Ć

WICZENIE 3

OZNACZANIE DOLNEJ I GÓRNEJ GRANICY
WYBUCHOWOŚCI (DGW I GGW) PAR CI E CZY

I.

CZĘŚĆ TEORETYCZNA

Granice wybuchowości stanowią bardzo ważny parametr bezpieczeństwa pożarowego

i wybuchowego palnych związków. Mieszanina palnych par i cieczy z powietrzem lub innym

utleniaczem może ulec wybuchowemu spaleniu tylko wtedy, gdy stężenie składnika palnego

zawiera się w określonych granicach. Te graniczne wartości, najniższa i najwyższa, przy których

proces spalania może mieć jeszcze miejsce, nazywa się dolną i górną granicą wybuchowości

Dolna granica wybuchowości (DGW) - jest to najniższe stężenie składnika palnego

w mieszaninie z powietrzem lub innym gazem utleniającym, przy którym zapłon jest już

możliwy.

Górna granica wybuchowości (GGW) jest to najwyższe stężenie składniki palnego

w mieszaninie z powietrzem lub innym gazem utleniającym, przy którym zapłon jest jeszcze

możliwy. Zarówno dolną, jak i górną granicę wybuchowości określa się w procentach

objętościowych lub g/m

1

powietrza (gazu utleniającego) Nie wszystkie mieszaniny palnych par

są wybuchowe. Zapłonowi - a w konsekwencji wybuchowi - ulegać mogą tylko takie

mieszaniny, których stężenie znajduje się pomiędzy DGW i GGW (patrz rys. 1 ).

1.

Poniżej DGW nadmiar powietrza w mieszaninie z parami cieczy palnej jest zbyt duży.

Wydzielone ciepło pochodzące z reakcji spalania z różniczkowalnej objętości nie

wystarcza do ogrzania kolejnej objętości do minimalnej temperatury zapoczątkowania

reakcji spalania (do temperatury zapłonu); zapłon jest niemożliwy.

2. W DGW nadal występuje nadmiar utleniacza w stosunku do składnika palnego, ale nie jest

on na tyle duży. by uniemożliwić zapoczątkowanie reakcji spalania. Efekt cieplny reakcji

wskutek nadmiaru powietrza jest minimalny.

3.

Powyżej DGW nadmiar utleniacza w stosunku do par cieczy zmniejsza sie. przez co rośnie

efekt cieplny reakcji spalania na jednostkę objętości.

4.

Maksymalna temperatura wybuchu (efekt cieplny) występuje przy spalaniu nieco powyżej

stężenia stechiometrycznego (stężenia wynikającego z reakcji spalania), tj. gdy następuje

całkowite spalania utleniacza i materiału palnego

5.

Powyżej stężenia stechiometrycznego występuje nadmiar składnika palnego w mieszaninie

z powietrzem Jednakże jest to obszar wybuchowości, a więc zapłon i rozprzestrzenianie się

płomienia w mieszaninie jest możliwe. Efekt cieplny w miarę zbliżania się do GGW maleje,

gdyż część ciepła pochodząca z reakcji utleniania zużywana jest na ogrzanie nadmiaru

składnika palnego (straty).

6. W GGW stężenie par cieczy w mieszaninie z powietrzem osiąga wartość maksymalną,

przy której może wystąpić zapłon i rozprzestrzenianie się płomienia. Efekt cieplny

wybuchu jest minimalny.

7. Powyżej GGW nadmiar składnika palnego w stosunku do utleniacza jest tak duży, że

zapłon, a tym samym rozprzestrzenianie się płomienia w mieszaninie jest niemożliwe.

Warunkiem koniecznym do zapalenia mieszaniny jest istnienie bodźca energetycznego,

posiadającego odpowiedni zapas energii, inicjującego proces spalania.

Wydzielona w bodźcu

energia cieplna zostaje częściowo przekazana bezpośrednio otaczającej źródło zapłonu

mieszaninie, w której zainicjowana zostaje egzotermiczna reakcja spalania substancji palnej

w utleniaczu Jeżeli bilans cieplny jest dodatni, wówczas proces spalania będzie mógł się dalej

rozprzestrzeniać na całą objętość. W przeciwnym razie proces spalania stopniowo zanika.

