„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Jerzy Filipowski

Wykonywanie przeglądów technicznych i obsługi
sezonowej 723[03].Z2.08

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
mgr inż. Tomasz Jagiełło
dr inż. Kazimierz Witosław



Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Jerzy Filipowski



Konsultacja:
mgr inż. Andrzej Kacperczyk








Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 723[03].Z2.08
,,Wykonanie przeglądów technicznych i obsługi sezonowej”, zawartego w modułowym
programie nauczania dla zawodu mechanik-operator pojazdów i maszyn rolniczych.























Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji-Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

3

2. Wymagania wstępne

5

3. Cele kształcenia

6

4. Materiał nauczania

7

4.1. Przeglądy techniczne oraz obsługa sezonowa i posezonowa pojazdów

rolniczych. Zasady konserwacji

7

4.1.1. Materiał nauczania

7

4.1.2. Pytania sprawdzające

20

4.1.3. Ćwiczenia

21

4.1.4. Sprawdzian postępów

23

4.2. Wykonywanie przeglądów technicznych pojazdów rolniczych

25

4.2.1. Materiał nauczania

25

4.2.2. Pytania sprawdzające

35

4.2.3. Ćwiczenia

35

4.2.4. Sprawdzian postępów

37

5. Sprawdzian osiągnięć ucznia

38

6. Literatura

42

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Poradnik ten pomoże Ci w przyswojeniu wiedzy o zasadach wykonywania przeglądów

technicznych i obsługi sezonowej pojazdów rolniczych.

Poradnik zawiera:

−

wymagania wstępne które powinieneś opanować przed przystąpieniem do realizacji
jednostki modułowej,

−

cele kształcenia – czyli wykaz umiejętności jakie ukształtujesz podczas pracy z tym
poradnikiem,

−

materiał nauczania, który umożliwi Ci samodzielne przygotowanie się do wykonania
ćwiczeń i zaliczenia sprawdzianów,

−

pytania sprawdzające, które pomogą sprawdzić czy opanowałeś podany materiał
nauczania,

−

ćwiczenia, które ułatwią nabycie umiejętności praktycznych,

−

sprawdzian postępów,

−

sprawdzian osiągnięć,

−

wykaz literatury.

Materiał nauczania zawiera:

−

uzasadnienie do wykonania przeglądów technicznych pojazdów rolniczych,

−

zakresy czynności do wykonania oraz terminy realizacji przeglądów technicznych,

−

organizację stanowiska obsługowo-naprawczego z wyposażeniem do realizacji
przeglądu,

−

zasady konserwacji pojazdów rolniczych,

−

zasady i terminy wykonania obsługi sezonowej,

−

zasady wykonywania badań technicznych pojazdu oraz zespołów.
Przy wyborze treści nauczyciel wskaże zagadnienia szczególnie ważne, jak i pomocnicze

potrzebne do wykonania przeglądów technicznych. Do poszerzenia wiedzy należy
wykorzystać z wykazu literaturę oraz skorzystać z innych źródeł informacji. Z rozdziałem
„Pytania sprawdzające” można zapoznać się przed przystąpieniem do rozdziałów „Materiał
nauczania”, aby sprawdzić stan swojej wiedzy, która będzie potrzebna do wykonania
ćwiczeń. Kolejnym etapem poznawania będzie wykonanie ćwiczeń. Po wykonaniu ćwiczeń
sprawdź poziom swoich postępów rozwiązując „Sprawdzian postępów” zamieszczony po
ćwiczeniach.

Poznanie przez Ciebie wszystkich lub określonej części wiadomości będzie stanowiło dla

nauczyciela podstawę do przeprowadzenia sprawdzianu przyswojonych wiadomości
i ukształtowanych umiejętności. W tym celu posłuży się zestawem pytań testowych. W czasie
zajęć dydaktycznych musisz przestrzegać regulaminów, przepisów bhp, przepisów
przeciwpożarowych i ochrony środowiska zgodnie z obowiązującymi normami prawnymi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

Schemat układu jednostek modułowych

723[03].Z2

Eksploatacja pojazdów

rolniczych

723[03].Z2.01

Stosowanie przepisów ruchu

drogowego

723[03].Z2.02

Stosowanie technik

kierowania pojazdem

i wykonywanie czynności

kontrolno-obsługowych

723[03].Z2.03

Diagnozowanie

i naprawa układów

silnika

723[03].Z2.04

Diagnozowanie i

naprawa układów

napędowych

pojazdów

723[03].Z2.05

Diagnozowanie i

naprawa układów

kierowniczych,

jezdnych,

zawieszenia

i hamulcowych

723[03].Z2.06

Diagnozowanie i

naprawa układów

hydraulicznych,

pneumatycznych

i urządzeń

zaczepowych

723[03].Z2.07

Diagnozowanie

i naprawa układów

elektrycznych

pojazdach

i maszynach

723[03].Z2.08

Wykonywanie

przeglądów

technicznych

i obsługi sezonowej

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

rozróżniać budowę zespołów i układów pojazdów rolniczych,

−

organizować stanowisko naprawcze,

−

posługiwać się narzędziami pomiarowymi,

−

posługiwać się katalogami części i zespołów pojazdów,

−

dobierać przyrządy pomiarowe do oceny zużycia części,

−

demontować i wykonać mycie podzespołów i części,

−

dokonywać weryfikacji podzespołów i części,

−

podejmować decyzje dotyczącą wyboru technologii naprawy,

−

czytać ze zrozumieniem informacje przedstawione w formie opisu, instrukcji rysunków,
szkiców wykresów, dokumentacji technicznej i technologicznej,

−

posługiwać się instrukcjami obsługi,

−

podejmować decyzje zawodowe zgodne z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy
oraz ochrony przeciwpożarowej,

−

rozpoznawać zagrożenia dla zdrowia i życia ludzkiego oraz środowiska przyrodniczego,

−

współpracować w grupie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

uzasadnić konieczność wykonywania przeglądów technicznych pojazdów,

−

określić zakres czynności obsługi technicznej pojazdów z uwzględnieniem
nowoczesnych metod komputerowych,

−

określić terminy wykonywania przeglądów technicznych pojazdów rolniczych,

−

wyjaśnić zasady obsługi sezonowej, konserwacji i przechowywania pojazdów,

−

wykonać czynności obsługowe przeglądów technicznych kołowych ciągników
rolniczych,

−

wykonać obsługę sezonową pojazdów rolniczych,

−

zabezpieczyć silnik maszyny rolniczej po zakończonym sezonie agrotechnicznym na
okres długiego postoju,

−

zastosować przepisy bhp podczas wykonywania przeglądów technicznych i obsługi
sezonowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Przeglądy techniczne oraz obsługa sezonowa i posezonowa

pojazdów rolniczych. Zasady konserwacji

4.1.1. Materiał nauczania

Przeglądy techniczne mają na celu okresowe sprawdzenie stopnia zużycia pojazdu,

wykrycie usterek oraz w miarę potrzeby wykonanie we właściwym czasie niezbędnych
czynności konserwacyjnych i naprawczych. Przeglądy techniczne wykonane w okresie
gwarancyjnym noszą nazwę przeglądów gwarancyjnych, a po tym okresie nazywa się je
przeglądami okresowymi. Podczas użytkowania pojazdu w wyniku naturalnych procesów
zużycia oraz oddziaływania czynników otoczenia następuje pogorszenie stanu technicznego
poszczególnych zespołów i elementów. W efekcie może to doprowadzić do ich uszkodzenia
lub zakłócenia pracy powodując nie planowany przestój pojazdu. Zmiana stanu technicznego
niektórych układów (np. układu kierowniczego, jezdnego i hamulcowego) może być
przyczyną wypadków. Trzeba pamiętać o tym, że dbałość o właściwy stan techniczny pojazdu
oraz przestrzeganie zalecanych terminów dokonywania przeglądów technicznych
przyczyniają się do obniżenia kosztów eksploatacji pojazdu.

Cykl i terminy wykonywania przeglądów technicznych

Czas pracy między poszczególnymi przeglądami technicznymi pojazdów (ciągników)

rolniczych określa się w jednostkach umownych zwanych motogodzinami. W przypadku
samochodów terminy wykonywania przeglądów technicznych wyznacza się odpowiednio do
liczby przejechanych kilometrów.

Przykładowo w ciągnikach produkowanych w ZM „Ursus” jedna motogodzina

odpowiada jednej godzinie pracy silnika przy prędkości obrotowej 1500 obr/min. Definicja ta
dotyczy ciągników rolniczych. Dla pozostałych ciągników motogodzina odpowiada
1 godzinie pracy silnika przy prędkości obrotowej 1800 obr/min.

Cykl przeglądowy ciągników produkowanych w Polsce zawiera się w pewnym

przedziale motogodzin (mtg).

Przegląd P1 – wykonywany jest co 8-10 mtg
Przegląd P2 – wykonywany jest co 100-125 mtg
Przegląd P3 – wykonywany jest co 200-250 mtg
Przegląd P4 – wykonywany jest co 400-500 mtg
Przegląd P5 – wykonywany jest co 800-1000 mtg

Dla ciągników rolniczych cykl przeglądowy przedstawiono na rysunku 1.

Rys. 1. Cykl przeglądów ciągnika rolniczego

Uwaga:

−

w odniesieniu do ciągników będących w okresie gwarancji fabrycznej obowiązuje zasada
wykonania przeglądów technicznych zgodnie z fabryczną instrukcją obsługi,

−

od obowiązującej częstotliwości dopuszczalne są odchyłki w granicach ± 10%.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

Zakresy czynności przeglądów technicznych

Zakresem czynności przeglądów technicznych nazywamy zestawienie czynności, które

należy wykonywać w trakcie danego rodzaju przeglądu. Szczegółowy zakres czynności
kontrolno-obsługowych wchodzących w skład poszczególnych przeglądów technicznych
pojazdu jest podany w instrukcji obsługi wręczanej nabywcy każdego nowego pojazdu.

W tabeli 1 podana jest treść operacji, którą należy wykonać. Znakiem „X” zaznaczono

w kolumnie odpowiadającej przeglądowi operację do wykonania. Na zakończenie podano
operacje warunkowe dotyczy to poz. 40, poz. 46, poz. 47.

Tabela 1. Zakres czynności przeglądów technicznych

Lp.

