10 Dobieranie materialow odziez Nieznany

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

i NAUKI

Dagmara Kowalik

Maria Kaczmarek

Dobieranie materiałów odzieżowych i dodatków krawieckich
do asortymentu odzieży 311[34].Z1.02

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2005

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr inż. Jadwiga Idryjan-Pajor
mgr. inż. Ewa Jachym

Opracowanie redakcyjne:
Katarzyna Maćkowska

Konsultacja:
dr inż. Janusz Figurski

Korekta:
Magdalena Miszczak
Edyta Kozieł

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 311[34].Z1.02
Dobieranie materiałów odzieżowych i dodatków krawieckich do asortymentu odzieży zawartego
w modułowym programie nauczania dla zawodu technik technologii odzieży

Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2005

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Materiał nauczania

4.1. Klasyfikacja materiałów odzieżowych i dodatków krawieckich

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające 31
4.1.3. Ćwiczenia 32
4.1.4. Sprawdzian postępów 36

4.2. Zasady doboru materiałów do poszczególnych asortymentów wyrobów

odzieżowych

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające 38
4.2.3. Ćwiczenia 38
4.2.4. Sprawdzian postępów 43

4.3. Zasady doboru dodatków krawieckich do materiałów odzieżowych

4.3.1. Materiał nauczania

4.3.2. Pytania sprawdzające 44
4.3.3. Ćwiczenia 44
4.3.4. Sprawdzian postępów 49

4.4. Zasady konserwacji materiałów i wyrobów odzieżowych

4.4.1. Materiał nauczania

4.4.2. Pytania sprawdzające 56
4.4.3. Ćwiczenia 57
4.4.4. Sprawdzian postępów 58

4.5. Magazynowanie, przechowywanie i transportowanie materiałów,

dodatków krawieckich oraz wyrobów odzieżowych

4.5.1. Materiał nauczania

4.5.2. Pytania sprawdzające 61
4.5.3. Ćwiczenia 62
4.5.4. Sprawdzian postępów 63

5. Sprawdzian osiągnięć

6. Literatura

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

„Poradnik” będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o dobieraniu materiałów i dodatków
krawieckich do asortymentu odzieży.
W poradniku zamieszczono:
− Wymagania wstępne czyli wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć przed przystąpieniem

do nauki,

− cele kształcenia, jakie powinieneś osiągnąć w czasie zajęć edukacyjnych tej jednostki

modułowej,

− materiał nauczania – czyli wiadomości dotyczące klasyfikacji materiałów odzieżowych

i dodatków krawieckich, zasad ich stosowania w asortymentach odzieży, zasad konserwacji
materiałów i dodatków krawieckich oraz zasad magazynowania i transportu materiałów,
dodatków krawieckich i gotowych asortymentów odzieży,

− zestaw pytań, które pomogą Ci sprawdzić, czy opanowałeś podane treści z materiału

nauczania,

− ćwiczenia, które umożliwią Ci nabycie umiejętności praktycznych,
− sprawdzian osiągnięć,
− wykaz literatury, z jakiej możesz korzystać podczas nauki.

W materiale nauczania zostały omówione zagadnienia dotyczące klasyfikacji tkanin, dzianin

i dodatków krawieckich, ze szczególnym uwzględnieniem typów handlowych tkanin. Zakres
treści kształcenia jest dosyć szeroki, ponieważ na rynku materiałów odzieżowych istnieje
wielkie ich bogactwo. Materiał nauczania obejmuje również zasady doboru materiałów
i dodatków krawieckich do poszczególnych asortymentów odzieży, zasady konserwacji
materiałów i wyrobów odzieżowych oraz zasady magazynowania i transportu materiałów,
dodatków krawieckich i wyrobów odzieżowych.
Z rozdziałem „Pytania sprawdzające” możesz zapoznać się:
− przed przystąpieniem do rozdziału „Materiał nauczania” – poznając przy tej okazji

wymagania wynikające z potrzeb zawodu, a po przyswojeniu wskazanych treści,
odpowiadając na te pytania sprawdzisz stan swojej gotowości do wykonywania ćwiczeń,

− po zapoznaniu się z rozdziałem „Materiał nauczania”, aby sprawdzić stan swojej wiedzy,

która będzie Ci potrzebna do wykonywania ćwiczeń.
Kolejnym etapem określania zasad doboru materiałów odzieżowych i dodatków krawieckich

do asortymentu odzieży będzie wykonywanie ćwiczeń, których celem jest uzupełnianie
i utrwalanie informacji o poznanym materiale nauczania.
Wykonując ćwiczenia przedstawione w „Poradniku” lub zaproponowane przez nauczyciela,
sklasyfikujesz materiały odzieżowe i dodatki krawieckie, dobierzesz odpowiednie rodzaje
materiałów i dodatków do asortymentów odzieży, dobierzesz odpowiedni sposób konserwacji
materiałów i dodatków krawieckich oraz poznasz zasady magazynowania i transportowania
materiałów i dodatków krawieckich.
Po wykonaniu ćwiczeń, sprawdź poziom swoich postępów rozwiązując test Sprawdzian
postępów, zamieszczony po ćwiczeniach. W tym celu:

− przeczytaj pytania i odpowiedz na nie,
− podaj odpowiedź wstawiając X w odpowiednie miejsce.

Odpowiedzi NIE wskazują na luki w Twojej wiedzy, informują Cię również o pewnych
brakach w przyswajanej przez Ciebie wiedzy. Oznacza to powrót do treści, które nie są
dostatecznie opanowane.
Poznanie przez Ciebie wszystkich lub określonej części wiadomości o dobieraniu materiałów
odzieżowych i dodatków krawieckich do asortymentu odzieży, będzie stanowiło dla nauczyciela

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

podstawę przeprowadzenia sprawdzianu poziomu przyswojonych wiadomości i ukształtowanych
umiejętności. W tym celu nauczyciel posłuży się „Zestawem zadań testowych” zawierającym
różnego rodzaju zadania. W rozdziale 5 tego „Poradnika” jest zamieszczony „Sprawdzian
osiągnięć”, zawiera on:
− instrukcję, w której omówiono tok postępowania podczas przeprowadzania sprawdzianu,
− zestaw zadań testowych,
− przykładową kartę odpowiedzi, w której, w przeznaczonych miejscach wpisz odpowiedzi na

pytania; będzie to stanowić dla Ciebie trening przed sprawdzianem zaplanowanym przez
nauczyciela.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

311[34].Z1.01

Określanie właściwości materiałów odzieżowych

311[34].Z1.02

Dobieranie materiałów odzieżowych i dodatków krawieckich

do asortymentu odzieży

Moduł 311[34].Z1

Materiałoznawstwo odzieżowe

Schemat układu jednostek modułowych

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

− klasyfikować surowce włókiennicze,
− rozróżniać włókna naturalne i materiały z nich wykonane,
− rozróżniać włókna chemiczne i materiały z nich wykonane,
− rozróżniać mieszanki włókiennicze i materiały z nich wykonane,
− klasyfikować liniowe i płaskie wyroby włókiennicze,
− określać podstawowe parametry nitek,
− określać podstawowe parametry struktury tkanin i dzianin,
− charakteryzować materiały odzieżowe,
− określać czynniki decydujące o właściwościach materiałów odzieżowych,
− określać wpływ budowy materiałów i sposobu ich wykończenia na właściwości użytkowe

i konfekcyjne wyrobów z nich wykonanych,

− określać wytrzymałościowe właściwości materiałów odzieżowych oraz ich przydatność

w przemyśle odzieżowym,

− oceniać wytrzymałość materiałów odzieżowych wykonanych z różnych surowców

włókienniczych,

− określać zastosowanie materiałów odzieżowych,
− zbadać właściwości dodatków krawieckich,
− rozróżniać asortymenty odzieży.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

− sklasyfikować materiały odzieżowe i dodatki krawieckie,
− określić zasady doboru dodatków krawieckich i materiałów odzieżowych,
− dobrać materiały do określonych asortymentów odzieży,
− dobrać dodatki krawieckie do wyrobów odzieżowych,
− sklasyfikować nici,
− ocenić właściwości nici konfekcyjnych,
− ocenić szwalność nici,
− dobrać nici do szycia materiałów odzieżowych,
− scharakteryzować materiały usztywniające, wzmacniające i termoizolacyjne,
− dobrać materiały usztywniające, wzmacniające do wyrobu odzieżowego,
− dobrać materiały termoizolacyjne do wyrobu odzieżowego,
− sklasyfikować podszewki,
− dobrać podszewkę do wyrobu odzieżowego,
− scharakteryzować wyroby pasmanterii,
− określić zastosowanie pasmanterii,
− scharakteryzować dodatki zdobnicze,
− dobrać dodatki zdobnicze,
− dobrać zapięcia do wyrobów odzieżowych,
− określić warunki prasowania materiałów i wyrobów odzieżowych,
− scharakteryzować sposoby konserwacji wyrobów odzieżowych,
− odczytać oznaczenia konserwacji wyrobów odzieżowych,
− dobrać zestaw znaków konserwacyjnych do określonego materiału i wyrobu odzieżowego,
− zastosować sposoby konserwacji wyrobów odzieżowych,
− zastosować zasady magazynowania, przechowywania i transportowania materiałów,

dodatków krawieckich oraz wyrobów odzieżowych.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Klasyfikacja materiałów odzieżowych i dodatków krawieckich

4.1.1. Materiał nauczania

Materiały odzieżowe – materiały pochodzenia włókienniczego i niewłókienniczego,
naturalnego lub chemicznego, przeznaczone do produkcji określonego rodzaju wyrobów
odzieżowych.

Klasyfikacja materiałów odzieżowych w zależności od pełnionych funkcji w gotowym
wyrobie

Rys. 1. Klasyfikacja materiałów odzieżowych w zależności od pełnionych funkcji w gotowym wyrobie.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Encyklopedia Techniki – Przemysł Lekki. Praca zbiorowa. WNT,
Warszawa 1986, s. 292.

Materiały odzieżowe

Materiały podstawowe

Materiały pomocnicze

Tkaniny

Dzianiny

Wyroby plecione
Tiule

Dodatki krawieckie

Materiały wzmacniające i termoizolacyjne

Materiały usztywniające i wzmacniające

Materiały podszewkowe

Materiały termoizolacyjne

Nici odzieżowe

Nici do szycia maszynowego
Nici do szycia ręcznego

Pasmanterie

Taśmy tkane
Taśmy plecione

Dodatki galanteryjne

Zapięcia
Guziki
Inne rodzaje zapięć

Dodatki zdobnicze - zdobiny różne

Włókniny

Skóry, futra naturalne
i sztuczne

Membrany półprzepuszczalne

Folie odzieżowe

Przędziny

Koronki

Filce

Materiały powlekane

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Klasyfikacja tkanin

Tkaniny bawełniane i bawełnopodobne
Tkaniny w tej grupie są wyrabiane w niewielkim zakresie z czystej bawełny,
w większości są to tkaniny z mieszanek bawełny z włóknami bawełnopodobnymi
np. z dodatkiem włókien wiskozowych zwykłych i modyfikowanych typu polinozik lub
włókien syntetycznych - elana. Wytwarzane jako bielone, barwione, drukowane, drapane,
krepowane, gofrowane, runowe, pętelkowe, kolorowo tkane. Są to tkaniny cieńsze lub
grubsze, o powierzchni gładkiej albo drapane, tkaniny runowe. Posiadają dużą
wytrzymałość na rozciąganie, odporność na przecieranie, dobre właściwości higieniczne,
jednak łatwo brudzą się i wymagają wyższych temperatur podczas prania. Ich odporność na
mięcie jest niewielka, ale można ją polepszyć przez odpowiednie wykończenie. Tkaniny te
stosowane są na wyroby bieliźniane, pościelowe, stołowe, odzieżowe i dekoracyjne.

Przykładowe nazwy handlowe i zastosowanie tkanin bawełnianych i bawełnopodobnych

Adamaszek – tkanina wytwarzana na krosnach żakardowych. Tło tkane jest splotem
atłasowym, a motyw wzoru – satynowym (lub odwrotnie). Pochodzi ze Wschodu (nazwa
od miasta Damaszek). W Europie wyrabiany od XIII wieku, używany był na ubiory, obicia
ścian i mebli; obecnie przede wszystkim na obrusy.
Aksamit – tkanina z okrywą włókienną osnowową. Od spodu gładka, z wierzchu pokryta krótką
okrywą włókienną (wysokość ok. 3 mm), która powstaje dzięki wyciągniętym i następnie
strzyżonym pętelkom dodatkowej nitki osnowy. Pochodzi z Indii; w Europie wytwarzana od
średniowiecza, a w Polsce od XVIII wieku. Używana na suknie, kostiumy, zasłony, obicia
mebli. Odmianami aksamitu są welur i plusz, mające inną długość okrywy włókiennej.
Atłas – gęsta tkanina produkowana splotem atłasowym. Prawa strona o silnym połysku, lewa –
matowa (splot satynowy). Używana na bieliznę, suknie oraz jako tkanina dekoracyjna.
Ażur – tkanina ażurowa (może być wytwarzana z różnych surowców), w której wzorzyste
prześwity powstają najczęściej przy zastosowaniu splotu gazejskiego lub przez opuszczanie
niektórych nitek wątku lub osnowy, albo wątku i osnowy równocześnie.
Baja – pulchna, miękka tkanina o podwójnym wątku, luźno skręconym. Drapana
obustronnie. Zastosowanie: ciepłe szlafroki, kaftaniki, podomki.
Barchan – splot skośny. Tkanina bardziej ścisła niż flanela, drapana po lewej stronie.
W tzw. pice barchanowej na powierzchni tkaniny występują efekty splotowe. Stosowana na
ciepłe szlafroki, bluzki, sukienki i ubrania dziecięce.
Batyst – tkanina o splocie płóciennym, cienka, miękka, merceryzowana. Wyrabiana
w kolorze białym lub w pastelowych odcieniach różnych kolorów. Nieraz drukowana lub
o efektach tkackich. Zastosowanie: bielizna dziecięca i damska, sukienki, bluzki, fartuszki.
Bougram – mocno apreturowana tkanina bawełniana o luźnym splocie, używana do produkcji
wkładów usztywniających do kołnierzy, mankietów i wkładów konstrukcyjno-nośnych.
Cajg – grubsza tkanina z przędzy odpadkowej bawełnianej, kolorowo tkana w ciemnych
kolorach (zwykle w podłużne paski), stosowana na ubrania robocze.
Canvas – rodzaj dżinsu. Gruba tkanina bawełniana o splocie płóciennym, odporna na
zniszczenia. Stosowana głównie na ubrania młodzieżowe.

Opracowano na podstawie:

1. M. Chyrosz, E. Zembowicz–Sułkowska: Materiałoznawstwo odzieżowe. WSiP SA, Warszawa 1999,

s. 230 – 245;

2. J. Idryjan – Pajor: Materiałoznawstwo odzieżowe. Zeszyt ćwiczeń nr. 3. SOP, Toruń, s. 8, 82-95.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Chintz (czyt. szinc) – mocno połyskliwa tkanina bawełniana, której powierzchnia sprawia
wrażenie nawoskowanej. Dzięki impregnacji i gładzeniu jest dość odporna na zabrudzenia
i działanie wody. Stosowana do wyrobu odzieży sportowej, płaszczy i kurtek oraz jako materiał
dekoracyjny.
Denim – amerykańska nazwa tkaniny bawełnianej o splocie skośnym wątkowym – odmiana
dżinsu. Tkanina miękka, przyjemna w dotyku. Zwana niegdyś Serge de Nimes, produkowana
była już od XVI wieku w Nimes we Francji, a sprzedawana przez żeglarzy z Genui. Podobno
z tej właśnie tkaniny wykonane były żagle statków Kolumba. W Polsce zwana jest teksasem.
Przeznaczona na ubrania młodzieżowe i odzież typu sportowego.
Drelich – splot skośny lub skośny łamany. Tkanina z grubych mocnych nitek, gęsto tkana,
barwiona. Drelichy bywają różnej grubości. Zastosowanie: ubrania robocze, kombinezony,
mundury letnie. Drelich bawełniany o splocie łamanym, bielony, przeznaczony na bieliznę
i fartuchy robocze, nosi nazwę dymki.
Dymka – odmiana drelichu o splocie skośnym łamanym. Stosowana na bieliznę oraz jako
podszewka na worki kieszeniowe.
Dywetyna – o splocie atłasowym. Prawa strona tkaniny ma wygląd podobny do zamszu;
barwiona w różnych kolorach. Używana na kurtki, wdzianka, kamizelki.
Dżins – gruba, zwarta tkanina (rodzaj drelichu), tkana splotem skośnym, często
z nawarstwionym układem wątkowym. Identyczna tkanina amerykańska nosi nazwę denim.
Stosowana na ubrania młodzieżowe i odzież typu sportowego.
Etamina – lekko przezroczysta tkanina wykonana z nitek wielokrotnych mocno skręconych,
nieco szorstka w dotyku. Tkana splotem płóciennym. Przejrzystość tkaniny uzyskuje się dzięki
pozostawieniu wolnych przestrzeni między nitkami osnowy i wątku. Bywa biała, barwiona,
drukowana, haftowana. Stosowana na bluzki i sukienki. Zwana jest też markizetą.
Flanela – splot płócienny lub skośny. Wątek luźno skręcony. Drapana jedno- lub
dwustronnie. Jednobarwna, drukowana lub kolorowo tkana. Stosowana na koszule zimowe
męskie i chłopięce, piżamy, sukienki, bluzki i ubranka dziecięce.
Frotté – tkanina bawełniana (rzadziej lniana) mająca po jednej lub po obu stronach gęsto
położone obok siebie pętelki, które powstają przez zastosowanie dwóch osnów – jednej napiętej,
a drugiej luźnej, tworzącej pętelki. Produkowana bywa jako jednobarwna lub kolorowo tkana.
Stosowana głównie na ręczniki i wdzianka plażowe.

Fulard –jedna z najlżejszych tkanin bawełnianych o splocie płóciennym z przędz
pojedynczych zarówno dla osnowy, jak i wątków.

Gabardyna – splot skośny, wątek wielokrotny. Wykonana z nitek w jednym kolorze, czasem
przy użyciu wątku i osnowy w różnych kolorach. Na płaszcze bywa wykończana
impregnacją wodoodporną. Zastosowanie: letnie ubrania męskie, spodnie, garsonki, płaszcze.
Gaza – tkanina, w której nitki osnowy (dwie lub więcej) są wzajemnie okręcone wokół siebie,
tworząc tzw. splot gazejski. Dzięki splotowi w tkaninie występują znaczne prześwity, które
mogą być rozłożone równomiernie na całej powierzchni lub tylko w jej fragmentach. Gaza
charakteryzuje się więc ażurowym wzorem i dużą przewiewnością. Używana jest na sukienki
letnie, bluzki, bieliznę osobistą. Z grubszych nitek wytwarza się firanki. Odmianą gazy jest
tkanina o luźnym splocie płóciennym, stosowana na materiały opatrunkowe.
Genua-Cord – odmiana welwetu o szerszych prążkach stosowana na ubrania męskie,
spodnie, garsonki, spódnice, płaszcze.
Gofra – tkanina, której powierzchnia pokryta jest wytłaczanymi wzorami, tworzącymi na
powierzchni wypukłości o określonym kształcie. Stosowana na sukienki, bluzki, piżamy,
odzież dziecięcą, a ostatnio także na bieliznę pościelową.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Inlet – bardzo gęsta, jednobarwna tkanina o splocie skośnym lub atłasowym, rzadziej
płóciennym. Apreturowana i bardzo silnie gładzona (dla spłaszczenia nitek). Produkowana
zwykłe w kolorze czerwonym, czasem różowym. Przeznaczona na wsypy.
Juka – tkanina z czystej bawełny, o zwartej budowie (280 g/m

), dwustronnie drukowana w taki

sposób, że wzór nie przenika na drugą stronę. Stosowana głównie jako materiał dekoracyjny
(zasłony, tapicerka meblowa).
Just – teksas ścieralny. Tkanina bawełniana o splocie skośnym, wytwarzana na wzór
amerykańskiego denimu. Barwiona w indygo (niebieski barwnik kadziowy). Używana na
ubrania młodzieżowe i sportowe.
Kora – tkanina o splocie płóciennym i nierównej powierzchni uzyskanej przez miejscowe
nadrukowanie stężonego ługu sodowego, który powoduje wykurczenie pokrytych nim
fragmentów materiału. Kora bywa jednobarwna lub drukowana. Stosowana na sukienki damskie
i odzież dziecięcą, koszule i piżamy. Często jest utożsamiana z gofrą.
Krepa – tkanina wykonana splotem krepowym (charakterystyczne długie, nierównomierne
przeploty) z bardzo mocno skręconych nitek (krepowych), co daje dużą sprężystość i szorstki
chwyt; ma sfalowaną powierzchnię, uzyskaną w wyniku zastosowania w osnowie i wątku nitek
o różnych kierunkach skrętu. Bywa jednobarwna, drukowana lub kolorowo tkana. Używana na
sukienki letnie i bluzki.

Kreton – pod względem splotu i grubości tkanina podobna do perkalu, drukowana
i usztywniana. Stosowana na sukienki damskie i dziecięce, plażówki, fartuszki.

Krepon – tkanina charakteryzująca się nieregularną, zmarszczoną powierzchnią; efekt
zmarszczenia uzyskuje się dzięki apreturze krepowej i zastosowaniu na wątek nitek mocno
skręconych, dzięki czemu tkanina jest rozciągliwa i nie gniecie się w czasie użytkowania. Bywa
produkowana jako jednobarwna, drukowana lub kolorowo tkana. Używana na sukienki letnie
i bluzki.
Kresz – tkanina bawełniana lub z włókien stilonowych o splocie płóciennym. Powierzchnia
mająca charakterystyczne wypukłości i wgłębienia (nierównomierne marszczenia są zagniatane,
a następnie utrwalane na tkaninie), sprawia wrażenie pogniecionej. Produkowana jako materiał
jednobarwny, często w żywych i czystych kolorach. W zależności od surowca stosowana na
koszule, spódnice, letnie ubrania młodzieżowe, dresy, płaszcze.
Liberty – cienka lub średniej grubości tkanina bawełniana o splocie płóciennym, zadrukowana
małymi kwiatuszkami. Stosowana na sukienki i bluzki. Liberty to także nazwa satyny używanej
na sukienki i podszewki.
Madera – tkanina bawełniana lub bawełnopodobna o splocie płóciennym z apreturą nadającą
trwały połysk. Żywica może być nałożona równomiernie na całej powierzchni lub tylko
w określonych miejscach, co daje błyszczący wzór. Produkowana jako jednobarwna lub
kolorowo tkana. Stosowana na letnią odzież: sukienki, wdzianka, ubrania i płaszcze.
Madras – lekka tkanina o splocie płóciennym, podobna do gazy. Ma jednolitą osnowę i jeden
lub więcej wielobarwnych wątków. Klasyczny wzór madrasu to regularna kratka w jednym
kolorze połączona z bielą. Początkowo była stosowana w taśmach do kapeluszy, obecnie
używana na suknie, bluzki, koszule męskie, zasłonki, ozdobne firanki.
Moleskin – gęsta, mocna tkanina bawełniana o splocie satynowym, apreturowana i mocno
gładzona. Używana na worki kieszeniowe oraz wkłady do odzieży męskiej i chłopięcej.
Nankin – bardzo gęsta tkanina o splocie płóciennym, z silnym połyskiem, przeznaczona na
wsypy. Wywodzi się z Chin (nazwa pochodzi od miasta Nankin). Tradycyjny nankin
produkowany był z nitek żółtych i brązowych (osnowa w jednym kolorze, wątek w drugim)
i używany był na letnie ubrania. Obecnie produkowany jest z nitek w zestawach
kolorystycznych: róż i biel, błękit i biel, czerwień i biel. W procesie wykończenia jest
apreturowana i silnie gładzona.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Nansuk – cienka tkanina o splocie płóciennym, bardzo miękkim i przyjemnym chwycie. Jest to
grubsza odmiana batystu. Stosowana na bieliznę dziecięcą i damską, sukienki, bluzki, chusteczki
do nosa.
Oxford – tkanina koszulowa o splocie pochodnym od płóciennego (wątek podwójny, osnowa
w innym kolorze), mająca na powierzchni kolorowe kosteczki. Stosowana na koszule i bluzki.
Panama – tkanina wykonana splotem panama, naśladującym plecionkę kapeluszy panamskich.
Nitki osnowy i wątku przeplatają się parami lub w większych grupach, dając wzór kostkowy.
Jest miękka i przewiewna. Używana na koszule męskie, garsonki i wdzianka, a także na zasłony.
Zwana też rogóżką.

