INSTRUKCJA DO ZAJĘĆ PRAKTYCZNYCH
Komendy i zasady ich wydawania przy manewrach na jachtach typu KECZ i SLUP (02.03.0)

Dąbrowa Górnicza 2010

1

RADOSŁAW ŚLĄSKI

INSTRUKCJA DO ZAJĘĆ PRAKTYCZNYCH

Komendy i zasady ich wydawania przy

manewrach na jachcie typu KECZ i SLUP

WERSJA 02.03.0

(ostatnia aktualizacja 02.04.2010)

Opracowano tylko do celów szkoleniowych na stopień żeglarza jachtowego

w o

środku Jacht Klub Pogoria III

Zgodnie z przeprowadzoną unifikacją komend.

INSTRUKCJA DO ZAJĘĆ PRAKTYCZNYCH
Komendy i zasady ich wydawania przy manewrach na jachtach typu KECZ i SLUP (02.03.0)

Dąbrowa Górnicza 2010

2

WSTĘP

Pamiętam te czasy jak z Anią 10 lat temu uczyliśmy się żeglować kiedy

zrobiłem z tektury patyków, starego prześcieradła i odrobiny nici mały stołowy
żaglowiec to był nasz Trener. Pływaliśmy wówczas po stole z ciągle otwartymi
notatkami

z wykładów nie mając pewności czy wszystko co zdążyliśmy przepisać

z tablicy i to co robimy na naszym stole jest na pewno tym o co chodziło naszym
instruktorom. Do

dziś pamiętam minę Ojca Ani jak wszedł do domu i zobaczył ten

bałagan… Wówczas to Ewa i Waldek byli naszymi instruktorami pamiętam to jak dziś
i nasz siedmioosobowy kurs, b

ył jeszcze Kapitan Jan wiedziałem wówczas, że nikt

nie potrafi lepiej od N

ich żeglować. Kapitan Jan był Kierownikiem Wyszkolenia

Żeglarskiego w Klubie Żeglarskim Huta Katowice w którym robiliśmy nasze patenty
na Pogorii 3

w Dąbrowie Górniczej, a później naszym egzaminatorem wyznaczonym

przez jeszcze Katowicki

Okręgowy Związek Żeglarski. Tak na marginesie to nie wiele

brakowało, a nie zdałbym tego egzaminu, ale wtedy to wszystko było inne i jak to w
życiu bywa wszystko się zmienia i poglądy i ludzie i to, że dziś to ja siedzę po drugiej
strony katedry samemu ucz

ąc nowych adeptów żeglarstwa… no ale to już zupełnie

inna historia…

Wychodząc naprzeciw i rozumiejąc potrzeby osób uczących się tej trudnej

sztuki jaką jest sztuka żeglowania i niejednokrotnie na ich prośbę postanowiłem
stw

orzyć krótkie i w moim przekonaniu konkretne opracowanie, którego celem ma

stać się możliwość szybszego przyswajania wiadomości podczas praktycznej nauki
pływania jachtem żaglowym pozwalając na ominięcie tych trudności z którymi sam
się borykałem podczas stawiania pierwszych kroków. Oczywiście to opracowanie nie
jes

t doskonałe i posiada szereg dostrzeganych przeze mnie wad jest jednak pewnym

kompromisem pomiędzy ciągle upływającym czasem, a momentem w jakim należy
się zatrzymać podejmując kolejną decyzję o ruchu jachtu.

Niniejszy skrypt zbudowałem z dwóch części w których kolejno

uporządkowałem wszystko to co należy zrobić, aby poprawnie wykonać manewr
z

dając sobie jednocześnie sprawę z pewnej trudności i ograniczeń jakim jest analiza

dynamiczn

ej sytuacji w określonym czasie. W pierwszej części starałem się przy

każdym poleceniu zrobić przerwę na chociażby krótkie słowo komentarza
i zastanowić się co w danej chwili tak naprawdę dzieje się z jachtem. Druga część
służy niejako za ściągę dla osób mających już w miarę dobrze ugruntowaną wiedzę
i wykonujących dany manewr przypominając co w jakiej kolejności powinno się
zdarzyć. Niniejsze opracowanie służyć może jeszcze przez długie lata po
zakończeniu kursu jako podpowiedź dla osób pływających przez dwa tygodnie w
sezonie w trakcie

wspaniałego odpoczynku od pracy…

Dla wszy

stkich uczących się z życzeniami pozytywnego zdania egzaminu na

patent żeglarza jachtowego …

Radek

INSTRUKCJA DO ZAJĘĆ PRAKTYCZNYCH
Komendy i zasady ich wydawania przy manewrach na jachtach typu KECZ i SLUP (02.03.0)

Dąbrowa Górnicza 2010

3

CZĘŚĆ I

komendy z komentarzami

A.1.

Odejście od keji

Założenie: przy odchodzeniu jacht stoi na cumie dziobowej w linii wiatru.

Ustawienia dla jachtu typu KECZ (Trener):

Przed wejściem na jacht należy wyznaczyć funkcje dla załogi:

Ster

– osoba prowadząca jacht (na komendzie),

Bezan

– szot i pomocnik przy stawianiu,

Grot

– szot i pomocnik przy stawianiu żagla (w zależności od warunków możliwe jest

wyznaczenie dwóch osób do pomocy jeżeli należy założyć ref lub wykonać inne
czasochłonne prace),
Fok

– prawy szot, lewy szot (osoby wspólnie stawiają foka),

Cumy i szpringi

– dwie osoby (jedna osoba pracuje na keji i pozostaje jako desant,

druga osoba pracuje na jachcie).


