1

SZKOŁA PODSTAWOWA – zestaw pytań i odpowiedzi, etap wojewódzki

OGÓLNOPOLSKI KONKURS HISTORYCZNY

LOSY ŻOŁNIERZA I DZIEJE ORĘŻA POLSKIEGO W LATACH 972-1514.

OD CEDYNI DO ORSZY.

ETAP WOJEWÓDZKI – SZKOŁA PODSTAWOWA

19 marca 2010 r., czas trwania – 120 minut

Zestaw pytań i proponowanych odpowiedzi wraz z punktacją

1. Przyjęcie chrześcijaństwa przez Mieszka I miało wielkie znaczenie dla dalszych losów

Polski.

Podkreśl stwierdzenie fałszywe.

a) Przyjęcie chrześcijaństwa umożliwiło Polakom wejście do wspólnoty państw

chrześcijańskich.

b) Władca Polski stawał się równy innym władcom państw chrześcijańskich.
c) Mieszko I otrzymał pomoc do walki z południowym sąsiadem.
d) Niemcy tracili pretekst do najazdów na ziemie polskie pod pozorem

nawracania na chrześcijaństwo.

(0-1 p.)

2. Broń białą sieczną o tnących lub kłujących głowniach oraz rękojeściach

przystosowanych do ujęcia jedną, rzadziej dwiema rękami, w zależności od cech
konstrukcyjnych i sposobu użytkowania dzieli się na długą oraz krótką.

Wymienione rodzaje broni odpowiednio przyporządkuj w tabeli.

miecz; rapier; pałasz; sztylet; puginał; szabla; kordelas; bagnet; szpada;
koncerz.

Broń długa Broń krótka

miecz, koncerz, rapier, szabla, pałasz,

szpada,

sztylet, puginał, kordelas, bagnet,

(0-10 p.)

2

SZKOŁA PODSTAWOWA – zestaw pytań i odpowiedzi, etap wojewódzki

3. Spośród niżej wymienionych wydarzeń z okresu panowania Bolesława Krzywoustego,

Bolesława Chrobrego, Bolesława Śmiałego oznacz stwierdzeniem „prawda” te, które
dotyczą Bolesława Krzywoustego.

Wydarzenie Stwierdzenie

Walki o przyłączenie Pomorza do Polski; zdobycie Wyszogrodu i
Nakła.

prawda

Przywrócenie arcybiskupstwa w Gnieźnie; utworzenie biskupstwa w
Płocku.

Misje chrystianizacyjne biskupa Ottona z Bambergu

na Pomorzu Zachodnim.

prawda

Bolesław zajmuje Czechy i Morawy.

Interwencja na Węgrzech na rzecz Beli I.

Nieudana wyprawa zbrojna Henryka V przeciw Polsce

pod pozorem udzielenia pomocy wygnanemu Zbigniewowi.

prawda

Wyprawa kijowska Bolesława i przyłączenie Grodów Czerwieńskich.

Koronacja Bolesława.

(0-3 p.)

4. Wykorzystując przytoczone informacje, określ miejsce bitwy.

a) W czasie Wielkiej Wojny Polski i Litwy z Zakonem Krzyżackim

(1409-1411), 10 października 1410 r., w rejonie wsi Łącko Wielkie rozegrana
została bitwa. Celem Krzyżaków było opanowanie Kujaw

i Wielkopolski oraz wymuszenie w ten sposób podpisania pokoju. Zwycięska
dla Polaków bitwa przyczyniła się do podpisania pokoju w Toruniu w 1411 r.

Miejsce bitwy - Bitwa pod Koronowem

b) Bitwa ta była pierwszym poważniejszym starciem armii cesarza Henryka II

z wojskami polskimi w czasie wyprawy 1005 r. Armia Henryka była zbyt
silna, by obrońcy mogli powstrzymać jej marsz w kierunku Odry. Poniosła
jednak poważne straty za sprawą polskich łuczników.

Miejsce bitwy - Bitwa nad Szprewą

(0-2 p.)

5. Przyporządkuj wymienionych kronikarzy do fragmentów ich biografii.

Uzupełnij tabelę, wpisując w rubryce odpowiednią literę oznaczającą wybraną postać.

A. Jan Długosz
B. Gall Anonim

3

SZKOŁA PODSTAWOWA – zestaw pytań i odpowiedzi, etap wojewódzki

C. Janko z Czarnkowa
D. Wincenty Kadłubek

Fragment biografii

Kronikarz

Żył na przełomie XII i XIII w. Był biskupem krakowskim. Związany
z dworem Kazimierza Sprawiedliwego. Autor kroniki obejmującej
dzieje Polski do 1202 r.