Treść operacji

P-I

P-II

P-III P-IV

P-V

1

2

3

4

5

6

7

1.
2.
3.

4.
5.
6.

7.
8.
9.

10.

11.

12.

13.

14.
15.

16.
17.
18.

19.

20.
21.

22.
23.
24.

Oczyścić i umyć ciągnik z zewnątrz
Smarować zgodnie z tablicą smarowania
Sprawdzić poziom oleju, paliwa i cieczy
chłodzącej
Sprawdzić działanie hamulców
Sprawdzić działanie układu kierowniczego
Sprawdzić pracę silnika oraz wskazania
przyrządów na tablicy rozdzielczej
Sprawdzić działanie odbiorników prądu
Wyregulować ciśnienie powietrza w ogumieniu
Sprawdzić osadnik filtru paliwa i spuścić wodę
Sprawdzić poziom zanieczyszczeń w osadniku
filtru wstępnego i poziomu oleju w filtrze
głównym mokrego filtru powietrza lub
sprawdzić przewody suchego filtru powietrza i
zawór odciążający
Usunąć wodę skondensowaną ze zbiornika
powietrza
Sprawdzić skok jałowy sprzęgła i ewentualnie
wyregulować
Sprawdzić luz pedału hamulca i ewentualnie
wyregulować
Sprawdzić zewnętrzne połączenia śrubowe
Sprawdzić szczelność zbiorników, przewodów
i złącz
Sprawdzić poziom elektrolitu
Sprawdzić naciąg paska klinowego
Sprawdzić poziom oleju w przekładni
hydraulicznej
Sprawdzić ustawienie sprzęgła zależnego WOM
i ewentualnie wyregulować
Sprawdzić gęstość elektrolitu
Oczyścić i zabezpieczyć smarem zaciski
akumulatora
Wymienić filtr oleju w silniku
Wymienić olej w silniku
Sprawdzić i ewentualnie wyregulować luzy
łożysk i piast przednich

X
X
X

X
X
X

X
X
X

X

X

X
X
X

X
X
X

X
X
X

X

X

X

X
X

X
X
X

X

X

X
X
X

X
X
X

X
X
X

X

X

X

X
X

X
X
X

X

X

X

X

X
X
X

X
X
X

X
X
X

X

X

X

X
X

X
X
X

X

X
X

X
X
X

X

X
X
X

X
X
X

X
X
X

X

X

X

X
X

X
X
X

X

X
X

X
X
X

X

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

25.

26.
27.
28.

29.

30.
31.
32.

33.
34.
35.

36.
37.
38.
39.

40.

41.

42.
43.

44.

45.
46.

47.

Oczyścić wkład i wymienić olej w mokrym
filtrze powietrza
Oczyścić żeberka chłodnicy
Oczyścić filtr oleju pompy hydraulicznej
Wymienić olej w przekładni (skrzynia biegów i
układ hydrauliczny)
Sprawdzić poziom oleju w mechanizmie
kierowania i ewentualnie uzupełnić
Sprawdzić luzy w zwrotnicach osi przedniej
Sprawdzić luzy w układzie kierowniczym
Sprawdzić i ewentualnie wyregulować zbieżność
kół przednich
Wymienić wkład filtru paliwa
Sprawdzić stan techniczny wtryskiwaczy
Wyregulować luzy zaworowe oraz sprawdzić
smarowanie dźwigienek zaworowych
Oczyścić przewód odpowietrzający silnika
Osłuchać silnik stetoskopem
Sprawdzić blokadę mechanizmu różnicowego
Sprawdzić ustawienie świateł i ewentualnie
wyregulować
Sprawdzić stan techniczny i wyregulować na
stole probierczym pompę wtryskową
Sprawdzić ciśnienie sprężenia w cylindrach
silnika
Oczyścić zbiornik paliwa i przewody paliwa
Oczyścić i sprawdzić alternator, regulator
napięcia, rozrusznik
Sprawdzić stan techniczny sprężarki i układu
pneumatycznego
Sprawdzić stan techniczny podnośnika
Oczyścić i przepłukać układ chłodzenia oraz
sprawdzić stan techniczny termostatu
Wymienić wkład suchego filtru powietrza
(operacja warunkowa)

X
X

X
X
X

X

X
X
X

X
X
X

X
X
X
X

X

X
X
X

X

X
X
X

X
X
X

X
X
X
X

X

X

X
X

X

X
X

X

X

W tabeli 2 przedstawiono zestawienie narzędzi i przyrządów do wykonywania przeglądów
technicznych pojazdów rolniczych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

Tabela 2. Zestawienie narzędzi i przyrządów do wykonania przeglądów technicznych pojazdów rolniczych

Lp.

Nazwa

Symbol

PIII

PIV

PV

1.
2.

3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.

10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
32.

33.
34.
35.
36.
37.
38.
39.
40.
41.
42.
43.

Komplet kluczy płaskich dwustronnych
Komplet kluczy oczkowych obustronnych
odgiętych
Komplet kluczy nasadowych
Klucz dynamometryczny
Wkrętak montażowy
Wkrętak elektroniczny
Szczypce uniwersalne płaskie
Skrobak
Szczotka druciana
Młotek
Młotek
Leżanka monterska
Pistolet do mycia wodą
Wanna do mycia części
Pędzel
Smarownica elektryczna, pneumatyczna lub
nożna
Naczynie podręczne na olej
Lejek do oleju duży
Lejek do oleju mały
Wanna na zużyte oleje silnikowe
Wanna na zużyte oleje przekładniowe
Aparat ścienny do pompowania opon
Podnośnik hydrauliczny nośność min. 1,5 t
Drążek do pomiaru zbieżności kół przednich
Sprawdzian luzu mechanizmu kierowniczego
Obciążenie podnośnika hydraulicznego
Przyrząd do sprawdzania termostatu
Sprawdzian do regulacji sprzęgła II stopnia
Próbnik ciśnienia sprężania
Końcówka do próbnika
Próbnik do badania wtryskiwaczy
Stół probierczy do badania pomp wtryskowych
Woltomierz
Aparat do badania tworników
Próbnik przebicia
Rurka szklana
Areometr z gruszką
Liniał
Szczelinomierz
Stoper
Szczelinomierz
Stetoskop
Przyrząd do ustawiania świateł
Stół probierczy do badania instalacji
elektrycznej

RWPm

RWKb
RWSol
RWdf
RWWd5
RWWe5
RSUai80
RGSb200/B
RZAh
RMSa0,3
RMSa0,5
Nu.01.05
PNC-5

RYb
SN-300;
SPPD-420A



UF-1405
UF-1404
PO-1
P-25;DHPS3.2
0,2MD-1416

MG-2067-A
MG-1413
CMK28
SPCS-50

PRW-3


UWA-25
WT-1
P-432-A



MWSb-1

KS-20

SP-0200

X

X
X
X
X

X
X
X
X
X
X
X
X

X
X
X
X
X
X
X

X

X

X
X
X

X

X

X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X

X
X
X
X
X
X
X
X
X
X

X

X

X

X
X
X
X

X

X

X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X

X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X

X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X

X

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

W tabeli 3 przedstawiono materiały pomocnicze wymagane do przeprowadzenia przeglądu
technicznego.

Tabela 3. Wykaz materiałów pomocniczych

Lp. Wyszczególnienie materiałów

PIII

PIV

PV

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.

Olej napędowy (do mycia)
Nafta
Smar stały ŁT-42
Wazelina techniczna
Benzyna ekstrakcyjna
Woda destylowana
Czyściwo
Dwuwęglan sodu

X
X
X
X

X
X
X

X
X
X
X
X
X
X
X

X
X
X
X
X
X
X
X

Na rysunkach od 2 do 9 przedstawiono przykładowe urządzenia i narzędzia,

wykorzystywane do wykonania przeglądu technicznego.

Urządzenia smarownicze – urządzenia te służą do napełniania zespołów olejem, do

zbierania zużytego oleju, bądź też do smarowania elementów smarem stałym.

Zbiorniki ściekowe – są wykorzystywane do zbierania zużytego oleju. Zbiorniki te mogą

być przenośne, przewoźne lub stałe.

Zbiorniki rozdzielcze – są wykorzystywane do napełniania zespołów olejem. Urządzenia

te pozwalają na bezpośrednie doprowadzenie oleju do poszczególnych zespołów. Olej może
być przetłaczany ze zbiornika wykorzystując pompę ręczną lub napęd pneumatyczny.

Rys. 2. Przewoźne

urządzenie do wymiany oleju napędzane ręcznie, typu NOP-40 [18, s. 248]

Rys. 3. Napełniacz oleju silnikowego i przekładniowego z napędem pneumatycznym, typu NOP-130 [15, s. 248]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

Smarownice – są to urządzenia służące do smarowania smarem stałym. Wtłaczają one

smar do punktów smarowania pod ciśnieniem od 5 do 40 MPa. Smarownice możemy
podzielić ze względu na rodzaj napędu na:

−

ręczne – możemy podzielić na smarownice dźwigniowe i przyciskowe. Na rysunkach 4 i 5

przedstawiono smarownice ręczne,

Rys. 4. Smarownica ręczna dźwigniowa [15, s. 248]

Rys. 5. Smarownica ręczna przyciskowa [15, s. 248]

−

nożne – są to smarownice zdecydowanie większe niż ręczne. Wytłaczanie smaru ze

zbiornika jest spowodowane naciskaniem pedału. Smar wytłaczany jest elastycznym,
odpornym na ciśnienie przewodem ze specjalną końcówką,

Rys. 6. Przewoźna smarownica nożna typu SN-300 [15, s. 249]

−

pneumatyczne i elektryczne – smarownice tego typu są urządzeniami wydajnymi, które

znalazły zastosowanie w dużych zestawach smarowniczych (rysunek 7).

Rys. 7. Stały zestaw smarowniczy typu V-40A [15, s. 249]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

Wyposażenie uzupełniające:

−

sprężarki przenośne lub przewoźne – stanowią źródło sprężonego powietrza oraz służą do

pompowania ogumienia,

Rys. 8. Przewoźna sprężarka powietrza WAN, typu CF [15, s. 249]

−

urządzenia akumulatorowe – są to wózki z zespołem akumulatorów. Urządzenia te

wyposażone są w prostowniki.