Uwagi:
Pozostałe osoby bez funkcji oczekują na keji na pozwolenie wejścia na jacht lub
wchodzą na jacht i bezwzględnie siadają w części dziobowej starając się nie
przeszkadzać i ustępować miejsca osobom wykonującym wyznaczone czynności
(dla osób bez funkcji obowiązuje zakaz stania na jachcie ze względu na zagrożenie
jakie stwarzają dla siebie i innych osób przebywających na jachcie).

Żagle stawiane są od rufy jachtu. Po postawieniu żagli pod żadnym pozorem nie
wolno ich wybierać bez wyraźnego polecenia osoby prowadzącej, wszystkie szoty
muszą być wyluzowane nie wolno łapać, przytrzymywać, trzymać bomów grota i
bezana itp.


Komendy:
Jeżeli odejście zaplanowano z użyciem któregoś z żagli (fok lub bezan) zaczynamy
od wydania komendy na dan

y żagiel. (Powód: żagiel będzie już pracował w

momencie oddania cumy reakcja jachtu jest prawie natychmiastowa i bardziej
przewidywalna. Na keji wyjaśnię dlaczego…)

INSTRUKCJA DO ZAJĘĆ PRAKTYCZNYCH
Komendy i zasady ich wydawania przy manewrach na jachtach typu KECZ i SLUP (02.03.0)

Dąbrowa Górnicza 2010

4

Przykład:
Przygotować cumę dziobową do oddania!
(odpowiedź załoganta – jest przygotować cumę dziobową do oddania ...
... jeżeli cuma jest gotowa donośnym głosem należy poinformować sternika:
cuma dziobowa do oddania klar!)
Fok (prawo, lewo) na wiatr!
(odpowiedź załoganta – jest Fok (prawo, lewo) na wiatr)
Ster (prawo, lewo)!

…

… oczekiwanie na reakcję jachtu od kilku do kilkunastu sekund …
Cumę dziobową oddaj i desant na pokład!
(odpowiedź załoganta – jest cumę dziobową oddaj i desant na pokład)
{jacht płynie do tyłu oraz zaczyna się obracać w lewo lub w prawo to zależy od Foka}
Fok luz!
Ster zero!
(lewy, prawy) Foka szot wybieraj!
(odpowiedź załoganta – jest (lewy, prawy) Foka szot wybieraj)
Grota szot wybieraj!
(odpowi

edź załoganta – jest Grota szot wybieraj)

{jacht będzie przez krótki okres czasu dryfował i nie należy o tym myśleć ponieważ
po kilku sekundach przy wybranym grocie powinien zacząć płynąć do przodu}
Bezana szot wybieraj!
(odpowiedź załoganta – jest Bezana szot wybieraj) …
… w chwili kiedy można już określić kurs (np. jacht będzie w bejdewindzie zacznie
przede wszystkim płynąć) należy wydać komendę na ster …
Ster lewo, prawo lub zero!
Sternik tak trzymaj!
Klar na cumach, szpringach i odbijaczach!

Ustawienia dla jachtu typu SLUP (Venus, Nash):

Przed wejściem na jacht należy wyznaczyć funkcje dla załogi:

Ster

– osoba prowadząca jacht (na komendzie),

Grot

– szot (osoba prowadząca jacht) i pomocnik do stawiania żagla,

Fok

– prawy szot, lewy szot (osoby wspólnie stawiają foka),

Cumy i szpringi

– dwie osoby jeżeli brakuje załogi należy wyznaczyć np. osobę

pomag

ającą przy grocie lub przy foku (jedna osoba pracuje na keji i pozostaje jako

desant, druga osoba pracuje na jachcie).


Uwagi:
Pozostałe osoby bez funkcji oczekują na keji na pozwolenie wejścia na jacht lub
wchodzą na jacht i bezwzględnie siadają w kabinie starając się nie przeszkadzać i
ustępować miejsca osobom wykonującym wyznaczone czynności (dla osób bez
funkcji obowiązuje zakaz stania na jachcie ze względu na zagrożenie jakie stwarzają
dla siebie i innych

osób przebywających na jachcie).

INSTRUKCJA DO ZAJĘĆ PRAKTYCZNYCH
Komendy i zasady ich wydawania przy manewrach na jachtach typu KECZ i SLUP (02.03.0)

Dąbrowa Górnicza 2010

5

Żagle stawiane są od rufy jachtu. Po postawieniu żagli pod żadnym pozorem nie
wolno ich wybierać bez wyraźnego polecenia osoby prowadzącej wszystkie szoty
muszą być wyluzowane nie wolno łapać, przytrzymywać, trzymać bomu grota.


Komendy:
Jeżeli odejście zaplanowano z użyciem foka zaczynamy od wydania komendy na
żagiel. (Powód: żagiel będzie już pracował w momencie oddania cumy reakcja jachtu
jest prawie natychmiastowa i bardziej przewidywalna. Na keji wyjaśnię dlaczego…)

Przykład:
Przygotować cumę dziobową do oddania!
(odpowiedź załoganta – jest przygotować cumę dziobową do oddania ...
... jeżeli cuma jest gotowa donośnym głosem należy poinformować sternika:
cuma dziobowa do oddania klar!)
Fok (prawo, lewo) na wiatr!
(odpowiedź załoganta – jest Fok (prawo, lewo) na wiatr)
Ster (prawo, lewo)!