D

Żył w XIV w. Związany z dworem Kazimierza Wielkiego. Autor
kroniki opisującej okres historii Polski w latach 1333-1384.

C

Żył na przełomie XI i XII w. Był mnichem benedyktyńskim. Przebywał
na dworze Bolesława III Krzywoustego. Autor najstarszej kroniki
polskiej.

B

(0-3 p.)

6. Wskaż elementy obronne miasta, podkreślając prawidłowy zbiór odpowiedzi.

a) baszta, mury, barbakan, fosa, pręgierz, brama miejska, mury,
b) baszta, mury, barbakan, fosa, most zwodzony, brama miejska, mury,
c) baszta, mury, barbakan, fosa, most zwodzony, rynek, mury.

(0-1 p.)

7. Wykorzystując przedstawioną ilustrację oraz wiedzę pozaźródłową, określ

wydarzenie oraz dokładną datę.

a) Wydarzenie – wjazd Chrobrego do Kijowa
b) Data (dzień, miesiąc, rok) – 14 sierpnia 1018 r.

(0-4 p.)

4

SZKOŁA PODSTAWOWA – zestaw pytań i odpowiedzi, etap wojewódzki

8. Określ władcę, o którym mówi poniższy fragment pochodzący z Kroniki polskiej.

…A gdy przybył pod znamienite królewskie miasto zwane Alba [tj. Białe Miasto,

tak kronikarz nazywa Białogard nad Parsętą na Pomorzu], to choć ani nawet trzeciej
części wojska nie miał ze sobą, zsiadłszy z konia nie kazał sporządzać żadnych machin
oblężniczych, ani nie szukał podstępów, lecz w tym samym dniu szturmem w podziwu
godny sposób zdobył miasto bogate i ludne.

Bolesław Krzywousty

(0-1 p.)

9. Uzupełnij tabelę.

Data Panujący Wydarzenie

968 r.

Mieszko I

Powołanie biskupstwa w Poznaniu.

1034 r.

Kazimierz Odnowiciel

Wielkie powstanie ludowe przeciw uciskowi
feudalnemu i Kościołowi.

1081 r.

Władysław Herman

Utrata Grodów Czerwieńskich.

1335 r.

Kazimierz Wielki

Pokój w Wyszehradzie.

1413 r.

Władysław Jagiełło

Unia w Horodle.

1440 r. Władysław Warneńczyk Wybór na króla Węgier.

(0-6 p.)

10. Do najcenniejszych zabytków sztuki romańskiej w Polsce należą odlane w brązie

drzwi, których wykonanie datowane jest na drugą połowę XII wieku. Drzwi
gnieźnieńskie zawierają sceny z życia św. Wojciecha od narodzin do śmierci
męczeńskiej. Drzwi płockie podzielone na 24 kwater kwadratowych i 2 prostokątnych
przedstawiają sceny z dzieciństwa i Męki Chrystusa oraz motywy maryjne.

Podpisz, które drzwi przedstawiają poniższe ilustracje.

a) drzwi płockie b) drzwi gnieźnieńskie

(0-2 p.)

5

SZKOŁA PODSTAWOWA – zestaw pytań i odpowiedzi, etap wojewódzki

11. Poniżej została umieszczona ilustracja przedstawiająca broń piechoty z XIV-XV w.

Wymienione nazwy przyporządkuj do odpowiedniego rodzaju broni.

berdysz; topór; halabarda; pika; cep; korbacz; sulica; korseka

(0-7 p.)

12. Do podanych wyjaśnień dopisz nazwę pojęcia.

a) Uroczyste wstąpienie na tron monarchy, ostatni rytuał ceremoniału

koronacyjnego następującego po przysiędze, pomazaniu olejami świętymi
i wręczeniu insygniów królewskich. Król wprowadzony przez dostojników
kościelnych zasiadał na tronie, a następnie obecni na uroczystości śpiewali
pieśń Te Deum lauda mus (Ciebie Boga chwalimy) oraz trzykrotnie wznosili
okrzyk „Vivat rex!” (Niech żyje król). Od tej chwili król miał pełnię władzy.

Intronizacja

b) Pozbawienie panującego władcy jego tronu, urzędu – siłą lub pokojowym

traktatem. Najczęściej jest to „zamach stanu”, przeprowadzony przez któregoś
z naczelnych urzędników, magnatów w państwie.

Detronizacja

c) Kara polegająca na czasowym lub dożywotnim wygnaniu skazanego z kraju

i pozbawieniu go wszelkich praw.

