EKOLOGIA

Ćwiczenia z dnia 12.12.2009

Interakcje miedzygatunkowe

Nisza ekologiczna – przestrzeń wielowymiarowa opisująca całokształt zachowań gatunków w

ekosystemie

Siedlisko – miejsce występowania gatunku

Aby doszło do interakcji międzygatunkowej nisze tychże gatunków muszą się nałożyć albo co

najmniej zetknąć

Interakcja

Populacja

Przykłady

A

B

neutralizm

0

0

bocian i goł

ą

b, bocian i sikorka

Komensalizm /

współbiesiadnictwo

0

+

wróbel i bocian; hiena, s

ę

p (padlino

ż

ercy którzy wyjadaj

ą

resztki jedzenia po drapie

ż

nikach); mał

ż

i ró

ż

anka, rekin i

podnawka

protokooperacja

(niezale

ż

ne od siebie)

+

+

pszczoła i kwiat, b

ą

kojad i hipopotam, ukwiał i krab pustelnik

mutualizm, symbioza

(nieobligatoryjny); (zale

ż

ne

od siebie)

+

+

bakterie i układ trawienny, glony i grzyby tworz

ą

ce porosty,

juka i molik, ma

ś

lak i sosna – mikoryza (grzyby z

korzeniami), bakterie brodawkowe i ro

ś

liny motylkowe,

storczyki i grzyby

antagonistyczne (negatywne)

amensalizm

0

-

grzyby produkuj

ą

ce leki (p

ę

dzlak produkuj

ą

cy penicylin

ę

),

allelopatia – wytwarzanie przez korzenie jednej ro

ś

liny

substancji hamuj

ą

cych rozwój drugiej ro

ś

liny (orzech włoski,

brzoza i sosna); bobry które buduj

ą

swoje

ż

erenie

konkurencja

-/+

+/-

raki ameryka

ń

skie i raki polskie

drapie

ż

nictwo

-

+

lew i antylopa

paso

ż

ytnictwo

-

+

jemioła i drzewo, tasiemiec i człowiek, huba i drzewo

Różnica między drapieżnictwem a pasożytnictwem jest podobna jak między symbiozą a

protokooperacją. Różnica polega na sile tego związku i dopasowaniu tych którzy biorą w nich udział.

Charakterystyka populacji

Populacja – grupa osobników tego samego gatunku ograniczona w czasie i przestrzeni, czyli żyjąca tu i

teraz, co zapewnia jej możliwość swobodnego krzyżowania w obrębie jednej puli genowej. Populacja

jest podstawową jednostką ewolucyjną.

Cechy populacji:

1.

Liczebność / zagęszczenie – ilość osobników na jednostkę powierzchni lub objętości

2.

Różnorodność

Dwie strategie różnorodności („r” i „K”)

r - potencjał biotyczny (potencjalna, teoretyczna zdolność populacji do wydawania potomstwa).

K – opór środowiska, zapotrzebowanie na dane gatunki

Strategia „r” –Tzw. strategia małych jaj, polega na wytwarzaniu maksymalnej liczby potomstwa, które

nie jest zdolne do konkurencji, czyli przeżywa w sposób przypadkowy. Nikt się nimi nie opiekuje,

populacja ta na ogół żyje w środowisku niesprzyjającym (np. żółwie)

Strategia „K” – zupełnie odwrotnie niż w strategii „r” – mała ilość potomstwa, duże jaja, opieka nad

potomstwem, młode osobniki są zdolne do konkurencji i przeżywają najlepsi (ptaki i duże ssaki)

3.

Śmiertelność

4.

Krzywe przeżywania

N

1

(liczebność)

3

2

Wiek

1. liczebność spada wraz z wiekiem (K)

2. bardzo gwałtowna śmiertelność młodych (r)

3. nie zależne od wieku (stułbia)

5.

Krzywe wzrostu liczebności populacji

N

4

K

3

2

Krzywa s logarytmiczna

oscylacje

K

1

T

Oscylacje – szczególny przypadek wahań liczebności populacji o w miarę stałym okresie wahań i

amplitudzie

Etap 1 – powolnego wzrosty

Etap 2 – wzrostu przyspieszonego

Etap 3 – wzrostu zahamowanego (negatywnego)

Etap 4 – równowagi

N

2

funkcja J wykładnicza

fluktuacje

r

1

T

Fluktuacje – nie mają stałego okresu ani amplitudy

Etap 1 – powolnego wzrostu

Etap 2 – przyspieszonego wzrostu

6.

Struktura wieku

% osobników

r

K

K, r

Klasy wieku

Rozwijająca się (trójkąt)

wymierająca (urna, grzyb)

Ustabilizowana (dzwon)

7.

Struktura płci

8. Struktura przestrzenna (rozmieszczenie)

Równomiernie – ingerencja człowieka, wyjątkiem są pingwiny i

zwierzęta wykazujące terytorializm

skupisko – stada, grzyby, trawy

losowo – dżdżownice

równomierne i skupiskowe mogą się mieszać

9.

potencjał biotyczny

(10.)

migracje

(11.)

struktura społeczna (tylko u dużych zwierząt)