śmierci chorego



anarchią


Tempo wzrosty jest wypadkową:

1.

współczynnika proliferacji komórkowej

2.

współczynnika strat komórkowych


Progresja nowotworu – pojawianie się z czasem różnic w komórkach nowotworu
(początkowo są one takie same): kariotypu, zdolnością inwazji, tempem mnożenia,
oddziaływaniem na hormony, zdolnością do dawania przerzutów, podatnością na promienie i
leki przeciwmitotyczne.

SZERZENIE SIĘ NOWOTWORÓW ZŁOSLIWYCH

miejscowe – rozrastająca się tkanka zachowuje kontakt z guzem pierwotnym
przerzut - metastasis – brak takiego kontaktu rozrastającej się tkanki z guzem pierwotnym

Naciekanie – infiltratio – wnikanie komórek nowotworu pomiędzy komórki otoczenia; naciek
nowotworowy zabija komórki tkanek naciekających

 różnica od nacieku zapalnego!!!

Droga naczyń chłonnych (do węzła) lub krwionośnych. - rozprzestrzenianie

Węzeł z przerzutem jest niebolesny

 różnica od węzła w stanie zapalnym!!!

Może być także przenoszony przez płyn mózgowo-rdzeniowy

Rozprzestrzenianie się przewodami wysłanymi nabłonkiem:



drogi moczowe



drogi płciowe



drogi oddechowe


Miejsca predylekcyjne – miejsca przerzutów charakterystyczne dla pewnych raków np. rak
płuca daje dość często przerzuty do mózgu, rak oskrzela do kości.

W zależności od czasu wykrycia ogniska pierwotnego oraz przerzuty wyróżnia się przerzuty:

o

jednoczesne

o

opóźnione

o

wyprzedzające


Odróżnienie ogniska pierwotnego od przerzutu:



określenie które narządy są częściej siedliskiem nowotworu a które rzadziej (te
częściej to pierwotne)



nowotwór pierwotny jest gorzej odgraniczony od otoczenia niż przerzut



TEORIE POWSTAWANIA NOWOTWORÓW

przyczyny nie są ostatecznie wyjaśnione

częstość wzrasta z wiekiem

background image

mięsaki - częściej u ludzi młodych; raki - u ludzi starych

ś

miertelność większa u mężczyzn

wpływ wielu różnych czynników, nie zawsze da się je określić wprost

wszystkie czynniki nowotworotwórcze zmieniają strukturę (mutację) cząsteczek DNA,
przekształcając genom ludzki

nowotwór zaczyna się od przekształcenia nowotworowego pojedynczych komórek



dzielą się dalej w potomne

protoonkogeny – znajdują się w jądrze prawidłowym; nie wywołują nowotworów ale
regulują mnożenie się i różnicowanie komórek; uaktywniają się kiedy pojawia się
konieczność regeneracji albo naprawy.

Kancerogeneza na poziomie molekularnym:

protoonkogen

 onkogen – pod wpływem uszkodzenia (mutacji) przez różne czynniki –

fizyczne, chemiczne, biologiczne (wirusy)

onkogen kontroluje inne substancje niż protoonkogen – pobudzenie do podziału nie jest
hamowane

Onkogeny powodują:


zwiększenie ilości czynników wzrostu



zwiększenie liczby receptorów błony komórkowej



hamowanie czynników supresyjnych



zwiększenie ilości kompleksów „cyklina + kinaza zależna od cykliny”



utrzymanie zdolności naprawy DNA



zainicjowanie apoptozy w razie znacznego uszkodzenia DNA

Mechanizmy epigenetyczne – zaburzenie mitozy na rzecz rozrostu nowotworowego.

dużo zależy od predyspozycji osobniczej, dawki i czasu narażenia na czynnik inicjujący
oraz rodzaju czynnika rakotwórczego

inicjacja jest to uzyskanie przez komórki zdolności do rozrostu nowotworowego, a
promocją jest jej ujawnienie.


CZYNNIKI ONKOGENNE:
Fizyczne:

promienie jonizujące

promienie nadfioletowe – rak skóry

pojedynczy uraz nie powoduje nowotworu!

Chemiczne:

setki substancji chemicznych działają kancerogennie

istotą uszkodzenia DNA jest łączenie się tych związków z kwasem nukleinowym

przykłady substancji: azbest, estrogeny, uretan, barwniki azowe itd.

Biologiczne (wirusy):

wirusy DNA – przekazują ten kwas genomowi komórki zakażonej – HBV i HCV



rak wątroby

wirusy RNA – przekształcają własne RNA w DNA – HTLV-I

 białaczka

limfocytowa, chłoniak typu T

Genetyczne:

nowotwory uwarunkowane genetycznie są bardzo rzadkie w stosunku do ogólnej
liczby nowotworów

roli czynników genetycznych świadczą:



istnienie nowotworów bez wątpienia dziedzicznych np. retinoblastoma



choroby dziedziczne o zmianach początkowo nienowotworowych które z
upływem czasu przybierają cechy nowotworu złośliwego



kiedy nowotwory pojawiają się w rodzinie u osób młodych



pojawianie się nowotwór tego samego typu dużo częściej u bliźniąt
jednojajowych niż dwujajowych



częstsze powikłanie nowotworami chorób wrodzonych uwarunkowanych
genetycznie np. zespół Downa


