dietetyk 321[11] z3 01 n

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Katarzyna Kędzierska

Planowanie podstawowego żywienia dietetycznego oraz
diet w chorobach na tle niedoborów żywieniowych
321[11].Z3.01

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
dr inż. Jolanta Czarnocińska
dr inż. Grzegorz Galiński

Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Ewa Superczyńska

Konsultacja:
dr hab. inż. Henryk Budzeń

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 321[11].Z3.01
„Planowanie podstawowego żywienia dietetycznego oraz diet w chorobach na tle niedoborów
żywieniowych”, zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu dietetyk.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Dieta podstawowa

5.1.1. Ćwiczenia

5.2. Choroby wynikające z niedoborów pokarmowych

5.2.1. Ćwiczenia

5.3. Interakcje leków z pożywieniem

5.3.1. Ćwiczenia

5.4. Metody oceny jadłospisów

5.4.1. Ćwiczenia

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

7. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie dietetyk.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już ukształtowane,
aby bez problemów mógł korzystać z poradnika,

−

cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy
z poradnikiem,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

ćwiczenia, przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami
nauczania–uczenia się oraz środkami dydaktycznymi,

−

ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzia pomiaru dydaktycznego,

−

literaturę uzupełniającą.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania. Metody polecane do
stosowania podczas kształcenia modułowego to:
–

tekstu przewodniego,

–

metody projektów,

–

dyskusji dydaktycznej,

–

ćwiczeń praktycznych.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

Jako pomoc w realizacji jednostki modułowej dla uczniów przeznaczony jest Poradnik

dla ucznia. Nauczyciel powinien ukierunkować uczniów na właściwe korzystanie z poradnika
do nich adresowanego.

Materiał nauczania (w Poradniku dla ucznia) podzielony jest na rozdziały, które

zawierają podrozdziały. Podczas realizacji poszczególnych rozdziałów wskazane jest
zwrócenie uwagi na następujące elementy:
–

materiał nauczania – w miarę możliwości uczniowie powinni przeanalizować sobie
samodzielnie. Obserwuje się niedoceniane przez nauczycieli niezwykle ważnej
umiejętności, jaką uczniowie powinni bezwzględnie posiadać – czytanie tekstu
technicznego ze zrozumieniem,

–

pytania sprawdzające mają wykazać, na ile uczeń opanował materiał teoretyczny i czy
jest przygotowany do wykonania ćwiczeń. W zależności od tematu można zlecić
uczniom samodzielne odpowiedzenie na pytania lub wspólne, z całą grupą uczniów
(w formie dyskusji opracowanie odpowiedzi na pytania). Druga forma jest
korzystniejsza, ponieważ nauczyciel sterując dyskusją może uaktywniać wszystkich
uczniów oraz w trakcie dyskusji usuwać wszelkie wątpliwości,

–

dominującą rolę w kształtowaniu umiejętności oraz opanowaniu materiału spełniają
ćwiczenia. W trakcie wykonywania ćwiczeń uczeń powinien zweryfikować wiedzę
teoretyczną oraz opanować nowe umiejętności. Przedstawiono dosyć obszerną
propozycję ćwiczeń wraz ze wskazówkami o sposobie ich przeprowadzenia,
uwzględniając różne możliwości ich realizacji w szkole. Nauczyciel decyduje, które
z zaproponowanych ćwiczeń jest w stanie zrealizować przy określonym zapleczu
techniczno – dydaktycznym szkoły. Prowadzący może również zrealizować ćwiczenia,
które sam opracował,

–

sprawdzian postępów stanowi podsumowanie rozdziału, zadaniem uczniów jest
udzielenie odpowiedzi na pytania w nim zawarte. Uczeń powinien samodzielnie czytając

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

zamieszczone w nim stwierdzenia potwierdzić lub zaprzeczyć opanowanie określonego
zakresu materiału. Jeżeli wystąpią zaprzeczenia, nauczyciel powinien do tych zagadnień
wrócić, sprawdzając czy braki w opanowaniu materiału są wynikiem niezrozumienia
przez ucznia tego zagadnienia, czy niewłaściwej postawy ucznia w trakcie nauczania.
W tym miejscu jest szczególnie ważna rola nauczyciela, gdyż od postawy nauczyciela,
sposobu prowadzenia zajęć zależy między innymi zainteresowanie ucznia. Uczeń
niezainteresowany materiałem nauczania, wykonywaniem ćwiczeń nie nabędzie w pełni
umiejętności założonych w jednostce modułowej. Należy rozbudzić wśród uczniów tak
zwaną „ciekawość wiedzy”. Potwierdzenie przez ucznia opanowania materiału nauczania
rozdziału może stanowić podstawę dla nauczyciela do sprawdzenia wiedzy i umiejętności
ucznia z tego zakresu. Nauczyciel realizując jednostkę modułową powinien zwracać
uwagę na predyspozycje ucznia, ocenić, czy uczeń ma większe uzdolnienia manualne,
czy może lepiej radzi sobie z rozwiązywaniem problemów teoretycznych,

–

testy zamieszczone w rozdziale Ewaluacja osiągnięć ucznia zawierają zadania z zakresu
całej jednostki modułowej i należy je wykorzystać do oceny uczniów, a wyniki
osiągnięte przez uczniów powinny stanowić podstawę do oceny pracy własnej
nauczyciela realizującego tę jednostkę modułową. Każdemu zadaniu testu przypisano
określoną liczbę możliwych do uzyskania punktów (0 lub 1 punkt). Ocena końcowa
uzależniona jest od ilości uzyskanych punktów. Nauczyciel może zastosować test według
własnego projektu oraz zaproponować własną skalę ocen. Należy pamiętać, żeby tak
przeprowadzić proces oceniania ucznia, aby umożliwić mu jak najpełniejsze wykazanie
swoich umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