Banicja

(0-3 p.)

a) A – halabarda
b) B – berdysz
c) C – topór
d) D – sulica
e) E – pika
f) F – cep
g) G – korbacz

6

SZKOŁA PODSTAWOWA – zestaw pytań i odpowiedzi, etap wojewódzki

13. Napisz, jakie wydarzenie upamiętnia przedstawiony pomnik i podaj datę roczną tego

wydarzenia.

a) Wydarzenie – upamiętnienie najmłodszych uczestników powstania

(Powstanie Warszawskie)

b) Data – 1944 r.

(0-2 p.)

14. Przyporządkuj podanych niżej urzędników dworskich z monarchii

wczesnopiastowskiej do realizowanych przez nich zadań.

komornik; kanclerz; cześnik; palatyn; stolnik; skarbnik; miecznik;
strażnik; koniuszy; łowczy

a) Zarządzał dworem monarszym, zastępował panującego w kierowaniu

państwem, w sprawowaniu sądów, w dowodzeniu wojskiem. Ponadto
nadzorował ściąganie świadczeń i stał na czele administracji terytorialnej.

palatyn

b) Zajmował się korespondencją władcy i uwierzytelniał pieczęcią dokumenty

monarsze. Podlegała mu kancelaria złożona z kapelanów, która zajmowała się
obsługą kaplicy książęcej.

kanclerz

c) Kierował gospodarką dworu i państwa.

komornik (podkomorzy)

d) Zarządzał skarbcem i archiwum.

skarbnik

e) Zarządzał piwnicą władcy, czyli składem wina.

cześnik

f) Opiekował się stołem (zaopatrzeniem) panującego.

stolnik

(0-6 p.)

7

SZKOŁA PODSTAWOWA – zestaw pytań i odpowiedzi, etap wojewódzki

15. Podkreśl obszary, które przyłączył do Polski Kazimierz Wielki.

a) Ziemię Dobrzyńską, Kujawy i Ruś Czerwoną
b) Pomorze Gdańskie i Śląsk
c) Mazowsze i Ziemię Chełmińską
d) Mazowsze i Śląsk

(0-1 p.)

16. Zamieszczonym poniżej fragmentom biografii kobiet, które odegrały ważną rolę

w historii, przyporządkuj postacie z podanego zbioru.

Elżbieta Rakuszanka; Bona; Jadwiga; Jadwiga Śląska; Rycheza

a) Królowa Polski i Wielka Księżna Litewska, żona Kazimierza Jagiellończyka.

Czterech spośród jej synów zostało królami. W związku z tym nazywano ją
„matką królów”.

Elżbieta Rakuszanka

b) Księżna, żona Henryka I Brodatego. W 1229 r. pośredniczyła w sporze o tron

krakowski między mężem a Konradem I Mazowieckim. Wywarła wielki
wpływ na dwór śląski i jego obyczajowość. W 1267 r. kanonizowana, uznana
za patronkę Śląska i Polski.

Jadwiga (śląska)

c) Królowa Polski, najmłodsza córka Ludwika Węgierskiego, zajmowała się

działalnością polityczną (odebrała Węgrom Ruś Halicką, prowadziła rozmowy
z książętami pomorskimi, pertraktowała z Krzyżakami). Przyczyniła się
do odnowienia Akademii Krakowskiej.

Jadwiga

d) Druga żona Zygmunta Starego. Dążyła do umocnienia władzy królewskiej,

propagatorka kultury włoskiej w Polsce. Zwolenniczka sojuszu z Francją,
utrzymania pokoju z Turcją. Będąc w konflikcie z synem Zygmuntem
Augustem, opuściła Polskę i udała się do Bari.

Bona (Bona Sforza)

(0-4 p.)

17. Podkreśl, za panowania których władców została zawarta unia polsko-węgierska.

a) Władysław Jagiełło
b) Władysław Warneńczyk
c) Kazimierz Jagiellończyk
d) Ludwik Węgierski

(0-2 p.)

8

SZKOŁA PODSTAWOWA – zestaw pytań i odpowiedzi, etap wojewódzki

18. Określ daty roczne ważniejszych wydarzeń za panowania Władysława III.

Wydarzenie Data

Pokój wieczysty z Krzyżakami w Brześciu Kujawskim.

1435 r.

Bitwa pod Warną, klęska wojsk węgierskich z Turkami.

1444 r.

Konfederacja Spytka z Melsztyna, bitwa pod Grotnikami.

1439 r.

(0-3 p.)

19. Podpisz herby nazwą właściwej dynastii.

a) Herb Walezjuszy b) Herb Jagiellonów c) Herb Wazów

(0-3 p.)