IMMUNOLOGIA W PROCESIE NOWOTWOROWYM

Związek nowotworów z immunologią:


częstsze pojawianie się nowotworów u ludzi z niepełnosprawnym układem
immunologicznym



szybszy wzrost nowotworu pierwotnego i szybszy rozwój przerzutów w przypadkach
stosowania immunosupresji



łagodniejszy przebieg nowotworu w przypadku obfitego naciekania tkanki
nowotworowej i jej sąsiedztwa przez limfocyty



przypadki regresji nowotworu człowieka lub zwierząt po pobudzeniu układu
odpornościowego

Mechanizmy odporności przeciwnowotworowej należą głównie do grupy reakcji mało
swoistych, natomiast mechanizmy reakcji swoistej, zależnej od grasicy, są niewielkie lub
ż

adne.

Mechanizmy nieswoiste:



przeciwciała naturalne – powstają wskutek stymulacji przez antygeny pokarmowe



makrofagi – pobudzane nieswoiście przez różne antygeny działają cytotoksycznie na
komórki nowotworowe, a są obojętne w stosunku do komórek prawidłowych



limfocyty NK – cytotoksyczne w stosunku do różnych nowotworów.

AIDS lub ludzie poddani długi czas immunosupresji

 wyraźny wzrost zachorowań na

nowotwory układu chłonnego!!!


WPŁYW NA USTRÓJ

nadmierna synteza czynnika tkankowego – np. rak trzustki, nerki, gruczołu krokowego

krzepnięcie wewnątrznaczyniowe

niedokrwistość – krwotoki, niszczenie szpiku lub hamowanie tworzenia erytroblastów

erytrocytemia

leukocytoza

zakażenia bakteryjne i grzybicze

ropne i nieropne zapalenia

gorączka

wydzielanie hormonów


U chorych na nowotwór złośliwy wykrywa się czasem zespoły paraneoplazmatyczne, tzn.
choroby narządów innych niż narząd objęty samym nowotworem. Wyróżnia się:



zespoły neurologiczne



zespoły reumatoidalne



miastenia



zespoły dermatologiczne



zespoły endokrynologiczne



zespół nerczycowy


Ś

mierć na nowotwór złośliwy w wyniku:

background image



powikłania bezpośredniego mechanicznego np. zwężenie, ucisk



wyniszczenie z zakłóceniem czynności narządów, zaburzeniami metabolicznymi,
zespołami paraneoplazmatycznymi, zaburzeniami endokrynologicznymi



zakrzepicy lub krwotoku



zapalenia narządu objętego nowotworem


NOWOTWORY NABŁONKOWE

NIEZRÓśNICOWANE

Rak anaplastyczny – ca indifferentiatum, anaplasticum – wygląda podobnie w każdym
narządzie

ZRÓśNICOWANE

Brodawczak – papilloma

łagodny

palczaste brodawki, osią tkanka łączna

pokrywą nabłonek wielowarstwowy płaski bez cech atypii lub przejściowy gdy
brodawczak urotelialny.

egzofityczny – typowy w górę

odwrócony – wrasta w głąb zrębu

Brodawczak Schneidera – p. cylindrocellulare – nabłonek wielorzędowy walcowaty,
miejscami urzęsiony

 drogi oddechowe


Guz śluzowo-płaskonabłonkowy – tumor mucoepidermalis

z listewki nerwowej

w zrębie z tkanki łącznej włóknistej znajdują się szczeliny pokryte nabłonkiem
sześciennym albo lite ogniska nabłonkowe – znajduje się w tych komórkach dużo
melaniny


Rak płaskonabłonkowy kolczystokomórkowy – ca planoepitheliale spinocellulare

złośliwy

rozwija się z naskórka lub nabłonka wielowarstwowego płaskiego błon śluzowych

rośnie palczasto w głąb zrębu

mogą rogowacieć lub nie – postać pereł rogowych

dyskeratosis – rogowacenie pojedynczych komórek

daje przerzuty

typowo: skóra, jama ustna, warga, przełyk, krtań, część pochwowa szyjki macicy,
oskrzele

nietypowo: pęcherzyk żółciowy, piersi, drogi moczowe, torbiel skórzasta

odmiana:



rak brodawkowaty – ca. verrucosum



kłykciny Kończyste – condylomatoma acuminata

„rak przewodowy” – ca ductuale – rak piersi wywodzący się z nabłonka
powierzchniowego jego przewodów wyprowadzających


Rak płaskonabłonkowy podstawnokomórkowy – ca planoepitheliale basocellulare, basalioma

miejscowo złośliwy

rozwija się wyłącznie z naskórka

składa się z ognisk naciekających zrąb

nie daje przerzutów – dlatego miejscowo złośliwy

nigdy w błonach śluzowych!!!

rośnie powoli


Gruczolak – adenoma

łagodny

zbudowany z gruczołów bez atypii (nabłonek gruczołowy)

głównie gruczoły dokrewne i ślinianki oraz błona śluzowa żołądka i jelita

Gruczolak cewkowy i pęcherzykowy – a. tubulare, folliculare – zwykle kulisty, z cewek i
pęcherzyków