Rys. 9. Przewoźne urządzenie akumulatorowe, typu K130 [15, s. 249]

Na rysunkach od 10 do 15 przedstawiono przykładowe urządzenia wykorzystywane do

montażu i demontażu pojazdów i urządzeń.

Na rysunku 10 przedstawiono budowę przyrządu służącego do rozłączania ciągnika.

Rys. 10. Przyrząd wózkowy do rozłączania ciągnika [1, s. 43]

1 – podnośnik śrubowy na rolkach,
2 – szyny prowadzące,
3 – podnośnik śrubowy na stałej podstawie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

Na rysunku 11 przedstawiono klucz płaski o specjalnie uformowanych szczękach, co

zapobiega deformowaniu krawędzi śrub.

Rys. 11. Klucz płaski o specjalnie uformowanych szczękach [1, s. 43]

Na rysunku 12 przedstawiono klucz nasadowy. Klucze tego typu zwiększają wydajność

pracy i są wykorzystywane do złączy wymagających dużego momentu odkręcania.

Rys. 12. Klucz nasadowy [1, s. 44]

Klucz trzpieniowy został przedstawiony na rysunku 13, wykorzystywany jest on do

odkręcania i dokręcania śrub z łbami otworowymi. W przekroju część robocza ma przekrój
wielokąta.

Rys. 13. Klucz trzpieniowy [1, s. 44]

Klucz nastawny – przykładowe klucze tego typu przedstawiono na rysunku 14.

Zastosowanie tego typu kluczy jest ograniczone ze względu na narażenie krawędzi nakrętek
oraz łbów śrub na uszkodzenie.

Rys. 14. Klucze nastawne: pojedynczy, podwójny, główkowy [1, s. 44]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

Na rysunku 15 przedstawiono dwa rodzaje szczypiec, które są dostosowywane

wymiarami i ukształtowaniem do wykonywanych czynności montażowych.

Rys. 15. Szczypce: do pierścieni osadczych sprężynujących zewnętrznych, do zakładania pierścieni tłokowych

[1, s. 45]

Ważnym elementem wykonania przeglądu technicznego ze względu na to, że konstrukcja

ciągnika nie pozwala na poruszanie się ciągnika bez oleju konieczna jest wymiana oleju
i smarowanie bezpośrednio po przyjęciu ciągnika i wykonania mycia zewnętrznego. Jaką
zasadę należy przyjąć: „Ciągnik musi być napełniony olejami w miejscu ich spuszczenia”.
Przedstawiono przykładową tabelę (tabela 4) wymiany olejów i smarowania ciągnika Ursus
2812.

Tabela 4. Smarowanie ciągnika rolniczego [instrukcja obsługi ciągnika]

Olej/smar

Gatunek

Nr na

rys 1

Miejsce

smarowania

Rodzaj czynności

Rodzaj

Letni

Zimowy

Ilość oleju
lub smaru

1

2

3

4

5

6

7

1.

Plastry przednie

Smarować

Smar

stały

ŁT-42

ŁT-42

Do

ukazania się

czystego

smaru

2.

Sworznie

zwrotnicy osi

przedniej

Smarować

Smar

stały

ŁT-42

ŁT-42

Do

ukazania się

czystego

smaru

3.

Czop przegubu

osi przedniej

Smarować

Smar

stały

ŁT-42

ŁT-42

Do

ukazania się

czystego

smaru

4.

Łożysko pedału

hamulca

Smarować

Smar

stały

ŁT-42

ŁT-42

Do

ukazania się

czystego

smaru

5.

Przekładnia

wieszaka i

wieszaki

Smarować

Smar

stały

ŁT-42

ŁT-42

Do

ukazania się

czystego

smaru

6.

Sworznie
obrotowe
zatrzasku

zaczepu

Smarować

Smar

stały

ŁT-42

ŁT-42

Do

ukazania się

czystego

smaru

7.

Silnik

Sprawdzić poziom i

ewentualnie uzupełnić

olej

Superol CC

SAE

20W/40

Superol CC

SAE

20W/40

Do górnej

rysy

wskaźnika

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

8.

Silnik

Wymienić olej

olej

Superol CC

SAE

20W/40

Superol CC

SAE

20W/40

6,1 l

9.

Filtr powietrza

mokry

Wymienić olej

olej

Superol CC

SAE

20W/40

Superol CC

SAE

20W/40

0,35 l

10.

Mechanizm

kierowniczy

Sprawdzić poziom i

ewentualnie uzupełnić

olej

Superol CC

SAE

20W/40

Superol CC

SAE

20W/40

Do

poziomu

korka

wlewowego

11.

Mechanizm

kierowniczy

Wymienić olej

olej

Superol CC

SAE

20W/40

Superol CC

SAE

20W/40

0,9 l

12.

Skrzynia

biegów i układ

hydrauliczny

Sprawdzić poziom i

ewentualnie uzupełnić

olej

Agros

M1135

Agros

M1135

Do

poziomu

znaku „xx”

lub max

13.

Skrzynia

biegów i układ

hydrauliczny

Wymienić olej

olej

Agros

M1135

Agros

M1135

28 l

Operacje smarowania należy wykonać wg następujących zasad:

−

przed rozpoczęciem smarowania umyć ciągnik a smarowniczki oczyścić z kurzu i błota,

−

wtłaczać smar smarownicą tak aby świeży smar przedostając się do smarowanego
połączenia wytłaczał znajdujący się tam stary smar i zanieczyszczenia,

−

jeżeli przetłaczanie smaru jest utrudnione lub niemożliwe należy połączenie
rozmontować, wyczyścić otwory i kanały smarne, a następnie zmontować i nasmarować.
Wymiana olei powinna być wykonana przy przestrzeganiu następujących zasad:

−

przed opróżnieniem oleju należy ciągnik uruchomić tak aby zagrzać olej. Ułatwi to spływ
oleju i zapewni szybsze i dokładniejsze opróżnienie,

−

należy unikać mieszania olejów,

−

płukanie należy wykonać tym samym rodzajem oleju jakim jest smarowany,

−

szczególną uwagę zwracać na właściwy poziom oleju w mechanizmie lub zespole,

−

przy wymianie oleju należy pamiętać o konieczności oczyszczenia lub wymiany filtrów.
Sposób postępowania ze zużytym olejem określają dokładnie przepisy.

W tabeli 5 przedstawiono przykładowy wzór karty ewidencyjnej przeglądów

technicznych ciągników.

Tabela 5. Przykładowy wzór karty ewidencyjnej przeglądów technicznych ciągników [11, s. 180]

Stan licznika

mth

Data

Nazwisko i imię mechanika

wykonującego przegląd

Rodzaj

przeglądu

(nr 2, 3, 4, 5)

p

la

no

w

a

ny

rz

ecz

y

w

is

ty

do

sta

rc

ze

n

ia

odb

ioru

Podpis kierownika

i pieczęć zakładu

wykonującego przegląd

zużytym olejem

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

Gospodarka olejami przepracowanymi – odpadowymi

Sytuacja w zakresie postępowania z odpadami powstającymi w związku z eksploatacją

pojazdów mechanicznych, jest często bardzo niezadowalająca. Dotyczy to zwłaszcza
stosowanych powszechnie metod usuwania i unieszkodliwiania przepracowanych olejów.

Pozbywanie się zużytych olejów poprzez wylewanie ich wprost do otoczenia, stanowi

wielkie zagrożenie dla środowiska naturalnego, zdrowia ludzi i zwierząt. Związki chemiczne,
przedostając się do wód, gleby i powietrza, ulegają po pewnym czasie częściowej degradacji,
tworząc niekiedy zanieczyszczenia wtórne, często bardziej toksyczne od pierwotnych. Jedno
z największych zagrożeń dla środowiska naturalnego stanowią właśnie substancje
ropopochodne. Względy ekologiczne (i normy prawne) nakazują więc zbieranie olejów
przepracowanych oraz ich kontrolowaną utylizację w sposób jak najmniej szkodliwy dla
środowiska naturalnego. Najbardziej racjonalną formą unieszkodliwiania olejów
przepracowanych jest ich przemysłowe zagospodarowanie.

W praktyce rozróżnia się następujące sposoby wykorzystania olejów przepracowanych -

odpadowych:
a) poddanie olejów procesom oczyszczania i przywrócenie ich pierwotnych właściwości

poprzez filtrację, wirowanie, odparowanie w próżni, w celu ich późniejszego
zastosowania zgodnie z pierwotnym przeznaczeniem lub jako środka smarowego niższej
klasy jakościowej,

b) ponowna obróbka - usunięcie z olejów odpadowych zanieczyszczeń mechanicznych

i wody dla uzyskania komponentu paliwowego o jakości zgodnej ze specyfikacją paliwa
zastępczego,

c) regeneracja gruntowna, (re-rafinacja) czyli odpowiednie przetworzenie fizyko-chemiczne

i pozyskanie z olejów odpadowych surowców petrochemicznych, które mogą być użyte
do produkcji nowych olejów smarowych lub np. lekkich olejów opałowych,

d) recykling - zastosowanie olejów zużytych jako surowca w rafinerii lub współpracującej

z rafinerią instalacji w celu produkcji wysokiej klasy paliw lub olejów bazowych,

e) zużycie olejów jako paliwa.

Najkorzystniejszym sposobem zagospodarowania olejów przepracowanych jest ich

rerafinacja. Proces ten nie stwarza zagrożenia dla środowiska naturalnego oraz pozwala na
otrzymanie olejów silnikowych po kosztach niższych, niż drogą klasyczną z ropy naftowej.
Istnieje również możliwość wykorzystania olejów odpadowych jako paliwa przeznaczonego
do opalania pieców kotłowych w celu odzysku ich energii cieplnej. Ten sposób utylizacji
charakteryzuje się niskimi kosztami, ale stwarza znaczne zagrożenie dla środowiska
naturalnego zwłaszcza wówczas, gdy oleje spala się w nieodpowiednich do tego celu piecach.
Oleje odpadowe, nie nadające się ze względu na stopień ich zanieczyszczenia do regeneracji
lub rerafinacji mogą być dozowane na linii odpadów komunalnych i spalane wraz z nimi
w specjalnych instalacjach do spalania odpadów komunalnych. Duże ilości olejów
przepracowanych zużywa się także jako paliwo w cementowniach. Uwalniane w procesie
spalania metale ciężkie są wiązane w cemencie i nie stanowią wówczas zagrożenia dla
środowiska naturalnego.

