27.11.2010r. - Prawo handlowe
Osoba fizyczna
Przedsiębiorcą może być osoba fizyczna, która posiada przynajmniej w stopniu ograniczonym zdolność do czynności prawnych, chyba że przepisy szczególne wśród szczególnych warunków wymaganych do podjęcia konkretnego rodzaju dział. gosp. będą zastrzegały również wymóg wymagania także przez taką osobę fizyczną pełnej zdolności do czynności prawnej. Przykładem będzie podjęcie działalności koncesjonowanej. W pozostałych przypadkach w braku szczególnych ograniczeń również obok osoby pełnej zgodności przedsiębiorcą będzie mógł zostać ten podmiot, który zdolność taką posiada w ograniczonym zakresie. Ze względu na to, że prawo polskie wiąże posiadanie takiej zdolności z wiekiem i ubezwłasnowolnieniem będzie to osoba niepełnoletnia powyżej 13 roku życia lub ubezwłasnowolniona częściowo. Jednakże będzie ona wymagała w zakresie dokonywania czynności handlowych zobowiązujących lub rozporządzających zgody na ich dokonanie ze strony swego przedstawiciela ustawowego. Z uzyskaniem przez osobę fizyczną statusu przedsiębiorcy będzie wiązać się min.
- obowiązek deklaratywnego wpisu do ewidencji dział. gosp.
- dokonania zgłoszeń w urzędzie skarbowym, w urzędzie statystycznym, w ZUS ale też spełnienie czasem specyficznych wymogów związanych z charakterem podejmowanej dział. gosp.
Co do zasady osoba fizyczna - przedsiębiorca za zobowiązania związane z prowadzeniem działalności ponosi odpowiedzialność o charakterze nieograniczonym całym swoim majątkiem. Jego odpowiedzialność ma ponadto charakter osobisty. W przypadku pozostawania takiej osoby w zw. małżeńskim w zależności od ustroju małżeńskiego łączącego małżonków w przypadku wspólności ustawowej a to jest zasadą współmałżonek przedsiębiorcy ponosi odpowiedzialność za zobowiązania tegoż małżonka do wysokości majątku wspólnego małżeńskiego. Nie powstaje, gdy istnieje rozdzielność majątkowa. Jedną przyczyn utraty statusu przedsiębiorcy przez tę osobę jest śmierć takiej osoby.
Kolejna konstrukcja za pomocą, której można prowadzić dział. gosp. to spółka cywilna Spółka cywilna nie jest podmiotem prawa.
Spółka cywilna jest umową cywilno-prawną o charakterze dwustronnym niezależnie od tego, ilu w takiej spółce jest wspólników, umową zawieraną w celu osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego. Przy tym status przedsiębiorcy posiadają łącznie wszyscy wspólnicy takiej spółki, takiego statusu natomiast nie ma spółka, jak również pojedynczy wspólnicy w takiej spółce. Właściwą regulacją prawną, która dotyczy spółki cywilnej jest KC /art. 860-875/. Zgodnie z def. ustawową zawartą w art. 860 umowa spółki cyw. jest stosunkiem prawnym zobowiązaniowym, umownym łączącym wspólników, którzy zobowiązują się względem siebie do osiągnięcia wspólnego celu gosp. przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności poprzez wniesienie wkładów. SC jest tworzona poprzez zawarcie umowy pomiędzy przynajmniej dwoma podmiotami uzyskującymi w związku z tym status wspólnika. SC nie może więc być utworzona tylko przez jeden podmiot. Minimum umowa dwustronna. Wspólnikiem może być każdy podmiot prawa: osoba fizyczna, ułomna os. prawna ale również osoba prawna. Takiego statusu wspólnika nie może uzyskać inna SC.
Utworzenie SC - poprzez zawarcie umowy między zainteresowanymi.
Co powinna zawierać umowa - swoboda zawierania umów cyw.-prawnych. W umowie zazwyczaj:
- określenie wspólników,
- określenie wysokości wkładów, jakie będą wspólnicy wnosić,
- określenie szczególnych zasad dotyczących prowadzenia spraw tej spółki i jej reprezentacji,
- określenie zasad udziału w zyskach i stratach,
- jeżeli umowa zawarta na czas oznaczony - określenie czasu trwania spółki,
- określenie przyczyn, których wystąpienie powodować będzie rozwiązanie lub wygaśnięcie umowy spółki cywilnej.
