Internet jako środowisko informacji

mgr Magdalena Wójcik

Dzielenie sie wiedzą – Web 2.0

- Web 2.0 -

potoczne określenie serwisów internetowych,

powstałych po 2001, w których działaniu podstawową rolę
odgrywa treść generowana przez użytkowników danego serwisu.

-

Media społecznościowe

- rodzaje interaktywnych stron www,

współtworzonych przez sieci społeczne osób podzielających
wspólne zainteresowania, w tym: serwisy hobbystyczne,
serwisy dla profesjonalistów, blogi, mikroblogi, serwisy
umożliwiające publikowanie muzyki, filmów, zdjęć, artykułów itp.

Przykłady mediów społecznościowych:

- Wikipedia pl.wikipedia.org
- Youtube www.youtube.com
- MySpace pl.myspace.com

Serwisy dla profesjonalistów z różnych branż

:

- Goldenline www.goldenline.pl

- Profeo www.profeo.pl/

- LinkedIn www.linkedin.com/

Serwisy hobbystyczne:

-Facebook www.facebook.pl/
-Grono grono.net/
- Nasza-klasa www.nasza-klasa.pl

Blogi i blogosfera:

Blog -

rodzaj strony internetowej zawierającej określoną liczbę

odrębnych, samodzielnych, uporządkowanych chronologicznie
wpisów, których twórcą jest właściciel bloga. Blogi umożliwiają
zazwyczaj archiwizację oraz kategoryzowanie wpisów, a także
komentowanie wpisów przez czytelników danego bloga. Ogół
blogów traktowany jako medium komunikacyjne nosi nazwę
blogosfery.

- blog.pl

- www.blogsearchengine.com

- blogsearch.google.pl

Przykłady:

http://blog.biblioteka20.pl/

http://www.infopoint.pl/wordpress/category/informacja-naukowa/

http://bendyk.blog.polityka.pl/

http://kultura20.blog.polityka.pl/

Mikroblogi:

Mikroblog - to rodzaj dziennika internetowego, w którym głównym
nośnikiem informacji są krótkie wpisy mające zazwyczaj długość
jednego zdania. Tak jak zwykłe blogi, mikroblog może oprócz wpisów
tekstowych zawierać zdjęcia, klipy dźwiękowe czy filmowe; może byc
dostępny dla każdego lub wąskiej grupy wyselekcjonowanych przez
autora czytelników.[1][2]

Główną ideą mikroblogów jest przekazywanie informacji, o czynności
jaką się w danej chwili wykonuje, krótkich przemyśleń lub planów,
które ma się zamiar zrealizować w najbliższym czasie. Możliwe jest
także prowadzenie konwersacji pomiędzy użytkownikami, przy użyciu
wpisów.

Zbliżoną do mikroblogów funkcjonalność posiada większość
komunikatorów internetowych - jest to "opis", "stan" lub "status".

Przykłady:

* Twitter, twitter.com

* Spinacz, spinacz.pl

* Flaker, flaker.pl

* Blip, blip.pl

* Pinger, pinger.pl

Współtworzenie dokumentów:

* Google dokument - http://docs.google.com

* Zoho - http://zoho.com

Narzędzia komunikacji

:

- komunikatory

(programy komputerowe pozwalające na przesyłanie

komunikatów pomiędzy dwoma lub więcej komputerami poprzez

Internet )

Cechy:

- komunikacja w czasie rzeczywistym oraz możliwość zostawiania

wiadomości do późniejszego odczytania

- informacje o dostępności użytkownika

- Używanie emotikonów, charakterystycznych skrótów

Przykłady:

- GG

- Skype

- Spik

- Tlen

Listy dyskusyjne i grupy dyskusyjne: zasady działania,
różnice, korzyści

Lista dyskusyjna

to forma internetowej grupy dyskusyjnej polegającej

na automatycznym rozsyłaniu e-maili przysyłanych na adres listy do
osób, które zdecydowały się na zapisanie się do niej.

Tego rodzaju listy są najstarszą formą funkcjonowania grup
dyskusyjnych w internecie i powstały one niemal równocześnie z
samym internetem. Listy dyskusyjne pozwalają prowadzić dyskusję na
określony temat wielu osobom jednocześnie przy wykorzystaniu poczty
elektronicznej.

