dietetyk 321[11] z3 04 n

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Katarzyna Kacperczyk

Planowanie

diety

ograniczeniem

substancji

pobudzających wydzielanie soku żołądkowego oraz diet
w zaburzeniach czynności jelit 321[11].Z3.04

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr inż. Anna Wachowicz
mgr inż. Renata Danasewicz

Opracowanie redakcyjne:
mgr Katarzyna Kacperczyk

Konsultacja:
dr inż. hab. Henryk Budzeń

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 321[11].Z3.04
„Planowanie diety z ograniczeniem substancji pobudzających wydzielanie soku żołądkowego
oraz diet w zaburzeniach czynnościowych jelit”, zawartego w modułowym programie
nauczania dla zawodu dietetyk.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Dieta z ograniczeniem substancji pobudzających wydzielanie soku

żołądkowego

5.1.1. Ćwiczenia

5.2. Żywienie w chorobach żołądka i przełyku

5.2.1. Ćwiczenia

5.3. Żywienie w zaburzeniach czynnościowych jelit

5.3.1. Ćwiczenia

Ewaluacja osiągnięć ucznia

Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie

dietetyk.

W poradniku zamieszczono:

− wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już ukształtowane,

aby bez problemów mógł korzystać z poradnika,

− cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy

z poradnikiem,

− przykładowe scenariusze zajęć,

− przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania

–uczenia się oraz środkami dydaktycznymi,

− ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzie pomiaru dydaktycznego,

− literaturę uzupełniającą.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania. Metody polecane do
stosowania podczas kształcenia modułowego to:
− dyskusja w grupach,

− metoda projektu,

− metoda przewodniego tekstu,

− ćwiczenia,

− pogadanka.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej. Jako pomoc w realizacji jednostki
modułowej dla uczniów przeznaczony jest Poradnik dla ucznia. Nauczyciel powinien
ukierunkować uczniów na właściwe korzystanie z poradnika do nich adresowanego.

Podczas realizacji poszczególnych rozdziałów wskazanym jest zwrócenie uwagi na

następujące elementy:

− materiał nauczania – w miarę możliwości uczniowie powinni przeanalizować

samodzielnie. Obserwuje się niedocenianie przez nauczycieli niezwykle ważnej
umiejętności, jaką uczniowie powinni bezwzględnie posiadać – czytanie tekstu ze
zrozumieniem,

− pytania sprawdzające mają wykazać, na ile uczeń opanował materiał teoretyczny i czy

jest przygotowany do wykonania ćwiczeń. W zależności od tematu można zalecić
uczniom samodzielne odpowiedzenie na pytania lub wspólne z całą grupą uczniów,
w formie dyskusji opracowanie odpowiedzi na pytania. Druga forma jest korzystniejsza,
ponieważ nauczyciel sterując dyskusją może uaktywniać wszystkich uczniów oraz
w trakcie dyskusji usuwać wszelkie wątpliwości,

− dominującą rolę w kształtowaniu umiejętności oraz opanowaniu materiału spełniają

ćwiczenia. W trakcie wykonywania ćwiczeń uczeń powinien zweryfikować wiedzę
teoretyczną oraz opanować nowe umiejętności. Przedstawiono dosyć obszerną
propozycję ćwiczeń wraz ze wskazówkami o sposobie ich przeprowadzenia,
uwzględniając różne możliwości ich realizacji w szkole. Prowadzący może również
zrealizować ćwiczenia, które sam opracował,

− sprawdzian postępów stanowi podsumowanie rozdziału, zadaniem uczniów jest

udzielenie odpowiedzi na pytania w nim zawarte. Uczeń powinien samodzielnie czytając
zamieszczone w nim stwierdzenia potwierdzić lub zaprzeczyć opanowanie określonego
zakresu materiału. Jeżeli wystąpią zaprzeczenia, nauczyciel powinien do tych zagadnień

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

wrócić, sprawdzając czy braki w opanowaniu materiału są wynikiem niezrozumienia
przez ucznia tego zagadnienia, czy niewłaściwej postawy ucznia w trakcie nauczania.
W tym miejscu jest szczególnie ważna rola nauczyciela, gdyż od jego postawy, sposobu
prowadzenia zajęć zależy między innymi zainteresowanie ucznia. Uczeń nie
zainteresowany materiałem nauczania, wykonywaniem ćwiczeń nie nabędzie w pełni
umiejętności założonych w jednostce modułowej. Należy rozbudzić wśród uczniów tak
zwaną „ciekawość wiedzy”. Potwierdzenie przez ucznia opanowania materiału nauczania
rozdziału może stanowić podstawę dla nauczyciela do sprawdzenia wiedzy i umiejętności
ucznia z tego zakresu. Nauczyciel realizując jednostkę modułową powinien zwracać
uwagę na predyspozycje ucznia, ocenić, czy uczeń ma większe uzdolnienia manualne,
czy może lepiej radzi sobie z rozwiązywaniem problemów teoretycznych,

− testy zamieszczone w rozdziale Ewaluacja osiągnięć ucznia zawierają zadania z zakresu

całej jednostki modułowej i należy je wykorzystać do oceny uczniów, a wyniki osiągnięte
przez uczniów powinny stanowić podstawę do oceny także pracy własnej nauczyciela
realizującego tę jednostkę modułową. Każdemu zadaniu testu przypisano określoną
liczbę możliwych do uzyskania punktów (0 lub 1 punkt). Ocena końcowa uzależniona
jest od ilości uzyskanych punktów. Nauczyciel może zastosować test według własnego
projektu oraz zaproponować własną skalę ocen. Należy pamiętać, żeby tak
przeprowadzić proces oceniania ucznia, aby umożliwić mu jak najpełniejsze wykazanie
swoich umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

321[11].Z3.01

Planowanie podstawowego żywienia

dietetycznego oraz diet w chorobach

na tle niedoborów żywieniowych

321[11].Z3.02

Planowanie diety

lekko strawnej

321[11].Z3.05

Planowanie diety

bogatobiałkowej

i diety

niskobiałkowej

321[11].Z3.06

Planowanie diety

z ograniczeniem

tłuszczu

oraz diety

z ograniczeniem

łatwo

przyswajalnych
węglowodanów

321[11].Z3

Żywienie dietetyczne

321[11].Z3.04

Planowanie diety

z ograniczeniem

substancji

pobudzających

wydzielanie soku

żołądkowego

oraz diet

w zaburzeniach

czynnościowych

jelit

321 [11].Z3.03

Planowanie diety

ubogoenergetycznej

321[11].Z3.07

Planowanie diet

z modyfikacjami

składników

mineralnych

i diet

z modyfikacjami

konsystencji

321[11].Z3.09

Prowadzenie dokumentacji

żywieniowej pacjentów

321[11].Z3.08

Planowanie diet

niestandardowych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

− wykorzystywać podstawy wiedzy z zakresu fizjologii człowieka,

− oceniać właściwości składników pokarmowych i ich znaczenie dla organizmu ludzkiego,