Rozprzestrzenianie płomienia jest możliwe tylko wtedy, gdy do każdej różniczkowej

objętości spalania dV=dxdydz dostarczona jest z każdej poprzedniej objętości ilość ciepła co

najmniej równa Q

min

. niezbędnego do zapoczątkowania procesu egzotermicznego spalania.

Qmin praktycznie równe ilości ciepła niezbędnej do ogrzania

powietrza od temperatury

początkowej do ok. 15OO-1550K. Rozprzestrzenianie płomienia jest możliwe zatem wtedy,

gdy Q1+Q2>Qstraty1+ Qstraty2

Granice wybuchowości nie są wielkościami stałymi i zależą od wielu parametrów. Do

najważniejszych czynników wpływających na wartości granic wybuchowości należą:

•

temperatura,

•

ciśnienie,

•

domieszka gazów obojętnych.

•

energia źródła zapłonu,

•

kierunek propagacji płomienia

Temperatura

Ze wzrostem temperatury dolne granice wybuchowości (z wyjątkiem CO) ulegają

obniżeniu, a górne - podwyższeniu, a więc zakres granic wybuchowości, tzn. zakres stężeń

leżących między dolną a górną granicą wybuchowości powiększa się. Na ogół obniżenie

dolnej granicy wybuchowości na każde 100% wynosi 8-12% jej wartości w 20°C. Istnieją

jednak związki wykazujące duże odchylenia od tych średnich wartości

W podwyższonej temperaturze mniejsza jest różnica pomiędzy minimalną temperaturą

zapoczątkowania reakcji egzotermicznych a temperaturą otoczenia. Część ciepła zawarta jest

już w samej mieszaninie i zostaje przekazana do kolejnej różniczkowej objętości dV,

powodując tyra samym potrzebę dostarczenia mniejszej ilości ciepła (pochodzącego od

punktowego bodźca energetycznego, koniecznego do spowodowania zapłonu).

W przypadku DGW spalaniu będą wiec mogły ulec również mieszaniny bardziej

rozcieńczone, zaś w przypadku GGW również o większym stężeniu. Wpływ temperatury na

granice wybuchowości ilustruje rys. 3.

Ze

wzrostem temperatury początkowej obszar wybuchowości mieszaniny palnej

rośnie. Mieszanina, która była niepalna w niższej temperaturze, może ulec wybuchowi w

temperaturze wyższej (A-B). Z wykresu widać wyraźnie, że stężenie par równe DGW

w cieczy powstaje dokładnie w ich temperaturze zapłonu.

Temperatura zapłonu i DGW par są ze sobą ściśle związane i przedstawiają dwie

strony tego samego procesu. Temperatura zapłonu wskazuje najniższą temperaturę cieczy,

przy której mieszanina par cieczy z powietrzem jesi palna, DGW wskazuje stężenie par w tej

mieszaninie.

Ciśnienie

Obniżenie ciśnienia poniżej atmosferycznego wpływa na powolne zawężenie granic

wybuchowości, aż do całkowitego ich zaniku.

Podwyższenie ciśnienia ponad atmosferyczne wpływa na ogół rozszerzające na granice

wybuchowości, a w szczególności na górną Wyjątek stanowi CO, który wykazuje obniżenie

górnej granicy wybuchowości pod zwiększonym ciśnieniem Ze względu na to, ze straty

ciepła z różniczkowej objętości dV są proporcjonalne do powierzchni wymiany ciepła, zaś

ilość wydzielonego ciepła jest proporcjonalna do ilości zawartego w dV składnika palnego 0

względne jednostkowe straty ciepła przy podwyższonym ciśnieniu początkowym są mniejsze,

stąd też rozszerzenie granic wybuchowości Istnieje jednak kilka wyjątków od tej reguły. Przy

ciśnieniach niższych od atmosferycznego przebieg zmian w dużym stopniu zależy od

ubocznych procesów częściowego utleniania.