Dla właściwego postępowania z olejami odpadowymi wprowadzono w Ustawie

o odpadach szczegółowe zasady gospodarowania tymi odpadami. Są one następujące:

−

oleje odpadowe powinny być w pierwszej kolejności poddawane odzyskowi poprzez
regenerację, rozumianą jako każdy proces, w którym oleje bazowe mogą być
produkowane przez rafinowanie olejów odpadowych, a w szczególności przez usunięcie
zanieczyszczeń, produktów utleniania i dodatków zawartych w tych olejach,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

−

jeżeli regeneracja olejów odpadowych jest niemożliwa ze względu na stopień ich
zanieczyszczenia, określony w odrębnych przepisach, oleje te powinny być poddane
innym procesom odzysku,

−

jeżeli regeneracja olejów odpadowych lub innych procesów odzysku są niemożliwe,
dopuszcza się ich unieszkodliwianie,

−

posiadacz odpadów w postaci olejów odpadowych, powstałych w wyniku prowadzonej
przez niego działalności gospodarczej, powinien przekazać te odpady podmiotowi
gwarantującemu zgodne z prawem ich zagospodarowanie,

−

zakazuje się mieszania olejów odpadowych z innymi odpadami niebezpiecznymi,

−

zakazuje się zrzutu olejów odpadowych do wód, do gleby lub do ziemi.

Oleje odpadowe powinny być przechowywane w szczelnych zbiornikach podziemnych lub
naziemnych.

BHP podczas wykonywania przeglądów technicznych

W celu zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy na stanowisku

przeglądów technicznych nieodzowne jest przestrzeganie następujących wymogów:

−

stanowisko powinno być urządzone w miejscach dobrze oświetlonych, światło naturalne
i sztuczne powinno padać z boku,

−

skompletowane narzędzia i przyrządy powinny być umieszczone na tablicy lub
w specjalnej szafce wiszącej,

−

przy montażu i demontażu połączeń śrubowych ze względu na niebezpieczeństwo
ześlizgnięcia należy dopasować rozwartość kluczy do wymiarów nakrętek,

−

przy zastosowaniu narzędzi o napędzie elektrycznym należy kontrolować stan zerowania
i izolacji,

−

zwracać szczególną uwagę na utrzymanie czystości, zanieczyszczenie posadzek olejami
stają się źródłem poślizgnięć i potknięć,

−

przestrzegać okresowych przeglądów urządzeń dźwigniowych,

−

przestrzegać przepisów przeciwpożarowych poprzez wyposażenie w skuteczną izolację
wentylacyjną oraz sprzęt przeciwpożarowy (gaśnice),

−

przestrzegać przepisów dotyczących ochrony środowiska naturalnego.

Konserwacja jest to całokształt czynności mających na celu zmniejszenie zużywania się

części maszyn i utrzymanie w pełnej sprawności technicznej. Do typowych zabiegów
konserwacyjnych zalicza się:

−

czyszczenie i mycie,

−

wymianę olejów,

−

powlekanie powierzchni środkami ochrony czasowej,

−

doładowywanie akumulatorów itp.

Niektóre zabiegi konserwacyjne wykonuje się w ramach okresowych obsług

technicznych ciągników. Z uwagi na długi okres przechowywania pojazdów rolniczych po
kampaniach agrotechnicznych stosuje się dwa rodzaje konserwacji:

−

konserwację smarową,

−

konserwację bezsmarową.

Konserwację smarową wykonuje się za pomocą smarów i olejów pochodzenia

naftowego. Do grupy środków konserwacji bezsmarowej zalicza się masy asfaltowe
produkowane na bazie żywic i asfaltów oraz kompozycje produkowane na bazie lanoliny
i wosków mineralnych.

Na czas dłuższego przechowywania pojazdu zdejmuje się z nich niektóre części

np. akumulatory, paski klinowe i płaskie, łańcuchy napędowe, zespoły tnące i inne, czyści się

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

je, poddaje zabiegom konserwacyjnym oraz przechowuje w oddzielnym pomieszczeniu.
W zakres konserwacji pojazdów wchodzi wymiana zużytych olejów w silnikach spalinowych,
przekładniach zębatych oraz układach hydraulicznych. Ważnym etapem konserwacji
pojazdów rolniczych przed przechowywaniem jest usunięcie zanieczyszczeń metodą mycia.
Bardzo dobre rezultaty w usuwaniu zanieczyszczeń uzyskuje się przy stosowaniu mycia
parowo-wodnego.

Po oczyszczeniu i wysuszeniu powierzchni podlegających konserwacji przystępuje się do

nakładania powłok ochronnych. Nakładanie środków ochrony czasowej o konsystencji ciekłej
dokonuje się najczęściej ręcznie za pomocą pędzla lub mechanicznie przy użyciu urządzeń
natryskowych. Zbyt gęste preparaty jak Antykom 2, czy smar ochronny TDM nakłada się po
uprzednim nagrzaniu do temperatury 70÷100

ºC. Niektóre preparaty przed użyciem

rozcieńcza się rozcieńczalnikami zgodnie z zaleceniem wytwórcy.

Produkowane są również środki ochrony czasowej w wersji aerozolowej. Umożliwiają

one szybkie i łatwe uzupełnienie uszkodzeń powłoki oraz zabezpieczenie niewielkich
powierzchni. Podczas konserwacji zachodzi potrzeba zabezpieczenia nie tylko powierzchni
zewnętrznych łatwo dostępnych, ale również powierzchni wewnętrznych. Do wnętrza
wprowadza się środek konserwujący metodą natrysku pneumatycznego, wykorzystując
odpowiednie otwory. Do tego celu używa się specjalnie przystosowanych pistoletów
natryskowych. Dobór środków ochrony czasowej i sposób konserwacji są ściśle związane ze
sposobem przechowywania pojazdów rolniczych.

Środki konserwacyjne lub środki ochrony czasowej stosowane do zabezpieczenia

pojazdów rolniczych klasyfikuje się na następujące grupy:

−

oleje konserwacyjne – jest to mieszanina oleju mineralnego z dodatkiem inhibitorów

korozji i substancji wypierających wodę,

−

smary ochronne – np. smar ŁTG, TDM, STP oraz Antykor 1, Antykom 1R,

−

kompozycje ochronne – kompozycje rozpuszczalnikowe zawierają inhibitory korozji,

lanolinę lub wosk,

−

masy ochronne,

−

farby ochronne,

−

lotne inhibitory korozji – powszechnym sposobem zabezpieczenia części metalowych

przed korozją jest owijanie ich papierem przesyconym inhibitorem lotnym.
Po przeprowadzeniu obsługi sezonowej i konserwacji pojazdy rolnicze powinny być

przechowywane w zamkniętych garażach wyposażonych w instalację oświetleniową i system
wentylacji, a także w miarę możliwości w instalację grzewczą. Wyposażenie garażu
w zestawy

narzędzi

ułatwi

operatorom

przeprowadzenie

drobnych

czynności

konserwacyjnych i obsługowych. Pomieszczenia służące do przechowywania pojazdów
rolniczych muszą spełniać wymagania przeciwpożarowe; powinny być wykonane
z materiałów niepalnych, a także powinny być wyposażone w instalację odgromową. Obok
przechowywanych pojazdów powinien być rozmieszczony sprzęt przeciwpożarowy
a zwłaszcza gaśnice.

Do przechowywania pojazdów wykorzystuje się specjalnie przystosowane tereny,

możemy do nich między innymi zaliczyć:

−

parkingi,

−

wiaty,

−

szopy zamknięte,

−

specjalne magazyny.

Elementy robocze w tym koła ogumione powinny być odciążone z pomocą podstawek.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

Bezpieczeństwo i higiena pracy przy konserwacji

Podczas konserwacji maszyn obsługa jest narażona na szkodliwe oddziaływanie

używanych do zabiegów materiałów. Szczególny wpływ na organizm ludzki wywierają
składniki lakierów oraz rozpuszczalniki nieorganiczne. Bardzo lotne i łatwo palne środki jak
benzyna, aceton i rozpuszczalnik nitro stwarzają dodatkowo zagrożenie pożarowe
i wybuchowe. Duże zagrożenie występuje przy malowaniu natryskowym. Pomieszczenia,
w których przeprowadza się konserwację powinny być wyposażone w wentylację nawiewno-
wywiewną. Pracownicy zatrudnieni przy konserwacji powinni być wyposażeni w ochrony
osobiste takie jak: gumowe rękawice, fartuchy, okulary ochronne i półmaski. W lakierniach
nie wolno używać otwartego ognia.

Obsługa sezonowa

Wykonywana jest dwa razy w roku i jest specjalnym rodzajem obsługi okresowej.

Przeprowadza się ją jednocześnie z obsługą okresową, której wykonanie przypada na
początek i koniec okresu zimowego. Celem obsługi sezonowej jest przygotowanie ciągnika
do pracy w zmienionych warunkach klimatycznych. Obsługa sezonowa obejmuje pełny
zakres czynności wykonywanych w ramach przeglądu technicznego ze specjalnym
uwzględnieniem staranności przemycia wewnętrznego mechanizmów oraz zaopatrzenia
ciągnika w odpowiednie dla danej pory roku oleje, smary i płyny. Obsługa sezonowa
obejmuje ponadto następujące czynności:

−

oczyszczenie i gruntowne mycie pojazdu,

−

odnowienie uszkodzonych powłok lakierniczych,

−

zabezpieczenie elementów podzespołów i zespołów przed zniszczeniem.
Szczegółowe zalecenia do przygotowania pojazdów do postoju międzysezonowego

zawierają instrukcje obsługi poszczególnych pojazdów.

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jaki jest podstawowy cel wykonywania przeglądu technicznego?
2. Jakie czynniki mają wpływ na terminowe wykonanie przeglądu?
3. W jakich jednostkach określa się czas pracy ciągników rolniczych?
4. Co to jest motogodzina?
5. Jak inaczej określa się przegląd P1?
6. Jaka jest podstawowa czynność przeglądu technicznego każdego ciągnika rolniczego?
7. W którym przeglądzie technicznym należy wymienić olej w silniku ciągnika rolniczego?
8. Na czym polega cykl przeglądowy ciągników rolniczych?
9. Jakie zespoły instalacji elektrycznej w czasie przeglądu technicznego podlegają

sprawdzeniu?