Gruczolak kosmkowy – a. villosum – zbudowany z tworów przypominających kosmki


Rak gruczołowy – adenoarcinoma

złośliwy

naśladuje cewy lub pęcherzyki gruczołowe ale o nieregularnym kształcie i rozmieszczeniu
o komórkach liczniejszych niż w normie

stara się naśladować nabłonek gruczołowy z którego powstał, różni się wyglądem cew
gruczołowych

rak lity - ca solidum – gdy cewy nie mają światła

wydziela śluz – ca muciparum – rak śzuzowokomórkowy – ca mucocellulare – z komórek
sygnetowych – gdy śluz zalega w komórce


Gruczolakorak włóknisty, twardy – adenocarcinoma scirrhosum

przeważa tkanka łączna włóknista

komponentą raka jest jednak również tkanka nabłonkowa gruczołowa

drobne komórki nowotworowe układają się w szeregi poprzedzielane tkanką włóknistą

głównie sutek, żołądek


Gruczolakorak galaretowaty – adenocarcinoma gelantinosum

jak galareta – komórki rakowe potrafią wytwarzać śluz ale nie potrafią go wydzielić na
zewnątrz – komórki sygnetowate

ś

luz po pęknięciu takiej komórki gromadzi się w szczelinach międzykomórkowych

głównie; sutek, żołądek, pęcherzyk żółciowy, jelito grube



Adenocanthoma

typ raka gruczołowego

w cewach dochodzi do metaplazji płaskonabłonkowej


Rak gruczołowo-torbielowaty, oblak – cylindroma

komórki tworzą cewy i one wypełnione szklistymi masami

wytwarzana jest substancja białkowa – powstają struktury przypominające walec

głównie w gruczołach ślinowych - wstawki przewodów wyprowadzających

raczej ludzie starsi

skłonność do naciekania wzdłuż nerwów - ból

background image

Torbielak, gruczolakotorbielak – cystom, cystadenoma

łagodny

składa się z jednej lub wielu torbieli

najczęściej w jajniku, trzustce

często złośliwieje



NOWOTWORY NIENABŁONKOWE

TKANKI ŁĄCZNEJ WŁÓKNISTEJ

Włókniak – fibroma

najczęściej w skórze i tkance podskórnej

z włókien kolagenowych i niewielkiej liczby komórek

niekostniejący – w przynasadach kości długich starszych dzieci ub młodzieży

kostniejący – f. ossificans – w żuchwie


Włókniak młodzieńczy – fibroma iuvenile, angifibroma molle

chłopcy

jama nosowo-gardłowa

tkanka łączna uboga w komórki oraz z naczyń


Włókniak sprężysty – elastofibroma

bardzo rzadki

okolice łopatki

z istoty podstawnej w której dominują włókna sprężyste


Włókniec – fibroma desmosom

z włókien kolagenowych i nielicznych komórek

między włókna poprzecznie prążkowane, w mięśniach ściany brzucha kobiet po ciąży

także mężczyźni i dzieci

nie daje przerzutów


Włókniak mięsakowy (włókniakomięsak) – fibrosarcoma

w tkance łącznej powierzchniowych części ciała

czasem z okostnej

przerzuty głównie drogą krwi


Histiocytoma – dermatofibroma

nie jest złośliwy

skóra właściwa

z fibroblastów oraz histiocytów

xanthoma – żółtak – gdy w większej ilości gromadzą się tłuszcze, barwa żółta

komórki olbrzymie Teutona

brak torebki ale dobrze odgraniczony


Dermatofibrosarcoma protuberans

złośliwy

dość duży rozmiar

naciekania i wznowa po niedoszczętnym usunięciu

rzadko przerzuty

trudny do odróżnienia od dermatofibroma i fibrosarcoma


TKANKI TŁUSZCZOWEJ

Tłuszczak – lipoma

łagodny

dobrze odgraniczony

zbudowany z dojrzałych komórek tłuszczowych

tkanka podskórna szyi, pleców i innych okolic; mięśnie szkieletowe, przestrzenie
pozaotrzewnowe

posiada cienką torebkę

wywiera ucisk i rzadko złośliwiej


Zimowiak – hibernoma

łagodny

guzek brunatny, otorbiony, pojedynczy

zwykle u dorosłych

komórki obfite w lipidy

na szyi, ramionach, pod pachą, w okolicy międzyłopatkowej i w śródpiersiu


Tłuszczak naciekający – l. infiltrans

miejscowo złośliwy

w głębokich mięśniach pośladka, barku lub uda w 3-6 dekadzie życia

otoczony przez tkankę łączną i pasma komórek mięśniowych

histologicznie tłuszczak lub zimowiaka


Tłuszczak mięsakowy (tłuszczakomięsak) – liposarcoma

złośliwy

rzadko spotykany

w udzie, przestrzeni pozaotrzewnowej i pośladku

małe lub duże lipocyty o różnej dojrzałości oraz utkanie przypominające śluzaka

dojrzały lub małodojrzały – różna wielkość lipocytów


TKANKI CHRZĘSTNEJ

Chrzęstniak – chondroma

łagodny

zbudowany z chrząstki szklistej – nieregularne rozmieszczenie jamek w których więcej
niż 2 komórki bez cech atypii