Domieszka gazów obojętnych

Jeżeli do mieszaniny składnika palnego i utleniacza dodać gazu obojętnego, wówczas

następuje podwyższenie dolnej granicy wybuchowości i znaczne obniżenie górnej granicy

wybuchowości.

Obszar wybuchowości ulega zawężeniu i powyżej pewnej ilości dodanego składnika

palnego mieszanina przestaje być palna.

Dodatek gazu obojętnego (N2. CO2. H2O) z jednej strony zmniejsza ogólne stężenie tlenu

w mieszaninie, zaś z drugiej strony zwiększa ilość bezproduktywnie ogrzewanego ciepłem

reakcji par cieczy. Większa ilość ciepła zostaje przekazana do gazu obojętnego, maleje

temperatura w różniczkowej objętości spalania 1 rozprzestrzenianie się płomienia możliwe

jest w zawężonym obszarze stężeń.

Minimalne stężenie tlenu, przy którym możliwe jest jeszcze rozprzestrzenianie się

płomienia przy rozcieńczeniu gazami obojętnymi dla większości substancji palnych (z

wyjątkiem H2, C2H2, CS2, C2H4, N2H4) wynosi zwykle 10-16%. np. dla N2 ok. 11%, dla

CO2 Ok. 13-l4~%,~dlaH

2

O ok. 16%.

Obszar wybuchowości zanika, jeżeli ilość gazu obojętnego dodanego do mieszaniny

większości substancji palnych w powietrzu wynosi od 20- 40%. np dla N2 ok. 40%, dla CO2

ok. 28%, dla H

2

0 ok. 20-23%.

Energia źródła zapłonu

Przy niewielkich wartościach energii wraz ze wzrostem ilości dostarczonej ze źródła, zakres

granic wybuchowości ulega rozszerzeniu Nie każde wylądowanie iskrowe (bądź inne źródło)

jest w stanie zapalić mieszaninę palną Poza niektórymi wyjątkami {H2, CS

2

, CH

2

i inne)

minimalna energia zapłonu gazowych substancji palnych w powietrzu wynosi ok. 25-,30 mJ.

Kierunek propagacji płomienia

Najszerszy zakres wybuchowości uzyskuje się w pionowo ustawionych rurach przy

dolnym zapłonie (kierunek wstępujący rozchodzenia się płomienia). Najwęższy zakres

wybuchowości uzyskuje się przy rozprzestrzenianiu się płomienia ku dołowi (kierunek

zstępujący, a pośredni przy poziomym).

1. 2. Definicja wybuchu, niektóre typy wybuchów

Wybuch jest zawsze wynikiem wywiązywania się energii w odpowiednio krótkim czasie i

odpowiednio małej objętości, to znaczy w taki sposób, ze powstaje fala ciśnieniowa,

występuje gwałtowny przyrost ciśnienia i temperatury. Istnieje wiele podziałów wybuchów

Niżej

zostaną

przedstawione

tylko

niektóre

rodzaje

wybuchów.

WYBUCHY CHEMICZNE

Wybuchy w następstwie reakcji chemicznej

Wybuchy homogeniczne - cieplne

Zachodzą w całej objętości mieszaniny palnej.

Powstają na skutek:

•

braku wymiany wydzielającego się ciepła z otoczeniem

(na skutek utraty zdolności chłodzenia),

np.: polimeryzcja, dekompozycja, destylacja, mielenie

•

cieplnej niestabilności reagentów lub produktów

Wybuch cieplny opisuje się poprzez:

•

początkową temperaturę, przy której następuje inicjacja

nadkrytycznego bilansu cieplnego,

•

określenie szybkości wydzielania ciepła,

•

określenie maksymalnego ciśnienia wybuchu.

W

W

Y

Y

B

B

U

U

C

C

H

H

Y

Y

chemiczne

fizyczne

WYBUCHY CHEMICZNE

homogeniczne

heterogeniczne

cieplne

fotochemiczne

deflagracja

detonacja

Rys.4. Warunki wystąpienia wybuchu cieplnego.