10. Jakie zasady bhp obowiązują na stanowisku przeglądów technicznych?
11. Ile razy w roku wykonuje się obsługę sezonową?
12. Co jest warunkiem wykonania obsługi sezonowej?
13. Jakie są główne czynności obsługi sezonowej?
14. Na czym polegają typowe zabiegi konserwacji pojazdów i maszyn rolniczych?
15. Na czym polega konserwacja przy użyciu środków ochrony czasowej?
16. Jakie znasz grupy środków konserwacyjnych?
17. Czym charakteryzuje się olej konserwacyjny?
18. Na czym polega konserwacja smarowa?
19. Gdzie powinny być przechowywane pojazdy rolnicze?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

20. Jakie warunki powinien spełniać garaż do przechowywania pojazdów rolniczych?
21. Jakie warunki bhp i ppoż. powinny być spełnione przy przechowywaniu pojazdów?
22. Jakich warunków bhp należy przestrzegać przy konserwacji?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj pierwszy przegląd techniczny ciągnika rolniczego Ursus 3512.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) ustalić zakres czynności przeglądu technicznego,
2) przygotować ciągnik do przeglądu technicznego,
3) dobrać narzędzia i wyposażenie,
4) przeprowadzić przegląd techniczny ciągnika wg ustalonego zakresu,
5) ocenić swoją pracę,
6) określić zasady bezpiecznej pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

instrukcja obsługi ciągnika rolniczego,

−

ciągnik rolniczy Ursus 3512,

−

myjka ciśnieniowa, sprężarka,

−

zestaw kluczy monterskich.

Ćwiczenie 2

Wykonaj smarowanie ciągnika rolniczego Ursus 2812, zgodnie z tabelą smarowania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeanalizować tabelę smarowania,
2) przygotować ciągnik do przeprowadzenie smarowania,
3) dobrać narzędzia i wyposażenie stanowiska,
4) przeprowadzić smarowanie ciągnika rolniczego,
5) ocenić swoją pracę,
6) określić zasady bezpiecznej pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

instrukcja obsługi ciągnika rolniczego,

−

smarownica nożna,

−

smarownica ręczna,

−

materiały pomocnicze wg potrzeb,

−

ciągnik rolniczy Ursus 2812.

Ćwiczenie 3

W ramach przeglądu Nr 4 (P4) wykonaj regulację luzów zaworowych ciągnika rolniczego

Ursus 3512.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) określić zasady bezpiecznej pracy,
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) przeczytać instrukcję wykonania ćwiczenia,
4) dobrać narzędzia i przyrządy pomiarowe,
5) przygotować ciągnik (silnik) do ćwiczenia,
6) przeprowadzić regulację zaworów w silniku,
7) ocenić swoją pracę.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

instrukcja obsługi ciągnika rolniczego,

−

ciągnik rolniczy Ursus 3512,

−

narzędzia pomiarowe,

−

narzędzia monterskie i ślusarskie.

Ćwiczenie 4

Wykonaj obsługę posezonową przyczepy rolniczej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) określić zasady bezpiecznej pracy,
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) przeczytać instrukcję obsługi przyczepy w zakresie obsługi posezonowej,
4) dobrać narzędzia i materiały konserwacyjne,
5) przygotować przyczepę do obsługi posezonowej,
6) przeprowadzić obsługę posezonową przyczepy rolniczej,
7) ocenić swoją pracę.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

przyczepa rolnicza,

−

zestaw kluczy monterskich i podstawowe narzędzia ślusarskie,

−

myjka ciśnieniowa,

−

środki konserwujące,

−

instrukcja obsługi przyczepy rolniczej.

Ćwiczenie 5

Ciągnik rolniczy dowolnego typu wyłączony będzie z eksploatacji przez okres 60 dni.

Przeprowadź konserwację ciągnika rolniczego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) określić zasady bezpiecznej pracy,
2) zorganizować stanowisko pracy do konserwacji ciągnika,
3) przeczytać instrukcję obsługi ciągnika rolniczego w zakresie konserwacji,
4) dobrać narzędzia i materiały konserwacyjne,
5) przygotować ciągnik do konserwacji,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

6) przeprowadzić konserwację ciągnika,
7) ocenić swoją pracę.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

ciągnik rolniczy,

−

zestaw kluczy monterskich i podstawowe narzędzia ślusarskie,

−

myjka ciśnieniowa,

−

środki konserwujące,

−

instrukcja obsługi ciągnika.

Ćwiczenie 6

Przed okresem zimowym wykonaj konserwację przyczepy asenizacyjnej dowolnego typu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) określić zasady bezpiecznej pracy,
2) zorganizować stanowisko pracy do konserwacji przyczepy asenizacyjnej,
3) przeczytać instrukcję obsługi przyczepy w zakresie konserwacji,
4) dobrać narzędzia i materiały konserwacyjne,
5) przygotować przyczepę do konserwacji,
6) przeprowadzić konserwację przyczepy asenizacyjnej,
7) ocenić swoją pracę.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

przyczepa asenizacyjna,

−

zestaw kluczy monterskich i podstawowe narzędzia ślusarskie,

−

myjka ciśnieniowa, środki konserwujące,

−

instrukcja obsługi przyczepy asenizacyjnej.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) określić podstawowy cel przeglądu technicznego?





2) określić czynniki, na które ma wpływ terminowy przeglądu

techniczny?





3) określić, w jakich jednostkach określa się czas pracy ciągników?





4) określić, co to jest motogodzina?





5) określić, jak inaczej określa się przegląd P1?





6) określić pierwszą czynność każdego przeglądu ciągnika rolniczego?





7) określić, w którym przeglądzie technicznym należy wymienić olej

w silniku ciągnika rolniczego?





8) określić cykl przeglądowy ciągników rolniczych?





9) wymienić, jakie zespoły instalacji elektrycznej podlegają sprawdzeniu

w czasie przeglądu technicznego?





10) wymienić zasady bhp na stanowisku przeglądów technicznych?





11) określić warunki wykonania obsługi sezonowej?





12) wymienić główne czynności obsługi sezonowej?





„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

13) wymienić typowe zabiegi konserwacji?





14) określić na czym polega konserwacja przy użyciu środków ochrony

czasowej?





15) wymienić grupy środków konserwacyjnych?





16) scharakteryzować oleje konserwujące?





17) określić na czym polega konserwacja smarowa?





18) określić warunki jakie powinien spełniać garaż do przechowywania

pojazdów rolniczych?





19) określić warunki bhp i przeciwpożarowe przy przechowywaniu

pojazdów rolniczych?





20) określić zasady bhp podczas wykonywania konserwacji?





„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

4.2. Wykonywanie przeglądów technicznych pojazdów rolniczych

4.2.1. Materiał nauczania

Proces technologiczny przeglądów technicznych obejmuje:

−

przyjęcie i przygotowanie pojazdu do przeglądu technicznego,

−

określenie stanu technicznego pojazdu i zlokalizowanie przyczyn niesprawności,

−

wykonanie czynności objętych zakresem określonego przeglądu i przeprowadzenie
regulacji.

Integralną częścią przeglądów technicznych są badania diagnostyczne umożliwiające

ocenę stanu technicznego pojazdu, oraz ułatwiają postawienie prognoz dotyczących dobrej
eksploatacji ciągnika lub zakresem wykonania niezbędnej regulacji lub naprawy.

Przyjęcie ciągnika do przeglądu technicznego

Pierwszą czynnością w zakresie warsztatowej obsługi technicznej jest przyjęcie ciągnika

do przeglądu technicznego. Oprócz formalności administracyjnych ma ono na celu
przeprowadzenie wstępnej oceny jego sprawności technicznej, opartej na spostrzeżeniach
wizualnych i słuchowych.

W celu wstępnej oceny stanu technicznego ciągnika należy:

−

przejrzeć książkę ciągnika i stwierdzić zgodność nr ciągnika i silnika, zgodność nr opon
oraz rodzaj ostatniego przeglądu technicznego lub naprawy, liczbę motogodzin
przepracowanych przez ciągnik od ostatniego przeglądu technicznego lub naprawy,

−

zebrać informacje odnośnie gatunków olejów znajdujących się w zbiornikach,

−

sprawdzić kompletność ciągnika zgodnie z protokołem zdawczo-odbiorczym,

−

sprawdzić ilość paliwa,

−

sprawdzić stan bezpieczników i działanie odbiorników prądu,

−

uruchomić silnik, zwracając uwagę na łatwość rozruchu, a po rozgrzaniu osłuchać silnik
przy różnych obrotach,

−

sprawdzić wskazania wskaźników na tablicy wskaźników w czasie pracy silnika,

−

wykonać próbną jazdę ciągnikiem w celu zbadania pracy:

−

sprzęgła,

−

układu napędowego,

−

sprawdzić działanie układu hamulcowego,

−

sprawdzić działanie podnośnika hydraulicznego.

Mycie

Ciągnik przyjęty do przeglądu technicznego należy starannie umyć, a po demontażu

umyć również każdy zespół lub część. Dlatego w każdym warsztacie lub stacji obsługi
konieczne jest urządzenie do mycia wodą i środkami chemicznymi.
Mycie zewnętrzne ciągnika

Jako urządzenie myjące można zalecić myjnię MB-16 lub MB-2. za pomocą tych myjni

ciągniki mogą być myte wodą o temperaturze od 20

º do 80ºC i ciśnieniem 1,5 – 2 MPa.

Stanowisko mycia powinno być wyposażone dodatkowo w następujące urządzenia:

−

pistolet do wody niskiego ciśnienia PNC-5,

−

końcówka do mycia wodą wysokiego ciśnienia KMW-25,

−

zestaw zwijadeł,

−

aparat do przedmuchiwania sprężonym powietrzem WAN-4.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

Mycie wodą pozwala na usunięcie jedynie błota, kurzu, i piasku. W przypadku
zanieczyszczeń olejami i smarami, przed myciem wadą należy stosować emulsyjne środki
myjące, rozpuszczone w wodzie jak np.: Roksole, Emulsole, Detersil.

