Źródła prawa podatkowego

Konstytucja RP,

ordynacja podatkowa (reguluje  zobowiązania podatkowe,  kontrole podatkową, tajemnice 
skarbowe, itp.)

materialne prawo podatkowe, np.  ustawa o podatku dochodowym  od osób fizycznych, ustawa o 
podatku dochodowym od osób  prawnych.

Źródła prawa podatkowego

Zasada ustawowej autoryzacji  podatku jest bardzo stara. Można się  tu odwołać do art. 14 

Deklaracji  Praw człowieka i Obywatela z 1789  r. czy nawet do powołania Stanów  generalnych w 

1314 r. Istotą tej  zasady jest również to, iż nałożenie  podatku w formie ustawy wymaga  jej 

ogłoszenia, a co się z tym wiąże  podania tychże regulacji do  wiadomości całemu społeczeństwu. 

Źródła prawa podatkowego

W wyroku Naczelnego Sądu  Administracyjnego z dnia 20 grudnia  1995 r. stwierdza się iż  :

„W orzecznictwie Naczelnego Sądu  Administracyjnego ustalony został  pogląd, iż nikt nie może 

zasłaniać się nieznajomością prawa ogłoszonego we właściwym organie promulgacyjnym”  

Co to jest system podatkowy ?

jest to uporządkowany zbiór podatków występujących w określonym czasie i miejscu .

Na polski system podatkowy  składa się jedenaście tytułów  podatkowych, objętych  materialnym 
szczególnym  prawem podatkowym 

Co to jest system podatkowy ?

To ogół prawnych i organizacyjnych form opodatkowania, którego składowymi są poszczególne 

podatki o zróżnicowanej konstrukcji

System podatkowy spełnia następujące cele :

zapewnia środki finansowe na  pokrycie wydatków publicznych 

umożliwia makroekonomiczne  kształtowanie popytu 

umożliwia realizację celów  społecznych 

Co to jest system podatkowy ?

Niektórzy ekonomiści  zauważają, iż pojęciem „system podatkowy” trzeba objąć – oprócz 
podatków- również parapodatki, związane głównie z systemem ubezpieczeń ekonomicznych

Jak tworzone są systemy podatkowe

Systemy podatkowe tworzone są pod wpływem założeń politycznoustrojowych danego państwa 

oraz panujących w nim poglądów  

Podatek jedyny

Nie istnieje podatek jedyny.

Podatek jedyny- podatek  niegodziwy

Żadna z koncepcji podatku  jedynego nie została wprowadzona

Musi więc istnieć określony zbiór  podatków

Jaki powinien być system podatkowy ?

Niesprzeczny,

Logiczny,

1/37

Zupełny

Zbudowany wg. zasad podatkowych

Zbudowany wg. zasad prawidłowej legislacji

Jaki powinien być system podatkowy ?

Jean Rivoli napisał w książce "Vive  l'impot" (Niech żyje podatek), że "od kiedy istnieją systemy 

podatkowe, podatnicy domagają się ich reformowania. Reforma podatkowa jest swego rodzaju 

mitem. Podobnie jak alchemicy poszukują kamienia filozoficznego tak partie polityczne, grupy 

nacisku, samotni badacze i osoby nawiedzone są od wieków w pogoni za idealnym systemem 

podatkowym ”

Czynniki kształtujące system podatkowy  

czynniki zewnętrzne (globalne)

występująca koniunktura gospodarcza na świecie

rola danego państwa w gospodarce światowej

Czynniki kształtujące system podatkowy  

czynniki wewnętrzne

warunki społeczno-gospodarcze

stopień rozwoju gospodarczego

typ ustroju politycznego

rola i zakres władzy państwowej

Podział systemów podatkowych

Historyczne systemy podatkowe

Racjonalne systemy podatkowe

Realne systemy podatkowe

Dobry system podatkowy to taki, w którym podatki są :

Proste, a zatem łatwe do obliczenia  i ściągnięcia 

Pewne – urzędnik podatkowy nie  może decydować o ich wielkości 

Niezbyt wysokie – by nie skłaniać  do uchylania się od nich 

Neutralne – a więc nie  zniekształcające zjawisk  zachodzących na rynku. 

Różne rodzaje podatków

Bykowe,

Podymne,

Za czasów Piotra Wielkiego podatek nałożono na noszących brody i wąsy,

Podatek od zużytej energii elektrycznej,

W 1797 w Wielkiej Brytanii W.Pitt wymyślił podatek od zegarów wahadłowych,

We Francji podczas rewolucji jeden z deputowanych zaproponował podatek od rozumu

2/37

Różne rodzaje podatków

Wespazjan opodatkował szalety i  powstało powiedzenie „pieniądz  nie śmierdzi”

Ludwik IX Święty ustanowił  podatek od przywozu do Paryża  małp. W przypadku kramarzy 
posiadających małpy wystarczył  grymas lub podskok małpy aby  uznano zapłatę podatku w 
naturze.

Różne rodzaje podatków

W Egipcie istniał podatek od oliwy używanej do smażenia

W starożytnym Egipcie poborem podatków zajmowali się pisarze królewscy (skrybowie).  

Z Biblii wiadomo, że podatki na kupców nakładał też król Samolon, finansując w ten sposób 
budowę słynnej świątyni w Jerozolimie 

Podział podatków

Podatki nadzwyczajne – są to podatki wprowadzane jednorazowo lub na bardzo krótki okres.

Podatki zwyczajne – stanowią dochód państwa o charakterze stałym

Podział podatków

Podatki bezpośrednie, czyli: 
podatek dochodowy od osób fizycznych,
podatek dochodowy od osób prawnych,
podatek od spadków i darowizn,
podatek od czynności cywilnoprawnych,
podatek rolny,
podatek leśny,
podatek od nieruchomości, 
podatek od środków transportowych, 

Podział podatków

Podatki pośrednie: 

podatek od towarów i usług,

podatek akcyzowy i podatek od gier.

KLASYFIKACJA 

 

 PODATKÓW

 

 

Kryterium podmiotu :

Osoby fizyczne.

Osoby prawne

Jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej

KLASYFIKACJA 

 

 PODATKÓW

 

 

Kryterium przedmiotowe :

3/37

Przychodowe 

Dochodowe

Majątkowe 

Konsumpcyjne 

KONSTRUKCJA PODATKU

ELEMENTY STAŁE :

podmiot

przedmiot

podstawa

stawka

Elementy stałe

Przedmiot opodatkowania  - to zdarzenie, stan faktyczny, stan prawny, które powodują powstanie 

obowiązku podatkowego 

Podmiot opodatkowania: 

a) czynny - to ten, kto czyni podatek, czyli w myśl obowiązujących przepisów ma prawo nakładać 

podatek 

b) bierny dzielimy na 3 kategorie
Płatnik
Podatnik
Inkasent 

Elementy stałe

PODSTAWA  OPODATKOWANIA  To przedmiot wyrażony ilościowo lub wartościowo 

STAWKA   PODATKOWA

 

 .   

Wyraża stosunek podstawy opodatkowania do kwoty, którą należy uiścić.

Rodzaje stawek:
Stała 
Zmienna (progresywna, regresywna, degresywna)

Formy stawek : procentowa, kwotowa

Stawka stała – proporcjonalna, liniowa 

Przyrost podstawy opodatkowania nie wpływa na wysokość stawki. Jest ona najbardziej 
sprawiedliwa i łatwa do poboru. Może być w formie % lub kwotowej np. PDOF – propozycja pod. 
liniowego

Krzywa Laffera 

Stawki w wybranych krajach UE
Stawki w wybranych krajach UE

4/37

Podwójne opodatkowanie

KONSTRUKCJA PODATKU

ELEMENTY ZMIENNE :

Zwolnienia

Ulgi

Zwyżki

Terminy płatności

Forma zapłaty

Elementy zmienne

Zwolnienia  mogą mieć charakter  podmiotowy i przedmiotowy.  Podmiotowy tylko w oparciu o 

ustawę. Zwolnienia przedmiotowe  to np. pojazdy zabytkowe, zwrot  kosztów podróży, stypendia 

socjalne, zapomogi.

Ulgi  mają charakter podmiotowy,  przedmiotowy mogą dotyczyć  obniżenia podstawy 

opodatkowania albo kwoty  podatku 

Elementy zmienne

Terminy : 
- na zasadach ogólnych tj. do 14 dni od dnia w którym zdarzenie miało miejsce.
terminy wyznaczone w drodze ustawowej.
Forma zapłaty.
Podatek jest świadczeniem pieniężnym. Art.61. ordynacji podatkowej stanowi o tym , że 

przedsiębiorca ma dokonać zapłaty za pomocą rachunku bankowego 
Zwyżki – naczelnik Urzędu Skarbowego z urzędu lub na wniosek podatnika może obniżyć lub 

podwyższyć opłatę podatkową 

Zasady podatkowe

Zasady podatkowe są postulatami nauki, określającymi warunki, jakim powinien odpowiadać 
poprawnie zbudowany system podatkowy i poszczególne podatki.

Charakteryzują się historyczną zmiennością.

Zasady Podatkowe

Zasady podatkowe

Podstawowymi zasadami, które pomimo upływu lat nie straciły nic ze swej aktualności były zasady 

wyrażone przez Adama Smitha :

Równości obciążenia podatkami

Pewności podatku dla opodatkowanego

Dogodności podatku

Taniości podatku 

„Każdy jest zobowiązany do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków 

określonych w ustawie.” art. 84 Konstytucji RP

zasada powszechności opodatkowania – opodatkowanie dotyczy ogółu obywateli oraz 

5/37

podmiotów, które przez obywateli zostają utworzone, bez względu na osobowość prawną;

zasada równości opodatkowania każdy płaci podatek 

zasada ustawowej regulacji obciążeń podatkowych – nie wolno wprowadzać obciążeń 

podatkowych w innym trybie niż ustawowy 

Katalog zasad podatkowych został sformułowany również przez Jana Baptysty Saya, który 

twierdził że najlepsze podatki (a raczej najmniej złe) są następujące :

Najbardziej umiarkowane pod względem ilości.

Które pociągają za sobą najmniej ciężarów i nie przytłaczają podatnika bez żadnej korzyści dla 
skarbu.

Których ciężar jest sprawiedliwie rozłożony.

Które najmniej szkodzą produkcji.

Które raczej sprzyjają, niż sprzeciwiają się zasadom moralności, to znaczy obyczajom pożytecznym 
dla społeczeństwa.

Formy ucieczki przed podatkami  

unikanie podatku -polega na świadomym powstrzymywaniu się przed dokonywaniem czynności 
wywołujących powstanie stosunku podatkowego lub na wyszukiwaniu luk w przepisach 
podatkowych po to, by w ogóle uniknąć podatku bądź zmniejszyć jego ciężary 
unikaniu nałożenia podatku 
unikaniu uiszczenia podatku 

Formy ucieczki przed podatkami  

oszustwa podatkowe – są łamaniem prawa i podlegają karze 

zatajenie materialne (ukrywanie przedmiotów podlegających opodatkowaniu),

zatajenie rachunkowe (niezgodne ze stanem faktycznych prowadzenie rachunkowości),

fałszywe kwalifikowanie (ukrywanie rzeczywistej sytuacji prawnej podatnika przez fikcyjną 
sytuację prawną (firmanctwo)

Przyczyny nielegalnego unikania opodatkowania  

moralne,

ekonomiczne,

techniczno-skarbowe

Przyczyny zmian przepisów podatkowych 

wadliwa dotychczasowa regulacja

Luki prawne 

pojawianie się nowych zjawisk  wcześniej nie podlegających  opodatkowaniu 

uchwały i wyroki Trybunału  Konstytucyjnego 

Funkcje podatków

funkcja alokacyjna ,

funkcja stabilizacyjna,  

funkcja redystrybucyjna ,

funkcja stymulacyjna (bodźcowa) ,

6/37

funkcja informacyjna  

Funkcja  alokacyjna 

Poprzez odpowiednie konstrukcje  podatkowe państwo może wpływać  na kierunki alokacji 
czynników  produkcji, a tym samym na strukturę  wytwarzanego produktu narodowego 

Funkcja  stabilizacyjna 

Przez funkcję stabilizacyjną należy  rozumieć kształtowanie przy pomocy  narzędzia jakim jest 
podatek  globalnego popytu. Funkcja ta jest  szczególnie widoczna w podatkach  dochodowych, 
poprzez które  państwo może oddziaływać na  konsumentów określając ich  zdolność nabywczą 

Funkcja  redystrybucyjna 

Sprowadza się do wykorzystania  podatków jako narzędzi świadomego  oddziaływania na strukturę 
dochodów społeczeństwa,  korygowania podziału ustalonego w  wyniku działania mechanizmu 
rynkowego 

Funkcja  stymulacyjna 

Polega na oddziaływaniu państwa na  poszczególne podmioty płacące  podatki poprzez mechanizm 
określonych bodźców, stymulujący  zachowania podatników.