Chrzęstniak okołokostny – ecchondroma

pod okostną zewnętrzną

małe koście rąk i stóp

młodzież obu płci

background image

Chrzęstniak wewnątrzkostny – enchondroma

krótkie kości ręki rzadziej stopy, kość ramienna i udowa

obie płcie między 20 a 30 rokiem życia

rośnie w jamie szpikowej, rozciąga kość i ścieńcza jej korę

dobrze odgraniczony bez torebki

łagodny ale po niedoszczętnym wycięciu daje wznowę


Kostniakochrzęstniak – osteochondroma

nasadowe części kości jako rozrost chrzęstny

w głębi rozrostu tworzy się tkanka kostna

dzieci i ludzie młodzi


Chrzęstniak zarodkowy – chondroblastoma benignum – guz Lodmana

w nasadzie przed zakończeniem jej kostnienia

dolna część kości udowej, górna część kości piszczelowej i ramiennej, najrzadziej w
kościach krótkich stopy i ręki

okrągłe wielokątne komórki przylegające do siebie, pomiędzy ogniska martwicy i
wapnienia

niszczy kość, ale po wyłyżeczkowaniu wyleczenie

młodzi mężczyźni przed 20 rokiem życia – głównie


Chrzęstniak mięsakowy – chondrosarcoma

złośliwy

zwykle jako nowotwór pierwotny

kość udowa, żebra, miednica, łopatka

rozciąga kość rurową a potem przebija na zewnątrz

nacieka tkanki sąsiednie

przypomina utkanie chrzęstniaka ale miejscami pola o zagęszczeniu komórek jedno- dwu-
a nawet wielojądrzastych – wszelkie cechy atypii

naczyniami przerzuty do płuc

przeważnie między 20 a 70 rokiem życia



TKANKI KOSTNEJ

Kostniak – osteoma

niezłośliwy rozrost kostny

zwykle w kościach powstałych na podłożu tkanki łącznej

przeważa w 6 dekadzie życia


Kostniak zbity – o. compactum

z istoty zbitej

na obwodzie ma beleczki istoty gąbczastej


Kostniak gąbczasty – o. spongiosum

z cienkich beleczek kostnych


Kostniak zarodkowy – osteoblastoma benignum

w kręgach, kości udowej, piszczelowej i ramiennej

pojedynczy

w istocie zbitej lub gąbczastej

rośnie stale

zdarza się rzadko, najczęściej u mężczyzn głównie w 2 lub 3 dekadzie życia


Kostniak kostnawy – osteoid osteoma

nieustalony charakter, nierozrasta się

mieści się w korze kości

z dobrze unaczynionej tkanki łącznej

głównie przed 30 rokiem życia raczej u mężczyzn

bolesny, skóra nad nim rozgrzana

grozi zezłośliwieniem


Kostniak mięsakowy – osteosarcoma

najczęstszy i najzłośliwszy nowotwór kości !!!

tworzy się w trzonie a potem obejmuje nasadę

bywa także w kościach płaskich

typ twardy kościotwórczy oraz typ osteolityczny wytwarzający niewiele tkanki kostnej,
jest bardziej kauczukowaty

przeważnie jednak ma charakter mieszany

dwa razy częściej u mężczyzn niż u kobiet

daje przerzuty do płuc


Kostniak mięsakowy okołokostny – sarkoma osteogenicum iuxtacorticale

z okostnej zewnętrznej powierzchni kości udowej, rzadziej w kościach ramiennej,
piszczelowej i innych

rzadko wrasta w głąb kości – przylega płasko do kości

nacieka tkanki otaczające

złośliwy

późno daje przerzuty

z komórek wrzecionowatych o cechach atypii


Guz olbrzymiokomórkowy – tumor gigantocellularis, osteoclastoma

miejscowo złosliwy

w nasadach i przynasadach kości długich, najczęściej tych co tworzą staw kolanowy, lub
w dystalnej nasadzie kości promieniowej

rozdyma kość

szaroróżowy

wyraźnie oddziela się od szpiku, nie narusza stawów

gęsto ułożone komórki wrzecionowate z mezenchymy szpiku

posiadają aktywność fosfatazy kwaśnej (komórki nowotworowe)

między 20 a 40 rokiem życia

częstszy u kobiet


Mięsak Ewinga – sarkoma Ewing

bardzo złośliwy

pochodzi z łącznotkankowego zrębu szpiku

background image

końcowe odcinki kości długich oraz kości płaskie biodrowe

wewnątrz kości jako twardy guz, po przebiciu miękki, kruchy z wylewami

przeważnie w 1 i 2 dekadzie życia

wzrost temperatury otoczenia


TKANKI MIĘŚNIOWEJ GŁADKIEJ I PRĄśKOWANEJ

Mięśniak prążkowanokomórkowy – rhabdomyoma

bardzo rzadko

głównie jama ustna, jama gardłowa, pochwa

niemowlęta i dzieci

z typowych komórek mięśnia poprzecznie prążkowanego

ten sam w mięśniu sercowym – z komórek pająkowatych oraz obrzmiałych
kardiomiocytów; w skojarzeniu ze stwardnieniem guzowatym mózgu