Perkal – tkanina o splocie płóciennym, wykonana z nitek o średniej grubości. Przeważnie
biała, zwykle mocno wykrochmalona. Stosowana na koszule męskie, fartuchy szpitalne.

Pika – po prawej stronie tkaniny występują wypukłe prążki lub inny wzór; zwykle w kolorze
białym. Stosowana na sukienki, garsonki, bluzki damskie.
Plusz – odmiana aksamitu z długą okrywą włókienną (powyżej 5 mm) położoną w jedną stronę.
Okrywa ta utworzona jest przez wyciągnięcie, a następnie przecięcie luźno skręconej
dodatkowej osnowy. Osnowa podstawowa tworzy z wątkiem splot płócienny lub skośny. Plusze
odzieżowe stanowią imitacje futer.
Płótno harcerskie – tkanina o splocie płóciennym, w której osnowa i wątek są w kontrastowych
kolorach (biel i czerń). Używana na mundurki harcerskie, bluzy, fartuchy, koszule.

Popelina – splot płócienny. Nitki wielokrotne mocno skręcone. Na powierzchni tkaniny
w kierunku wątku występują lekkie zgrubienia w formie prążków. Tkanina merceryzowana,
biała lub barwna, bywa z apreturą „non iron”. Zależnie od przeznaczenia jest wyrabiana
w różnych grubościach. Stosowana na koszule męskie, bluzki i sukienki damskie, płaszcze
letnie, wiatrówki itp.

Rogóżka (panama) – tkanina o splocie panama, biała lub barwiona. Stosowana na koszule
męskie, garsonki, wdzianka.

Ryps – tkanina o splocie rypsowym, który daje na powierzchni charakterystyczne, wypukłe
prążki, biegnące wzdłuż wątku lub osnowy. Najczęściej produkowana z bawełny lub jedwabiu.
Stosuje się też takie rozwiązania, w których jeden z układów nitek jest bawełniany, a drugi
jedwabny. Tkanina stosowana na płaszcze, sukienki, garsonki. Ryps produkowany z wełny
i przeznaczony na suknie nazywa się ottoman.
Satyna – tkanina o splocie satynowym, mająca gładką powierzchnię, ale w porównaniu
z atłasem mniej błyszczącą. Jest dość miękka, dobrze się układa. Produkowana jako
jednobarwna lub drukowana. Stosowana głównie na sukienki i letnie wdzianka.
Seersucker (czyt. sirsaker) – tkanina bawełniana mająca na powierzchni pasy o wyglądzie kory.
Taki efekt można osiągnąć przez zastosowanie różnego napięcia nitek osnowy w pasmach
leżących obok siebie lub wytłaczania powierzchni. Stosowana na bluzki, koszule, sukienki.
Surówka – tkanina wykonana z różnych surowców, nie poddana procesowi wykończenia. Tym
terminem określa się jednak najczęściej tkaninę bawełnianą, której kolor jest mniej lub bardziej
kremowy, a na powierzchni widoczne są ciemne, drobne punkty, szorstka w dotyku.
Sztruks – tkanina o splocie zestawnym – żeberkowym (splot płócienny połączony z rypsowym)
mająca zróżnicowany wygląd obu powierzchni. Lewa strona jest gładka, a na prawej widać
drobne prążki i pewnie dlatego jest często mylona z odmianą welwetu – genua-cordem. Ma
szerokie zastosowanie w produkcji odzieży, głównie przeznaczonej na lato (spodnie, wdzianka).
Teksas – odmiana drelichu o zróżnicowanych kolorach osnowy i wątku (najczęściej osnowa
biała, a wątek kolorowy). Zastosowanie: ubrania młodzieżowe, robocze, spodnie i spódnice.
Tetra – tkanina bawełniana o luźnym splocie wzmocnionym dodatkowym wątkiem lub osnową.
Dobrze i szybko wchłania płyny. Stosowana przede wszystkim na pieluszki niemowlęce (biała)
lub bluzki i spódnice damskie przeznaczone na lato.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Welwet – tkanina runowa o podłużnych wąskich prążkach utworzonych z okrywy włókien.
Jednobarwna lub drukowana. Używana na sukienki, ubranka dziecięce.
Wistra – tkanina bawełnopodobna wykonana z ciętych włókien wiskozowych splotem
płóciennym. Wyjątkowo miękka w dotyku, dobrze się układa. Drukowana najczęściej we wzory
roślinne lub abstrakcyjne. Stosowana na letnie sukienki, bluzki i koszule męskie.
Vichy (czyt. wiszi) – tkanina bawełniana o splocie płóciennym kolorowo tkana w kontrastującą,
dwukolorową kratkę. Stosowana na koszule, sukienki, zasłonki kuchenne.

Zefir – kolorowo tkany batyst. Cienka, gęsta tkanina o gładkiej powierzchni. Zwykle
o efektach tkackich uzyskiwanych przez zastosowanie przędzy merceryzowanej, która
tworzy prążki, krateczkę itp. Biała lub jednokolorowa. Stosowana na koszule męskie i bluzki
damskie.

Tkaniny lniane i lnianopodobne
Odznaczają się dużą wytrzymałością na rozciąganie, dobrą higroskopijnością i łatwością
zwilżania, mają małą sprężystość. Grupa tkanin czysto lnianych stosowanych do wyrobu
odzieży jest stosunkowo nieliczna. Obejmuje płótna oraz drelichy w kolorze naturalnym
płótna barwione oraz kolorowo tkane. Tkaniny lniane są, stosowane na sukienki, garsonki,
wdzianka męskie, ubrania robocze, fartuchy, koszule sportowe. W coraz szerszym zakresie są
produkowane tkaniny odzieżowe lnianopodobne z mieszanek lnu z włóknami chemicznymi,
np. elanolniane o podobnym zastosowaniu, jak tkaniny lniane. Osobną grupę tkanin
stanowią płótna niebielone, tzw. krawieckie, stosowane jako sztywniki.

Tkaniny wełniane i wełnopodobne

Grupa tkanin wełnianych i wełnopodobnych obejmuje tkaniny czysto wełniane i tkaniny

z mieszanek wełny z innymi włóknami, zwłaszcza chemicznymi. W mieszankach stosuje się
wełnę z elaną, wełnę z argoną, wełnę z anilaną, meroną. Wyrabia się też tkaniny z czystej
argony, anilany.

Wśród tkanin tych rozróżniamy: tkaniny czesankowe o wątku i osnowie z przędzy

czesankowej, tkaniny czesankowo-zgrzebne o osnowie z przędzy czesankowej i wątku
z przędzy zgrzebnej oraz tkaniny zgrzebne o osnowie i wątku z przędzy zgrzebnej. Tkaniny
czesankowe mają na ogół powierzchnię gładką, o wyraźnie widocznym splocie lub
powierzchnię lekko spilśnioną. Powierzchnia tkanin zgrzebnych jest mniej lub bardziej
spilśniona, splot jest mało widoczny; powierzchnia tkanin bywa pokryta krótszym lub dłuższym
włosem.

Tkaniny wełniane odznaczają się dużą izolacyjnością cieplną, dobrą sprężystością

i odpornością na mięcie, dobrą układalnością, najwyższą spośród wszystkich włókien
higroskopijnością, trudno się zwilżają. Mają niewielką wytrzymałość na rozciąganie i zdolność
do spilśniania. Zależnie od przeznaczenia produkuje się tkaniny: sukienkowe, kostiumowe,
płaszczowe (na jesień i zimę), garniturowe. Najlżejsze spośród nich są tkaniny sukienkowe,
najcięższe – płaszczowe męskie.

Przykładowe nazwy handlowe i zastosowanie tkanin wełnianych i wełnopodobnych

Adria – tkanina o splocie skośnym wyrabiana z cienkowłóknistej wełny czesankowej, o dużej
liczności nitek osnowy i wątku. Na gładkiej, prawej stronie widoczne są skośne prążki o małym
kącie nachylenia, lewa strona – lekko drapana. Budowa i wykończenie nadają tkaninie mięsisty

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

i sprężysty chwyt. Produkowana najczęściej w kolorze szarostalowym lub khaki. Stosowana na
ubrania męskie (zwłaszcza mundury), również na płaszcze i kostiumy.
Afghalaine (czyt. afgalen) – średniej grubości tkanina wełniana wykonana splotem płóciennym;
w wyniku położenia obok siebie dwóch nitek o skręcie S i dwóch o skręcie Z na powierzchni
tkaniny tworzą się delikatne supełki. Stosowana na sukienki i bluzki.
Alpaka – dawniej tkanina wykonywana z wełny lamy południowoamerykańskiej (alpaki).
Obecnie wytwarzana z merceryzowanej przędzy bawełnianej używanej na osnowę oraz przędzy
wełnianej stosowanej na wątek. Tkanina wyróżnia się błyszczącą powierzchnią i stosunkowo
dużą sprężystością. Tkaniny alpakowe dobrego gatunku są przeznaczane wyłącznie na letnie
marynarki, a gorsze gatunki – na podszewki.
Ambasador – wysokogatunkowa, podwójna tkanina płaszczowa o miękkim chwycie,
produkowana z wełny czesankowej. Po obu stronach są słabo widoczne rządki splotów
skośnych, przytłumione w procesie wykończenia. Wytwarzana jest w ciemnych, melanżowych
kolorach z wykończeniem wodoodpornym. Przeznaczona na płaszcze męskie. Odmiany
o większej liczności nitek i cięższe, o barwie czarnej lub granatowej noszą nazwę diplomat.
Angora – miękka, jedwabista tkanina wytwarzana z przędzy wełnianej pochodzącej z kóz
i królików rasy angorskiej. Nie ulega spilśnianiu.
Atłas – tkanina o splocie atłasowym. W przypadku tkanin wełnianych stosuje się sploty atłasowe
o małych raportach i wysokogatunkowe przędze merynosowe. Prawa strona (widoczne są
głównie nitki osnowy) jest bardzo równomierna i gładka, a wykończenie nadaje jej połysk.
Wełniane atłasy przeznaczone są głównie na eleganckie okrycia damskie i męskie.
Boston – tkanina ubraniowa z wełny czesankowej lub jej mieszanek z włóknami syntetycznymi,
tkana splotem skośnym tworzącym drobne, strome prążki. Bywa jednobarwna lub melanżowa.
Charakteryzuje się gładką powierzchnią i dobrą układalnością. Przeznaczona na ubrania,
kostiumy, suknie, mundurki szkolne.
Bouclé – tkanina wykonana najczęściej splotem płóciennym (czasem skośnym), produkowana
z wszystkich rodzajów włókien, z okrywą pętelkową uzyskiwaną w wyniku zastosowania obok
przędz gładkich, nitek ozdobnych – pętelkowych. W tkaninach grubych (wełnianych),
przeznaczonych głównie na płaszcze damskie, nitki ozdobne występują przeważnie w układzie
wątkowym. W wyrobach lżejszych, przeznaczonych na kostiumy i sukienki, nitki ozdobne
występują zwykle równocześnie w osnowie i wątku. W takich przypadkach na składowe
rdzeniowe nitki pętelkowej stosowane są włókna chemiczne.
Charmelaine (czyt. szarmelen) – miękka tkanina z przędzy czesankowej o splocie atłasowym.
Prawa strona jest gładka i z połyskiem uzyskanym w wyniku prasowania i gładzenia, lewa strona
– matowa. Stosowana na wierzchnią odzież damską.
Diagonal – tkanina wełniana lub półwełniana, rzadziej bawełniana, o wielorządkowym splocie
skośnym, mająca na powierzchni głębokie, skośne prążki o kącie nachylenia mniejszym niż 45
stopni, gdzie pomiędzy prążkami głównymi występują nikłe prążki innego rodzaju. Lewa strona
bez wyraźnych efektów splotowych. Diagonal bywa jednobarwny lub kolorowo tkany. Tkaniny
wytworzone z przędzy czesankowej przeznaczone są na ubrania męskie i kostiumy damskie,
a wzmocnione nitką zgrzebną – stosowane na płaszcze.
Donegal – tkanina z grubej przędzy zgrzebnej. Nitki osnowy są zwykle jasne (przeważnie białe),
a wątku – ciemne, czasem z ozdobnymi efektami w postaci różnobarwnych nopków
przędzalniczych. Donegal tkany jest najczęściej splotem płóciennym, czasem skośnym, dobrze
widocznym. Tkanina bez wykończenia uszlachetniającego odznacza się szorstkim chwytem.
Odmiany z grubszych nitek używane są głównie na płaszcze, a pozostałe na ubrania i kostiumy
o charakterze sportowym. Donegal jest odmianą tweedu.
Dubel – gruba, podwójna tkanina wełniana z cienkich przędz zgrzebnych, o wyraźnie
zróżnicowanym wyglądzie po obu stronach. Prawa – jednobarwna, często o splocie skośnym,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ewentualnie z drobnym wzorem splotowym, lewa – tkana w wielobarwną kratę pełni funkcję
podszewki. Kolorystyka kraty jest zharmonizowana z barwą strony prawej. O wyglądzie
powierzchni tej strony (z okrywą włókienną lub bez) decyduje wykończenie, które ma również
wpływ na mniej lub bardziej miękki chwyt. Ponadto stosuje się wykończenie wodoodporne.
Tkanina jest stosowana na damskie i męskie okrycia wierzchnie (płaszcze, kurtki).
Elana – tkanina produkowana z polskiego włókna poliestrowego o tej samej nazwie. Włókno to
przerabia się najczęściej z bawełną (elanobawełna), wełną (elanowełna) i lnem (elanolen).
Tkaniny te mają różne sploty, kolory i wzory. W zależności od wyglądu przeznaczone są na
sukienki, koszule, płaszcze, ubrania, kostiumy.
Fil á fil – tkanina z przędzy czesankowej, barwnie tkana, o splocie skośnym dwustronnym
i wzorze schodkowym. Barwny wzór otrzymuje się, stosując na przemian nitkę jasną i ciemną,
zarówno w układzie osnowowym jak i wątkowym (stąd nazwa z języka francuskiego „nitka
w nitkę”). W procesie wykończenia poddana dokładnemu strzyżeniu w celu uzyskania gładkiej
powierzchni. Zastosowanie gorszego niż wełna czesankowa surowca lub nitek o dużej
nierównomierności grubości sprawia, że tkanina uzyskuje niespokojny wygląd. Stosowana jest
głównie na ubrania i kostiumy. Fil á fil znany jest także pod nazwą „pieprz i sól”.
Flanela – wytwarzana splotem skośnym (trzy– lub czteronitkowym), o zwartej budowie,
wykonana z luźno skręconych cienkich przędz czesankowych w spokojnych tonacjach
melanżowych. W przeciwieństwie do tkanin bawełnianych o tej samej nazwie, flanele wełniane
nie są drapane, a nieznaczna okrywa włókienna powstaje w wyniku łagodnego folowania.
Spotyka się również odmiany z przędz grubszych – półczesankowych, dających tkaninę nieco
sztywniejszą. Flanele wełniane stosowane są na odzież wierzchnią różnego rodzaju.
Flausz – gruba, miękka i puszysta tkanina płaszczowa z okrywą włókienną, produkowana
z przędzy zgrzebnej; w procesie wykończenia folowana i jedno– lub obustronnie drapana.
Niekiedy, w celu uzyskania lepszej układalności, stosuje się na osnowę grubsze przędze
czesankowe. Flausz tkany jest najczęściej splotem skośnym wątkowym, czasem satynowym.
Tkanina charakteryzuje się miękkim chwytem i gęstą okrywą włosową co zapewnia bardzo
dobrą ciepłochronność i odporność na gniecenie. Flausze wytwarza się jako tkaniny pojedyncze
lub dwuwarstwowe. Cięższe odmiany flauszu podwójnego o ściślejszej okrywie noszą nazwę
welur, a flausz o kędzierzawionej okrywie – w supełki, kosmyki – nosi nazwę ratyna.
Fresko – wełniana tkanina o splocie płóciennym, szorstkim chwycie i dużej przewiewności.
Drobnoziarnistość powierzchni uzyskiwana jest dzięki nitkom skręcanym wielostopniowo
o dużej liczbie skrętów i co najmniej trzech nitkach składowych. Z uwagi na różną barwę nitek
składowych można zaliczyć je do przędz mulinowych. W przypadku przędz czesankowych
barwy nitek składowych są stonowane. Odmiany z przędz zgrzebnych charakteryzują się nieco
mniejszą ziarnistością powierzchni lecz wyraźniejszym, pstrym deseniem. Fresko przeznacza się
głównie na damską i męską odzież letnią.
Frisé (czyt. frize) – lekka tkanina sukienkowa lub kostiumowa, wytwarzana z cienkich
wełnianych przędz czesankowych z udziałem przędzy ozdobnej wielokrotnej z efektami pukli,
pętelek, ewentualnie barwnych płomyków skręcalniczych, co nadaje jej nieco szorstki chwyt.
Tkana najczęściej splotem płóciennym. Może być jednobarwna lub kolorowo tkana w pasy lub
kratę. W odróżnieniu od tkanin typu boucle, cienkie nitki ozdobne nie tworzą wyraźnej okrywy
na powierzchni tkaniny ze względu na okresowość ich występowania w układzie osnowowym.
Stosunek występowania nitek ozdobnych do gładkich może przyjmować różne wartości.
Tkanina ta stosowana jest głównie na sukienki.
Gabardyna – wytwarzana zazwyczaj z wełnianej przędzy czesankowej wysokiej jakości. Prawa
strona pokryta drobnymi, ukośnymi prążkami jest dokładnie wystrzyżona w procesie
wykończenia, lewa – bardzo gładka, a nawet połyskliwa. Lżejsze odmiany, produkowane
w jasnych kolorach, są stosowane nie tylko na ubrania męskie, ale także na kostiumy damskie

