1

PRAWO HANDLOWE – WYKŁADY

Dr Anna Rzetelska (zajęcia 18.10, 15.11,29.11,13.12,10.12)

Podstawa zaliczenia

Po zajęciach 10 stycznia krótkie kolokwium w formie 1 pytania opisowego

Literatura

Prof. Ketner. (red.) ,, Prawo handlowe i cywilne w zarysie”

**

Zdolnośd prawna – zdolnośd, możnośd bycia podmiotem praw i obowiązków

Zdolnośd do czynności prawnych - zdolnośd do zaciągania zobowiązao i nabywania praw własnym
działaniem

W prawie handlowym istnieją 3 kategorie podmiotów

 Osoby fizyczne

 Osoby prawne

 Ułomne osoby prawne

OSOBY FIZYCZNE

Najprościej rzecz ujmując jest to człowiek. Każdy człowiek ma zdolnośd prawną do chwili urodzenia aż do
momentu śmierci (Art. 8 KC). Jest to niezbywalne prawo człowieka, co oznacza, że nie może się go zrzec lub
komukolwiek go przekazad.

Zdolnośd do czynności prawnych

 Brak zdolności do czynności prawnych – dzieci od 0 do 13 roku życia, a także osoby fizyczne

pełnoletnie ubezwłasnowolnione całkowicie

 Ograniczona zdolnośd do czynności prawnych – młodzież od 13 do 18 roku życia, a także osoby

fizyczne pełnoletnie, ubezwłasnowolnione częściowo. Osoba fizyczna może we własnym imieniu
może dokonywad czynności prawnych w zwykłych sprawach życia codziennego.

 Pełna zdolnośd do czynności prawnych – osoba od 18 roku życia, która nie jest

ubezwłasnowolniona

2

OSOBY PRAWNE

W europejskiej tradycji prawa zostały wyodrębnione w połowie XIX wieku. Jednostki organizacyjne
powstające w sposób dla danego porządku prawnego. Jest tworem normatywnym. W Polsce nie ma
dowolności w powstawaniu osób prawnych. To system prawny decyduje kto może występowad jako osoba
prawna. Osobowośd prawna w Polsce jest cechą normatywną.

Dwa modele :

 Ex lege - z mocy prawa. To będą kategorie jednostkowe. Są to osoby prawne utworzone przez

ustawę, np. UŁ, PAN, ARR, gmina, powiat, województwo etc.

 osoby powstające w trybie normatywno – rejestrowym – sprowadza się do tego, że materia

powstawania, funkcjonowania i ustania osób prawnych jest regulowana przez ustawę lub akt
prawny, np. ustawa o spółdzielniach, fundacjach, ustawa prawo o stowarzyszeniach, kodeks spółek
handlowych etc.

We wszystkich wypadkach ostatnim etapem tworzenia osoby prawnej jest jej wpis do KRS. Mamy
wyłącznie sądowy rejestr. Składa się z trzech części, podmiotowo z dwóch.

 Rejestr przedsiębiorców (art. 36 Ustawy o KRS) – jest to katalog zamknięty. Wpis ma charakter

konstytutywny (kształtujący). Każda osoba prawna powstaje z chwilą wpisu do rejestru.

Każda osoba prawna ma zdolnośd prawną od chwili wpisu do KRS do chwili wykreślenia z KRS. W tym
samym zakresie ma zdolnośd do czynności prawnych. Są jednak pewne wyjątki od tej reguły :

 Stan likwidacji spółki – to jest postępowanie likwidacyjne, rozłożone w czasie. Osoba prawna ma

zdolnośd prawną, ale ma ograniczoną zdolnośd do czynności prawnych.

 Stan upadłości - upadłośd regulowana jest ustawą z 2003 roku. Są dwa tryby postępowania

upadłościowego. Obydwa to tryby postępowania sądowego :

o

Upadłośd układowa – podmiot w stanie upadłości ma zdolnośd prawną, ale są ograniczenia

w zdolności do czynności prawnych

o

Upadłośd likwidacyjna – najdalej posunięta ingerencja w zakres zdolności do czynności

prawnych, zarówno jeśli idzie o majątek upadłego, jego zobowiązania. Upadły traci prawo
zarządu swoim majątkiem, rozporządzania nim i prawo do pobierania pożytków ze swojego
majątku. Sam upadły i jego majątek przekształca się w masę upadłościową, która będzie
przez syndyka masy upadłościowej poddana likwidacji, a uzyskane fundusze przeznaczone
na zaspokojenie wierzycieli upadłego.

 Postępowanie naprawcze – to nie jest postępowanie sądowe, chod pod jego nadzorem.

