Internet jako środowisko informacji

mgr Magdalena Wójcik

Dzielenie sie wiedzą – Web 2.0

- Web 2.0 - potoczne określenie serwisów internetowych,

powstałych po 2001, w których działaniu podstawową rolę

odgrywa treść generowana przez użytkowników danego serwisu.

- Media społecznościowe - rodzaje interaktywnych stron www,

współtworzonych przez sieci społeczne osób podzielających

wspólne zainteresowania, w tym: serwisy hobbystyczne,

serwisy dla profesjonalistów, blogi, mikroblogi, serwisy

umożliwiające publikowanie muzyki, filmów, zdjęć, artykułów itp.

Przykłady mediów społecznościowych:

- Wikipedia pl.wikipedia.org

- Youtube www.youtube.com

- MySpace pl.myspace.com

Serwisy dla profesjonalistów z różnych branż:

- Goldenline www.goldenline.pl

- Profeo www.profeo.pl/

- LinkedIn www.linkedin.com/

Serwisy hobbystyczne:

-Facebook www.facebook.pl/

-Grono grono.net/

- Nasza-klasa www.nasza-klasa.pl

Blogi i blogosfera:

Blog - rodzaj strony internetowej zawierającej określoną liczbę

odrębnych, samodzielnych, uporządkowanych chronologicznie

wpisów, których twórcą jest właściciel bloga. Blogi umożliwiają

zazwyczaj archiwizację oraz kategoryzowanie wpisów, a także

komentowanie wpisów przez czytelników danego bloga. Ogół

blogów traktowany jako medium komunikacyjne nosi nazwę

blogosfery.

- blog.pl

- www.blogsearchengine.com

- blogsearch.google.pl

Przykłady:

http://blog.biblioteka20.pl/

http://www.infopoint.pl/wordpress/category/informacja-naukowa/

http://bendyk.blog.polityka.pl/

http://kultura20.blog.polityka.pl/

Mikroblogi:

Mikroblog - to rodzaj dziennika internetowego, w którym głównym nośnikiem informacji są krótkie wpisy mające zazwyczaj długość

jednego zdania. Tak jak zwykłe blogi, mikroblog może oprócz wpisów

tekstowych zawierać zdjęcia, klipy dźwiękowe czy filmowe; może byc

dostępny dla każdego lub wąskiej grupy wyselekcjonowanych przez autora czytelników.[1][2]

Główną ideą mikroblogów jest przekazywanie informacji, o czynności

jaką się w danej chwili wykonuje, krótkich przemyśleń lub planów, które ma się zamiar zrealizować w najbliższym czasie. Możliwe jest także prowadzenie konwersacji pomiędzy użytkownikami, przy użyciu

wpisów.

Zbliżoną do mikroblogów funkcjonalność posiada większość

komunikatorów internetowych - jest to "opis", "stan" lub "status".

Przykłady:

* Twitter, twitter.com

* Spinacz, spinacz.pl

* Flaker, flaker.pl

* Blip, blip.pl

* Pinger, pinger.pl

Współtworzenie dokumentów:

* Google dokument - http://docs.google.com

* Zoho - http://zoho.com

Narzędzia komunikacji:

- komunikatory (programy komputerowe pozwalające na przesyłanie

komunikatów pomiędzy dwoma lub więcej komputerami poprzez

Internet )

Cechy:

- komunikacja w czasie rzeczywistym oraz możliwość zostawiania

wiadomości do późniejszego odczytania

- informacje o dostępności użytkownika

- Używanie emotikonów, charakterystycznych skrótów

Przykłady:

- GG

- Skype

- Spik

- Tlen

Listy dyskusyjne i grupy dyskusyjne: zasady działania,

różnice, korzyści

Lista dyskusyjna to forma internetowej grupy dyskusyjnej polegającej na automatycznym rozsyłaniu e-maili przysyłanych na adres listy do osób, które zdecydowały się na zapisanie się do niej.

Tego rodzaju listy są najstarszą formą funkcjonowania grup

dyskusyjnych w internecie i powstały one niemal równocześnie z samym internetem. Listy dyskusyjne pozwalają prowadzić dyskusję na określony temat wielu osobom jednocześnie przy wykorzystaniu poczty

elektronicznej.