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

i letnie płaszcze. Tkaniny grubsze, o dużej liczności nitek, mogą być przeznaczone na ubrania
sportowe, mundury i cieplejsze płaszcze.
Hopsak – miękka, jednobarwna tkanina z wełny czesankowej, której powierzchnia sprawia
wrażenie delikatnej plecionki. Drobnowzorzystość splotową zapewnia kostkowy raport splotu
dający po powtórzeniu „skaczące czworoboki”. Przeznaczona na kostiumy damskie i odzież
męską.
Hubertus – odmiana lodenu w kolorze zielonym, przeznaczona na odzież myśliwską.
Jersey (czyt. dżersej) – wełniana tkanina z przędzy czesankowej lub cienkiej zgrzebnej, tkana
splotem płóciennym. Charakterystyczny wygląd powierzchni, upodobniający wyrób do dzianiny
lewoprawej, uzyskuje się w wyniku stosowania obok siebie nitek o różnym kierunku skrętów (na
przemian S i Z). Tkanina przeznaczona głównie na sukienki.
Jodełka – wełniana tkanina z przędzy czesankowej, czesankowo–zgrzebnej lub zgrzebnej,
o splocie skośnym łamanym, przypominającym układ igieł jodły. Bywa jednobarwna lub
kolorowo tkana, gładko wykończona lub z niewielką okrywą włosową, która nie przesłania
wzoru splotu. Jodełki wytwarza się jako tkaniny ubraniowe, kostiumowe i płaszczowe.
Kaszmir – w oryginalnej wersji jest to miękka, cienka tkanina z czesankowej wełny kóz
kaszmirskich, o splocie skośnym, gładka lub drukowana (zwłaszcza we wzory roślinne). Imitacje
prawdziwego kaszmiru to tkaniny z cienkiej wełny czesankowej o splocie skośnym
trzynitkowym, a nawet krepowym, drukowane najczęściej we wzory tzw. tureckie i kwiatowe.
Używana na sukienki, garsonki, chusty, szale.
King – w pierwotnej wersji gęsta, podwójna tkanina wełniana z przędzy czesankowej mulinowej
(co najmniej dwubarwnej osnowie i wątku); prawa strona tkana splotem płóciennym, a lewa –
skośnym. Aktualnie wytwarzana jako tkanina pojedyncza, często z domieszką włókien
chemicznych. Te odmiany znane są pod nazwą „pieprz i sól”. Grube kingi przeznaczone są
głównie na płaszcze lub pokrycia futer, cieńsze – na garnitury.
Kowerkot – gęsta, wełniana tkanina czesankowa lub czesankowo-zgrzebna, o splocie
atłasowym lub skośnym osnowowym; osnowa z dwubarwnych nitek mulinowych, a wątek –
o barwie jednej ze składowych nitek osnowy. Występowanie dwubarwnych nitek tylko
w jednym układzie powoduje pojawienie się niezamierzonej pasiastości. Tkanina wytwarzana
zwykle w barwach brązowych, zielonych lub szarych. Przeznaczona na płaszcze i kostiumy.
Krepa – wełniana tkanina o ścisłej strukturze wytworzona splotem krepowym z przędzy
czesankowej o bardzo wysokim skręcie (przędza krepowa). Efekt ziarnistości spotęgowany
bywa stosowaniem w sąsiedztwie nitek o przeciwnych kierunkach skrętów. Powierzchnia jest
zawsze gładko wystrzyżona. Typowa czarna krepa przeznaczona jest na ubrania wizytowe,
smokingi, fraki, kostiumy damskie. Krepy luźno tkane, „lejące”, przewiewne zwane są krepami
damskimi lub żorżetami i stosowane na suknie i garsonki.
Krepon – przypomina krepon bawełniany, przy czym efekt marszczenia uzyskany jest innymi
metodami (przez wykurczanie lub efekt splotowy). W kreponie wykurczanym efekt marszczenia
pojawia się po praniu tkaniny surowej o splocie płóciennym, w wyniku swobodnego
wykurczania i beznapięciowego suszenia. Stosuje się przędze czesankowe merynosowe, bardzo
cienkie, o podwyższonej liczbie skrętów; wątek pojedynczy, osnowa z nitek dwukrotnych.
Tkaniny te, jednobarwne lub kolorowo tkane, przeznaczone są na sukienki. Wersja splotowa
kreponu charakteryzuje się nieco inną fakturą powierzchni. Po prawej stronie tkaniny, na tle
splotu płóciennego, pojawiają się nieregularnie rozłożone grupy długich przeplotów nitek
osnowy; lewa strona jest gładka. Tkanina lekka, przewiewna, wyłącznie z pojedynczych nitek
czesankowych, przeznaczona na sukienki i garsonki.
Kurza stopka – tkanina o splocie skośnym, tkana w dwukolorową kratkę, której wzór
przypomina ślad kurzej stopy. Produkowana w różnych kolorach i o różnej grubości. Stosowana
na suknie, ubrania, płaszcze.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Loden – ciepła, wełniana tkanina, której prawa strona pokryta jest długim i gęstym włosem
zaczesanym tak, że zakrywa splot, dzięki czemu deszcz dobrze spływa po jej powierzchni. Na
wątek stosuje się zawsze przędzę zgrzebną słabo skręconą; osnowa bywa zgrzebna lub
czesankowa. Lodeny ciężkie mają sploty atłasowe lub pochodne skośnych; lżejsze – mogą mieć
splot płócienny. Tkaniny te wytwarzane są jako jednobarwne, melanżowe i kolorowo tkane
(krata, pasy). Wodoodporna apretura uodparnia je na działanie deszczu lub śniegu. Materiały te
są stosowane głównie na ciepłe okrycia wierzchnie: kurtki, jesionki, płaszcze zimowe. Lodeny
przeznaczone na odzież myśliwską produkowane są w kolorze zielonym i zwane są hubertusami.
Marengo – tkanina wełniana produkowana wyłącznie z przędz melanżowych w szaroczarnym
odcieniu, zwanym marengo (nitki otrzymuje się z mieszanki włókien czarnych z niewielkim
dodatkiem włókien białych). Wytwarzana jest z przędzy zgrzebnej pojedynczej, względnie
podwójnej czesankowej splotami skośnymi dwustronnymi. Wykończenie nadaje tkaninie miękki
chwyt. Zależnie od rodzaju zastosowanej przędzy przeznaczana jest na ubrania męskie, kostiumy
damskie oraz męskie płaszcze zimowe i przejściowe.
Mohair (czyt. moher) – lekka, miękka tkanina wełniana o wątku z włókien kóz angorskich lub
kaszmirskich oraz z włókien syntetycznych. Powierzchnia moheru pokryta jest długim, lśniącym
włosem (splot widoczny). Używana na różnego rodzaju odzież wierzchnią.
Nate – bardzo modna tkanina wełniana przypominająca plecionkę. Efekt taki tworzą grupy
nieprzeplecionych odcinków nitek, zarówno osnowy jak i wątku. W odróżnieniu od zwykłej
panamy, między grupami tak przeplatających się nitek występują nitki cieńsze, wzmacniające
konstrukcję materiału. Tkanina wytwarzana z przędz czesankowych stosowana jest na sukienki
i kostiumy, a z przędz zgrzebnych – na płaszcze.
Ottoman – ciężka wełniana tkanina na sukienki (rodzaj rypsu) lub wysokowartościowy materiał
na zasłony z wyraźnymi bruzdami oraz połyskującą okrywą z cienkich włókien.
Panama – tkanina zwykle jednobarwna, wykonana z przędzy czesankowej splotem
panamowym. Gładkie wykończenie powierzchni sprawia, że wyraźnie widoczny jest splot,
w którym grupy jednakowych pokryć (osnowowych lub wątkowych) tworzą czworokąty.
Przeznaczona na sukienki, kostiumy damskie i ubrania męskie.
Pepita – tkanina wykonana z wełny czesankowej lub zgrzebnej, rzadziej bawełniana. Kolorowo
tkana w drobną charakterystyczną kratkę. Ten rodzaj wzoru uzyskuje się w wyniku
odpowiedniego połączenia splotu z barwnym snuciem i wątkowaniem. Zależnie od wielkości
wzoru, tkanina może mieć splot płócienny, panama lub skośny. Kolory nitek są kontrastowe,
często czerń i biel. Wzór ten jest stosowany dla najróżniejszych tkanin czesankowych lub
zgrzebnych, używanych na odzież damską lub męską.
Perliczka – tkanina kolorowo tkana z wełny czesankowej o dwubarwnym wzorze w postaci
regularnie rozmieszczonych, maleńkich, kontrastowych w stosunku do tła cętek. W celu
uwidocznienia wzoru jest gładko wykończona. Stosowana na kostiumy i ubrania męskie.
Pika – tkanina sukienkowa wytwarzana z wełny czesankowej, zwykle jednobarwna, o kostkowej
fakturze, wyglądem przypomina kanwę ze względu na obecność prześwitów, które zwiększają
jej przewiewność. Grubsza odmiana wytwarzana z przędzy czesankowo-zgrzebnej,
przeznaczona na płaszcze damskie ma inną budowę. Warstwa górna – reliefowa, utworzona
z przędzy czesankowej, dolna zaś – z przędzy zgrzebnej. Dwuwarstwowy charakter zapewnia
dobrą ciepłochronność. Jako motywy pikowania stosuje się wzory geometryczne. Splot warstwy
górnej – płócienny. Jest to typowa pika złożona.
Plaster miodu – tkanina kostiumowa wytworzona z wełny czesankowej lub zgrzebnej,
o nietypowym splocie, który upodabnia powierzchnię wyrobu do piastra miodu lub wafla. Efekt
taki uzyskuje się w wyniku zastosowania splotów waflowych. Tkaninę charakteryzuje miękki
chwyt i dobra przewiewność. Występuje jako biała lub barwiona na różne kolory.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Polar – nowoczesny gatunek tkaniny lub dzianiny z włókien syntetycznych, podobny do
tradycyjnego weluru, ale z włosem po obu stronach. Podobieństwo do weluru i duża
ciepłochronność sprawiły, że tkaninę nazwano również termowelurem. Gatunki polaru oscylują
od bardzo cienkich do bardzo grubych, ale zawsze niezwykle miękkich i lekkich. Materiał
produkowany jest w całej gamie kolorystycznej i wzorzystej. Ostatnio pojawiła się na rynku
tkanina o nazwie bipolar – tkanina podwójna, w której jedna ze składowych tkanin to polar,
a druga – wykonana z wełny owczej (czasem na obie tkaniny składowe stosuje się polar).
Przeznaczony na ubrania sportowe (dresy, kurtki, kombinezony narciarskie), lekkie śpiwory,
płaszcze, stroje dla dzieci.
Prince de Galles (czyt. prins de gal) – to rodzaj wzoru używany na różnego rodzaju tkaniny
odzieżowe męskie i damskie. Nazwa jest francuskim tłumaczeniem słów „Książę Walii”.
W wersji klasycznej jest to krata złożona z czterech pól kwadratowych lub prostokątnych
wypełnionych kratami (kurza stopka) oraz prążkami poziomymi i pionowymi. Wzór ten tworzy
się przez odpowiedni dobór kolorów nitek osnowy i wątku oraz splotów. Produkowany
w spokojnej kolorystyce – dominują szarości, brązy, często wzbogacone kolorową nitką, która
dzieli poszczególne pola na mniejsze, podkreśla lub powiększa raport wzoru albo tworzy zarys
kraty. Stosuje się sploty: płócienny, panama, skośne, a nawet krepowe. Szczególną wersją kraty
Prince de Galles jest rozwiązanie, w którym każde pole obwiedzione jest barwną nitką –
nazwane karo.
Ratyna – odmiana flauszu o kędzierzawionej okrywie, w wyniku czego na powierzchni
występują drobne supełki i kosmyki. Tkanina stosowana na płaszcze.
Serża – gładko wykończona tkanina z wełny czesankowej o splocie skośnym trzy – lub
czteronitkowym. Jednakowa liczność nitek osnowy i wątku sprawia, że na powierzchni tkaniny
wyraźnie widoczne są delikatne rządki splotowe, nachylone pod kątem około 45 stopni. Tkanina
wytwarzana w szerokiej gamie kolorystycznej, od barw bardzo jasnych po ciemne, niekiedy
melanżowa. Stosowana na garnitury, kostiumy, płaszcze.
Sukno – zwarta, gruba tkanina wyrabiana z wełny zgrzebnej, niekiedy o osnowie z wełny
czesankowej, tkana splotem płóciennym lub skośnym. Cechą charakterystyczną jest jej mocne
spilśnienie, drapanie i postrzyganie, w wyniku czego splot staje się niewidoczny i upodabnia
tkaninę do filcu. Używana jako ciężka tkanina odzieżowa na okrycia wierzchnie, mundury dla
wojska i służb cywilnych, a także w odmianie lżejszej jako sukna bilardowe (tradycyjnie
zielone).
Szetland – tkanina z wełny zgrzebnej lub czesankowej, tkana najczęściej splotem skośnym.
W procesie wykończenia poddana zmiękczaniu i lekkiemu drapaniu, przez co uzyskuje miękki
chwyt i krótką, zmierzwioną okrywę włosową (splot jest widoczny). Stosowana na kostiumy,
garnitury, płaszcze.
Samodział – wełniana tkanina o luźnym splocie płóciennym, wykonana z grubej przędzy
zgrzebnej, bardzo sprężystej, o zamierzonych zgrubieniach rozprzestrzeniających się na
powierzchni tkaniny, co przypomina wyrób wykonany ręcznie. Może być jedno- lub
wielobarwnie tkana. Używana na męskie marynarki, kostiumy, płaszcze damskie i męskie.
Szewiot – szorstka, lekko połyskliwa tkanina z przędzy czesankowej o dużej liczbie skrętów lub
zgrzebnej szewiotowej (z owiec mięsno-wełnistej rasy Cheviot). Jako składową nitki
wielokrotnej często stosuje się jedwab chemiczny w celu uzyskania błyszczących punkcików.
Tkanina wyrabiana splotami skośnymi. Z wyglądu jest mało elegancka z tendencjami do
wybłyszczania, ale bardzo odporna na działania mechaniczne. Używana na ubrania i mundury.
W odmianie mundurkowej dla młodzieży szkolnej nosi nazwę boston.
Sztruks – jednobarwna, wełniana tkanina ubraniowa o splocie zestawnym – żeberkowym,
mająca zróżnicowany wygląd obu powierzchni. Na stronie prawej widać drobne prążki, a lewa
jest gładka. Produkowana z czystej wełny ma miękki chwyt i przeznaczona jest na garnitury

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

i kostiumy. Odmiany produkowane z udziałem innych włókien mają gorszy chwyt, ale lepsze
wskaźniki wytrzymałościowe i używane są na odzież sportową.
Tartan – wełniana tkanina czesankowa tkana najczęściej splotem skośnym (czasem
płóciennym) w charakterystyczny wzór szkockiej kraty. W osnowie zastosowane są niewielkie
grupy barwnych nitek, dzielących ją na pasy, które mogą być różnej szerokości. Kolorystyka
i wielkość kraciastego wzoru bywają różne; wywodzą się od określonych klanów szkockich
(z tartanu wykonywane były kilty – spódnice szkockich górali). Tartan stosowany jest
powszechnie na garnitury i damskie kostiumy.
Tenis – tkanina z wełny czesankowej, najczęściej o splocie skośnym, rzadziej płóciennym.
W układzie nitek osnowy zastosowano niewielkie grupy nitek w kolorze kontrastowym do nitek
pozostałych, w wyniku czego na powierzchni tkaniny widoczne są bardzo cienkie paski. Tkanina
produkowana jest zwykle w kolorze granatowym, ale spotyka się również brązowe, popielate lub
czarne z jasnymi nitkami albo o jasnym, nawet białym tle z nitkami ciemniejszymi. Szerokość
kontrastowych pasków i odstępy między nimi mogą być różne. Tkanina wykończona gładko lub
lekko sfolowana. Stosowana na ubrania damskie i męskie.
Tropik – lekka tkanina z wysokogatunkowej wełny czesankowej (czasem z domieszką elany)
o splocie płóciennym (bardzo wyraźnie widocznym), ziarnistej powierzchni i twardym chwycie.
Stosowana na letnią odzież damską i męską (kostiumy, garnitury).
Trykotyna – lekka, przewiewna, „lejąca”, jednobarwna tkanina wełniana wykonana z cienkiej,
pojedynczej przędzy czesankowej o podwyższonej liczbie skrętów. Z wyglądu podobna do
dzianiny trykotowej, stąd jej nazwa. Przeznaczona na sukienki i letnie kostiumy.
Tweed (czyt. tłid) – tkanina o splocie skośnym lub płóciennym (rzadziej panamowym)
wykonana z grubej, luźno skręconej wełnianej przędzy zgrzebnej, o charakterze samodziału, lecz
dość ścisłej strukturze. Bywa kolorowo tkana, melanżowa lub z przędzy z nopkami, dzięki
czemu uzyskuje się efekt geometrycznych elementów lub kolorowych punktów rozrzuconych
nieregularnie na powierzchni tkaniny. Materiał jest miękki, ale mający suchy, sprężysty, a nawet
szorstki chwyt. Odznacza się dużą odpornością na działania mechaniczne. Tkanina stosowana
jest na kostiumy, marynarki i odzież sportową. Odmianą tweedu jest tkanina typu donegal.
Whipcord (czyt. łipkord) – tkanina wykonana z wełny zgrzebnej, mająca na prawej stronie
wyraźnie widoczne wypukłe skośne prążki (lewa strona płaska). Bywa jednobarwna, melanżowa
i kolorowo tkana. Produkuje się również whipcordy, w których kierunki prążków ulegają
zmianie, przez co uzyskuje się wzory kostkowe lub kratowe (efekt może być spotęgowany
użyciem nitek o innej barwie niż tło). Wykończona gładko. Przeznaczona na odzież zimową,
kostiumy, ubrania męskie, odzież sportową.
Welur – miękka tkanina z okrywą włókienną produkowana z przędzy zgrzebnej o splocie
płóciennym lub skośnym. W czasie wykończenia folowana, drapana i strzyżona do określonej
długości włosa, tworząc gęstą i równą okrywę. Bywa jednobarwna lub kolorowo tkana. Jest to
grubsza odmiana flauszu. Stosowana na zimowe okrycia damskie i męskie.
Woal – najlżejsza spośród tkanin wełnianych wykonana splotem płóciennym z silnie skręconej,
cienkiej, pojedynczej przędzy czesankowej. Najczęściej produkowana jako jednobarwna, czasem
drukowana lub kolorowo tkana. Zawsze gładko wykończona. Przeznaczona głównie na sukienki,
a w wersji drukowanej – na szale i chusty.
Żorżeta – wełniana tkanina o ziarnistej powierzchni i szorstkim chwycie produkowana
wyłącznie z cienkich przędz czesankowych o bardzo silnym skręcie w kierunku Z. Ziarnistą
powierzchnię potęguje zastosowanie splotów krepowych, stąd spotyka się też nazwę – krepa
damska. Jest to tkanina lekka, przewiewna, o dobrej układalności, z reguły jednobarwna, czasem
kolorowo tkana. Wersje drukowane zwane są kaszmirami. Przeznaczona na sukienki i kostiumy
damskie.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Tkaniny jedwabne i jedwabnopodobne

Tkaniny z tej grupy wytwarza się w niewielkim zakresie z jedwabiu naturalnego.

Nazwy „jedwab” używa się obecnie dla włókien, pochodzących z gruczołów przędnych
jedwabnika2.

W grupie materiałów jedwabnopodobnych są tkaniny z włókien wiskozowych, octanowych,

poliamidowych (Stilon), poliestrowych (Torlen) i mieszanek tych włókien. Tkaniny te wyrabia
się często o powierzchni z urozmaiconą fakturą, przy użyciu nitek ozdobnych, nitek o efektach
metalicznych, nitek, celofanowych itp. Wytwarzane są jako tkaniny bielone, barwione,
drukowane i kolorowo tkane. Są cienkie i lekkie. Wykazują dobrą wytrzymałość na rozciąganie,
dobrą sprężystość i łatwość usuwania brudu. Higroskopijność oraz przewiewność zależy od
rodzaju włókna. W zależności od surowca i wyglądu stosowane są na bieliznę, koszule, bluzki,
suknie wieczorowe i codziennego użytku, podszewki.

Przykładowe nazwy handlowe i zastosowanie tkanin jedwabnych i jedwabnopodobnych

Adamaszek – jednobarwna tkanina żakardowa z jedwabiu naturalnego, włókien sztucznych
lub innych włókien. Układ nitek we wzorze tkaniny powoduje różne odbicia światła na jej
powierzchni, co nadaje tkaninie charakterystyczny wygląd. Używana na suknie, kostiumy,
płaszcze.

Atłas – tkanina wyrabiana z jedwabiu naturalnego i włókien sztucznych o splocie atłasowym.
Gęsta, ścisła o lśniącej powierzchni. Stosowana na strojne suknie, podszewki (z włókien
sztucznych).

Brokat – tkanina żakardowa jak adamaszek, przy użyciu nitek metalowych lub
metalizowanych. Stosowana na suknie balowe, garsonki wizytowe.
Buretta – tkaniny z odpadków jedwabiu naturalnego o splocie płóciennym. Na powierzchni
występują supełki i zanieczyszczenia (w formie ciemnych punktów). Bywa przeważnie
w kolorze naturalnym. Używana jest na sukienki i garsonki.

Changeant (czyt. szążą) – tkanina jedwabna lub jedwabnopodobna. Zależnie od oświetlenia
i kąta patrzenia materiał mieni się wieloma kolorami (tak jak tafta). Wątek i osnowę stanowią
nitki w innych kolorach. Określenie changeant dotyczy tylko tkanin wykonanych splotami
podstawowymi (płóciennym, skośnym, atłasowym). Tkaniny o podobnym efekcie, ale
o splotach fantazyjnych noszą nazwę glace (czyt. glas). Changeant stosuje się głównie na
sukienki i podszewki.
Chiffon (czyt. szyfon) – cienka tkanina z jedwabiu naturalnego, włókien sztucznych lub
syntetycznych o splocie płóciennym. Bywa gładko barwiona lub drukowana.

Chine (czyt. szin) – tkanina wytwarzana z ciągłych włókien chemicznych; na powierzchni
widoczne są nieostre kontury wzorów, co jest wynikiem zadrukowania nitek osnowy na etapie
poprzedzającym proces tkania (tzw. druk osnowowy). Stosowana na sukienki oraz jako
materiał dekoracyjny.
Clocque (czyt. kloke) – mięsista tkanina podwójna o powierzchni silnie skrępowanej, jakby
namarszczonej. Używana na suknie i garsonki.
Crépe de Chine – zwana krepdeszyną lub krepą chińską; miękka, lekka tkanina o splocie
płóciennym, o osnowie z greży (nitki jedwabiu surowego) lub włókien sztucznych, a wątku
z silnie skręconego jedwabiu odklejonego lub włókien sztucznych. Cechą charakterystyczną

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 6 kwietnia 2004 r. w sprawie bezpieczeństwa i znakowania produktów

włókienniczych. (Dz.U.. Nr 229, poz. 2275). Załącznik nr 1, s. 1.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

jest występowanie kolejno dwóch wątków z prawym skrętem i dwóch z lewym. Może być
jednobarwna lub drukowana. Używana na bluzki i sukienki.
Crépe lavable (czyt. krep lawabi) – tkanina wykonana splotem płóciennym, drukowana; na
wątek użyta jest nitka krepowa (mocno skręcona), na osnowę – nitka o niewielkim skręcie,
w efekcie czego powierzchnia materiału staje się lekko sfalowana. Tkanina ta stosowana jest
na sukienki i bluzki.
Crépe marocaine (czyt. krep maroken) – tkanina wykonana splotem płóciennym, o silnie
skręconych nitkach wątku. Deseń, jaki tworzy wątek, może być bardziej uwypuklony poprzez
tłoczenie powierzchni. Tkanina stosowana na bluzki i sukienki.
Crepe satin (czyt. krep satę) – tkanina wyrabiana z jedwabiu naturalnego, ciągłych włókien
sztucznych lub syntetycznych o splocie atłasowym. Jedna strona tkaniny matowa, a druga
silnie błyszcząca. Tkanina szczególnie podatna na układanie się. Używana na strojną
bieliznę oraz suknie wieczorowe.
Czesucza – tkanina wyrabiana z oprzędów jedwabników dzikich, o splocie płóciennym. Na
powierzchni tkaniny występują charakterystyczne zgrubienia i nierówności nitek. Stosowana
na sukienki, marynarki, płaszcze.
Duchesse (czyt. diuszes) – wysokowartościowa satyna z jedwabiu naturalnego lub ciągłych
włókien chemicznych, z lekkim połyskiem. Szyje się z niej suknie wizytowe lub stosuje na
podszewki.
Façonné (czyt. fasone) – rodzaj jedwabnej lub jedwabnopodobnej tkaniny żakardowej
o bardzo drobnym wzorze. Stosowana na podszewki i bluzki.
Flockprint (czyt. flokprint) – tkanina z nadrukiem flokowym (nasypowym). Aksamitne,
wypukłe wzory powstają w wyniku zadrukowania powierzchni tkaniny klejem i późniejszego
naniesienia na te miejsca luźnego włókna ciętego. Materiał stosowany na sukienki i bluzki.
Fular– tkanina z jedwabiu naturalnego lub włókien sztucznych o splocie płóciennym, lekka,
cienka, nieprzezroczysta, o gładkiej powierzchni. Zwykle drukowana w „rzucik” Stosowana
na suknie, bluzki, apaszki, szale.
Georgette (czyt. żorżeta) – tkanina z jedwabiu naturalnego, ciągłych włókien wiskozowych
lub poliestrowych, dość luźno tkana splotem płóciennym przy użyciu bardzo mocno
skręconych nitek (krepowych) o przeciwnym kierunku skrętu osnowy i wątku. Ma szeroką
ziarnistą powierzchnię, jest lekko przezroczysta. Ma dobrą sprężystość, ładnie się układa.
Bywa jednobarwna lub drukowana. Stosowana na suknie, bluzki, apaszki.

Glace (czyt. glas) – tkanina jedwabna lub jedwabnopodobna o splotach fantazyjnych.
Zależnie od oświetlenia i kąta patrzenia mieni się wieloma kolorami. Stosowana na suknie
i podszewki.
Grepe-chiffon – tkanina jak wyżej, ale o powierzchni sfalowanej i mniej przezroczysta.
Używana głównie na suknie wieczorowe, szale, apaszki.
Krepa – krepdeszyna, inaczej krepa chińska (zob. Crepe de Chine).
Krepon – podobnie wyglądający i otrzymywany jak krepon bawełniany. Ze względu na
szlachetniejszy surowiec tkanina ta używana jest na bardziej eleganckie bluzki i suknie oraz
spodnie damskie.
Kryształek – tkanina o bardzo silnym, transparentnym połysku po prawej stronie. Mimo
delikatności nie jest przezroczysta. Bywa jednobarwna lub drukowana. Stosowana na bluzki
i suknie wieczorowe oraz wstążki.
Lama (czyt. lame) – tkanina utworzona z nitek jedwabnych lub bawełnianych, zastosowanych
na osnowę i metalowych nitek wątku, dzięki którym materiał mieni się i połyskuje. Używana
na suknie balowe i szaty liturgiczne.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Mongole (czyt. mongol) – tkanina z włókna sztucznego o splocie płóciennym. Powierzchnia
tkaniny lekko skrepowana. Jest nieprzezroczysta. Stosuje się na bluzki, sukienki i podszewki
lekkich okryć.
Mora – tkanina jedwabna (rzadziej wełniana lub bawełniana), o splocie płóciennym, w którym
na osnowę i wątek zastosowano nitki o zróżnicowanej grubości. Na jednobarwnej powierzchni
tkaniny występują faliste, mieniące się wzory kontrastujące z matowym tłem lub odwrotnie –
wzory są matowe, a tło błyszczące. Wzory te powstają w wyniku wytłaczania. Mora używana
jest przede wszystkim na suknie wieczorowe.
Muślin – cienka, przezroczysta tkanina o luźnym splocie płóciennym wykonana z jedwabiu
naturalnego lub z włókien sztucznych, rzadziej z bawełny. Produkowana głównie jako
jednobarwna, czasem drukowana. Używana na sukienki i bluzki.