Postępowanie samego dłużnika zagrożonego niewypłacalnością. Sam sobie narzuca ograniczenia,
sporządza plan naprawczy aby dorozumied się ze swoimi wierzycielami.

3

Organ osoby prawnej

Jest nośnikiem zdolności do czynności prawnej. Działanie organu jest działaniem samej osoby prawnej.
Niedopuszczalne jest myślenie, że działania i umowy zawarte przez poprzednika są nieważne. W przypadku
każdej osoby prawnej należy sprawdzid kto jest jej organem. Ta wiedza jest jawna poprzez wypis z KRS. Z
wypisu można się dowiedzied o personalnym składzie danego organu i sposobie reprezentacji osoby
prawnej. W większości przepisy mają charakter dyspozytywny : pozwalają osobie prawnej ustalid reguły
reprezentacji w obrocie.

Obligatoryjnym organem jest Zarząd. Jest on wyłącznie 3 – osobowy. Każdy członek może dokonywad
czynności prawnych do kwoty 100 tysięcy PLN. Każda czynnośd powyżej tej kwoty wymaga reprezentacji
łącznej jednego lub dwóch członków zarządu.

UŁOMNA OSOBA PRAWNA (Art. 33

1

KC)

Jednostki organizacyjne tworzone w sposób przez prawo przewidziany mają podmiotowośd prawną, o ile
przepis szczególny przyznaje tym jednostkom zdolnośd prawną. Nie ma wolności kreowania tych kategorii
podmiotów. Żaden przepis prawny nie wyposaża ich w status osoby prawnej. Trzeba zawsze odnaleźd
przepis szczególny, aby móc znaleźd możnośd wyposażenia tej kategorii w zdolnośd do czynności prawnej.

Status ułomnych osób prawnych :

 Handlowe spółki osobowe (nie ma tutaj prezesa) – spółka jawna, partnerska, komandytowa,

komandytowo – akcyjna ( te rodzaje występują w Polsce)

 Spółka kapitałowa w organizacji (spółka z. o. o., akcyjna stadium powstawania)

 Wspólnota mieszkaniowa

Ułomne osoby prawne – właściwości

 Wszystkie mają zdolnośd prawną, zdolnośd do czynności prawnych, ale żadna z nich nie jest osobą

prawną

 Niektóre z nich są podmiotami rejestrowymi, wpisywanymi do KRS. Ten wpis ma charakter

konstytutywny.

 Co do zasady ułomne osoby prawne NIE MAJĄ ORGANÓW, trzeba dokładnie sprawdzid nośnik do

czynności prawnych tych podmiotów

4

WYKŁAD 2 15.11.2011

Współczesny obrót handlowy tylko w niewielu wypadkach wymaga osobistych działao samego podmiotu
prawa. W większej części czynności prawnych dopuszcza się upoważnienie do dokonywania czynności
prawnych. Umowa sprzedaży co do zasady nie jest czynnością osobistą. Również małżeostwo jest taką
czynnością. Testament jest z kolei czynnością wyłącznie osobistą i nie może byd dokonana przez
pełnomocnika. To jest indywidualne oświadczenie woli każdej osoby.

UPOWAŻNIENIA

Upoważnienia bezpośrednie

Ze względu na źródła :

 Ustawa – mówimy wtedy o przedstawicielstwo, czyli taki stan prawny gdy upoważnienie do

działania w cudzym imieniu ma umocowania ustawowe. Do tej kategorii zaliczamy działania organu
osoby prawnej. Normy prawne znajdują się w kodeksie rodzinnym i opiekuoczym, kodeksie
handlowym etc.

 Czynnośd prawna – mówimy o pełnomocnictwie.

Pełnomocnictwo prawa powszechnego

1. Co do zasady nie ma żadnych ograniczeo o charakterze podmiotowym. Jeśli idzie o osobę

mocodawcy to właściwie każdy podmiot prawa w granicach posiadanej zdolności do czynności
prawnej może skorzystad z tej formy upoważnienia. Jeśli idzie o osobę pełnomocnika kodeks
cywilny nie zna żadnych ograniczeo w granicach posiadanej zdolności do czynności prawnej
(podobnie jak i u mocodawcy).

2. Jest to więź oparta o stosunek zaufania mocodawcy do osoby pełnomocnika. Prawo nie ingeruje

jednak jaka jest podstawa tego zaufania. Ten stosunek wewnętrzny łączący te dwie osoby może byd
oparty o : umowę o pracę, stosunek przyjacielski, więzy krwi etc.

3. Udzielenie pełnomocnictwo to jednostronna czynnośd prawna mocodawcy. Do ważności

udzielonego pełnomocnictwa absolutnie nie jest wymagana zgoda pełnomocnika.