Przed rozpoczęciem mycia ciągnika należy zaślepić wylot rury wydechowej, osłonić

tablice rozdzielczą i zaślepić rurkę odpowietrzania silnika.
Środki i urządzenia do mycia części i maszyn
Mycie często pozwala na prawidłowy demontaż maszyny, weryfikacje oraz regeneracje
części. W trakcie wykonywania naprawy wykonuje się dwa rodzaje operacji mycia. Są to:

−

mycie wstępne – w trakcie wykonywania tej operacji usuwane są zanieczyszczenia
pochodzące przede wszystkim ze środowiska,

−

mycie międzyoperacyjne – operacje tego typu wykonuje się po raz pierwszy po
demontażu maszyny. W ramach mycia międzyoperacyjnego oczyszczane są części ze
smarów, olejów, nagarów, osadów mineralnych itp.
Technologia mycia oraz stosowane do tego środki uzależnione są od wyposażenia

warsztatu, rodzaju części oraz materiałów, z których są one wykonane. Ze względu na rodzaj
stosowanych środków możemy wyróżnić następujące rodzaje mycia:

−

mycie wodą – możemy je przeprowadzić wykorzystując strumień czystej wody. Efekty
mycia uzależnione są od jej temperatury, ciśnienia, kształtu strumienia i kąta, pod jakim
zmywane są zanieczyszczenia,

−

mycie w roztworach alkalicznych – w trakcie mycia zachodzą procesy chemiczne
i fizyczne. Głównymi składnikami wchodzącymi w skład tych roztworów są związki
alkaliczne. Na rysunku 16 przedstawiono działania, jakie występują w trakcie mycia
w związkach alkalicznych,

Rys. 16. Działania alkalicznych roztworów myjących a) roztwór alkaliczny atakuje warstwę zanieczyszczeń

składających się ze smarów i tłuszczów, b) zmydlanie i emulgowanie tłuszczów, c) dyspergowanie
drobnych zanieczyszczeń stałych. 1 – metal, 2 – warstwa zanieczyszczeń, 3 – roztwór alkaliczny,
4 – roztwór zawierający zmydlone i zemulgowane tłuszcze oraz zdyspergowane cząstki zanieczyszczeń
stałych [16, s. 37]

−

mycia w roztworach emulsyjnych – wykorzystywane są one do mycia części
wykonanych z metali żelaznych oraz z metali nieżelaznych oraz tworzyw sztucznych. Są
one

mieszaniną

związków

powierzchniowo

czynnych,

emulgatorów

oraz

rozpuszczalników organicznych. Są one częściej stosowane niż roztwory alkaliczne,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

−

mycie w rozpuszczalnikach – wykorzystywanie tego sposobu mycia przynosi najlepsze
wyniki. Stosuje się je w sytuacji, gdy myte urządzenia umożliwiają zastosowanie
rozpuszczalników w postaci pary, co zapobiega ponownemu osadzaniu się
zanieczyszczeń na mytych częściach. Na rysunku 17 przedstawiono myjnię komorową do
mycia części w nafcie. W przypadku, gdy wymagana jest duża czystość powierzchni do
zmywania stosuje się alkohole, aceton lub benzynę ekstrakcyjną,

Rys. 17. Myjnia komorowa do mycia części w nafcie 1 – pompa, 2 – filtr, 3 – zbiornik, 4 – odstojnik, 5 – stół

obrotowy, 6 – dysza obracająca stół, 7 – przewód do natrysku ręcznego, 8 – myta część, 9 – przewód
natrysku samoczynnego, 10 – otwór do komory myjnej (wykorzystywany w trakcie mycia ręcznego),
11 – szyba, 12 – zawory sterujące przepływem cieczy [16, s. 38]

−

mycie w wannach ultradźwiękowych – w trakcie przeprowadzenia operacji mycia
w wannach ultradźwiękowych występuje burzliwy ruch cieczy oraz związane z nim
zjawisko kawitacji, w trakcie którego występuje powstawanie bardzo wysokich,
krótkotrwałych ciśnień hydrostatycznych powodujących odrywanie zanieczyszczeń,

−

odrdzewianie – wykonywane jest ono w sposób mechaniczny, chemiczny lub
mechaniczno-chemiczny. Najskuteczniejszą ze stosowanych metod jest odrdzewianie
mechaniczno-chemiczne.

Badanie stanu technicznego pojazdów rolniczych

Badanie stanu technicznego silnika. Silnik jest jednym z najbardziej skomplikowanych

zespołów ciągnika. Jego części pracujące w wysokich temperaturach i trudnych warunkach
wykazują szybsze zużycie niż części innych zespołów.

Osłuchanie silnika

Jedną z metod badawczych opartej na słuchowej kontroli pracy silnika jest osłuchiwanie

go przy pomocy stetoskopu. Do tego rodzaju badań jest niezbędna dobra znajomość
konstrukcji i procesów zachodzących w silniku w czasie jego pracy oraz praktyka
w osłuchiwaniu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

Słuchowa kontrola pracy silnika ma na celu wykrycie stuków wywołanych nadmiernymi

luzami między współpracującymi częściami w następujących obszarach osłuchiwania (tab. 6).

Tabela 6. Obszary osłuchiwania [opracowanie własne]

Miejsce osłuchiwania

Wykrywane luzy

−

głowica

−

luz zaworowy

−

górna część korpusu silnika

−

luz między tłokami a gładzią cylindrową

−

blok silnika – góra i dół

−

luz sworzni tłokowych w tulejkach korbowodów

−

ułożyskowanie wału rozrządu

−

luz łożysk wału rozrządu

−

ułożyskowanie wału
korbowego

−

luz panewek głównych i korbowodowych

−

pokrywa kół rozrządu

−

luz podłużny wału

Badanie ciśnienia sprężenia

Do badania ciśnienia sprężenia w komorach spalania służy próbnik ciśnienia sprężania

SPCS-50 wraz z końcówką do próbnika. Prawidłowy pomiar ciśnienia sprężania wymaga
spełnienia następujących warunków:

−

wyregulowania luzów zaworowych,

−

wymontowania filtru powietrza,

−

zagrzania silnika do temperatury 60 - 70

ºC,

−

stałej prędkości obrotowej wału korbowego przy obracaniu rozrusznikiem,

−

wymontowania wszystkich wtryskiwaczy przed przeprowadzeniem badania.

Ciśnienie sprężania silnika AD3.152 wynosi 2,6-3,0 MPa.
Takie ciśnienie uzyskują silniki nowe dotarte lub po naprawie głównej i dotarciu.

Badanie stanu technicznego silnika za pomocą próbnika ciśnienia sprężenia należy

wykonać w następujący sposób:

−

sprawdzić stopień naładowania akumulatora (napięcie ogniw powinno wynosić
1,85-2,00 V ciężar właściwy elektrolitu 1,28 G/cm³),

−

zagrzać silnik do temperatury 60-70ºC,

−

sprawdzić i ewentualnie wyregulować luz zaworów,

−

wymontować wszystkie wtryskiwacze,

−

wymontować miskę olejową filtru powietrza i wkład filtru,

−

wmontować próbnik ciśnienia sprężania do pierwszego cylindra,

−

włączyć rozrusznik aż do momentu, gdy wskazówka manometru osiągnie maksymalne
wychylenie,

−

zanotować wynik pomiaru,

−

powtórzyć badanie ciśnienia sprężania w pozostałych cylindrach oraz ponownie
w pierwszym cylindrze odnotowując każdorazowo wielkość ciśnienia.
Oba wyniki pomiaru ciśnienia sprężania w pierwszym cylindrze powinny być jednakowe,

co świadczy o prawidłowo przeprowadzonym pomiarze. W silniku znajdującym się
w dobrym stanie technicznym różnice ciśnień zmierzonych w poszczególnych cylindrach nie
powinna przekraczać 10%.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

Na rysunku 18 przedstawiono próbnik ciśnienia sprężania SPCS-50.

Rys. 18. Próbnik ciśnienia sprężania SPCS-50 [www.autonarzedzia.com.pl]

Badanie stanu technicznego układu chłodzenia

Celem badania układu chłodzenia jest sprawdzenie:

−

szczelność układu chłodzenia,

−

stopnia zanieczyszczenia kamieniem kotłowym,

−

stopnia zużycia rdzenia i zbiorników chłodnicy, wentylatora paska klinowego i pompy
wodnej,

−

stanu technicznego termostatu,

−

prawidłowość wskazań wskaźnika temperatury wody.
Stan techniczny określa się na podstawie oględzin i przyrządu MD-1413 (termostat).

Termostat powinien się otwierać przy temp. 80÷92

ºC.

Na rysunku 19 przedstawiono przykładowe stanowisko do naprawy chłodnic.

Rys. 19. Stanowisko do naprawy chłodnic 1 – wanna, 2 – stół [15, s. 343]

Na rysunku 20 przedstawiono sposób przeprowadzenia operacji prostowania żeber chłodnicy.

Rys. 20. Prostowanie żeber chłodnicy [15, s. 344]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

Na rysunku 21 przedstawiono urządzenie do kontroli termostatów.

Rys. 21. Urządzenie do sprawdzania termostatów 1 – kuchenka elektryczna, 2 – termometr [15, s. 344]

Badanie stanu technicznego sprzęgła

Badanie stanu technicznego sprzęgła można wykonać w czasie próby drogowej ciągnika

lub na stacji prób. Celem próby jest stwierdzenie czy w sprzęgle nie występują następujące
niesprawności:

−

ślizganie się sprzęgła,

−

nie rozłączenie się tarcz sprzęgła,

−

niemożliwość płynnego włączenia i wyłączenia sprzęgła.

Badanie stanu technicznego skrzyni przekładniowej i tylnego mostu

Niesprawnościami występującymi w tych zespołach mogą być:

−

samoczynne rozłączenie się przekładni,

−

stuki,

−

utrudnione przełączanie biegów,

−

brak przeniesienia napędu na tylne koła,

−

nadmierne nagrzewanie się obudowy skrzyni przekładniowej lub tylnego mostu,

−

wyciekanie oleju.
Ocenę wykonuje się przez bezpośrednie oględziny, poruszanie wałów napędowych

i pomiary luzów.