Organdyna – cienka, przezroczysta tkanina jedwabna (rzadziej bawełniana) o splocie
płóciennym, usztywniona podczas wykończenia, dzięki czemu po wygładzeniu uzyskuje
transparentny połysk. Produkowana jest w kolorze białym oraz w kolorach pastelowych.
Używana głównie na bluzki i suknie.
Organza – sztywna, cienka tkanina z włókien sztucznych lub naturalnych z dodatkiem
chemicznych środków spęczniających; uzyskany efekt upodabnia ją do organdyny.
Stosowana jako wkład usztywniający w wyrobach z jedwabiu naturalnego.
Ortalion – tkanina z włókna poliamidowego (stilonu), powlekana apreturą wodoszczelną.
Nie przemaka, ale nie przepuszcza też powietrza i pary wodnej. Używana na parasole,
płaszcze przeciwdeszczowe, skafandry, odzież sportową i turystyczną.
Pika – (patrz pika bawełniana). Używana na sukienki, bluzki, dodatki do sukien (kołnierze,
mankiety).

Ryps – (patrz ryps bawełniany) stosuje się na kostiumy i płaszcze.
Satyna – tkanina o splocie satynowym, mająca gładką powierzchnię, ale w porównaniu
z atłasem mniej błyszczącą. Jest miękka i dobrze się układa. Produkowana jako jednobarwna
lub drukowana. Stosowana głównie na sukienki i bluzki.
Shantung (czyt. szantung) – mocna tkanina z jedwabiu surowego lub włókien chemicznych
o splocie satynowym. Po lewej stronie widać charakterystyczne nierówności, strona prawa
jest gładka i z połyskiem właściwym satynom. Shantung z jedwabiu naturalnego bywa
barwiony na kolor żółty, a z włókna sztucznego lub syntetycznego – na różne kolory. Tkanina
używana na suknie i garsonki, stosowana także jako materiał dekoracyjny (np. zasłony).
Surah – tkanina jedwabna lub jedwabnopodobna wykonana splotem skośnym, o widocznym
żeberkowaniu. Stosowana na sukienki, krawaty, bluzki.
Tafta – tkanina o splocie płóciennym, ścisła, gęsta, sztywna w dotyku. Tafty bywają
jednobarwne, mieniące (osnowa i wątek w różnych kolorach) lub kolorowo tkane (kraty,
pasy). Wyrabiana z jedwabiu naturalnego (obciążonego). Obecnie prawie wyłącznie
z włókien sztucznych. Używana na suknie, bluzki, pokrycia na parasolki, podszewki.

Tkanina z mikrowłókien – tkanina z bardzo cienkich włókien syntetycznych, których
masa liniowa jest mniejsza niż 1 dtx. Posiada bardzo przyjemny chwyt, jest miękka, ma
bardzo dobrą podatność na układanie, izolacyjność, wodoszczelność i higroskopijność.
Używana jest na bieliznę, suknie, kostiumy, spodnie, odzież sportową.
Welur – tkanina runowa o bardzo niskiej i delikatnej okrywie włókiennej; cienka odmiana
aksamitu wytwarzana z jedwabiu naturalnego lub włókien chemicznych. Przeznaczona na
suknie wieczorowe.
Velours chiffon (czyt. welur szyfon) – na przezroczystym tle (szyfonowym) występuje
„aksamitny" ornament wzoru. Zastosowanie: suknie wieczorowe, balowe.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zastosowanie dzianin w gotowym wyrobie
Dzianiny stosuje się do wyrobu odzieży i bielizny. Dobrze wyglądają z nich swetry, proste,
wąskie suknie, garsonki lub płaszcze. Jeżeli dzianiny są gęste, cienkie i mają cechy tkanin, są
tzw. tkaninopodobne można je stosować do wielu asortymentów odzieży.

Podział dzianin ze względu na użyty surowiec

Dzianiny bawełniane i bawełnopodobne - produkowane są jako bielone, barwione, drukowane,
kolorowo dziane, drapane; stosowane na bieliznę, podkoszulki, letnie wdzianka i sukienki, getry,
dresy.
Dzianiny wełniane i wełnopodobne - dość grube i ciepłe wyroby z wełny lub poliakrylonitrylu,
często kolorowo dziane, o różnym wykończeniu; stosowane głównie na swetry, czapki,
rękawiczki, skarpety.
Dzianiny z ciągłych włókien sztucznych - wyroby o dobrej higroskopijności, gładkiej i śliskiej
powierzchni; produkowane są jako bielone, barwione i drukowane. Stosowane głównie na
wyroby bieliźniane.
Dzianiny z ciągłych włókien syntetycznych - mają małą higroskopijność i przepuszczalność
powietrza, elektryzują się w czasie użytkowania; stosowane na pończochy, podszewki, sukienki,
firanki, czasem na bieliznę.
Dzianiny z włókien teksturowanych - charakteryzują się dużą elastycznością i zróżnicowanym
wyglądem, zależnym od techniki teksturowania. Bywają bielone, barwione i drukowane;
stosowane na rajstopy (elastil), skarpety, sukienki, bluzki, wdzianka, dresy.

Podział dzianin ze względu na strukturę splotu i efekty wzorzyste

Dzianiny gładkie - produkowane są na maszynach rządkowych (dają się spruć)
i kolumienkowych (nie dają się spruć). Wytwarzane splotem lewoprawym, interlokowym lub
trykotowym. Mają gładką powierzchnię, co nie znaczy, że nie mogą być kolorowo dziane (np.
w paski) lub drukowane. W zależności od surowca i grubości mogą mieć różne przeznaczenie.
Dzianiny wzorzyste splotowe - rządkowe i kolumienkowe, powstają w wyniku nabierania
dodatkowych oczek, przekładania oczek, przesunięcia oczek względem siebie, dowolnego
rozmieszczenia na powierzchni dzianiny oczek strony lewej i prawej. Bywają jednobarwne lub
kolorowo dziane, często z użyciem nitek ozdobnych. Ich zastosowanie zależy od surowca,
grubości i wyglądu powierzchni.
Dzianiny prążkowane - wytwarzane są splotami dwuprawymi, dzięki czemu obie strony
dzianiny wyglądają tak samo. Najczęściej produkuje się dzianiny prążkowane 2:1 lub 2:2.
Zarówno po prawej, jak i lewej stronie widoczne są charakterystyczne prążki, które zależnie od
wielkości raportu mogą mieć różną szerokość. Dzianiny te są bardzo rozciągliwe w kierunku
poprzecznym i dlatego stosuje się je na ściągacze w swetrach; produkuje się z nich także męskie
podkoszulki.
Dzianiny ażurowe - odmiana dzianin wzorzystych splotowych, które tworzy się w wyniku
jednoczesnego przerabiania dwu lub więcej oczek oraz nabierania oczek dodatkowych,
w wyniku czego na powierzchni dzianiny tworzą się wyraźne prześwity, układające się
w określony wzór. Dzianiny ażurowe mogą być produkowane z różnych surowców i mieć różne
zastosowanie (bluzki, firanki, swetry).

Opracowano na podstawie:

1. M. Chyrosz, E. Zembowicz–Sułkowska: Materiałoznawstwo odzieżowe. WSiP SA, Warszawa 1999, s.

245 – 249;

2. J. Idryjan – Pajor: Materiałoznawstwo odzieżowe. Zeszyt ćwiczeń nr. 3. SOP, Toruń, s. 9-10.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Dzianiny pętelkowe - zwane frotowymi, wyglądem przypominają tkaniny frotte lub przędziny
z okrywą pętelkową. Wytwarzane są na falowarkach przez wrobienie w dzianinę podkładową
(wykonaną splotem lewoprawym) dodatkowej nitki tworzącej pętelki, rozłożone równomiernie
na całej powierzchni dzianiny lub tworzące określony wzór. W celu zapewnienia dużej
elastyczności i wytrzymałości można stosować połączenie nitek bawełnianych tworzących
pętelki z jedwabiem teksturowanym elastil, tworzącym dzianinę spodnią. Dzianiny tego typu
są stosowane na odzież niemowlęcą, dziecięcą, kostiumy, sukienki plażowe.
Dzianiny pluszowe - powstają tak jak dzianiny pętelkowe. W procesie wykończenia wierzchołki
pętelek zostają odcięte, a powierzchnia dzianiny staje się podobna do aksamitu. Stosowane do
produkcji dresów, sukienek, podomek, odzieży dziecięcej, skarpet. Inną wersją dzianin
pluszowych są futra sztuczne. Powstają przez wplatanie w oczka dzianiny trykotowej luźnych
włókien, dostarczanych w postaci taśmy niedoprzędu.
Dzianiny żakardowe - dzianiny o wzorach uzyskiwanych przez zastosowanie co najmniej
dwóch kolorów nitek i użycia specjalnych urządzeń wzorujących. Produkowane są na
szydełkarkach cylindrycznych żakardowych. Wyglądem i wzorem mogą przypominać tkaniny
żakardowe. Wytwarzane są najczęściej z jedwabiu teksturowanego (bistor) i włókien
poliakrylonitrylowych. Są mało rozciągliwe. W zależności od użytego surowca stosowane na
płaszcze, garsonki, sukienki, a także na obicia mebli.
Polary – wytwarzane z poliestrowych włókien ciągłych. Cechą charakterystyczną jest bardzo
rozwinięta okrywa włókienna. Posiadają wysoką ciepłochronność, dostateczną wiatrochronność
oraz dobry transport wilgoci, miękkość, elastyczność. Stosowane na wyroby bieliźniarskie,
odzież wierzchnią, sportową i jako składowa wkładów termoizolacyjnych.

Dodatki krawieckie

Materiały usztywniające i wzmacniające
Materiały usztywniające są stosowane jako wkłady konstrukcyjno-nośne w przodach
płaszczy, marynarek, żakietów, w kołnierzach i mankietach bluzek damskich i koszul
męskich, w paskach spódnic i spodni.

Opracowano na podstawie:

1. M. Chyrosz, E. Zembowicz –Sułkowska: Materiałoznawstwo odzieżowe. WSiP SA, Warszawa 1999, s.

200 – 222;

2. J. Idryjan – Pajor: Materiałoznawstwo odzieżowe. Zeszyt ćwiczeń nr. 2. SOP, Toruń, s. 95-110.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Tab. 1. Rodzaje materiałów usztywniających

Materiały tkane

Płótno krawieckie -
zwane sztywnikiem

Tkanina wytworzona z surowego lnu splotem płóciennym,
poddana apreturze przeciwkurczliwej i usztywniającej; cechą
charakterystyczną jest mała liczność nitek, dzięki czemu jest to
materiał przewiewny. Płótno stosowane jest głównie w krawiectwie
ciężkim damskim i męskim.

Bougram

Mocno apreturowana tkanina bawełniana o luźnym splocie,
używana do produkcji wkładów usztywniających do kołnierzy,
mankietów i wkładów konstrukcyjno-nośnych.

Włosianka

Tkanina wykonana z bawełnianej osnowy i wątku z włosia
końskiego splotem płóciennym; jest sztywna i jednocześnie
sprężysta; obecnie produkowana coraz rzadziej, zastępowana jest
tkaninami, w których wątek stanowi żyłka poliamidowa, bardzo
często barwiona na kolor brązowy lub czarny, dzięki czemu
wyglądem przypomina tradycyjną włosiankę. Stosowana
w krawiectwie męskim.

Materiały
sztywnikowe typu
„Kamel”

Grupa materiałów, których wspólną cechą jest użycie na wątek
żyłki poliamidowej; tkaniny tego typu mogą być wykonywane
z różnych surowców, różnymi splotami i mogą mieć różne
wykończenie, a co za tym idzie, mają różne nazwy handlowe.
W zależności od grubości mogą być stosowane zarówno
w krawiectwie ciężkim, jak i lekkim.

Materiały nietkane

Włókniny klejone
(Włóknitex)

Przede wszystkim stosowane w krawiectwie lekkim.

Włókniny przeszywane Cienkie włókniny kalandrowane i przeszywane.
Przędziny gładkie Są lekko drapane, z warstwą kleju. Stosowane do odłożeń

i kołnierzy żakietów.

Wkładki do
usztywniania kołnierzy
w koszulach męskich

Składają się z trzech warstw białej tkaniny bawełnianej, między
którymi znajdują się dwie warstwy folii polietylenowej; pod
wpływem prasowania na gorąco ułożone warstwy zlepiają się.

Listewki z celuloidu

Używane są do usztywniania rogów kołnierzy w koszulach
męskich oraz w bieliźniarstwie.

Filc podkołnierzowy

Wytwarzany z czystej wełny, używany w płaszczach wełnianych.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: M. Chyrosz, E. Zembowicz –Sułkowska: Materiałoznawstwo odzieżowe.

WSiP SA, Warszawa 1999, s. 200; J. Idryjan – Pajor: Materiałoznawstwo odzieżowe. Zeszyt ćwiczeń nr. 2.
SOP, Toruń, s. 95.

Materiały termoizolacyjne
Włókniny ocieplające: przeszywane, igłowane, klejone - lekkie, miękkie, dość ciepłe.
Stosowane do ocieplania odzieży dziecięcej, ubrań sportowych, a także tradycyjnych
płaszczy i kurtek jesienno-zimowych.
Włókniny izolacyjne z mikrowłókien – są włókninami puszystymi najnowszej generacji.
Powstają podczas specjalnego procesu polimeryzacji włókien polipropylenowych. Materiał
cechuje miękki i przyjemny chwyt, którego mikrowłókna gwarantują, że jest on bardzo lekki,
cienki i zarazem doskonale izolujący. Wskaźniki izolacyjne są zbliżone do wskaźników

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

izolacyjnych puchu. Nie przyjmuje wilgoci i reguluje temperaturę wewnątrz wyrobu
z temperaturą otoczenia. Stosowane do różnego rodzaju asortymentów odzieży.
Watolina - dzianina wytworzona z dwóch rodzajów nitek: zgrzebnej wełnianej i bawełnianej
(lub z jedwabiu wiskozowego). Nitka bawełniana (jedwabna) tworzy splot dzianinowy i wiąże
osnowę z nitki wełnianej. Po wykonaniu wyrób jest obustronnie drapany, dzięki czemu staje się
miękki, puszysty i bardzo ciepły. Watolina stosowana jest przede wszystkim do ocieplania
wełnianych, tradycyjnych płaszczy zimowych damskich i męskich (coraz częściej wypierana przez
włókniny).
Laminaty i laminaty membranowe – powstają w wyniku trwałego połączenia płaskiego
wyrobu włókienniczego z innym materiałem przez: laminowanie termiczno-klejowe, klejenie,
pikowanie. Membrana poprawia wiatroszczelność, wodoodporność, higroskopijność. Stosowane
przede wszystkim w kombinezonach narciarskich i innych ubraniach sportowych.
Futra naturalne i sztuczne – wyroby podbite futrami to tzw. pelisy. Futrami naturalnymi
ociepla się i ozdabia płaszcze wełniane. Futra sztuczne stosuje się najczęściej do ocieplania
kurtek i płaszczy wykonanych z innych surowców.

Materiały podszewkowe
Podszewki stanowią dodatek przy wyrobie płaszczy, palt, kurtek, kostiumów damskich,
garniturów męskich, spódnic, spodni. Stanowią estetyczne wykończenie wyrobów odzieżowych,
zabezpieczają przed wypychaniem, wzmacniają odzież i ułatwiają jej zakładanie.
Surowce do produkcji podszewek:

– bawełna i włókna bawełnopodobne,
– atłas wiskozowy,
– elana,
– stilon.

Podszewki o przeznaczeniu specjalnym:
a) rękawówka - tkanina z ciągłych włókien wiskozowych o splocie atłasowym, kolorowo tkana

w szerokie białe i wąskie ciemne paski;

b) kolanówka - tkanina z ciągłych włókien wiskozowych o splocie płóciennym, bardzo gęsto

tkana, ale bardzo lekka, charakteryzuje się małą przesuwalnością nitek i dużą wytrzymałością
na wypychanie;

c) kieszeniówka - tkanina z bawełny lub elanobawełny o splocie skośnym wzmocnionym lub

skośnym łamanym, jest szorstka w dotyku, odporna na rozciąganie i ścieranie.

Nici odzieżowe
Nici to przędzopodobne wyroby włókiennicze służące do łączenia elementów odzieży, obuwia,
wyrobów kaletniczych itp. za pomocą szycia. Należą do grupy nitek wielokrotnych gładkich.
Najczęściej zbudowane są z trzech nitek składowych. Podział nici ze względu na przeznaczenie:

a) nici konfekcyjne - do szycia maszynowego i ręcznego,
b) nici specjalne - do cerowania, haftowania.
Charakterystyka nici maszynowych:

– powinny być mocne,
– powinny mieć odpowiednie wydłużenie,
– powinny mieć jednolitą grubość na całej długości,
– nie powinny się pętelkować w czasie szycia.
Charakterystyka nici do szycia ręcznego:
– nie muszą być mocne (są słabiej skręcone),
– powinny być miękkie,
– nie powinny się pętelkować w czasie szycia.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Surowce do wytwarzania nici:
– bawełna i włókna bawełnopodobne,
– jedwab naturalny i ciągłe włókna sztuczne,
– poliamid, poliester cięty i ciągły,
– len.
Podział nici ze względu na rodzaj zastosowanego surowca (tab. 2):

Tab. 2. Podział nici ze względu na rodzaj zastosowanego surowca

Nici bawełniane

matowe

poddawane opalaniu, gładkie, matowe, bielone lub barwione; używane do
szycia tkanin bawełnianych pościelowych, sukienkowych, obrusowych
i do przyszywania guzików;

merceryzowane otrzymuje

się przez poddanie nici surowych kąpieli w zimnym roztworze

stężonego ługu sodowego, dzięki czemu uzyskują trwały połysk, stają się
bardzo mocne i nie kurczą się w czasie prania; przeznaczone do szycia
tkanin z bawełny merceryzowanej i wełny oraz do obszywania dziurek;

nabłyszczane wykończa się przez napawanie apreturą sklejającą i usztywniającą

(krochmalenie), dzięki czemu są mocne, gładkie i sztywne (cechy te
zanikają po praniu); przeznaczone są do szycia ubrań roboczych,
obszywania kocyków dziecięcych i szycia gorszych gatunków tkanin
bawełnianych.

Nici z jedwabiu naturalnego

z jedwabiu
rozwijanego

otrzymywane w wyniku odwinięcia oplotu właściwego kokonu; nadają się
tylko do szycia ręcznego, gdyż nie mają dostatecznie równomiernej
grubości na całej długości; są miękkie, mocne, z połyskiem;

z jedwabiu
skręcanego

uzyskuje się przez poszarpanie włókien jedwabnych, a następnie
przędzenie; nici te mają równomierną grubość i są mocne, dlatego stosowane
są do szycia maszynowego tkanin z jedwabiu naturalnego.

Nici syntetyczne

- cechy: mocne, odporne na czynniki atmosferyczne, o dobrym wydłużeniu, odporne na tarcie,

pod wpływem temperatury na skutek nagrzania się igły mogą ulec topieniu;

- bywają pokrywane impregnacją antytermiczną;
- produkowane również w postaci żyłki;
- zastosowanie: - do szycia mieszanek zawierających min. 30% włókien syntetycznych;
- żyłka do podszywania dołu odzieży.

Nici rdzeniowe

Mają rdzeń utworzony z włókien PA lub PET (ciągłych lub ciętych), a oplot z przędzy
bawełnianej. Rdzeń nadaje niciom dużą wytrzymałość, odpowiednie wydłużenie i skurcz zbliżony
do stopnia kurczliwości tkaniny. Oplot bawełniany chroni rdzeń przed topieniem podczas szycia.
Stosowane do szycia tkanin zawierających w swoim składzie ponad 30% włókien syntetycznych.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: M. Chyrosz, E. Zembowicz –Sułkowska: Materiałoznawstwo odzieżowe.

WSiP SA, Warszawa 1999, s. 205 – 210; J. Idryjan – Pajor: Materiałoznawstwo odzieżowe. Zeszyt
ćwiczeń nr 2. SOP, Toruń, s. 102 - 103.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rodzaje nici do szycia ręcznego:

a) nici do cerowania - wyrabiane z luźno skręconej przędzy bawełnianej z dodatkiem

włókien wiskozowych odcinkowych; bywają merceryzowane białe lub kolorowe;

b) nici do fastrygowania - produkuje się z luźno skręconej przędzy bawełnianej lub z włókien

wiskozowych odcinkowych;

c) nici do haftu - wyrabiane są z bawełny oraz jedwabiu naturalnego lub włókien

sztucznych. Są miękkie, z połyskiem, białe lub kolorowe (np. atłasek, kordonek).

Pasmanterie

Pasmanterie – taśmy tkane, powstałe z przeplatania się nitek osnowy i wątku pod kątem

prostym oraz taśmy plecione, których nitki przeplatając się wzajemnie, nie tworzą kąta prostego.

Tab. 3. Podział wyrobów pasmanteryjnych

Taśmy tkane

Tasiemki krawieckie

Tasiemki do wzmacniania
brzegów odzieży i szwów

wykonane są najczęściej z bawełny, splotem

płóciennym lub skośnym łamanym,

Tasiemki bieliźniane

wykonane z włókien sztucznych, splotem atłasowym,

Tasiemki do obszywania dołów
spodni

wykonane są najczęściej z bawełny, splotem skośnym
łamanym; cechą charakterystyczną jest jeden brzeg
specjalnie wzmocniony włóknem elany, dzięki czemu są
bardziej odporne na przecieranie.

Taśmy paskowe, tzw. gurt

Wykonane z bawełny lub włókien sztucznych splotem rypsowym; w procesie
wykończenia pokrywane są apreturą usztywniającą. Wyrabia się także gurty, w których
osnowa jest z włókien gumowych (kauczuk naturalny lub syntetyczny) lub innych włókien
elastycznych.

Taśmy gumowe (elastyczne)

Ich cechą charakterystyczną jest duża rozciągliwość i jednocześnie doskonała odprężność,
dzięki zastosowaniu na osnowę włókien z kauczuku naturalnego lub syntetycznego, wątek
bywa bawełniany lub jedwabny, choć coraz częściej stosuje się również włókna teksturowane.

Taśmy ozdobne

Najczęściej wykonywane z bawełny jako wąskie tkaniny ozdobnie tkane (lansowane),
stosowane jako wstawki do pościeli, serwet, obrusów, element zdobiący w odzieży
dziecięcej lub damskiej; przy zastosowaniu nitek metalowych otrzymuje się taśmy do
ozdabiania odzieży wieczorowej.
Wstążki

Taśmy o szerokości od 0,5 do 30 centymetrów, wykonane z jedwabiu

naturalnego, włókien chemicznych, bawełny, nitek metalowych; tkane są
najczęściej splotem płóciennym, rypsowym i atłasowym, a przy produkcji
tzw. aksamitek stosuje się splot złożony - z okrywą włókienną osnowową.