4. To mocodawca rozstrzyga o rodzaju, postaci i zakresie wydanego pełnomocnictwa. Są trzy rodzaje

pełnomocnictwa :

a. Ogólne – upoważnia pełnomocnika tylko do czynności zwykłego zarządu sfery prawnej

mocodawcy. Pod rygorem nieważności musi byd udzielone na piśmie. W interesie samego
mocodawcy jest wprowadzenie pełnomocnika w zakres tychże czynności. Z tej formy
korzystają przedsiębiorcy.

b. Szczególne – upoważnia pełnomocnika do dokonania konkretnej, oznaczonej w treści

oświadczenia mocodawcy czynności prawnej. Tu mocodawca musi w miarę precyzyjnie
określid działania pełnomocnika. Pełnomocnictwo szczególne pod rygorem nieważności

5

musi byd udzielone w takiej samej formie jakiej prawo wymaga dla tej czynności do której
upoważnia.

c. Rodzajowe – upoważnia do wielu czynności powtarzalnych, tego samego rodzaju.

Mechanizm udzielenia formy jak przy pełnomocnictwie szczególnym. W upoważnieniu musi
byd określony rodzaj wykonywanej czynności.

Skutki prawne działao gdy pełnomocnik przekroczył swoich uprawnienia

 Umowa z przekroczeniem działao przez pełnomocnika jest nieważna.

PROKURA – PEŁNOMOCNICTWO HANDLOWE

1. Prawo do ustanowienia prokury (art. 109

1

KC) ma wyłącznie przedsiębiorca objęty obowiązkiem

wpisu do KRS. W związku z tym tego prawa nie ma np. przedsiębiorca - osoba fizyczna, objęta tylko
obowiązkiem ewidencji działalności gospodarczej. Chodzi o przedsiębiorców wymienionych w art.
36 o KRS. Prokurentem może byd wyłącznie osoba fizyczna mająca pełna zdolnośd do czynności
prawnych.

2. Istota i treśd prokury. Prokura jest oparta o wyjątkowe zaufanie mocodawcy do pełnomocnika. Jest

to bardzo szerokie pełnomocnictwie. Prokura upoważnia do wszelkich czynności sądowych i
pozasądowych związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa mocodawcy. To oznacza, że
mocodawca będzie wybierał tylko jeden z trzech rodzajów prokury. Prokura ma zakres ustalony
ustawowo.

3. Cztery kategorie czynności wyłączone ustawowo z prokury :

a. Zbycia przedsiębiorstwa ( art. 55

1

KC) mocodawcy (zespół składników materialnych i

niematerialnych połączonego funkcjonalnie w taki sposób aby umożliwid przedsiębiorcy
osiągnięcie celu gospodarczego).

b. Oddanie przedsiębiorstwa do korzystania osobie trzeciej np. w dzierżawę (w prawie polskim

nie ma leasingu przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 55

1

KC)

c. Zbycie nieruchomości wchodzących w skład przedsiębiorstwa mocodawcy

d. Obciążenie nieruchomości wchodzących w skład przedsiębiorstwa mocodawcy np.

ustanowienia hipoteki.

WYKŁAD 3 29.11.2011

Ustanowienie prokury

Jednostronne oświadczenie mocodawcy było pod rygorem nieważności w formie pisemnej. W treści tego
oświadczenia mocodawca określa osobę prokurenta (wyłącznie osoba fizyczna mająca pełną zdolnośd do

6

czynności prawnych) i decyduje jaki jest rodzaj prokury, której udziela. Ma do wyboru jeden z trzech
rodzajów :

 Prokura samoistna – uprawnia prokurenta do samodzielnego działania. Tu dopuszcza się prokurę

samoistną niewłaściwą, czyli gdy prokurent będzie mógł działad łącznie z członkiem zarządu (taką
sytuację spotykamy gdy w tym prawie wewnętrznym mocodawcy ustanowiona jest reguła
reprezentacji łącznej w obrocie).

 Prokura łączna – powołuje się co najmniej dwóch prokurentów do łącznego działania. Żaden z nich

samodzielnie nie może skutecznie dokonad czynności.

 Prokura oddziałowa – dopuszczalna tylko w zakresie prowadzenia spraw oddziału przedsiębiorstwa

mocodawcy, ale ten oddział musi byd ujawniony w KRS.

Ze względu na bezpieczeostwo obrotu, mocodawcy i innych uczestników obrotu ustanowienie
pełnomocnictwa musi byd publiczne (poprzez ujawnienie tego pełnomocnictwa w KRS). Wpis ma charakter
deklaratoryjny, potwierdzający.