− stosować podstawy planowania żywienia dla różnych grup ludzi,

− określać zasady racjonalnego żywienia,

− korzystać z różnych źródeł informacji,

− posługiwać się technologią informacyjną.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

− scharakteryzować patofizjologię chorób wymagających ograniczenia substancji

pobudzających wydzielanie soku żołądkowego,

− określić cele i założenia diety z ograniczeniem substancji pobudzających wydzielanie

soku żołądkowego,

− określić wskazania do stosowania diety z ograniczeniem substancji pobudzających

wydzielanie soku żołądkowego,

− scharakteryzować żywienie osób z chorobą wrzodową żołądka i dwunastnicy,

− zaplanować jadłospis dla osób na diecie z ograniczeniem substancji pobudzających

wydzielanie soku żołądkowego,

− wyjaśnić patologiczne podłoże zaburzeń czynnościowych jelit,

− określić cele i założenia diet w zaburzeniach czynnościowych jelit,

− określić rolę błonnika w regulacji czynności przewodu pokarmowego,

− zaplanować jadłospis dla osób z zaburzeniami czynnościowymi jelit,

− dobrać zalecane produkty i potrawy do planowanych diet,

− scharakteryzować żywienie osób z zaparciami i biegunką,

− dokonać oceny zaplanowanych jadłospisów,

− posłużyć się programem komputerowym do oceny sposobu żywienia,

− przekonać pacjenta o celowości i konieczności stosowania diety.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

…………………………………….………….

Modułowy program nauczania:

Dietetyk 321[11]

Moduł:

Żywienie dietetyczne 321[11].Z3

Jednostka modułowa:

Planowanie

diety

ograniczeniem

substancji

pobudzających wydzielanie soku żołądkowego oraz diet
w zaburzeniach czynności jelit 321[11].Z3.04

Temat: Cele i założenia diety z ograniczeniem substancji pobudzających wydzielanie

soku żołądkowego oraz diet w zaburzeniach czynności jelit.

Cel główny: Kształtowanie umiejętności z zakresu charakterystyki diety z ograniczeniem

substancji pobudzających wydzielanie soku żołądkowego oraz diet
w zaburzeniach czynności jelit.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

określić cel i zadania diety z ograniczeniem substancji pobudzających wydzielanie soku
żołądkowego oraz diet w zaburzeniach czynności jelit,

−

wymienić schorzenia będące wskazaniem do stosowania diety z ograniczeniem substancji
pobudzających wydzielanie soku żołądkowego oraz diet w zaburzeniach czynności jelit,

−

wymienić produkty zalecane i niewskazane w diecie z ograniczeniem substancji
pobudzających wydzielanie soku żołądkowego oraz diet w zaburzeniach czynności jelit

−

określić zasady diety z ograniczeniem substancji pobudzających wydzielanie soku
żołądkowego oraz diet w zaburzeniach czynności jelit

Metody nauczania–uczenia się:

−

wykład,

−

pokaz,

−

dyskusja dydaktyczna,

−

ćwiczenia.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca w grupach 2-osobowych.

Czas: 3 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

plansze dydaktyczne,

−

tablice poglądowe,

−

komputer z dostępem do Internetu.

Przebieg zajęć:
1. Wprowadzenie.
2. Przedstawienie celów zajęć.
3. Realizacja zajęć:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

nauczyciel przedstawia oraz omawia podstawowe zagadnienia związane z pojęciem

diety z ograniczeniem substancji pobudzających wydzielanie soku żołądkowego oraz
diet w zaburzeniach czynności jelit,

−

nauczyciel dzieli grupę na dwuosobowe zespoły i podaje zadanie do wykonania przez

każdy z zespołów. Każdy zespół określa tok postępowania podczas wykonywania
ćwiczenia,

−

zespoły wykonują ćwiczenie polegające na określeniu założeń diety z ograniczeniem

substancji

pobudzających

wydzielanie

soku

żołądkowego

oraz

diet

w zaburzeniach czynności jelit, jej charakterystycznych elementów, ilości i jakości
składników codziennej racji pokarmowej, odpowiednich technik obróbki cieplnej
stosowanych w tej diecie,

−

zespoły opisują poszczególne właściwości, dokonują ich oceny pod względem

zastosowania,

−

nauczyciel sprawdza poprawność wykonanego zadania, omawia popełnione błędy.

4. Po wykonanym zadaniu uczniowie porządkują swoje stanowiska pracy.
5. Przeprowadzenie dyskusji na temat wykonywanych ćwiczeń, trudności i ewentualnie

popełnianych błędów.

Zakończenie zajęć

Praca domowa

Wymień 5 składników pokarmowych zabronionych w diecie z ograniczeniem substancji

pobudzających wydzielanie soku żołądkowego.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowa ankieta ewaluacyjna dotycząca sposobu prowadzenia zajęć, trudności
podczas realizowania zadania i zdobytych umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

…………………………………….………….

Modułowy program nauczania:

Dietetyk 321[11]]

Moduł:

Żywienie dietetyczne 321[11].Z3

Jednostka modułowa:

Planowanie

diety

ograniczeniem

substancji

pobudzających wydzielanie soku żołądkowego oraz diet
w zaburzeniach czynności jelit 321[11].Z3.04

Temat: Planowanie dziennego jadłospisu w diecie z ograniczeniem substancji

pobudzających wydzielanie soku żołądkowego.

Cel główny: Kształtowanie umiejętności z zakresu planowania jadłospisu w diecie

z ograniczeniem substancji pobudzających wydzielanie soku żołądkowego.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

wymienić produkty zalecane i niewskazane w diecie z ograniczeniem substancji
pobudzających wydzielanie soku żołądkowego,

−

obliczyć wartość odżywczą poszczególnych produktów w zależności od ich ilości ze
szczególnym uwzględnieniem zmniejszonej w nich zawartości błonnika,

−

obliczyć wartość odżywczą całych posiłków,

−

zastosować tablice składu i wartości odżywczej produktów w obliczaniu wartości
energetycznej i odżywczej produktów zalecanych w diecie z ograniczeniem substancji
pobudzających wydzielanie soku żołądkowego,

−

określić zasady planowania jadłospisu dla osób na diecie z ograniczeniem substancji
pobudzających wydzielanie soku żołądkowego,

−

określić zasady żywienia w diecie z ograniczeniem substancji pobudzających wydzielanie
soku żołądkowego i zastosować je w planowaniu jadłospisu.