Wstążki
rypsowe

Poddaje się czasami wykończeniu specjalnemu - m o r o w a n i u . Polega to
na sprasowaniu wstążki między walcami o odpowiednio wyrytej powierzchni;
prążki rypsu ulegają częściowo spłaszczeniu, dzięki czemu występuje efekt
różnego załamywania światła.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Taśmy plecione

Taśmy
krawiecki
e

Wykonywane są z bawełny i włókien sztucznych; w porównaniu z taśmami
krawieckimi tkanymi wykazują większą podatność na układanie
i modelowanie, dzięki temu nadają się do wykończania odzieży krojonej po
skosie. Używa się je do lamowania, podszywania obrębów odzieży i do
ozdabiania odzieży.

Taśmy
gumowe

Wykonywane są na maszynach plecionkarskich płaskich lub okrągłych
z włókien elastycznych; mogą być gładkie, wzorzyste, ażurowe, z ozdobną
falbanką.

Borty

Wykonywane są z bardzo różnych surowców, od bawełny po włókna
metalowe. Mogą być mniej lub bardziej ozdobne. Używane do wykończenia
odzieży np. przy szyi, mankietach.

Gimpy

Wyroby złożone z zespołu nitek tworzących rdzeń, tzw. duszę (z nitki
bawełnianej i sznurka papierowego), i z nitki szlachetniejszej (jedwabnej,
wełnianej lub innej). Używa się jako podkładu przy dzierganiu dziurek
w konfekcji męskiej i w krawiectwie damskim ciężkim.

Sutasz To

wąska plecionka utworzona z co najmniej dwóch nitek podstawowych,

oplecionych nitkami krzyżującymi się między nitkami podstawowymi tak, że
na powierzchni powstaje rowek. Wykonuje się go z włókien sztucznych lub
nitek metalowych. Naszywa się go na odzież jako ozdoby.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: M. Chyrosz, E. Zembowicz –Sułkowska: Materiałoznawstwo odzieżowe.

WSiP SA, Warszawa 1999, s. 210 – 216; J. Idryjan – Pajor: Materiałoznawstwo odzieżowe. Zeszyt
ćwiczeń nr. 2. SOP, Toruń, s. 106.

Zapięcia
Guziki
Cechy guzika dobrej jakości:
- gładka powierzchnia oraz dokładnie wykończone brzegi i otwory,
- łatwy do przyszycia,
- odporny na uderzenia i o trwałej barwie.

Podział guzików ze względu na surowiec

Tab. 4. Podział guzików ze względu na surowiec

Z surowców naturalnych

drewnian
e

wyrabiane z różnych gatunków drewna twardego (buk, grab); bywają
barwione, politurowane lub lakierowane, często produkowane w naturalnym
kolorze drewna;

skórzane wyrabiane zwykle z prasowanej skóry; w celu ochrony przed wilgocią są

powlekane przezroczystym lakierem;

szklane

wyrabiane ze szkła bezbarwnego lub barwionego, ciężkie, kruche, wrażliwe
na uderzenia, odporne na wysoką temperaturę i chemikalia;

metalowe najczęściej wykonywane z następujących metali lub ich stopów: żelazo,

cynk, mosiądz; w celu zabezpieczenia przed korozją powlekane są warstwą
niklu lub lakieru w różnych kolorach.

c.d. Tab. 3

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Z tworzyw sztucznych

z galalitu

otrzymuje się z kazeiny, stąd ich charakterystyczne mleczne
zabarwienie; są odporne na uderzenia, ale łatwo chłoną wilgoć, na
skutek czego odkształcają się i tracą połysk, są mało odporne na środki
piorące i gotowanie;

z poliestru

odporne na pranie, gotowanie i prasowanie, ale są mało odporne na
czynniki mechaniczne; produkowane są wyłącznie jako bezbarwne,
ale nieprzezroczyste;

z tworzywa
melaminowo-
mocznikowego

mocne, odporne na pranie, gotowanie i prasowanie, najczęściej
produkowane w pastelowych kolorach;

metaplexu

bezbarwne lub barwione, przypominają guziki, szklane, ale
w przeciwieństwie do nich są bardzo odporne na uderzenia, wrażliwe
na działanie podwyższonej temperatury i środków chemicznych;

z acetylocelulozy produkowane są w perłowych kolorach.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: M. Chyrosz, E. Zembowicz –Sułkowska: Materiałoznawstwo odzieżowe.

WSiP SA, Warszawa 1999, s. 216 – 219; J. Idryjan – Pajor: Materiałoznawstwo odzieżowe. Zeszyt
ćwiczeń nr. 2. SOP, Toruń, s. 110.

Podział guzików ze względu na przeznaczenie.

Tab. 5. Podział guzików ze względu na przeznaczenie.

pościelowe produkowane w dwóch rozmiarach jako płaskie o lekko rysowanej

powierzchni oraz jako guziki klipsowe, które można odpinać przed praniem;
wyrabiane są w kolorze białym;

bieliźniane są małe, płaskie, najczęściej okrągłe lub owalne, białe lub w pastelowych

kolorach; używane do zapinania koszul męskich, bluzek damskich,
kaftaników niemowlęcych;

sukienkowe wyrabiane w różnych rozmiarach i kolorach, mogą mieć bardzo ozdobne

kształty; stosowane do zapinania sukienek, bluzek, swetrów, żakietów;

ubraniowe produkowane jako małe i średniej wielkości; proste w formie, okrągłe,

o czterech lub dwóch dziurkach, jednokolorowe lub cieniowane; używane
do zapinania garniturów męskich;

płaszczowe są na ogół duże i dość ciężkie (przyszywane do grubych materiałów).

Guziki damskie mogą mieć różne kształty i kolory (czasem bardzo
jaskrawe), guziki męskie natomiast mają proste formy i stonowane kolory.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: J. Idryjan – Pajor: Materiałoznawstwo odzieżowe. Zeszyt ćwiczeń nr. 2.

SOP, Toruń, s. 111.

Inne rodzaje zapięć

Tab. 6. Rodzaje innych zapięć

Zamek
błyskawiczny

Jest oprócz guzika jednym z ważniejszych rodzajów zapięć. Do lekkich
i cienkich materiałów używa się zamków z tworzywa sztucznego. Zamki
błyskawiczne stosowane do spodni mają wodzik zaopatrzony w specjalną
blokadę. Suwaki do odzieży sportowej są metalowe, szerokie i trwałe.
Suwaki rozpinane jedno- i dwustronnie stosuje się do odzieży sportowej
i wypoczynkowej.

Haftka Składa się z dwóch części: z hakowatego konika i pętelkowej kobyłki.
Haczyki i

Mają różne wielkości i kształty, służą jako zapięcia do spodni, spódnic,

c.d. Tab. 4

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

pętelki

sukienek i wyrobów gorseciarskich.

Zatrzaski O

różnej wielkości są wyrabiane z metalu lub z tworzyw sztucznych.

Niektóre zatrzaski nie wymagają przyszywania, są nabijane.

Klamry i
sprzączki

Wyrabia się z metalu, skóry lub tworzyw sztucznych. Stosuje się je do
pasków, szelek, ściągaczy.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: M. Chyrosz, E. Zembowicz –Sułkowska: Materiałoznawstwo

odzieżowe. WSiP SA, Warszawa 1999, s. 220 – 222; Praca zbiorowa: Krawiectwo. Materiałoznawstwo.
WSiP SA, Warszawa 1999, s. 118.

Dodatki zdobnicze

Tab. 7. Rodzaje dodatków zdobniczych

Frędzle Nazwa

określająca nie wplecione nitki osnowy lub wątku na brzegu tkaniny.

Sznurki Wyroby plecione o określonym przekroju, różnej grubości, produkowane

z bawełny, włókien wiskozowych i syntetycznych. Sznurki stosuje się do
zdobienia odzieży.

Chwosty Wykonuje się ręcznie z jedwabiu lub włókien wiskozowych. Powstają

z połączenia frędzli, sznurka i tasiemki.

Rozety

Wyroby zdobnicze, mocowane do odzieży pojedynczo, powstałe w wyniku
połączenia różnych wyrobów ozdobnych.

Sutasz

Wiskozowa lub jedwabna tasiemka, która daje się formować, używana do
zdobienia m.in. strojów wieczorowych.

Pompony Kępki wełny, jedwabiu lub włókien syntetycznych, pojedyncze lub w postaci

tasiemki.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Praca zbiorowa: Krawiectwo. Materiałoznawstwo. WSiP SA,

Warszawa 1999, s. 117.

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie są rodzaje tkanin?
2. Czym charakteryzują się poszczególne rodzaje tkanin?
3. Jakie nazwy handlowe mają poszczególne rodzaje tkanin?
4. W jakich asortymentach odzieży stosowane są poszczególne typy handlowe tkanin?
5. Jakie są rodzaje dzianin ze względu na użyty surowiec?
6. Czym charakteryzują się poszczególne rodzaje dzianin wyprodukowanych w oparciu

o użyty surowiec?

7. W jakich asortymentach odzieży stosowane są wymienione przez Ciebie rodzaje dzianin?
8. Jakie są rodzaje dzianin ze względu na strukturę splotu i efekty wzorzyste?
9. Czym charakteryzują się dzianiny ze względu na strukturę splotu i efekty wzorzyste?

10. Jakie są rodzaje dodatków krawieckich?
11. Czym charakteryzują się poszczególne rodzaje dodatków krawieckich?
12. Jaką funkcję w gotowym wyrobie pełnią poszczególne rodzaje dodatków krawieckich?
13. Jakie są rodzaje dodatków zdobniczych?
14. Czym charakteryzują się poszczególne rodzaje dodatków zdobniczych?

c.d. Tab. 6

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przyporządkuj właściwą nazwę handlową próbkom tkanin: bawełnianych

i bawełnopodobnych, wełnianych i wełnopodobnych, lnianych i lnianopodobnych, jedwabnych
i jedwabnopodobnych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się ze zdjęciami wyglądu poszczególnych tkanin handlowych,
2) dyskutować w grupie na temat przyporządkowania właściwych nazw poszczególnym typom

handlowym tkanin,

3) uzasadnić wybór,
4) nadać właściwe nazwy handlowe próbkom tkanin,
5) przykleić samoprzylepny pasek z właściwą nazwą handlową do próbki tkaniny,
6) zaproponować zastosowanie poszczególnych rodzajów nazw handlowych tkanin.

Wyposażenie stanowiska pracy:

− kolekcje reprezentatywnych próbek tkanin bawełnianych i bawełnopodobnych, wełnianych

i wełnopodobnych, lnianych i lnianopodobnych, jedwabnych i jedwabnopodobnych (bez
podpisów nazw handlowych),

− zdjęcia wyglądu poszczególnych tkanin handlowych (z podpisami nazw handlowych),
− lupy,
− samoprzylepne papierowe paseczki z nazwami handlowymi tkanin,
− literatura zgodna z punktem 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Przyporządkuj właściwą nazwę próbkom dzianin: bawełnianych i bawełnopodobnych,

wełnianych i wełnopodobnych, z ciągłych włókien sztucznych, z ciągłych włókien
syntetycznych, z włókien teksturowanych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) przeprowadzić próbę badania organoleptycznego i próbę spalania próbek dzianin,
2) dyskutować w grupie na temat przyporządkowania właściwych nazw poszczególnym

rodzajom dzianin,

3) uzasadnić wybór,
4) nadać właściwe nazwy próbkom dzianin,
5) przykleić samoprzylepny pasek z właściwą nazwą do próbki dzianiny,
6) zaproponować zastosowanie poszczególnych rodzajów dzianin: bawełnianych

i bawełnopodobnych, wełnianych i wełnopodobnych, z włókien sztucznych, z włókien
syntetycznych, z włókien teksturowanych.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

− kolekcje próbek dzianin: bawełnianych i bawełnopodobnych, wełnianych i wełnopodobnych,

z ciągłych włókien sztucznych, z ciągłych włókien syntetycznych, z jedwabiu teksturowanego
(bez podpisów),

− przyrządy do badania próbą spalania,
− lupy,
− samoprzylepne papierowe paseczki z nazwami dzianin,
− literatura zgodna z punktem 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 3

Przyporządkuj właściwą nazwę próbkom dzianin: gładkich, wzorzystych splotowych,

ażurowych, prążkowych, pętelkowych, pluszowych, żakardowych, polarom.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się ze zdjęciami wyglądu dzianin gładkich, wzorzystych splotowych, ażurowych,

prążkowych, pętelkowych, pluszowych, żakardowych, polarów,

2) dyskutować w grupie na temat przyporządkowania właściwych nazw poszczególnym

rodzajom dzianin,

splotowych, ażurowych, prążkowych, pętelkowych, pluszowych, żakardowych, polarów.

Wyposażenie stanowiska pracy:

− kolekcje próbek dzianin: gładkich, wzorzystych splotowych, ażurowych, prążkowych,

pętelkowych, pluszowych, żakardowych, polarów (bez podpisów),

− zdjęcia wyglądu poszczególnych dzianin (z podpisami),
− lupy,
− samoprzylepne papierowe paseczki z nazwami dzianin,
− literatura zgodna z punktem 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 4

Przyporządkuj właściwą nazwę próbkom materiałów usztywniających i wzmacniających:

tkanych i nietkanych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się ze zdjęciami wyglądu materiałów usztywniających i wzmacniających: tkanych

i nietkanych,

2) dyskutować w grupie na temat przyporządkowania właściwych nazw materiałów

usztywniających i wzmacniających: tkanych i nietkanych,

3) uzasadnić wybór,
4) nadać właściwe nazwy próbkom materiałów usztywniających i wzmacniających,
5) przykleić samoprzylepny pasek z właściwą nazwą do próbki materiału usztywniającego

i wzmacniającego,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6) zaproponować zastosowanie poszczególnych rodzajów materiałów usztywniających

i wzmacniających w gotowym wyrobie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

− kolekcje próbek materiałów usztywniających i wzmacniających: tkanych i nietkanych (bez

podpisów),

− zdjęcia wyglądu poszczególnych materiałów usztywniających i wzmacniających: tkanych

i nietkanych (z podpisami),

− lupy,
− samoprzylepne papierowe paseczki z nazwami materiałów usztywniających

i wzmacniających: tkanych i nietkanych,

− literatura zgodna z punktem 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 5

Przyporządkuj właściwą nazwę próbkom materiałów termoizolacyjnych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się ze zdjęciami wyglądu materiałów termoizolacyjnych,
2) dyskutować w grupie na temat przyporządkowania właściwych nazw materiałów

termoizolacyjnych,

3) uzasadnić wybór,
4) nadać właściwe nazwy próbkom materiałów termoizolacyjnych,
5) przykleić samoprzylepny pasek z właściwą nazwą do próbki materiału termoizolacyjnego,
6) zaproponować zastosowanie poszczególnych rodzajów materiałów termoizolacyjnych

w gotowym wyrobie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

− kolekcje próbek materiałów termoizolacyjnych (bez podpisów),
− zdjęcia wyglądu poszczególnych materiałów termoizolacyjnych (z podpisami),
− lupy,
− samoprzylepne papierowe paseczki z nazwami materiałów termoizolacyjnych,
− literatura zgodna z punktem 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 6

Przyporządkuj właściwą nazwę próbkom materiałów podszewkowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się ze zdjęciami wyglądu materiałów podszewkowych,
2) dyskutować w grupie na temat przyporządkowania właściwych nazw materiałów

podszewkowych,

3) uzasadnić wybór,
4) nadać właściwe nazwy próbkom materiałów podszewkowych,
5) przykleić samoprzylepny pasek z właściwą nazwą do próbki materiału podszewkowego,
6) zaproponować zastosowanie poszczególnych rodzajów podszewek.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

− kolekcje próbek materiałów podszewkowych (bez podpisów),
− zdjęcia wyglądu poszczególnych materiałów podszewkowych (z podpisami),
− lupy,
− samoprzylepne papierowe paseczki z nazwami materiałów podszewkach,
− literatura zgodna z punktem 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 7

Przyporządkuj właściwą nazwę próbkom nici odzieżowych: bawełnianych, z jedwabiu

naturalnego, nici syntetycznych i rdzeniowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) dyskutować w grupie na temat przyporządkowania właściwych nazw nici odzieżowych,
2) uzasadnić wybór,
3) nadać właściwe nazwy próbkom nici odzieżowych,
4) przykleić samoprzylepny pasek z właściwą nazwą do próbki nici odzieżowych,
5) zaproponować zastosowanie poszczególnych rodzajów nici odzieżowych.

Wyposażenie stanowiska pracy:

− kolekcje próbek nici odzieżowych (bez podpisów),
− lupy,
− samoprzylepne papierowe paseczki z nazwami nici odzieżowych,
− literatura zgodna z punktem 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 8

Utwórz kolekcję wyrobów pasmanteryjnych stosowanych do zdobienia i wykończenia

odzieży.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) rozróżnić poszczególne próbki wyrobów pasmanteryjnych: tkanych i plecionych,
2) nadać właściwe nazwy próbkom wyrobów pasmanteryjnych: tkanym i plecionym,
3) nakleić próbki wyrobów pasmanteryjnych: tkanych i plecionych na arkusz papieru,
4) podpisać nazwy próbek zgodnie z ich rodzajem,
5) zaproponować zastosowanie poszczególnych rodzajów próbek w gotowym wyrobie,
6) opisać zastosowanie na arkuszu utworzonej kolekcji.

Wyposażenie stanowiska pracy:

− próbki wyrobów pasmanteryjnych: tkanych i plecionych,
− lupy,
− literatura zgodna z punktem 6 poradnika dla ucznia.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 9

Utwórz kolekcję zapięć i dodatków zdobniczych stosowanych do zdobienia i wykończenia

odzieży.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) rozróżnić poszczególne zapięcia i dodatki zdobnicze,
2) nadać właściwe nazwy zapięciom i dodatkom zdobniczym,
3) nakleić zapięcia i dodatki zdobnicze na arkusz papieru,
4) podpisać nazwy zgodnie z ich rodzajem,
5) zaproponować zastosowanie poszczególnych rodzajów zapięć i dodatków zdobniczych

w gotowym wyrobie,

6) opisać zastosowanie na arkuszu utworzonej kolekcji.

Wyposażenie stanowiska pracy:

− różne zapięcia i dodatki zdobnicze,
− lupy,
− literatura zgodna z punktem 6 poradnika dla ucznia.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) rozróżnić poszczególne rodzaje tkanin?

2) scharakteryzować poszczególne typy handlowe tkanin?

3) zaproponować zastosowanie poszczególnych typów handlowych tkanin?

4) rozróżniać dzianiny w zależności od użytego surowca?

5) zaproponować zastosowanie dzianin ze względu na rodzaj użytego

surowca?

6) rozróżniać dzianiny ze względu na strukturę i efekty wzorzyste?

7) scharakteryzować dzianiny ze względu na strukturę i efekty wzorzyste?

8) zaproponować zastosowanie dzianin ze względu na strukturę i efekty

i wzorzyste?

9) rozróżniać dodatki krawieckie?

10) charakteryzować dodatki krawieckie?

11) zaproponować zastosowanie dodatków krawieckich?

12) rozróżnić zapięcia i dodatki zdobnicze?

13) scharakteryzować zapięcia i dodatki zdobnicze?

14) zaproponować zastosowanie zapięć i dodatków zdobniczych?

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2. Zasady doboru materiałów do poszczególnych asortymentów

wyrobów odzieżowych

4.2.1. Materiał nauczania

Zasady doboru materiałów odzieżowych na określony wyrób

W celu dokonania prawidłowego doboru materiału odzieżowego na określony wyrób

odzieżowy należy uwzględnić m.in.:

• właściwości użytkowe materiału odzieżowego,

• właściwości konfekcyjne materiału odzieżowego,

• właściwości plastyczne materiału odzieżowego,

• płeć i wiek użytkownika,

• porę roku, w jakiej będzie użytkowana odzież,

• rodzaj wykonanych przez użytkownika ruchów oraz to, czy są one związane z dużym

wysiłkiem,

• czynniki niszczące,

• czynniki brudzące,

• przewidywaną częstotliwość i sposób prania.

Właściwości użytkowe i konfekcyjne materiałów odzieżowych – omówiono w poprzedniej

jednostce modułowej 311[34].Z1.01. Skorzystaj z przyswojonych wcześniej wiadomości

i ukształtowanych umiejętności.

Właściwości plastyczne materiałów

• miękkość (materiały miękkie - sprężyste),

• sztywność (materiały sztywne - mało sprężyste),

• puszystość,

• grubość ( materiały cienkie, grube),

• fakturowość (materiały gładkie lub ziarniste),

• matowość lub połysk,

• elastyczność (materiały rozciągliwe).

Na rys.2 przedstawiono przykładowe dobieranie materiałów odzieżowych, zgodnie z ich

właściwościami plastycznymi, do określonych asortymentów odzieży

Rys.2. Fasony dostosowane do gatunków tkaniny: a) materiał cienki i miękki (np. szyfon) – sukienka damska

letnia, b) materiał gruby i sztywny (np. elana) – płaszcz damski jesienny, c) materiał gruby

i miękki (np. flausz wełniany) – płaszcz męski jesienny

Źródło: M. H. Czurkowa, I. Ulawska-Bryszewska: Rysunek zawodowy dla szkół odzieżowych. WSiP, Warszawa

1996, s. 293.

Dobieranie tkanin i dzianin na wyrób odzieżowy – omówiono w Materiale nauczania 4.1.1.
Skorzystaj z Materiału nauczania 4.1.1.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie zasady należy uwzględniać przy doborze materiału odzieżowego na określony wyrób?
2. Jakie parametry określają właściwości użytkowe, konfekcyjne i plastyczne materiałów

odzieżowych?

3. Na jakie wyroby odzieżowe najbardziej nadają się poszczególne typy handlowe tkanin?
4. Na jakie wyroby odzieżowe najbardziej nadają się poszczególne rodzaje dzianin?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dobierz odpowiedni rodzaj tkaniny podstawowej na sukienkę letnią.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z tekstem przewodnim do ćwiczenia,
2) wykonać ćwiczenie zgodnie z tekstem przewodnim.

Tekst przewodni do ćwiczenia:

Informacje (pytania prowadzące)

• Jaką funkcję spełnia materiał w letnich wyrobach odzieżowych?
• Czym należy kierować się przy doborze materiału odzieżowego na letni wyrób?
• Jakie właściwości użytkowe powinien posiadać materiał na wyrób letni?
• Jakimi właściwościami konfekcyjnymi powinien charakteryzować się materiał na letni

wyrób?

• Jakimi właściwościami plastycznymi powinien charakteryzować się materiał na letni

wyrób?

• Jakie typy tkanin można zastosować na letnie wyroby odzieżowe?

Planowanie (pytania prowadzące)

• Zaproponuj rodzaj tkaniny odpowiedni na suknię letnią.
• Zaproponuj typ handlowy tkaniny odpowiedni na suknię letnią.
• Zaproponuj właściwości użytkowe jakie powinien spełniać materiał przeznaczony na

suknię letnią.

• Zaproponuj właściwości konfekcyjne jakie powinien spełniać materiał przeznaczony

na suknię letnią.

• Zaproponuj właściwości plastyczne jakie powinien spełniać materiał przeznaczony na

suknię letnią.

• Zaproponuj sposób opracowania ćwiczenia.

Ustalanie (wskazówki dla nauczyciela do przeprowadzenia rozmowy z uczniami)

• Ustalenie właściwości użytkowych materiału przeznaczonego na suknię letnią,
• Ustalenie właściwości konfekcyjnych materiału przeznaczonego na suknię letnią,
• Ustalenie właściwości plastycznych materiału przeznaczonego na suknię letnią.