Mięśniak prążkowanokomórkowy mięsakowy – rhabdomyosarcoma

w mięśniach szkieletowych, rzadziej w pęcherzu moczowym i innych

Rhabdomyosarcoma pleomorphum – złosliwy mięsni najczęściej kończyn; osoby dorosłe
rzadko dzieci; niesprawna bólu, miękka lub twarda masa; daje przerzuty; nie widać
poprzecznego prążkowania

Rhabdomyosarcoma alveolare iuvenile – w mięśniach kończyn, głównie dzieci i
dorastającej młodzieży; bardzo złośliwy; śmierć w ciągu 2-3 lat nawet po leczeniu
chirurgicznym


Mięśniak gładkokomórkowy – leiomyoma

najczęstszy niezłośliwy nowotwór macicy

wyróżnia się: śródścienny (intramurale), podśluzówkowy (submucosum) i
podsurowicówkowy (subserosum)

dobrze ograniczony ale bez torebki

budowa: miocyty gładkie poprzedzielane tkanką łączną

obfite i przedłużone krwawienia miesiączkowe, rzadziej międzymiesiączkowe


Mięśniak gładkokomórkowy mięsakowy - leiomyosarcoma

najczęstszy mięsak trzonu macicy

pierwotny – z mięśni gładkich najczęściej

wtórny – z już istniejącego mięśniaka – bardzo rzadko

najczęściej między 45 a 60 rokiem życia

nieregularne obfite krwawienia miesiączkowe lub krwawienia po menopauzie

ź

le odgraniczony, rozległy, z licznymi wylewami i ogniskami martwicy, bardziej miękki

niż mięśniak



TKANKI NACZYNIOWEJ

Naczyniak krwionośny – haemanigoma

Naczyniak włosowaty – h. capillare – bardzo liczne naczynia włosowate; pierwsze lata
ż

ycia; skóra lub tkanka podskórna

Naczyniak jamisty – h. cavernosum – z szerokich jak o sciankach pokrytych
ś

ródbłonkiem; w głębi narządów

Naczyniak żylny – h. venosum – z żył wypełnionych krwią; przestrzeń pozaotrzewnowa,
krezka lub mięśnie; ludzie dorośli


Ś

ródbłoniak – haemangioedothelioma

złośliwy

z pasm komórek śródbłonka, zawierających w środku bardzo wąskie światło a w nim
krwinki

zwykle w dzieciństwie

tkanki miękkie, powierzchowne lub głębokie, często wywodzi się ze ściany żyły


Naczyniak mięsakowy – haemangioma

bardzo rzadki

bardzo złośliwy

w skórze i powierzchownych tkankach miękkich, skóra głowy i szyi

głównie ludzie starsi

z konglomeratu szczelin pokrytych śródbłonkiem, wrastającego między włókna
kolagenowe i do tkanki tłuszczowej


Mięsak Kaposiego – sarkoma Kapoki

charakterystyczna choroba pacjentów z AIDS

głównie u mężczyzno 60 roku życia

skóra dystalnych części kończyn; stopy i dłonie

wieloogniskowa lokalizacja i agresywny przebieg


Kłębczak – glomangioma

z komórek odpowiadających komórkom kłębków naczyniowych, podobnym do komórek
nabłonkowych, między nimi naczynia

czerwono-siny guzek

skóra palców, rąk, stóp, często pod paznokciami


Naczyniak limfatyczny – lymphangioma

w języku, wargach, tkance podskórnej kończyn i szyi, śródpiersiu, sieci lub krezce


Naczyniak limfatyczny mięsakowy – lymphangiosarcoma

złośliwy, rośnie szybko i daje przerzuty

niezwykle rzadko

po amputacji sutka z powodu raka i usunięciu węzłów


Obłoniak – haemangiopericytoma

niezłośliwy i złosliwy

bardzo rzadko

przeważnie dorośli

w mięśniach, w udzie, miednicy i przestrzeni pozaotrzewnowej

dobrze odgraniczony ale bez torebki

z naczyń otoczonych nawarstwiającymi się komórkami, uważanymi za serycyty, o
różnym nasileniu atypii i liczbie figur podziału

złosliwy daje przerzuty do płuc i kości

background image


TKANKI BARWNIKOTWÓRCZEJ

Znamię barwnikowe – naevus pigmentosus, maternus

nienowotworowy rozrost melanocytów pochodzenia naskórkowego w skórze właściwej

w zależności od usytuowania wyróżnia się:

znamię brzeżne – n. iunctionalis – skupienia komórek tuż pod naskórkiem

znamię śródskórne – n. intradermalis, dermalis – komórki znamieniowe znajdują się w
skórze właściwej, obecne komórki żerne obładowane melaniną (melanofory)

znamię naskórkowo-skórne – n. epidermodermalis – łączy cechy obu poprzednich,
dominuje u dzieci