321[11].Z3.01

Planowanie podstawowego żywienia

dietetycznego oraz diet w chorobach

na tle niedoborów żywieniowych

321[11].Z3.02

Planowanie diety

lekko strawnej

321[11].Z3.05

Planowanie diety

bogatobiałkowej

i diety

niskobiałkowej

321[11].Z3.06

Planowanie diety

z ograniczeniem

tłuszczu

oraz diety

z ograniczeniem

łatwo

przyswajalnych
węglowodanów

321[11].Z3

Żywienie dietetyczne

321[11].Z3.04

Planowanie diety

z ograniczeniem

substancji

pobudzających

wydzielanie soku

żołądkowego

oraz diet

w zaburzeniach

czynnościowych

jelit

321 [11].Z3.03

Planowanie diety

ubogoenergetycznej

321[11].Z3.07

Planowanie diet

z modyfikacjami

składników

mineralnych

i diet

z modyfikacjami

konsystencji

321[11].Z3.09

Prowadzenie dokumentacji

żywieniowej pacjentów

321[11].Z3.08

Planowanie diet

niestandardowych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

posługiwać się podstawowymi pojęciami dietetyki,

−

charakteryzować działanie podstawowych składników mineralnych i witamin na
organizm człowieka,

−

określać potrzeby energetyczne organizmu człowieka na różnych etapach rozwoju
człowieka,

−

orientacyjnie określać zawartość podstawowych składników odżywczych,

−

przeliczać wartości odżywcze,

−

obliczać wartość energetyczną produktu na podstawie zawartości podstawowych
składników odżywczych,

−

posługiwać się tabelami wartości odżywczych,

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

obsługiwać komputer w stopniu podstawowym,

−

korzystać z aktów prawnych,

−

komunikować się z pacjentem,

−

postępować zgodnie z przyjętymi systemami wartości etycznych,

−

dobierać metody oceny jadłospisu,

−

posługiwać się technologią informacyjną,

−

współpracować w grupie z uwzględnieniem podziału zadań,

−

korzystać z różnych źródeł informacji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

określić cele, założenia i zastosowanie diety podstawowej,

−

scharakteryzować produkty i potrawy zalecane w diecie podstawowej,

−

określić produkty niewskazane w diecie podstawowej,

−

zaplanować dietę podstawową z uwzględnieniem stosowanej farmakoterapii,

−

dobrać produkty i potrawy zalecane w diecie podstawowej,

−

scharakteryzować choroby na tle niedoborów pokarmowych,

−

określić przyczyny oraz skutki niedożywienia i wyniszczenia organizmu,

−

scharakteryzować zmiany zachodzące w organizmie człowieka na skutek niedożywienia
oraz niedoborów witaminowych i składników mineralnych,

−

określić cele i założenia żywienia dietetycznego w chorobach na tle niedoborów
pokarmowych,

−

zaplanować żywienie w chorobach na tle niedoborów pokarmowych,

−

dobrać produkty i potrawy zalecane w chorobach na tle niedoborów pokarmowych,

−

określić produkty przeciwwskazane w żywieniu dietetycznym chorób na tle niedoborów
pokarmowych,

−

dokonać oceny zaplanowanych jadłospisów,

−

posłużyć się oprogramowaniem komputerowym do oceny sposobu żywienia,

−

przekonać pacjenta o konieczności i celowości stosowania diety.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

………………………………………………………..

Modułowy program nauczania:

Dietetyk 321[11]

Moduł:

Żywienie dietetyczne 321[11].Z3

Jednostka modułowa:

Planowanie podstawowego żywienia
dietetycznego oraz diet w chorobach na tle niedoborów
żywieniowych 321[11].Z3.01

Temat: Dieta podstawowa.

Cel ogólny: Zaplanować jadłospis diety podstawowej.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

określić cele, założenia i zastosowanie diety podstawowej,

−

scharakteryzować produkty i potrawy zalecane w diecie podstawowej,

−

określić produkty niewskazane w diecie podstawowej,

−

zaplanować dietę podstawową z uwzględnieniem stosowanej farmakoterapii,

−

dobrać produkty i potrawy zalecane w diecie podstawowej.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:

−

organizowanie i planowanie zajęć,

−

pracy w zespole,

−

oceny pracy zespołu.

Metody nauczania–uczenia się:

−

metoda przewodniego tekstu.

Środki dydaktyczne:

−

zestawy ćwiczeń opracowane przez nauczyciela dla każdego zespołu uczniowskiego,

−

zestawy przykładowych diet,

−

tabele wartości odżywczych,

−

zestaw pytań prowadzących,

−

kartki papieru formatu A4, pisaki.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca w grupach 2

−

4 osobowych.

Czas: 2 godziny dydaktyczne.

Zadanie dla ucznia:

Zaplanuj przykładowy jadłospis diety podstawowej z uwzględnieniem wartości

odżywczych zaproponowanych potraw.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg zajęć:
Faza wstępna

1. Określenie tematu zajęć.
2. Wyjaśnienie uczniom tematu, szczegółowych celów kształcenia.
3. Wyjaśnienie uczniom zasad pracy metodą tekstu przewodniego.
4. Podział grupy uczniów na zespoły.

Faza właściwa

Praca metodą tekstu przewodniego.

Faza I. Informacje

Pytania prowadzące:

1. Jakie są założenia diety podstawowej?
2. Jakie produkty i potrawy zalecane są w diecie podstawowej?
3. Jakie produkty są niewskazane w diecie podstawowej?
4. Czym charakteryzuje się i kiedy stosuje się dietę łatwo strawną?
5. W jaki sposób można modyfikować dietę podstawową?
6. Ile wynosi wartość odżywcza diety podstawowej?
7. Jaka jest dzienna racja pokarmowa w diecie podstawowej?