…

… oczekiwanie na reakcję jachtu od kilku do kilkunastu sekund …
Cumę dziobową oddaj i desant na pokład!
(odpowiedź załoganta – jest cumę dziobową oddaj i desant na pokład)
{jacht płynie do tyłu oraz zaczyna się obracać w lewo lub w prawo to zależy od Foka}
Fok luz!
Ster zero!
(lewy, prawy) Foka szot wybieraj!
(odpowiedź załoganta – jest (lewy, prawy) Foka szot wybieraj)
Grota szot wybieraj!

…

… w chwili kiedy można już określić kurs (np. jacht będzie w bejdewindzie) należy
wydać komendę na ster …
Ster lewo, prawo lub zero!
Sternik tak trzymaj!
Klar na cumach szpringach i odbijaczach!

B.1. Ostrzenie

Założenie: jacht nie płynie ostro pod wiatr ostrzenie można wykonać z kursów:
fordewind (np.

po zwrocie przez rufę), baksztag, półwiatr, lub w ostateczności pełny

bajdewind.

Ustawienia dla jachtu typu KECZ (Trener):

Ster (prawo, lewo)
jacht

skręca – zmniejsza się kąt pomiędzy osią jachtu, a liną wiatru (kadłub

przemieszcza się i „idzie” na wiatr)

INSTRUKCJA DO ZAJĘĆ PRAKTYCZNYCH
Komendy i zasady ich wydawania przy manewrach na jachtach typu KECZ i SLUP (02.03.0)

Dąbrowa Górnicza 2010

6

Bezana szot wybieraj!
(odpowiedź załoganta – jest Bezana szot wybieraj)
Grota szot wybieraj!
(odpowiedź załoganta – jest Grota szot wybieraj)
(prawy, lewy) Foka szot wybieraj!
(odpowiedź załoganta – jest (prawy, lewy) Foka szot wybieraj)
Sternik tak trzymaj!

Ustawienia dla jachtu typu SLUP (Venus, Nash):

Ster (prawo, lewo)!
jacht skręca – zmniejsza się kąt pomiędzy osią jachtu, a liną wiatru (kadłub
przemieszcza się i „idzie” na wiatr)
Grota szot wybieraj!
(prawy, lewy) Foka szot wybieraj!
(

odpowiedź załoganta – jest (prawy, lewy) Foka szot wybieraj)

Sternik tak trzymaj!

C.1. Odpadanie

Założenie: jacht nie płynie kursem: fordewind i pełnym baksztagiem ponieważ nie jest
możliwe dalsze odpadanie. W takiej sytuacji należałoby rozpocząć manewr „zwrot
przez rufę”

1

Ustawienia dla jachtu typu KECZ (Trener):

Ster (prawo, lewo)!
jacht skręca – zwiększa się kąt pomiędzy osią jachtu, a linią wiatru (kadłub
przemieszcza się i „odchodzi” od wiatru)
Bezana szot luzuj!
(odpowiedź załoganta – jest Bezana szot luzuj)
Grota szot luzuj!
(odpowiedź załoganta – jest Grota szot luzuj)
(prawy, lewy) Foka szot luzuj!
(odpowiedź załoganta – jest (prawy, lewy) Foka szot luzuj)
Sternik tak trzymaj!

Ustawienia dla jachtu typu SLUP (Venus, Nash):

1

„zwrot przez rufę” omówiono w części E.1. i E.2.

INSTRUKCJA DO ZAJĘĆ PRAKTYCZNYCH
Komendy i zasady ich wydawania przy manewrach na jachtach typu KECZ i SLUP (02.03.0)

Dąbrowa Górnicza 2010

7

Ster (prawo, lewo)!
jacht skręca – zwiększa się kąt pomiędzy osią jachtu, a linią wiatru (kadłub
przemieszcza się i „odchodzi” od wiatru)
Grota szot luzuj!
(prawy, lewy) Foka szot luzuj!
(odpowiedź załoganta – jest (prawy, lewy) Foka szot luzuj)
Sternik tak trzymaj!

D.1. Zwrot przez sztag

Założenie: Jacht płynie ostro pod wiatr - ostry bajdewind

Komendy dla jachtu typu KECZ (Trener):

Do zwrotu przez sztag!
(odpowiedź załogi – jest do zwrotu przez sztag)
Ster (prawo, lewo)!

{skręt należy wykonać zdecydowanie i dynamicznie}

Bezana szot wybierz!
(odpowiedź załoganta – jest Bezana szot wybierz)
{wybranie tylnego żagla powoduje, że jacht jeszcze gwałtowniej idzie na wiatr Bezan
zawsze pomaga podczas tego manewru jednak należy bezwzględnie pamiętać aby w
odpowiednim momencie go wyluzować przy silnym wietrze nawet krótka zwłoka
spowoduje zatrzymanie jachtu w linii wiatru}
Grota szot wybierz!
(odpowiedź załoganta – jest Grota szot wybierz)
(prawy, lewy) Foka szot luz!
(odpowiedź załoganta – jest (prawy, lewy) Foka szot luz)
… jacht zbliża się do linii wiatru należy obserwować żagle grota i bezana …
… gdy grot przestaje pracować …
Grota szot luz!
(odpowied

ź załoganta – jest Grota szot luz)

