RYNEK KAPITAŁOWY - J. MOJAK 30.10.2010r.
Prawo papierów wartościowych - P.P.W - pojęcie zakres źródła
Papiery wartościowe - P.W. - pojęcie funkcje rodzaje
Instytucje prawa wekslowego
Terminologia wekslowa
Forma i struktura weksla
Obieg wekslowy i poręczenie wekslowe- awal
Wystawianie weksli
Weksel In blanco
Odpowiedzialność wekslowa
Skarbowe papiery wartościowe
Obligacje według ustawy z 1995r.
1. Zdolność do emisji obligacji
2. pojęcie i Rodzaje obligacji
3. tryby emisji obligacji
4. obligacje przychodowe
VI. Listy zastawne i banki hipoteczne
Towarowe papiery wartościowe
Status prawny regulowanego rynku papierów wartościowych w Polsce
Ad I. PPW to bardzo obszerny dział prawa obejmujący ogół regulacji dotyczących emisji i obrotu papierami wartościowymi oraz trybu realizacji praw wynikających z papierów wartościowych. PPW mieści się na obrzeżach takich gałęzi prawa jak:
Prawo cywilne ks. I-III
Prawo handlowe w szczególności spółka akcyjna
Prawa finansowe
Prawo administracyjne czyli kwestia nadzoru
Prawo karne
Prawo europejskie
Szczegółowo do źródeł prawa PPW zaliczamy:
- kodek cywilny i kodeks spółek handlowych,
- 2 ustawy z 1936r. prawo wekslowe oraz prawo czekowe,
- ustawa z 1995r. o obligacjach,
- ustawa z 2009.08.27 o finansach publicznych,
- ustawa z 1997r. prawo bankowe
- ustawa z 1997r. o listach zastawnych i bankach hipotecznych.
- 2 wie ustawy z 29.07.2005r. : o obrocie instrumentami finansowymi oraz o ofercie publicznej i spółkach publicznych.
- ustawa z 21.07.2006r. o nadzorze nad rynkiem finansowym, która to ustawa doprowadziła do powołania Komisji Nadzoru Finansowego KNF, przejęła funkcje min. Komisji Nadzoru Bankowego, KPWIG KNUIF
Ad II pojęcie PW
PAPIERY WARTOŚCIOWE w znaczeniu tradycyjnym to szczególnego rodzaju dokumenty stwierdzające istnienie praw majątkowych w taki sposób, że bez posiadania dokumentu nie można wykonywać prawa, które z niej wynika, a wydanie dokumentu osobie trzeciej powoduje przejście na tę osobę prawa wynikającego z dokumentu
Do takich papierów zaliczamy:
- weksle
- czeki
- konosamenty
- dowody składkowe
Współcześnie na rynkach kapitałowych dominują jednak papiery wartościowe wirtualne czyli tzw. papiery zdematerializowane. Tzw. dematerializacja rozpoczęła się na świecie w latach 70-tych XX w. w związku z tym, że zaczęto wykorzystywać komputery do obsługi obrotu giełdowego.
Papiery wirtualne występują w postaci zapisu w pamięci komputera. Do ich przeniesienia potrzebne jest dokonanie transakcji giełdowej oraz zmiana tego zapisu. Posiadacz papierów wirtualnych może domagać się wydania świadectwa -to wyciąg z rachunków, znak legitymacyjny może brać udział w WZA.