Faza II. Planowanie

Uczniowie określają:

1. Ile wynosi dzienna racja pokarmowa w diecie podstawowej?
2. Jakie są założenia diety podstawowej?
3. Jakie produkty są zalecane, a jakie przeciwwskazane w diecie podstawowej?

Faza III. Ustalenie
1. Uczniowie pracując w zespołach proponują przykłady diet podstawowych.
2. Uczniowie zastanawiają się nad sposobem doboru potraw.
3. Uczniowie konsultują z nauczycielem poprawność ułożonych jadłospisów.

Faza IV. Wykonanie
1. Uczniowie rysują na papierze formatu A4 tabelę na jadłospis.
2. Uczniowie dobierają potrawy dla diety podstawowej.
3. Uczniowie układają jadłospis.

Faza V. Sprawdzanie
1. Uczniowie sprawdzają w grupach poprawność zaproponowanych jadłospisów.

Nauczyciel sprawdza poprawność dobrania potraw.

2. Po uzyskaniu aprobaty nauczyciela obliczają wartość odżywczą posiłków.
3. Uczniowie sprawdzają poprawność obliczenia wartości odżywczej.

Faza VI. Analiza końcowa

Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy rozwiązania zadania sprawiły im

trudności. Nauczyciel powinien podsumować całe ćwiczenie, wskazać, jakie umiejętności
były ćwiczone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać na przyszłość.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

………………………………………………………..

Modułowy program nauczania:

Dietetyk 321[11]

Moduł:

Żywienie dietetyczne 321[11].Z3

Jednostka modułowa:

Planowanie podstawowego żywienia
dietetycznego oraz diet w chorobach na tle niedoborów
żywieniowych 321[11].Z3.01

Temat: Metody oceny jadłospisów.

Cel ogólny: Dobrać odpowiednią metodę do oceny jadłospisu.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:

−

dokonać oceny zaplanowanych jadłospisów,

−

posłużyć się oprogramowaniem komputerowym do oceny sposobu żywienia.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:

−

organizowanie i planowanie zajęć,

−

pracy w zespole,

−

oceny pracy zespołu.

Metody nauczania–uczenia się:

−

metoda przewodniego tekstu,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

zestawy ćwiczeń opracowane przez nauczyciela dla każdego zespołu uczniowskiego,

−

zestawy przykładowych diet,

−

komputer,

−

program komputerowy „Mój Komputerowy Dietetyk”,

−

zestaw pytań prowadzących,

−

kartki papieru formatu A4, pisaki.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

uczniowie pracują w grupach 2

−

4 osobowych.

Czas: 2 godziny dydaktyczne.

Zadanie dla ucznia:

Za pomocą programu „Mój Komputerowy Dietetyk” (lub innego programu) określ

zawartość poszczególnych składników odżywczych w zaproponowanym przez siebie
jadłospisie jednodniowym.

Przebieg zajęć:

Faza wstępna

1. Określenie tematu zajęć.
2. Wyjaśnienie uczniom tematu, szczegółowych celów kształcenia.
3. Wyjaśnienie uczniom zasad pracy metodą tekstu przewodniego.
4. Wyjaśnienie uczniom zasad pracy na odpowiednim oprogramowaniu komputerowym.
5. Podział grupy uczniów na zespoły.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Faza właściwa

Praca metodą tekstu przewodniego oraz oprogramowania komputerowego.

Faza I. Informacje

Pytania prowadzące:

1. Jakie są założenia programu „Mój Komputerowy Dietetyk”?
2. Jakie wyróżniamy metody oceny jadłospisu?
3. Jakie możliwości posiada dane oprogramowanie?

Faza II. Planowanie

Uczniowie określają:

1. Czy wybrane oprogramowanie jest odpowiednie do oceny jadłospisu?
2. Jakie są założenia danego programu?
3. Jaka jest zawartość poszczególnych składników odżywczych w zaproponowanym przez

siebie jadłospisie jednodniowym?

Faza III. Ustalenie
1. Uczniowie pracując w zespołach proponują przykładowy jadłospis jednodniowy.
2. Uczniowie zastanawiają się nad sposobem doboru metody oceny jadłospisu.
3. Uczniowie oceniają za pomocą odpowiedniego oprogramowania komputerowego jaka

jest zawartość poszczególnych składników odżywczych w zaproponowanym przez siebie
jadłospisie jednodniowym.

4. Uczniowie konsultują z nauczycielem poprawność oceny jadłospisów.

Faza IV. Wykonanie
1. Uczniowie rysują na papierze formatu A4 tabelę na jadłospis.
2. Uczniowie dobierają program komputerowy.
3. Uczniowie układają jadłospis jednodniowy.
4. Uczniowie oceniają za pomocą odpowiedniego oprogramowania komputerowego jaka

jest zawartość poszczególnych składników odżywczych w zaproponowanym przez siebie
jadłospisie jednodniowym.

Faza V. Sprawdzanie
1. Uczniowie sprawdzają w grupach poprawność zaproponowanych jadłospisów

jednodniowych. Nauczyciel sprawdza poprawność dobrania potraw.

2. Po uzyskaniu aprobaty nauczyciela dobierają program komputerowy.
3. Uczniowie sprawdzają poprawność określenia zawartości poszczególnych składników

odżywczych w ułożonym jadłospisie.

Faza VI. Analiza końcowa

Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy rozwiązania zadania sprawiły im

trudności. Nauczyciel powinien podsumować całe ćwiczenie, wskazać, jakie umiejętności
były ćwiczone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać na przyszłość.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1. Dieta podstawowa

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zaplanuj jednodniowy jadłospis diety podstawowej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału Dieta podstawowa. Należy zwrócić uwagę na staranne
dobieranie produktów oraz potraw dozwolonych w diecie podstawowej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) określić założenia diety podstawowej,
2) wypisać produkty i potrawy, które są wskazane w diecie podstawowej,
3) wypisać produkty i potrawy, które są niewskazane w diecie podstawowej,
4) zaplanować potrawy do jadłospisu.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie,

−

metoda przewodniego tekstu.