… gdy Bezan przestaje pracować …
Bezana szot luz!
(odpowiedź załoganta – jest Bezana szot luz)
… obserwacja foka – po stwierdzeniu że jacht „przeszedł” przez linię wiatru (np. fok
pr

zemieścił się na drugą stronę masztu) należy wybierać żagle …

(prawy, lewy) Foka szot wybieraj!
(odpowied

ź załoganta – jest (prawy, lewy) Foka szot wybieraj)

Grota szot wybieraj!
(odpowiedź załoganta – jest Grota szot wybieraj)
Bezana szot wybieraj!
(odpowiedź załoganta – jest Bezana szot wybieraj)
… w momencie gdy żagle zaczynają pracować możliwa, a nawet wskazana jest
korekcja (kontra) sterem tak aby jacht nie odpadał tylko pozostał w ostrym
bejdewindzie …

INSTRUKCJA DO ZAJĘĆ PRAKTYCZNYCH
Komendy i zasady ich wydawania przy manewrach na jachtach typu KECZ i SLUP (02.03.0)

Dąbrowa Górnicza 2010

8

Sternik tak trzymaj!

Komendy dla jachtu typu SLUP (Venus, Nash):

Do zwrotu przez sztag!
(odpowiedź załogi – jest do zwrotu przez sztag)
Ster (prawo, lewo) {S

kręt należy wykonać zdecydowanie i dynamicznie jednak

z pewną zwłoką uwzględniającą czas na wykonanie poniższych czynności na małym
jachcie typu Venus i Nash należy tą czynność wykonywać inaczej niż na jachcie
dużym typu Trener.}
Grota szot wybierz!
(prawy, lewy) Foka szot luz!
(odpowiedź załoganta – jest (prawy, lewy) foka szot luz)
… jacht zbliża się do linii wiatru należy obserwować grota …
… gdy grot przestaje pracować …
Grota szot luz!
… obserwacja foka – po stwierdzeniu że jacht przeszedł przez linię wiatru (np. fok
pr

zesunął się na drugą stronę masztu) należy wybierać żagle …

(prawy, lewy) Foka szot wybieraj!
(odpowied

ź załoganta – jest (prawy, lewy) foka szot wybieraj)

Grota szot wybieraj!
… w momencie gdy żagle zaczynają pracować możliwa jest i bardzo wskazana na
małym jachcie korekcja (kontra) sterem tak aby jacht nie odpadał tylko pozostał w
ostrym be

jdewindzie …

Sternik tak trzymaj!

E.1.

Zwrot przez rufę

Założenie: Jacht płynie pełnym kursem – ostry baksztag

Komendy dla jachtu typu KECZ (Trener):

Do zwrotu przez rufę!
(odpowiedź załogi – jest do zwrotu przez rufę)
Ster (prawo lewo)! {zwrot na

leży wykonywać powoli i cyrkulację sterem rozpocząć

zdecydowanie wolniej niż przy zwrocie przez sztag wówczas cała załoga dysponuje
większą ilością czasu na wykonywanie wszystkich czynności. Nie wolno zapomnieć,
że opisywany manewr jest zawsze niebezpieczny chyba że wszyscy przestrzegają
ogólnie przyjętych zasad}

Bezana szot wybierz!
(odpowiedź załoganta – jest Bezana szot wybierz)
Grota szot wybierz!

INSTRUKCJA DO ZAJĘĆ PRAKTYCZNYCH
Komendy i zasady ich wydawania przy manewrach na jachtach typu KECZ i SLUP (02.03.0)

Dąbrowa Górnicza 2010

9

(odpowiedź załoganta – jest Grota szot wybierz)
... należy obserwować lik wolny Bezana i Grota i moment kiedy przemieści się na
drugi hals

, jeżeli dostrzeżemy taką sytuację należy luzować żagle ...

... należy obserwować Foka i w momencie kiedy zaczyna „gasnąć” (przestaje
pracować) ...
(prawy, lewy) Foka szot wybieraj!
(odpowiedź załoganta – jest (prawy, lewy) Foka szot wybieraj)
(lewy, prawy) Foka szot luzuj!
(odpowiedź załoganta – jest (lewy, prawy) Foka szot wybieraj)
... należy obserwować lik wolny Bezana i Grota i moment kiedy przemieści się na
drugi hals

, jeżeli dostrzeżemy taką sytuację należy luzować żagle ...

Grota szot luzuj!
(odpowiedź załoganta – jest Grota szot luzuj)
Bezana szot luzuj!
(odpowiedź załoganta – jest Bezana szot luzuj)
Sternik tak trzymaj!

Komendy dla jachtu typu SLUP (Venus, Nash):

Do zwrotu przez rufę!
(odpowiedź załogi – jest do zwrotu przez rufę)
Ster (prawo lewo)!

{zwrot należy wykonywać powoli i cyrkulację sterem rozpocząć

zdecydowanie wolniej niż przy zwrocie przez sztag wówczas cała załoga dysponuje
większą ilością czasu na wykonywanie wszystkich czynności. Nie wolno zapomnieć,
że opisywany manewr jest zawsze niebezpieczny chyba że wszyscy przestrzegają
ogólnie przyjętych zasad}
Grota szot wybierz!
(odpowiedź załoganta – jest Grota szot wybierz)
... należy obserwować Foka i w momencie kiedy zaczyna „gasnąć” (przestaje
pracować) ...
(prawy, lewy) Foka szot wybieraj!
(odpowiedź załoganta – jest (prawy, lewy) Foka szot wybieraj)
(lewy, prawy) Foka szot luzuj!
(odpowiedź załoganta – jest (lewy, prawy) Foka szot wybieraj)
... należy obserwować lik wolny Grota i moment kiedy przemieści się na drugi hals,
jeżeli dostrzeżemy taką sytuację należy luzować żagiel ...
Grota szot luzuj!
Sternik tak trzymaj!