Realizacja (zwrócenie uwagi na trudności i możliwości popełniania błędu podczas
wykonywania ćwiczenia)

• Określ przeznaczenie odzieży,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

• Określ właściwości użytkowe materiałów przeznaczonych na odzież letnią,
• Określ właściwości konfekcyjne materiałów przeznaczonych na odzież letnią,
• Określ właściwości plastyczne materiałów przeznaczonych na odzież letnią.

Sprawdzenie

• Czy dobrana tkanina spełnia właściwe kryteria użytkowe, konfekcyjne i plastyczne

przeznaczone dla sukni letniej?

Analiza (wskazówki dla nauczyciela do przeprowadzenia dyskusji)

• Która część ćwiczenia sprawiła Ci najwięcej trudności?
• Czy ćwiczenie zostało wykonane w całości prawidłowo?

Wyposażenie stanowiska pracy:

− instrukcja z tekstem przewodnim,
− kolekcje tkanin odzieżowych: bawełnianych i bawełnopodobnych, wełnianych

i wełnopodobnych, lnianych i lnianopodobnych, jedwabnych i jedwabnopodobnych (typy
handlowe),

− katalogi i żurnale mody,
− literatura zgodna z punktem 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Dobierz odpowiedni rodzaj tkaniny podstawowej na jesienny płaszcz męski.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z tekstem przewodnim do ćwiczenia,
2) wykonać ćwiczenie zgodnie z tekstem przewodnim.

Tekst przewodni do ćwiczenia:

Informacje (pytania prowadzące)

• Jaką funkcję spełnia materiał w jesiennym wyrobie odzieżowym?
• Czym należy kierować się przy doborze materiału odzieżowego na jesienny wyrób?
• Jakie właściwości użytkowe powinien posiadać materiał na jesienny wyrób wierzchni?
• Jakimi właściwościami konfekcyjnymi powinien charakteryzować się materiał

na jesienny wyrób wierzchni?

• Jakimi właściwościami plastycznymi powinien charakteryzować się materiał na jesienny

wyrób wierzchni?

• Jakie typy tkanin można zastosować na jesienne wyroby wierzchnie?

Planowanie (pytania prowadzące)

• Zaproponuj rodzaj tkaniny odpowiedni na jesienny płaszcz męski.
• Zaproponuj typ handlowy tkaniny odpowiedni na jesienny płaszcz męski.
• Zaproponuj właściwości użytkowe jakie powinien spełniać materiał przeznaczony

na jesienny płaszcz męski.

• Zaproponuj właściwości konfekcyjne jakie powinien spełniać materiał przeznaczony

na jesienny płaszcz męski.

• Zaproponuj właściwości plastyczne jakie powinien spełniać materiał przeznaczony

na jesienny płaszcz męski.

• Zaproponuj sposób opracowania ćwiczenia.

Ustalanie (wskazówki dla nauczyciela do przeprowadzenia rozmowy z uczniami)

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

• Ustalenie właściwości użytkowych materiału przeznaczonego na jesienny płaszcz męski,
• Ustalenie właściwości konfekcyjnych materiału przeznaczonego na jesienny płaszcz
męski,
• Ustalenie właściwości plastycznych materiału przeznaczonego na jesienny płaszcz
męski.

Realizacja (zwrócenie uwagi na trudności i możliwości popełniania błędu podczas
wykonywania ćwiczenia)

• Określ przeznaczenie odzieży,
• Określ właściwości użytkowe materiałów przeznaczonych na jesienny płaszcz męski,
• Określ właściwości konfekcyjne materiałów przeznaczonych na jesienny płaszcz męski,
• Określ właściwości plastyczne materiałów przeznaczonych na jesienny płaszcz męski.

Sprawdzenie

• Czy dobrana tkanina spełnia właściwe kryteria użytkowe, konfekcyjne i plastyczne

przeznaczone na jesienny płaszcz męski?

Analiza (wskazówki dla nauczyciela do przeprowadzenia dyskusji)

• Która część ćwiczenia sprawiła Ci najwięcej trudności?
• Czy ćwiczenie zostało wykonane w całości prawidłowo?

Wyposażenie stanowiska pracy:

− instrukcja z tekstem przewodnim,
− kolekcje tkanin odzieżowych: bawełnianych i bawełnopodobnych, wełnianych

i wełnopodobnych, lnianych i lnianopodobnych, jedwabnych i jedwabnopodobnych (typy
handlowe),

− katalogi i żurnale mody,
− literatura zgodna z punktem 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 3

Dobierz odpowiedni rodzaj tkaniny podstawowej na klasyczne jesienne spodnie męskie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z tekstem przewodnim do ćwiczenia,
2) wykonać ćwiczenie zgodnie z tekstem przewodnim.

Tekst przewodni do ćwiczenia:

Informacje (pytania prowadzące)

• Jaką funkcję spełnia materiał w jesiennych wyrobach odzieżowych?
• Czym należy kierować się przy doborze materiału odzieżowego na jesienne wyroby

odzieżowe?

• Jakie właściwości użytkowe powinien posiadać materiał na jesienne wyroby odzieżowe?
• Jakimi właściwościami konfekcyjnymi powinien charakteryzować się materiał

na jesienne wyroby odzieżowe?

• Jakimi właściwościami plastycznymi powinien charakteryzować się materiał na jesienne

wyroby odzieżowe?

• Jakie typy handlowe tkanin można zastosować na jesienne wyroby odzieżowe?

Planowanie (pytania prowadzące)

• Zaproponuj rodzaj tkaniny odpowiedni na jesienne spodnie męskie.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

• Zaproponuj typ handlowy tkaniny odpowiedni na jesienne spodnie męskie.
• Zaproponuj właściwości użytkowe jakie powinien spełniać materiał przeznaczony

na spodnie męskie.

• Zaproponuj właściwości konfekcyjne jakie powinien spełniać materiał przeznaczony

na spodnie męskie.

• Zaproponuj właściwości plastyczne jakie powinien spełniać materiał przeznaczony

na spodnie męskie.

• Zaproponuj sposób opracowania ćwiczenia.

Ustalanie (wskazówki dla nauczyciela do przeprowadzenia rozmowy z uczniami)

• Ustalenie właściwości użytkowych materiału przeznaczonego na jesienne spodnie
męskie,
• Ustalenie właściwości konfekcyjnych materiału przeznaczonego na jesienne spodnie
męskie,
• Ustalenie właściwości plastycznych materiału przeznaczonego na jesienne spodnie
męskie.

Realizacja (zwrócenie uwagi na trudności i możliwości popełniania błędu podczas

wykonywania ćwiczenia)
• Określ przeznaczenie odzieży,
• Określ właściwości użytkowe materiałów przeznaczonych na jesienne spodnie męskie,
• Określ właściwości konfekcyjne materiałów przeznaczonych na jesienne spodnie męskie,
• Określ właściwości plastyczne materiałów przeznaczonych na jesienne spodnie męskie.

Sprawdzenie

• Czy dobrana tkanina spełnia właściwe kryteria użytkowe, konfekcyjne i plastyczne

przeznaczone na jesienne spodnie męskie?

Analiza (wskazówki dla nauczyciela do przeprowadzenia dyskusji)

• Która część ćwiczenia sprawiła Ci najwięcej trudności?
• Czy ćwiczenie zostało wykonane w całości prawidłowo?

Wyposażenie stanowiska pracy:

− instrukcja z tekstem przewodnim,,
− kolekcje tkanin odzieżowych: bawełnianych i bawełnopodobnych, wełnianych

i wełnopodobnych, lnianych i lnianopodobnych, jedwabnych i jedwabnopodobnych (typy
handlowe),

− katalogi i żurnale mody,
− literatura zgodna z punktem 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 4

Dobierz odpowiedni rodzaj dzianiny na dres młodzieżowy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z tekstem przewodnim do ćwiczenia,
2) wykonać ćwiczenie zgodnie z tekstem przewodnim.

Tekst przewodni do ćwiczenia:

Informacje (pytania prowadzące)

• Jaką funkcję spełnia materiał w wyrobie sportowym?

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

• Czym należy kierować się przy doborze materiału odzieżowego na wyrób sportowy?
• Jakim składem surowcowym powinna charakteryzować się dzianina na wyrób sportowy?
• Jakie właściwości użytkowe powinien posiadać materiał na wyrób sportowy?
• Jakimi właściwościami konfekcyjnymi powinien charakteryzować się materiał na wyrób

sportowy?

• Jakimi właściwościami plastycznymi powinien charakteryzować się materiał na wyrób

sportowy?

• Jakie typy dzianin można zastosować na wyroby sportowe?

Planowanie (pytania prowadzące)

• Zaproponuj porę roku, w której będzie użytkowany dres.
• Zaproponuj rodzaj dzianiny odpowiedni na dres młodzieżowy.
• Zaproponuj splot i wzór dzianiny odpowiedni na dres młodzieżowy.
• Zaproponuj właściwości użytkowe jakie powinna spełniać dzianina przeznaczona

na dres młodzieżowy.

• Zaproponuj właściwości konfekcyjne jakie powinna spełniać dzianina przeznaczona

na dres młodzieżowy.

• Zaproponuj właściwości plastyczne jakie powinna spełniać dzianina przeznaczona

na dres młodzieżowy.

• Zaproponuj sposób opracowania ćwiczenia.

Ustalanie (wskazówki dla nauczyciela do przeprowadzenia rozmowy z uczniami)

• Ustalenie pory roku, w której będzie użytkowany dres młodzieżowy,

• Ustalenie właściwości użytkowych dzianiny przeznaczonej na dres młodzieżowy,

• Ustalenie właściwości konfekcyjnych dzianiny przeznaczonej na dres młodzieżowy,

• Ustalenie właściwości plastycznych dzianiny przeznaczonej na dres młodzieżowy.

Realizacja (zwrócenie uwagi na trudności i możliwości popełniania błędu podczas
wykonywania ćwiczenia)

• Określ przeznaczenie odzieży,

• Określ porę roku, w której ma być użytkowany dres.

• Określ surowiec, z którego powinna być wykonana dzianina o przeznaczeniu na dres.

• Określ właściwości użytkowe dzianiny przeznaczonej na dres młodzieżowy,

• Określ właściwości konfekcyjne dzianiny przeznaczonej na dres młodzieżowy,

• Określ właściwości plastyczne dzianiny przeznaczonej na dres młodzieżowy,

Sprawdzenie

• Czy dobrana dzianina spełnia właściwe kryteria użytkowe, konfekcyjne i plastyczne

przeznaczone na dres młodzieżowy?

Analiza (wskazówki dla nauczyciela do przeprowadzenia dyskusji)

• Która część ćwiczenia sprawiła Ci najwięcej trudności?

• Czy dobrana dzianina spełnia właściwe kryteria w zaproponowanej przez Ciebie porze

roku?

• Czy ćwiczenie zostało wykonane w całości prawidłowo?

Wyposażenie stanowiska pracy:

− instrukcja z tekstem przewodnim,
− kolekcje próbek dzianin: bawełnianych i bawełnopodobnych, wełnianych i wełnopodobnych,

z jedwabiu sztucznego, z jedwabiu syntetycznego, z jedwabiu teksturowanego, polarów,

− kolekcje próbek dzianin: gładkich, wzorzystych splotowych, ażurowych, prążkowych,

pętelkowych, pluszowych, żakardowych, polarów,

− katalogi i żurnale mody,
− literatura zgodna z punktem 6 poradnika dla ucznia.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) dobrać do odzieży odpowiedni typ handlowy tkaniny bawełnianej

i bawełnopodobnej?

2) dobrać do odzieży odpowiedni typ handlowy tkaniny wełnianej

i wełnopodobnej?

3) dobrać do odzieży odpowiedni typ handlowy tkaniny jedwabnej

i jedwabnopodobnej?

4) dobrać do odzieży odpowiednią tkaninę lnianą i lnianopodobną?

5) dobrać do odzieży odpowiedni rodzaj dzianiny?

4.3. Zasady doboru dodatków krawieckich do materiałów

odzieżowych

4.3.1. Materiał nauczania

Zasady doboru dodatków krawieckich do materiałów odzieżowych - omówiono
w „Materiale nauczania 4.1.1.”. Skorzystaj z „Materiału nauczania 4.1.1.”.

Badanie nici

Jakość nici użytych do szycia decyduje o wytrzymałości szwów w odzieży i estetyce jej

wyglądu, wpływa również na sprawniejszy przebieg procesu szycia. Nici powinny być równe
i gładkie na całej długości, powinny wykazywać odpowiednią wytrzymałość na rozciąganie oraz
odpowiedni stopień wydłużenia, dzięki czemu szew uzyskuje pewną elastyczność. Dobór nici do
szycia określonej tkaniny zależy od rodzaju włókna, z którego jest utworzona tkanina, od jej
grubości, gęstości i stopnia kurczliwości. Badania dotyczą ustalenia przydatności nici i polegają
przede wszystkim na określeniu szwalności konfekcyjnej nici oraz prawidłowości skrętu, czyli
tzw. równowagi skrętu. W przypadku nici barwionych jest wymagana ich odporność na światło
i pranie.
Szwalność konfekcyjna nici odzieżowych warunkuje ich przydatność do szycia na maszynach
szwalniczych i wyraża się średnią długością przeszycia bez zrywu. Wyznaczanie szwalności
konfekcyjnej nici należy przeprowadzać w oparciu o normy: PN-75/P-04810, PN-EN 1773 i PN-
83/P-84501

Prawidłowość skrętu nici, czyli tzw. równowagę skrętu, ocenia się na podstawie określenia
liczby skrętów tworzących się na zwisającej swobodnie pętli nici, określonej długości.

PN-75/P-04810 Metody badań wyrobów włókienniczych. Nici do szycia. Wyznaczanie szwalności konfekcyjnej,

PN-EN 1773 Tekstylia. Płaskie wyroby włókiennicze. Wyznaczanie szerokości i długości,
PN-83/P-84501 Wyroby konfekcyjne. Szwy. Klasyfikacja i oznaczenia.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Do jakich rodzajów materiałów odzieżowych stosuje się poszczególne rodzaje nici?
2. Jak wyznacza się szwalność konfekcyjną nici?
3. Do jakich elementów odzieży stosuje się poszczególne rodzaje materiałów wzmacniająco-

-usztywniających?

4. Do jakich rodzajów materiałów odzieżowych stosuje się poszczególne rodzaje materiałów

wzmacniająco - usztywniających?

5. Do jakich asortymentów odzieżowych stosuje się poszczególne rodzaje materiałów

termoizolacyjnych?

6. Do jakich rodzajów materiałów odzieżowych stosuje się poszczególne rodzaje podszewek?

Do jakich elementów odzieży stosuje się podszewki rękawówki?

7. Do jakich elementów odzieży stosuje się poszczególne rodzaje podszewek?
8. Do jakich elementów odzieży stosuje się poszczególne rodzaje dodatków krawieckich?
9. Do jakich asortymentów odzieży stosuje się poszczególne rodzaje dodatków zdobniczych?

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dobierz odpowiedni rodzaj nici do tkaniny: bawełnianej, wełnianej i jedwabnopodobnej.

Zwróć uwagę na grubość nici i tkaniny, grubość igły.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) złożyć tkaninę w dwie warstwy,
2) przeszyć złożoną w dwie warstwy tkaninę bawełnianą, wełnianą i jedwabnopodobną na dł.

1m nićmi bawełnianymi,

3) przeszyć złożoną w dwie warstwy tkaninę bawełnianą, wełnianą i jedwabnopodobną na dł.

1m nićmi syntetycznymi,

4) przeszyć złożoną w dwie warstwy tkaninę bawełnianą, wełnianą i jedwabnopodobną na dł.

1m nićmi rdzeniowymi,

5) porównać jakość poszczególnych przeszyć,
6) wybrać najodpowiedniejszy rodzaj nici do poszczególnych rodzajów tkanin.

Wyposażenie stanowiska pracy:

− próbki tkaniny bawełnianej, wełnianej i jedwabnopodobnej (1,2m x 0,3m),
− nici odzieżowe bawełniane, syntetyczne i rdzeniowe,
− nożyczki,
− maszyny do szycia ściegiem stębnowym,
− literatura zgodna z punktem 6 poradnika dla ucznia.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Wyznacz szwalność konfekcyjną nici odzieżowych

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją do ćwiczenia (według: PN-75/P-04810, PN-EN 1773 i PN-83/P-

84501),

2) przygotować próbki nici,
3) przygotować tkaninę zgodnie z PN-EN 1773 i PN-83/P-84501,
4) przygotować maszynę zgodnie z PN-75/P-04810,
5) wykonać wyznaczanie szwalności według PN-75/P-04810,
6) określić jakość nici na podstawie braku zrywu lub jego obecności.

Wyposażenie stanowiska pracy:

− instrukcja do ćwiczenia (według: PN-75/P-04810, PN-EN 1773, PN-83/P-84501),
− próbki tkaniny drelichowej (5,1m x 0,4m),
− maszyny do szycia ściegiem stębnowym,
− normy: PN-75/P-04810, PN-EN 1773, PN-83/P-84501,
− literatura zgodna z punktem 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 3

Dobierz odpowiedni rodzaj materiału usztywniająco – wzmacniającego do paska

w spódnicy z krepy wełnianej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z tekstem przewodnim do ćwiczenia,
2) wykonać ćwiczenie zgodnie z tekstem przewodnim.

Tekst przewodni do ćwiczenia:

Informacje (pytania prowadzące)

• Jaką funkcję spełnia materiał usztywniająco – wzmacniający w pasku spódnicy?
• Jakie rodzaje materiałów usztywniająco – wzmacniających najbardziej nadają się do

wzmocnienia paska w spódnicy?

• Jakie rodzaje materiałów usztywniająco – wzmacniających najbardziej nadają się do

tkanin wełnianych?

Planowanie (pytania prowadzące)

• Zaproponuj materiał usztywniająco – wzmacniający na pasek do spódnicy.
• Zaproponuj materiał usztywniająco – wzmacniający do krepy wełnianej.
• Zaproponuj sposób opracowania ćwiczenia.

Ustalanie (wskazówki dla nauczyciela do przeprowadzenia rozmowy z uczniami)

• Ustalenie zastosowania materiału wzmacniająco – usztywniającego w pasku spódnicy,

Wyznaczanie szwalności należy przeprowadzać w oparciu o:

- PN-75/P-04810 Metody badań wyrobów włókienniczych. Nici do szycia. Wyznaczanie szwalności konfekcyjnej,
- PN-EN 1773 Tekstylia. Płaskie wyroby włókiennicze. Wyznaczanie szerokości i długości,
- PN-83/P-84501 Wyroby konfekcyjne. Szwy. Klasyfikacja i oznaczenia.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

• Ustalenie odpowiedniego rodzaju materiału wzmacniająco – usztywniającego jako wkład
na pasek do spódnicy z krepy wełnianej,

Realizacja (zwrócenie uwagi na trudności i możliwości popełniania błędu podczas

wykonywania ćwiczenia)
• Określ przeznaczenie elementu odzieży, który usztywniony będzie przez wkład,
• Określ właściwości użytkowe i konfekcyjne krepy wełnianej.

Sprawdzenie

• Czy dobrany wkład usztywniająco - wzmacniający spełnia właściwe kryteria użytkowe

i konfekcyjne dla materiałów usztywniających do tkaniny z krepy wełnianej?

Analiza (wskazówki dla nauczyciela do przeprowadzenia dyskusji)

• Która część ćwiczenia sprawiła Ci najwięcej trudności?
• Czy ćwiczenie zostało wykonane w całości prawidłowo?

Wyposażenie stanowiska pracy:

− instrukcja z tekstem przewodnim,
− kolekcje materiałów wzmacniająco – usztywniających,
− próbki tkaniny krepowej wełnianej,
− literatura zgodna z punktem 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 4

Dobierz odpowiedni rodzaj materiału usztywniająco – wzmacniającego do kołnierzyka

w koszuli męskiej elanobawełnianej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z tekstem przewodnim do ćwiczenia,
2) wykonać ćwiczenie zgodnie z tekstem przewodnim.

Teksty przewodnie do ćwiczenia:

Informacje (pytania prowadzące)

• Jaką funkcję spełnia materiał usztywniająco – wzmacniający w kołnierzyku koszuli

męskiej?

• Jakie rodzaje materiałów usztywniająco –wzmacniających powinno się stosować do

kołnierzy w koszuli męskiej?

• Jakie rodzaje materiałów usztywniająco –wzmacniających powinno się stosować do

materiałów elanobawełnianych?

Planowanie (pytania prowadzące)

• Zaproponuj rodzaje materiałów usztywniająco – wzmacniających, które powinno się

stosować w kołnierzyku koszuli męskiej.

• Zaproponuj sposób opracowania ćwiczenia.

Ustalanie (wskazówki dla nauczyciela do przeprowadzenia rozmowy z uczniami)

• Ustalenie zastosowania materiału wzmacniająco – usztywniającego w koszuli męskiej,
• Ustalenie odpowiednich rodzajów materiałów wzmacniająco – usztywniających jako
wkładów do kołnierzyka w koszuli męskiej,
• Ustalenie odpowiednich rodzajów materiałów wzmacniająco – usztywniających do
tkanin elanobawełnianych.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Realizacja (zwrócenie uwagi na trudności i możliwości popełniania błędu podczas

wykonywania ćwiczenia)
• Określ elementy kołnierza, które będą usztywnione wkładem,
• Określ właściwości użytkowe i konfekcyjne tkaniny elanobawełnianej.

Sprawdzenie

• Czy dobrane wkłady usztywniająco - wzmacniające spełniają właściwe kryteria

użytkowe
i konfekcyjne dla materiałów usztywniających na kołnierzyki koszul męskich
z elanobawełniany?

Analiza (wskazówki dla nauczyciela do przeprowadzenia dyskusji)

• Która część ćwiczenia sprawiła Ci najwięcej trudności?
• Czy ćwiczenie zostało wykonane w całości prawidłowo?

Wyposażenie stanowiska pracy:

− instrukcja z tekstem przewodnim,
− kolekcje materiałów wzmacniająco – usztywniających,
− próbki tkanin elanobawełnianych,
− literatura zgodna z punktem 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 5

Dobierz odpowiedni rodzaj materiału termoizolacyjnego do kurtki sportowej jesienno –

zimowej z tkaniny z mikrowłókien.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z tekstem przewodnim do ćwiczenia,
2) wykonać ćwiczenie zgodnie z tekstem przewodnim.

Tekst przewodni do ćwiczenia:

Informacje (pytania prowadzące)

• Jaką funkcję spełnia materiał termoizolacyjny w odzieży jesienno - zimowej?
• Jakie rodzaje materiałów termoizolacyjnych najbardziej nadają się do tkanin

z mikrowłókien?

Planowanie (pytania prowadzące)

• Zaproponuj rodzaj materiału termoizolacyjnego odpowiedni dla kurtki jesienno –

zimowej.

• Zaproponuj rodzaj materiału termoizolacyjnego odpowiedni dla tkaniny

z mikrowłókien.

• Zaproponuj sposób opracowania ćwiczenia.

