Prawo cywilne - 02.10.2010r.
Ad. 2 Stosunek cywilno-prawny
Art. 1 KC stanowi kodeks niniejszy reguluje stosunki cywilno-prawne między osobami fizycznymi i osobami prawnymi.
Podstawowa instytucją jest stosunek cywilno-prawny
Stosunek cywilno-prawny jest to relacja między podmiotami prawa cywilnego o charakterze majątkowym bądź niemajątkowym oparta na zasadzie równorzędności tych podmiotów.
W strukturze stosunku cywilno-prawnego wyróżniamy:
a/ podmioty czyli osoby fizyczne osoby prawne i niepełne osoby prawne
b/ przedmiot - są to rzeczy i inne dobra majątkowe i niemajątkowe których dana relacja dotyczy
c/ treść stosunku cywilno prawnego czyli prawa i obowiązki stron np. prawo własności, roszczenia i inne prawo majątkowe
Źródła stosunków cywilno-prawnych:
a/ czynności prawne w tym umowy - w tym przypadku stosunek cywilno-prawny jest świadomie kształtowany przez dany podmiot
b/ czyny niedozwolone /delicti/ - np. wyrządzenie szkody /wypadek komunikacyjny/
c/ niektóre akty administracyjne czyli decyzje administracyjne
d/ konstytutywne orzeczenia sądów
e/ inne zdarzenia
Ad. 3 Prawo podmiotowe
Pojęcie i Rodzaje
Prawo podmiotowe to przyznana i zabezpieczona przez normę prawna oraz wynikająca ze stosunku cywilno-prawnego sfera wolności postępowania w określony sposób
Rodzaje:
- prawa majątkowe, np. własność i niemajątkowe /osobiste/
- prawa bezwzględne - skierowane wobec wszystkich np. własność i względne /tylko między stronami/
- prawa samoistne np. wierzytelność i prawa akcesoryjne /zależne/ np. hipoteka, zastaw
- prawa zbywalne - można przenieść na druga osobę i niezbywalne, np. prawa małżeńskie
Normatywne postacie praw podmiotowych:
a/ prawa bezpośrednie np. własność gdzie prawo z góry zakreśla sferę wolności /właściciel może wszystko z wyjątkiem tego co jest mu zabronione/
b/ roszczenia - polegają na tym, że sferę wolności danej osoby wyznacza powinne zachowanie innej osoby
c/ prawa kształtujące - polega ono na tym, że wyłącznie od woli danego podmiotu zależy czy dojdzie do powstania, zmiany bądź ustania stosunku cywilno-prawnego
Wykonywanie i ochrona praw podmiotowych
W ramach prawa podmiotowego uprawniony może podejmować wszelkie działania o charakterze faktycznym, prawnym, np. wynajem, wydzierżawienie bądź procesowym. Ochrona prawa podmiotowego polega na tym, że w razie ingerencji w sferę wolności danego podmiotu - podmiot ten może wytoczyć sprawę przed sadem cywilnym, rodzinnym bądź gospodarczym i domagać się ochrony swego prawa. Prawomocne orzeczenie sądu czyli wyrok nakaz stanowi tytuł egzekucyjny, który po nadaniu klauzuli wykonalności staje się tytułem wykonawczym. Tytuł taki podlega przymusowej egzekucji przez komornika.
Nadużycie prawa podmiotowego
Art. 5 KC stanowi, że nie można czynić ze swego prawa użytku, który byłby sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub zasadami słuszności. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony.
Ad. 4 Osoby fizyczne jako podmioty prawa cywilnego
Zdolność prawna osób fizycznych
Zdolność prawna to zdolność do tego, żeby być podmiotem praw i obowiązków w zakresie prawa cywilnego. Każdy człowiek ma zdolność prawną od chwili urodzenia aż do śmierci.
Art. 927 KC stanowi § 1. Nie może być spadkobiercą osoba fizyczna, która nie żyje w chwili otwarcia spadku, ani osoba prawna, która w tym czasie nie istnieje.
§ 2. Jednakże dziecko w chwili otwarcia spadku już poczęte może być spadkobiercą, jeżeli urodzi się żywe.
§ 3. Fundacja ustanowiona w testamencie przez spadkodawcę może być spadkobiercą, jeżeli zostanie wpisana do rejestru w ciągu dwóch lat od ogłoszenia testamentu.
Uznanie za zmarłego- za zmarłego można uznać osobę, jeżeli spełnione są dwie przesłanki: zaginięcie i upływ czasu Art. 29. § 1. Zaginiony może być uznany za zmarłego, jeżeli upłynęło lat dziesięć od końca roku kalendarzowego, w którym według istniejących wiadomości jeszcze żył; jednakże gdyby w chwili uznania za zmarłego zaginiony ukończył lat siedemdziesiąt, wystarcza upływ lat pięciu.
§ 2. Uznanie za zmarłego nie może nastąpić przed końcem roku kalendarzowego, w którym zaginiony ukończyłby lat dwadzieścia trzy.
Art. 30. § 1. Kto zaginął w czasie podróży powietrznej lub morskiej w związku z katastrofą statku lub okrętu albo w związku z innym szczególnym zdarzeniem, ten może być uznany za zmarłego po upływie sześciu miesięcy od dnia, w którym nastąpiła katastrofa albo inne szczególne zdarzenie.
Sądowe stwierdzenie zgonu:
a/ pewność śmierci
b/ brak aktu zgonu
Zdolność do czynności prawnych:
Zdolność do tego, żeby własnym działaniem nabywać prawa i zaciągać zobowiązania. Na te zdolność wpływają wiek oraz ubezwłasnowolnienie.
Wyróżniamy:
a/ niezdolność do czynności prawnych - nie mają zdolności prawnej małoletni, którzy nie ukończyli 13 lat oraz osoby całkowicie ubezwłasnowolnione - art.13 za takie osoby działają przedstawiciele ustawowi tj. rodzice bądź opiekunowie
b/ ograniczoną zdolność - ograniczoną zdolność mają małoletni pomiędzy 13-18 oraz osoby częściowo ubezwłasnowolnione. Osoby takie /art. 17/ same dokonują czynności prawnych ale do ważności tych czynności wymagana jest zgoda przedstawiciela ustawowego niektórych czynności nie mogą dokonać np. sporządzić testamentu. W pełnym zakresie jednak osoby takie są traktowane tak, jakby miały pełna zdolność do czynności prawnych np. rozporządzić swoim wynagrodzeniem
c/ pełną zdolność - mają osoby fizyczne po ukończeniu 18 roku życia , o ile nie zostały ubezwłasnowolnione. Podobnie traktowane są kobiety, które po ukończeniu 16 roku życia zawarły małżeństwo za zgoda sądu opiekuńczego.
Stan cywilny i jego ochrona