F.1.

Manewr „człowiek za burtą” metoda półwiatrowa

INSTRUKCJA DO ZAJĘĆ PRAKTYCZNYCH
Komendy i zasady ich wydawania przy manewrach na jachtach typu KECZ i SLUP (02.03.0)

Dąbrowa Górnicza 2010

10

Założenie: Jacht płynie ostrym kursem – ostry bajdewind

Komendy dla jachtu typu KECZ (Trener):

Osoba która zauważa wypadnięcie członka załogi donośnym głosem krzyczy

„człowiek za burtą” potem osoba na komendzie wykonuje poniższe czynności:
A

larm „człowiek za burtą”

Koło, kapok rzuć! {lub inaczej środki ratunkowe, jednak one zawsze kojarzą się
z apteczką lub czymś co leży w magazynie na półce dlatego jestem zdecydowanym
zwolennikiem wyrzucenia koła lub kapoka, a nie środków ratunkowych którymi
przecież są także krople żołądkowe  w warunkach morskich za kołem wyrzuca się
jeszcze pławę (tyczkę) o długości ok 2 m na szczycie której znajduje się dobrze
widoczna chorągiewka najczęściej w kolorze pomarańczowym}
<

podać imię> obserwator! {należy wyznaczyć osobę która ręką będzie wskazywała

gdzie znajduje s

ię „człowiek” i w jakiej jest odległości od jachtu. Najczęściej co jest

oczywiście logiczne wskazuje się imię tej osoby która pierwsza zauważyła, że ktoś
wypadł za burtę}
Ster (prawo lewo)

{komenda ta powoduje rozpoczęcie cyrkulacji jachtu w założonym

przypadku odpad

anie do półwiatru – stąd nazwa „metoda półwiatrowa”}

Bezana szot luzuj!
(odpowiedź załoganta – jest Bezana szot luzuj)
Grota szot luzuj!
(odpowiedź załoganta – jest Grota szot luzuj)
(prawy, lewy) Foka szot luzuj!
(odpowiedź załoganta – jest (prawy, lewy) Foka szot luzuj)
{po wydaniu komendy na żagle należy obserwować wiatr i w chwili przejścia jachtu
do półwiatru należy zatrzymać cyrkulację jachtu}
Sternik tak trzymaj! {od tej chwili jacht

powinien płynąć półwiatrem tak długo aż

usłyszy się od obserwatora „...człowiek trzy długości za jachtem...”

2

dopiero wówczas

należy rozpocząć odpadanie}
Ster (prawo, lewo)!
Bezana szot luzuj!
(odpowiedź załoganta – jest Bezana szot luzuj)
Grota szot luzuj!
(odpowiedź załoganta – jest Grota szot luzuj)
(prawy, lewy) Foka szot luzuj!
(odpowiedź załoganta – jest (prawy, lewy) Foka szot luzuj)
Do zwrotu przez rufę! {zwrot należy wykonywać szybko „ciasna rufka”

3

cyrkulację

sterem rozpocząć zdecydowanie}
(odpowiedź załogi – jest do zwrotu przez rufę)
Bezana szot wybierz!
(odpow

iedź załoganta – jest Bezana szot wybierz)

Grota szot wybierz!

2

Podana miara jest długością orientacyjną i oznacza że obserwowany obiekt znajduje się w odległości

trzech długości jachtu. Jeżeli jacht ma 7m to obserwowany obiekt znajduje się w odległości około 21m
od jachtu.

3

Pojęcie to jest określeniem wymyślonym na potrzeby niniejszego opracowania i oznacza, że zwrot

przez ru

fę musi zostać wykonany bardzo sprawnie na jak najmniejszej przestrzeni inaczej rzecz

ujmując promień okręgu jaki zatacza jacht powinien być możliwie krótki.

INSTRUKCJA DO ZAJĘĆ PRAKTYCZNYCH
Komendy i zasady ich wydawania przy manewrach na jachtach typu KECZ i SLUP (02.03.0)

Dąbrowa Górnicza 2010

11

(odpowiedź załoganta – jest Grota szot wybierz)
(prawy, lewy) Foka szot wybieraj!
(odpowiedź załoganta – jest (prawy, lewy) Foka szot wybieraj)
(lewy, prawy) Foka szot luzuj!
(odpowiedź załoganta – jest (prawy, lewy) Foka szot luzuj)
Grota szot luzuj!
(odpowiedź załoganta – jest Grota szot luzuj)
Bezana szot luzuj!
(odpowiedź załoganta – jest Bezana szot luzuj)
{po manewrze należy na sekundę zatrzymać cyrkulację tak aby jacht się
ustabilizował i zbyt mocno się nie przechylał – (bo jak wiadomo po zwrocie przez rufę
ostrzenie bywa niebezpieczne) i od tego momentu należy bezwzględnie kierować się
w stronę człowieka dbając o to aby podjęcie go z wody odbywało się prawie w kącie
martwym czyli na granicy ostrego bajdewidnu}
Sternik kurs na człowieka!
{