Metody nauczania–uczenia się:

−

wykład,

−

pokaz,

−

dyskusja dydaktyczna,

−

ćwiczenia.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca w grupach 2-osobowych.

Czas: 4 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

plansze dydaktyczne,

−

tablice poglądowe,

−

książki kucharskie, receptury potraw dietetycznych,

−

komputer z dostępem do Internetu.

Przebieg zajęć:
1. Wprowadzenie.
2. Przedstawienie celów zajęć.
3. Realizacja zajęć:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

nauczyciel przypomina zasady planowania jadłospisów, zasady planowania żywienia

w diecie z ograniczeniem substancji pobudzających wydzielanie soku żołądkowego,

−

nauczyciel dzieli grupę na dwuosobowe zespoły i podaje zadanie do wykonania przez

każdy z zespołów. Każdy zespół oblicza na podstawie konkretnego przykładu pacjenta
zalecaną dla niego wartość energetyczną,

−

zespoły przygotowują propozycje potraw na poszczególne posiłki, zwracając dużą

uwagę na odpowiedni dobór produktów nie pobudzających wydzielania soku
żołądkowego oraz ilość posiłków i sposób ich przyrządzenia,

−

zespoły układają całodzienny jadłospis dla osoby na diecie z ograniczeniem substancji

pobudzających wydzielanie soku żołądkowego, obliczają wartość energetyczną
i odżywczą ułożonego jadłospisu,

−

nauczyciel sprawdza poprawność wykonanego zadania, omawia popełnione błędy.

4. Po wykonanym zadaniu uczniowie porządkują swoje stanowiska pracy.
5. Przeprowadzenie dyskusji na temat wykonywanych ćwiczeń, trudności i ewentualnie

popełnianych błędów.

Zakończenie zajęć

Praca domowa

Wyszukaj w Internecie jadłospisy dla diety z ograniczeniem substancji pobudzających

wydzielanie soku żołądkowego.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowa ankieta ewaluacyjna dotycząca sposobu prowadzenia zajęć, trudności
podczas realizowania zadania i zdobytych umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1. Dieta

ograniczeniem

substancji

pobudzających

wydzielanie soku żołądkowego

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Opracuj założenia diety z ograniczeniem substancji pobudzających wydzielanie soku

żołądkowego dla mężczyzny w wieku 35 lat, wzroście 176 cm, masie ciała 70 kg,
wykonującego umiarkowaną pracę fizyczną, wiedząc, że lekarz zalecił mu spożywanie 1,3 g
białka na 1 kg masy ciała na dobę.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób wykonania ćwiczenia oraz wskazać dostępne dla ucznia źródła informacji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) obliczyć wskaźnik BMI mężczyzny,
2) oszacować na podstawie norm żywienia jego dzienne zapotrzebowanie na energię,
3) obliczyć zapotrzebowanie na białko ogółem oraz białko pochodzenia zwierzęcego,
4) ustalić udział energii z białka w dziennym zapotrzebowaniu energetycznym,
5) ustalić ilość tłuszczów i węglowodanów w diecie,
6) określić założenia diety z ograniczeniem substancji pobudzających wydzielanie soku

żołądkowego,

7) zaprezentować na forum grupy wyniki pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia,

−

dyskusja dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:

−

literatura dotycząca diety ograniczającej wydzielanie soku żołądkowego,

−

normy żywienia,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A4,

−

komputer z oprogramowaniem, dostępem do Internetu i drukarką.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Opracuj korzystając z różnych materiałów jak najpełniejszą listę produktów spożywczych

ze wszystkich grup produktów, np. tabeli wartości odżywczej, a następnie dokonaj ich
podziału na produkty zalecane i przeciwwskazane w diecie z ograniczeniem substancji
pobudzających wydzielanie soku żołądkowego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób wykonania ćwiczenia oraz wskazać dostępne dla ucznia źródła informacji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyszukać w literaturze tabele składu i wartości odżywczej produktów spożywczych,
2) przeanalizować wybrane grupy produktów pod kątem możliwości zastosowania ich

w diecie z ograniczeniem substancji pobudzających wydzielanie soku żołądkowego
i dokonać ich podziału na zalecane i przeciwwskazane według schematu zawartego
w tabeli,

3) zaprezentować na forum grupy wyniki pracy.

Tabela do ćwiczenia 2. Produkty zalecane i przeciwwskazane w diecie z ograniczeniem substancji

pobudzających wydzielanie soku żołądkowego [opracowanie własne]

Produkty zalecane

Produkty przeciwwskazane

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia,

−

dyskusja dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:

−

literatura dotycząca diety ograniczającej wydzielanie soku żołądkowego,

−

tabele składu i wartości odżywczej produktów spożywczych,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A4,

−

komputer z oprogramowaniem, dostępem do Internetu i drukarką.

Ćwiczenie 3

Zaplanuj dekadowy jadłospis w diecie z ograniczeniem substancji pobudzających

wydzielanie soku żołądkowego dla kobiety w wieku 47 lat, wzroście 159 cm, masie ciała
56 kg, o dużej aktywności fizycznej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób wykonania ćwiczenia oraz wskazać dostępne dla ucznia źródła informacji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) obliczyć wskaźnik BMI kobiety,
2) oszacować jej dzienne zapotrzebowanie na energię,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3) zapoznać się z produktami zalecanymi i przeciwwskazanymi w diecie z ograniczeniem

substancji pobudzających wydzielanie soku żołądkowego,

4) ustalić ilość białka, tłuszczów i węglowodanów w diecie,
5) zaplanować posiłki na okres 10 dni,
6) zaprezentować wyniki na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia,

−

dyskusja dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:

−

literatura dotycząca diety ograniczającej wydzielanie soku żołądkowego,

−

receptury potraw dietetycznych,

−

tabele składu i wartości odżywczej produktów spożywczych,

−

tabele przedstawiające modelowe racje pokarmowe,

−

normy żywienia,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru format A3 i A4,

−

komputer z oprogramowaniem, dostępem do Internetu i drukarką.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Żywienie w chorobach żołądka i przełyku