Znamię błękitne – naevus coeruleus

nie jest złośliwy

w każdym wieku

niebieskawy guz skóry

komórki zawierają melaninę

głęboko w skórze właściwej


Znamię epitolioidne Spitz – melanoma iuvenile

łagodny

większe komórki od komórek zwykłego znamienia

wielokątne, wrzecionowate oraz wielojądrzaste komórki

twarz, tułów oraz kończyny


Plama soczewicowata – lentigo maligna

złośliwy

ludzie starzy

głównie twarz

płaskie brązowe ognisko

1/3 cechy czerniaka złośliwego

melanocyty kształt wrzecionowaty z nadmiarem melaniny


Czerniak śródnabłonowy

szerzy się powierzchownie

skóra odsłonięta

różne odcienie brązu


Czerniak złośliwym – melanoma malignum

dwa rodzaje:



czerniak szerzący się powierzchownie – początkowa faza rozwoju pozioma
(radialna)



czerniak guzkowaty – w skórze niezmienionej lub w obrębie znamienia, komórki
nabłonkowe, wrzecionowate lub typ mieszany – faza późniejsza, pionowa

różna zawartość barwnika, możliwe bezbarwnikowe

mało zrębu dużo naczyń krwionośnych i chłonnych

bardzo złośliwy!!!

przerzuty do węzłów chłonnych

częściej w skórze wystawionej na światło

zanikający samoistnie

w zależności od głębokości nacieku:



stopień I – nowotwór ograniczony do naskórka, nie przechodzi poza błonę
podstawną



stopień II – czerniak wrasta do poziomu 0,75 mm w głąb skóry właściwej



stopień III – od 0,75 do 1,5 mm



stopień IV – od 1,5 do 3 mm



stopień V – powyżej 3 mm



w stopniu I i II nie ma jeszcze przerzutów


Czerniak złośliwy oka – melanoma malignum oculi

najczęstszy z czerniaków pozaskórnych

rozwija się w naczyniówce (głównie), bardzo rzadko w tęczówce ale możliwy także w
innych częściach oka

nie sprawia bólu

albo z komórek wrzecionowatych albo epitelioidnych, najczęściej mieszany

gdy przewaga wrzecionowatych to nowotwór mniej złośliwy

stosunkowo mało złośliwe są czerniaki tęczówki

przerzuty do wątroby



TKANKI KRWIOTWÓRCZEJ

Czerwienica prawdziwa – polycytaemia rubra vera

nowotwór szpiku, dotyczy przede wszystkim linii erytrocytów

wzrost reaktywności na erytropoetynę

rasa biała

między 40 a 60 rokiem życia

lepka krew

zakrzepica, zaburzenia neurologiczne, zawały, sinica

spadek masy ciała, gorączka

dna moczanowa i kamica nerkowa

fazy: proliferacyjna

 „wypalenia”  włóknienia szpiku  przejścia w ostrą białaczkę

granulocytową


Białaczka – leucaemia

nowotworowy rozrost najczęściej linii granulocytów i limfocytów

szpik, węzły, śledziona, wątroba

we krwi komórki charakterystyczne dla danego typu białaczki

nie jest wyjaśniona przyczyna – chromosom Filadelfia, promieniowanie, substancje
chemiczne


Białaczki ostre

w szpiku niezmienionym lub w szpiku w stanie mieloproliferacyjnym

we krwi niedojrzałe komórki blastyczne

w zależności od tych komórek białaczki: limfoblastyczna, mieloblastyczna,
niezdefiniowana

brak form pośrednich komórek

background image

bez leczenia

 śmierć w ciągu kilku miesięcy

niedokrwistość, gorączka, skaza krwotoczna

w systemie FAB:



Ostra białaczka limfoblastyczna – ALL – występowanie limfoblastów B lub T,
czyli komórek o jądrze 2-4-krotnie większym od jądra limfocytów, z liczbą
chromosomów do 60; różnego rodzaju aberracje chromosomowe (str. 746-747)



Ostra białaczka nielimfoblastyczna – AML – we krwi mieloblasty z dużym jądrem
z kilkoma jąderkami, szczyt między 15 a 40 rokiem życia, tu też różne aberracje
chromosomowe; nacieki głównie w szpiku ale mogą też w innych narządach


Białaczka szpikowa przewlekła – leucaemia myelocytica chronica

niepohamowany rozrost granulocytów, z przewagą jednego typu, przeważnie
obojętnochłonncyh

we krwi jest ich do kilkuset tysięcy w 1 mm3

spadek aktywności fosfatazy zasadowej tych granulocytów

charakter rozległy rozrostu

jeżeli dominują komórki inne niż granulocyty to wyróżniamy:



białaczkę bazocytową



białaczkę eozynocytową



białaczkę monocytową



białaczkę megakariocytową

granulocyty białaczkowe nie mnożą się szybciej lecz pozostają dłużej we krwi

dochodzi do zagłuszenia innych układów: niedobór krwinek czerwonych, zmniejszenie się
liczby megakariocytów i płytek krwi

granulocyty białaczkowe nie spełniają funkcji obronnych

odkładają się w wątrobie, śledzionie, węzłach chłonnych

2-3 lata max 10

charakterystyczne występowanie chromosomu Ph (charakterystyczna aberracja
chromosomowa) – 90-95% przypadków (reszta to Ph-)

obecność chromosomu Ph dobrze rokuje


Białaczka limfoblastyczna przewlekła – leucaemia lymphatica

postać chłoniaka

limfocyty mnożą się w nadmiarze w układzie chłonnym i przechodzą w znacznej liczbie
do krwi