W obecnym systemie gospodarczym  funkcja ta jest nadmiernie rozwinięta  kosztem typowej 
funkcji podatku  jaką jest jego  funkcja fiskalna 

Funkcja  informacyjna 

Nie zawsze w literaturze  wyodrębniona. Służy do  konstruowania danego podatku lub  jego 
modyfikacji. Dostarcza  informacji o prawidłowościach lub  nieprawidłowościach w przebiegu 
procesów gospodarczych 

Definicje (ustawowe)

Podatkiem jest publicznoprawne, nieodpłatne, przymusowe oraz bezzwrotne świadczenie 
pieniężne na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu lub gminy, wynikające z ustawy 
podatkowej 

Podatnikiem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nie mająca 
osobowości prawnej, podlegająca na mocy ustaw podatkowych obowiązkowi podatkowemu 

Podatek to świadczenie:

Bezzwrotne

Przymusowe

Pieniężne 

Nieodpłatne

Wynikające z ustawy

Na rzecz Skarbu Państwa,  województwa, powiatu lub gminy

Podatek to świadczenie:

bezzwrotne - podatek raz wpłacony w należnej wysokości nie podlega zwrotowi na rzecz 

podatnika

przymusowe -  pobór jest zabezpieczony przymusem państwa 

7/37

Pieniężne – wyraża się w pieniądzu

wynikające z ustawy podatkowej - oznacza to, że podatki mogą być nakładane na abstrakcyjnie 

określonych adresatów w drodze aktów normatywnych uchwalanych przez parlament 

Podatek to świadczenie:

nieodpłatne  – oznacza to, iż ze  świadczeniem podatkowym nie  wiąże się bezpośrednio żadne 
wzajemne świadczenie państwa na  rzecz podatnika; podatki nie są  zatem pobierane według zasady 
ekwiwalentności świadczeń, lecz  według powszechnie uznawanej  zasady zdolności podatkowej, tj. 
zdolności podatnika do ponoszenia  ciężarów na rzecz państwa 

Definicje

Płatnikiem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nie mająca osobowości 

prawnej, obowiązana na podstawie przepisów prawa podatkowego do obliczenia i pobrania od 

podatnika podatku i wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu. 

Inkasentem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości 

prawnej, obowiązana do pobrania od podatnika podatku i wpłacenia go we właściwym terminie 

organowi podatkowemu

 ZOBOWIĄZANIA PODATKOWE I OBOWIĄZEK PODATKOWY 

Obowiązkiem podatkowym jest wynikająca z ustaw podatkowych nieskonkretyzowana powinność 

przymusowego świadczenia pieniężnego w związku z zaistnieniem zdarzenia określonego w tych 

ustawach.

Zobowiązaniem podatkowym jest wynikające z obowiązku podatkowego zobowiązanie podatnika 

do zapłacenia na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu albo gminy podatku w wysokości, 

w terminie oraz w miejscu określonych w przepisach prawa podatkowego

Powstawanie zobowiązania podatkowego

Zobowiązanie podatkowe powstaje z dniem:

1)  zaistnienia zdarzenia, z  którym ustawa podatkowa wiąże  powstanie takiego 
zobowiązania;

2)  doręczenia decyzji organu  podatkowego, ustalającej wysokość  tego zobowiązania.

Powstawanie zobowiązania podatkowego

Są podatki, w których podatnik musi złożyć zeznanie, deklarację,oraz podatki, w których bez 
zeznania i bez wezwania trzeba zapłacić podatek 

Konstytutywny-ustalający charakter decyzji podatkowej rodzi zobowiązanie podatkowe. Tak 
długo jak nie zostanie doręczona decyzja, to mimo, że zdarzenie miało miejsce to zobowiązanie 
podatkowe nie powstaje. Organy podatkowe mogą też wydać decyzję deklaratoryjną- 
określającą, która przypomina podatnikowi o zapłacie podatku.

SPOSOBY WYGASANIA ZOBOWIĄZAŃ PODATKOWYCH 

Efektywne 

Zapłata 

Kompensata albo potrącenie 

Przeniesienie własności rzeczy  lub praw majątkowych na rzecz  SP lub JST w zamian za 

zaległości podatkowe 

8/37

Nieefektywne 

Zaniechanie poboru

Umorzenie zaległości podatkowej

Przedawnienie 

Opodatkowanie w krajach UE

Podatki bezpośrednie

Podatek dochodowy od osób fizycznych 

Podatek dochodowy  od osób prawnych

podatek od spadków i darowizn,

podatek od czynności cywilnoprawnych,

podatek rolny,

podatek leśny, 

podatek od nieruchomości, 

podatek od środków transportowych,  

Podatki pośrednie

podatek od towarów i usług, 

podatek akcyzowy,

podatek od gier.

Ordynacja Podatkowa

Idea stworzenia Ordynacji podatkowej. nie jest w Polsce nowa. Pierwszym aktem prawnym 

regulującym te kwestie była ustawa z dnia 15 marca 1934 r. - Ordynacja Podatkowa (Dz. U. z 1936 

r. Nr 14, poz. 134). Liczyła ona 212 artykułów i obejmowała pięć części.
Po zakończeniu II wojny światowej nastąpiła dekodyfikacja polskiego prawa podatkowego. W 1946 

r. w miejsce uchylonej ustawy z dnia 15 marca 1934 r. - Ordynacji Podatkowej wydano dekrety o 

zobowiązaniach podatkowych, o postępowaniu podatkowym i o egzekucji świadczeń pieniężnych 

w administracji
W 1997 roku w miejsce ustawy z dnia 19 grudnia 1980 r. o zobowiązaniach podatkowych (tekst 

jedn.: Dz. U. z 1993 r. Nr 108, poz. 486 z późn. zm.) oraz ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - 

Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 z późn. zm.) 

uchwalono obecnie obowiązującą ustawę z dnia 29 sierpnia 1997 r Ordynacja podatkowa

Organy Podatkowe

W pierwszej instancji organami podatkowymi są:

1) naczelnik urzędu skarbowego,

2) naczelnik urzędu celnego,

3) wójt, burmistrz (prezydent  miasta), starosta albo marszałek  województwa.

Organem nie jest np. urząd skarbowy !!

Odwoławczymi organami podatkowymi są:

9/37

1) dyrektor izby skarbowej - od decyzji naczelnika urzędu skarbowego i decyzji dyrektora urzędu 

kontroli skarbowej,

2) dyrektor izby celnej - od decyzji naczelnika urzędu celnego i decyzji dyrektora urzędu kontroli 

skarbowej,

3) samorządowe kolegium odwoławcze - od decyzji wójta, burmistrza (prezydenta miasta), starosty 

lub marszałka województwa.

Wyjątkowo, w roli odwoławczych  organów podatkowych, mogą  występować również: 

dyrektor izby skarbowej, 

dyrektor izby celnej, 

Minister Finansów. W każdym  wypadku chodzi o rozstrzyganie  odwołań od decyzji podjętych 
przez te organy w pierwszej instancji  (czyli od własnych  decyzji)

Zasady ogólne postępowania podatkowego

Organy podatkowe działają na podstawie przepisów prawa 

Postępowanie podatkowe powinno być prowadzone w sposób budzący zaufanie do organów 
podatkowych 

W toku postępowania organy podatkowe podejmują wszelkie niezbędne działania w celu 
dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz załatwienia sprawy w postępowaniu podatkowym 

Zasady ogólne postępowania podatkowego

Organy podatkowe obowiązane są  zapewnić stronom czynny udział w  każdym stadium 
postępowania, a  przed wydaniem decyzji  umożliwić im wypowiedzenie się  co do zebranych 
dowodów i  materiałów oraz zgłoszonych  żądań 

Organy podatkowe powinny  działać w sprawie wnikliwie i  szybko, 

Zasady ogólne postępowania podatkowego

Sprawy podatkowe załatwiane są  w formie pisemnej 

Postępowanie podatkowe jest  dwuinstancyjne 

Postępowanie podatkowe jest  jawne wyłącznie dla stron 

Organy podatkowe powinny  wyjaśniać stronom zasadność  przesłanek, którymi kierują się  przy 

załatwianiu sprawy 

Strona

Stroną w postępowaniu podatkowym jest podatnik, płatnik, inkasent lub ich następca prawny, a 

także osoby trzecie, które z uwagi na swój interes prawny żądają czynności organu 
podatkowego, do której czynność organu podatkowego się odnosi lub której interesu 
prawnego działanie organu podatkowego dotyczy.

Pełnomocnik

Strona może działać przez pełnomocnika, chyba że charakter czynności wymaga jej osobistego 

działania  

Pełnomocnikiem strony może być osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych  

Pełnomocnictwo powinno być udzielone na piśmie lub zgłoszone ustnie do protokołu  

Interpretacje podatkowe

Aby uzyskać pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego należy:

wypełnić druk ORD-IN

przesłać wypełniony wniosek na adres do korespondencji właściwego organu

10/37

wnieść opłatę w wysokości 75 zł (40zł) od każdego przedstawionego we wniosku odrębnego stanu 

faktycznego lub zdarzenia przyszłego, w terminie siedmiu dni od dnia złożenia wniosku, do kasy 

organu właściwego do wydania interpretacji indywidualnejlub na jego rachunek

Interpretacje podatkowe

Interpretację organ wyda bez zbędnej zwłoki, jednak nie później niż w terminie 3 miesięcy od dnia 
otrzymania wniosku.

Niewydanie interpretacji w terminie skutkuje tym, że w dniu następującym po dniu, w którym 
upłynął termin wydania interpretacji, uznaje się, że została wydana interpretacja stwierdzająca 
prawidłowość stanowiska wnioskodawcy w pełnym zakresie.

Zastosowanie się do wydanej interpretacji indywidualnej nie może  szkodzić

organ nie może wszcząć postępowania w sprawach o przestępstwa skarbowe lub wykroczenia 
skarbowe, a wszczęte już w tych sprawach postępowania umarza się oraz nie nalicza się odsetek za 
zwłokę,

zastosowanie się do interpretacji powoduje zwolnienie z obowiązku zapłaty podatku, w zakresie 
wynikającym ze zdarzenia będącego przedmiotem interpretacji. (pod warunkami)

Załatwianie spraw

Załatwienie sprawy wymagającej przeprowadzenia postępowania dowodowego powinno nastąpić 

bez zbędnej zwłoki, jednak nie później niż w ciągu miesiąca, a sprawy szczególnie skomplikowanej 

- nie później niż w ciągu 2 miesięcy od dnia wszczęcia postępowania 
Niezwłocznie powinny być załatwiane sprawy, które mogą być rozpatrzone na podstawie dowodów 

przedstawianych przez stronę łącznie z żądaniem wszczęcia postępowania lub na podstawie faktów 

powszechnie znanych i dowodów znanych z urzędu organowi prowadzącemu postępowanie. 

Wszczęcie postępowania

Postępowanie podatkowe wszczyna się na żądanie strony lub z urzędu.

Wszczęcie postępowania z urzędu następuje w formie postanowienia  

Datą wszczęcia postępowania na żądanie strony jest dzień doręczenia żądania organowi 

podatkowemu  

Datą wszczęcia postępowania z urzędu jest dzień doręczenia stronie postanowienia o wszczęciu 

postępowania  

Decyzje

Organ podatkowy orzeka w sprawie w drodze decyzji, chyba że przepisy ustawy stanowią inaczej 

Decyzja rozstrzyga sprawę co do jej istoty albo w inny sposób kończy postępowanie w danej 

instancji 

Gdy postępowanie z jakiejkolwiek przyczyny stało się bezprzedmiotowe, w szczególności w razie 

przedawnienia zobowiązania podatkowego, organ podatkowy wydaje decyzję o umorzeniu 

postępowania 

Kontrola podatkowa

Celem kontroli podatkowej jest sprawdzenie, czy kontrolowani wywiązują się z obowiązków 
wynikających z przepisów prawa podatkowego 

Kontrolę podatkową podejmuje się z urzędu 

Kontrola powinna zostać zakończona bez zbędnej zwłoki, jednak nie później niż w terminie 
wskazanym w upoważnieniu 

Kontrola podatkowa

11/37

Kontrola podatkowa jest przeprowadzana na podstawie imiennego upoważnienia

Wszczęcie kontroli podatkowej następuje przez doręczenie kontrolowanemu lub osobie, o której 

mowa w art. 281a, upoważnienia do jej przeprowadzenia oraz okazanie legitymacji służbowej. 

Historia podatku dochodowego

Początki podatku dochodowego miały miejsce w Anglii w 1799 r., kiedy to potrzebowano funduszy 

służących do finansowania wojny prowadzonej z Napoleonem 
Ujednolicenie konstrukcji podatku dochodowego wprowadziła ustawa z dnia 16 lipca 1920 r. o 

państwowym podatku dochodowym i podatku majątkowym (Dz. U. Nr 82, poz. 550 z późn. zm.), 

która była wzorowana na globalnej konstrukcji podatku pruskiego
Po II wojnie światowej opodatkowanie dochodów osób fizycznych dokonywane było początkowo 

na podstawie przepisów przedwojennej ustawy z dnia 15 lipca 1925 r. o państwowym podatku 

dochodowym (t.j. Dz. U. z 1936 r. Nr 2, poz. 6 z późn. zm.). Jej przepisy w części dotyczącej 

opodatkowania wynagrodzeń zostały zastąpione z dniem 1 września 1945 r. przepisami dekretu z 

dnia 18 sierpnia 1945 r. o podatku od wynagrodzeń (t.j. Dz. U. z 1947 r. Nr 30, poz. 129 z późn. 

zm.).