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Opracuj dzienny jadłospis dla zdrowej kobiety w wieku 50 lat o średniej aktywności

fizycznej, wzroście 170 cm i masie ciała 75 kg. Następnie dokonaj jego modyfikacji
i dostosuj go do diety, jaką powinna stosować ta kobieta w przypadku wystąpienia u niej
przewlekłego zapalenia żołądka.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób wykonania ćwiczenia oraz wskazać dostępne dla ucznia źródła informacji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) obliczyć wskaźnik BMI kobiety,
2) oszacować jej dzienne zapotrzebowanie na energię,
3) zaplanować dzienny jadłospis zgodnie z zasadami żywienia zdrowego człowieka,
4) zapoznać się z produktami zalecanymi i przeciwwskazanymi w diecie z ograniczeniem

substancji pobudzających wydzielanie soku żołądkowego,

5) ustalić

ilość

białka

ogółem

pochodzenia

zwierzęcego

oraz

tłuszczów

i węglowodanów w diecie,

6) zaplanować dzienny jadłospis zgodnie z zasadami diety w przewlekłym zapaleniu

żołądka,

7) zaprezentować wyniki na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia,

−

dyskusja dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:

−

literatura dotycząca żywienia w chorobach żołądka,

−

receptury potraw dietetycznych,

−

tabele składu i wartości odżywczej,

−

normy żywienia,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A4,

−

komputer z oprogramowaniem, dostępem do Internetu i drukarką.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Zaplanuj dzienny jadłospis dla mężczyzny w wieku 60 lat o umiarkowanej aktywności

fizycznej, wzroście 190 cm i masie ciała 80 kg z chorobą wrzodową w okresie jej zaostrzenia,
niewymagającym diety płynnej, ani płynnej wzmocnionej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób wykonania ćwiczenia oraz wskazać dostępne dla ucznia źródła informacji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) obliczyć wskaźnik BMI mężczyzny,
2) oszacować dzienne zapotrzebowanie na energię,
3) zapoznać się z zaleceniami diety w chorobie wrzodowej,
4) ustalić ilość białka, tłuszczu i węglowodanów w diecie,
5) zaplanować dzienny jadłospis zgodnie z zasadami diety,
6) zaprezentować wyniki na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

dyskusja dydaktyczna,

−

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

literatura dotycząca żywienia w chorobie wrzodowej,

−

receptury potraw dietetycznych,

−

tabele składu i wartości odżywczej żywności,

−

tabele przedstawiające modelowe racje pokarmowe,

−

normy żywienia,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A4,

−

komputer z oprogramowaniem, dostępem do Internetu i drukarką.

Ćwiczenie 3

Zaplanuj i oceń metodą punktową dekadowy jadłospis dla kobiety w wieku 44 lat o dużej

aktywności fizycznej, wzroście 168 cm i masie ciała 60 kg z chorobą wrzodową żołądka
(okresie remisji).

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób wykonania ćwiczenia oraz wskazać dostępne dla ucznia źródła informacji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) obliczyć wskaźnik BMI kobiety,
2) oszacować dzienne zapotrzebowanie na energię,
3) zapoznać się z zaleceniami diety w chorobie wrzodowej,
4) ustalić ilość białka, tłuszczu i węglowodanów w diecie,
5) zaplanować posiłki na okres 10 dni,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6) dokonać analizy jakościowej opracowanego jadłospisu za pomocą metody punktowej,
7) zmodyfikować jadłospis po ocenie,
8) zaprezentować wyniki na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

dyskusja dydaktyczna,

−

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

literatura dotycząca żywienia w chorobie wrzodowej,

−

receptury potraw dietetycznych,

−

tabele składu i wartości odżywczej produktów spożywczych,

−

tabele przedstawiające modelowe racje pokarmowe,

−

normy żywienia,

−

karta oceny punktowej jadłospisu,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A3 i A4,

−

komputer z oprogramowaniem, dostępem do Internetu i drukarką.

Ćwiczenie 4

Zaplanuj dekadowy jadłospis dla dorosłej osoby cierpiącej na refluks żołądkowo-

-przełykowy, wiedząc, że jest to mężczyzna w wieku 43 lata, z prawidłową masą ciała,
o średniej aktywności fizycznej. Przygotuj listę produktów potrzebnych do przyrządzenia
posiłków w okresie objętym jadłospisem i określ ich ilość.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób wykonania ćwiczenia oraz wskazać dostępne dla ucznia źródła informacji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyszukać w literaturze tabele wartości odżywczej produktów spożywczych, normy na

energię,

2) przygotować spis produktów stosowanych w chorobie refluksowej,
3) przygotować zestawienie produktów zalecanych w chorobie refleksowej,
4) spisać wszystkie produkty (wraz z ich ilością) potrzebne do realizacji dekadowego

jadłospisu,

5) unikać częstych powtórzeń tych samych produktów,
6) rozpisać jadłospis na 10 dni wg schematu podanego w tabeli,
7) zaprezentować na forum grupy wyniki pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Tabela do ćwiczenia 4. Dekadowy jadłospis dla 43-letniego mężczyzny z chorobą refluksową [opracowanie

własne]

Dzień

Śniadanie I

Śniadanie II

Obiad

Kolacja

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

dyskusja dydaktyczna,

−

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

literatura dotycząca żywienia w chorobie refluksowej,

−

książki kucharskie, jadłospisy,

−

tabele wartości odżywczej produktów spożywczych, normy zapotrzebowania na energię,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A4,

−

komputer z oprogramowaniem, dostępem do Internetu i drukarką.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Żywienie w zaburzeniach czynnościowych jelit

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zaplanuj dzienny jadłospis dla mężczyzny w wieku 52 lat o małej aktywności fizycznej,

wzroście 176 cm i masie ciała 62 kg z wrzodziejącym zapaleniem jelita w okresie, gdy
możliwe jest stosowanie żywienia doustnego. Zgodnie z zaleceniem lekarza wymagana ilość
białka u pacjenta powinna wynosić 1,7 g/kg masy ciała na dobę. Porównaj opracowaną przez
siebie propozycję dziennej racji pokarmowej z modelową racją pokarmową zdrowego
mężczyzny w wieku 52 lat o małej aktywności fizycznej. Przeanalizuj różnice.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób wykonania ćwiczenia oraz wskazać dostępne dla ucznia źródła informacji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) obliczyć wskaźnik BMI mężczyzny chorego,
2) oszacować dzienne zapotrzebowanie na energię,
3) obliczyć ilość białka ogółem i pochodzenia zwierzęcego oraz ustalić udział energii

z białka w dziennym zapotrzebowaniu energetycznym,

4) ustalić ilość tłuszczów i węglowodanów w diecie,
5) zaplanować dzienny jadłospis zgodny z wymogami diety,
6) wyszukać modelową rację pokarmową dla zdrowego mężczyzny w wieku 52 lat o małej

aktywności fizycznej,

7) porównać obie racje pokarmowe i przeanalizować różnice pomiędzy nimi,
8) zaprezentować wyniki na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia,