Kodeks zastrzega dla celów dowodowych formę pisemną - art. 860 § 2. To oznacza, że niezachowanie takiej formy nie ma skutków, jeżeli wspólnicy zawrą ustną umowę to jest ona ważna.
Spółka cywilna nie jest faworyzowaną formułą prowadzenia dział. gosp. Jeżeli SC będzie miała większe przychody będzie musiała przekształcić się w spółkę jawną. Jeżeli wspólnicy chcą, mogą przekształcić w każdą inną formę cywilną.
Wkład do spółki
Wkład: wszelkiego rodzaju składniki materialne ale i niematerialne wnoszone w celu dokonania zobowiązania przez wspólnika do majątku wspólnego. Pierwotnie poprzez wniesienie wkładów tworzy się majątek wspólny wspólników /tzw. majątek wspólny/. Wkładem mogą być:
- prawa rzeczowe, w tym własność do rzeczy nieruchomości ruchomości
- inne prawa rzeczowe,- dobra materialne, - prawa ochronne,- wzory, znaki, topografie,- wkłady pieniężne- usługi świadczone przez wspólnika pod warunkiem, że wartość tej usługi można określić
Jeżeli umowa nie zastrzega to należy przyjąć, że wkłady są w wysokości równej.
Majątek wspólny objęty współwłasnością łączną jest to tzw. wspólność bezułamkowa do momentu rozwiązania umowy lub wystąpienia wspólnika ze spółki. Ponadto w trakcie trwania spółki wspólnik nie może rozporządzać majątkiem, nie może domagać się podziału majątku.
Odpowiedzialność wspólników jest osobista, nieograniczona, pierwszorzędna, solidarna. To znaczy, że każdy ze wspólników ponosi za zobowiązania spółki odpowiedzialność bez ograniczeń, każdy z osobna swoim majątkiem osobistym a także jego małżonek Pierwszorzędna to znaczy, że wierzyciel według własnego wyboru decyduje czy egzekucje skierować w kierunku wspólnika czy spółki.
Kolejna z zasad działania obejmująca reguły prowadzenie spraw spółki oraz reprezentacje spółki. Prowadzenie spraw spółki obejmuje podejmowanie takich czynności prawnych i faktycznych, które mają bezpośredni związek z realizacją zakładanego w umowie spółki celu. Wśród czynności podejmowanych w ramach prowadzenia spraw spółki poza przepisami kodeksu wyróżnić można tzw. czynności nieprzekraczające zakresu zwykłych czynności spółki, czynności przekraczające zakres zwykłych czynności spółki i czynności nagłe. Jednocześnie KC nie wyjaśnia tych pojęć przyjmując, że jest to umowne określenie dostosowujące się w każdym przypadku do spółki.
Czynności nagłe - art. 865 par. 3 KC jest to czynność, której zaniechanie mogłoby narazić spółkę na niepowetowane straty.
Zasady prowadzenia spraw spółki
Prowadzenie spraw spółki jest i prawem i obowiązkiem każdego ze wspólników. Umowa spółki może przewidywać szczególne zasady prowadzenia spraw spółki. Co do zasady nie można wyłączyć prawa prowadzenia spółki wobec wszystkich wspólników. Jeżeli umowa nie stanowi inaczej to każdy wspólnik może bez koniczności uzyskania wcześniej zgody pozostałych wspólników /zgoda w postaci uchwały/ podejmować każdą czynność, która mieści się w zakresie czynności nieprzekraczających zakresu zwykłych czynności spółki ale jeżeli przed zakończeniem takiej czynności którykolwiek z pozostałych wspólników zgłosi sprzeciw przeciwko jej prowadzeniu przez wspólnika dla jej skuteczności będzie wymagana uchwała wspólników. - bezskuteczność zawieszona. Ponadto takiej samej uchwały wspólników będzie wymagać się dla podjęcia takiej czynności, która wykracza - taka uchwała będzie podejmowana jeżeli czynność jest czynnością przekraczająca zakres zwykłych czynności spółki. Natomiast każdy ze wspólników może bez zgody pozostałych podjąć czynność nagłą.