Historia podatku dochodowego

Przedwojenne ustawodawstwo dotyczące podatku dochodowego zostało ostatecznie uchylone z 

dniem 1 stycznia 1946 r. postanowieniami dekretu z dnia 8 stycznia 1946 r. o podatku dochodowym 

(Dz. U. z 1947 r. Nr 25, poz. 99 z późn. zm.). Kolejno obowiązywały następujące regulacje prawne 

dotyczące opodatkowania dochodów osób fizycznych: dekret z dnia 25 października 1948 r. o 

podatku dochodowym (Dz. U. Nr 52, poz. 414 z późn. zm.), dekret z dnia 26 października 1950 r. o 

podatku dochodowym (Dz. U. z 1957 r. Nr 7, poz. 26 z późn. zm.), ustawa z dnia 16 grudnia 1972 r. 

o podatku dochodowym (t.j. Dz. U. z 1989 r. Nr 27, poz. 147)
Obecnie opodatkowanie podatkiem dochodowym osób fizycznych regulują dwie ustawy:
- ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 

14, poz. 176 ze zm.),

- ustawa z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych 

przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. Nr 144, poz. 930 ze zm.).

Podatek dochodowy od osób fizycznych(t.j. Dz. U. Nr 14, poz. 176 z 2000 r. z poźn. zm).

Na jej treść ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych składają się zasadniczo 
następujące grupy zagadnień dotyczących :
podmiotu i przedmiotu opodatkowania,
źródeł przychodu,
zwolnień przedmiotowych
kosztów uzyskania przychodu
szczególnych zasad ustalania dochodu,
podstawy obliczenia i wysokości podatku
poboru podatku i zaliczek przez płatników

SKALA PODATKOWA NA 2009 r.

Podstawa obliczenia podatku w złotych

Podatek wynosi

ponad do

85 528

18% podstawy obliczenia minus kwota 556,02 zł

85 528

14 839 zł 02 gr plus 32 % nadwyżki ponad 85 528 zł 

Ustawy o podatku dochodowym nie stosuje się do :

1)przychodów z działalności rolniczej, z wyjątkiem przychodów z działów specjalnych 

12/37

produkcji rolnej,
2)przychodów z gospodarki leśnej w rozumieniu ustawy o lasach oraz ustawy o 

przeznaczeniu gruntów rolnych do zalesienia,
3)przychodów podlegających przepisom o podatku od spadków i darowizn,
4)przychodów wynikających z czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie 

skutecznej umowy,
5)przychodów z tytułu podziału wspólnego majątku małżonków w wyniku ustania lub 

ograniczenia małżeńskiej wspólności majątkowej

Działami specjalnymi produkcji rolnej są: uprawy w szklarniach i ogrzewanych tunelach foliowych, 

uprawy grzybów i ich grzybni, uprawy roślin "in vitro", fermowa hodowla i chów drobiu rzeźnego i 

nieśnego, wylęgarnie drobiu, hodowla i chów zwierząt futerkowych i laboratoryjnych, hodowla 

dżdżownic, hodowla entomofagów, hodowla jedwabników, prowadzenie pasiek oraz hodowla i 

chów innych zwierząt poza gospodarstwem rolnym.. 

Przedmiot i podmiot

Zasadą w podatku dochodowym od osób fizycznych jest, że opodatkowaniu podlega dochód. W 
niektórych wypadkach jednakże przedmiotem opodatkowania jest sam przychód, bez 
uwzględniania kosztów jego uzyskania. Przychód taki opodatkowany jest w sposób ryczałtowy

Przepisy ustawy mają zastosowanie względem osób fizycznych. 

Osobą fizyczną, posiadającą zdolność prawną, jest każdy człowiek od chwili urodzenia. Zdolność 
prawna, podobnie jak i byt osoby fizycznej, ustaje z chwilą jej śmierci

Wyłączenie stosowania przepisów ustawy o pdof

Przepisów ustawy nie stosuje się do
przychodów (dochodów) armatora opodatkowanych na zasadach wynikających z ustawy z dnia 24 

sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym (Dz. U. Nr 183, poz. 1353), z zastrzeżeniem art. 24a ust. 1a
świadczeń na zaspokojenie potrzeb rodziny, o których mowa w art. 27 Kodeksu rodzinnego i 

opiekuńczego, objętych wspólnością majątkową małżeńską.
Art. 27. Oboje małżonkowie obowiązani są, każdy według swych sił oraz swych możliwości 

zarobkowych i majątkowych, przyczyniać się do zaspokajania potrzeb rodziny, którą przez 

swój związek założyli. Zadośćuczynienie temu obowiązkowi może polegać także, w całości 

lub w części, na osobistych staraniach o wychowanie dzieci i na pracy we wspólnym 

gospodarstwie domowym

Działalność rolnicza

polega na wytwarzaniu produktów roślinnych lub zwierzęcych w stanie nieprzetworzonym 

(naturalnym) z własnych upraw albo hodowli lub chowu, w tym również produkcja materiału 

siewnego, szkółkarskiego, hodowlanego oraz reprodukcyjnego, produkcja warzywnicza gruntowa, 

szklarniowa i pod folią, produkcja roślin ozdobnych, grzybów uprawnych i sadownicza, hodowla i 

produkcja materiału zarodowego zwierząt, ptactwa i owadów użytkowych, produkcja zwierzęca 

typu przemysłowo-fermowego oraz hodowla ryb, a także działalność, w której minimalne okresy 

przetrzymywania zakupionych zwierząt i roślin, w trakcie których następuje ich biologiczny wzrost, 

wynoszą co najmniej:
1)miesiąc - w przypadku roślin,
2)16 dni - w przypadku wysokointensywnego tuczu specjalizowanego   gęsi lub kaczek,
3)6 tygodni - w przypadku pozostałego drobiu rzeźnego,
4)2 miesiące - w przypadku pozostałych zwierząt
- licząc od dnia nabycia.

Działy specjalne

Działami specjalnymi produkcji  rolnej są: uprawy w szklarniach i  ogrzewanych tunelach 

foliowych,  uprawy grzybów i ich grzybni,  uprawy roślin "in vitro", fermowa  hodowla i chów 

drobiu rzeźnego i  nieśnego, wylęgarnie drobiu,  hodowla i chów zwierząt  futerkowych i 

laboratoryjnych,  hodowla dżdżownic, hodowla  entomofagów, hodowla  jedwabników, 

13/37

prowadzenie pasiek  oraz hodowla i chów innych zwierząt  poza gospodarstwem rolnym 

Nieograniczony i ograniczony obowiązek podatkowy.

Osoby fizyczne, jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, 

podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na 

miejsce położenia źródeł przychodów (nieograniczony obowiązek podatkowy).
Za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uważa się osobę 
fizyczną, która:
1) posiada na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej centrum interesów osobistych lub 
gospodarczych (ośrodek interesów Życiowych) lub
2) przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dłużej niż 183 dni w roku podatkowym.

Nieograniczony i ograniczony obowiązek podatkowy.

Osoby fizyczne, jeżeli nie mają na  terytorium Rzeczypospolitej Polskiej  miejsca zamieszkania, 

podlegają  obowiązkowi podatkowemu tylko od  dochodów (przychodów) osiąganych  na 

terytorium Rzeczypospolitej  Polskiej (ograniczony obowiązek podatkowy).  

Definicje – działalność gospodarcza

Za pozarolniczą działalność gospodarczą nie uznaje się czynności, jeżeli łącznie spełnione są 

następujące warunki:

odpowiedzialność wobec osób trzecich za rezultat tych czynności oraz ich wykonywanie, z 

wyłączeniem odpowiedzialności za popełnienie czynów niedozwolonych, ponosi zlecający 

wykonanie tych czynności,
są one wykonywane pod kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonych przez zlecającego 

te czynności,
wykonujący te czynności nie ponosi ryzyka gospodarczego związanego z prowadzoną 

działalnością.

Przychody z działalności gospodarczej

Za przychód z działalności gospodarczej uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie 
otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. 

U podatników dokonujących sprzedaży towarów i usług opodatkowanych podatkiem od towarów i 
usług za przychód z tej sprzedaży uważa się przychód pomniejszony o należny podatek od towarów 
i usług 

Definicje

 Ilekroć w ustawie jest mowa o

działalności gospodarczej albo pozarolniczej działalności gospodarczej  oznacza to działalność 

zarobkową:

a)

wytwórczą, budowlaną, handlową, usługową,

b)

polegającą na poszukiwaniu, rozpoznawaniu i wydobywaniu kopalin ze złóż,

c)

polegającą na wykorzystywaniu rzeczy oraz wartości niematerialnych i prawnych

- prowadzoną we własnym imieniu bez względu na jej rezultat, w sposób zorganizowany i ciągły, z 

której uzyskane przychody nie są zaliczane do innych przychodów ze źródeł wymienionych w 

art. 10 ust. 1 pkt 1, 2 i 4-9,

Wspólne opodatkowanie

Małżonkowie podlegający obowiązkowi podatkowemu, o którym mowa w art. 3 ust. 1, między 

którymi istnieje przez cały rok podatkowy wspólność majątkowa, pozostający w związku 

małżeńskim przez cały rok podatkowy, mogą być jednak, z zastrzeżeniem ust. 8, na wniosek 

wyrażony we wspólnym zeznaniu rocznym, z zastrzeżeniem art. 6a, opodatkowani łącznie od sumy 

swoich dochodów określonych zgodnie z art. 9 ust. 1 i 1a, po uprzednim odliczeniu, odrębnie przez 

każdego z małżonków, kwot określonych w art. 26 i art. 26c; w tym przypadku podatek określa się 

14/37

na imię obojga małżonków w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy łącznych 

dochodów małżonków, z tym że do sumy tych dochodów nie wlicza się dochodów (przychodów) 

opodatkowanych w sposób zryczałtowany.
Wniosek o łączne opodatkowanie dochodów małżonków, między którymi istniała w roku 

podatkowym wspólność majątkowa, może być także złożony przez podatnika, który:

1)zawarł związek małżeński przed rozpoczęciem roku podatkowego, a jego 

małżonek zmarł w trakcie roku podatkowego,

2)pozostawał w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy, a jego małżonek 

zmarł po upływie roku podatkowego przed złożeniem zeznania podatkowego.

Wspólne opodatkowanie z dzieckiem

Od osób samotnie wychowujących w roku podatkowym:

1)dzieci małoletnie,
2)dzieci, bez względu na ich wiek, które zgodnie z odrębnymi przepisami 

otrzymywały zasiłek pielęgnacyjny,

3)dzieci do ukończenia 25 lat uczące się w szkołach, o których mowa w przepisach o 

systemie oświaty lub w przepisach - Prawo o szkolnictwie wyższym, jeżeli w roku podatkowym 

dzieci te nie uzyskały dochodów, z wyjątkiem dochodów wolnych od podatku dochodowego, renty 

rodzinnej oraz dochodów w wysokości niepowodującej obowiązku zapłaty podatku podatek może 

być określony,  na wniosek wyrażony w rocznym zeznaniu podatkowym, w podwójnej wysokości 

podatku obliczonego od połowy dochodów osoby samotnie wychowującej dzieci, z tym że do sumy 

tych dochodów nie wlicza się dochodów (przychodów) opodatkowanych w sposób zryczałtowany 

na zasadach określonych w tej ustawie 

Wspólne opodatkowanie

Za osobę samotnie wychowującą dzieci uważa się jednego z rodziców albo opiekuna prawnego, 

jeżeli osoba ta jest panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką, rozwodnikiem albo osobą, w 

stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów. 

Za osobę samotnie wychowującą dzieci uważa się również osobę pozostającą w związku 

małżeńskim, jeżeli jej małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę 

pozbawienia wolności 

Dochody małoletnich

Dochody małoletnich dzieci własnych i przysposobionych, z wyjątkiem dochodów z ich pracy, 
stypendiów oraz dochodów z przedmiotów oddanych im do swobodnego użytku, podlegające 
opodatkowaniu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, dolicza się do dochodów rodziców, chyba 
że rodzicom nie przysługuje prawo pobierania pożytków ze źródeł przychodów dzieci.

Co podlega opodatkowaniu

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem 

dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie 

przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku 

Dochodem ze źródła przychodów, jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich 

uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, 

różnica jest stratą ze źródła przychodów 

Pojęcie dochodu wg ustawy z dnia 16 lipca 1920 r. o państwowym podatku dochodowym i 

podatku majątkowym

Pomniejszenie dochodu o stratę

O wysokość straty ze źródła przychodów, poniesionej w roku podatkowym, można obniżyć dochód 
uzyskany z tego źródła w najbliższych kolejno po sobie następujących pięciu latach podatkowych, z 

15/37

tym że wysokość obniżenia w którymkolwiek z tych lat nie może przekroczyć 50% kwoty tej 
straty 

Źródła przychodów

1)stosunek służbowy, stosunek pracy, w tym spółdzielczy stosunek pracy, członkostwo w 

rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, praca 

nakładcza, emerytura lub renta,
2)działalność wykonywana osobiście,
3)pozarolnicza działalność gospodarcza,
4)działy specjalne produkcji rolnej,
5)najem, podnajem, dzierżawa, poddzierżawa oraz inne umowy o podobnym charakterze, w 

tym również dzierżawa, poddzierżawa działów specjalnych produkcji rolnej oraz 

gospodarstwa rolnego lub jego składników na cele nierolnicze albo na prowadzenie działów 

specjalnych produkcji rolnej, z wyjątkiem składników majątku związanych z działalnością 

gospodarczą,
6)kapitały pieniężne i prawa majątkowe
7)odpłatne zbycie (nieruchomości, spółdzielczego własność. prawa do lok.)
8)inne źródła

Za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego 

stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń 

w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w 

szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego 

rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za nie wykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie 

od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za 

pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo 

odpłatnych.