−

dyskusja dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:

−

literatura dotycząca żywienia w zaburzeniach czynnościowych jelit,

−

receptury potraw dietetycznych,

−

tabele składu i wartości odżywczej żywności,

−

tabele przedstawiające modelowe racje pokarmowe,

−

normy żywienia,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A4,

−

komputer z oprogramowaniem, dostępem do Internetu i drukarką.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Zaplanuj trzydniowy jadłospis dla kobiety w wieku 30 lat o średniej aktywności

fizycznej, wzroście 160 cm i masie ciała 57 kg, u której pojawiły się objawy biegunki ostrej
wywołane zatruciem pokarmowym.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób wykonania ćwiczenia oraz wskazać dostępne dla ucznia źródła informacji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) obliczyć wskaźnik BMI kobiety,
2) oszacować dzienne zapotrzebowanie na energię,
3) zapoznać się z zaleceniami dietetycznymi w przypadku biegunek ostrych,
4) ustalić

ilość

białka

ogółem

pochodzenia

zwierzęcego

oraz

tłuszczów

i węglowodanów w diecie,

5) zaplanować trzydniowy jadłospis zgodnie z zaleceniami dietetycznymi w przypadku

biegunek ostrych wykorzystując w recepturach potraw produkty zawierające garbniki
i pektyny,

6) zaprezentować wyniki na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

dyskusja dydaktyczna,

−

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

literatura dotycząca żywienia w zaburzeniach czynnościowych jelit,

−

receptury potraw dietetycznych,

−

tabele składu i wartości odżywczej,

−

normy żywienia,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A4,

−

komputer z oprogramowaniem, dostępem do Internetu i drukarką.

Ćwiczenie 3

Zaplanuj 14-dniowy jadłospis dla kobiety w wieku 40 lat o umiarkowanej aktywności

fizycznej, wzroście 170cm i masie ciała 80kg cierpiącej na zaparcia atoniczne. Oceń
opracowany jadłospis pod kątem zrealizowanych w nich zaleceń dotyczących żywienia
w zaparciach atonicznych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób wykonania ćwiczenia oraz wskazać dostępne dla ucznia źródła informacji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) obliczyć wskaźnik BMI kobiety,
2) oszacować dzienne zapotrzebowanie na energię,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3) zapoznać się z zaleceniami diety stosowanej w przypadku zaparć,
4) zapoznać się wykazem produktów bogatych w błonnik, zalecanych w diecie

bogatoresztkowej,

5) ustalić ilość białka, tłuszczu i węglowodanów w diecie,
6) określić ilość błonnika, jaką należy dostarczyć wraz z pożywieniem uwzględniając

wytyczne diety bogatoresztkowej,

7) określić minimalną ilość i rodzaj płynów w diecie,
8) zaplanować posiłki na okres 14 dni,
9) zaprezentować wyniki na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

dyskusja dydaktyczna,

−

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

literatura dotycząca żywienia w zaburzeniach czynnościowych jelit,

−

receptury potraw dietetycznych,

−

tabele składu i wartości odżywczej żywności,

−

tabele przedstawiające modelowe racje pokarmowe,

−

normy żywienia,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A3 i A4,

−

komputer z oprogramowaniem, dostępem do Internetu i drukarką.

Ćwiczenie 4

Przekonaj pacjenta cierpiącego na zaparcia spastyczne i mającego nadwagę o celowości

i konieczności stosowania żywienia wspomagającego pracę jelit, zgodnie z zaleceniami diety
w przypadku zaparć spastycznych. Ćwiczenie wykonaj w formie scenki rodzajowej, w której
kolega (koleżanka) będzie pacjentem, a Ty dietetykiem. Scenkę należy nagrać kamerą.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób wykonania ćwiczenia oraz wskazać dostępne dla ucznia źródła informacji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przedyskutować i przygotować scenkę z kolegą (koleżanką), uwzględniając w rozmowie

przyczyny występowania zaparć i zalecenia stosowanej w nich diety,

2) nagrać scenkę kamerą,
3) odtworzyć nagranie i ocenić scenkę pod względem merytorycznym,
4) zaprezentować wnioski na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

dyskusja dydaktyczna,

−

ćwiczenia,

−

inscenizacja.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Środki dydaktyczne:

−

literatura dotycząca żywienia w zaburzeniach czynnościowych jelit,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A4,

−

kamera video,

−

telewizor lub komputer.

Ćwiczenie 5

Opracuj charakterystyki żywienia polimerycznego oraz żywienia monomerycznego,

a także żywienia parenteralnego oraz żywienia enteralnego. Zwróć szczególną uwagę na
zastosowanie obu rodzajów diet, a następnie je porównaj.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób wykonania ćwiczenia oraz wskazać dostępne dla ucznia źródła informacji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyszukać informacje na temat żywienia polimerycznego i opisać je,
2) wyszukać informacje na temat żywienia monomerycznego i opisać je,
3) wyszukać informacje na temat żywienia parenteralnego i opisać je,
4) wyszukać informacje na temat żywienia enteralnego i opisać je,
5) porównać oba rodzaje diet i wypisać różnice pomiędzy nimi,
6) zaprezentować wnioski na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

dyskusja dydaktyczna,

−

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

literatura dotycząca żywienia w zaburzeniach czynnościowych jelit,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A4,

−

komputer z oprogramowaniem, dostępem do Internetu i drukarką.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test

dwustopniowy

jednostki

modułowej

„Planowanie

diety

z ograniczeniem substancji pobudzających wydzielanie soku żołądkowego
oraz diet w zaburzeniach czynnościowych jelit”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 10, 11, 15, 16, 17, 18, 19, 20 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 2, 9, 12, 13, 14 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 14 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. a, 3. c, 4. d, 5. b, 6. d, 7. c, 8. b, 9. d, 10. c, 11. b,
12. c, 13. c, 14. a, 15. c, 16. d, 17. c, 18. c, 19. d, 20. b.