Badanie stanu technicznego układu hamulcowego

Układ hamulcowy jest zespołem ciągnika, który w bezpośredni sposób zapewnia

bezpieczeństwo jazdy. Badanie stanu technicznego tego układu pozwala na wykrycie
następujących usterek:

−

niedostateczna skuteczność hamowania,

−

nierównomierna siła hamowania obu hamowanych kół, co powoduje tendencje do
zmiany kierunku ruchu ciągnika w czasie hamowania,

−

grzanie się jednego lub obu bębnów hamulcowych,

−

piszczenie hamulców w czasie hamowania,

−

drgania (pulsowanie) pedału hamulca w czasie hamowania.

Badanie skuteczności hamowania wykonuje się za pomocą opóźnieniomierza.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

Badanie skuteczności hamowania wykonuje się za pomocą opóźnieniomierza. Na rysunkach
22 i 23 przedstawiono, przykładowy opóźnieniomierz AMX 520.

Rys. 22. Urządzenie AMX 520 [www.heka.warszawa.pl]

Rys. 23. Badanie przy pomocy urządzenia AMX 520 [www.heka.warszawa.pl]

Badanie stanu technicznego układu kierowniczego

Badanie stanu technicznego układu kierowniczego obejmuje pomiar łącznego luzu

i kontrolę regulacji przekładni kierowniczej. Luz w układzie kierowniczym powstaje w skutek
zużywania się sworzni kulistych, miseczek dociskających i końcówek drążków
kierowniczych. Luz w tym układzie mierzy się sprawdzianem luzu mechanizmu
kierowniczego.

Na rysunku 24 i 25 przedstawiono przykładowe urządzenie do kontroli luzów

w zawieszeniu i układzie kierowniczym pojazdu typu WLD 3,5. Urządzenie to umożliwia
kontrolę przeglądów sworzni, łożysk i końcówek drążków kierowniczych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

Rys. 24. Urządzenie do kontroli luzów typu WLD 3,5 [www.car-lift.com.pl]

Rys. 25. Urządzenie do kontroli luzów typu WLD 3,5 [www.car-lift.com.pl]

Badanie stanu technicznego osi przedniej

Stan techniczny osi przedniej można określić przez obserwację po podniesieniu przodu

ciągnika. Przegląd taki umożliwia wykrycie pęknięć, skrzywień, odkształceń oraz luzów
w połączeniach ruchomych. Należy również przeprowadzić badanie osi za pomocą przyrządu
do pomiaru ustawienia przednich kół PK-1. przyrząd ten przeznaczony jest do pomiaru:

−

kąta pochylenia koła,

−

kąta wyprzedzenia sworznia zwrotnicy,

−

kąta skrętu kół.

Badanie stanu technicznego podnośnika hydraulicznego

Badanie stanu technicznego podnośnika hydraulicznego polega na sprawdzeniu regulacji

siłowej, pozycyjnej i ciśnieniowej, wyboru reakcji oraz sprawdzeniu szybkości opadania.

W tym celu rozgrzany ciągnik należy ustawić na stanowisku sprawdzania podnośnika

hydraulicznego MG-2067A, wykręcić korek w pokrywie podnośnika i w jego miejsce
wkręcić przyrząd K13 do kontroli ciśnienia w układzie hydraulicznym podnośnika oraz
wkrętkę redukcyjną K13-3. następnie należy połączyć belkę zaczepową urządzenia MG-
2067A z dolnymi ramionami trójpunktowego układu podnośnika za pomocą sworzni
o obciążyć podnośnik siłą 3924 N. Wielkość siły obciążającej ramiona podnośnika odczytuje
się na skali manometru urządzenia. Sprawdzenie podnośnika można rozpocząć, gdy
temperatura oleju będzie wynosić 308-333 K (35-60

ºC).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

33

Badanie stanu technicznego układu pneumatycznego

Badanie stanu technicznego tego układu obejmuje:

−

określenie wielkości ciśnienia sprężonego powietrza w zbiorniku powietrza,

−

ocenę sprawności sprężarki,

−

sprawdzenie szczelności,

−

badanie zaworu hamulca.

Badanie stanu technicznego zespołów osprzętu elektrycznego

Głównymi zespołami osprzętu elektrycznego podlegającymi badaniom są:

−

akumulator,

−

rozrusznik,

−

alternator.

Badanie akumulatora

W celu określenia stanu technicznego akumulatora należy:

−

oczyścić akumulator z kurzu, a zaciski z osadu,

−

wykonać oględziny akumulatora z zewnątrz, czy nie ma pęknięć, zużycia zacisków itp.,

−

sprawdzić poziom elektrolitu i drożność otworów wentylacyjnych,

−

sprawdzić stopień naładowania akumulatora.
Stopień naładowania sprawdza się, mierząc areometrem ciężar właściwy elektrolitu.

Zależności między ciężarem właściwym elektrolitu a stopniem naładowania akumulatora
podano w tabeli 7.

Tabela 7. Parametry stanu technicznego akumulatora

Ciężar właściwy elektrolitu g/cm

³

1,28

1,24

1,19

1,14

1,10

Stopień naładowania akumulatora %

100

75

50

25

0

Badanie alternatora

Po rozmontowaniu alternatora i umyciu jego części w benzynie ekstrakcyjnej należy

wykonać następujące czynności:

−

sprawdzić czy poszczególne części nie są uszkodzone,

−

sprawdzić stan uzwojeń stojana i wirnika,

−

sprawdzić

stan

i

długość

szczotek

oraz

łatwość ich przesuwania się

w szczotkotrzymaczach,

−

sprawdzić czy powierzchnia pierścieni ślizgowych wirnika jest gładka i nie
zanieczyszczona,

−

sprawdzić stan izolacji głównej uzwojeń stojana łącznie z połączonymi grupami diod
umocowanych w radiatorze i w tarczy łożyskowej.

Badanie grupy diod w radiatorze należy wykonać w następujący sposób:

−

minus diod (masa) połączyć szeregowo z akumulatorem i woltomierzem
magnetoelektrycznym,

−

plus akumulatora połączyć z końcem jednej z diod odizolowanej od masy kolektora.

Badanie rozrusznika

Wymontowany rozrusznik należy przede wszystkim sprawdzić pod względem

mechanicznym, a mianowicie:

−

sprawdzić, czy nie nastąpiło zużycie łożysk samosmarnych (wyczuwalny luz
promieniowy wałka) lub skrzywienie wałka (ocieranie wirnika o nasady biegunowe),

−

sprawdzić działanie włącznika łącznie z urządzeniem sprzęgającym.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

34

Następnie, po rozmontowaniu rozrusznika na części i umyciu ich w benzynie ekstrakcyjnej
należy:

−

wykonać oględziny poszczególnych części pod względem zużycia lub uszkodzeń
mechanicznych (pęknięcia),

−

sprawdzić stan izolacji i połączeń lutowanych uzwojenia wzbudzenia,

−

sprawdzić, czy nie nastąpiło odlutowanie końców uzwojenia wirnika z wycinków
komutatora lub opalenie powierzchni cylindrycznej komutatora,

−

sprawdzić, czy nie ma przerwy w uzwojeniu wzbudzenia,

−

sprawdzić przyrządem WT-1, czy wirnik nie ma zwarcia międzyzwojowego i przerwy
w uzwojeniu,

−

sprawdzić aparatem probierczym U=220 V, wytrzymałość na przebicie izolacji uzwojeń
wirnika, cewek wzbudzenia, łącznie ze sworzniem zaciskowym oraz izolowanych
szczotkotrzymaczy.

UWAGA! – czas przyłożenia napięcia probierczego U=220 V, do badanych elementów
winien wynosić 5-6 sek.:

−

sprawdzić stan i długość szczotek (nie powinny być krótsze niż 20 mm); szczotki
popękane lub wytarte wymienić na nowe.

Na rysunku 26 przedstawiono stanowisko do badania rozrusznika na stole probierczym.

Rys. 26. Stanowisko do badania rozrusznika na stole probierczym [18, s. 159]

Badanie instalacji elektrycznej

Badanie instalacji elektrycznej polega na sprawdzeniu następujących elementów:

−

braku przerw w obrotach elektrycznych,

−

stanu ich izolacji,

−

stanu technicznego odbiorników,

−

przycisków,

−

przełączników,

−

połączeń, zacisków i końcówek.
Wszystkie śruby zaciskowe powinny być dobrze dokręcone, a zaciski i końcówki wolne

od osadu, korozji i błota. Badanie instalacji polega na włączeniu poszczególnych
odbiorników, urządzeń i elementów sygnalizacji świetlnej i dźwiękowej oraz sprawdzeniu ich
działania. Do wykrywania przyczyn niesprawności w instalacji elektrycznej można posłużyć
się lampką kontrolną.

Po przeprowadzeniu badań i określeniu stanu technicznego pojazdu należy dokonać,

zgodnie z zaleceniami i zakresem czynności określonych przeglądów, regulacji, smarowania
i wymiany olejów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

35

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jaka jest pierwsza czynność bezpośrednio po przyjęciu ciągnika do przeglądu

technicznego?

2. Którą część korpusu silnika należy osłuchać, aby określić stan układu korbowo-

tłokowego?

3. Czym sprawdza się ciśnienie sprężania w silniku?
4. Jakie warunki należy spełnić przy pomiarze ciśnienia sprężania w cylindrze silnika?
5. Jaka może być różnica ciśnienia sprężania między poszczególnymi cylindrami?
6. Jakie urządzenie służy do badania wtryskiwaczy?
7. Jakie parametry (zakres) podlegają badaniu wtryskiwacza?
8. Jakim przyrządem sprawdza się pompę wtryskową ciągnika?
9. W jakiej temperaturze powinien otwierać termostat?
10. Jaki jest objaw niskiego poziomu oleju w skrzyni przekładniowej?
11. Jaki przyrząd służy do badania skuteczności hamowania?
12. W którym miejscu powstaje luz w układzie kierowniczym?
13. Które zespoły osprzętu elektrycznego podlegają badaniu przy przeprowadzeniu przeglądu

technicznego?