Przychody

Przychodami z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw 
wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub 
postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz 
wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.
Wartość pieniężną świadczeń w naturze, z zastrzeżeniem art. 12 ust. 2, określa się na podstawie cen 
rynkowych stosowanych w obrocie rzeczami lub prawami tego samego rodzaju i gatunku, z 
uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca ich uzyskania. 

Za przychód z działalności, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3, uważa się kwoty należne, choćby 
nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych 
bonifikat i skont. U podatników dokonujących sprzedaży towarów i usług opodatkowanych 
podatkiem od towarów i usług za przychód z tej sprzedaży uważa się przychód pomniejszony o 
należny podatek od towarów i usług.

Unikanie podwójnego opodatkowania

W zawartych przez Polskę umowach  występują dwie metody unikania  podwójnego 
opodatkowania:

metoda wyłączenia z progresją,

metoda proporcjonalnego  odliczenia.

Metoda wyłączenia z progresją

16/37

W Polsce wyłącza się z podstawy  opodatkowania dochód osiągnięty za  granicą, zwolniony z 

opodatkowania  na podstawie umów o unikaniu  podwójnego opodatkowania. Jednak  dla ustalenia 

stawki podatku od  pozostałego dochodu - osiągniętego  w Polsce - stosuje się stawkę  podatku 

właściwą dla całego  dochodu, tzn. łącznie z dochodem  osiągniętym za granicą. 

Metoda proporcjonalnego odliczenia

Dochód osiągany za granicą jest opodatkowany w Polsce, ale od należnego podatku odlicza się 

podatek zapłacony za granicą. 

Odliczenie to możliwe jest tylko do wysokości podatku przypadającego proporcjonalnie na dochód 

uzyskany w obcym państwie.  

Przychody ze źródeł nieujawnionych

Wysokość przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących 

ze źródeł nieujawnionych ustala się na podstawie poniesionych przez podatnika w roku 

podatkowym wydatków i wartości zgromadzonego w tym roku mienia, jeżeli wydatki te i wartości 

nie znajdują pokrycia w mieniu zgromadzonym przed poniesieniem tych wydatków lub 

zgromadzeniem mienia, pochodzącym z przychodów uprzednio opodatkowanych lub wolnych od 

opodatkowania  
W przypadku, gdy urząd ustali iż podatnik posiada dochody nieujawnione zostaną one 

opodatkowane stawką 75 %

Przychody ze źródeł nieujawnionych

Przychody ze źródeł nieujawnionych-pismo

W odpowiedzi na Pani pismo z dnia ........... ( wpływ do tut. urzędu ..........), uzupełnione w 

dniu ......... o znaki opłaty skarbowej  Urząd Skarbowy w .......... uprzejmie informuje.

Generalna zasada wyrażona w art. 2 ust. 1 pkt.4 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku 

dochodowym od osób fizycznych /j.t. Dz. U. Nr 14, poz 176 z 2000 r . z późn. zm./ wyłącza z 
opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych przychody wynikające z 
czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy.

Z uwagi na fakt, iż pomimo wezwania z dnia 02.07.200.. do sprecyzowania pojęcia „usługi 

seksualne” użytego w piśmie skierowanym do tut. urzędu do dnia dzisiejszego nie otrzymano 
odpowiedzi nie jest możliwe jednoznaczne określenie czy „usługi seksualne” mogą być 
zaliczone do ww. przepisu wyłączającego ich świadczenie od opodatkowania podatkiem 
dochodowym.

Z pewnością nie podlega opodatkowaniu dochód uzyskany ze świadczenia usług polegających na 

„obcowaniu płciowym” które obejmuje swym zakresem klasyczny akt spółkowania 
heteroseksualnego jak i inne akty seksualne stanowiące surogaty spółkowania, traktowane 
jako ekwiwalentne i równoważne spółkowaniu, a więc takie akty, które polegają na 
bezpośrednim kontakcie płciowych części ciała jednego z uczestników aktu z płciowymi 
częściami drugiego uczestnika lub części płciowych jednego z uczestników aktu z częściami 
ciała drugiego, które „biologicznie” płciowe co prawda nie są, lecz traktuje się je jako takie 
(np. stosunek in ore lub per anum). 

Z kolei czynność seksualna to takie zachowanie, nie mieszczące się w pojęciu „obcowania 

płciowego” które związane jest z szeroko rozumianym życiem płciowym człowieka, 
polegające na kontakcie cielesnym pomiędzy osobami charakteryzującym się seksualnym 
zaangażowaniu uczestników.

Jeżeli więc użyte w Pani piśmie pojęcie „usług seksualnych” zawarte jest w przedstawionych 

powyżej zachowaniach, to korzysta z wyłączenia z opodatkowania podatkiem dochodowym 
od osób fizycznych zgodnie z wyżej powołanym przepisem.

Oznacza to tym samym, iż nie musi Pani płacić podatku od tych dochodów, oraz ewidencjonować 

uzyskane z tego tytułu przychody.

Przychody ze źródeł nieujawnionych

NSA w wyroku z 23 lipca 2009 R. (II FSK 440/08) przypomniał, że domniemanie wynikające z 
art. 20 ust. 3 wpływa na reguły prowadzenia postępowania dowodowego, zwłaszcza w zakresie 

17/37

rozkładu ciężaru dowodu. Opodatkowanie w tym wypadku opiera się na swego rodzaju 
domniemaniu istnienia dochodu z nieujawnionych źródeł w sytuacji, gdy podatnik nie wyjaśni w 
sposób przekonujący źródeł pokrycia wydatków w kwocie przekraczającej znacznie ujawnione 
dochody.
Oznacza to, że podatnik jest zobowiązany do wykazania źródła finansowania wydatków, co nie 
ogranicza się jedynie do wskazania mienia, z którego potencjalnie mógłby on pokryć wydatki 
poniesione w danym roku podatkowym, lecz wykazania, że faktycznie wydatki te zostały 
sfinansowane środkami pochodzącymi z określonych źródeł, a więc również w określony 
sposób.
Natomiast organ podatkowy jest zobowiązany do wykazania wysokości poniesionych przez 
podatnika wydatków, a także umożliwienia podatnikowi wykazania źródeł ich finansowania

Sprzedaż nieruchomości nabytych przed 31grudnia 2006

Do przychodów ze sprzedaży mieszkań i budynków mieszkalnych, które zostały nabyte lub 
wybudowane (oddane do użytkowania) do 31 grudnia 2006 r., przed upływem 5 lat od końca roku 
kalendarzowego, w którym nastąpiło ich nabycie lub wybudowanie, zastosowanie mają przepisy 
ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w brzmieniu obowiązującym do ww. daty.
Dla transakcji sprzedaży nieruchomości, która została nabyta przed dniem 31 grudnia 2006 r. 
ustawodawca przewiduje opodatkowanie zryczałtowanym podatkiem dochodowym w wysokości 
10% przychodu. Powyższe oznacza, iż przy takiej transakcji podatnicy nie rozliczają kosztów 
nabycia mieszkań czy lokali.

Sprzedaż nieruchomości nabytych w latach 2007 – 2008 

W stanie prawnym obowiązującym od dnia 1 stycznia 2007 r. ustawodawca wprowadził nowy 
system opodatkowania zbycia nieruchomości polegający na tym, iż opodatkowaniu poddany został 
dochód osiągnięty na transakcji sprzedaży. Dochody ze sprzedaży nieruchomości oraz określonych 
praw dotyczących nieruchomości bądź lokali przestały podlegać opodatkowaniu na zasadach 
ogólnych (tj. na podstawie skali podatkowej), lecz poddane zostały specjalnemu systemowi 
prawnemu określonemu w art. 30e pdf 

Sprzedaż nieruchomości nabytych w latach 2007 – 2008 

Dochód ten stanowi różnicę pomiędzy przychodem uzyskanym ze sprzedaży a kosztami uzyskania 
specyficznie określonymi przez ustawodawcę. Koszty te ustawodawca uregulował w art. 22 ust. 6c-
6f pdf i przewidział, że stanowią je udokumentowane koszty nabycia lub koszty wytworzenia, 
powiększone o nakłady, które zwiększyły wartość rzeczy i praw majątkowych w czasie ich 
posiadania. Czyli kosztem z tytułu odpłatnego zbycia jest wartość rynkowa nieruchomości z dnia 
nabycia powiększona o dokonane udokumentowane nakłady. Wartość nakładów podwyższających 
wartość nieruchomości ustala się na podstawie faktur VAT oraz dokumentów stwierdzających 
poniesienie opłat administracyjnych.
Uzyskany na danej transakcji dochód podlega opodatkowaniu stawką podatku wynoszącą 19%. 
Podatek jest płatny w terminie złożenia zeznania rocznego za rok podatkowy, w którym nastąpiło 
odpłatne nabycie.

Sprzedaż nieruchomości nabytych po 31 grudnia 2008 

Z początkiem 2009 roku ustawodawca po raz kolejny zmienił zasady rozliczeń podatku 
dochodowego z tytułu sprzedaży nieruchomości i praw majątkowych.

 Znowelizowane przepisy ustawy o podatku dochodowym ponownie przewidują, iż transakcja 
sprzedaży nieruchomości nabytej po dniu 31 grudnia 2008 r. podlega opodatkowaniu w wysokości 
19% uzyskanego dochodu 
W każdym z trzech systemów obowiązuje zasada, że nie płaci się podatku jeśli sprzedaż nastąpi po 
upływnie pięciu lat licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie.

Zwolnienia przedmiotowe (art.21)(zawiera 134 pozycje)

18/37

otrzymane odszkodowania, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów 

odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z 

wyjątkiem:

określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia 

umowy o pracę,
odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania 

z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,
odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym 

w stosunku służbowym,
odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,
odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością 

gospodarczą,
wartość otrzymanych przez pracownika w związku z finansowaniem działalności socjalnej, o której 
mowa w przepisach o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, rzeczowych świadczeń oraz 
otrzymanych przez niego w tym zakresie świadczeń pieniężnych, sfinansowanych w całości ze 
środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych lub funduszy związków zawodowych, 
łącznie do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 380 zł; rzeczowymi 
świadczeniami nie są bony, talony i inne znaki, uprawniające do ich wymiany na towary lub usługi,
wartość wygranych w konkursach i grach organizowanych i emitowanych (ogłaszanych) przez 

środki masowego przekazu (prasa, radio i telewizja) oraz konkursach z dziedziny nauki, kultury, 

sztuki, dziennikarstwa i sportu, a także nagród związanych ze sprzedażą premiową - jeżeli 

jednorazowa wartość tych wygranych lub nagród nie przekracza kwoty 760 zł

przychody uzyskane przez krwiodawców ze sprzedaży pobranych od nich: krwi lub osocza,

odprawy pośmiertne i zasiłki pogrzebowe

świadczenia rodzinne wypłacone na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych, dodatki 

rodzinne i pielęgnacyjne, zaliczki alimentacyjne oraz zasiłki porodowe wypłacone na podstawie 

odrębnych przepisów

wartość ubioru służbowego (umundurowania), jeżeli jego używanie należy do obowiązków 

pracownika, lub ekwiwalentu pieniężnego za ten ubiór
zapomogi, inne niż wymienione w pkt 26, wypłacane z funduszy zakładowej lub międzyzakładowej 
organizacji związkowej pracownikom należącym do tej organizacji, do wysokości 
nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 638 zł,
świadczenia z pomocy społecznej,
kwoty zwrotu otrzymane na podstawie ustawy z dnia 29 sierpnia 2005 r. o zwrocie osobom 
fizycznym niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym
odszkodowania otrzymane na podstawie przepisów prawa geologicznego i górniczego,

Koszty uzyskania przychodu

Koszty uzyskania przychodu można 

 

 zasadniczo podzielić na :

 

 

Koszty uzyskania przychodu dla podatników prowadzących działalność gospodarczą

Koszty uzyskania przychodu dla osób wykonujących pracę w oparciu np. o umowę o pracę

Koszty uzyskania przychodu dla osób z którymi zawarto umowę o dzieło lub umowę zlecenie

Koszty uzyskania przychodu

Kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub 
zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23. 
Koszty poniesione w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego ogłaszanego 
przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień poniesienia 

19/37

kosztu.