Odwołanie prokury

Mocodawca może odwoład prokurę w każdym czasie, nie podając żadnych przyczyn i przesłanek,
terminów. Oświadczenie to musi byd pod rygorem nieważności w formie pisemnej. Do odwołania
wystarczy oświadczenie jednego ze wspólników, jednego z członków zarządu. Do powołania potrzebna jest
zgoda wszystkich. Oświadczenie mocodawcy nie podlega żadnym ograniczeniom jeśli chodzi o stosunek
podstawowy, z którego wywodzi się zaufanie do prokurenta(np. z umowy o pracę). Mocodawca musi
zadbad o szybkie wykreślenie prokury z KRS.

Wygaśnięcie prokury

Taka sytuacja gdy mamy do czynienia ze skutkiem ustawowym. Przyczyny decydujące o wygaśnięciu :

 Śmierd prokurenta

 W razie wykreślenia mocodawcy z KRS

 Otwarcie postępowania likwidacyjnego

 Ogłoszenie upadłości mocodawcy

 Przekształcenie mocodawcy – zakres dozwolonych przekształceo jest w prawie polskim.

Przekształcid może każda spółka handlowa w inną spółkę handlową. Przekształcad mogą się także
przedsiębiorstwa paostwowe w spółki kapitałowe. Zawsze wpis do KRS nowego podmiotu będzie
wygaśnięciem prokury podmiotu przekształcanego.

W czasie postępowania likwidacyjnego
nie można ustanowid nowej prokury.

7

SYSTEMATYKA SPÓŁEK HANDLOWYCH

Wprowadzenie

1. W naszych rozważaniach nie będą mieściły się spółki sportowe i inne tworzone wg reżimu

szczególnego.

2. W zakresie spółek handlowych nie mieści się pewna kategoria pojęd, w których występuje termin

,,spółka”. W szczególności do spółek prawa handlowego nie należą :

a. spółka cywilna (umowa zawierana wg art. 860 KC, na podstawie której dwie lub więcej osób

mogą wspólnie prowadzid przedsiębiorstwo zarobkowe). Spółka cywilna nie jest
przedsiębiorcą, uznaje się za niego każdego ze wspólników spółki poprzez wpis każdego z
nich do ewidencji.

b. Spółka cicha – to jest umowa nieregulowana obecnie obowiązującym prawem. Była

regulowana w części szczególnej kodeksu handlowego z 1964 roku. To umowa, mocą której
jeden podmiot inwestuje w cudze przedsiębiorstwo w zamian za partycypację w zyskach
firmy, w którą się inwestuje. Obecnie zaliczana jest do umów handlowych nienazwanych.

c. Spółki wodne – są to pewne osoby, które zrzeszają się aby wspólnie korzystad z danych

cieków wodnych

Systematyka

To są wyłącznie formy organizacyjno – prawne regulowane w Kodeksie Spółek Handlowych (KSH). Jest
sześd form w dwóch kategoriach :

1. Spółki osobowe

a. Spółka jawna (art. 22)

b. Spółka partnerska (art. 86)

c. Spółka komandytowa (art. 102)

d. Spółka komandytowo – akcyjna (art. 125)

2. Spółki kapitałowe

a. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (art. 151)

b. Spółka akcyjna (art. 301)

Cechy wspólne osobowych spółek handlowych

 Wszystkie powstają w trybie normatywno – rejestrowym, z obligatoryjnym wpisem do KRS, który

ma charakter konstytutywny. Każda miała będzie w obrocie status ułomnej osoby prawnej. Oznacza
to, że każda spółka ma własną podmiotowośd prawną, czyli ma zdolnośd prawną ( może zdolnośd
praw, także do praw rzeczowych; zaciągania zobowiązao), ma zdolnośd sądową ( może pozywad i

8

sama byd pozwaną).Powoływane tylko w celach gospodarczych. Każda ze spółek ma właściwośd
przedsiębiorcy. Każda spółka ma zdolnośd do upadłości oraz do przeprowadzenia postępowania
naprawczego. Są wymienione w art. 36 Ustawy o KRS, czyli mogą ustanawiad prokurę. Występują w
obrocie pod własną firmą. Przepisy KSH ustalają treści rdzenia firmy dla każdej z form.

 Majątek spółki to jest odrębny majątek od osobistych majątków wspólników. Tu nie ma węzła

współwłasności łącznej tego majątku. Żadnemu wspólnikowi nie wolno transferowad żadnego
składniku majątku spółki tak jak części swoich majątków. Majątek spółki powstaje na początku z
wkładów wnoszonych przez wspólników. Może nim byd pieniądz, majątkowe prawo zbywalne,
świadczenie pracy i usług. Każdy wspólnik musi mied w umowie spółki określony przedmiot wkładu i
jego wartośd. Majątek spółki powstaje także z dochodów z prowadzonej działalności gospodarczej
tej spółki.