Sama idea listy dyskusyjnej jest prosta. Aby prowadzić dyskusję na
wybrany temat wystarczy posiadać konto pocztowe i jakikolwiek
program (klient) pocztowy, oraz zapisać się do danej listy.

E-mailowe listy dyskusyjne są zazwyczaj obsługiwane przez specjalny
serwer. Lista jako całość posiada swój własny adres e-mail. Po wysłaniu
e-maila na ten adres serwer automatycznie rozsyła jego kopie do
wszystkich osób, które zdecydowały zapisać się na daną listę.

Grupa dyskusyjna

- w Internecie to ogólna nazwa wszelkich form dyskusji

internetowej przypominających wymianę korespondencji. Grupy dyskusyjne
przyjmują formę list dyskusyjnych pozwalających na automatyczną wymianę
e-maili, grup Usenetowych, grup występujących w Fidonecie i forów
dyskusyjnych dostępnych przez bramki WWW.

Ze względu na ich dostępność grupy dyskusyjne można podzielić na:

*

zamknięte

- tzn. być dostępne tylko dla wybranej grupy osób (np: grupy

przeznaczone dla pracowników jednej firmy),

*

półotwarte

- tzn. dostępne dla wszystkich, ale pod pewnymi warunkami,

(np. po udowodnieniu swoich kwalifikacji),

*

moderowane

- czyli dostępne dla wszystkich, ale wysyłane nań

komunikaty są cenzurowane przez specjalną osobę,

*

otwarte dla zarejestrowanych

- czyli dostępne dla wszystkich, którzy się

doń zapisali i niecenzurowane,

* całkowicie otwarte

- czyli dostępne także dla tych, którzy się do nich nie

zapisali.

Ze względu na stosowaną technologię

* E-mailowe listy dyskusyjne

* Grupy funkcjonujące w hierarchii Usenetu

(system grup dyskusyjnych, z

którego można korzystać przez Internet. Składa się on z tysięcy grup tematycznych,

ułożonych w strukturę hierarchiczną. Wiadomości przypominające pocztę elektroniczną

użytkownicy wysyłają do serwerów Usenetu, a serwery tworzące sieć P2P automatycznie

wymieniają je między sobą. Czasem wiadomości są nazywane postami

)

* Grupy dyskusyjne dostępne przez strony WWW - które są często

zwane też forami dyskusyjnymi

(to przeniesiona do struktury stron WWW forma

grup dyskusyjnych, która służy do wymiany informacji i poglądów między osobami o

podobnych zainteresowaniach przy użyciu przeglądarki internetowej.

* Intranetowe grupy dyskusyjne - dostępne tylko w ramach sieci

lokalnej danej instytucji lub firmy.

Przykłady:

CataList

news.cyf-kr.edu.pl

usenet.gazeta.pl

Wyszukiwanie zasobów naukowych w Internecie:

*

Dostęp komercyjny do czasopism naukowych

- oferta

BJ

www.bj.uj.edu.pl

- oferta

innych bibliotek

akademickich

http://www.bu.uni.wroc.pl/e-zrodla/czasopisma-elektroniczne,

http://www.buw.uw.edu.pl/

-

serwisy największych wydawców komercyjnych

* Blackwell Publishing blackwellpublishing.com

* Elsevier www.elsevier.com

* Springer www.springer.com

-

komercyjne czytelnie online

Czytelnie online i wyszukiwarki książek

:

Na co zwrócic uwagę?

- formę dostepu do pełnego tekstu
- zasady odpłatności

Przykłady:

http://ibuk.pl

http://czytelniaonline.pl

http:// www.czytelniamedyczna.pl

www.nexto.pl

Wolny dostęp - ruch Open Access

Open access

- oznacza wolny dostęp do darmowych zasobów

znajdujących się w sieci przy uwzględnieniu i zachowaniu praw
autorskich. Dokumenty zawarte w archiwach i repozytoriach Open
Access to najczęściej pełne teksty artykułów, fragmentów prac,
prezentacji, raportów, pliki graficzne, dźwiękowe i audiowizualne o
wysokim poziomie opracowania merytorycznego ze wszystkich
dziedzin wiedzy, dostępne bezpłatnie w łatwy i szybki sposób [zob.
artykuł: Najsarek, Paweł (2006).Terminologia Open Access, EBIB nr3]

Open Access - kluczowe pojęcia:

REPOZYTORIUM –

archiwum tekstów naukowych w sieci

PREPRINT –

tekst, który został udostępniony w formie elektronicznej

przed jego faktycznym opublikowaniem w formie drukowanej; wstępna
wersja publikacji, która może ulec zmianie w wersji drukowanej.