Po sprawnie wykonanych manewrach opisanych powyżej jacht z definicji powinien

znaleźć się w takim położeniu, aby możliwa była żegluga kursem ostry bajdewind, a
ratowany człowiek powinien być dostrzegalny przed jachtem.
O

d tego momentu należy uważnie płynąć zwracając uwagę na to gdzie znajduje się

człowiek. Obserwator powinien ciągle podawać odległość najlepiej w metrach oraz
kierunek na którym jest poszukiwana osoba. Do określania kierunku najlepiej
posługiwać się określaniem godzinowym np. „człowiek na godzinie 13”; „30 metrów
przed jachtem”.
Płynąc kursem na człowieka należy uwzględniać poprawkę na dryf i unikać
przypadkowego wpływania w kąt martwy należy także bezwzględnie zwracać uwagę
aby małym jachtem podejmować człowieka z burty zawietrznej}
Bezana szot wybieraj!
(odpowiedź załoganta – jest Bezana szot wybieraj)
Grota szot wybieraj!
(odpowiedź załoganta – jest Grota szot wybieraj)
(prawy, lewy) Foka szot wybieraj!
(odpowiedź załoganta – jest (prawy, lewy) Foka szot wybieraj)
{w momencie kiedy

jacht zbliżyć się na pewną odległość do człowieka zależy to od

wielkości jachtu, a właściwie jego masy i siły wiatru należy jacht zwolnić do prędkości
ok 0,5 węzła}
Żagle luz!
{część załogi powinna upewnić się czy wszystkie żagle są na pewno wyluzowane i
żaden z żagli się o coś nie oparł lub nie zahaczył}
Podjąć człowieka!
Udzielić człowiekowi pierwszej pomocy!
{w momencie kiedy człowiek jest już na pokładzie i otrzymał pierwszą pomoc jacht
powinien zacząć płynąć dalej więc należy ustalić kurs i płynąć wybierając przy tym
żagle}
Odwołuję alarm „człowiek za burtą”

Komendy dla jachtu typu SLUP (Venus, Nash):

INSTRUKCJA DO ZAJĘĆ PRAKTYCZNYCH
Komendy i zasady ich wydawania przy manewrach na jachtach typu KECZ i SLUP (02.03.0)

Dąbrowa Górnicza 2010

12

Osoba która zauważa wypadnięcie członka załogi donośnym głosem krzyczy

„człowiek za burtą” potem osoba na komendzie wykonuje poniższe czynności:
A

larm „człowiek za burtą”

Koło, kapok rzuć! {lub inaczej środki ratunkowe, jednak one zawsze kojarzą się
z apteczką lub czymś co leży w magazynie na półce dlatego jestem zdecydowanym
zwolennikiem wyrzucenia koła lub kapoka, a nie środków ratunkowych którymi
przecież są także krople żołądkowe  w warunkach morskich za kołem wyrzuca się
jeszcze pławę (tyczkę) o długości ok 2 m na szczycie której znajduje się dobrze
widoczna chorągiewka najczęściej w kolorze pomarańczowym}
<podać imię> obserwator! {należy wyznaczyć osobę która ręką będzie wskazywała
gdzie znajduje się „człowiek” i w jakiej jest odległości od jachtu. Najczęściej co jest
oczywiście logiczne wskazuje się imię tej osoby która pierwsza zauważyła, że ktoś
wypadł za burtę}
Ster (prawo lewo)

{komenda ta powoduje rozpoczęcie cyrkulacji jachtu w założonym

przypadku odpadanie do półwiatru – stąd nazwa „metoda półwiatrowa”}
Grota szot luzuj!
(prawy, lewy) Foka szot luzuj!
(odpowiedź załoganta – jest (prawy, lewy) Foka szot luzuj)
{po wydaniu komendy na żagle należy obserwować wiatr i w chwili przejścia jachtu
do półwiatru należy zatrzymać cyrkulację jachtu}
Sternik tak trzymaj!

{od tej chwili jacht powinien płynąć półwiatrem tak długo aż

usłyszy się od obserwatora „...człowiek trzy długości za jachtem...”

4

dopiero wówczas

należy rozpocząć odpadanie}
Ster (prawo, lewo)!
Grota szot luzuj!
(prawy, lewy) Foka szot luzuj!
(odpowiedź załoganta – jest (prawy, lewy) Foka szot luzuj)




Do zwrotu przez rufę! {zwrot należy wykonywać szybko „ciasna rufka”

5

cyrkulację

sterem rozpocząć zdecydowanie}
(odpowiedź załogi – jest do zwrotu przez rufę)
Grota szot wybierz!
(prawy, lewy) Foka szot wybieraj!
(odpowiedź załoganta – jest (prawy, lewy) Foka szot wybieraj)
(lewy, prawy) Foka szot luzuj!
(odpowiedź załoganta – jest (prawy, lewy) Foka szot luzuj)
Grota szot luzuj!
{po manewrze należy na sekundę zatrzymać cyrkulację tak aby jacht się
ustabilizował i zbyt mocno się nie przechylał – (bo jak wiadomo po zwrocie przez rufę
ostrzenie bywa ni

ebezpieczne) i od tego momentu należy bezwzględnie kierować się

4

Podana miara jest długością orientacyjną i oznacza że obserwowany obiekt znajduje się w odległości

trzech długości jachtu. Jeżeli jacht ma 7m to obserwowany obiekt znajduje się w odległości około 21m
od jachtu.

5

Pojęcie to jest określeniem wymyślonym na potrzeby niniejszego opracowania i oznacza, że zwrot

przez rufę musi zostać wykonany bardzo sprawnie na jak najmniejszej przestrzeni inaczej rzecz
ujmując promień okręgu jaki zatacza jacht powinien być możliwie krótki.