 Spółki osobowe tworzą się wykorzystując właściwości osobiste wspólników, ich kwalifikacje. Są to

takie spółki, które z założenia wymagają działania wspólników przy prowadzeniu spraw spółki
(rządzenie wewnątrz spółki). Co do zasady nie ma żadnych organów. Sami wspólnicy prowadzą
sprawy spółki i sami reprezentują ją wobec osób trzecich. Nie ma żadnych walnych zgromadzeo
wspólników. Prowadzenie spraw spółki wymaga jednomyślności wspólników. Wyjątki :

o

Spółka partnerska – umowa spółki może zastrzegad, że prowadzenie jej spraw i jej

reprezentację powierza się zarządowi.

o

Spółka komandytowo – akcyjna - występuje walne zgromadzenie i może występowad Rada

Nadzorcza, jeśli akcjonariuszy jest więcej niż 25.

 Stabilnośd składu osobowego spółek. Dopuszcza się jednak pewne zmiany. Wyjątki dotyczą :

o

Uszczuplenia składu osobowego w wyniku śmierci wspólnika. Spółka może trwad gdy

wspólników pozostanie przynajmniej dwóch i gdy umowa spółki uwzględnia taką możliwośd.
Gdy takiego zapisu nie ma to spółka zostaje rozwiązana.

o

Przystąpienie nowego wspólnika do spółki wyłącznie w trybie zmiany umowy.

o

Wystąpienie wspólnika w trybie wypowiedzenia umowy spółki. Jest to jednostronna

czynnośd prawna. KSH określa termin, komu takie wypowiedzenie się składa.

o

Zastrzeżenie w umowie spółki dopuszczalności przeniesienia ogółu praw i obowiązków

wspólnika na osobę trzecią. (art. 10 KSH)

Odpowiedzialnośd za zobowiązania spółek osobowych (zaliczenie)

 Spółka jawna – odpowiada solidarnie całym swoim majątkiem bez żadnych ograniczeo, ze

wszystkimi wspólnikami. Odpowiedzialnośd osobista wspólników jest nieograniczona ale
subsydiarna. Oznacza to, że wierzyciel spółki może kierowad egzekucję w majątku osobistym
któregokolwiek ze wspólników dopiero wtedy gdy egzekucja z majątku samej spółki okaże się
bezskuteczna. Zawsze pierwszym adresatem roszczeo wierzycieli jest sama spółka. Subsydiarnośd

9

jest odpowiedzialnością wtórną, pomocniczą. Nie jest konieczne założenie nowej sprawy w celu
pozwania wspólników (art. 778 KPC). To jest przepis bezwzględny.

 Spółka partnerska – spółka z wyraźną kwalifikacją podmiotową dla jej wspólników. Partnerami w

tej spółce mogą byd wyłącznie osoby fizyczne mające prawo do wykonywania wolnego zawodu. Art.
88 KSH zawiera katalog takich zawodów (np. architekt, adwokat, lekarz medycyny, tłumacz
przysięgły, pielęgniarka). Każda z tych grup zawodowych ma swoje reguły ustawowe nabywania
praw do wykonywania danego zawodu, zasady sądownictwa wewnętrznego itp.) . Dwie kategorie
zobowiązao :

o

Zobowiązania spółki partnerskiej związane z jej normalnym uczestnictwem obrocie (z tytułu

najmu lokalu, z zakładem energetycznym, z telekomunikacją, z bankami). Nie ma tu żadnej
odrębnej regulacji odnośnie zobowiązao. W sprawach nieuregulowanych odsyła się do
odpowiedzialności jak w przypadku spółki jawnej.

o

Zobowiązania spółki związane z wykonywaniem wolnego zawodu – za te zobowiązania

odpowiada spółka solidarnie całym swoim majątkiem bez żadnych ograniczeo.
Odpowiedzialnośd osobista wspólników wykonujących wolny zawód (np. lekarzy
wykonujących daną operację) jest nieograniczona, ale subsydiarna. Odpowiedzialnośd
osobista pozostałych partnerów jest wyłączona.

 Spółka komandytowa – ma dwie kategorie wspólników. Minimum jeden komplementariusz i każdy

podmiot prawa może nim byd. Minimum jeden komandytariusz i każdy podmiot prawa może nim
byd. Nie jest dozwolona jednoosobowa spółka komandytowa. Formuła odpowiedzialności : za
zobowiązania odpowiada spółka całym swoim majątkiem solidarnie bez żadnych ograniczeo wraz ze
wszystkimi wspólnikami. Odpowiedzialnośd osobista komplementariuszy jest nieograniczona i
subsydiarna. Odpowiedzialnośd osobista komandytariuszy jest subsydiarna, ale ograniczona.
Granicą jest tutaj tzw. suma komandytowa. Jest to absolutnie bezwzględnie wartośd zastrzeżona w
umowie spółki, musi byd wyrażona w pieniądzu, będzie ujawniona w rejestrze. Nie można
utożsamiad sumy komandytowej i wkładu, który komandytariusz wnosi do spółki. Wkład wnosi
komandytariusz do spółki (nie musi byd to pieniądz). Art. 112 KSH stanowi, że komandytariusz jest
wolny od odpowiedzialności w granicach wartości wkładu rzeczywiście wniesionego do majątku
spółki. Suma komandytowa może byd wyższa, niższa lub równa wartości wkładu.

