S

CENARIUSZE LEKCJI

P

OPATRZ

,

ILE JESIENI

...

E

WA

B

ARTYŚ

,

M

AŁGORZATA

B

ŁAŻEJCZYK

więcej na stronie internetowej

http://www.mac.pl/

POPATRZ, ILE JESIENI...

Ewa Bartyś, Małgorzata Błażejczyk

Cele:

−

uczeń rozróżnia środki artystyczne (epitety, porównania, przenośnie) i wyjaśnia ich rolę w budowaniu

nastroju i obrazów poetyckich,

−

wyraża uczucia i przeżycia związane z wierszem, obrazem i utworem muzycznym,

−

tworzy wyrazy pokrewne,

−

umie zaśpiewać piosenkę „Walc późnego lata”,

−

określa nastrój utworu muzycznego i podporządkowuje go regułom plastycznym,

−

tworzy pracę plastyczną,

−

docenia piękno języka poetyckiego, muzyki, malarstwa.

Metody: praca z tekstem, gra dramatyczna, pokaz, praktyczne działanie, praca ze słownikiem, pogadan-

ka.

Formy pracy: indywidualna, zbiorowa.

Środki dydaktyczne: wiersz „Strofy o późnym lecie” Juliana Tuwima, „Słownik języka polskiego”; kar-

toniki do notowania, wisząca na ścianie tabela do wpisania środków poetyckich, płyty z nagraniami: P.

Czajkowski „Październik” z cyklu „Pory roku”, podkład muzyczny do piosenki „Walc późnego lata” z

zestawu „Malowane muzyką” P. Piątka, płyta z cyklu „Muzyka mistrzów” - Bizet, „Suity orkiestrowe”,

„Carmen Farmer Suita” („Aragonaise”, „Preludium”, „Intermezzo”); reprodukcje dzieł związanych z je-

sienią, np. Gierymskiego i Pankiewicza, koła dla każdego dziecka w kolorach: czarnym, czerwonym i

niebieskim, farby, pędzel i gąbka do malowania; dekoracja w klasie - liście, bukiety jesiennych kwiatów,

prace z kasztanów, kosz z owocami jesieni.

S

CENARIUSZE LEKCJI

P

OPATRZ

,

ILE JESIENI

...

E

WA

B

ARTYŚ

,

M

AŁGORZATA

B

ŁAŻEJCZYK

więcej na stronie internetowej

http://www.mac.pl/

Rys. Maksymilian Gierymski - Krajobraz jesienny. Studium pejzażu

Czas: 2 lekcje.

Przebieg zajęć

1. Nauczyciel pyta uczniów, z czym kojarzy im się jesień.

Wyraz JESIEŃ został napisany dużymi literami na kartce i wywieszony na tablicy. Uczniowie dopisują

skojarzenia związane z tą porą roku, np.:

2. Uczniowie śpiewają z akompaniamentem poznaną na lekcji muzyki piosenkę „Walc późnego lata”.

3. Następnie czytają wiersz Juliana Tuwima „Strofy o późnym lecie”.

S

CENARIUSZE LEKCJI

P

OPATRZ

,

ILE JESIENI

...

E

WA

B

ARTYŚ

,

M

AŁGORZATA

B

ŁAŻEJCZYK

więcej na stronie internetowej

http://www.mac.pl/

4. Rozmawiają z nauczycielem o oznakach jesieni w wierszu.

5. Podział na grupy, przydzielenie zadań:

•

I grupa wypisuje na kartonikach epitety z wyrazami określanymi

•

II grupa - przenośnie

•

III grupa - porównania

Następnie uczniowie czytają kolejno wynotowane środki poetyckie, podchodzą do tablicy i przyklejają

kartoniki w odpowiedniej rubryce tabeli zawieszonej na ścianie.

6. Jakie obrazy poetyckie stworzył poeta dzięki tym środkom? Uczniowie podchodzą do tablicy i zapisują

tytuły obrazów w tabeli.

Tabela środków poetyckich

7. Nauczyciel pyta:

•

Co poeta chciał wyrazić za pomocą środków poetyckich?

Uczniowie powinni stwierdzić, że poeta wyraża uczucia, przeżycia, nastrój.

•

Jakie to uczucia?

Np. radość, zachwyt, spokój, pogoda ducha.

•

Jakie znasz wyrażenia związane z jesienią? Uczniowie mogą skorzystać ze „Słownika języka polskie-

go”

Np. „złota polska jesień”, „jesień życia”.

8. Polecenie ze strony 33 w podręczniku do sztuki „Lubię tworzyć” (wydanie z 2000r.):

„Wyobraź sobie, że jesteś na spacerze. Idziesz aleją usłaną różnobarwnymi liśćmi. Lekki wietrzyk pobu-

dza je do tańca - zaczynają pląsać, wirować, zataczają coraz większe koła. W ślad za jednym liściem po-

dążają następne, owijają się wokół twoich rąk i nóg. Złote słońce muska promieniami leżące tu i ówdzie

kasztany, ożywia je. Wśród przyjaciół jesienne liście nigdy nie czują się samotne.