20. Wymień polskich królów elekcyjnych według kolejności panowania na tronie.

a) Henryk Walezy /1573-1574/
b) Stefan Batory /1576-1586/
c) Zygmunt III Waza /1587-1632/
d) Władysław IV /1632-1648/
e) Jan II Kazimierz /1648-1668/
f) Michał Korybut Wiśniowiecki /1669-1673/
g) Jan III Sobieski /1674-1696/
h) August II /1697-1706 i 1709-1733/
i) Stanisław Leszczyński /1704-1709 i 1733/
j) August III /1733-1763/
k) Stanisław August Poniatowski /1764-1795/

(0-11 p.)

21. Podpisz ilustracje, wpisując nazwę miejscowości, w której znajduje się przedstawiona

budowla.

a) Kruszwica - Mysia Wieża b) Ujazd – ruiny zamku Krzyżtopór

9

SZKOŁA PODSTAWOWA – zestaw pytań i odpowiedzi, etap wojewódzki

c) Malbork - zamek

(0-3 p.)

22. W okresie od X do XV w. Polska uwikłana była w szereg konfliktów zbrojnych.

Uzupełnij tabelę, wpisując miejsca bitew.

Data

Miejsce bitwy

Data

Miejsce bitwy

24 VI 972 r.

Cedynia

15 VII 1410 r.

Grunwald

09 IV 1241 r.

Legnica

10 XI 1444 r.

Warna

27 IX 1331 r.

Płowce

15 IX 1463 r.

Zalew Wiślany

12 VIII 1399 r.

Worskla

08 IX 1514 r.

Orsza

(0-8 p.)

23. Po zapoznaniu się z planami bitew z okresu wojny trzynastoletniej, określ ich miejsce

oraz dokładną datę (dzień, miesiąc i rok).

a) Chojnice, 18 września 1454 r. b) Świecino, 17 września 1462 r.

(0-8 p.)

24. W okresie od XIV do XVI w. wydano szereg przywilejów szlacheckich.

Uzupełnij tabelę, wpisując władcę wydającego przywilej.

Miejsce wydania przywileju

Władca wydający przywilej

Mielnik

Aleksander Jagiellończyk

Jedlnia

Władysław Jagiełło

Radom

Aleksander Jagiellończyk

Nieszawa

Kazimierz Jagiellończyk

10

SZKOŁA PODSTAWOWA – zestaw pytań i odpowiedzi, etap wojewódzki

(0-9 p.)

25. Wymienionych władców przyporządkuj do odpowiednich rodów.

Władysław Laskonogi; Władysław IV; Wacław II; August II Mocny;
Jadwiga; Władysław Warneńczyk
a) Piastowie – Władysław Laskonogi
b) Przemyślidzi – Wacław II
c) Andegawenowie – Jadwiga
d) Jagiellonowie – Władysław Warneńczyk
e) Wazowie – Władysław IV
f) Wettinowie – August II Mocny

(0-6 p.)

26. Wymień miejsca pochówku królów i książąt polskich.

Władca Miejsce

pochówku

Mieszko I

Poznań (katedra)

Bolesław Chrobry

Poznań (katedra)

Bolesław III Krzywousty

Płock (katedra)

Władysław I Łokietek

Kraków (katedra na Wawelu)

Jadwiga

Kraków (katedra na Wawelu)

Zygmunt August

Kraków (katedra na Wawelu)

(0-6p.)

27. W diagramie ukryte są nazwy miejsc bitew stoczonych w dziejach państwa polskiego.

Wypisz je.

C H O C I M K W
E K L E C K O A
D Z I E L E Ń C E R
Y L W L I P S K K
N E A B Y C Z Y N A
I G

A N I E W

A N S T O C Z E K I
I

G

Ł O G Ó W Z

C O R S Z A N
W A R N A A

A

Czerwińsk

Władysław Jagiełło

Kraków

Władysław Jagiełło

Cerekwica

Kazimierz Jagiellończyk

Piotrków

Jan Olbracht

Koszyce

Ludwik Andegaweński

11

SZKOŁA PODSTAWOWA – zestaw pytań i odpowiedzi, etap wojewódzki

Poziomo:

a) Chocim
b) Kleck
c) Zieleńce
d) Lipsk
e) Byczyna
f) Iganie
g) Stoczek
h) Głogów
i) Orsza
j) Warna

Pionowo:

a) Cedynia
b) Legnica
c) Oliwa
d) Cecora
e) Kock
f) Warka
g) Wizna

(0-17 p.)

Razem: 132 p.