 Spółka komandytowo – akcyjna – w Niemczech ta spółka jest osobą prawną. Spółka ta jest spółką

osobową z prawem emisji akcji. Minimum jeden komplementariusz i minimum jeden akcjonariusz.
Komplementariusz może obejmowad akcje, ale jednoosobowa spółka jest niedozwolona. Spółka
funkcjonuje wg reguł spółki akcyjnej. W sprawach nieuregulowanych odesłanie do reguł
funkcjonowania spółki jawnej. Formuła odpowiedzialności : za zobowiązania odpowiada solidarnie
spółka całym swoim majątkiem. Odpowiedzialnośd osobista komplementariuszy jest nieograniczona
i subsydiarna. Odpowiedzialnośd osobista akcjonariuszy jest wyłaczona(art. 135 KSH).

10

WYKŁAD 4 13.12.2011

Spółki kapitałowe

Systematyka

 Spółka z. o. o. – wyodrębniona w II połowie XIX w. Usystematyzowany kształt uzyskała na gruncie

niemieckiego porządku prawnego.

 Spółka akcyjna

Uwagi ogólne do systematyki (głównie do spółki z. o. o.)

 Dąży się do przyjmowania zbieżnych rozwiązao w zakresie prawa spółek w ramach UE. Chodzi o to,

aby nie było konkurencji pomiędzy prawodawstwem paostw członkowskich jeśli chodzi o
dostępnośd form spółek kapitałowych. Pojawiły się dyrektywy skłaniające do wprowadzenia do …….
W ostatnich latach dążenie krajów UE do przyjmowania zbieżnych rozwiązao wyraźnie się nasila.
Można też zaobserwowad wpływy amerykaoskie. Ich przejawem jest m. in. wprowadzenie do
porządków europejskich spółki z. o. o. bezkapitałowej. Na przykład we Francji spółka z. o. o. nie ma
już żadnych progów kapitałowych. W Niemczech mamy z kolei klasyczny model spółki z. o. o. z
progiem kapitału zakładowego 25 tys. euro. Pojawił się podtyp spółki z kapitałem 1 euro, która
charakteryzuje się tym, że jej wspólnicy ponoszą osobistą odpowiedzialnośd wraz ze spółką za
zobowiązania tejże. W tym duchu powstał projekt nowelizacji KSH (art.154), skutkiem której kapitał
zakładowy ma wynosid 1 zł i w takiej spółce udziały mają byd beznominałowe. Obecnie jest to
jeszcze jednak projekt. W nim nie przyjęto osobistej odpowiedzialności wspólników spółki z.o. o. W
tym roku dokonano dwóch innych nowelizacji KSH. Jedną z nowelizacji, która weszła w życie
poprzez którą przedsiębiorca osoba fizyczna, prowadząca na własny rachunek przedsiębiorstwo
zarobkowe może dokonad przekształcenia w jednoosobową spółkę kapitałową (art. 551 KSH,
dodany par. 5 oraz dodano art. 584

1-

584

13

). Musi zostad dokonana wycena przedsiębiorstwa, która

stanie się walorem majątkowym osoby prawnej. Drugą nowelizacją ,która wejdzie w życie w
styczniu 2012. Chodzi o tzw. spółkę 24-godzinną. Jest to spółka z. o. o. tworzona na podstawie
wzorca umownego udostępnionego w systemie teleinformatycznym. Procedura sprowadza się do
wypełnienia wzorca i opatrzenia tej umowy podpisem elektronicznym (art. 157

1

KSH).

Rozporządzenie min. Sprawiedliwości umożliwia bezpieczne skorzystanie z e- podpisu. Z tej formuły
można skorzystad tylko gdy wnoszone się wyłącznie wkłady pieniężne do majątku spółki. Regulacja
prawna spółek kapitałowych podlega zmianie. Przygotowywana jest też trzecia zmiana przepisów i
regulacji prawnych.