 Wyrok wsa w Lublinie z dnia 2009.02.25 I SA/Lu 

675/08 

O kwalifikacji wydatku jako kosztu decyduje przede wszystkim racjonalny zamiar podatnika, o ile 
na tle całokształtu okoliczności faktycznych i prawnych można uznać, że zamiar ten ma cechę 
realności. Wydatki będą miały charakter racjonalny wówczas, gdy w momencie podejmowania 
decyzji o ich poniesieniu podatnik może w sposób racjonalny uzasadnić swoje przekonanie o 
związku wydatku z przychodem lub zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła przychodów. Aby 
wydatki mogły być uznane za koszt podatkowy, działania podatnika powinny mieć cechę 
starannego działania

Koszty uzyskania przychodu

Do kosztów nie zalicza się :
nabycie lub wytworzenie we własnym zakresie środków trwałych oraz wartości niematerialnych i 

prawnych 
odpisów z tytułu zużycia samochodu osobowego, w części ustalonej od wartości samochodu 

przewyższającej równowartość 20.000 EURO 
odsetek od własnego kapitału włożonego przez podatnika w źródło przychodów, 
wartości własnej pracy podatnika, jego małżonka i małoletnich dzieci,  

Koszty uzyskania przychodu

Do kosztów nie zalicza się :
grzywien i kar pieniężnych orzeczonych w postępowaniu karnym, karnym skarbowym, 

administracyjnym i w sprawach o wykroczenia oraz odsetek od tych grzywien i kar, 
wydatków na spłatę pożyczek (kredytów), z wyjątkiem skapitalizowanych odsetek od tych 

pożyczek (kredytów), 
darowizn i ofiar wszelkiego rodzaju, 
odsetek za zwłokę z tytułu nieterminowych wpłat należności budżetowych i innych należności, do 

których stosuje się przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa 
wydatków ponoszonych na rzecz pracowników z tytułu używania przez nich samochodów na 

potrzeby wykonywanej działalności:w celu odbycia podróży służbowej w wysokości 

przekraczającej kwotę ustaloną przy zastosowaniu stawek za jeden kilometr przebiegu pojazdu, 

Koszty reprezentacji i reklamy

Zgodnie z  przepisami, koszty reklamy podlegają zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów:

1) w całości oraz
2) bez względu na to, czy reklama ma charakter publiczny, czy niepubliczny.

Nie stanowią natomiast kosztów uzyskania przychodów koszty reprezentacji, które określono 
przykładowo jako koszty poniesione na usługi gastronomiczne, zakup żywności oraz napojów, w 
tym alkoholowych.

Koszty reprezentacji i reklamy

Zaproszenie kontrahenta na kawę, zwykły lunch czy obiad w restauracji nie są działaniem o 
charakterze nadzwyczajnym. To powszechnie spotykana praktyka. Z pytania wynika, że posiłek 
spożywany w restauracji nie jest okazały ani wykwintny, bo powodem spotkania nie jest chęć 
zaimponowania kontrahentowi okazałością czy wystawnością. W takiej sytuacji nie ma podstaw, 

20/37

aby wydatki uznać za wyłączoną z kosztów reprezentację.
Interpretacja Izby Skarbowej w Warszawie z 27 sierpnia 2009 r. (IPPB5/4240-24/09-2/AM)

Zryczałtowane koszty uzyskania przychodów

Z tytułu umowy zlecenie i o dzieło – w wysokości 20 %

Z tytułu korzystania przez twórców z praw autorskich i artystów wykonawców z praw pokrewnych, 
w rozumieniu odrębnych przepisów, lub rozporządzania przez nich tymi prawami - w wysokości 
50% 

LIMITY 2009

Szczególne zasady ustalania dochodu

U podatników, którzy sporządzają sprawozdanie finansowe, za dochód z działalności gospodarczej 

uważa się dochód wykazany na podstawie prawidłowo prowadzonych ksiąg, zmniejszony o 

dochody wolne od podatku i zwiększony o wydatki nie stanowiące kosztów uzyskania przychodów, 

zaliczone uprzednio w ciężar kosztów uzyskania przychodów  

Szczególne zasady ustalania dochodu

U podatników osiągających dochody z działalności gospodarczej i prowadzących księgi 
przychodów i rozchodów dochodem z działalności jest różnica pomiędzy przychodem a kosztami 
uzyskania powiększona o różnicę pomiędzy wartością remanentu końcowego i początkowego 
towarów handlowych, materiałów (surowców) podstawowych i pomocniczych, półwyrobów, 
wyrobów gotowych, braków i odpadków, jeżeli wartość remanentu końcowego jest wyższa niż 
wartość remanentu początkowego, lub pomniejszona o różnicę pomiędzy wartością remanentu 
początkowego i końcowego, jeżeli wartość remanentu początkowego jest wyższa. 

Amortyzacja podatkowa

Amortyzacji podlegają, stanowiące własność lub współwłasność podatnika, nabyte lub wytworzone 

we własnym zakresie, kompletne i zdatne do użytku w dniu przyjęcia do używania:

1)

budowle, budynki oraz lokale będące odrębną własnością,

2)

maszyny, urządzenia i środki transportu,

3)

inne przedmioty

- o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok, wykorzystywane przez podatnika na 

potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą albo oddane do 

używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub umowy określonej w art. 23a pkt 1, 

zwane środkami trwałym 

Podatnicy mogą nie dokonywać odpisów amortyzacyjnych od składników majątku, których wartość 

początkowa, nie przekracza 3.500 zł; wydatki poniesione na ich nabycie stanowią wówczas koszty 

uzyskania przychodów w miesiącu oddania ich do używania. 

Amortyzacja podatkowa

Za wartość początkową środków  trwałych oraz wartości  niematerialnych i prawnych uważa  się:
w razie nabycia w drodze kupna - cenę ich nabycia,
w razie wytworzenia we własnym zakresie - koszt wytworzenia,
w razie nabycia w drodze spadku, darowizny lub w inny nieodpłatny sposób - wartość rynkową z 
dnia nabycia, chyba że umowa darowizny albo umowa o nieodpłatnym przekazaniu określa tę 
wartość w niższej wysokości,

21/37

Amortyzacja podatkowa

 Odpisów amortyzacyjnych dokonuje się od wartości początkowej środków trwałych lub wartości 

niematerialnych i prawnych począwszy od pierwszego miesiąca następującego po miesiącu, w 

którym ten środek lub wartość wprowadzono do ewidencji (wykazu), do końca tego miesiąca, w 

którym następuje zrównanie sumy odpisów amortyzacyjnych z ich wartością początkową lub w 

którym postawiono je w stan likwidacji, zbyto lub stwierdzono ich niedobór
Podatnicy mogą dokonywać odpisów amortyzacyjnych w równych ratach co miesiąc albo w 

równych ratach co kwartał, albo jednorazowo na koniec roku podatkowego

Amortyzacja podatkowa

Amortyzacji nie podlegają:

1)grunty i prawa wieczystego użytkowania gruntów,
2)budynki mieszkalne wraz ze znajdującymi się w nich dźwigami lub lokale mieszkalne, służące 

prowadzonej działalności gospodarczej lub wydzierżawiane albo wynajmowane na podstawie 

umowy, jeżeli podatnik nie podejmie decyzji o ich amortyzowaniu,
3)dzieła sztuki i eksponaty muzealne,
4)wartość firmy, jeżeli wartość ta powstała w inny sposób niż określony w art. 22b ust. 2 pkt 1,
5)składniki majątku, które nie są używane na skutek zaprzestania działalności, w której te 

składniki były używane; w tym przypadku składniki te nie podlegają amortyzacji od miesiąca 

następującego po miesiącu, w którym zaprzestano tej działalności

Ulga na dzieci od 2009 r.

została rozszerzona na opiekunów prawnych i rodziny zastępcze. 

został zmieniony mechanizm obliczania tej ulgi. Jest ona obliczana proporcjonalnie do okresu roku, 

w którym dziecko było wychowywane 

maksymalna kwota ulgi na dziecko w 2009 roku wynosi 1112,04 zł

za każdy miesiąc wychowywania dziecka będzie przysługiwać ulga po 1/12 czyli za każdy miesiąc 

wychowywania dziecka od podatku będzie można odliczyć 92,67 zł. 

NIEKTÓRE PODATKOWE LIMITY OBOWIĄZUJĄCE W 2009 R.

Ulgi odliczane od dochodu 

użytkowanie sieci Internet w lokalu (budynku) będącym miejscem zamieszkania podatnika w 

wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 760 zł
darowizn przekazanych na cele:
a) określone w art. 4 ustawy o działalności pożytku publicznego, organizacjom, o których mowa w 

art. 3 ust. 2 i 3 ustawy o działalności pożytku publicznego prowadzącym działalność pożytku 

publicznego w sferze zadań publicznych określonych w tej ustawie, realizującym te cele,

B )kultu religijnego
- w wysokości dokonanej darowizny, nie więcej jednak niż kwoty stanowiącej 6 % dochodu.

NIEKTÓRE PODATKOWE LIMITY OBOWIĄZUJĄCE W 2009 R.

Limitowane ulgi dla niepełnosprawnych 

na opłacenie przewodników dla osób niewidomych z I i II grupy inwalidztwa oraz osób z 

niepełnosprawnością narządu ruchu zaliczonych do I grupy inwalidztwa - 2280 zł 
na używanie samochodu osobowego stanowiącego własność lub współwłasność osoby 

niepełnosprawnej zaliczonej do I lub do II grupy inwalidztwa lub własność podatnika mającego na 

utrzymaniu osobę niepełnosprawną zaliczoną do I lub II grupy inwalidztwa albo dziecko 

niepełnosprawne do lat 16, dla potrzeb związanych z koniecznym przewozem na niezbędne zabiegi 

22/37

leczniczo-rehabilitacyjne - 2280 zł 
na utrzymanie psów przewodników przez osoby niewidome - 2280 zł 
na leki, gdy wydatki przekraczały miesięcznie 100 zł; ulga obejmuje nadwyżkę między wskazaną 

kwotą a wydatkami poniesionymi w danym miesiącu. 
Maksymalna kwota dochodu osoby niepełnosprawnej, będącej na utrzymaniu podatnika, 

pozwalająca na korzystanie przez niego w 2009 r. z ulg na jej rehabilitację - 9120 zł.

Wskaźniki !!!

Odsetki za zwłokę od zaległości podatkowych (w stosunku rocznym)

Od 25 czerwca 2009 r.10%

Sam do 900 cm – 0,5214

Sam. Pow. 900 cm – 0,8358

Dieta – 23 zł

Ryczałt za nocleg – 34,50

Ryczałt za dojazdy – 4,60

Darowizny na kościół

Przepisem szczególnym w stosunku do przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób 

fizycznych jest uregulowanie zawarte w art. 55 ust. 7 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o stosunku 

Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 29, poz. 154 z późn. 

zm.), które stanowi, iż darowizny na kościelną działalność charytatywno-opiekuńczą są 

wyłączone z podstawy opodatkowania darczyńców podatkiem dochodowym (...), jeżeli kościelna 

osoba prawna przedstawi darczyńcy pokwitowanie odbioru oraz - w okresie dwóch lat od dnia 

przekazania darowizny - sprawozdanie o przeznaczeniu jej na tę działalność. Od 2006 roku 

wymagana jest wpłata na rachunek bankowy obdarowanego, a w przypadku darowizny innej niż 

pieniężna - dokument, z którego wynika wartość tej darowizny, oraz oświadczeniem obdarowanego 

o jej przyjęciu 

Używanie samochodu

Samochód jest środkiem trwałym - kosztem uzyskania przychodów są odpisy amortyzacyjne 

dokonywane od wartości początkowej samochodu, oraz koszty eksploatacyjne, czyli koszty paliwa, 

olejów, opłat za przejazdy i parkowanie, wymiany opon itp.
Samochód prywatny używany na potrzeby związane z działalnością - kosztem podatkowym 

mogą być tylko te wydatki eksploatacyjne samochodu osobowego niebędącego środkiem trwałym, 

które nie przekraczają limitu. Limit równy jest iloczynowi liczby kilometrów faktycznego 

przebiegu pojazdu oraz stawki za 1 kilometr przebiegu, określonej w odrębnych przepisach 

wydanych przez właściwego ministra.
Ewidencja przebiegu pojazdu musi  zawierać co najmniej następujące dane: 
nazwisko, imię i adres zamieszkania osoby używającej pojazdu,
 numer rejestracyjny pojazdu i pojemność silnika,
 kolejny numer wpisu, 
datę i cel wyjazdu, 
opis trasy (skąd-dokąd), 
liczbę faktycznie przejechanych kilometrów, 
stawkę za 1 km przebiegu, 
kwotę wynikającą z przemnożenia liczby faktycznie przejechanych kilometrów i stawki za 1 km 

przebiegu oraz 
podpis podatnika (pracodawcy) i jego dane.