Ryzyko wybuchu cieplnego, wtedy gdy:

•

wysoki potencjał energetyczny reakcji chemicznej,

•

adiabatyczny nadkrytyczny bilans ciepła prowadzący

do utraty kontroli na reakcją,

•

występowanie reakcji wtórnych (np.: rozkładów cieplnych)

charakteryzujących się wysokimi efektami cieplnymi,

•

zjawisko samonagrzewania się materiałów.

Wybuchy heterogeniczne – wybuchy VCE (Vapour Cloud Explosion) - wybuch powstały

wskutek zapalenia się chmury palnych par lub gazów zmieszanych z powietrzem.

Deflagracja – rozprzestrzenianie reakcji chemicznej substancji, w której front reakcji

przesuwa się gwałtownie w kierunku nieprzereagowanej substancji, jednak z prędkością

mniejszą niż prędkość dźwięku w nieprzeragowanej mieszaninie.

Detonacja – rozprzestrzenianie reakcji chemicznej substancji, w której front reakcji przesuwa

się gwałtownie w kierunku nieprzereagowanej substancji z prędkością równą lub większą niż

prędkość dźwięku w nieprzeragowanej mieszaninie.

Podstawowe warunki zaistnienia VCE

1.

Substancja musi być palna w odpowiednich warunkach ciśnienia i temperatury przed

awarią (warunek np. skroplone gazy palne albo ciecze palne w wysokich

temperaturach pod wysokim ciśnieniem);

energia
cieplna

temperatura

Bilans
podkrytyczny

Warunki
stabilne

Warunki
niestabilne

Bilans
nadkrytyczny

Wydzielanie

ciepła

Odbiór ciepła

2. Wytworzona chmura musi dostatecznie dużych rozmiarów (warunek np. odpowiednio

długi czas do zapłonu);

3. Dostatecznie duża część chmury musi być w granicach palności uwolnionej substancji

(warunek np. wpływ środowiska (wiatr, temperatura itp.), wielkość otworu, przez który

nastąpił wypływ);

4. Prędkość rozprzestrzeniania się płomienia: dostatecznie duża, aby spowodować

odpowiednio duży przyrost ciśnienia (warunek: TURBULENCJE!)

Detonacja może być zainicjowana:

1. Bezpośrednio,

•

wybuch fazy skondensowanej, np.: środków wybuchowych

oraz nadtlenków (faza dodatnia: 1-10 ms, p= 1000 barów)

2.W wyniku przejścia deflagracji w detonację.

ciśnienie wybuchu rośnie osiągając maksimum przy stężeniu stechiometrycznym

Po przekroczeniu stężenia stechiometrycznego ciśnienie wybuchu maleje, aż do mini-

malnego w GGW. Bardzo duży wpływ na ciśnienie wybuchu ma tzw. współczynnik zmiany

objętości, który definiuje się jako stosunek objętości gazów spalinowych tworzących się

w warunkach wybuchu do objętości par cieczy przed reakcją spalania.

Najbardziej groźny wybuch w skutkach jest wtedy, gdy objętość gazów spalinowych jest

dużo większa niż objętość substratów biorących udział w trakcie zapoczątkowania reakcji

utleniania.

Rys. 5. Interpretacja wielkości maksymalnego nadciśnienia i impulsu fali nadciśnienia (wybuchowej) powstałej
podczas wybuchu deflagracyjnego.

Rys. 6. Interpretacja wielkości maksymalnego nadciśnienia i impulsu fali uderzeniowej powstałej podczas

wybuchu detonacyjnego.