FUNKCJE PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH
FUNKCJA KREDYTOWA - wystawienie papieru wartościowego jest instrumentem uzyskania kredytu, te funkcje spełniają weksle obligacje papiery skarbowe listy zastawne
FUNKCJA OBIEGOWA - PW przyśpieszają obrót majątkowy jako nośniki praw majątkowych dotyczy to papierów na okaziciela oraz papierów wirtualnych
FUNKCJA PŁATNICZA - spełniają ja czeki i weksle w niewielkim zakresie
FUNKCJA LEGITYMACYJNA - dokument legitymizuje posiadacza do wykonywania praw wynikających z papieru wartościowego
FUNKCJA GWARANCYJNA - PW są instrumentem zabezpieczenia wierzytelności, ograniczenia ryzyka. W tej roli występują weksle In blanco oraz inne papiery
Rodzaje papierów z uwagi na charakter praw w nich inkorporowanych:
a/ papiery wierzycielskie zwane dłużnymi - ucieleśniają wierzytelności jako prawa majątkowe. Należą do nich weksle, czeki, obligacje, papiery skarbowe, listy zastawne
b/ papiery udziałowe - ucieleśniają prawa przysługujące wspólnikowi w spółce kapitałowej Są to akcje oraz certyfikaty inwestycyjne emitowane przez zamknięte fundusze inwestycyjne.
c/ papiery towarowe - ucieleśniają prawo do rozporządzania towarem znajdującym się pod pieczą wystawcy dokumentu Są to konosamenty oraz dowody składowe czyli rewersy i warranty.
Rodzaje papierów z uwagi na tryb przenoszenia praw:
a/ papiery imienne przenoszone w drodze cesji oraz wydania dokumentu np. obligacje imienne, akcje weksle itd.
b/ papiery na zlecenie przenoszone w drodze indosu oraz wydania dokumentu
c/ papiery na okaziciela /anonimowe/ przenoszone w drodze zawarcia odpowiedniej umowy oraz wydania dokumentu
d/ papiery zdematerializowane przenoszone w trybie określonym w regulaminie giełdy bądź rynku pozagiełdowego
AD III. TERMINOLOGIA WEKSLOWA
WEKSEL WŁASNY /SOLA/ - papier wartościowy zawierający przyrzeczenie bezwarunkowej zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej pochodzącej od wystawcy, skierowany do remitenta
WEKSEL TRASOWANY /TRATA/ - papier wartościowy zawierający polecenie bezwarunkowej zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej pochodzące od wystawcy, skierowanej do trasata a trasat ma zapłacić remitentowi
WEKSEL IN BLANCO - niezupełny - blankiet wekslowy zaopatrzony co najmniej jednym podpisem, w pozostałej części nie wypełniony
DEKLARACJA WEKSLA- najczęściej pisemna umowa określająca, jakie zobowiązanie weksel In blanco zabezpiecza i do jakiej kwoty może być uzupełniony
WYSTAWCA WEKSLA - osoba, która składa podpis na wekslu i przyrzeka zapłatę sumy wekslowej
REMITENT - pierwszy wierzyciel wekslowy
TRASAT - osoba, której wystawca poleca zapłatę sumy pieniężnej
TRASANT - wystawca weksla trasowanego
AKCEPT - przyjęcie weksla przez trasata
AKCEPTANT - trasat po akcepcie
AVAL - poręczenie wekslowe
AVALANT - osoba, za która poręczono
AVALISTA - poręczyciel wekslowy
INDOS - GIRO przeniesienie praw z weksla na zlecenie
INDOSANT - zbywca praw z weksla
INDOSATARIUSZ - nabywca praw weksla
DOMICYL - umiejscowienie weksla
DOMICYLIAT - podmiot wskazany w domicylu
PROTEST - akt publiczny oświadczenie notariusza stwierdzające odmowę przyjęcia lub zapłatę weksla
PROTESTAT - osoba, wobec której można weksel oprotestować
DYSKONTO - sprzedaż weksla przed terminem płatności bankowi komercyjnemu
REDYSKONTO - sprzedaż weksla przez bank komercyjny bankowi centralnemu
RYMESA - weksel z co najmniej jednym indosem
REKTAWEKSEL - weksel imienny przenoszony w drodze cesji, nie na zlecenie, bez prawa indosowania
REGRES WEKSLOWY - „poszukiwanie zbrodni” czyli dochodzenie praw wekslowych od indosantów oraz wystawcy weksla trasowanego. Przesłanką regresu jest protest, chyba że weksel zawiera klauzule „bez protestu” bądź bez kosztów”