INSTRUKCJA DO ZAJĘĆ PRAKTYCZNYCH
Komendy i zasady ich wydawania przy manewrach na jachtach typu KECZ i SLUP (02.03.0)

Dąbrowa Górnicza 2010

13

w stronę człowieka dbając o to aby podjęcie go z wody odbywało się prawie w kącie
martwym czyli na granicy ostrego bajdewidnu}
Sternik kurs na człowieka!
{Po sprawnie wykonanych manewrach opis

anych powyżej jacht z definicji powinien

znaleźć się w takim położeniu, aby możliwa była żegluga kursem ostry bajdewind, a
ratowany człowiek powinien być dostrzegalny przed jachtem.
Od tego momentu należy uważnie płynąć zwracając uwagę na to gdzie znajduje się
człowiek. Obserwator powinien ciągle podawać odległość najlepiej w metrach oraz
kierunek na którym jest poszukiwana osoba. Do określania kierunku najlepiej
posługiwać się określaniem godzinowym np. „człowiek na godzinie 13”; „30 metrów
przed jachtem”.
Płynąc kursem na człowieka należy uwzględniać poprawkę na dryf i unikać
przypadkowego wpływania w kąt martwy należy także bezwzględnie zwracać uwagę
aby małym jachtem podejmować człowieka z burty zawietrznej}
Grota szot wybieraj!
(prawy, lewy) Foka szot wybieraj!
(odpowiedź załoganta – jest (prawy, lewy) Foka szot wybieraj)
{w momencie kiedy jacht zbliży się na pewną odległość do człowieka zależy to od
wielkości jachtu, a właściwie jego masy i siły wiatru należy jacht zwolnić do prędkości
ok. 0,5 węzła}
Żagle luz!
{część załogi powinna upewnić się czy wszystkie żagle są na pewno wyluzowane i
żaden z żagli się o coś nie oparł lub nie zahaczył}
Podjąć człowieka!
Udzielić człowiekowi pierwszej pomocy!
{w momencie kiedy człowiek jest już na pokładzie i otrzymał pierwszą pomoc jacht
powinien zacząć płynąć dalej więc należy ustalić kurs i płynąć dalej wybierając przy
tym żagle}
Odwołuję alarm „człowiek za burtą”

CZĘŚĆ II

INSTRUKCJA DO ZAJĘĆ PRAKTYCZNYCH
Komendy i zasady ich wydawania przy manewrach na jachtach typu KECZ i SLUP (02.03.0)

Dąbrowa Górnicza 2010

14

komendy bez komentarza

A.2.

Odejście od keji

Założenie: przy odchodzeniu jacht stoi na cumie dziobowej w linii wiatru.

Ustawienia dla jachtu typu KECZ (Trener):

Przygotować cumę dziobową do oddania!
Fok (lewo, prawo) na wiatr!
Cumę dziobową oddaj i desant na pokład!
Fok luz!
Ster zero!
(lewy, prawy) Foka szot wybieraj!
Grota szot wybieraj!
Bezana szot wybieraj!
Ster lewo, prawo lub zero!
Sternik tak trzymaj!
Klar na cumach, szpringach i odbijaczach!

Ustawienia dla jachtu typu SLUP (Venus, Nash):

Przygotować cumę dziobową do oddania!
Fok (prawo, lewo) na wiatr!
Ster (prawo, lewo)!
Cumę dziobową oddaj i desant na pokład!
Fok luz!
Ster zero!
(lewy, prawy) Foka szot wybieraj!
Grota szot wybieraj!
Ster lewo, prawo lub zero!
Sternik tak trzymaj!
Klar na cumach szpringach i odbijaczach!

B.2. Ostrzenie

INSTRUKCJA DO ZAJĘĆ PRAKTYCZNYCH
Komendy i zasady ich wydawania przy manewrach na jachtach typu KECZ i SLUP (02.03.0)

Dąbrowa Górnicza 2010

15

Założenie: jacht nie płynie ostro pod wiatr ostrzenie można wykonać z kursów:
fordewind, baksztag, półwiatr, lub pełny bajdewind

Ustawienia dla jachtu typu KECZ (Trener):

Ster (prawo, lewo)!
Bezana szot wybieraj!
Grota szot wybieraj!
(prawy, lewy) Foka szot wybieraj!
Sternik tak trzymaj!

Ustawienia dla jachtu typu SLUP (Venus, Nash):

Ster (prawo, lewo)!
Grota szot wybieraj!
(prawy, lewy) Foka szot wybieraj!
Sternik tak trzymaj!

C.2. Odpadanie

Założenie: jacht nie płynie kursem: fordewind

Ustawienia dla jachtu typu KECZ (Trener):

Ster (prawo, lewo)!
Bezana szot luzuj!
Grota szot luzuj!
(prawy, lewy) Foka szot luzuj!
Sternik tak trzymaj!

Ustawienia dla jachtu typu SLUP (Venus, Nash):

INSTRUKCJA DO ZAJĘĆ PRAKTYCZNYCH
Komendy i zasady ich wydawania przy manewrach na jachtach typu KECZ i SLUP (02.03.0)

Dąbrowa Górnicza 2010

16

Ster (prawo, lewo)!
Grota szot luzuj!
(prawy, lewy) foka szot luzuj!
Sternik tak trzymaj!