Plan testu

zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Określić wskazania do stosowania diety
z ograniczeniem substancji pobudzających
wydzielanie soku żołądkowego

Rozróżnić zadania diety z ograniczeniem substancji
pobudzających wydzielanie soku żołądkowego

Wymienić produkty, które należy ograniczyć
w diecie z ograniczeniem substancji pobudzających
wydzielanie soku żołądkowego

Określić rodzaj pieczywa dozwolonego w diecie
z ograniczeniem substancji pobudzających
wydzielanie soku żołądkowego

Określić, pod jaką postacią mogą być spożywane
warzywa dostarczające błonnika w diecie
z ograniczeniem substancji pobudzających
wydzielanie soku żołądkowego

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Określić rodzaj zup dozwolonych w diecie
z ograniczeniem substancji pobudzających
wydzielanie soku żołądkowego

Określić rodzaj potraw mięsnych dozwolonych
w diecie

Określić rodzaj napoju wskazanego w diecie

Rozróżnić zmiany charakterystyczne dla choroby
wrzodowej

10 Określić produkt dozwolony w chorobie wrzodowej

Określić zawartość tłuszczów w diecie stosowanej
w chorobie wrzodowej

Rozróżnić składniki, których niedobór może
wystąpić w przypadku krwawienia z przewodu
pokarmowego

Rozróżnić zmiany charakterystyczne dla refleksu
żołądkowo-przełykowego

Rozróżnić objawy kliniczne nieswoistego zapalenia
jelit

Określić sposób modyfikacji diety konieczny
w żywieniu pacjenta po resekcji części jelita

Określić ilość płynów, jaką trzeba zapewnić
organizmowi w czasie trwania biegunki

17 Określić przyczyny powstawania zaparć

Określić produkty niewskazane w zaparciach
spastycznych

Określić produkty niewskazane w zaparciach
atonicznych

Określić rolę błonnika w regulacji czynności układu
pokarmowego

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań zawartych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
9. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie

zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.

Tylko jedna jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce

znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż rozwiązanie

zadania na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 40 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Diety z ograniczeniem substancji pobudzających wydzielanie soku żołądkowego nie

stosuje się w przypadku
a) choroby wrzodowej żołądka.
b) nadciśnienia tętniczego krwi.
c) biegunek.
d) refluksu żołądkowo-przełykowego.

2. Zadaniem diety z ograniczeniem substancji pobudzających wydzielanie soku

żołądkowego jest
a) zneutralizowanie soku żołądkowego.
b) zmniejszenie ilości spożywanych tłuszczów.
c) pobudzenie wydzielania soku żołądkowego.
d) zmniejszenie ilości spożywanych węglowodanów.

3. W diecie z ograniczeniem substancji pobudzających wydzielanie soku żołądkowego

należy znacznie ograniczyć
a) potrawy zawierające białko pochodzenia zwierzęcego.
b) produkty bogate w witaminę B

c) produkty bogate w błonnik.
d) potrawy z dodatkiem tłuszczów roślinnych.

4. W diecie z ograniczeniem substancji pobudzających wydzielanie soku żołądkowego

zalecane jest pieczywo
a) typu pumpernikiel.
b) żytnie.
c) razowe.
d) pszenne.

5. W celu zredukowania ilości błonnika zawartego w warzywach zaleca się

a) spożywanie warzyw w postaci surowej.
b) spożywane potraw z warzywami w postaci gotowanej.
c) spożywanie warzyw smażonych.
d) ograniczenie warzyw w diecie do 100 g na dobę.

6. Potrawą dozwoloną w diecie z ograniczeniem substancji pobudzających wydzielanie

soku żołądkowego jest
a) kapuśniak.
b) rosół.
c) zupa fasolowa.
d) zupa jarzynowa.

7. Potrawą mięsną dozwoloną w diecie z ograniczeniem substancji pobudzających

wydzielanie soku żołądkowego jest
a) wieprzowina pieczona bez dodatku tłuszczu w pergaminie.
b) gotowana baranina.
c) indyk pieczony w pergaminie.
d) gotowana pierś gęsi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8. W diecie z ograniczeniem substancji pobudzających wydzielanie soku żołądkowego

zaleca się picie
a) kawy naturalnej.
b) mleka.
c) płynnej czekolady.
d) kakao.

9. W chorobie wrzodowej żołądka dochodzi do

a) zmniejszenia wytwarzania kwasu solnego i do niedokwaśności.
b) przemieszczenia się części żołądka poprzez rozwór przełykowy do klatki piersiowej.
c) cofania się kwaśnej treści pokarmowej z żołądka na skutek niewydolności dolnego

zwieracza przełyku.

d) powstania organicznego ubytku błony śluzowej, sięgającego do warstwy mięśniowej

ściany żołądka.

10. Z diety w chorobie wrzodowej nie należy wykluczać

a) kawy naturalnej.
b) potraw smażonych.
c) produktów zawierających białko pochodzenia zwierzęcego.
d) potraw z dodatkiem ostrych przypraw.

11. Tłuszcze w diecie osoby z chorobą wrzodową nie powinny pokrywać więcej niż

a) 20% wartości energetycznej diety.
b) 30% wartości energetycznej diety.
c) 35% wartości energetycznej diety.
d) 15% wartości energetycznej diety.

12. W okresie zaostrzenia choroby wrzodowej, gdy może dochodzić do krwawienia

z przewodu pokarmowego, bardzo ważne jest zapewnienie organizmowi odpowiedniej
ilości
a) witaminy PP i sodu.
b) żelaza i witaminy E.
c) żelaza i witamin B

i C.

d) witamin D, A i żelaza.

13. Refluks żołądkowo-przełykowy spowodowany jest

a) przemieszczeniem się części żołądka poprzez rozwór przełykowy do klatki

piersiowej.

b) powstaniem nadżerek w błonie śluzowej.
c) cofaniem się kwaśnej treści pokarmowej z żołądka w wyniku niewydolności dolnego

zwieracza przełyku.

d) zakażeniem bakterią Helicobacter pylori.

14. Do objawów klinicznych nieswoistego zapalenia jelit zalicza się

a) niedokrwistość i wzrost niedoborów pokarmowych.
b) piekący ból za mostkiem i zgaga.
c) bóle występujące natychmiast po posiłku, zależne od spożytego pokarmu.
d) uczucie pełności po jedzeniu i wzdęcie brzucha.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15. W przypadku usunięcia części jelita niewskazaną modyfikacją diety jest

a) wyeliminowanie pokarmów powodujących nadmierne produkowanie gazów

jelitowych.

b) wzbogacenie posiłków w owoce i soki owocowe.
c) wprowadzenie większych objętościowo posiłków.
d) wprowadzenie mniejszych objętościowo i częstszych posiłków.