O charakterze i mechanizmie wybuchu decydują przede

wszystkim:

•

właściwości materiału (fizyczne, chemiczne, stabilność,

ciepło spalania),

•

charakterystyka przestrzeni, w której zachodzi spalania

(rozmiar, przeszkody ograniczone czy otwarte)

•

właściwości mieszaniny wybuchowej (stan skupienia,

stężenie, turbulencja, ciśnienie i temperatura, obecność

gazu obojętnego, mieszanina hybrydowa),

•

czynniki zapłonu (energia, temperatura)

WYBUCHY FIZYCZNE

Wybuchy w następstwie wystąpienia zjawisk fizycznych

BLEVE ( Boiling Liquid Expanding Vapour Explosion). Wybuch spowodowany

wyzwoleniem energii związanym z gwałtownym odparowaniem cieczy palnej lub nie. W

momencie jej nagłego uwolnienia ciecz znajduje się w stanie ciekłym. Tego typu

wybuchy spowodowane są często oddziaływaniem środowiska pożarowego.

Rys.7. Wybuch typu BLEVE z kulą ognistą (fireball).

1. 3. Ciśnienie i temperatura wybuchu

Ciśnienie towarzyszące wybuchowi jest różne w zakresie granic wybuchowości i zależy od

rodzajów składnika palnego i jego stężenia w mieszaninie z powietrzem, a także od

temperatury wybuchu (patrz rys 8.) i współczynnika zmiany objętości

Dla większości substancji palnych minimalna temperatura spalania rośnie od ok. 1500 przy

DGW do 2500K przy stężeniu nieznacznie wyższym od stechiometrycznego. a następnie

maleje do ok. 1100-1300K przy GGW.

W DGW ciśnienie wybuchu podobnie jak efekt cieplny reakcji spalania jest minimalny.

Powyżej DGW. w miarę wzrostu stężenia składnika palnego w mieszaninie z utleniaczem

1. 4. Wykorzystanie granic wybuchowości w praktyce

Oznaczanie granic wybuchowości par cieczy w praktyce pozwala na ocenę zagrożenia

wybuchem pomieszczeń oraz przestrzeni zewnętrznych i w konsekwencji wyznaczenie w

pomieszczeniach i przestrzeniach zewnętrznych odpowiednich stref zagrożenia wybuchem.

Na podstawie § 33 ust 5 Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z

dnia 21. 04. 2006 roku w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów

budowlanych i terenów (Dz. U. Nr 80, poz. 563)

pomieszczenie, w którym może wytworzyć

się mieszanina wybuchowa, powstała z wydzielającej się takiej ilości palnych gazów, par,

mgieł lub pyłów, której wybuch mógłby spowodować przyrost ciśnienia w tym

pomieszczeniu przekraczający 5 kPa, określa się jako pomieszczenie zagrożone wybuchem.

Na podstawie § 33 ust 5 Rozporządzenia j.w. w pomieszczeniach należy wyznaczyć strefę

zagrożenia wybuchem, jeżeli może w nim wystąpić mieszanina wybuchowa o objętości co

najmniej 0.01 m2 w zwartej przestrzeni.

Na podstawie PN-EN 1127-1: 2001. Atmosfery wybuchowe. Zapobieganie wybuchowi i

ochrona przed wybuchem. Pojęcia podstawowe i metodologia. ustanowiono następującą

klasyfikację stref zagrożenia wybuchem dla mieszanin par cieczy, gazów, mgieł z

powietrzem:

Strefa 0 - miejsce, w którym atmosfera wybuchowa gazów, par lub mgieł może

występować stale lub przez długie okresy lub często,

Strefa 1 – miejsce, w którym atmosfera wybuchowa gazów, par lub mgieł może czasami

wystąpić w trakcie normalnego działania,

Strefa 2 - miejsce, w którym atmosfera wybuchowa zawierająca mieszaninę substancji

palnych, w postaci gazu, pary albo mgły, z powietrzem nie występuje w trakcie normalnego

działania, a w przypadku wystąpienia trwa krótko.

II.

CZĘŚĆ DOŚWIADCZALNA

1. Czynności wstępne

1.1. Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia należy sprawdzić wyposażenie

stanowiska zgodnie rys. 9. Zapoznać się z BHP na tym stanowisku.