Sama idea listy dyskusyjnej jest prosta. Aby prowadzić dyskusję na wybrany temat wystarczy posiadać konto pocztowe i jakikolwiek

program (klient) pocztowy, oraz zapisać się do danej listy.

E-mailowe listy dyskusyjne są zazwyczaj obsługiwane przez specjalny serwer. Lista jako całość posiada swój własny adres e-mail. Po wysłaniu e-maila na ten adres serwer automatycznie rozsyła jego kopie do wszystkich osób, które zdecydowały zapisać się na daną listę.

Grupa dyskusyjna - w Internecie to ogólna nazwa wszelkich form dyskusji internetowej przypominających wymianę korespondencji. Grupy dyskusyjne przyjmują formę list dyskusyjnych pozwalających na automatyczną wymianę e-maili, grup Usenetowych, grup występujących w Fidonecie i forów dyskusyjnych dostępnych przez bramki WWW.

Ze względu na ich dostępność grupy dyskusyjne można podzielić na:

* zamknięte - tzn. być dostępne tylko dla wybranej grupy osób (np: grupy przeznaczone dla pracowników jednej firmy),

* półotwarte - tzn. dostępne dla wszystkich, ale pod pewnymi warunkami, (np. po udowodnieniu swoich kwalifikacji),

* moderowane - czyli dostępne dla wszystkich, ale wysyłane nań komunikaty są cenzurowane przez specjalną osobę,

* otwarte dla zarejestrowanych - czyli dostępne dla wszystkich, którzy się doń zapisali i niecenzurowane,

* całkowicie otwarte - czyli dostępne także dla tych, którzy się do nich nie zapisali.

Ze względu na stosowaną technologię

* E-mailowe listy dyskusyjne

* Grupy funkcjonujące w hierarchii Usenetu (system grup dyskusyjnych, z którego można korzystać przez Internet. Składa się on z tysięcy grup tematycznych, ułożonych w strukturę hierarchiczną. Wiadomości przypominające pocztę elektroniczną użytkownicy wysyłają do serwerów Usenetu, a serwery tworzące sieć P2P automatycznie wymieniają je między sobą. Czasem wiadomości są nazywane postami)

* Grupy dyskusyjne dostępne przez strony WWW - które są często

zwane też forami dyskusyjnymi (to przeniesiona do struktury stron WWW forma grup dyskusyjnych, która służy do wymiany informacji i poglądów między osobami o podobnych zainteresowaniach przy użyciu przeglądarki internetowej.

* Intranetowe grupy dyskusyjne - dostępne tylko w ramach sieci lokalnej danej instytucji lub firmy.

Przykłady:

CataList

news.cyf-kr.edu.pl

usenet.gazeta.pl

Wyszukiwanie zasobów naukowych w Internecie:

* Dostęp komercyjny do czasopism naukowych

- oferta BJ www.bj.uj.edu.pl

- oferta innych bibliotek akademickich

http://www.bu.uni.wroc.pl/e-zrodla/czasopisma-elektroniczne,

http://www.buw.uw.edu.pl/

- serwisy największych wydawców komercyjnych

* Blackwell Publishing blackwellpublishing.com

* Elsevier www.elsevier.com

* Springer www.springer.com

- komercyjne czytelnie online

Czytelnie online i wyszukiwarki książek:

Na co zwrócic uwagę?

- formę dostepu do pełnego tekstu

- zasady odpłatności

Przykłady:

http://ibuk.pl

http://czytelniaonline.pl

http:// www.czytelniamedyczna.pl

www.nexto.pl

Wolny dostęp - ruch Open Access

Open access - oznacza wolny dostęp do darmowych zasobów

znajdujących się w sieci przy uwzględnieniu i zachowaniu praw

autorskich. Dokumenty zawarte w archiwach i repozytoriach Open

Access to najczęściej pełne teksty artykułów, fragmentów prac,

prezentacji, raportów, pliki graficzne, dźwiękowe i audiowizualne o wysokim poziomie opracowania merytorycznego ze wszystkich

dziedzin wiedzy, dostępne bezpłatnie w łatwy i szybki sposób [zob.

artykuł: Najsarek, Paweł (2006).Terminologia Open Access, EBIB nr3]

Open Access - kluczowe pojęcia:

REPOZYTORIUM – archiwum tekstów naukowych w sieci

PREPRINT – tekst, który został udostępniony w formie elektronicznej

przed jego faktycznym opublikowaniem w formie drukowanej; wstępna

wersja publikacji, która może ulec zmianie w wersji drukowanej.