Szpiczak mnogi – myeloma multiplex

rozrost klonu plazmocytów syntetyzujących jednorodne białko M, tzn. immunoglobulinę
(Ig) monoklinalną o jednym typie łańcuchów lekkich, kappa lub lambda

białko Bence Jonesa – jest biologicznym znacznikiem nowotworowym, jest łańcuchem
lekkim wytwarzanym w nadmiarze przez rozrastający się klon plazmocytów

równie częsty u kobiet jak i mężczyzn

pierwszy objaw to dolegliwości „reumatyczne”

zmiany we wszystkich kościach – wiśniowe drobne ogniska niszczące kość

bardzo charakterystyczne w trzonach kręgów i w czaszce

towarzyszy niewydolność nerek - łańcuchy lekkie w moczu

współistnienie nowotworów pochodzenia nieszpikowego (15%)

często pojawia się skrobiawica

Ziarnica złośliwa (choroba Hodgkina) – lymphogranulomatosis maligna

podłoże etiologiczne – prawdopodobnie wirusowe (wirus Epsteina i Barr)

w przebiegu spadek wydolności limfocytów T (odporność komórkowa)

najczęściej węzły szyjne i nadobojczykowe

przemiana zaczyna się w strefie limfocytów T i w korze między grudkami

podział na okresy zaawansowania:



I – węzły jednej okolicy lub dwóch sąsiadujących



II – więcej niż dwóch okolic, lub dwóch niestykających się



III – po obu stronach przepony



IV – zmiany także w narządach (szpik, płuca, opłucna, wątroba, kości, skóra,
nerki, układ pokarmowy)

komórki nienowotworowe:



limfocyty



histiocyty



fibroblasty

komórki nowotworowe



komórki Reed i Sternberga – duże, kwasochłonna cytoplazma, dwupłatowe jądro,
ciemne jąderko



komórki Hodgkina – duże i owalne, pęcherzykowate jądro z dużym jąderkiem



komórki zatokowe (lakunarne) – blada cytoplazma i wielopłatowe jądro z kilkoma
jąderkami



komórki typu ziaren prażonej kukurydzy (popcorn cells)

wszystkie komórki nowotworowe wywodzą się z komórek limfoidalnych środka
rozmnożenia grudek; wszystkie posiadają czynnik transformacji NF-kB

 zapobiega

apoptozie

4 typy ziarnicy złośliwej



typ z przewagą limfocytów



typ o mieszanym składzie komórkowym



typ z zanikiem limfocytów



typ stwardnienia guzkowatego – występuje najczęściej i nie ma żadnego związku z
trzema powyższymi


Chłoniaki nieziarnicze

typu T bardziej złośliwe niż typu B

najpierw węzły, potem szpik, śledzionę i wątrobę


Chłoniaki typu B

Chłoniak limfocytowy z komórek B, przewlekła białaczka limfocytowa



naciek składający się z małych limfocytów, zajmujących równomiernie całe
węzły, szpik oraz śledzionę



zmiana ma przeważnie postać białaczkową



limfocyty nie reagują na antygeny – nie występują przeciwciała



w rozmazie widoczne są rozpłaszczone limfocyty białaczkowe



do tego typu chłoniaków należy białaczka włochatokomórkowa

Chłoniak limfo-plazmatycznokomórkowy

Chłoniak strefy brzeżnej, marginalny

Chłoniak płaszczowyChłoniak olbrzymiogrudkowy

Chłoniak rozległy o dużych komórkach limfoidalnych

Chłoniak limfoblastyczny typu Burkitta

background image


Chłoniaki typu T

Chłoniak strefy T

Ziarniniak grzybiasty – mycosis fungoides

Zaspół Sezary-ego


Chłoniak pozawęzłowe

chłoniaki układu MALT

początek jako zmiana zapalna

niska złośliwość



NOWOTWORY HORMONALNE CZYNNE

Nowotwory chromochłonne – n. chromaffinicum – wydzielają katecholaminy, należą do
przyzwojaków – paraganglioma (wywodzą się z grzebienia nerwowego)



barwiak – phaeochromocytoma – rdzeń nadnerczy



przyzwojak chromochłonny – barwiak pozanadnerczowe, w zwojach


Są to głównie gruczolaki.

Przysadka
Wpływ gruczolaków:

wydzielanie w nadmiarze hormonu

zakłócanie wydzielania innych hormonów

ucisk

Wyróżnia się:



Adenoma somatotropicum (hormon wzrostu STH) – może dojść do gigantyzmu lub
akromegalii



Adenoma lactotropkicum (prolactinoma) – u kobiet mlekotok, zaburzenia owulacji
i zatrzymanie miesiączki, u mężczyzn impotencja lub bezpłodność



Adenoma cortcotrophicum (ACTH) – rozrost i nadczynność warstwy pasmowatej i
siatkowatej kory, choroba Cushinga



Adenoma gonadotrophicum



Adenoma thyrotrophicum



Adenoma inactivum


Tarczyca

jeden lub kilka w tarczycy, zbudowany z pęcherzyków

gruczolak z komórek A może nie przejawiać żadnej czynności, albo jest aktywny

hormonalnie

może dojść nawet do nadczynności ale bez charakterystycznych objawów (wytrzeszcz

oczu, obrzęk przedgoleniowy).