POSTPRINT –

tekst, który został udostępniony w formie elektronicznej

po opublikowaniu go wcześniej w formie drukowanej.

Archiwa dyscyplin naukowych - preprinty/postprinty

-

E-lis

(Eprints In Library and Information Scence) http://eprints.rclis.org

-

Digital Library of Information Science and Technology

http://dlist.sir.arizona.edu

-

Los Alamos Physics E-Print Server

http://arxiv.org (nauki ścisłe, dobre)

-

Computing Research Repository CoRR

http://arxiv.org/corr/home

-

biomedcentral.com

-

PhilSci Archive

http://philsci-archive.pitt.edu

-

CERN preprints server

http://preprints.cern.ch (fizyka jądrowa)

-

Cogprints

http://cogprints.org (pełne teksty, nauki kognitywne, oarty na GNU,

dobre wyszukiwanie zaawansowane)

ROAR

(

Registry of Open Access Repositories)

http://roar.eprints.org

-katalog repozytoriów stosujących się do zasad Open Access

DOAR

(The Directory of Open Access Repositories

) -

katalog

repozytoriów akademickich w ramach ruchu OA)

Inicjatywa polska

- DIR obecnie OTWARTA NAUKA ponaduczeliana domena
internetowych repozytoriów wiedzy - http://dir.icm.edu.pl - w
założeniu miała to być pierwsza polska naukowa biblioteka cyfrowa,
która ułatwi i upowszechni dostęp do materiałów naukowych, w tym
tekstów, grafiki, multimediów itp.

DOAJ

(Directory of Open Access Journals) – katalog czasopism

dostępnych w ramach OA

Sherpa

(Publisher copyright policies & self-archiving) – serwis

pozwalający ustalić stosunek poszczególnych wydawców do
ruchu OA)

Wyszukiwarki zasobów naukowych:

- Google Scholar http://scholar.google.com

- Scirus www.scirus.com

Serwisy tematyczne o kontrolowanej jakości

:

* BUBL

*

INTUTE

Zalety:

1) dają dostep do zasobów starannie wyselekcjonowanych

i poddanych ocenie merytorycznej

2) dają dostęp do zasobów uporządkowanych wg schematu

klasyfikacji

Tryby dostępu:

1)wyszukiwanie - search

2)przeglądanie – browse

3)indeksy

Biblioteki cyfrowe jako źródła zasobów naukowych

np.

MBC – Małopolska Biblioteka Cyforwa - http://mbc.malopolska.pl

- dziedzictwo kulturowe (dawne czasopisma, inkunabuły, mapy,
rękopisy, cymelia, starodruki)
- nauka i dydaktyka
- regionalia
- zbiory specjalne
- archiwalia

Cenne źródło informacji dla historyków, literaturoznawców, geografów
ale w zsadzie BRAK bieżących eprintów.

INNA ROLA niz repozytoria!

CiteSeer

– jeden z lepszych indexów cytowań z dziedziny

informatyki, dwa moduły: baza zawartości czasopism i
index cytowań, procedyury zliczania statystycznego,
dobra, wiarygodna baza, pismiennictwo angielskie.
Opcja kaskady cytowań – kto kogo cytował w jakiej
kolejności, opcja aktywnej bibliografii, opcja
wyszukiwania podobnych dokumentów bazujących na
tym samym tekście, łączy ze sobą dokumenty w
których pojawiają się rzadkie słowa, pokazuje
współcytowania, grafy ewolucji cytowań.

CiteBase

– na razie eksperyment, bez skutków w praktyce.

INNE:

Find Articles –

wyszukiwarka artykułów darmowych i

premiowanych z różnych dziedzin.

Book Google.com

– wyszukiwanie książek

OAIste

r http://oaister.worldcat.org - ważne,

wyszukiwarka eprintów (elektronicznych wersji
artykułów) w repozytoriach i archiwach dyscyplin
naukowych

Narzędzia web 2.0 w komunikacji naukowej

Web 2.0 -

potoczne określenie serwisów internetowych,

powstałych po 2001, w których działaniu podstawową rolę
odgrywa treść generowana przez użytkowników danego serwisu.