Środki dydaktyczne:

−

arkusze papieru formatu A4,

−

flamastry,

−

poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Zaplanuj jednodniowy jadłospis diety podstawowej. Zbilansuj wartość odżywczą

i kaloryczną poszczególnych składników zaproponowanych dań.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału Dieta podstawowa. Należy zwrócić uwagę na staranne
dobieranie produktów oraz potraw dozwolonych w diecie podstawowej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) określić założenia diety podstawowej,
2) wypisać produkty i potrawy wskazane w diecie podstawowej,
3) wypisać produkty i potrawy niewskazane w diecie podstawowej,
4) zestawić dania,
5) wypisać składniki zaproponowanych dań,
6) zbilansować wartość odżywczą i kaloryczną składników dań.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie,

−

metoda przewodniego tekstu.

Środki dydaktyczne:

−

papier formatu A4,

−

flamastry,

−

poradnik dla ucznia,

−

tabele wartości odżywczych,

−

kalkulator.

Ćwiczenie 3

Przypomnij sobie i zapisz Twój wczorajszy jadłospis. Zielonym flamastrem zaznacz

produkty zalecane w diecie podstawowej łatwostrawnej, a kolorem czerwonym zaznacz
produkty niewskazane w diecie podstawowej łatwostrawnej. Co byś zmienił w tym
jadłospisie dla poprawienia diety?

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału Dieta podstawowa. Należy zwrócić uwagę na analizowanie
i wyjaśnianie zmian w diecie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) określić założenia diety podstawowej łatwostrawnej,
2) wypisać potrawy i produkty z Twojego wczorajszego jadłospisu,
3) wypisać produkty i potrawy wskazane w diecie podstawowej,
4) wypisać produkty i potrawy niewskazane w diecie podstawowej,
5) wypisać zmiany w jadłospisie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

papier formatu A4,

−

flamastry kolorowe,

−

poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 4

Przypomnij sobie i zapisz Twój wczorajszy jadłospis. Uwzględnij ilość oraz wartość

odżywczą poszczególnych składników. Zbilansuj wartość odżywczą i kaloryczną. Ze względu
na proporcje poszczególnych składników odżywczych oceń, czy Twój jadłospis jest
prawidłowy.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału Dieta podstawowa. Należy zwrócić uwagę na analizowanie
i wyjaśnianie zmian w diecie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) określić założenia diety podstawowej,
2) wypisać potrawy i produkty z Twojego wczorajszego jadłospisu,
3) wypisać produkty i potrawy wskazane w diecie podstawowej,
4) wypisać produkty i potrawy niewskazane w diecie podstawowej.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

papier formatu A4,

−

flamastry,

−

tabele wartości odżywczych,

−

poradnik dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Choroby wynikające z niedoborów pokarmowych

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zaplanuj jednodniowy jadłospis przykładowy diety tuczącej w wychudzeniu i dla

rekonwalescentów.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału Choroby wynikające z niedoborów pokarmowych. Należy
zwrócić uwagę na staranne dobieranie produktów oraz potraw dozwolonych w diecie dla
rekonwalescentów.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) określić założenia diety w wychudzeniu,
2) wypisać produkty i potrawy wskazane w diecie w wychudzeniu,
3) wypisać produkty i potrawy niewskazane w diecie w wychudzeniu.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie,

−

dyskusja.

Środki dydaktyczne:

−

papier formatu A4,

−

flamastry,

−

poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Zaplanuj jednodniowy jadłospis diety w wychudzeniu i dla rekonwalescentów.

Uwzględnij ilość oraz wartość odżywczą poszczególnych składników zaproponowanych
przez Ciebie dań. Zbilansuj wartość odżywczą i kaloryczną.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału Choroby wynikające z niedoborów pokarmowych. Należy
zwrócić uwagę na staranne dobieranie produktów oraz potraw dozwolonych w diecie dla
rekonwalescentów oraz w wychudzeniu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) określić założenia diety w wychudzeniu,
2) wypisać produkty i potrawy wskazane w diecie w wychudzeniu,
3) wypisać produkty i potrawy niewskazane w diecie w wychudzeniu,
4) ułożyć jednodniowy jadłospis,
5) wypisać składniki zaproponowanych przez Ciebie dań,
6) zbilansować wartość odżywczą i kaloryczną składników dań.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie,

−

dyskusja.

Środki dydaktyczne:

−

papier formatu A4,

−

flamastry,

−

poradnik dla ucznia,

−

tabele wartości odżywczych,

−

kalkulator.

Ćwiczenie 3

Opracuj dietę tuczącą o zawartości 14 600 kJ (3500 kcal). Obliczyć wartość odżywczą

jadłospisu.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału Choroby wynikające z niedoborów pokarmowych. Należy
zwrócić uwagę na staranne dobieranie produktów oraz potraw dozwolonych w diecie
tuczącej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) określić założenia diety tuczącej,
2) wypisać produkty i potrawy wskazane w diecie tuczącej,
3) wypisać produkty i potrawy niewskazane w diecie tuczącej,
4) ułożyć dania,
5) wypisać składniki zaproponowanych dań,
6) zbilansować wartość odżywczą i kaloryczną składników dań.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

papier formatu A4,

−

flamastry,

−

kalkulator,

−

tabele wartości odżywczych,

−

poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 4

Zaplanuj jadłospis jednodniowy diety z produktami oraz potrawami zapobiegającymi

niedoborom żelaza.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału Choroby wynikające z niedoborów pokarmowych. Należy
zwrócić uwagę na staranne dobieranie produktów bogatych w żelazo.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) określić założenia diety zapobiegającej niedoborom żelaza,
2) wypisać produkty i potrawy wskazane przy niedoborze żelaza,
3) wypisać produkty i potrawy niewskazane przy niedoborze żelaza,
4) ułożyć jadłospis.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

papier formatu A4,

−

flamastry,

−

poradnik dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Interakcje leków z pożywieniem

