v.:1.00.

----- Flight Instruments -----

Loty IFR jak sama nazwa wskazuje wykonywane są w oparciu o
przyrządy, istotą tych lotów jest odpowiednie zinterpretowanie tego, co
instrumenty pokładowe nam przedstawiają. W temacie tym nie będziemy
omawiali zagadnienia nawigacji gdyż ten temat omówiony jest w osobnym
dziale. Skupmy się więc na tym co przedstawiają nam podstawowe
przyrządy pokładowe w naszym samolocie. W temacie omówimy
podstawowe instrumenty pokładowe samolotu ATR42 który posiada
stosunkowo proste "zegary". Nie są one aż tak skomplikowane jak w
samolotach typu A320 czy B777, są jednak bardziej zaawansowane od
tych, jakie spotkać można w samolotach typu Cessna, dlatego też po
lekturze tego materiału nie powinniście mieć problemów z "czytaniem"
większości paneli na jakie natraficie w czasie swoich lotów.

Zanim przejdziemy do dalszej części należy wspomnieć, iż by
posługiwać się instrumentami w samolocie potrzebne są 2 elementy:

Zestaw podstawowych instrumentów samolotu ATR

1 - poprawne odczytywanie / rozczytywanie prezentowanych informacji -
Flight Simulator pozbawia nas tego z czym piloci zaczynający loty IFR
mają problem na początku szkolenia : z własnymi odczuciami. Latając wg
VFR opieramy się na ekspozycji horyzontu, na tym gdzie on się znajduje i

© Copyright 2001-2004, Zaspół AVIATION.HOME.PL

All Rights Reserved

v.:1.00.

jak zmienia swoje położenie oraz wyczuwając "momenty" na swoim ciele.
Zaczynając loty wg IFR należy zawsze pamiętać, iż zaufać możemy tylko i
wyłącznie wskazaniom przyrządów, gdyż w locie bez widoczności to, co
czujemy może być innym od tego, co pokazywać będą instrumenty. Flight
Simulator w tym momencie "pomaga" nam, ponieważ w czasie lotów nie
odczuwać będziemy żadnych momentów:-)

2 - prawidłowe rozłożenie uwagi pomiędzy różne przyrządy - w czasie lotu
IFR obserwować musimy wiele przyrządów. Pomijając konieczność
monitorowania parametrów silników oraz innych systemów pokładowych,
obserwować musimy takie przyrządy jak: sztuczny horyzont,
wysokościomierz, prędkościomierz, zakrętomierz z chyłomierzem, busola,
wariometr, wskaźniki nawigacyjne VOR, ADF, ILS. Nauczenie się techniki
odpowiedniej wędrówki oka po kokpicie ułatwi wykonywanie lotów,
pozwoli na uniknięcie pomyłek oraz optymalnie rozłoży wysiłek, jaki
wkładamy w obserwację i analizę "zegarów"

1 -- poprawne odczytywanie / rozczytywanie prezentowanych
informacji

Prędkościomierz

Zegar prezentujący prędkość
przyrządową (IAS - Indicated Airspeed)

1 - wskazówka pokazująca aktualna
prędkość: zegar wyskalowany jest w
przedziale od 60 do 400kts w skokach:

- co 2 kts w przedziale 70-210kts
- co 5 kts w przedziale 210 - 250 kts
- co 10 kts w przedziale 250 - 400kts

Prędkościomierz

2 - wskaźnik VMO. Wskaźnik w czerwone i białe pasy określa maksymalna
prędkość samolotu w danym momencie (po uwzględnieniu pułapu lotu,
temperatury itd.)

3 - ruchome wskaźniki (BUGS). Są to ruchome wskaźniki pełniące rolę
informacyjną dla pilota, który ręcznie ustawia ich pozycje. Oznacza się
nimi prędkości podejścia, lądowania, przeciągnięcia itd. Tylko niektóre
panele Flight Simulatora pozwalają na dowolne ich przesuwanie.

4 - Speed selector. Pokrętło do ustawienia żądanej prędkości w danej

© Copyright 2001-2004, Zaspół AVIATION.HOME.PL

All Rights Reserved

v.:1.00.

fazie lotu (np. w czasie podejścia końcowego), ustawiona wartość
prezentowana jest przez SPEED BUG -element 5 na rysunku. Ustawienie
tej prędkości skutkuje odpowiednimi wskazaniami na EADI - patrz EADI
element nr 5.

5 - Speed bug. Wskaźnik prędkości ustawionej przez Speed selector -
element 4 na rysunku.

6 - Wskaźnik poprawnego działania prędkościomierza. W przypadku awarii
wskaźnika w polu tym widoczna będzie czerwony znacznik.

Wysokościomierz

1 - Wskaźnik wartości ciśnienia wg
którego pracuje przyrząd, milibary
"MB" od 948 do 1014 lub cale słupa
rtęci "IN HG" od 28 do 30,99

2 - Pokrętło nastawy ciśnienia, służy
do ustawienia odpowiedniego ciśnienia,
wartości ustawione prezentowane są
przez element 1 na rysunku.