Przykłady:

- serwisy typu wiki

- listy i grupy dyskusyjne

-blogi i mikroblogi

-serwisy społecznościowe dla profesjonalistów

- platformy pracy grupowej

ScienceBlog

http://www.scienceblog.com

SlideShare

http://slideshare.net

Research Blogging

http://reasearchblogging.org

Przykład bloga

: Philosophy of Information

www.philosophyofinformation.net/blog

Przykład wiki:

Scholarpedia http://scholarpedia.org

Gapminder

http://gapminder.org

Swivel

http://www.swivel.com

WYSZUKIWANIE ZASOBÓW NAUKOWYCH -
PODSUMOWANIE

SHERPA – punkt startowy (sprawdzam czy dany wydawca pozwala
udostępniać swoje publikacje w ramach OA)

Jeśli szukam

konkretnej publikacji

Jeśli szukam

konkretnej publikacji

TAK

NIE

SZUKAM

W ZASOBACH

KOMERCYJNYCH

SZUKAM W
ZASOBACH OA

WYSZUKIWANIE ZASOBÓW NAUKOWYCH -
PODSUMOWANIE

Jeśli szukam

czegoś na dany temat

Jeśli szukam

czegoś na dany temat

SZUKAM

W ZASOBACH

KOMERCYJNYCH

SZUKAM W
ZASOBACH OA

WYSZUKIWANIE ZASOBÓW NAUKOWYCH -
PODSUMOWANIE

Zasoby komercyjne

Zasoby komercyjne

BIBLIOTEKI NAUKOWE -----> BAZY

STRONY WYDAWCÓW

KOMERCYJNE CZYTELNIE ONLINE

WYSZUKIWANIE ZASOBÓW NAUKOWYCH -
PODSUMOWANIE

Zasoby OA

Zasoby OA

* katalogi repozytoriów (opcja wyszukiwania repozytoriów lub
przeszukiwania ich zawartości)- DOAR, ROAR

*repozytoria dziedzinowe – Cogprints, E-lis, Arxiv itp.

*katalog czsopism OA – DOAJ

* wyszukiwarki zasobów naukowych – Scirus, Scholar

* zasoby Web 2.0 – blogi specjalistyczne, fora tematyczne, serwisy
typu data shering itp.

WYSZUKIWANIE ZASOBÓW NAUKOWYCH -
PODSUMOWANIE

Do zadań specjalnych

Sherpa – sprawdzanie stosunku wydawców do ruchu OA

Citeseer, Citebase – sprawdzanie cytowalności publikacji i
autorów

+ INNE ( google books, find articles itp)

Konstruowanie strategii wyszukiwawczych – dobór strategii
wyszukiwania do określonej sytuacji problemowej

Etapy:

1. Zdefiniowanie sytuacji problemowej (kto i dlaczego poszukuje

informacji)

2. Sprecyzowanie wynikających z niej potrzeb informacyjnych

3. Określenie kolejnych kroków w procesie wyszukiwania

informacji, narzędzi i zasobów

4. Ocena efektów

Rozwiązywanie sytuacji problemowych:

G1:

- student piatego roku fizyki poszukuje informacji do pracy magisterskiej na
temat związany z
- naukowiec chce wiedzieć kto i w jakich latach cytował jego prace
- student zarządzania szuka prezentacji multimedialnych do zilustrowania
referatu

G2:

- student III roku historii szuka artykułów z czasopism naukowych do pracy
licencjackiej na temat II wojny światowej
- naukowiec szuka informacji o repozytoriach z dziedziny biologii w USA
- student prawa szuka materiałów do pracy magisterskiej na temat związany z
prawem autorskim

G3

- student marketingu chce się dowiedzieć czy artykuł z komercyjnego
czasopisma naukowego może być w jakiejś formie dostępny w Internecie
- student psychologii szuka materiałów do pracy licencjackiej związanej z
pewnymi działami biopsychologii
- młody naukowiec szuka współpracowników do projektu związanego z
bibliotekami cyfrowymi. Gdzie powinien szukać osób o podobnych
zainteresowaniach naukowych? Jakich narzędzi powinien użyć do
zorganizowania współpracy?