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zaproponuj dietę jednodniową z uwzględnieniem czynników przyspieszających

metabolizm leków.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału Interakcje leków z pożywieniem. Należy zwrócić uwagę na
staranne dobieranie czynników przyspieszających metabolizm leków.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) określić założenia diety przyspieszającej metabolizm leków,
2) wypisać czynniki przyspieszają metabolizm leków,
3) wypisać czynniki hamują metabolizm leków,
4) ułożyć jadłospis.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie,

−

dyskusja.

Środki dydaktyczne:

−

papier formatu A4,

−

flamastry,

−

poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Zaproponuj dietę jednodniową z uwzględnieniem czynników hamujących metabolizm

leków.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału Interakcje leków z pożywieniem. Należy zwrócić uwagę na
staranne dobieranie czynników hamujących metabolizm leków.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) określić założenia diety hamującej metabolizm leków,
2) wypisać czynniki przyspieszające metabolizm leków,
3) wypisać czynniki hamujące metabolizm leków,
4) ułożyć jadłospis.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie,

−

dyskusja.

Środki dydaktyczne:

−

papier formatu A4,

−

flamastry,

−

poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 3

Zaplanuj jednodniowy jadłospis diety podstawowej z uwzględnieniem ilości oraz

wartości odżywczych poszczególnych składników zaproponowanych przez Ciebie dań, oraz
z uwzględnieniem czynników hamujących metabolizm leków. Zbilansuj wartość odżywczą
i kaloryczną.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału Interakcje leków z pożywieniem. Należy zwrócić uwagę na
staranne dobieranie czynników hamujących metabolizm leków.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) określić założenia diety hamującej metabolizm leków,
2) wypisać czynniki przyspieszające metabolizm leków,
3) wypisać czynniki hamujące metabolizm leków,
4) zaplanować jadłospis,
5) zbilansować wartość odżywczą i kaloryczną.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

papier formatu A4,

−

flamastry,

−

poradnik dla ucznia,

−

tabele wartości odżywczych,

−

kalkulator.

Ćwiczenie 4

Zaproponuj różne produkty spożywcze zawierające substancje farmakologicznie czynne

i określ ich wpływ na organizm człowieka. Wybierz jedną z substancji i opisz jej interakcje
z wybranym lekiem.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału Interakcje leków z pożywieniem. Należy zwrócić uwagę na
interakcje substancji farmakologicznie czynnych z lekiem.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wypisać produkty spożywcze zawierające substancje farmakologicznie czynne,
2) opisać wpływ substancji farmakologicznie czynnych na organizm człowieka,
3) zapoznać się ze składem z ulotki lub opakowania wybranego leku,
4) wypisać interakcje pomiędzy substancjami farmakologicznie czynnymi a lekami.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

papier formatu A4,

−

flamastry,

−

opakowanie lub ulotka wybranego leku,

−

poradnik dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4. Metody oceny jadłospisów

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przedstaw swój wczorajszy jadłospis i oceń go metodą punktową. Na podstawie

otrzymanych danych oceń poprawność jego zestawienia oraz zaproponuj ewentualną
poprawę.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału Metody oceny jadłospisów. Należy zwrócić uwagę na
zastosowanie metody punktowej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) określić zasady oceny jadłospisu metodą punktową,
2) zapisać potrawy i produkty ze swojego wczorajszego jadłospisu,
3) wypisać na czym polega metoda punktowa oceny sposobu żywienia,
4) ocenić jadłospis metodą punktową.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

papier formatu A4,

−

flamastry,

−

poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Przedstaw swój wczorajszy jadłospis i oceń go metodą ilościową. Na podstawie

otrzymanych danych oceń poprawność jego zestawienia oraz zaproponuj ewentualną
poprawę.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału Metody oceny jadłospisów. Należy zwrócić uwagę na
zastosowanie metody ilościowej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) określić zasady oceny jadłospisu metodą ilościową,
2) zapisać potrawy i produkty ze swojego wczorajszego jadłospisu,
3) wypisać na czym polega metoda ilościowa oceny sposobu żywienia,
4) ocenić jadłospis metodą ilościową.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

papier formatu A4,

−

flamastry,

−

poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 3

Oceń metodą jakościową przedstawiony poniżej jednodniowy jadłospis:

−

I śniadanie (7,00); kasza manna na mleku, bułka paryska, żółty ser, masło, kawa z
mlekiem,

−

II śniadanie (11,00): bułka z masłem i kiełbasą,

−

Obiad (15,00): zupa grochowa z ziemniakami, gulasz wieprzowy, ziemniaki, kapusta
gotowana, kompot owocowy,