 Spółka kapitałowa w organizacji – regulacja (art. 11-13 KSH) . Najważniejsze elementy :

o

Jest to nowa regulacja w Polsce i Europie. Dopiero KSH uformował samodzielny status

prawny spółki kapitałowej w czasie jej powstawania. Spółki kapitałowe powstają w wyniku
skomplikowanej procedury, rozłożonej w czasie. Powstała więc potrzeba upodmiotowienia
spółki w trakcie jej powstawania. W art. 11 przesądzono, że spółka kapitałowa w organizacji
ma status ułomnej osoby prawnej. W obrocie będzie występowad będzie pod firmą spółki

11

docelowej, właściwej, z obligatoryjnym dodatkiem „w organizacji”. Takich spółek nigdzie się
nie rejestruje i nie ewidencjonuje. W dodatku bardzo szybko przyzwolono, aby spółki
kapitałowe w organizacji mogły wykonywad już działalnośd gospodarczą.

o

Moment powstania – nie jest to ten sam moment w spółce z. o. o jak i akcyjnej. W

pierwszym przypadku tym momentem jest moment podpisania w formie aktu notarialnego
umowy spółki z. o o. lub aktu założycielskiego w przypadku jednoosobowej spółki z. o. o.
(art. 161 KSH). W przypadku spółki akcyjnej trzeba wyraźnie rozgraniczyd założycieli spółki
od akcjonariuszy. Założyciel to ten kto podpisuje statut spółki ( w formie aktu notarialnego,
art. 301 par.3). Akcjonariusz to ten kto objął akcje. Prawo polskie dopuszcza, by akcje
pierwszej emisji objęli wyłącznie sami założyciele. Może byd tak, że założyciele obejmują
akcje razem z osobami trzecimi. Dopuszczalne jest też, że akcje pierwszej emisji obejmą
wyłącznie osoby trzecie. Statut może zastrzegad imienne świadectwa założycielskie będące
tytułem prawnym do partycypacji w podziale zysków spółki. Takie zastrzeżenie czyni się w
celu wynagrodzenia usług założycieli, jakie świadczyli przy zakładaniu spółki. Obecnie okres
partycypacji wynosi 10 lat (art. 353 KSH). Momentem powstania S. A. w organizacji jest
chwila gdy objęte będą wszystkie akcje pierwszej emisji ( art. 310 par.1 i 323 par 1 KSH).
Wszystko to co zdarzyło się od momentu podpisania statutu do chwili objęcia wszystkich
akcji pierwszej emisji to jest stan przedspółka. W tym stanie nie mamy do czynienia z
samodzielnym podmiotem prawa.

o

Ustawodawca nie zakreślił żadnym sztywnym terminem przedziału czasu, w którym ta

ułomna osoba prawna istnieje w obrocie. Mechanizm jest inny. Ustalono mianowicie, termin
w jakim spółki w organizacji zobowiązane są do złożenia wniosku o wpis tej spółki docelowej
do KRS. Ten termin wynosi 6 miesięcy od podpisania umowy/statutu spółki. Jest to tzw.
termin zawity. Jego upływ skutkuje wygaśnięciem prawa.

o

Skutki prawne wpisu do KRS spółki docelowej (art. 12 KSH) : Spółka powstała w wyniku

konstytutywnego wpisu do KRS. Powstaje nowy podmiot osoby prawnej. Ułomna osoba
prawna staje się osobą prawną. Partnerom należy wysład zawiadomienie o wpisie do KRS.

o

Skutki prawne odmowy wpisu/nieterminowego złożenia wniosku – przyczyny są różne.

Pierwszym obowiązkiem spółki w organizacji powinna zakooczyd wszystkie swoje sprawy i
zaspokoid wszystkich wierzycieli. Następnie powinna oddad wszystkie wkłady swoim
wspólnikom. Jeśli to może zrobid to w momencie wykonania ostatniego prawnego
obowiązku, ułomna osoba prawna, ta dana spółka kapitałowa w organizacji przestaje istnied.
Gdy nie można zaspokoid wierzycieli ani oddad wkładu wspólnikom spółka w organizacji
poddawana jest obligatoryjnej procedurze likwidacyjnej.

 Zobowiązania spółki kapitałowej w organizacji – za zobowiązania odpowiada spółka całym swoim

majątkiem. Solidarnie ze spółką odpowiadają osoby reprezentujące spółkę w obrocie. Są to albo
pełnomocnicy powołani uchwałą wszystkich wspólników lub też osoby powołane do pierwszego
zarządu docelowej spółki kapitałowej. Odpowiedzialnośd osobista reprezentantów jest
nieograniczona i nie ma tu subsydiarności. Solidarnie ponoszą odpowiedzialnośd wspólnicy z tymże,

12

ich odpowiedzialnośd jest ograniczona. Wspólnik odpowiada swoim majątkiem osobistym tylko do
wartości wkładu, którego nie wniósł do majątku spółki w organizacji.