2. Włączenie przyrządu

2.1. Włączyć wtyczkę przewodu zasilającego generator do gniazda sieci 220V, 50 Hz.

posiadającego zerowanie bądź uziemienie

2.2. Włączyć przycisk 3, znajdujący się pod napisem „SIEĆ". Lampki neonowe umieszczone

nad czterema bezpiecznikami nie powinny się świecić. Zapalenie się którejkolwiek z

nich sygnalizuje uszkodzenie bezpiecznika 2.2.3. Odczekać ok. 6 minut do zapalenia się

lampek "GOTOWOŚĆ 1" (4) i „GOTOWOŚĆ 2" (5).

2.3.

Ustawić pojemność kondensatora na „4", posługując się pokrętłem 6.odologia

3. Wykonanie oznaczenia

3.1. Zanotować temperaturę panującą w komorze wybuchowej Temperaturę tę wskazuje

termostat.

3.2. Podłączyć końcówkę przewodu do przedmuchiwania komory z końcówką przewodu

wychodzącego z termostatu.

3.3.Otworzyć zawór (8) przy komorze wybuchowej.

3.4.Otworzyć zawór przy Sieci powietrznej w celu przedmuchania (oczyszczenia z pozo-

stałości powybuchowych) komory wybuchowej Czynność ta powinna trwać ok. 20 sek

3.5.

Zaniknąć zawór przy sieci powietrznej.

3.6. Zamknąć zawór (8) przy komorze wybuchowej.

3.7. Rozłączyć końcówkę przewodu do przedmuchiwania komory i końcówkę przewodu

podłączonego do termostatu

3.8. Wcisnąć korek 1 w celu uszczelnienia komory wybuchowej.

3.9. Otworzyć zawór (7)

3.10. Włączyć pompę próżniową w celu uzyskania w komorze wybuchowej podciśnienia 0,9

atm

3.11.Zamknąć zawór (7).

3.12. Nabrać pipetą badaną ciecz (mieszaninę) Objętość i rodzaj cieczy wskazuje prowadzący

3.13. Pipetę z cieczą wprowadzić do gruszki.

3.14. Nacisnąć przy gruszce zawór (3) w celu umożliwienia zassania cieczy do komory

wybuchowej.

3.15. Otworzyć zawór (8) w celu wyrównania ciśnień w komorze pomiarowej i na zewnątrz,

a zarazem by wytworzyć mieszaninę parowo-powietrzną

3.16. Zamknąć zawór(8).

3.17. Włączyć wysokie napięcie poprzez naciśnięcie przycisku (1l) umieszczonego pod

pokrętłem „REGULACJA WYSOKIEGO NAPIĘCIA".

3.18. Włączyć przycisk „START" (9). Generator pracuje tak długo, jak długo wciśnięty jest

ten przycisk W tym czasie wyzwalana jest iskra elektryczna.

Uwaga !!!

W momencie wyzwalania iskry należy odsunąć się od komory wybuchowej,
wypowiedzieć głośno słowo „uwaga". Zwrócić uwagę na wylatujący korek

3.19. Po pomiarze wyłączyć wysokie napięcie przyciskiem „0" (10) umieszczonym pod

pokrętłem „REGULATORA WYSOKIEGO NAPIĘCIA"

3.20. O zaistnieniu reakcji spalania świadczy zrzucenie korka (l).

3.21. Po przeprowadzonej próbie należy ponownie przedmuchać komorę wybuchową, postę-

pując zgodnie ze wskazówkami zawartymi w pkt. 3.2-3.18.

3.22. Jeśli nie zajdzie reakcja spalania, czyli nie zostanie zrzucony korek, należy go zdjąć

przed przedmuchaniem komory wybuchowej.