−

Kolacja (19,00): placki ziemniaczane z cukrem, herbata.
Wydaj orzeczenie o tym jadłospisie oraz zaproponuj jego poprawę.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału Metody oceny jadłospisów. Należy zwrócić uwagę na
zastosowanie metody jakościowej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) określić zasady oceny jadłospisu metodą jakościową,
2) wypisać na czym polega metoda jakościowa oceny sposobu żywienia,
3) ocenić jadłospis metodą jakościową,
4) wydać orzeczenie o podanym jadłospisie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

papier formatu A4,

−

flamastry,

−

poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 4

Za pomocą programu „Mój Komputerowy Dietetyk” (lub innego programu) określ

zawartość poszczególnych składników odżywczych w zaproponowanym przez siebie
jadłospisie jednodniowym.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału Metody oceny jadłospisów. Należy zwrócić uwagę na obsługę
programu „Mój Komputerowy Dietetyk” lub innego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać z obsługą programu komputerowego „Mój Komputerowy Dietetyk” (lub

innego programu),

2) wypisać w punktach zastosowanie wybranego oprogramowania komputerowego,
3) określić zawartość poszczególnych składników w jadłospisie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

papier formatu A4,

−

odpowiedni program komputerowy,

−

poradnik dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Planowanie podstawowego
żywienia dietetycznego oraz diet w chorobach na tle niedoborów
żywieniowych”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 2, 4, 6, 7, 8, 9, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 19, 20 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 1, 3, 5, 10, 17, 18 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 14 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 19 zadań, w tym 5 z poziomu ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. d,

3. b, 4. b, 5. a, 6. a,

7. a, 8. d, 9. b,

10. a,

11. b,

12. d,

13. c,

14. b,

15. a, 16. a,

17. d,

18. b, 19. c,

20. c.

Plan testu

zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Określić funkcje diety podstawowej

Wymienić produkty dozwolone w diecie
podstawowej

Określić rolę związków organicznych

Zdefiniować dietę

Określić wartość odżywczą białka
i węglowodanów w diecie łatwo strawnej

Wymienić zasady diety podstawowej

Rozróżnić procentowy udział białek, tłuszczów
i cukrowców w wartości energetycznej diety łatwo
strawnej

Rozróżnić konsekwencje niedożywienia

Zidentyfikować niedobór masy ciała w granicach
ok. 15%

10 Określić występowanie schorzeń przy niedowadze

oraz niedoborach składników pokarmowych

11 Rozróżnić zapotrzebowanie energetyczne w diecie

wysokoenergetycznej

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12 Wymienić zasady diety dla ludzi wychudzonych

i rekonwalescentów

13 Rozróżnić zestawienie kalorii na kg należnej wagi

ciała w diecie dla ludzi wychudzonych

14 Zidentyfikować objawy niedożywienia

energetyczno-białkowego u dzieci

15 Zidentyfikować objawy kwashiorkoru

16 Zidentyfikować objawy marazmu

17 Określić stężenie LH i FSH w surowicy przy

jadłowstręcie psychicznym

18 Określić określenie bulimii

19 Wymienić główne objawy niedoboru żelaza

20 Rozróżnić wzrost zapotrzebowania na żelazo

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
9. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie

zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.

Tylko jedna jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce

znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż rozwiązanie

zadania na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 45 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Dieta podstawowa jest dietą

a) łatwo strawną.
b) normalną.
c) wysokoenergetyczną.
d) niskobiałkową.

2. Do produktów dozwolonych w diecie łatwostrawnej zaliczamy m.in.

a) ser żółty, kefir, ryż.
b) pieczywo żytnie, mleko zsiadłe, masło topione.
c) sucharki, jajo na twardo, karp.
d) pieczywo pszenne, dorsz, ryż.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. Związki organiczne dostarczają do organizmu

a) witaminy, które wchodzą w skład wielu enzymów.
b) tlenu niezbędnego dla procesów dostarczających energii.
c) pierwotne źródło energii.
d) niezbędnych, nienasyconych kwasów tłuszczowych.

4. Słowo dieta oznacza

a) specjalny sposób odżywiania się bez określania jakości i ilości pokarmów.
b) specjalny sposób odżywiania się z określeniem jakości i ilości pokarmów.
c) odżywianie chorych.
d) rolę pożywienia.

5. Wartość odżywcza białka i węglowodanów diety podstawowej i diety łatwo strawnej

średnio wynosi odpowiednio
a) 360mg i 40mg.
b) 80mg i 75mg.
c) 40mg i 350mg.
d) 1,5mg i 15mg.

6. Zasadą diety lekkostrawnej jest

a) oszczędzać przewód pokarmowy.
b) dostarczać jak najwięcej ilości energii.
c) dostarczać potrawy ostre oraz pokarmy surowe lub wędzone.
d) dostarczać małe ilości błonnika.

7. Procentowy udział białek, tłuszczów i cukrowców w wartości energetycznej diety łatwo

strawnej wynosi odpowiednio
a) 15%, 30% oraz 55%.
b) 55%, 15% oraz 30%.
c) 60%, 20% oraz 20%.
d) 10%, 80% oraz 49%.

8. Niedożywienie jest konsekwencją

a) niedostatecznego przyswajania składników energetycznych, witamin i składników

mineralnych zawartych w racjach pokarmowych.

b) zbyt małej ilości dostarczanej energii.
c) diety resztkowej.
d) zbyt małego pobierania pożywienia bądź niedostatecznego przyswajania składników

energetycznych, witamin i składników mineralnych zawartych w racjach
pokarmowych.

9. Niedobory masy ciała w granicach ok. 15% określa się jako

a) niedobór energetyczny.
b) niedowagę.
c) wyniszczenie ustroju.
d) nadwagę.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10. Niedowaga i niedobory składników pokarmowych mogą występować m.in.

w następujących schorzeniach
a) bezkwaśność, przewlekłe zapalenie trzustki, nowotwory.
b) stany po resekcji jelita cienkiego, choroby jelit, grypa.
c) świnka, choroby przebiegające z biegunką, marskość wątroby.
d) zapalenie wątroby, angina, migrena.

11. Dieta wysokoenergetyczna powinna dostarczać około

a) 14 600 kJ, (5000 kcal) na dobę.
b) 14 600 kJ, (3500 kcal) na dobę.
c) 24 600 kJ, (7000 kcal) na dobę.
d) 7 600 kJ, (1750 kcal) na dobę.