Pobór podatku lub zaliczek na podatek przez płatników  

23/37

Osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej, 

zwane dalej "zakładami pracy", są obowiązane jako płatnicy obliczać i pobierać w ciągu roku 

zaliczki na podatek dochodowy od osób, które uzyskują od tych zakładów przychody ze stosunku 

służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej lub spółdzielczego stosunku pracy, zasiłki pieniężne 

z ubezpieczenia społecznego wypłacane przez zakłady pracy, a w spółdzielniach pracy - wypłaty z 

tytułu udziału w nadwyżce bilansowej 

Pobór podatku, zaliczek

Podatek dochodowy potrącany jest w trakcie roku podatkowego przez płatnika w formie zaliczek 

(np. od dochodów ze stosunku pracy) lub podatku zryczałtowanego (np. od przychodów z tytułu 

udziału w zyskach osób prawnych), lub też

uiszczany w systemie narastającym zaliczek kwartalnych przez podatników będących małymi 

podatnikami oraz przez podatników rozpoczynających prowadzenie działalności gospodarczej, bez 

obowiązku składania deklaracji,
Pdof może być również uiszczany w trakcie roku podatkowego bezpośrednio przez podatnika w 

formie zaliczek (np. od dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej podatnicy są 

obowiązani za okres od stycznia do listopada uiszczać zaliczki w terminie do dnia 20 każdego 

miesiąca za miesiąc poprzedni poprzez dokonywanie wpłat na rachunek urzędu skarbowego 

właściwego wg miejsca zamieszkania podatnika. Zaliczkę za grudzień, w wysokości należnej za 

listopad, uiszcza się w terminie do dnia 20 grudnia. W terminach płatności zaliczek podatnicy nie są 

obowiązani do składania deklaracji miesięcznych. Podatnicy mogą wybrać uproszczoną formę 

wpłacania zaliczek, również bez obowiązku składania deklaracji miesięcznych, na zasadach 

określonych w art. 44 ust. 6b-6i ustawy,

Zeznania podatkowe 

Po zakończeniu roku podatkowego - w terminie do dnia 30 kwietnia roku następnego - podatnicy 

podatku dochodowego są obowiązani składać urzędom skarbowym zeznania o wysokości 

osiągniętego dochodu (poniesionej straty) w roku podatkowym. 
Podatnicy składają następujące zeznania:
- PIT-36 - składają podatnicy, którzy uzyskali przychody (dochody) opodatkowane na ogólnych 

zasadach przy zastosowaniu skali podatkowej i nie wypełniają zeznania PIT-37. Formularz ten 

przede wszystkim składają podatnicy, którzy prowadzili pozarolniczą działalność gospodarczą 

opodatkowaną według skali podatkowej,
- PIT-36L - składają podatnicy, którzy prowadzili pozarolniczą działalność gospodarczą 

opodatkowaną 19% podatkiem na zasadach określonych w art. 30c ustawy. Formularz ten jest 

przeznaczony wyłącznie dla podatników rozliczających się indywidualnie,

Zeznania podatkowe 

- PIT-37 - składają podatnicy, którzy uzyskali przychody wyłącznie ze źródeł położonych na 

terytorium RP, za pośrednictwem płatników, i nie prowadzili pozarolniczej działalności 

gospodarczej opodatkowanej na ogólnych zasadach przy zastosowaniu skali podatkowej oraz 

działów specjalnych produkcji rolnej. Obowiązek złożenia zeznania nie dotyczy podatników, 

którym rocznego obliczenia podatku dokonał płatnik,
- PIT-38 - składają podatnicy, którzy uzyskali przychody z kapitałów opodatkowanych 19% 

podatkiem na zasadach określonych w art. 30b ustawy.
Podatnicy, na których ciąży obowiązek złożenia zeznania, są obowiązani w terminie określonym dla 

złożenia zeznania podatkowego (tj. do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym) 

wpłacić należny podatek lub różnicę pomiędzy podatkiem należnym od dochodu wynikającego z 

zeznania a sumą należnych za dany rok zaliczek, w tym również sumą zaliczekpobranych przez 

płatników. 

Pozostałe formy opodatkowania

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych                             /Ustawa z dnia 20 listopada 1998 r o 
zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby 
fizyczne/

24/37

Karta podatkowa                                   /Ustawa z dnia 20 listopada 1998 r o zryczałtowanym 
podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne/

Opodatkowanie osób duchownych

Podatek liniowy

Karta podatkowa

ZALETY

Prosta w prowadzeniu
Nie wymaga prowadzenia wielu ewidencji
Służy do prowadzenia działalności gospodarczej w małym zakresie
W przypadku dużego dochodu podatek nie ulega zmianie
Nie wymaga składania zeznań i deklaracji

Karta podatkowa

Opodatkowanie w formie karty podatkowej następuje na wniosek podatnika złożony w deklaracji 

według ustalonego wzoru (PIT 16).
Podatnicy opodatkowani w formie karty podatkowej są zwolnieni od obowiązku prowadzenia 

ksiąg, składania zeznań podatkowych, deklaracji o wysokości uzyskanego dochodu oraz wpłacania 

zaliczek na podatek dochodowy.
Stawki karty podatkowej określone są kwotowo i podlegają corocznie podwyższeniu w stopniu 

odpowiadającym wskaźnikowi wzrostu cen konsumpcyjnych towarów i usług w okresie pierwszych 

trzech kwartałów roku poprzedzającego rok podatkowy w stosunku do tego samego okresu roku 

ubiegłego. Ich wysokość uzależniona jest, między innymi, od:

- rodzaju i zakresu prowadzonej działalności, 

- liczby zatrudnionych 

pracowników, 

- liczby mieszkańców miejscowości, w której 

prowadzona 

jest działalność gospodarcza. Wysokość podatku dochodowego w formie karty podatkowej 
ustalana jest w drodze decyzji naczelnika urzędu skarbowego odrębnie za każdy rok 
podatkowy

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych

Podstawę opodatkowania stanowi przychód bez pomniejszania o koszty jego uzyskania.
Podatnicy korzystający z tej formy opodatkowania obowiązani są do prowadzenia ewidencji 
przychodów odrębnie za każdy rok podatkowy.
W zakresie obowiązków sprawozdawczych podatnicy obowiązani są złożyć w urzędzie 
skarbowym, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania 
podatnika zeznania o wysokości uzyskanego przychodu, wysokości dokonanych odliczeń i 
należnego ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych - w terminie do dnia 31 stycznia 
następnego roku (PIT 28).

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych

- 20 % przychodów osiąganych w zakresie wolnych zawodów, - 17 % przychodów, o których mowa 
w załączniku nr 2 do ustawy, z zastrzeżeniem pkt 3 lit. f), - 8,5 % od przychodów z działalności 
usługowej, - 5,5 % od przychodów z działalności wytwórczej i budowlanej, - 3,0 % od przychodów 
z działalności usługowej w zakresie handlu oraz z działalności gastronomicznej, z wyjątkiem 
przychodów ze sprzedaży napojów o zawartości powyżej 1,5 % alkoholu

Opodatkowanie osób duchownych

25/37

W przypadku opodatkowania osób duchownych podatek naliczany jest w zależności od liczby 
mieszkańców w parafii, oraz osoby w stosunku do której nalicza się kwartalne stawki ryczałtu tj. 
proboszcz parafii lub wikariusz 

Najwyższa stawka kwartalna proboszcza – 1242 zł

Najniższa stawka kwartalna proboszcza – 348 zł

Najwyższa stawka kwartalna wikariusza – 405 zł

Najniższa stawka kwartalna wikariusza – 109 zł

Podatek liniowy

Od dnia 1 stycznia 2004 r. ustawodawca umożliwił osobom fizycznym opodatkowanie dochodów z 

prowadzonej przez nich pozarolniczej działalności gospodarczej jednolitą stawką 19%.

pisemne oświadczenie o wyborze sposobu opodatkowania w tej formie podatnik musi złożyć:

- do dnia 20 stycznia roku podatkowego,

-w przypadku podatników rozpoczynających prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej 

w trakcie roku podatkowego - do dnia poprzedzającego dzień rozpoczęcia tej działalności, nie 

później jednak niż w dniu uzyskania pierwszego przychodu.

Podatek liniowy

przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej opodatkowanych według stawki 19% nie 

łączy się z innymi przychodami opodatkowanymi według skali

Z wyborem opodatkowania dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej stawką 19% wiąże 

się utrata możliwości wspólnego opodatkowania małżonków oraz szczególnego sposobu 

opodatkowania osoby samotnie wychowującej dziecko

Reguły ustalania dochodu w przypadku podatników opodatkowanych stawką 19% są analogiczne 

do zasad obowiązujących przy zasadach ogólnych - dochodem jest nadwyżka sumy przychodów 

nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym

Zwrot Vat- ulga budowlana

Ulga budowlana zwrot VAT to prawo podatników - osób fizycznych do zwrotu części VAT 

zawartego w cenie niektórych materiałów budowlanych, jeżeli posiadają faktury wystawione w 

okresie od 1 maja 2004r. 

Nowelizacja z 19 września 2007 r. przedłuża obowiązywanie ulgi na czas nieokreślony przy 

jednoczesnej zmianie limitów odliczeń z jednorazowych do limitów okresowych - pięcioletnich. 

W ramach ulgi zwrotowi podlega część kwot podatku VAT zawartego w posiadanych przez 

podatnika oryginałach faktur VAT, wystawionych od 1 maja 2004 r. i dokumentujących wydatki 

na zakup materiałów budowlanych związanych z:
budową budynku mieszkalnego zgodnie,
nadbudową lub rozbudową budynku na cele mieszkalne lub przebudową (przystosowaniem) 

budynku niemieszkalnego, jego części lub pomieszczenia niemieszkalnego na cele mieszkalne, w 

wyniku których powstał lokal mieszkalny, spełniający wymagania określone w odrębnych 

przepisach,
remontem budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego.

Zwrot dotyczy wydatków  poniesionych na zakup materiałów budowlanych , które do dnia 30 
kwietnia 2004 r. były opodatkowane  stawką podatku od towarów i usług  w wysokości 7 %, a od 
dnia 1 maja  2004 r. są opodatkowane podatkiem  VAT w stawce 22% 

W przypadku osoby fizycznej  pozostającej w związku małżeńskim  kwota  zwrotu dotyczy  
łącznie obojga  małż onków 

Podatek leśny

Zasady opłacania podatku reguluje  ustawa z dnia 30 października  2002 r. o podatku leśnym. / Dz. 
U.  z 2002 r. Nr 200, poz. 1682 ze  zm./

26/37

Opodatkowaniu podatkiem leśnym  podlegają określone w ustawie  lasy, z wyjątkiem lasów 
zajętych  na wykonywanie innej działalności  gospodarczej niż działalność leśna.

Podatek leśny

Lasem w rozumieniu ustawy są grunty leśne sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako 
lasy.

Podmiotami obowiązanymi do zapłaty podatku leśnego są: 
właściciel lasów, 
posiadacz samoistny lasów, 
użytkownik wieczysty lasów, 
posiadacz lasów, stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego. 

Podatek leśny Powstanie i wygaśnięcie obowiązku podatkowego 

Obowiązek podatkowy powstaje z pierwszym dniem miesiąca   następującego po miesiącu, w 
którym powstał tytuł prawny do lasu  lub nastąpiło objęcie lasu w  posiadanie. Obowiązek 
podatkowy w  podatku leśnym wygasa ostatniego  dnia miesiąca, w którym przestały  istnieć 
okoliczności uzasadniające  ten obowiązek

Podatek leśny Stawka podatku 

od 1 ha - równowartość pieniężna 0,220 m3 drewna obliczona według średniej ceny sprzedaży 

drewna uzyskanej przez nadleśnictwa za pierwsze trzy kwartały roku poprzedzającego rok 

podatkowy, 

dla lasów ochronnych oraz lasów wchodzących w skład rezerwatów przyrody i parków narodowych 

- 50% stawki określonej wyżej. 

Rada gminy może, w drodze uchwały, obniżyć kwotę stanowiącą średnią cenę sprzedaży drewna 

przyjmowaną jako podstawa obliczenia podatku leśnego na obszarze gminy

Podatek leśny Terminy płatności

osoby fizyczne - w 4 ratach  proporcjonalnych do czasu trwania  obowiązku podatkowego - do 15 
marca, 15 maja, 15 września i 15  listopada roku podatkowego, 

osoby prawne i jednostki  organizacyjne, w tym spółki  nieposiadające osobowości  prawnej - za 
poszczególne  miesiące - do 15 dnia każdego  miesiąca 

Podatek leśny Dokumentacja

Podatnicy podatku leśnego są obowiązani składać organowi podatkowemu, właściwemu ze 

względu na miejsce położenia lasu,

informacje o lasach (osoby fizyczne) w terminie 14 dni od dnia zaistnienia okoliczności 

uzasadniających powstanie albo wygaśnięcie obowiązku podatkowego
deklaracje na podatek leśny (osoby prawne i jednostki organizacyjne, w tym spółki nieposiadające 

osobowości prawnej) w terminie do dnia 15 stycznia roku podatkowego, a jeżeli obowiązek 

podatkowy powstał po tym dniu - w terminie 14 dni od dnia wystąpienia okoliczności 

uzasadniających powstanie tego obowiązku

Podatek leśny Zwolnienia

Zwalnia się od podatku leśnego:

lasy z drzewostanem w wieku do  40 lat;

lasy wpisane indywidualnie do  rejestru zabytków;

użytki ekologiczne, oraz  przykładowo

Uczelnie,

27/37

placówki naukowe Polskiej  Akademii Nauk,

jednostki badawczo-rozwojowe.

Ustawa z dnia 13 października 1995 r. o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i 

płatników (Dz. U. z 2004 r. Nr 269, poz.2681 z późn. zm.),

Powszechnemu obowiązkowi  ewidencyjnemu, podlegają: osoby  fizyczne, osoby prawne oraz 
jednostki organizacyjne niemające  osobowości prawnej, które na  podstawie odrębnych ustaw są 
podatnikami.