14. Jaka jest gęstość elektrolitu przy naładowanym akumulatorze?
15. Jakie zespoły alternatora podlegają szczegółowej kontroli?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj pomiar ciśnienia sprężania w silniku ciągnika rolniczego Ursus 3512 i określ

stan techniczny silnika.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) określić zasady bezpiecznej pracy,
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) przeczytać instrukcję wykonania ćwiczenia,
4) przygotować silnik do pomiaru ciśnienia,
5) przeprowadzić pomiar ciśnienia,
6) dokonać analizy wyników,
7) określić stan techniczny zespołów silnika,
8) ocenić swoją pracę.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

ciągnik rolniczy Ursus 3512,

−

silnik spalinowy,

−

narzędzia monterskie,

−

próbnik ciśnienia sprężenia,

−

instrukcja do przeprowadzenia ćwiczenia,

−

arkusz papieru do wykonania notatek.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

36

Ćwiczenie 2

Dokonaj oceny stanu technicznego układu kierowniczego dowolnego typu ciągnika

rolniczego, dokonaj pomiaru luzu łącznego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) określić zasady bezpiecznej pracy,
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) dobrać narzędzia i przyrządy pomiarowe,
4) przygotować ciągnik do wykonania ćwiczenia,
5) przeprowadzić pomiar luzu na drążkach kierowniczych,
6) przeprowadzić pomiar luzu przekładni kierowniczych,
7) określić luz łączny,
8) dokonać porównania z instrukcją fabryczną,
9) ocenić swoją pracę.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

ciągnik rolniczy,

−

instrukcja obsługi ciągnika rolniczego,

−

przyrządy do pomiaru luzu kierowniczego,

−

narzędzia monterskie i ślusarskie,

−

instrukcja obsługi przyrządów pomiarowych,

−

arkusz papieru.

Ćwiczenie 3

W ramach przeglądu P2 dokonaj sprawdzenia i obsługi akumulatora w ciągniku

rolniczym dowolnego typu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) określić zasady bezpiecznej pracy,
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) zapoznać się z instrukcją obsługi ciągnika,
4) ustalić czynności obsługowe akumulatora,
5) dokonać sprawdzenia parametrów akumulatora (gęstość elektrolitu, stan naładowania),
6) dokonać obsługi akumulatora,
7) ocenić swoją pracę.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

ciągnik rolniczy typ dowolny,

−

instrukcja obsługi ciągnika rolniczego,

−

przyrządy pomiarowe do wykonania obsługi (areometr, woltomierz),

−

materiały pomocnicze – woda destylowana.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

37

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wymienić pierwszą czynność po przyjęciu ciągnika do przeglądu

technicznego?





2) określić nazwę przyrządu którym sprawdza się ciśnienie sprężania

w cylindrze silnika?





3) określić warunki prawidłowego pomiaru ciśnienia sprężania?





4) określić

dopuszczalną

różnicę

ciśnienia

sprężania

między

poszczególnymi cylindrami?





5) określić nazwę urządzenia do badania wtryskiwaczy?





6) określić nazwę urządzenia do badania pomp wtryskowych?





7) określić temperaturę przy której powinien otwierać się termostat?





8) określić objawy niskiego poziomu oleju w skrzyni przekładniowej

ciągnika?





9) określić, gdzie powstaje luz w układzie kierowniczym ciągnika?





10) określić gęstość elektrolitu przy naładowanym akumulatorze?





„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

38

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.

Tylko jedna jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce

znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 35 min.

Powodzenia!

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Jednostką czasu pracy ciągnika rolniczego jest

a) godzina pracy.
b) motogodzina pracy.
c) dni robocze.
d) godziny pracy agregatu.

2. Podstawowe zadanie przeglądu technicznego ciągnika rolniczego to

a) wykonanie naprawy awaryjnej.
b) dokonanie regulacji silnika.
c) kontrola stanu technicznego zespołów.
d) kontrola, obsługa i regulacja zespołów ciągnika.

3. Przegląd techniczny ciągnika P1 określamy jako

a) obsługę codzienną.
b) obsługę regulacyjną.
c) naprawę drobną.
d) obsługę diagnostyczną.

4. W okresie gwarancji fabrycznej przeglądy techniczne

a) wykonuje się według potrzeb.
b) wykonuje się na odrębnych zasadach.
c) wykonuje się według obowiązującego cyklu przeglądów.
d) nie wykonuje się.

5. Po przyjęciu pojazdu na przegląd techniczny w pierwszej kolejności należy

a) sprawdzenie układu ładowania.
b) mycie zewnętrzne pojazdu.
c) smarowanie wg tabeli smarowania.
d) wymiana oleju.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

39

6. Osłuchanie pracy silnika umożliwia określenie stanu technicznego

a) mechanizmu korbowo-tłokowego.
b) układu smarowania.
c) układu zasilania.
d) układu wydechowego.

7. Dokładną regulację pompy wtryskowej ciągnika rolniczego przeprowadza się

a) w czasie pracy silnika.
b) bezpośrednio na ciągniku.
c) na stole probierczym do badania pomp wtryskowych.
d) przy niepracującym silniku ciągnika.

8. W ciągniku rolniczym olej wraz z filtrami w silniku wymienia się w ramach przeglądu

a) P2.
b) P3.
c) P4.
d) P5.

9. Pomiary układu kierowniczego w ciągniku rolniczym przeprowadza się po

a) 100÷125 mtg.
b) 200÷250 mtg.
c) 400÷500 mtg.
d) 800÷1000 mtg.

10. Obsługę sezonową pojazdów rolniczych wykonuje się gdy

a) stan techniczny pojazdów rolniczych jest niewłaściwy.
b) następuje zmiana warunków klimatycznych.
c) ilość godzin pracy pojazdów rolniczych przekracza normę.
d) następuje zakończenie okresu gwarancyjnego.

11. Do zabiegów konserwacji pojazdów rolniczych nie należy

a) czyszczenie i mycie.
b) wymiana olejów.
c) nakładanie środków ochrony czasowej.
d) diagnostyka silnika.

12. Ochronę czasową możemy przeprowadzić za pomocą

a) konserwacji smarowej.
b) metod galwanotechnicznych.
c) metod galwanicznych.
d) metod diagnostycznych.

13. Dopuszczalna różnica ciśnienia sprężenia w poszczególnych cylindrach silnika wynosi

a) 5%.
b) 10%.
c) 15%.
d) 20%.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

40

14. Termostat w układzie chłodzenia ciągnika otwiera się w temperaturze

a) 50÷60ºC.
b) 60÷70ºC.
c) 70÷80ºC.
d) 80÷90ºC.

15. W przypadku zbyt niskiego poziomu oleju w skrzyni przekładniowej

a) może wystąpić tylko hałaśliwa praca.
b) może wystąpić tylko nagrzewanie się kół zębatych.
c) nic się nie dzieje.
d) może wystąpić hałaśliwa praca i nagrzewanie kół zębatych.

16. Badanie skuteczności hamowania ciągnika określa się poprzez

a) hamowanie jednego koła.
b) użycie hamulca pomocniczego.
c) jednoczesne hamowanie obu kół.
d) częściowe hamowanie drugiego koła.

17. Badanie układu kierowniczego obejmuje pomiar

a) łącznego luzu.
b) luzu na przegubach drążków kierownicy.
c) luzu w przekładni kierowniczej.
d) położenia kół przednich.

18. Pomiar ustawienia kół przednich ciągnika dotyczy kąta

a) przechylenia koła.
b) skrętu kół.
c) przechylenia, kąta skrętu i kąta sworznia zwrotnicy.
d) przechylenia kół, kąta skrętu koła.

19. Szczegółowej kontroli przy wykonaniu przeglądu technicznego podlegają następujące

zespoły osprzętu elektrycznego
a) tylko akumulator i rozrusznik.
b) tylko rozrusznik i alternator.
c) tylko akumulator i alternator.
d) akumulator, alternator i rozrusznik.

20. Gęstość elektrolitu przy naładowanym akumulatorze wynosi

a) 1,10 g/cm³.
b) 1,14 g/cm³.
c) 1,28 g/cm³.
d) 1,19 g/cm³.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

41

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko…………………………………………………………….

Wykonywanie przeglądów technicznych i obsługi sezonowej

Zakreśl poprawną odpowiedź

Nr

zadania

Odpowiedzi

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

42

6. LITERATURA

1. Bocheński C.: Naprawa maszyn i urządzeń rolniczych. Podstawy. WSiP, Warszawa 1997
2. Buliński J., Miszczak M.: Podstawy mechanizacji rolnictwa. WSiP, Warszawa 1996
3. Bryś J: Mechanizacja rolnictwa. Ćwiczenia. Format AB, Warszawa 1998
4. Ćwiczenia praktyczne z mechanizacji rolnictwa. Wydawnictwo SGGW, Warszawa 2006
5. Gródecki A., Lorenc W.: Naprawa maszyn i urządzeń rolniczych. T 2. PWRiL,

Warszawa 1988

6. Dąbrowski S. i Kozłowska D.: Maszyny i ciągniki rolnicze. PWRiL, Warszawa 1981
7. Hołubowicz Z., Lorenc W., Żak S.: Naprawa maszyn rolniczych. PWRiL, Warszawa

1984

8. Kozłowska D.: Podstawy techniki. Hortpress sp. z o.o., Warszawa 2001
9. Kozłowska D.: Mechanizacja rolnictwa cz I. Hortpress sp. z o.o., Warszawa 1996
10. Kuczewski J., MajewskiZ.: Eksploatacja maszyn rolniczych. WSiP, Warszawa 1999
11. Kuczewski J. Majewski Z.: Podstawy eksploatacji maszyn rolniczych. WSiP,

Warszawa 1998

12. Lorenc W.: Naprawa maszyn i urządzeń rolniczych. T 1. PWRiL, Warszawa 1985
13. Mechanizacja rolnictwa. TI. PWRiL, Warszawa 1986
14. Okoniewski S.: Technologia maszyn. WSiP, Warszawa 1999
15. Rychter T.: Mechanik pojazdów samochodowych. WSiP, Warszawa 2006
16. Skrobacki A: Pojazdy rolnicze. WSiP S.A Warszawa 1999
17. Uzdowski M., Bramek K., Garczyński K.: Eksploatacja techniczna i naprawa, WKiŁ,

Warszawa 2003

18. Waszkiewicz Cz.: Maszyny i urządzenia rolnicze. WSiP, Warszawa 1998