12. Zasadą diety dla ludzi wychudzonych i rekonwalescentów nie jest

a) rozłożenie dziennej racji pokarmowej na 5 lub 6 posiłków spożywanych zawsze o tej

samej porze.

b) potrawy muszą mieć atrakcyjny wygląd, aby działały pobudzająco na apetyt.
c) stosowanie urozmaiconego pożywienia.
d) stopniowe zmniejszanie wartości energetycznej diety aż do uzyskania diety

niskoenergetycznej.

13. Dietę dla ludzi wychudzonych należy tak zestawić, aby zawierała

a) 40–50 kcal na 5 kg należnej wagi ciała.
b) 50–80 kcal na 1 kg należnej wagi ciała.
c) 40–50 kcal na 1 kg należnej wagi ciała.
d) 10–20 kcal na 1 kg należnej wagi ciała.

14. Niedożywienie energetyczno-białkowe u dzieci objawia się przede wszystkim

a) opóźnieniem rozwoju fizycznego.
b) opóźnieniem rozwoju psychofizycznego.
c) słabą odpornością immunologiczną.
d) niskim poziomem IQ.

15. Objawami kwashiorkora nie jest

a) bulimia.
b) hipoalbuminemia.
c) obrzęki.
d) stłuszczenie wątroby.

16. Objawami marazmu nie są

a) obrzęki, stłuszczenie wątroby.
b) hipoalbuminemia, zaniki mięśni szkieletowych.
c) zaniki mięśni szkieletowych, zmniejszone stężenie insuliny w osoczu.
d) zmniejszona zawartość tłuszczu w ustroju, hipoalbuminemia.

17. Stężenie LH i FSH w surowicy przy jadłowstręcie psychicznym jest

a) zwiększone.
b) w normie.
c) stałe.
d) zmniejszone.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18. Bulimia to inaczej

a) anoreksja.
b) wilczy głód.
c) jadłowstręt psychiczny.
d) nadwaga.

19. Głównym objawem niedoboru żelaza jest

a) nadwaga.
b) bulimia.
c) niedokrwistość.
d) niedobory witaminy C.

20. Zapotrzebowanie na żelazo wzrasta szczególnie

a) w pierwszym i drugim trymestrze ciąży.
b) w piątym i szóstym miesiącu ciąży.
c) w drugim i trzecim trymestrze ciąży.
d) w ósmym i dziewiątym miesiącu ciąży.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ...............................................................................

Planowanie podstawowego żywienia dietetycznego oraz diet w chorobach
na tle niedoborów żywieniowych

Zaznacz poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

TEST 2

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Planowanie podstawowego
żywienia dietetycznego oraz diet w chorobach na tle niedoborów
żywieniowych”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 2, 3, 4, 5, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 19, 20 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 1, 6, 17, 18 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 14 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 1 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 19 zadań, w tym 2 z poziomu ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. d, 2. b,

3. d, 4. b, 5. c, 6. b,

7. d, 8. a, 9. b,

10. b,

11. b,

12. d,

13. c,

14. b,

15. a, 16. a,

17. b,

18. b, 19. c,

20. a.

Plan testu

zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Określić przyczyny niedoboru żelaza

Wymienić kryteria niedoboru żelaza

Wymienić czynniki rozpoznania zwiększające
wchłanianie leków

Wymienić czynniki zmniejszające wchłanianie
leków

Rozróznić leki mające wpływ na zwiększenie
apetytu

Określić co powinien zawierać jadłospis
jednodniowy

Wyjaśnić, która z metod polega na analizie
chemicznej pożywienia oraz jakościowym
i ilościowym oznaczeniu

Zidentyfikować średnią (przeciętną) dzienną normę
zapotrzebowania ustroju na energię w wieku
dziewcząt 13–15 lat

Zidentyfikować, które z lekarstw nie przyczyniają
się do wydalania składników mineralnych
z organizmu

10 Wymienić funkcje programu „Mój Komputerowy

Dietetyk”

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11 Wymienić przeciwwskazane produkty diety

łatwostrawnej

12 Wymienić wskazane produkty diety łatwostrawnej

13 Rozróżnić czynniki hamujące metaboliz

14 Wymienić czynniki wpływające na zwiększenie

wydalania elektrolitów

15 Rozróżnić jakie składniki mineralne są głównie

wydalane przez leki moczopędne

16 Zidentyfikować wartość odżywczą białka

i węglowodanów w diecie łatwo strawnej

17 Rozpoznać określenie bulimii

18 Określić prawidłowe kryterium rozpoznania

niedoboru żelaza

19 Zidentyfikować co zaliczamy do leków

przeciwbólowych

20 Wymienić objawy kwashiorkoru

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

Tylko jedna jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce

znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż rozwiązanie

zadania na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 45 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Przyczynami niedoboru żelaza nie jest

a) niedostateczna podaż w pożywieniu przy zapotrzebowaniu na żelazo.
b) strata żelaza przez przewód pokarmowy.
c) utrata krwi w czasie miesiączkowania średnio.
d) dostateczna podaż w pożywieniu przy zapotrzebowaniu na żelazo.

2. Kryterium rozpoznania niedoboru żelaza nie jest

a) wskaźnik hematologiczny.
b) stężenie ferrytyny w surowicy > 10µg/l.
c) stężenie receptorów.
d) stężenie ferrytyny w surowicy < 10µg/l.

3. Czynniki zwiększające wchłanianie leków to m.in.

a) żywność.
b) dieta wysokobiałkowa.
c) składniki mineralne.
d) tłuszcze.

4. Czynnikiem zmniejszającym wchłanianie leków nie jest

a) błonnik pokarmowy.
b) dieta niskobiałkowa.
c) tłuszcze.
d) dieta wysokobiałkowa.