16. Ilość płynów dostarczana organizmowi w czasie trwania biegunki powinna być

a) mniejsza niż w okresie prawidłowego wypróżniania.
b) taka sama jak w okresie prawidłowego wypróżniania.
c) mniejsza niż 2 litry na dobę.
d) adekwatna do intensywności utraty wody ze stolcem.

17. Przyczyną powstawania zaparć nie jest

a) spożywanie pokarmów ubogoresztkowych.
b) brak aktywności fizycznej.
c) spożywanie pokarmów bogatoresztkowych.
d) zmiana anatomiczna jelita grubego.

18. W diecie stosowanej w zaparciach spastycznych niewskazane jest spożywanie

a) produktów zawierających błonnik rozpuszczalny w wodzie.
b) pieczywa jasnego pszennego i drobnych kasz.
c) niedojrzałych owoców ze skórą i owoców suszonych.
d) serów białych, twarożków, maślanki.

19. W przypadku zaparć atonicznych należy zrezygnować ze spożywania

a) grubych kasz.
b) pieczywa razowego.
c) surowych warzyw i owoców.
d) serów topionych i typu fromage.

20. Błonnik pokarmowy nie ma właściwości

a) zmniejszania stężenia cholesterolu we krwi.
b) zwiększania poziomu glukozy we krwi po posiłku.
c) wiązania nadmiaru kwasu solnego w żołądku.
d) przyspieszania pasażu jelit.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ...............................................................................

Planowanie diety z ograniczeniem substancji pobudzających wydzielanie
soku żołądkowego oraz diet w zaburzeniach czynnościowych jelit

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

TEST 2

Test

dwustopniowy

jednostki

modułowej

„Planowanie

diety

z ograniczeniem substancji pobudzających wydzielanie soku żołądkowego
oraz diet w zaburzeniach czynnościowych jelit”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 9, 13, 14, 16, 17, 18, 20 są poziomu podstawowego,

−

zadania 8, 10, 11, 12, 15, 19 są poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 14 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. c, 3. b, 4. b, 5. d, 6. a, 7. c, 8. b, 9. b, 10. a, 11. d,
12. c, 13. b, 14. a, 15. c, 16. d, 17. b 18. c, 19. d, 20. b.

Plan testu

zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Określić wskazania do stosowania diety
z ograniczeniem substancji pobudzających
wydzielanie soku żołądkowego

Określić zadanie diety z ograniczeniem substancji
pobudzających wydzielanie soku żołądkowego

Określić potrawy niewskazane w diecie
z ograniczeniem substancji pobudzających
wydzielanie soku żołądkowego

Określić rodzaj produktu zbożowego wskazanego
w diecie z ograniczeniem substancji pobudzających
wydzielanie soku żołądkowego

Określić rodzaj zup dozwolonych w diecie
z ograniczeniem substancji pobudzających
wydzielanie soku żołądkowego

Określić rodzaj napoju wskazanego w diecie
z ograniczeniem substancji pobudzających
wydzielanie soku żołądkowego

Określić rodzaj potraw mięsnych dozwolonych
w diecie

Rozróżnić wśród różnych zmian patologicznych,
zmiany charakterystyczne dla choroby wrzodowej

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Określić potrawy dozwolone w chorobie
wrzodowej żołądka

10 Rozróżnić właściwą zawartość białka w diecie

zalecanej w chorobie wrzodowej

11 Rozróżnić składniki, na których niedobór narażony

jest pacjent mający krwawienia przewodu
pokarmowego

12 Rozróżnić zmiany patologiczne typowe dla refleksu

żołądkowo-przełykowego

13 Określić zadania diety w chorobie Leśniewskiego-

Crohna

14 Określić produkty wskazane w diecie w czasie

trwania biegunki

15 Rozróżnić stan patologiczny określany zaparciem

w zależności od częstotliwości następowania
wypróżeń

16 Określić produkty niewskazane w zaparciach

spastycznych

17 Określić produkty niewskazane w zaparciach

atonicznych

18 Określić zadania diety bogatoresztkowej

19 Rozróżnić rodzaje błonnika rozpuszczalnego

w wodzie

20 Określić rolę błonnika w organizmie człowieka

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

Tylko jedna jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce

znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż rozwiązanie

zadania na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 40 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Wskazaniem do stosowania diety z ograniczeniem substancji pobudzających wydzielanie

soku żołądkowego jest
a) cukrzyca.
b) hipercholesterolemia.
c) refluks żołądkowo-przełykowy.
d) fenyloketonuria.

2. Do zadań diety z ograniczeniem substancji pobudzających wydzielanie soku

żołądkowego nie należy
a) zneutralizowanie soku żołądkowego.
b) zmniejszenie wydzielania kwasu solnego.
c) pobudzenie wydzielania soku żołądkowego.
d) rozcieńczenie soku żołądkowego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. W diecie z ograniczeniem substancji pobudzających wydzielanie soku żołądkowego

niewskazane jest spożywanie potraw
a) mlecznych.
b) z dodatkiem surowych warzyw.
c) z użyciem mąki pszennej.
d) z drobnych kasz i makaronów.

4. Produktem zbożowym zalecanym w diecie z ograniczeniem substancji pobudzających

wydzielanie soku żołądkowego, jest
a) mąka razowa.
b) pieczywo pszenne.
c) pieczywo żytnie.
d) pęczak.

5. Potrawą niedozwoloną w diecie z ograniczeniem substancji pobudzających wydzielanie

soku żołądkowego jest zupa
a) jarzynowa.
b) ziemniaczana.
c) krupnik z dowolnej kaszy.
d) ogórkowa.

6. Napojem wskazanym w diecie z ograniczeniem substancji pobudzających wydzielanie

soku żołądkowego jest
a) mleko.
b) kakao.
c) mocna herbata.
d) płynna czekolada.

7. W diecie z ograniczeniem substancji pobudzających wydzielanie soku żołądkowego

zaleca się spożywanie potraw mięsnych takich, jak
a) baranina pieczona bez dodatku tłuszczu w pergaminie.
b) gotowana pierś gęsi.
c) cielęcina pieczona w pergaminie.
d) gotowana kaczka.

8. Choroba wrzodowa żołądka charakteryzuje się

a) cofaniem się kwaśnej treści pokarmowej z żołądka na skutek niewydolności dolnego

zwieracza przełyku.

b) powstaniem organicznego ubytku błony śluzowej, sięgającego do warstwy

mięśniowej ściany żołądka.

c) przemieszczeniem się części żołądka poprzez rozwór przełykowy do klatki

piersiowej.

d) zaburzeniem wchłaniania wszystkich składników pokarmowych.

