Świetlówka LF (lampa fluorescencyjna, lampa luminescencyjna, lampa
jarzeniowa, jarzeniówka) - opis, zasada działania, układ zapłonowy ...

Świetlówka czyli lampa fluorescencyjna (LF) jest wyładowczą, niskoprężną
(wewnątrz panuje ciśnienie ok. 400 Pa) lampą rtęciową. Zbudowana jest w postaci
szklanej rurki, prostej lub zgiętej, zakończonej trzonkami. W obu jej końcach
wbudowane są elektrody, wykonane najczęściej z wolframowych skrętek,
powleczonych substancją emitującą po ogrzaniu elektrony. Wnętrze rurki jest
powleczone cienką warstwą luminoforu, którego skład chemiczny decyduje o barwie
światła emitowanego przez świetlówkę. Podczas produkcji świetlówki do jej wnętrza
zostaje wprowadzona kropla rtęci, a po wypompowaniu powietrza jest wypełniana
argonem. Rysunek z budową świetlówki jest przedstawiony poniżej.

Do zaświecenia świetlówki nie wystarczy ją podłączyć bezpośrednio do sieci 230 V,
tak jak to jest ze zwykłymi żarówkami. Do zapłonu świetlówki niezbędne są dwa
urządzenia: dławik (statecznik) i zapłonnik (nazwa starter jest niewłaściwa). Dławik
służy do wytworzenia fali przepięciowej w czasie zapłonu oraz ograniczenia prądu
świetlówki podczas jej świecenia. Zapłonnik jest odpowiedzialny za podgrzanie
katody i zaświecenie świetlówki w odpowiednim momencie.

Click here to buy

A

B

B

Y

Y

PD

F Transfo

rm

er

2

.0

w

w

w .A

B B Y Y.

c o

m

Click here to buy

A

B

B

Y

Y

PD

F Transfo

rm

er

2

.0

w

w

w .A

B B Y Y.

c o

m

Na rysunku przedstawiona jest budowa

najczęściej stosowanego zapłonnika lampowego, ale można także spotkać
zapłonniki elektroniczne. Zasadniczą częścią zapłonnika lampowego jest mała
neonówka tląca o jednej elektrodzie sztywnej i drugiej bimetalowej, odginającej się
pod wpływem ciepła i zwierające z elektrodą sztywną.

W początkowej fazie, gdy układ świetlówki jest wyłączony styki zapłonnika są
rozwarte. Po włączeniu zasilania wystąpi na elektrodach lampki zapłonnika całkowite
napięcie sieci, co spowoduje jej świecenie. Świecenie neonówki powstaje wskutek
wyładowań elektrycznych, których efektem ubocznym jest nagrzewanie się elektrod
lampki. Elektroda bimetalowa zapłonnika wraz z nagrzewaniem rozgina się i zwiera z
elektrodą stałą.

W momencie zwarcia elektrod zapłonnika w obwodzie

sieć-dławik-elektroda

wolframowa-zwarta lampka zapłonnika-druga elektroda-sieć popłynie prąd o wartości
ok. 1,5 razy większej od prąd roboczego. Pod wpływem przepływu prądu
rozgrzewają się elektrody świetlówki, które zaczynają emitować elektrony. W okolicy
elektrod można zaobserwować lekkie świecenie. W tym czasie zwarte elektrody
lampki zapłonnika stopniowo stygną i po krótkiej chwili elektroda bimetalowa powraca

Click here to buy

A

B

B

Y

Y

PD

F Transfo

rm

er

2

.0

w

w

w .A

B B Y Y.

c o

m

Click here to buy

A

B

B

Y

Y

PD

F Transfo

rm

er

2

.0

w

w

w .A

B B Y Y.

c o

m

do swojego poprzedniego kształtu co powoduje rozłączenie styków i nagłe
przerwanie obwodu. Nagły spadek wartości prądu spowoduje, że na dławiku
powstanie znaczna siła elektromotoryczna e = -L(di/dt).

Wywołana tym zjawiskiem fala przepięciowa (ok. 700 V) powoduje przeskok łuki
pomiędzy elektrodami świetlówki i jej zaświecenie. Zjawisko to powtarza się aż do
trwałego zaświecenia świetlówki. W stanie trwałego zaświecenie prąd przepływa w
obwodzie

sieć-dławik-świetlówka (od jednej do drugiej elektrody)-sieć. Gdy

świetlówka zacznie już świecić dławik obniża napięcie świetlówki, zwykle do 110-120
V i na takim napięciu świetlówka działa do wyłączenia. Czas zapłonu wynosi od 1 do
kilku sekund. Lampka zapłonnika jest tak skonstruowana, że napięcie, jakie wystąpi
na niej, po zapłonie, nie powoduje jej ponownego zaświecenia. Emitowane przez
podgrzaną katodę elektrony przemieszczając się, w argonie, wewnątrz świetlówki
napotykają na swej drodze atomy rtęci i zderzając się z nimi wytrącają z orbity
atomów wolne elektrony. Pobudzone atomy rtęci są źródłem silnego promieniowania
o długości ok. 250 nanometrów, czyli ultrafioletowego. Promienie te padając na
luminofor, są zmieniane na promienie o długości fali od 400 do 700 nm, czyli światło
widzialne. Luminofor pełni więc, jakby funkcję transformatora długości fal.

Click here to buy

A

B

B

Y

Y

PD

F Transfo

rm

er

2

.0

w

w

w .A

B B Y Y.

c o

m

Click here to buy

A

B

B

Y

Y

PD

F Transfo

rm

er

2

.0

w

w

w .A

B B Y Y.

c o

m