POSTPRINT – tekst, który został udostępniony w formie elektronicznej

po opublikowaniu go wcześniej w formie drukowanej.

Archiwa dyscyplin naukowych - preprinty/postprinty

- E-lis (Eprints In Library and Information Scence) http://eprints.rclis.org

- Digital Library of Information Science and Technology

http://dlist.sir.arizona.edu

- Los Alamos Physics E-Print Server http://arxiv.org (nauki ścisłe, dobre)

- Computing Research Repository CoRR http://arxiv.org/corr/home

- biomedcentral.com

- PhilSci Archive http://philsci-archive.pitt.edu

- CERN preprints server http://preprints.cern.ch (fizyka jądrowa)

- Cogprints http://cogprints.org (pełne teksty, nauki kognitywne, oarty na GNU, dobre wyszukiwanie zaawansowane)

ROAR (Registry of Open Access Repositories) http://roar.eprints.org

-katalog repozytoriów stosujących się do zasad Open Access

DOAR (The Directory of Open Access Repositories) -katalog

repozytoriów akademickich w ramach ruchu OA)

Inicjatywa polska

- DIR obecnie OTWARTA NAUKA ponaduczeliana domena

internetowych repozytoriów wiedzy - http://dir.icm.edu.pl - w założeniu miała to być pierwsza polska naukowa biblioteka cyfrowa,

która ułatwi i upowszechni dostęp do materiałów naukowych, w tym

tekstów, grafiki, multimediów itp.

DOAJ (Directory of Open Access Journals) – katalog czasopism

dostępnych w ramach OA

Sherpa (Publisher copyright policies & self-archiving) – serwis

pozwalający ustalić stosunek poszczególnych wydawców do

ruchu OA)

Wyszukiwarki zasobów naukowych:

- Google Scholar http://scholar.google.com

- Scirus www.scirus.com

Serwisy tematyczne o kontrolowanej jakości:

* BUBL

* INTUTE

Zalety:

1) dają dostep do zasobów starannie wyselekcjonowanych

i poddanych ocenie merytorycznej

2) dają dostęp do zasobów uporządkowanych wg schematu

klasyfikacji

Tryby dostępu:

1)wyszukiwanie - search

2)przeglądanie – browse

3)indeksy

Biblioteki cyfrowe jako źródła zasobów naukowych

np. MBC – Małopolska Biblioteka Cyforwa - http://mbc.malopolska.pl

- dziedzictwo kulturowe (dawne czasopisma, inkunabuły, mapy,

rękopisy, cymelia, starodruki)

- nauka i dydaktyka

- regionalia

- zbiory specjalne

- archiwalia

Cenne źródło informacji dla historyków, literaturoznawców, geografów

ale w zsadzie BRAK bieżących eprintów.

INNA ROLA niz repozytoria!

CiteSeer – jeden z lepszych indexów cytowań z dziedziny

informatyki, dwa moduły: baza zawartości czasopism i index cytowań, procedyury zliczania statystycznego,

dobra, wiarygodna baza, pismiennictwo angielskie.

Opcja kaskady cytowań – kto kogo cytował w jakiej

kolejności, opcja aktywnej bibliografii, opcja

wyszukiwania podobnych dokumentów bazujących na

tym samym tekście, łączy ze sobą dokumenty w

których pojawiają się rzadkie słowa, pokazuje

współcytowania, grafy ewolucji cytowań.

CiteBase – na razie eksperyment, bez skutków w praktyce.

INNE:

Find Articles – wyszukiwarka artykułów darmowych i

premiowanych z różnych dziedzin.

Book Google.com – wyszukiwanie książek

OAIster http://oaister.worldcat.org - ważne, wyszukiwarka eprintów (elektronicznych wersji

artykułów) w repozytoriach i archiwach dyscyplin

naukowych

Narzędzia web 2.0 w komunikacji naukowej

Web 2.0 - potoczne określenie serwisów internetowych,

powstałych po 2001, w których działaniu podstawową rolę

odgrywa treść generowana przez użytkowników danego serwisu.