Ustalanie (wskazówki dla nauczyciela do przeprowadzenia rozmowy z uczniami)

• Ustalenie zastosowania materiału termoizolacyjnego w kurtce sportowej jesienno-
-zimowej,
• Ustalenie odpowiedniego rodzaju materiału termoizolacyjnego dla kurtki jesienno
zimowej z tkaniny z mikrowłókien,

Realizacja (zwrócenie uwagi na trudności i możliwości popełniania błędu podczas

wykonywania ćwiczenia)
• Określ przeznaczenie kurtki jesienno - zimowej,

• Określ właściwości użytkowe i konfekcyjne tkaniny z mikrowłókien.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sprawdzenie

• Czy dobrany wkład termoizolacyjny spełnia właściwe kryteria użytkowe

i konfekcyjne dla materiałów termoizolacyjnych na kurtki z tkaniny z mikrowłókien?

Analiza (wskazówki dla nauczyciela do przeprowadzenia dyskusji)

• Która część ćwiczenia sprawiła Ci najwięcej trudności?

• Czy ćwiczenie zostało wykonane w całości prawidłowo?

Wyposażenie stanowiska pracy:

− instrukcja z tekstem przewodnim,

− kolekcje materiałów termoizolacyjnych,

− próbki tkanin z mikrowłókien,

− literatura zgodna z punktem 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 6

Dobierz pod względem surowcowym podszewkę do następujących materiałów: popeliny

bawełnianej, flaneli wełnianej, velours szyfon i żorżety jedwabnopodobnej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) porównać właściwości użytkowe, konfekcyjne i plastyczne surowca podszewki:

bawełnianej, wiskozowej, z elany, ze stilonu i właściwości użytkowe, konfekcyjne
i plastyczne materiałów: popeliny bawełnianej, flaneli wełnianej, szyfonu i żorżety
jedwabnopodobnej.

2) dobrać podszewkę do materiału pod względem surowca,
3) dobrać podszewkę do materiału pod względem kolorystycznym.

Wyposażenie stanowiska pracy:

− kolekcja podszewek bawełnianych, wiskozowych, z elany, ze stilonu,

− kolekcja materiałów z popeliny bawełnianej, flaneli wełnianej, szyfonu i żorżety

jedwabnopodobnej,

− lupy,

− literatura zgodna z punktem 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 7

Dobierz podszewkę do klasycznych spodni męskich elanowełnianych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) dobrać podszewkę pod względem surowca,
2) dobrać podszewkę pod względem kolorystycznym,
3) dobrać poszewkę zgodnie z przeznaczeniem (kolanówkę i kieszeniówkę).

Wyposażenie stanowiska pracy:

− kolekcje podszewek bawełnianych, wiskozowych, z elany, ze stilonu,

− kolekcje podszewek kolanówek i kieszeniówek,

− kolekcje materiałów z elanowełny,

− lupy,

− literatura zgodna z punktem 6 poradnika dla ucznia.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 8

Dobierz odpowiednie guziki do koszuli męskiej z elanobawełny.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) dobrać guziki do tkaniny elanobawełnianej,
2) dobrać guziki do wyrobu odzieżowego (koszula męska),
3) dobrać guziki pod względem kolorystycznym.

Wyposażenie stanowiska pracy:

− kolekcje guzików,
− kolekcje tkanin elanobawełnianych,
− zdjęcia i żurnale mody,
− literatura zgodna z punktem 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 9

Dobierz odpowiednie dodatki zdobnicze do klasycznej kamizelki damskiej z brokatu

jedwabnopodobnego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) dobrać odpowiednie dodatki zdobnicze do tkaniny brokatowej jedwabnopodobnej,
2) dobrać dodatki zdobnicze do kamizelki damskiej,
3) dobrać dodatki zdobnicze pod względem przeznaczenia odzieży (kamizelka wizytowa),
4) dobrać dodatki pod względem kolorystycznym.

Wyposażenie stanowiska pracy:

− kolekcje dodatków zdobniczych,
− kolekcje tkanin brokatowych jedwabnopodobnych (różne kolory , wzory),
− literatura zgodna z punktem 6 poradnika dla ucznia.

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) dobrać nici odzieżowe do różnych rodzajów materiałów?

2) wyznaczyć szwalność konfekcyjną nici?

3) dobrać materiał usztywniająco – wzmacniający do materiału

odzieżowego?

4) dobrać materiał usztywniająco – wzmacniający do wyrobu odzieżowego?

5) dobrać materiał termoizolacyjny do materiału odzieżowego ?

6) dobrać materiał termoizolacyjny do wyrobu odzieżowego?

7) dobrać podszewkę do różnych rodzajów materiałów odzieżowych?

8) dobrać podszewki do różnych asortymentów odzieży?

9) dobrać zapięcia do wyrobów odzieżowych?

10) dobrać dodatki zdobnicze do wyrobów odzieżowych?

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4. Zasady konserwacji materiałów i wyrobów odzieżowych

4.4.1. Materiał nauczania

Pranie wyrobów włókienniczych

Konserwacja użytkowanej odzieży polega na utrzymywaniu jej w stanie nadającym się do

jak najdłuższego użycia, przy jednoczesnym zachowaniu estetycznego wyglądu. Zabiegi
związane z konserwacją odzieży to:
- pranie,
- czyszczenie chemiczne,
- odplamianie,
- prasowanie.

Sposób konserwacji wyrobów odzieżowych zależy od składu surowcowego mieszanki,

z której zostały wykonane. Nieprzestrzeganie odpowiednich przepisów konserwacji może
spowodować zniszczenie wyrobu.

W celu poinformowania użytkownika odzieży o sposobie jej konserwowania, zakłady

produkujące odzież są zobowiązane do wszywania po wewnętrznej stronie odzieży znaków
ostrzegawczych, określających umownie dozwolony sposób konserwacji. Powinny być również
umieszczone nazwy włókien, z których dany wyrób został wyprodukowany i ich udział
procentowy. Znaki ostrzegawcze dotyczą warunków prania, bielenia, suszenia, prasowania
i czyszczenia chemicznego.

W nowym zbiorze znaków uwzględniono tzw. normalny oraz ochronny proces prania. Przy

normalnym procesie prania nie wymaga się zachowania szczególnej ostrożności. Ochronny
proces prania (zaznaczony przez podkreślenie znaku) wymaga np. skrócenia czasu wirowania,
zwiększonej ostrożności przy prasowaniu.

Pranie - usuwanie zbędnych substancji chemicznych odłożonych na wyrobach

włókienniczych w czasie użytkowania. Podczas prania cząsteczki brudu znajdujące się na
powierzchni materiału są otaczane przez aniony cząsteczek środka piorącego, odrywane od
podłoża i przenoszone do kąpieli piorącej. Proces prowadzony w środowisku wodnym nazywany
jest praniem wodnym lub krótko praniem. Proces prowadzony w środowisku rozpuszczalników
organicznych nazywany jest chemicznym czyszczeniem lub praniem na sucho.

adsorpcja anionów mydła

adsorpcja

anionów

mydła

na cząsteczce brudu w kąpieli piorącej

cząsteczce brudu na tkaninie

Rys. 3. Proces prania.
Źródło: J. Idryjan-Pajor: Materiałoznawstwo odzieżowe. Zeszyt ćwiczeń nr 3. SOP, Toruń 2000, s. 66.

Opracowano na podstawie:

1. M. Chyrosz, E. Zembowicz –Sułkowska: Materiałoznawstwo odzieżowe. WSiP SA, Warszawa 1999, s.

281 – 292; J.

2. Idryjan – Pajor: Materiałoznawstwo odzieżowe. Zeszyt ćwiczeń nr. 3. SOP, Toruń, s. 66 - 67.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Efektywność prania zależy od:

• środka piorącego - obniża on napięcie powierzchniowe kąpieli, co ułatwia zwilżanie pranego

wyrobu oraz powoduje rozdrobnienie cząsteczek brudu (nierozpuszczalnych w wodzie) do
takiego stopnia, że odrywają się one od podłoża i rozpraszają w kąpieli piorącej w postaci
emulsji lub zawiesiny;

• środków pomocniczych - stwarzają one dogodne warunki do działania środków

piorących; są to m.in.: soda, woda utleniona, polifosforany; dodawane są bezpośrednio do
kąpieli lub stanowią składnik gotowych proszków do prania;

• temperatury kąpieli - odpowiednia temperatura wzmaga aktywność środków piorących

(w granicach określonych przez producenta proszku), ułatwia usuwanie brudu, przyczynia
się do zniszczenia bakterii; w początkowej fazie prania należy stosować niższe temperatury,
aby nie spowodować ścinania się substancji białkowych zawartych w brudzie, co
utrudniłoby usunięcie ich z włókien;

• działania mechanicznego - pocieranie, wygniatanie lub poruszanie się wyrobu w pralce,

zwiększa efektywność prania, ułatwia bowiem odrywanie brudu od podłoża.

Roztwory środków piorących działają piorąco, ponieważ obniżają napięcie powierzchniowe
wody oraz mają właściwości zwilżające i emulgujące.

Mydła – jako środki piorące, wykazują obok zalet również właściwości ujemne. W wodzie

twardej, tj. takiej, która zawiera przede wszystkim sole wapnia, roztwór mydła tworzy
nierozpuszczalne związki. Część użytego mydła zostaje bezużytecznie związana, a wytworzone
nowe związki oblegają włókna tkaniny i utrudniają proces prania. Roztwór mydła działa
zasadowo, wobec czego nie może być stosowany do prania tkanin wrażliwych na alkalia.
Stosowanie do prania wodnego syntetycznych środków piorących nie daje w procesie prania tak
ujemnych skutków, jak w przypadku mydła. Roztwory ich, w odróżnieniu od roztworu mydła,
działają obojętnie pod względem chemicznym, a dodatnie właściwości piorące wykazują
niezależnie od stopnia twardości wody. W sprzedaży występują w postaci płynów, proszków
oraz past. Środkami piorącymi, które ułatwiają pranie, ponieważ nie wymagają silnego
działania mechanicznego, czyli tarcia, są środki enzymatyczne.
Nowoczesne proszki do prania są wieloskładnikowe. Jednym ze składników są rozjaśniacze
optyczne, które zwiększają efekt bieli i czystości jasnych wybarwień pranych tkanin. Ze względu
na różną budowę chemiczną włókien roślinnych i zwierzęcych, jak również włókien sztucznych
i syntetycznych, sposoby prania wyrobów z poszczególnych włókien są różne.
Wyroby z włókien roślinnych, a więc z lnu i bawełny, nie wymagają zachowania specjalnej
ostrożności przy praniu. Sposoby ich prania są na ogół znane. Pierze się je ręcznie jak
i mechanicznie w domowych pralkach zwykłych lub automatycznych, a także w dużych
pralnicach w usługowych zakładach pralniczych.
Pranie wyrobów wełnianych wymaga większej ostrożności i przeprowadza się je najczęściej
ręcznie. Ostrożność dotyczy przede wszystkim temperatury kąpieli piorącej, gdyż, jak wiadomo,
wełna ma zdolność do filcowania się w wysokich temperaturach. Pranie najlepiej
przeprowadzać w wodzie możliwie miękkiej o temp. do 40°C, stosując syntetyczne środki
piorące przeznaczone do wełny. Podczas prania wyroby z wełny należy lekko wygniatać,
unikając tarcia i mocnego wyżymania. Płukać należy również w ciepłej wodzie; przy płukaniu
wyrobów wełnianych można do wody dodać trochę octu.
Suszenie powinno się odbywać w temperaturze normalnej. Wyroby z luźno tkanych tkanin
wełnianych, tkanin wielokolorowych, a zwłaszcza dzianiny po wypłukaniu należy zawinąć
w suche prześcieradło, lekko wygnieść, a następnie suszyć w stanie rozłożonym, nie
dopuszczając do całkowitego wyschnięcia (ułatwia to prasowanie).

W podobny sposób należy postępować przy praniu wyrobów z jedwabiu naturalnego.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Do prania w wodzie należy przeznaczać przede wszystkim wyroby wełniane jednowarstwowe
(jak sukienki, spodnie).

Pranie wyrobów ze sztucznych włókien celulozowych.

Wyroby ze sztucznych włókien celulozowych należy prać bardzo ostrożnie ze względu na

mniejszą wytrzymałość włókien na mokro oraz na ich wrażliwość na alkalia. Wyroby te można
prać ręcznie lub mechanicznie, używając wody możliwie miękkiej o temp. ok. 40°C oraz
delikatnych środków piorących. Po wypraniu nie wyżymać ich, lecz wyciskać, po czym suszyć
w normalnej temperaturze.

Pranie wyrobów z włókien syntetycznych.

Wyroby z włókien syntetycznych w porównaniu z wyrobami z włókien naturalnych

odznaczają się następującymi cechami:
1) ograniczoną zdolnością przyjmowania wody,
2) skłonnością do silnego brudzenia się,
3) termoplastycznością, czyli tendencją do trwałych odkształceń w podwyższonej temperaturze.
W związku z tym pranie wyrobów z włókien syntetycznych zarówno ręcznie, jak i mechanicznie
wymaga zachowania daleko idącej ostrożności. Przez nieumiejętne pranie można spowodować
całkowite zniszczenie wyrobów z tych włókien. Właściwą i bezpieczną temperaturą kąpieli
piorącej dla wyrobów z włókien syntetycznych jest 40°C. Warunkiem dobrego prania jest
właściwa objętość kąpieli, krótki czas prania, bardzo dokładne płukanie i właściwy proces
suszenia.

Do prania odzieży z włókien syntetycznych można stosować w zasadzie wszystkie środki
piorące z wyłączeniem silnie alkalicznych środków przeznaczonych do prania wyrobów
bawełnianych (mydło twarde). W celu zobojętnienia ładunku elektrostatycznego
wytworzonego podczas prania oraz nadania wyrobom miękkości, puszystości i elastyczności
do ostatniej kąpieli płuczącej dodaje się odpowiedniego środka antyelektrostatycznego.

Wyroby suszone w odpowiedni sposób nie wymagają na ogół prasowania, którego należy
raczej unikać. Suszy się bez wyżymania w stanie rozwieszonym. Wyroby z włókien
syntetycznych wysychają bardzo szybko, w związku z czym pozostawienie ich jakiś czas bez
rozwieszania powoduje tworzenie się zagnieceń.

Pranie odzieży z laminatów.
Do utrzymania dobrych właściwości użytkowych wyrobów odzieżowych z laminatów
niezbędne są odpowiednie warunki procesu konserwacji.

Wszystkie wyroby laminowane mogą być w zasadzie prane na mokro, gdyż pianka w czasie
prania nie ulega zmianom (nie ulegają zmianie kształt i wymiary). Zmiana wymiarów
zależy od zachowania się w praniu wierzchniego materiału włókienniczego. Odzież z laminatów,
gdzie warstwę wierzchnią stanowią tkaniny lub dzianiny o dobrej trwałości kształtu, można prać
na mokro we wszystkich normalnie stosowanych środkach piorących. Najlepiej jest prać
laminat w temperaturze kąpieli do 40°C. Po usunięciu wszystkich zabrudzeń wyrób z laminatu
należy dokładnie płukać, bardzo lekko wygniatając, w wodzie o temperaturze nie
przekraczającej 40°C. Po wypłukaniu wyrób lekko wyciska się (nie wykręca) i wiesza na
ramiączku w celu obcieknięcia wody. Następnie suszy się go w stanie rozłożonym na ręczniku.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Tab.8. Niektóre znaki określające warunki prania

Znak Znaczenie Znak Znaczenie

Wyroby mogą być poddawane
gotowaniu.
Proces normalny

Maksymalna temperatura procesu
30ºC.
Proces ochronny

Maksymalna temperatura procesu
95ºC.
Proces ochronny

Maksymalna temperatura procesu
30ºC. Prać wyłącznie przez pocieranie
gąbką obu stron wyrobu.
Nie wykręcać, nie wyżymać.

Maksymalna temperatura procesu
40ºC. Prać wyłącznie ręcznie poprzez
wygniatanie. Nie trzeć, nie wykręcać,
nie wyżymać.

Nie prać

Źródło: M. Chyrosz, E. Zembowicz-Sułkowska: Materiałoznawstwo odzieżowe. WSiP S.A., Warszawa 1999, s. 292.

Tab. 9. Znaki określające warunki bielenia

Znak Znaczenie

Stosować do bielenia związków wydzielających wolny chlor

Nie stosować do bielenia związków wydzielających wolny chlor

Źródło: M. Chyrosz, E. Zembowicz-Sułkowska: Materiałoznawstwo odzieżowe. WSiP S.A., Warszawa 1999, s. 292.

Tab. 10. Znaki określające warunki suszenia

Znak Znaczenie

Można suszyć w suszarce bębnowej bez zastosowania środków
ostrożności

Suszyć w pozycji pionowej w temperaturze pokojowej.
Rozwiesić na wieszaku w stanie mokrym bez uprzedniego
wirowania

Suszyć w pozycji poziomej w temperaturze pokojowej, bez
uprzedniego wirowania

Źródło: M. Chyrosz, E. Zembowicz-Sułkowska: Materiałoznawstwo odzieżowe. WSiP S.A., Warszawa 1999, s. 293.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Czyszczenie chemiczne wyrobów włókienniczych
Czyszczenie chemiczne odzieży przewidzianej do tego typu konserwacji przeprowadza się
tylko w wyspecjalizowanych zakładach usługowych.
Czyszczenie chemiczne wyrobów wełnianych.
Wyroby odzieżowe wielowarstwowe (jak np. garnitury, jesionki, kostiumy), gdzie warstwą
wierzchnią jest wyrób wełniany, czyści się chemicznie ze względu na niejednakowe zachowywanie
się w praniu wodnym podszewki, wkładów usztywniających, nici, watolin. Najczęściej jest to
zasygnalizowane przez wszycie do odzieży odpowiedniego znaku.
Czyszczenie chemiczne wyrobów z włókien syntetycznych.
Czyszczenie chemiczne odzieży z włókien syntetycznych nie spełnia swojego zadania w takim
stopniu jak przy odzieży wełnianej. Rozpuszczalniki chemiczne działają tylko rozpuszczająco na
substancje tłuszczowe, które otaczają cząsteczki brudu. Nie mają one jednak zdolności
unoszenia tych cząsteczek, które ponownie osiadają na wyrobie, powodując równomiernie jego
zaszarzenie.
W chemicznym czyszczeniu wyrobów laminowanych niedopuszczalne jest stosowanie
trójchloroetylenu. Odzież z laminatów można czyścić chemicznie tylko w takiej pralni, gdzie
środkiem piorącym jest benzyna lub czterochloroetylen.

Tab. 11. Niektóre znaki określające warunki czyszczenia chemicznego

Znak Znaczenie

Czyścić we wszystkich powszechnie stosowanych
rozpuszczalnikach

Czyścić tylko przy użyciu benzyny lub trójfluorotrójchloroetanu

Czyścić tylko w czterochloroetylenie, benzynie,
lub trójfluorotrójchloroetanie

Nie czyścić chemicznie

Źródło: M. Chyrosz, E. Zembowicz-Sułkowska: Materiałoznawstwo odzieżowe. WSiP S.A.,Warszawa 1999,
s. 293.

Odplamianie wyrobów odzieżowych
Odplamianie to proces usuwania plam. Jego technika zależy od pochodzenia plamy i rodzaju
surowca, z którego jest wytworzony zaplamiony wyrób. Odplamianie należy przeprowadzić
możliwie szybko po zauważeniu zaplamienia, gdyż świeża plama daje się łatwiej usunąć. Przy
odplamianiu stosuje się czynności mechaniczne (np. wykruszanie), działanie podwyższonej
temperatury (gorące żelazko), działanie rozpuszczalników (np. benzyny) oraz środków
chemicznych, które odbarwiają substancję barwiącą lub tworzą z nią związki chemiczne łatwe
do usunięcia. Po wykonaniu odplamiania, ważne jest usunięcie odplamiacza, aby nie
spowodować zacieków na odplamianym materiale lub uszkodzenia włókien natychmiast lub po
pewnym czasie.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Tab. 12. Sposoby usuwania niektórych plam

Rodzaj zaplamienia

Środki do usuwania
zaplamienia

Czynności

Masło, oliwa

Mydło + gorąca woda albo talk

z magnezją, mąka ziemniaczana,
benzyna

Świeże plamy wyprać w gorącej wodzie

z mydłem; posypać talkiem miejsca
zaplamione, przykryć bibułą i na niej
postawić ciepłe żelazko; szczoteczką
umoczoną w benzynie uderzać miejsca
zaplamione, podłożyć podkład; gdy plama
jest zastarzała, należy zwilżyć ją gliceryną,

Stearyna, parafina

Gorące żelazko, benzyna

Stearynę zeskrobać, podłożyć wilgotną

tkaninę, przykryć bibułą i przeciągnąć
gorącym żelazkiem; ślad po plamie wytrzeć

Czarna kawa, herbata
czekolada, piwo, wino

Woda utleniona, amoniak albo
gliceryna, alkohol

Świeże plamy polewać gorącą wodą;
pocierać szmatk ą umoc zoną
w wo d zie

u tlenionej, a następnie

amoniaku albo plamę zamoczyć

w glicerynie, a później spłukać w alkoholu.

Soki owocowe

Słodkie lub kwaśne mleko albo

woda utleniona

Zaprać plamę w mleku (lub w alkoholu),

polać wodą utlenioną i mokrą plamę
wystawić na działanie słońca.

Zazielenienie

Woda utleniona z dodatkiem

kilku kropel amoniaku

Szmatką umoczoną w wodzie utlenionej

dodatkiem amoniaku pocierać miejsce

zaplamione.

Krew

Woda, woda utleniona

Świeże plamy sprać w chłodnej wodzie,

a jeżeli pozostaną żółte plamy, pocierać
szmatką umoczoną w wodzie utlenionej.

Źródło; J. Idryjan-Pajor: Materiałoznawstwo odzieżowe. Zeszyt ćwiczeń nr3. SOP, Toruń 2000, s. 71.

Prasowanie wyrobów odzieżowych

Sposób prasowania danego wyrobu zależy od właściwości włókien, z których jest on

wytworzony. Włókna są bowiem w różnym stopniu odporne na działanie podwyższonej

temperatury i pary wodnej. Niektóre wyroby wymagają dużej ostrożności podczas prasowania,

stosowania płócien ochronnych. Inne wymagają prasowania na mokro lub po lewej stronie.

Sposób prasowania jest podawany na metkach (etykietkach) dołączanych do wyrobów.

Prasowanie wyrobów wełnianych - prasować należy przez mokrą zaparzaczkę, przy

temperaturze żelazka do 160°C.

Prasowanie wyrobów ze sztucznych włókien celulozowych - prasować należy niezbyt gorącym

żelazkiem (poniżej 160°C).

Prasowanie wyrobów z włókien syntetycznych - maksymalna temperatura prasowania nie

może przekroczyć 120°C dla wyrobów z włókien poliamidowych i poliakrylonitrylowych oraz

160°C dla wyrobów z włókien poliestrowych. W celu uniknięcia powstawania trudno

usuwalnego połysku prasuje się je przez wilgotne płótno ochronne.

Prasowanie odzieży z laminatów - jeżeli zajdzie konieczność, wyroby laminowane można

prasować – po praniu i wysuszeniu. Temperatura prasowania zależy od rodzaju surowca

użytego na wierzchnią warstwę laminatu, nie może jednak przekraczać 150°C, tj. temperatury,

jaką wytrzymuje pianka. Prasuje się je lekkim żelazkiem, po stronie wierzchniej laminatu, przez

lekko wilgotne płótno ochronne.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Tab. 13. Niektóre znaki określające warunki prasowania

Znak Znaczenie

Maksymalna temperatura prasowania 150ºC

Maksymalna temperatura prasowania 120ºC. Prasować przez
płótno ochronne lub stosować żelazko elektryczno – parowe
z wykładziną teflonową

Maksymalna temperatura prasowania 110ºC

Nie prasować

Źródło: M. Chyrosz, E. Zembowicz-Sułkowska: Materiałoznawstwo odzieżowe. WSiP S.A., Warszawa 1999, s. 293.