9. W diecie stosowanej w chorobie wrzodowej wskazane jest spożywanie potraw

a) z dodatkiem przypraw takich jak pieprz, curry.
b) gotowanych i duszonych.
c) tłustych.
d) zawierających dużo błonnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10. W diecie osoby z chorobą wrzodową pełnowartościowe białko powinno stanowić

a) co najmniej 50% z całkowitej ilości spożywanego białka.
b) co najmniej 30% z całkowitej ilości spożywanego białka.
c) najwyżej 50% z całkowitej ilości spożywanego białka.
d) najwyżej 30% z całkowitej ilości spożywanego białka.

11. W przypadku krwawienia z przewodu pokarmowego, w okresie zaostrzenia choroby

wrzodowej, może dochodzić do niedoboru w organizmie przede wszystkich takim
składników jak
a) magnez i witamina A.
b) sód i witamina PP.
c) wapń i witamina E.
d) żelazo i witamina B

12. W przypadku refluksu żołądkowo-przełykowego dochodzi do

a) powstania nadżerek w błonie śluzowej.
b) przemieszczenia wpustu i dna żołądka poprzez rozwór do klatki piersiowej.
c) uszkodzenia błony śluzowej w wyniku cofania się kwaśnej treści pokarmowej

z żołądka.

d) zaburzenia wchłaniania węglowodanów i witamin.

13. Zadaniem diety w chorobie Leśniowskiego-Crohna nie jest

a) zapewnienie utrzymania równowagi wodnoelektrolitowej.
b) zapewnienie składników w pożywieniu powodujących rozluźnienie masy kałowej.
c) zminimalizowanie drażniącego działania treści pokarmowej.
d) wyrównanie strat składników odżywczych powstałych w wyniku biegunki.

14. W diecie stosowanej w przypadku biegunki ostrej zaleca się spożywanie

a) wyrobów z mąki ziemniaczanej.
b) dżemów wysokosłodzonych.
c) słodzonych soków owocowych.
d) kaszy gryczanej.

15. Mianem zaparcia określa się stan, w przypadku którego wypróżnianie następuje

a) tylko cztery razy w tygodniu.
b) tylko raz w ciągu dnia.
c) rzadziej niż trzy razy w tygodniu.
d) co drugi dzień.

16. Dieta stosowana w zaparciach spastycznych powinna zawierać

a) potrawy z soczewicą i fasolą.
b) tylko pieczywo gruboziarniste.
c) potrawy zawierające duże ilości błonnika.
d) tylko otręby pszenne.

17. Dieta u pacjenta cierpiącego na zaparcia atoniczne wymaga wykluczenia z jego żywienia

a) potraw zawierających duże ilości błonnika.
b) wyrobów cukierniczych zawierających czekoladę.
c) surowych warzyw i owoców.
d) pieczywa żytniego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18. Dieta bogatoresztkowa ma za zadanie

a) ograniczenie produktów działających drażniąco na ściany jelit.
b) zmniejszenie ilości produktów bogatych w błonnik pokarmowy oraz płyny.
c) uregulowanie pracy jelit prowadzące do regularnych wypróżnień.
d) ograniczenie produktów nasilających wydzielanie soku żołądkowego.

19. Rodzajem błonnika pokarmowego nierozpuszczalnego w wodzie nie jest

a) celuloza.
b) lignina.
c) galaktan.
d) pektyna.

20. Błonnik w organizmie człowieka pełni m.in. następującą rolę

a) zwiększa strawność składników odżywczych.
b) pobudza perystaltykę jelit.
c) zmniejsza objętość uwodnienie stolca.
d) hamuje wydzielanie śliny.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ...............................................................................

Planowanie diety z ograniczeniem substancji pobudzających wydzielanie
soku żołądkowego oraz diet w zaburzeniach czynnościowych jelit

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

1. Ciborowska H., Rudnicka A.: Dietetyka. PZWL, Warszawa 2007
2. Czerwieńska D., Gulińska E.: Podstawy żywienia człowieka. WSiP, Warszawa 2005
3. Gawęcki J., Hryniewiecki L.: Żywienie człowieka. Podstawy nauki o żywieniu. PWN,

Warszawa 2000

4. Hasik J., Gawęcki J.: Żywienie człowieka zdrowego i chorego. PWN, Warszawa 2000
5. Jarosz M., Dzieniszewski J.: Zaparcia. PZWL, Warszawa 2003
6. Kunachowicz H., Nadolna I., Przygoda B., Iwanow K.: Liczymy kalorie. PZWL,

Warszawa 2004

7. Kunachowicz H., Czarnowska-Misztal E., Turlejska H.: Zasady żywienia człowieka.

WSiP, Warszawa 2006

8. Müller S.-D.: Właściwe i smaczne żywienie przy zaparciach. PZWL, Warszawa 2003
9. Szczepańska A.: Dieta łatwo strawna. PZWL, Warszawa 2001
10. Wieczorek-Chełmińska Z.: Żywienie w chorobach przewodu pokarmowego. PZWL,

Warszawa 2004

11. Wieczorek-Chełmińska Z. (red.): Dietetyczna książka kucharska. PZWL, Warszawa 1991
12. Włodarek D.: Dietetyka. Format-AB, Warszawa 2005
13. Ziemlański Ś. (red.): Normy żywienia człowieka. Fizjologiczne podstawy. PZWL,

Warszawa 2001

14. Ziemlański Ś.: Podstawy prawidłowego żywienia człowieka. Zalecenia żywieniowe dla

ludności w Polsce. Wyd. Instytut Danone, Warszawa 1998

15. Atlas anatomiczny. Wydawnictwo Edukacyjne Literat, Toruń 2007

Literatura metodyczna:

1. Figurski J., Symela K. (red.): Modułowe programy nauczania w kształceniu zawodowym.

Wydawnictwo ITeE, Radom 2001

2. Niemierko B.: Pomiar wyników kształcenia. WSiP S.A., Warszawa 1999
3. Okoń W.: Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej. Wydawnictwo Akademickie „Żak”.

Warszawa 2003

4. Ornatowski T., Figurski J.: Praktyczna nauka zawodu. ITeE , Radom 2000
5. Plewka Cz.: Metodyka nauczania teoretycznych przedmiotów zawodowych. cz. I i II.

Wydawnictwo ITeE, Radom 1999