gruczolak z komórek C – poza kalcytoniną wytwarza również serotoninę i aminy

ketocholowe

raki tarczycy są przeważnie hormonalnie nieczynne


Przytarczyce

gruczolak powodem nadczynności ok. 90%

zazwyczaj pojedynczy

stężenie wapnia w surowicy i nasilenie zmian kostnych proporcjonalne do wielkości

nowotworu

zawsze posiada torebkę

utkanie lite lub torbielowate

dominują komórki główne

podobny do gruczolaka rak przytarczyc


Nadnercza
Kora:

gruczolak lub rak kory nadnerczy

gdy hormonalnie czyny nowotwór jednego nadnercza to dochodzi do zaniku kory

drugiego

nadciśnienie, zespół Conna, zespół Cushinga

Rdzeń:

guz z komórek chromochłonnych – barwiak – phaeochromocytoma, chromaffinoma –

częstszy u kobiet, może być otorbiony, atypia nie świadczy o złośliwości, wydziela
aminy ketocholowe; nadciśnienie, kołatanie serca, potliwość, bladość, bóle głowy,
chudnięcie

zwojak zarodkowy współczulny – neuroblastoma, symphaticoblastoma – niedojrzały

złośliwy, przerzuty do kości, węzłów chłonnych, wątroby oraz płuc; wytwarza aminy
ketocholwe; zbudowany z atypowych neuroblastów

nerwiak zwojowy – ganglioneuroma – dojrzalsza postać neuroblastomy, duży

otorbiony, niezłośliwy ale może złosliweć; częściej w układzie współczulnym niż
nadnerczu

ganglioneuroblastoma – mieszany z dwóch wyżej, złośliwy, wydziela aminy

katecholowe


Trzustka

wyspiak wydzielający insulinę – insulinowa – najczęściej występujący guz edokrynny

trzustki, zbudowany z komórek B, wydziela insulinę autonomicznie, złośliwy, częściej
kobiety w średnim wieku; hipoglikemia, niski poziom glikemii, ustępowanie objawów
po przyjęciu glukozy, zmiany nastrojów





IINNE NOWOTWORY

Ś

luzak, śluzak mięsakowy – myxoma, myxosarcoma

z komórek gwiazdkowatych

luźna istota podstawowa

nieotorbiony

nie daje przerzutów


Struniak – chordoma

miejscowo złośliwy

z resztek struny grzbietowej

okolica krzyżowo-ogonowa, podstawa czaszki

background image

lity lub torbielowaty

komórki zawierają glikogen, są duże i zwakuolizowane

wielokształtne jądro komórkowe


Szkliwiak – ameloblastoma

rozwija się najczęściej w żuchwie

szarobiaława lub szarobrązowa lita masa zajmująca miejsce tkanki kostnej

nie sprawia bólu

tworzą się torbiele, ogniska tkanki nabłonkowej

przerzuty bardzo wyjątkowo dlatego miejscowo złośliwy


Rakomięsak – carcinosarcoma

złośliwy

złożony z utkania rakowego o mięsakowego

pęcherz moczowy, sutek, nerka, pęcherzyk żółciowy


Włókniakogruczolak – fibroadenoma

pierś

między 20 a 40 rokiem życia

z tkanki łącznej włóknistej oraz drobnych przewodów


Gruczolakochłoniak – adenolumphoma Warthin

niezłosliwy

najczęściej w przyusznicy

częściej u mężczyzn

6-7 dekada życia

kulisty, otorebkowany i miękki

obfite utkanie limfatyczne z grudkami chłonnymi


Włókniakonabłoniak – fibroepithelioma

Pinkus – rośnie cienkimi pasmami w głąb skóry właściwej i dzieli je na fragmenty

Brenner – z tkanki włóknistej z rozsianymi w niej ogniskami nabłonkowymi, niezłosliwy,
twardy, białawy, włóknisty, wyraźnie odgraniczony, jajnik (może wydzielać estrogeny
rzadziej androgeny)


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Nowotwory, opracoane materia y
J. Huizinga - Jesień średniowiecza, Notatki, opracowania, materiały na kolokwia
OPRACOWANIE MATERIAŁU STATYSTYCZNEGO
mosty opracowany materiał - koło, protetyka informacje
Kolokwium Opracowanie materiału
opracowanie materiału na egzamin, Pedagogika, Lekomania
nowotwory opracowanie
Kolokwium Opracowanie materiałów
4 2 Uklad oddechowy nowotwory opracowanie
Opracowanie - materialy, Technologia INZ PWR, Semestr 1, Materiałoznastwo, Materiały - opracowania
Historii Maniaków streszczenie, Notatki, opracowania, materiały na kolokwia
Geologia sem III, PK, geologia, GLG - Geologia, tematy do opracowania, materiały do tematów
ĆWICZENIA T6 GRUPA 1 ZASADY GROMADZENIA I OPRACOWYWANIA MATERIAŁÓW ŹRÓDŁOWYCH 05
Guriewicz Kategorie średniowiecznej Europy, Notatki, opracowania, materiały na kolokwia
Pedagogika spo+éeczna - opracowanie 3, Materiały na egzaminy, Pedagogika społeczna
Opracowanie materialu statystycznego, Administracja
Durkheim - Zasady metody socjologicznej NOTATKI I, Notatki, opracowania, materiały na kolokwia

więcej podobnych podstron