4. Opracowanie wyników

4.1. Jeśli dla takiej samej ilości cieczy wykona się trzy próby i chociażby jedna tylko próba

dala wynik pozytywny (nastąpił wybuch, korek został zrzucony), wówczas stężenie

wytworzone przez tę ilość cieczy należy uwa2ać za wybuchowe

4.2. Za dolną granicę wybuchowości należy przyjąć najniższe stężenie badanej cieczy w

mieszaninie z powietrzem, przy którym możliwy jest już zapłon (korek zostanie

zrzucony z komory wybuchowej)-

4.3. Za górną granicę wybuchowości należy przyjąć najwyższe stężenie badanej cieczy w

mieszaninie z powietrzem, przy którym możliwy jest jeszcze zapłon (korek zostanie

zrzucony z komory wybuchowej)

4.4. Wyniki badań należy zestawić w tabeli wg poniższego wzoru;

Rodzaj cieczy

Obj

ę

to

ść

cieczy

Kolejna próba

Wynik próby

(pozytywny/negatywny)

4.5 Dla poszczególnych objętości cieczy należy obliczyć stężenie par cieczy w mie-

szaninie z powietrzem w komorze wybuchowej w % i g/l wg wzorów:

C[%] = V

x

/2710 x 100 %

Objętość komory wybuchowej wynosi 2710 ml.

V

x

– objętość par cieczy w komorze spalania ml).

Granice wybuchowości w g/l oblicza się korzystając z proporcji:

1l (objętość badanej cieczy) - (masa 1l badanej cieczy) [kg]),

ml (objętość zadozowanej cieczy) - x (masa zadozowanej cieczy).

Na podstawie tak zestawionych proporcji należy wyliczyć:

x (masę zadozowanej objętości) [g]

Znając objętość z komory spalania i objętość zadozowanej cieczy, można obliczyć,

korzystając z proporcji, objętość zadozowanej cieczy przypadającej na II

2,71 l (objętość komory) - x

(masa zadozowanej cieczy)

1 l

- y (masa zadozowanej cieczy na 1 l)

Na podstawie tak zestawionych proporcji należy wyliczyć: y (masę zadozowanej cieczy

przypadającą na 1l) Wyniki obliczeń zestawić w tabelę wg poniższego wzoru:

Objętość cieczy [ml]

Stężenie [%] [g/l]

Granice wybuchowości

Stężenie [%] [g/l]

DGW

GGW

5. Obliczyć dla DGW i GGW błąd względny i bezwzględny pomiaru wg poniższych

wzorów:

6. Wnioski

Wnioski powinny zawierać przede wszystkim wartość DGW/GGW. porównanie wyników

otrzymanych doświadczalnie z danymi literaturowymi Dodatkowych wskazówek w zakresie

opracowania wyników i wniosków może udzielić prowadzący.

LITERATURA

1.

Pofit-Szczepańska: Wybrane zagadnienia z chemii ogólnej, fizykochemii spalania i
rozwoju pożarów. Kraków 1994.

2.

M. Pofit-Szczepańska: Chemia pożarnicza Warszawa 1973.

3.

M. Pofit-Szczepańska: Chemia stosowana. Warszawa 1965.

4.

M. Sheldon DSc (FPA): A study of flammability limits of gases and vapours. Fire Fire

Prevention 1984 nr 174.

5.

A. Pile, I. Zaborowska: Granice wybuchowości palnych par i gazów. Ochrona przeciw-

pożarowa w Przemyśle Chemicznym 1971 nr 3, s. 1.

6.

D. Dworecki. I. Zaborowska: Własności wybuchowe i palne aerozoli cieczy. Ochrono

przeciwpożarowa w Przemyśle Chemicznym 1974 nr 2.

7.

M. Brajla: Iskra mechaniczna jako źródło zapłonu mieszanin wybuchowych. Ochrona

przeciwpożarowa w Przemyśle Chemicznym 1979 nr 1-2, s. I.

8.

ASTMĘ681-79.

9.

E. Heidelberg: Niebezpieczeństwo zapłonu mieszanin wybuchowych przez ładunki elek-

tryczności statycznej gromadzące się na powierzchniach zbiorników z tworzyw sztucznych.
Biuletyn Techniczny KGSP 1966 nr 2. s. 17-26.

10.S. Wójcicki: Fizyczne podstawy wybuchów. Biuletyn Informacji Technicznej 1979 nr 2, s.

4-6.

11. R.Porowski, E.Ziębaczewski: Ogniste kule śmierci. Przegląd Pożarniczy, 1/2006, s. 16 –
19.