4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie stosuje się zabiegi do konserwacji materiałów i wyrobów odzieżowych?
2. Na czym polega proces prania wyrobów odzieżowych?
3. Od jakich czynników zależy efektywność prania?
4. Jak pierze się wyroby z poszczególnych rodzajów włókien?
5. Jak pierze się laminaty?
6. Co oznaczają poszczególne znaki graficzne określające warunki prania?
7. Co oznaczają poszczególne znaki graficzne określające warunki bielenia?
8. Co oznaczają poszczególne znaki graficzne określające warunki suszenia?
9. Na czym polega czyszczenie chemiczne wyrobów odzieżowych?
10. Co oznaczają poszczególne znaki graficzne określające warunki czyszczenia chemicznego

wyrobów odzieżowych?

11. Jakie są sposoby usuwania niektórych zaplamień?
12. Na czym polega prasowanie wyrobów odzieżowych?
13. Jak prasuje się wyroby z poszczególnych rodzajów włókien?
14. Jak prasuje się laminaty?
15. Co oznaczają poszczególne znaki graficzne określające warunki prasowania wyrobów

odzieżowych?

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Problem główny: Zaproponuj sposób konserwacji wyrobów odzieżowych (pranie,

czyszczenie, suszenie).

Problemy szczegółowe:

grupa A: Zaproponuj najwłaściwszy sposób konserwacji dla wyrobów z włókien roślinnych

i z włókien sztucznych celulozowych,
grupa B: Zaproponuj najwłaściwszy sposób konserwacji dla wyrobów wełnianych
i z jedwabiu naturalnego,
grupa C: Zaproponuj najwłaściwszy sposób konserwacji dla wyrobów z włókien
syntetycznych,

grupa D: Zaproponuj najwłaściwszy sposób konserwacji dla wyrobów z laminatów.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) analizować w swojej grupie materiały nauczania dotyczące problemu szczegółowego,
2) dyskutować w grupie na temat problemu szczegółowego,
3) dobrać najwłaściwszy sposób konserwacji,
4) zanotować wnioski z dyskusji,
5) przedstawić na forum klasy wnioski z dyskusji jako odpowiedź na problem szczegółowy,
6) dyskutować na forum klasy na temat wypowiedzi poszczególnych grup.

Wyposażenie stanowiska pracy:

− instrukcja do ćwiczenia z problemem głównym i problemem szczegółowym dla

poszczególnych grup,

− literatura zgodna z punktem 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Przeprasuj materiał odzieżowy z wełny, ze sztucznych włókien celulozowych, z włókien

syntetycznych i z laminatu zgodnie z zasadami prasowania dla tego typu materiałów.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) dobrać odpowiednią temperaturę żelazka i sposób prasowania indywidualnie do każdego

rodzaju materiału,

2) prasować materiał z wełny, ze sztucznych włókien celulozowych, z włókien syntetycznych

i z laminatu,

3) stosować zasady bhp.

Wyposażenie stanowiska pracy:

− żelazka,
− próbki materiałów z wełny, ze sztucznych włókien celulozowych, z włókien syntetycznych

i z laminatu,

− stanowiska do prasowania,
− zaparzaczki,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

− płótna ochronne,
− literatura zgodna z punktem 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 3

Na podstawie zamieszczonego poniżej zestawu znaków graficznych opisz sposób

konserwacji (prania, bielenia, suszenia, prasowania, czyszczenia chemicznego) wyrobu
odzieżowego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) opisać słownie znak graficzny określający sposób konserwacji.

Wyposażenie stanowiska pracy:

− literatura zgodna z punktem 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 4

Dobierz zestaw znaków graficznych odpowiednich do konserwacji (prania, bielenia,

suszenia, prasowania, czyszczenia chemicznego) spódnicy z wełny na podszewce z wiskozy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) dobrać właściwy sposób konserwacji dla tkaniny wełnianej,
2) dobrać właściwy sposób konserwacji dla tkaniny wiskozowej,
3) zaproponować najwłaściwszy sposób konserwacji dla badanego wyrobu,
4) narysować w formie graficznej znaki konserwacji badanego wyrobu.

Wyposażenie stanowiska pracy:

− literatura zgodna z punktem 6 poradnika dla ucznia.

4.4.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) scharakteryzować sposoby konserwacji wyrobów odzieżowych?

2) określić warunki prasowania materiałów i wyrobów odzieżowych?

3) dobrać zestaw znaków konserwacyjnych do określonego wyrobu

odzieżowego?

4) zastosować sposoby konserwacji wyrobów odzieżowych?

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.5. Magazynowanie,

przechowywanie i transportowanie

materiałów, dodatków krawieckich i wyrobów odzieżowych

4.5.1. Materiał nauczania

Magazynowanie i przechowywanie materiałów, dodatków krawieckich i wyrobów
odzieżowych

W magazynach fabryk odzieżowych materiały przeznaczone do produkcji muszą być

odpowiednio przechowywane. Należy chronić je przed zakurzeniem, przed działaniem promieni
słonecznych, niszczeniem przez mole i wilgoć.

Pomieszczenie magazynu powinno mieć dobrą wentylację, powietrze nie powinno być zbyt
wilgotne ani zbyt suche (wilgotność względna 65-70%), temperatura powinna wynosić
ok. 18

Tkaniny układa się w magazynach wg przeznaczenia. Sztuki (bele) tkanin układa się w stosy na
podkładach drewnianych, bądź na półkach i regałach, przestrzegając odległości od urządzeń
ogrzewczych i punktów oświetleniowych zgodnie z obowiązującymi instrukcjami
przeciwpożarowymi. W jednym stosie układa się sztuki należące do jednego artykułu. Należy
tak układać, aby przywieszki i nalepki były łatwo dostępne. W poszczególnych warstwach stosu
należy zachowywać 10 cm

przerwy pomiędzy sztukami tkanin i każdą kolejną warstwę układać

na krzyż, czyli ażurowo, dla łatwiejszego dostępu powierza.
Każda sztuka odzieży powinna być zapakowana w foliowy worek, zawieszona na ramiączko
i powieszona w magazynie na wieszak. Odzież w magazynie wiesza się według asortymentów
i rozmiarów. Warunki klimatyczne magazynowania odzieży powinny być zbliżone do warunków
magazynowania materiałów. Nie powinno być dostępu słońca.

Transportowanie materiałów, dodatków krawieckich i wyrobów odzieżowych

Na terenie zakładu odzieżowego odbywa się:
• Transport międzywydziałowy.
• Transport międzyoperacyjny.

Transport międzywydziałowy jest elementem wiążącym poszczególne wydziały produkcyjne
(krojownia, szwalnia, prasowalnia, wykończalnia) w jeden łańcuch technologiczny.
Mechanizacja transportu wpływa na usprawnienie produkcji.
Transport w zakładzie dotyczy:
- przyjęcia surowca do magazynu,
- dostarczenia materiału z magazynu do krojowni,
- dostarczenia materiału z krojowni do szwalni,
- przekazania odzieży do magazynu wyrobów gotowych,
- odbioru wyrobów gotowych.
Do transportu międzywydziałowego używa się wind towarowych, wózków akumulatorowych,
wózków ręcznych, stojaków transportowych, ześlizgów międzypoziomowych.
Budynek zakładu odzieżowego oraz organizacja produkcji odzieży rzutują na rodzaj
zastosowanego transportu. W budynkach o jednej kondygnacji stosuje się transport poziomy, zaś
przy wielu kondygnacjach transport pionowy.

Opracowano na podstawie: M. Chyrosz, E. Zembowicz-Sułkowska: Materiałoznawstwo odzieżowe. WSiP S.A.,

Warszawa 1999, s. 293

Opracowano na podstawie: B. Tymolewska: Maszynoznawstwo odzieżowe. SOP, Toruń 1996, s. 82 – 86.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

• Transport poziomy odbywa się najczęściej na poziomie parteru. Może być transportem
jednokierunkowym lub z obiegiem zamkniętym. W układzie jednokierunkowym magazyny
surowca i wyrobów gotowych znajdują się na przeciwnych końcach zakładu. W obiegu
zamkniętym oba magazyny usytuowane są obok siebie. Surowiec opuszcza magazyn i jako
wyrób gotowy wraca do tego samego magazynu.

Rys. 4. Transport poziomy jednokierunkowy.
Źródło: B. Tymolewska: Maszynoznawstwo odzieżowe. SOP, Toruń 1996, s. 82

Rys. 5. Transport poziomy z obiegiem zamkniętym.
Źródło: B. Tymolewska: Maszynoznawstwo odzieżowe. SOP, Toruń 1996, s. 83.

• Transport pionowy odbywa się między poziomami różnych pięter, gdzie stosuje się zasadę
opadania produkcji. Surowiec dostarcza się z magazynu na najwyższe piętro zakładu do
krojowni. Kolejne wydziały usytuowane są na poszczególnych piętrach. Wykroje z krojowni
transportowane są niżej do szwalni, następnie do prasowalni i wykończalni. Zakończenie
produkcji następuje na parterze zakładu.

Rys. 6. Transport pionowy.
Źródło: B. Tymolewska: Maszynoznawstwo odzieżowe. SOP, Toruń 1996, s. 82.

Transport międzyoperacyjny zapewnia sprawne przekazywanie elementów odzieży do
kolejnych stanowisk roboczych. Transport w szwalni zależy od systemu organizacji produkcji
oraz wytwarzania asortymentu odzieży.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przy wytwarzaniu odzieży, do transportu między poszczególnymi operacjami

technologicznymi stosuje się:
– urządzenia do transportu ręcznego,
– urządzenia do transportu mechanicznego,
– urządzenia do transportu pneumatycznego
– urządzenia do transportu automatycznego.
• Urządzenia do transportu ręcznego międzyoperacyjnego zapewniają właściwe chwycenie
i ułożenie elementu odzieży w czasie pracy, np. obrotowa płyta stołu. Do przekazania elementu
wyrobu po wykonanej operacji służą pochylnie, rzutniki, ześlizgi.
• Urządzenia transportu mechanicznego – służą do przemieszczania wykrojów,
półproduktów i wyrobów gotowych. Zapewniają ciągłość i rytmiczność produkcji, dzięki
zastosowaniu przenośnika taśmowego oraz transportu podwieszanego. Wykroje i wykonane
elementy powiązane w paczki przesuwane są po taśmie transportera do kolejnych stanowisk.
W grupie łączącej półprodukty w wyrób gotowy stosuje się transport podwieszony.

Rys. 7. Urządzenia transportu mechanicznego.
Źródło: B. Tymolewska: Maszynoznawstwo odzieżowe. SOP, Toruń 1996, s. 84.

• Urządzenia transportu pneumatycznego służą do odbioru elementów, jak: kieszenie, patki,
listewki. Uszyte elementy odzieży kierowane są do pojemników za pomocą przepływu
sprężonego powietrza.
• Urządzenia transportu automatycznego sterowane są elektronicznie lub za pomocą
komputera. Zapewniają dostarczanie i odbiór elementów indywidualnie do każdego stanowiska
pracy.
Transportowany z zakładu odzieżowego wyrób odpowiednio zapakowany i zabezpieczony (np.
folia, kartony) przenoszony jest do samochodów ciężarowych lub półciężarowych. Niektóre
asortymenty odzieży przewożone są w stanie podwieszonym (np. żakiety, płaszcze, spódnice).
Spodnie dżinsowe są składane i pakowane w worki foliowe i kartony według wzoru i rozmiaru.
Koszule męskie są składane, pakowane w folię i kartony według wzoru i rozmiaru.

4.5.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie warunki klimatyczne powinny spełniać pomieszczenia przeznaczone na magazyn

materiałów i wyrobów odzieżowych?

2. Jak przechowuje się surowce do produkcji odzieży?
3. Jak przechowuje się gotową odzież?
4. Jakie są rodzaje transportu na terenie zakładu odzieżowego?
5. Jakie są zasady transportu materiałów, elementów odzieży i wyrobów gotowych?

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.5.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Obejrzyj film dydaktyczny na temat magazynowania i transportowania materiałów,

dodatków krawieckich i wyrobów gotowych lub pójdź na wycieczkę do zakładu odzieżowego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) obserwować zasady magazynowania materiałów, dodatków krawieckich i wyrobów

gotowych,

2) obserwować zasady transportowania materiałów, dodatków krawieckich i wyrobów

gotowych,

3) sporządzić notatki z zakresu zasad magazynowania i transportowania materiałów, dodatków

krawieckich i wyrobów gotowych.

Wyposażenie stanowiska pracy:

− literatura zgodna z punktem 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Zaproponuj sposób magazynowania spodni dżinsowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) wysłuchać opisu przypadku przedstawionego przez nauczyciela,
2) zadawać pytania nauczycielowi na temat przedstawionego przypadku,
3) selekcjonować informacje na ważne i drugoplanowe,
4) proponować rozwiązanie problemu,
5) dyskutować na temat problemu na forum klasy,
6) zaproponować odpowiedni sposób magazynowania spodni dżinsowych.

Opis przypadku (przypadek autentyczny):

Zakład odzieżowy zareklamował u rzeczoznawcy partię spodni dżinsowych, uszytych przez

niego. Spodnie przechowywane były w magazynie zakładu i w sklepach firmowych.
Spodnie składane były wzdłuż nogawek, a następnie 3 – krotnie złożone i umieszczone
w foliowych workach. Na zgięciach nogawek, w miejscu gdzie nogawki nie dotykają do drugiej
pary spodni, pojawiły się jaśniejsze (kremowożółte) przebarwienia (odbarwienie materiału).

Struktura zajęć prowadzona metodą przypadków:
Faza 0 - Przygotowanie opisu przypadków (nauczyciel)

- Wyjaśnienie celu i tematu zajęć

- Wyjaśnienie istoty metody przypadków (zdarzeń)

Faza 1 - Prezentacja opisu zdarzenia

- Wstępna analiza zdarzenia

- Uzupełnienie informacji (pytania, odpowiedzi)

Faza 2 - Analiza opisu zdarzenia

- Selekcja informacji na ważne i drugoplanowe

Faza 3 - Propozycja rozwiązań

- Wybór rozwiązania optymalnego i jego uzasadnienie

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Faza 4 - Ocena trafności stawianych pytań

- Ocena prawidłowości wnioskowania

- Podkreślenie momentów mających najwyższą wartość dydaktyczną

Wyposażenie stanowiska pracy:

− instrukcja opisu przypadku,
− literatura zgodna z punktem 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 3

Problem główny: Zaproponuj sposób transportowania odzieży z magazynu do klienta.

Problemy szczegółowe:
grupa A: Zaproponuj sposób transportowania koszul męskich z magazynu do klienta,
grupa B: Zaproponuj sposób transportowania sukienek z magazynu do klienta,
grupa C: Zaproponuj sposób transportowania bluzek z magazynu do klienta.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) analizować w swojej grupie materiały nauczania dotyczące problemu szczegółowego,
2) dyskutować w grupie na temat problemu szczegółowego,
3) dobrać odpowiedni sposób transportowania danej odzieży z magazynu do klienta,
4) zanotować wnioski z dyskusji,
5) dyskutować na forum klasy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

− instrukcja opisu problemu głównego i problemu szczegółowego dla poszczególnych grup,
− literatura zgodna z punktem 6 poradnika dla ucznia.

4.5.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) określić zasady magazynowania i przechowywania materiałów,

dodatków krawieckich i wyrobów odzieżowych?

2) określić zasady transportowania materiałów, dodatków krawieckich

i wyrobów odzieżowych?

3) zaproponować warunki magazynowania i przechowywania materiałów,

dodatków krawieckich i wyrobów odzieżowych?

4) zaproponować sposoby transportowania materiałów, dodatków

krawieckich i wyrobów odzieżowych?

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 15 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi. Tylko

jedna jest prawdziwa.

5. Odpowiedzi udzielaj tylko na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej

rubryce znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, gdyż tylko wówczas będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielanie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 30 min.

Powodzenia!

Zestaw zadań testowych

1. Jedną z nazw handlowych tkanin bawełnianych i bawełnopodobnych jest:

a) samodział,
b) kreton,
c) kaszmir,
d) angora.

2. Jedną z nazw handlowych tkanin wełnianych i wełnopodobnych jest:

a) drelich,
b) teksas,
c) flausz,
d) kryształek.

3. Jedną z nazw handlowych tkanin jedwabnych i jedwabnopodobnych jest:

a) etamina,
b) samodział,
c) chiffon,
d) alpaka.

4. Materiałem termoizolacyjnym jest:

a) tkanina,
b) laminat,
c) podszewka,
d) filc.

5. Pranie wyrobów wełnianych należy przeprowadzać w temperaturze do:

a) 50

b) 60

c) 90

d) 100

6. Symbol graficzny oznacza:

a) nie czyścić chemicznie,
b) czyścić we wszystkich powszechnie stosowanych rozpuszczalnikach,
c) czyścić tylko przy użyciu benzyny lub trójfluorotrójchloroetanu,
d) czyścić tylko w czterochloroetylenie, benzynie, lub trójfluorotrójchloroetanie.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. Symbol graficzny

oznacza:

a) maksymalna temperatura prania 30

C. Prać wyłącznie mechanicznie,

b) maksymalna temperatura prania 30

C. Prać wyłącznie ręcznie przez pocieranie gąbką obu

stron wyrobu. Nie wykręcać, nie wyżymać,

c) maksymalna temperatura prania 30

C. Proces ochronny.

d) maksymalna temperatura prania 30

C. Czyścić chemicznie bez użycia wody.

8. Prasowanie wyrobów wełnianych należy przeprowadzać:

a) bez zaparzaczki, przy temperaturze żelazka do 160

b) przez mokrą zaparzaczkę, przy temperaturze żelazka do 160

c) przez mokrą zaparzaczkę, przy temperaturze żelazka do 190

d) bez zaparzaczki przy temperaturze żelazka do 190

9. Pomieszczenie przeznaczone na magazyn materiałów, dodatków krawieckich i wyrobów

odzieżowych powinno:
a) być nasłonecznione,
b) być wilgotne,
c) mieć temperaturę 18

d) być stale ogrzewane.

10 Polary stosowane są do szycia:

a) bielizny stołowej,
b) kostiumów kąpielowych,
c) odzieży sportowej,
d) odzieży wizytowej.

11. Nici z jedwabiu naturalnego rozwijanego najbardziej nadają się do:

a) szycia maszynowego,
b) szycia ręcznego,
c) maszynowego przyszywania guzików,
d) maszynowego dziergania dziurek.

12. Odpowiednim typem handlowym tkaniny na suknię letnią jest:

a) stylon,
b) loden,
c) batyst,
d) boston.

13. Odpowiednim typem handlowym tkaniny na koszulę męską jest:

a) szetland,
b) velours chiffon,
c) perkal,
d) tafta.

14. Najodpowiedniejszym rodzajem materiału termoizolacyjnego do płaszcza jesiennego

z flauszu wełnianego jest:

a) futro naturalne,

laminat,

polar,

włóknina.

15. Guziki szklane najbardziej nadają się do zapinania:

a) bluzek damskich,
b) spodni męskich,
c) kurtek skórzanych,
d) bielizny pościelowej.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ................................................................................................

Dobieranie materiałów odzieżowych i dodatków krawieckich do asortymentu
odzieży

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr zadania

Odpowiedź Punkty

a b c d

10.

a b c d

11.

a b c d

12.

a b c d

13.

a b c d

14.

a b c d

15.

a b c d

Razem:

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. LITERATURA

1. Balasiński T., Dziamara H., Malinowski L.: Pracownia włókiennicza. WSiP, Warszawa.
2. Chyrosz M., Zembowicz-Sułkowska E.: Materiałoznawstwo odzieżowe. WSiP SA,

Warszawa 1999.

3. Dziamara H.: Dziewiarstwo maszynowo-ręczne. Technologia dla ZSZ. WSiP, Warszawa

1989.

4. Filipiak I., Kowalczyk K.: Konfekcjonowanie dzianin. Podręcznik dla ZSZ. WSiP, Warszawa

1993.

5. Idryjan – Pajor J.: Materiałoznawstwo odzieżowe. Zeszyty ćwiczeń nr 1, 2, 3. SOP, Toruń

2000.

6. Jackowski T., Szosland J., Korliński W.: Podstawy mechanicznej technologii tekstyliów.

WNT, Warszawa 1987.

7. Persz T.: Materiałoznawstwo dla techników przemysłu skórzanego. WSiP, Warszawa

1997.

8. Praca zbiorowa: Encyklopedia techniki - Przemysł Lekki. WNT, Warszawa 1986.
9. Praca zbiorowa: Krawiectwo. Materiałoznawstwo. WSiP S.A., Warszawa 1999.
10. Praca zbiorowa: Materiałoznawstwo włókiennicze dla technikum. WSiP, Warszawa 1992.
11. Praca zbiorowa: Poradnik inżyniera - włókiennictwo. WNT, Warszawa 1978.
12. Szosland J.: Podstawy budowy i technologii tkanin. WNT, Warszawa 1988.
13. Święch T., Święch Fr.: Materiałoznawstwo odzieżowe. WSiP, Warszawa1994.
14. Turek K.: Pracownia materiałoznawstwa odzieżowego. WSiP, Warszawa 1982.
15. Turek K.: Technologia. Kierunek włókienniczy. WSiP, Warszawa 1982.
16. Urbańczyk G.W.: Nauka o włóknie. WSiP, Warszawa 1985.
17. Włodarski G.: Włókna chemiczne. Poradnik inżyniera i technika. WNT, Warszawa 1977.
18. Żyliński T.: Metrologia włókiennicza, Tom I-IV. WNT, Warszawa 1977.
19. Polskie Normy:

PN-75/P-04810 Metody badań wyrobów włókienniczych. Nici do szycia. Wyznaczanie
szwalności konfekcyjnej.
PN-EN 1773 Tekstylia. Płaskie wyroby włókiennicze. Wyznaczanie szerokości i długości.
PN-83/P-84501 Wyroby konfekcyjne. Szwy. Klasyfikacja i oznaczenia.

20. Czasopisma specjalistyczne:

Przegląd Włókienniczy, miesięcznik, Wyd. NOT.
Technik Włókienniczy, miesięcznik, Wyd. NOT.
Odzież, miesięcznik, Wyd. NOT .

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
09 Dobieranie materialow odziez Nieznany (2)
Dobieranie materialow odziezowy Nieznany
10 Dobieranie materialow, narze Nieznany (2)
09 Dobieranie materialow odziez Nieznany (2)
07 Dobieranie materialow, narze Nieznany
01 Dobieranie materialow, narze Nieznany (2)
06 Dobieranie materialow wykonc Nieznany (2)
11 Dobieranie materialow, narze Nieznany
Dobieranie materialow, narzedzi Nieznany
10 Dobieranie materiałów, narzędzi i sprzętu
Dobieranie materiałów odzieżowych, dodatków krawieckich i galanteryjnych Jadwiga Idryjan Pajor i Da
10 Dobieranie materiałów, narzędzi i sprzętu 2
714[01] Z1 01 Dobieranie materi Nieznany (2)
MC W Wyklad 10 Materialy Ogniot Nieznany
AUTOPREZENTACJA materialy szkol Nieznany

więcej podobnych podstron