5. Leki mające wpływ na zwiększenie apetytu to

a) leki przeczyszczające.
b) alkohol.
c) leki antyhistaminowe.
d) glikozydy.

6. Prawidłowo zestawiony jadłospis jednodniowy nie powinien zawierać

a) pieczywo ciemne lub grube kasze co najmniej raz dziennie.
b) artykuły żywnościowe pochodzące z jednej grupy produktów.
c) warzywa i owoce co najmniej w dwu, trzech posiłkach.
d) produkty spożywcze będące źródłem białka o wysokiej wartości biologicznej we

wszystkich posiłkach głównych: w I śniadaniu, II śniadaniu, obiedzie i kolacji.

7. Metodą polegającą na analizie chemicznej pożywienia oraz jakościowym i ilościowym

oznaczaniu zawartych w nim składników odżywczych jest metoda
a) analityczna.
b) teoretyczna.
c) za pomocą odpowiedniego oprogramowania komputerowego.
d) laboratoryjna.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8. Średnia (przeciętna) dzienna norma zapotrzebowania na energię dziewcząt w wieku

13–15 lat wynosi
a) 4,4%.
b) 13,4%.
c) 3,1%.
d) 25%.

9. Lekami, które nie przyczyniają się do wydalania składników mineralnych z organizmu są

a) leki moczopędne.
b) aspiryna.
c) alkohol.
d) leki przeczyszczające.

10. Program „Mój Komputerowy Dietetyk”

a) pozwala kontrolować ilość posiłków.
b) służy do oceny sposobu żywienia.
c) to program komputerowy przeznaczony dla obsługi placówek prowadzących

żywienie zbiorowe.

d) to program, który oblicza ilość kalorii spalonych przez Twój organizm podczas

różnych rodzajów aktywności ruchowej.

11. Do produktów nie wskazanych w diecie podstawowej łatwostrawnej zaliczamy

a) kasza manna, mąka żytnia.
b) dziczyzna, jaja na twardo.
c) ser topiony, kefir.
d) jogurt, jajo na miękko.

12. Do produktów wskazanych w diecie podstawowej łatwostrawnej zaliczamy

a) smalec, angielskie ziele.
b) ocet, frytki.
c) bawarka, śledź.
d) szpinak, oliwa.

13. Czynnikami hamującymi metabolizm są

a) dieta wysokobiałkowa i wysokowęglowodanowa.
b) tłuszcze, mięso pieczone na rożnie.
c) dieta niskobiałkowa i wysokowęglowodanowa.
d) mięso pieczone na rożnie, warzywa z rodziny kapustnych.

14. Lekami zwiększającymi wydalanie elektrolitów są

a) alkohol, środki antykoncepcyjne.
b) glikokortykoidy, leki przeczyszczające.
c) leki steroidowe i psychotropowe.
d) glikozydy nasercowe, leki przeciwbakteryjne.

15. Leki moczopędne zwiększają wydalanie

a) Ca, K oraz Mg.
b) Zn oraz Cu.
c) K, Zn oraz P.
d) Fe, P oraz Zn.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16. Wartość odżywcza białka i węglowodanów diety podstawowej i diety łatwo strawnej

średnio wynosi
a) 360 mg i 40 mg.
b) 80 mg i 75 mg.
c) 40 mg i 350 mg.
d) 1,5 mg i 15 mg.

17. Bulimia to inaczej

a) anoreksja.
b) wilczy głód.
c) jadłowstręt psychiczny.
d) nadwaga.

18. Kryterium rozpoznania niedoboru żelaza jest

a) wskaźnik hematologiczny Ht>32%.
b) wskaźnik hematologiczny Ht<32%.
c) wysycenie transferyny >12%.
d) stężenie receptorów dla transferyny <10 mg/l.

19. Do leków przeciwbólowych zaliczamy

a) klemizol, pyralgina.
b) meta don, dezypramina.
c) antypiryna, pyralgina.
d) tifenamil, pochodne penicyliny.

20. Objawami kwashiorkora nie jest

a) bulimia.
b) hipoalbuminemia.
c) obrzęki.
d) stłuszczenie wątroby.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ...............................................................................

Planowanie podstawowego żywienia dietetycznego oraz diet w chorobach
na tle niedoborów żywieniowych

Zaznacz poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

1. Banas A., Januszkiewicz – Grabias A.: Próba ustalenia czynników prognostycznych

w anorexia nervosa na podstawie badań katamnestycznych. Psychiatria Polska 26, 483-
489, 1992

2. Cybulska B., Łukaszewska T.: Dietetyka. Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne,

Warszawa 1975

3. Gawęcki J., Hryniewiecki L. (red.): Żywienie człowieka. Wydawnictwo Naukowe PWN

Warszawa 2006

4. Gawęcki J., Mossor-Pietraszewska T. (red): Kompendium wiedzy o żywności, żywieniu

i zdrowiu. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004

5. Hasik J., Gawęcki J. (red.): Żywienie człowieka zdrowego i chorego. Wydawnictwo

Naukowe PWN Warszawa 2000

6. Hasik J., Hryniewiecki L., Grzymisławski M.: Dietetyka. Wydawnictwo Lekarskie

PZWL, Warszawa 1999

7. Keller

J.:

Podstawy

fizjologii

żywienia człowieka. Wydawnictwo SGGW,

Warszawa 2000

8. Szewczyński J., Skrodzka Z.: Higiena Żywienia. Wydawnictwo Lekarskie PZWL,

Warszawa 1995

9. Wieczorek-Chełmińska Z.: Zasady żywienia i dietetyka stosowana. Państwowy Zakład

Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1975

10. www.programosy.pl
11. www.chirurgia.pl
12. www.zdrowieodchudzanie.pl