Określenie zasad reprezentacji
Reprezentacja obejmuje
- składanie oświadczeni woli w imieniu spółki - reprezentacja czynna
- przyjmowanie oświadczeń woli kierowanych do spółki - bierna
Wspólnicy określają zasady tej reprezentacji. Do czynnej reprezentacji łączna reprezentacji co najmniej dwóch wspólników/ do biernej wystarczy jeden wspólnik nawet, gdy umowa stanowi inaczej. Jeżeli umowa nie przewiduje szczególnych zasad to przyjmuje się, że ma taki sam zakres jak do prowadzenia spółki też do reprezentowania. Nie można zakładać, że wszyscy wspólnicy wyłączą się z reprezentowania spółki
Określenie zasad udziału w zyskach i stratach
Pierwszeństwo ma umowa, jaką zawarli wspólnicy. Najczęściej jest zasadą, że proporcje udziału w zyskach mają odniesienie do wkładów wniesionych przez wspólników. W umowie można określić, że niektórzy wspólnicy nie będą partycypować w stratach. Jeżeli umowa nie stanowi o tych kwestiach to przyjmuje się kodeksowe art. 867 - każdy ze wspólników jest uprawniony do równego podziału w zyskach i w tym samym stosunku uczestniczy w stratach bez względu na wartość i rodzaj wkładu wniesionego. Wkład wniesiony może zostać w terminie późniejszym. Ponadto można zwolnić niektórych od udziału w stratach, nie można wyłączyć od udziału w zyskach.
Prawo do podziału i wypłaty zysku podczas trwania spółki - majątek jest objęty własnością łączną. Spółka może być zawarta na czas dłuższy /co najmniej jeden rok obrachunkowy, który zwykle jest rokiem kalendarzowym/
Jeżeli spółka na dłużej to możliwe jest żądanie podziału i wypłaty po każdym roku obrachunkowym.
Wypowiedzenie udziału - to nie rozwiązanie spółki. WU oznacza oświadczenie wspólnika o wystąpieniu ze spółki ale z jednoczesnym zachowaniem ważności stosunku spółki względem pozostałych wspólników. Jeden wyjątek, gdy umowa zawarta między dwoma wspólnikami i jeden występuje. WU może być inicjatywną samodzielną wspólnika albo takie wypowiedzenie może nastąpić przez wierzyciela osobistego wspólnika. WU jest sytuacją nadzwyczajną. Jeżeli umowa została zawarta na czas oznaczony nie można wypowiedzieć udziału, chyba że z ważnych powodów.
Ważne powody - kodeks nie określa ale można zaliczyć:
- naruszenie zasady lojalności wspólników - brak prawidłowego kontaktu - obłożna choroba wspólnika - długotrwały wyjazd
Druga zasada w przypadku umów zawartych na czas nieoznaczony prawem wspólnika jest prawo wypowiedzenia udziału w spółce ale z zachowaniem przewidzianych w umownych lub ustawowego terminu na wypowiedzenie. Jeżeli nie ma terminu, to zgodnie z Kodeksem 3 m-ce przed końcem roku obrachunkowego. Jest skuteczne, jeżeli złożone do wspólników reprezentujących spółkę.
Drugi sposób - inicjatywa osobistego wierzyciela wspólnika, który posiada tytuł wykonawczy umożliwiający zajęcie praw wspólnika przysługujących mu na wypadek wystąpienia ze spółki albo jej rozwiązania, o ile taki wierzyciel w ciągu ostatnich 6 m-cy poprzedzających złożenie odpowiedniego oświadczenia próbował bezskutecznie przeprowadzić egzekucję z ruchomości wspólnika. Wierzyciel oświadczenie o wypowiedzeniu udziału wspólnika powinien złożyć w odpowiednim terminie ze skutkiem na 3 m-ce naprzód, niezależnie od tego, na jaki czas spółka została zawarta.
Skutki WU:
Art. 871 zwrot w naturze, jeśli nie to kwota pieniężna wartości wkładu. Jeżeli umowa nie określała wartości to według rzeczywistej wartości z chwili wniesienia. Nie podlega zwrotowi wartość wkładu polegającego na używaniu rzeczy przekazanej do używania spółce, następnie po odliczeniu wartości wkładów przypadających na rzecz pozostałych wspólników w kwocie pieniężnej wypłaca się występującemu wspólnikowi odpowiednią przypadającą na niego część majątku spółki. Jest to wysokość odpowiadająca udziałowi w zyskach, co do zasady. Może się zdarzyć, że jest wartość ujemna, wspólnik ma obowiązek pokryć te wartość.
Rozwiązanie spółki - może nastąpić w każdym czasie. W przypadku rozwiązania spółki majątek z mocy prawa przekształca się z wartości bezułamkowej na ułamkową. Każdy wspólnik może swoją częścią swobodnie rozporządzać.