Problematyka wkładów do spółek kapitałowych

Wkładem

wspólnik

pokrywa

swój

udział/akcje.

Jest

to

jedyny

ustawowy

obowiązek

wspólnika/akcjonariusza. Przyjmuje się dualizm rodzajów wkładów :

o

Wkład pieniężny

o

Wkład niepieniężny/aport

To zagadnienie składa się przynajmniej z trzech segmentów

1. Przedmioty wkładu

2. Szacowanie wartości wkładów niepieniężnych

3. Wnoszenie wkładów do majątku spółki.

Ad.1

 Wkład pieniężny – chodzi o pieniądz w ścisłym rozumieniu. Nie wszystko to co jest środkiem zapłaty

jest wkładem. W szczególności z wkładów wyłączone są czeki.

 Aporty – przyjmuje się, że tym wkładem niepieniężnym jest prawo majątkowe zbywalne. Prawa

majątkowe mające zdolnośd aportową :

o

Prawo własności rzeczy

o

Prawo własności praw np. prawa z papierów wartościowych wierzycielskich

o

Użytkowanie wieczyste

o

Inne niż własnośd prawa majątkowe do rzeczy np. wierzytelnośd z tytułu najmu

o

Przedsiębiorstwo w rozumieniu przedmiotowym (art. 55

1

KC)

o

Prawa majątkowe na dobrach niematerialnych np. prawa z patentu, znak towarowy

o

Know – how, ale łącznie muszą byd spełnione wszystkie 4 elementy :



Musi to byd wiedza techniczna, technologiczna



Wiedza możliwa do wykorzystania w procesie produkcji, możliwa do wdrożenia



Tę wiedzę trzeba ująd we wzór, opis, model, rysunek, makietę. Musi mied postad

zmaterializowaną. Wolno tu jednak uprawnionemu do eksploatacji wiedzy zachowad
ten sekret dostępu.



Musi zostad oszacowane

13

o

Co nie może byd aportem



Prawa niemajątkowe



Prawa majątkowe niezbywalne np. użytkowanie jako ograniczone prawo rzeczowe



Zobowiązanie się do spełnienia jakiegokolwiek świadczenia w przyszłości



Good will (w Polsce) – prawo do posiadanej klienteli.



Świadczenie pracy bądź/usług

Ad. 2

 Spółka z. o. o. – oznaczenie przedmiotu wkładu niepieniężnego i jego wartości oraz ilości i wartości

objętych w zamian udziałów jest istotnym i obligatoryjnym elementem umowy spółki z. o. o. Jeśli
umowa nie zawiera takiego rozstrzygnięcia to jest ona bezwzględnie nieważna. W spółce o sposobie
szacowania aportów decydują sami wspólnicy na drodze konsensusu, Prawo nie reguluje sposobu
szacunku. Nie ma weryfikacji zewnętrznej sposobu szacowania wkładów niepieniężnych. Możemy
mied do czynienia z :

o

aportami niedoszacowanymi – prawo nie wiąże żadnych skutków prawnych. To jest stan

niezagrażający spółce i jej wierzycielom. Jest to stan nienaprawialny.

o

aportami przeszacowanymi – art. 175 KSH stosujemy gdy aport jest przyjęty do majątku

spółki po wartości istotnie wygórowanej. Ten przepis przewiduje roszczenie spółki o
wyrównanie w pieniądzu różnicy między wartością określoną w umowie spółki, a rynkową
wartością tego aportu. Jest to stan zagrażający spółce i jej wierzycielom. Zobowiązani do
wyrównania tej wartości są solidarnie wspólnik, który wniósł przeszacowany aport i każdy z
członków zarządu spółki z. o. o., który przyjął przeszacowany aport, a sądowi rejestrowemu
złożył fałszywe oświadczenie, że cały kapitał zakładowy spółki został pokryty. Bardzo
zbliżone do aportu przeszacowanego jest aport wadliwy, gdy aport jest dotknięty wadą
prawną. Dla tej sytuacji również jest roszczenie o wyrównanie wartości.

 Spółka akcyjna – do 2008 roku w S. A. obligatoryjnie była weryfikacja zewnętrzna prawidłowości

pokrycia kapitału zakładowego aportem. W tymże roku znowelizowano KSH. Dodano art. 312

1

pozwalający zarządowi spółki odstąpid od badania przez biegłych rewidentów w trzech wypadkach
przewidzianych przez ten przepis :

o

Gdy aportem są np. zbywalne papiery wartościowe notowane na rynku regulowanym

o

Gdy biegły wydawał opinie nt. tzw. wartości godziwej aportu nie dalej niż 6 miesięcy od dnia

jego szacowania