Obowiązkowi ewidencyjnemu  podlegają również inne podmioty,  jeżeli na podstawie odrębnych 
ustaw są podatnikami  

Ustawa z dnia 13 października 1995 r. o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i 

płatników (Dz. U. z 2004 r. Nr 269, poz.2681 z późn. zm.),

Nadanie NIP następuje na podstawie zgłoszenia identyfikacyjnego w drodze decyzji wydawanej 

przez naczelnika urzędu skarbowego, a postępowanie w sprawie jego nadania prowadzone jest na 

podstawie Ordynacji podatkowej

Zgłoszenia dokonuje się jednokrotnie, bez względu na rodzaj i liczbę opłacanych przez podatnika 

podatków, formę opodatkowania, liczbę i rodzaje prowadzonej działalności gospodarczej oraz 

liczbę prowadzonych przedsiębiorstw 

Ustawa o NIP,

Podatnicy podają NIP na wszelkich dokumentach związanych z wykonywaniem zobowiązań 

podatkowych oraz niepodatkowych należności budżetowych, do których poboru obowiązane są 

organy podatkowe lub celne. 

W związku ze śmiercią osoby fizycznej czy zakończeniem bytu osoby prawnej czy jednostki 

organizacyjnej osobowości prawnej nie dokonuje się zgłoszeń aktualizacyjnych czy 

wyrejestrowujących 

Rodzaje formularzy NIP

NIP-1 osoby fizyczne prowadzące dzialalność gospodarczą indywidualnie 

NIP-2 osoby prawne i jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej 

NIP-3 pozostałe osoby fizyczne (czyli nie prowadzące działalności gospodarczej w ogóle oraz 
prowadzące ją w spółkach nie posiadających osobowości prawnej, np. w spółce cywilnej) 

Podatek dochodowy od osób prawnych

Opodatkowanie podatkiem dochodowym dochodów osób prawnych reguluje ustawa z dnia 15 
lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 ze zm.),

Podatek dochodowy od osób prawnych - stawki

Obciążenie dochodu

Podatek dochodowy od osób prawnych – liczba podatników

Podatek dochodowy od osób prawnych

Zgodnie z przepisami tej ustawy podatnikami są:
osoby prawne,
 jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, z wyjątkiem spółek niemających 

osobowości prawnej, z tym że podatnikami są spółki kapitałowe w organizacji,
 podatkowe grupy kapitałowe (grupy składające się z co najmniej dwóch spółek prawa handlowego 

mających osobowość prawną, które funkcjonują w związkach kapitałowych i spełniają określone w 

ustawie warunki),
spółki niemające osobowości prawnej mające siedzibę lub zarząd w innym państwie, jeżeli zgodnie 

28/37

z przepisami prawa podatkowego tego państwa są traktowane jak osoby prawne i podlegają w tym 

państwie opodatkowaniu od całości swoich dochodów bez względu na miejsce ich osiągania.

Podatek dochodowy od osób prawnych - wyłączenia

przychodów z działalności rolniczej, z wyjątkiem dochodów z działów specjalnych produkcji 
rolnej, chyba że ustalenie przychodów jest wymagane dla celów określenia dochodów wolnych od 
podatku dochodowego,

przychodów z gospodarki leśnej w rozumieniu ustawy o lasach,

 przychodów wynikających z czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej 
umowy.,
przychodów (dochodów) armatorów opodatkowanych podatkiem tonażowym.

Podatek dochodowy od osób prawnych-  zwolnienia

Zwalnia się od podatku np. :
Skarb Państwa
NBP
Jednostki budżetowe
Fundusze celowe
ARiMR
Agencję Rynku Rolnego
Zus
Agencję Nieruchomości rolnych
fundusze emerytalne utworzone na podstawie przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy 
emerytalnych,

Podatek dochodowy od osób prawnych-  zwolnienia

W ustawie funkcjonują zwolnienia przedmiotowe, w tym dla podatników takich jak zrzeszenia, 

stowarzyszenia, fundacje, realizujące ustawowo określone, społecznie użyteczne cele. W przypadku 

tych podatników zwalnia się od podatku dochody, które są przeznaczone na realizację tych celów 

statutowych.

Przedmiot opodatkowania

Przedmiotem opodatkowania podatkiem dochodowym jest dochód bez względu na rodzaj źródeł 

przychodów, z jakich dochód ten został osiągnięty

Dochodem jest nadwyżka sumy przychodów nad kosztami ich uzyskania, osiągnięta w roku 

podatkowym; jeżeli koszty uzyskania przychodów przekraczają sumę przychodów, różnica jest 

stratą

Rok podatkowy

Rokiem podatkowym jest rok kalendarzowy, chyba że podatnik postanowi inaczej w statucie albo w 

umowie spółki, albo w innym dokumencie odpowiednio regulującym zasady ustrojowe innych 

podatników i zawiadomi o tym właściwego naczelnika urzędu skarbowego; wówczas rokiem 

podatkowym jest okres kolejnych dwunastu miesięcy kalendarzowych.

W przypadku podjęcia po raz pierwszy działalności, pierwszy rok podatkowy trwa od dnia 

rozpoczęcia działalności do końca roku kalendarzowego albo do ostatniego dnia wybranego roku 

podatkowego, nie dłużej jednak niż dwanaście kolejnych miesięcy kalendarzowych.

Prowadzenie dokumentacji

29/37

Podatnicy są obowiązani do prowadzenia ewidencji rachunkowej, zgodnie z odrębnymi przepisami, 

w sposób zapewniający określenie wysokości dochodu (straty), podstawy opodatkowania i 

wysokości należnego podatku za rok podatkowy, a także do uwzględnienia w ewidencji środków 

trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych informacji niezbędnych do obliczenia 

wysokości odpisów amortyzacyjnych

Wysokość podatku i rozliczenie

Podatek wynosi 19% podstawy opodatkowania

Podatnicy mają obowiązek złożenia zeznania o wysokości dochodu (straty) osiągniętego w roku 

podatkowym do końca trzeciego miesiąca roku następnego i w tym terminie wpłacić podatek 

należny, albo różnicę między podatkiem należnym od dochodu wykazanego w zeznaniu a sumą 

należnych zaliczek za okres od początku roku

Kontrola skarbowa

Zasady kontroli skarbowej reguluje ustawa z dnia 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej

Celem kontroli skarbowej jest ochrona interesów i praw majątkowych Skarbu Państwa oraz 
zapewnienie skuteczności wykonywania zobowiązań podatkowych i innych należności 
stanowiących dochód budżetu państwa lub państwowych funduszy celowych.

Organy kontroli skarbowej

Organami kontroli skarbowej są:

minister właściwy do spraw  finansów publicznych jako  naczelny organ kontroli skarbowej;

Generalny Inspektor Kontroli  Skarbowej jako organ wyższego  stopnia nad dyrektorami urzędów 
kontroli skarbowej;

dyrektor urzędu kontroli  skarbowej.

Organy kontroli skarbowej

Jednostkami organizacyjnymi  kontroli skarbowej są urzędy  kontroli skarbowej i urząd 
obsługujący ministra właściwego  do spraw finansów publicznych.

Inspektorzy prowadzą czynności  kontrolne według terytorialnego  zasięgu działania urzędów 
kontroli  skarbowej, w których są  zatrudnieni.

Wszczęcie kontroli 

Wszczęcie postępowania kontrolnego następuje wyłącznie z urzędu w formie postanowienia.

Czynności kontrolne przeprowadza inspektor wraz z upoważnionymi pracownikami, po okazaniu 
legitymacji służbowych i znaków identyfikacyjnych.

Zakończenie kontroli

Organ kontroli skarbowej kończy  postępowanie kontrolne:

decyzją w rozumieniu ustawy z  dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja  podatkowa,

wynikiem kontroli,

postanowieniem, gdy w trakcie  toczącego się postępowania  kontrolnego zobowiązanie  podatkowe 
uległo przedawnieniu.

Do zakresu kontroli skarbowej należy:(przykładowo)

kontrola rzetelności deklarowanych podstaw opodatkowania oraz prawidłowości obliczania i 
wpłacania podatków stanowiących dochód budżetu państwa, a także innych należności pieniężnych 
budżetu państwa lub państwowych funduszy celowych;

ujawnianie i kontrola niezgłoszonej do opodatkowania działalności gospodarczej, a także dochodów 
nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach przychodów;

Ustawa z dnia 19 listopada 2009 o grach hazardowych

30/37

Ustawa określa warunki  urządzania i zasady prowadzenia  działalności w zakresie gier  losowych, 
zakładów wzajemnych i  gier na automatach.

Grami losowymi są gry o wygrane  pieniężne lub rzeczowe, których  wynik w szczególności zależy 
od  przypadku, a warunki gry określa  regulamin.

Monopol

Prowadzenie działalności w  zakresie gier liczbowych, loterii  pieniężnych i gry telebingo  stanowi 
monopol państwa.

Kasyna gry mogą być  lokalizowane w miejscowościach  liczących do 250 tys. mieszkańców  — 1 
kasyno. Na każde kolejne  rozpoczęte 250 tys. mieszkańców  liczb´ dozwolonych kasyn gry 
zwiększa się o 1

Koncesje i zezwolenia

Koncesji na prowadzenie kasyna  gry udziela minister właściwy do  spraw finansów publicznych

Zezwolenia na prowadzenie salonu  gry bingo pieniężne, na urządzanie  zakładów wzajemnych oraz 
na  urządzanie turnieju gry pokera  udziela minister właściwy do  spraw finansów publicznych.

Właściwość

Organami podatkowymi  właściwymi w zakresie podatku od  gier są naczelnik urzędu celnego i 
dyrektor izby celnej.

Podatek od gier

Podatnikiem podatku od gier jest  osoba fizyczna, osoba prawna oraz  jednostka organizacyjna 
niemająca  osobowości prawnej, która prowadzi  działalność w zakresie gier  hazardowych na 
podstawie  udzielonej koncesji lub zezwolenia,  podmioty urządzające gry objęte  monopolem 
państwa oraz uczestnicy  turnieju gry pokera.

Przedmiot opodatkowania

Przedmiotem  opodatkowania  podatkiem od gier jest:

urządzanie gier hazardowych, z  wyłączeniem loterii promocyjnych i  pokera rozgrywanego w 
formie  turnieju gry pokera;

udział w pokerze rozgrywanym w  formie turnieju gry pokera.

Obowiązek podatkowy

Obowiązek podatkowy w podatku od gier powstaje z dniem rozpoczęcia wykonywania działalności. 
W pokerze rozgrywanym w formie turnieju gry pokera obowiązek podatkowy powstaje z chwilą 
przystąpienia do turnieju .

Podatek

Podatek od gier stanowi dochód budżetu państwa.

Podstawą opodatkowania podatkiem od

gier stanowi:

 w loterii pieniężnej, loterii fantowej i grze telebingo - suma wpływów uzyskanych ze sprzedaży 
losów lub innych dowodów udziału w grze;

w grze liczbowej — suma wpłaconych stawek;

31/37

Stawka podatku od gier wynosi dla:

loterii fantowej i gry bingo fantowe - 10 %;

loterii pieniężnej -15 %;

gry liczbowej - 20 %;

gry bingo pieniężne, gry telebingo, loterii audioteksowej i pokera rozgrywanego w formie turnieju 
gry pokera - 25 %;

gry na automacie, gry cylindrycznej, gry w koĘci, gry w karty, z wyłączeniem pokera 
rozgrywanegow formie turnieju gry pokera - 50 %

Podatek od spadków i darowiznPrzedmiot opodatkowania

Podatkowi od spadków i darowizn,  podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy 

znajdujących się na terytorium R.P. lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium R.P., 
tytułem:

dziedziczenia, zapisu, dalszego zapisu, polecenia testamentowego;
darowizny, polecenia darczyńcy;
zasiedzenia;
nieodpłatnego zniesienia współwłasności;
zachowku, jeżeli uprawniony nie uzyskał go w postaci uczynionej przez
spadkodawcę darowizny lub w drodze dziedziczenia albo w postaci zapisu;
nieodpłatnej: renty, użytkowania oraz służebności.

Podatek od spadków i darowiznpowstanie obowiązku podatkowego

Obowiązek podatkowy powstaje:
przy nabyciu w drodze dziedziczenia – z chwilą przyjęcia spadku;
przy nabyciu w drodze darowizny - z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu 
notarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy- z chwilą spełnienia 
przyrzeczonego świadczenia;
przy nabyciu w drodze zasiedzenia - z chwilą uprawomocnienia się postanowienia sądu 
stwierdzającego zasiedzenie;

Podatek od spadków i darowiznUstawa z dnia 28 lipca 1983 o podatku od spadków i darowizn. 

Opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę, od jednej osoby, własności rzeczy i praw 
majątkowych o czystej wartości przekraczającej:

1)9.637 zł - jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej,

2)7.276 zł - jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej,

3)4.902 zł - jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej. 

Podatek od spadków i darowiznUstawa z dnia 28 lipca 1983 o podatku od spadków i darowizn. 

do grupy I - małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, 
macochę i teściów,

do grupy II - zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, 
małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków 
innych zstępnych,

32/37

do grupy III - innych nabywców. 

Zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, 

zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:

zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu 
skarbowego w terminie miesiąca od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na 
podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2-8 i ust. 2, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia w terminie 
miesiąca od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, z 
zastrzeżeniem ust. 2 i 4, oraz

Podatek od spadków i darowiznUstawa z dnia 28 lipca 1983 o podatku od spadków i darowizn. 

udokumentują - w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy 
są środki pieniężne, a wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat, 
poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw 
majątkowych ostatnio nabytych, przekracza kwotę określoną w art. 9 ust. 1 pkt 1 - ich otrzymanie 
dowodem przekazania na rachunek bankowy nabywcy albo jego rachunek prowadzony przez 
spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym.

Podatek od spadków i darowiznpodstawa opodatkowania

Podstawę opodatkowania stanowi wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po potrąceniu 
długów i ciężarów (czysta wartość), ustalona według stanu rzeczy i praw majątkowych w dniu 
nabycia i cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego. Jeżeli przed dokonaniem 
wymiaru podatku nastąpi ubytek rzeczy spowodowany siłą wyższą, do ustalenia wartości przyjmuje 
się stan rzeczy w dniu dokonania wymiaru, a odszkodowanie za ubytek należne z tytułu 
ubezpieczenia wlicza się do podstawy wymiaru.

Podatnicy podatku są obowiązani, złożyć, w terminie miesiąca od dnia powstania obowiązku 

podatkowego, właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego zeznanie podatkowe o nabyciu rzeczy 

lub praw majątkowych według ustalonego wzoru. Do zeznania podatkowego dołącza się 

dokumenty mające wpływ na określenie podstawy opodatkowania.

Podatek od towarów i usług

Podatnikiem VAT są osoby prawne, jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej 

(np. spółki cywilne, jawne) oraz osoby fizyczne wykonujące samodzielnie działalność 

gospodarczą, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności, oraz dokonujące 

wewnątrzwspólnotowej dostawy nowych środków transportu
Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub 

usługodawców, a także osób wykonujących wolne zawody. Działalność podlegająca VAT 

winna być wykonywana w sposób częstotliwy lub (jednorazowo) w sposób wskazujący na 

zamiar jej wykonywania w sposób częstotliwy. 
Podatnikami są również osoby prawne, jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej 

oraz osoby fizyczne:

na których ciąży obowiązek uiszczenia cła i uprawnione do korzystania z procedury celnej 

obejmującej uszlachetnianie czynne, odprawę czasową, przetwarzanie pod kontrolą celną,
dokonujące wewnątrzwspółnotowego nabycia towarów,
będące usługobiorcami usług lub nabywcami towarów od podmiotów nie posiadających siedziby 

lub miejsca stałego zamieszkania (prowadzenia działalności) na terytorium kraju, jeśli podatek nie 

został rozliczony przez usługodawcę lub dokonującego dostawy na terytorium kraju.

Podatek od towarów i usług - stawki

22%  - stawka podstawowa,  stosowana w razie braku stawki  preferencyjnej albo zwolnienia 

(stawki zwolnionej); 

7%  - stawka preferencyjna VAT 

33/37

5%  - stawka VAT naliczana przez  nabywcę towarów od rolnika  ryczałtowego 

3%  - stawka VAT 

0%  - stawka stosowana głównie w  eksporcie, wewnątrzwspólnotowej  dostawie towarów 

Powstanie obowiązku  podatkowego oznacza w  uproszczeniu obowiązek  ujawnienia czynności w 
ewidencji  VAT w dniu powstania obowiązku  podatkowego, a także ujęcia tej  czynności w 
deklaracji VAT za ten  właśnie okres, w którym powstał  obowiązek podatkowy. 

obowiązek podatkowy w podatku  VAT powstaje: 

Podatek od towarów i usług – powstanie obowiązku podatkowego

Z chwilą wydania towaru / wykonania usługi 

Jeżeli czynność powinna zostać potwierdzona fakturą  to obowiązek podatkowy powstaje z chwilą 

wystawienia faktury. 

Jeżeli jednak fakturę wystawiono po 7 dniu od wydania towaru / wykonania usługi, wówczas 

obowiązek podatkowy powstaje w 7 dniu od daty wydania towaru / wykonania usługi. 

Podatek od towarów i usług – podstawa opodatkowania

Podstawą opodatkowania jest obrót. Obrotem jest kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o 

kwotę należnego podatku. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy. 

Obrót zwiększa się o otrzymane dotacje, subwencje i inne dopłaty o podobnym charakterze mające 

bezpośredni wpływ na cenę (kwotę należną) towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez 

podatnika, pomniejszone o kwotę należnego podatku. 

W przypadku gdy pobrano zaliczki, zadatki, przedpłaty lub raty, obrotem jest również kwota 

otrzymanych zaliczek, zadatków, przedpłat lub rat, pomniejszona o przypadającą od nich kwotę 

podatku 

Podatek od towarów i usług – rejestracja i deklaracje

Podatnicy mają obowiązek przed dniem wykonania pierwszej czynności określonej w art. 5 złożyć 

naczelnikowi urzędu skarbowego zgłoszenie rejestracyjne 

są również obowiązani składać w urzędzie skarbowym deklaracje podatkowe za okresy miesięczne 

w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po każdym kolejnym miesiącu 

Mali podatnicy, którzy wybrali metodę kasową, składają w urzędzie skarbowym deklaracje 

podatkowe za okresy kwartalne w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po każdym 

kolejnym kwartale 

Podatek rolny

Zasady opodatkowania reguluje ustawa z 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym

Opodatkowaniu podatkiem rolnym podlegają grunty sklasyfikowane w ewidencji gruntów i 
budynków jako użytki rolne lub jako grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych, z 
wyjątkiem gruntów zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej innej niż działalność 
rolnicza.

Podatek rolny – gospodarstwo rolne

Za gospodarstwo rolne uważa się  obszar gruntów, o łącznej  powierzchni przekraczającej l ha 
lub l ha przeliczeniowy,  stanowiących własność lub  znajdujących się w posiadaniu  osoby 
fizycznej, osoby prawnej  albo jednostki organizacyjnej, w  tym spółki, nieposiadającej  osobowości 
prawnej.

Podatek rolny – działalność rolnicza

Za działalność rolniczą uważa się produkcję roślinną i zwierzęcą, w tym również produkcję 

materiału siewnego, szkółkarskiego, hodowlanego oraz reprodukcyjnego, produkcję warzywniczą, 

34/37

roślin ozdobnych, grzybów uprawnych, sadownictwa, hodowlę i produkcję materiału zarodowego 

zwierząt, ptactwa i owadów użytkowych, produkcję zwierzęcą typu przemysłowego fermowego 

oraz chów i hodowlę ryb.

Podatek rolny

Podatnikami podatku rolnego są osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne, w tym 
spółki, nieposiadające osobowości prawnej, będące:

właścicielami gruntów,

posiadaczami samoistnymi gruntów,

użytkownikami wieczystymi gruntów,

posiadaczami gruntów, stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu 
terytorialnego.

Podstawa opodatkowania

Podstawę opodatkowania podatkiem rolnym stanowi:

dla gruntów gospodarstw rolnych - liczba hektarów przeliczeniowych ustalana na podstawie 
powierzchni, rodzajów i klas użytków rolnych wynikających z ewidencji gruntów i budynków oraz 
zaliczenia do okręgu podatkowego;

dla pozostałych gruntów - liczba hektarów wynikająca z ewidencji gruntów i budynków.

Obowiązek podatkowy

Obowiązek podatkowy powstaje od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym 
zaistniały okoliczności uzasadniające powstanie tego obowiązku.

Obowiązek podatkowy wygasa ostatniego dnia miesiąca, w którym przestały istnieć okoliczności 
uzasadniające ten obowiązek.

Organem podatkowym właściwym w sprawach podatku rolnego jest wójt (burmistrz, prezydent 
miasta).

Termin płatności

Podatek rolny na rok podatkowy  od osób fizycznych, ustala w  drodze decyzji, organ podatkowy 

właściwy ze względu na miejsce  położenia gruntów. 

Podatek jest płatny w ratach  proporcjonalnych do czasu trwania  obowiązku podatkowego w 

terminach do dnia 15 marca, 15  maja, 15 września i 15 listopada  roku podatkowego.

Podatek rolny za rok podatkowy wynosi:

od l ha przeliczeniowego gruntów,  o których mowa w art. 4 ust. l pkt l  – równowartość pieniężną 
2,5 q  żyta,

od l ha gruntów, o których mowa  w art. 4 ust. l pkt 2 - równowartość  pieniężną 5 q żyta - 
obliczone  według średniej ceny skupu żyta  za pierwsze trzy kwartały roku  poprzedzającego rok 
podatkowy.

Podatek od czynności cywilnoprawnych

Zasady opodatkowania reguluje  ustawa z dnia 9 września 2000 r. o  podatku od czynności 

cywilnoprawnych.

Podatkowi podlegają następujące  czynności cywilnoprawne :

35/37

umowy sprzedaży oraz zamiany  rzeczy i praw majątkowych,

umowy pożyczki,

umowy darowizny

umowy dożywocia,

umowy o dział spadku oraz umowy o  zniesienie współwłasności - w części  dotyczącej spłat lub 
dopłat,

ustanowienie hipoteki,

ustanowienie odpłatnego  użytkowania,

umowy depozytu nieprawidłowego,

umowy spółki (akty założycielskie);

Ustawa z dnia 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy

Kary i środki karneKarami za przestępstwa skarbowe są: 
kara grzywny w stawkach dziennych, 
kara ograniczenia wolności, 
kara pozbawienia wolności. 
Środkami karnymi są m.inn.: 
dobrowolne poddanie się odpowiedzialności, 
przepadek przedmiotów, 
ściągnięcie równowartości pieniężnej przepadku przedmiotów, 
przepadek osiągniętych korzyści majątkowych, 
zakaz prowadzenia określonej działalności gospodarczej, wykonywania określonego zawodu lub 
zajmowania określonego stanowiska, 
podanie wyroku do publicznej wiadomości, 
pozbawienie praw publicznych, 

Przestępstwem skarbowym jest czyn zabroniony przez kks pod groźbą kary grzywny określonej w 
stawkach dziennych, kary ograniczenia wolności lub kary pozbawienia wolności

Wykroczenie skarbowe jest to czyn zabroniony przez kks pod groźbą kary grzywny określonej 
kwotowo, jeżeli kwota uszczuplonej lub narażonej na uszczuplenie należności publicznoprawnej 
albo wartość przedmiotu czynu nie ienia

Wymierzając karę grzywny, sąd określa liczbę stawek oraz wysokość jednej stawki dziennej; jeżeli 

kodeks nie stanowi inaczej, najniższa liczba stawek wynosi 10, najwyższa - 720 

Ustalając stawkę dzienną, sąd bierze pod uwagę dochody sprawcy, jego warunki osobiste, rodzinne, 

stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe; stawka dzienna nie może być niższa od jednej 

trzydziestej części minimalnego wynagrodzenia ani też przekraczać jej czterystukrotności. 

Wysokość kary

Podatnik, który uchylając się od opodatkowania, nie ujawnia właściwemu organowi przedmiotu lub 
podstawy opodatkowania lub nie składa deklaracji, przez co naraża podatek na uszczuplenie, 
podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych albo karze pozbawienia wolności, albo obu tym 
karom łącznie.

Kto wbrew obowiązkowi nie prowadzi ksiprzekracza pięciokrotnej wysokości najniższego 
miesięcznego wynagrodzenia w czasie jego popełnęgi, podlega karze grzywny do 240 stawek 
dziennych.

36/37

Kto nierzetelnie prowadzi księgę, podlega karze grzywny do 240 stawek dziennych

Kto wbrew obowiązkowi nie wystawia faktury lub rachunku za wykonanie świadczenia, wystawia 
je w sposób wadliwy albo odmawia ich wydania, podlega karze grzywny do 180 stawek dziennych

Płatnik lub inkasent, który pobranego podatku nie wpłaca w terminie na rzecz właściwego organu, 
podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych albo karze pozbawienia wolności do lat 3, albo 
obu tym karom łącznie.

Ustawia z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji 

środkami egzekucji administracyjnej należności pieniężnych są m. inn.:
egzekucja z pieniędzy, 
egzekucja z wynagrodzenia za pracę, 
egzekucja ze świadczeń z zaopatrzenia emerytalnego oraz ubezpieczenia społecznego, 
egzekucja z rachunków bankowych, 
egzekucja z ruchomości, 
egzekucja z nieruchomości

Ustawia z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji 

Organem egzekucyjnym obowiązków o charakterze pieniężnym jest przede wszystkim 
naczelnik urzędu skarbowego
Egzekucji administracyjnej podlegają następujące obowiązki o charakterze pieniężnym
podatki, opłaty i inne należności, do których stosuje się przepisy działu III ustawy z dnia 29 sierpnia 
1997 r. Ordynacja podatkowa, 
grzywny i kary pieniężne wymierzane przez organy administracji publicznej, 
należności pieniężne, pozostające w zakresie właściwości organów administracji publicznej, 
należności przypadające od jednostek budżetowych, wynikające z zastosowania wzajemnego 
potrącenia zobowiązań podatkowych ze zobowiązaniami tych jednostek, 
wpłaty na rzecz funduszy celowych utworzonych na podstawie odrębnych przepisów, 
należności pieniężne z tytułu składek do Funduszu Żeglugi Śródlądowej oraz składek specjalnych 
do Funduszu Rezerwowego

37/37