Przykłady:

- serwisy typu wiki

- listy i grupy dyskusyjne

-blogi i mikroblogi

-serwisy społecznościowe dla profesjonalistów

- platformy pracy grupowej

ScienceBlog http://www.scienceblog.com

SlideShare http://slideshare.net

Research Blogging http://reasearchblogging.org

Przykład bloga: Philosophy of Information

www.philosophyofinformation.net/blog

Przykład wiki: Scholarpedia http://scholarpedia.org

Gapminder http://gapminder.org

Swivel http://www.swivel.com

WYSZUKIWANIE ZASOBÓW NAUKOWYCH -

PODSUMOWANIE

Jeśl

Jeśl i

i s

s z

z u

u kam

kam

kon

kon kretne

kretne j

j p

p ub

ublilik

k a

a cji

cji

SHERPA – punkt startowy (sprawdzam czy dany wydawca pozwala

udostępniać swoje publikacje w ramach OA)

TAK

NIE

SZUKAM

SZUKAM W

W ZASOBACH

ZASOBACH OA

KOMERCYJNYCH

WYSZUKIWANIE ZASOBÓW NAUKOWYCH -

PODSUMOWANIE

J

J e

e śli

śli szu

szu kam

kam

cze

cze goś na

goś na d

d any

any tema

temat t

SZUKAM

SZUKAM W

W ZASOBACH

ZASOBACH OA

KOMERCYJNYCH

WYSZUKIWANIE ZASOBÓW NAUKOWYCH -

PODSUMOWANIE

Zasob

Zasob y

y kome

kome rcy

rcyj jne

ne

BIBLIOTEKI NAUKOWE -----> BAZY

STRONY WYDAWCÓW

KOMERCYJNE CZYTELNIE ONLINE

WYSZUKIWANIE ZASOBÓW NAUKOWYCH -

PODSUMOWANIE

Zasoby

Zasoby O

O A

A

* katalogi repozytoriów (opcja wyszukiwania repozytoriów lub

przeszukiwania ich zawartości)- DOAR, ROAR

*repozytoria dziedzinowe – Cogprints, E-lis, Arxiv itp.

*katalog czsopism OA – DOAJ

* wyszukiwarki zasobów naukowych – Scirus, Scholar

* zasoby Web 2.0 – blogi specjalistyczne, fora tematyczne, serwisy

typu data shering itp.

WYSZUKIWANIE ZASOBÓW NAUKOWYCH -

PODSUMOWANIE

Do zadań specjalnych

Sherpa – sprawdzanie stosunku wydawców do ruchu OA

Citeseer, Citebase – sprawdzanie cytowalności publikacji i

autorów

+ INNE ( google books, find articles itp)

Konstruowanie strategii wyszukiwawczych – dobór strategii

wyszukiwania do określonej sytuacji problemowej

Etapy:

1. Zdefiniowanie sytuacji problemowej (kto i dlaczego poszukuje

informacji)

2. Sprecyzowanie wynikających z niej potrzeb informacyjnych

3. Określenie kolejnych kroków w procesie wyszukiwania

informacji, narzędzi i zasobów

4. Ocena efektów

Rozwiązywanie sytuacji problemowych:

G1:

- student piatego roku fizyki poszukuje informacji do pracy magisterskiej na temat związany z

- naukowiec chce wiedzieć kto i w jakich latach cytował jego prace

- student zarządzania szuka prezentacji multimedialnych do zilustrowania referatu

G2:

- student III roku historii szuka artykułów z czasopism naukowych do pracy licencjackiej na temat II wojny światowej

- naukowiec szuka informacji o repozytoriach z dziedziny biologii w USA

- student prawa szuka materiałów do pracy magisterskiej na temat związany z prawem autorskim

G3

- student marketingu chce się dowiedzieć czy artykuł z komercyjnego

czasopisma naukowego może być w jakiejś formie dostępny w Internecie

- student psychologii szuka materiałów do pracy licencjackiej związanej z pewnymi działami biopsychologii

- młody naukowiec szuka współpracowników do projektu związanego z

bibliotekami cyfrowymi. Gdzie powinien szukać osób o podobnych

zainteresowaniach naukowych? Jakich narzędzi powinien użyć do

zorganizowania współpracy?