Przenieś wrażenia na mokry papier. Przed malowaniem zmocz kartkę i zadbaj o to, aby zawsze była wil-

gotna. Niech ukaże się na niej jesienny taniec mokrych plam”.

S

CENARIUSZE LEKCJI

P

OPATRZ

,

ILE JESIENI

...

E

WA

B

ARTYŚ

,

M

AŁGORZATA

B

ŁAŻEJCZYK

więcej na stronie internetowej

http://www.mac.pl/

Wykonując zadanie, uczniowie słuchają utworu Piotra Czajkowskiego „Październik”.

9. Podczas przerwy uczniowie jedzą owoce, które były przygotowane w koszu.

Rys. Francisco de Zurbaran - Martwa natura

10. Krótka gra dramatyczna:

I grupa naśladuje lekko kołyszące się drzewa w czasie słonecznej pogody II grupa - drzewa podczas wi-

chury III grupa - drzewa podczas trąby powietrznej

11. Uczniowie mają przed sobą koła w trzech kolorach: niebieskim, czerwonym, czarnym. Słuchając

trzech fragmentów utworów „Aragonaise”, „Preludium” i „Intermezzo” z „Carmen Farmer Suita” Bizeta,

podnoszą koło w kolorze, który najlepiej oddaje nastrój każdego fragmentu. Następnie koła zostają przy-

czepione magnesem do tablicy.

12. Z jakimi uczuciami kojarzą się barwy, które są na tablicy?

•

błękitny - spokój, pogoda ducha

•

czarny - niepokój, strach

•

czerwony - cierpienie, rozdrażnienie

13. Jak można wyrazić uczucia?

S

CENARIUSZE LEKCJI

P

OPATRZ

,

ILE JESIENI

...

E

WA

B

ARTYŚ

,

M

AŁGORZATA

B

ŁAŻEJCZYK

więcej na stronie internetowej

http://www.mac.pl/

•

w wierszu - słowem

•

w muzyce - melodią

•

w malarstwie - barwą

14. Uczniowie śpiewają jeszcze raz piosenkę „Walc późnego lata”.

15. Tworzą wyrazy pokrewne od nazw kolorów.

czarny, żółty, czerwony, zielony, błękitny

Mogą korzystać ze „Słownika języka polskiego”. Podczas wykonywania zadania uczniowie słuchają

fragmentu koncertu A. Vivaldiego „Cztery pory roku” („Jesień”)

16. Podsumowanie

Jak jesień działa na człowieka?

•

wyzwala dodatnie uczucia,

•

uspokaja lub powoduje rozdrażnienie,

•

wzrusza,

•

poprawia nastrój lub przygnębia,

•

dostarcza wrażeń estetycznych,

•

pobudza do refleksji.

Praca domowa

1. Napisz opowiadanie na temat „Żółty jesienny liść tyle mi opowiedział...” lub jedną strofę wiersza o

późnym lecie.

2. Pomaluj jesienną ilustrację w podręczniku „Muzyczny świat” (część pierwsza do kl. V, wyd. 2001,

str. 22).

S

CENARIUSZE LEKCJI

P

OPATRZ

,

ILE JESIENI

...

E

WA

B

ARTYŚ

,

M

AŁGORZATA

B

ŁAŻEJCZYK

więcej na stronie internetowej

http://www.mac.pl/

S

CENARIUSZE LEKCJI

P

OPATRZ

,

ILE JESIENI

...

E

WA

B

ARTYŚ

,

M

AŁGORZATA

B

ŁAŻEJCZYK

więcej na stronie internetowej

http://www.mac.pl/

Tabela środków poetyckich

Przenośnie

Epitety

Porównania

Obrazy poetyckie

trawa... prosi,

by kosić

lato... na półkach

słodem się burzy

jabłeczna pora

w szkle pękatego

gąsiora

ziele wije się

siano...westchnie...,

znów się uspokoi

obłoki leżą w stawie

słońce nam wiatrem

oczy przymyka

trawa bujna

winna,

jabłeczna

pora,

czerwienna,

trawiasta,

liściasta

pękatego

gąsiora

ziele

wężowe

gibkiej miedzi

siano suche

i miodne

(jesieni)

pełno jak

w cebrze

wina

obłoki leżą w

stawie jak płatki

w szklance wody

1. Początek

jesieni

2. Kolorowe liście

i bujna trawa

3. Przetwory,

soki, wina

4. Jaszczurka

na kamieniu

5. Sianokosy

6. Pogodne niebo