D.2. Zwrot przez sztag

Założenie: Jacht płynie ostro pod wiatr - ostry bajdewind

Komendy dla jachtu typu KECZ (Trener):

Do zwrotu przez sztag!
Ster (w prawo, w lewo)!
Bezana szot wybierz!
Grota szot wybierz!
(prawy, lewy) Foka szot luz!
Grota szot luz!
Bezana szot luz!
(lewy, prawy) Foka szot wybieraj!
Grota szot wybieraj!
Bezana szot wybieraj!
Sternik tak trzymaj!

Komendy dla jachtu typu SLUP (Venus, Nash):

Do zwrotu przez sztag!
Ster (w prawo, w lewo)!
Grota szot wybierz!
(prawy, lewy) Foka szot luz!
Grota szot luz!
(lewy, prawy) Foka szot wybieraj!
Grota szot wybieraj!
Sternik tak trzymaj!

E.2

. Zwrot przez rufę

INSTRUKCJA DO ZAJĘĆ PRAKTYCZNYCH
Komendy i zasady ich wydawania przy manewrach na jachtach typu KECZ i SLUP (02.03.0)

Dąbrowa Górnicza 2010

17

Założenie: Jacht płynie pełnym kursem – pełny baksztag

Komendy dla jachtu typu KECZ (Trener):

Do zwrotu przez rufę!
Ster (prawo lewo)!
Bezana szot wybierz!
Grota szot wybierz!
(prawy, lewy) Foka szot wybieraj!
(lewy, prawy) Foka szot luzuj!
Grota szot luzuj!
Bezana szot luzuj!
Sternik tak trzymaj!

Komendy dla jachtu typu SLUP (Venus, Nash):

Do zwrotu przez rufę!
Ster (prawo lewo)!
Grota szot wybierz!
(prawy, lewy) Foka szot wybieraj!
(lewy, prawy) Foka szot luzuj!
Grota szot luzuj!
Sternik tak trzymaj!

F.2.

Manewr „człowiek za burtą” metoda półwiatrowa

Założenie: Jacht płynie ostrym kursem – ostry bajdewind

Komendy dla jachtu typu KECZ (Trener):

A

larm „człowiek za burtą”

Koło, kapok rzuć!
<

podać imię> obserwator!

Ster (prawo lewo)
Bezana szot luzuj!
Grota szot luzuj!
(prawy, lewy) Foka szot luzuj!

INSTRUKCJA DO ZAJĘĆ PRAKTYCZNYCH
Komendy i zasady ich wydawania przy manewrach na jachtach typu KECZ i SLUP (02.03.0)

Dąbrowa Górnicza 2010

18

Sternik tak trzymaj!
Ster (prawo, lewo)
Bezana szot luzuj!
Grota szot luzuj!
(prawy, lewy) Foka szot luzuj!
Do zwrotu przez rufę!
Bezana szot wybierz!
Grota szot wybierz!
(prawy, lewy) Foka szot wybieraj!
(lewy, prawy) Foka szot luzuj!
Grota szot luzuj!
Bezana szot luzuj!
Sternik

kurs na człowieka!

Bezana szot wybieraj!
Grota szot wybieraj!
(prawy, lewy) Foka szot wybieraj!
Żagle luz!
Podjąć człowieka!
Udzielić człowiekowi pierwszej pomocy!
Odwołuję alarm „człowiek za burtą”

F.2.

Manewr „człowiek za burtą” metoda półwiatrowa

Założenie: Jacht płynie ostrym kursem – ostry bajdewind

Komendy dla jachtu typu SLUP (Venus, Nash):

A

larm „człowiek za burtą”

Koło, kapok rzuć!
<podać imię> obserwator!
Ster (prawo lewo)
Grota szot luzuj!
(prawy, lewy) Foka szot luzuj!
Sternik tak trzymaj!
Ster (prawo, lewo)
Grota szot luzuj!
(prawy, lewy) Foka szot luzuj!
Do zwrotu przez rufę!
Grota szot wybierz!
(prawy, lewy) Foka szot wybieraj!
(lewy, prawy) Foka szot luzuj!
Grota szot luzuj!
Sternik kurs na człowieka!

INSTRUKCJA DO ZAJĘĆ PRAKTYCZNYCH
Komendy i zasady ich wydawania przy manewrach na jachtach typu KECZ i SLUP (02.03.0)

Dąbrowa Górnicza 2010

19

Grota szot wybieraj!
(prawy, lewy) Foka szot wybieraj!
Żagle luz!
Podjąć człowieka!
Udzielić człowiekowi pierwszej pomocy!
Odwołuję alarm „człowiek za burtą”

G. Przekazywanie komendy.

Podczas zmiany wachty (osoby prowadzącej jacht) powinno się przekazywać

komendę zgodnie z poniższą procedurą. Jest ona zalecana ponieważ podczas nauki
uczący się kształtuje nawyk informowania kolejnego prowadzącego o sytuacji z jaką
spotka się po przejęciu wachty.
Prawidłowo należy przekazywać wszystkie niezbędne informacje czyli:



Kierunek z jakiego wieje wiatr,



Podać hals (prawy, lewy),



Kurs jakim w danej chwili

płynie jacht.

PRZYKŁAD
Założenie: jacht płynie baksztagiem lewego halsu kierując się na nabieżnik, którym w
tym przypadku jest wieża kościoła.

Osoba przekazująca komendę mówi:
Baksztag lewego halsu, kurs na

„kościół” komendę przekazuję.

Osoba przejmująca komendę powtarza:
Baksztag lewego halsu, kurs na

„kościół” komendę przyjmuję.