3 - Wskaźnik wysokości, prezentujący zmiany do 1000ft.

4 - Cyfrowy wskaźnik wysokości.

Wysokościomierz

- lewe skrajne pole oznaczone białymi i czarnymi paskami gdy
prezentowana wysokość zawiera się w przedziale od 0 do 9999 ft.
- Napis NEG w 2 lewych skrajnych polach w przypadku, gdy
ustawiona wysokość zawiera się poniżej 0ft

5 - alarm wysokości. Lampka zapalająca się na 1000ft przed osiągnięciem
wysokości ustawionej na panelu autopilota (wraz z lampką wyemitowany
jest sygnał dźwiękowy)

© Copyright 2001-2004, Zaspół AVIATION.HOME.PL

All Rights Reserved

v.:1.00.

Wariometr

Przyrząd obrazujący pionowe ruchy
samolotu, prędkość wznoszenia lub
opadania w stopach na minutę ft/min

1 - Wskaźnik ruchów pionowych.
Wskazówka obrazująca aktualne ruchy
pionowe samolotu.
Przyrząd wyskalowany jest co 100ft w
przedziale od 0 do +/- 1000ft i co 50ft
w przedziale od 1000 ft do 6000ft. Uwaga, przyrząd nie pokazuje
AKTUALNYCH ruchów pionowych a trend! Oznacza to, że jeśli samolot
zacznie się wznosić to dopiero po chwili wariometr zareaguje odpowiednim
wskazaniem. Należy o tym szczególnie pamiętać w momencie lotu
ustalonego (na stałej określonej wysokości), samolot w czasie lotu będzie,
co chwila nurkował lub się wznosił (podmuchy wiatru, zmiana ilości paliwa
w samolocie, stewardesy z wózkami catheringowymi poruszające się po
pokładzie - to wszystko powoduje, że samolot ciągle lub to się wznosi lub
opada!) w czasie takiego lotu należy ostrożnie reagować sterem
wysokości! Jeśli zapomnimy, że wskazanie wariometru tak na prawdę ma
opóźnienie względem tego, co robi samolot możemy na skutek głębokich
ruchów sterownicą rozhuśtać samolot w płaszczyźnie pionowej. Dobra
zasada to podwójne sterowanie! Jeśli widzisz, że samolot zaczyna się
wznosić (wskazówka wariometru przemieszcza się w górę) to wykonaj
krótką kontrę sterem głębokości ( w tym przypadku sterownice
odpychamy na chwile od siebie i wracamy ją do poprzedniego położenia) i
obserwuj reakcje wariometru. Jeśli twoja kontra była za mała ponownie
wychyl ster głębokości tylko na chwile i dalej obserwuj wskazania
przyrządu. Sterowanie takie ułatwi ci utrzymanie samolotu na danym
pułapie oraz uchroni cię przez wejściem w oscylację pionową (rozhuśtanie
samolotu w płaszczyźnie pionowej)

2 - Symbol V/S pojawi się, gdy przyrząd nie będzie w stanie podać
wskazania, w takim przypadku wskazówka wariometru zniknie.

3 - W samolocie ATR, wskazania systemu TCAS prezentowane są w tle
wariometru. Symbol samolotu oznaczony cyfra "3" oznacza pozycje
naszego samolotu. Najmniejszy krąg wokoło symbolu samolotu to
oznaczenie odległości 2nm.

4 - wskaźnik ustawionego zasięgu dla urządzenia TCAS, w ATR są to tylko
12 lub 6nm.

Wariometr

© Copyright 2001-2004, Zaspół AVIATION.HOME.PL

All Rights Reserved

v.:1.00.

5 - Przełącznik zasięgu zobrazowania systemu TCAS:

- wskazanie 6 nm ustawiamy dla: startu, lotu na małej wysokości,
podchodzeniu do lądowania i tak dalej - wskazanie 12 nm
ustawiamy w czasie przelotu na dużym pułapie

6 - przełącznik trybu pracy systemu TCAS:

- normal: prezentowany jest ruch w przedziale -2700ft +2700ft od
naszej wysokości lotu
- ABV: prezentowany jest ruch w przedziale -2700ft +9900ft od
naszej wysokości lotu
- BLW: prezentowany jest ruch w przedziale -9900ft +2700ft od
naszej wysokości lotu

RMI

RMI to przyrząd, na którym można
zobrazować wskazania do latarni
radiowych (VOR lub ADF). Posiada on 2
strzałki, z których każda wskazuje
wyłącznie kierunek DO nadajnika. TO,
jaki nadajnik ma zostać nam pokazany
zależy, co ustawimy na samym panelu
RMI.

1 - przełącznik VOR/ADF ( z symbolem białej strzałki) Pozwala on na
przełączanie pomiędzy różnymi źródłami sygnału. Wybrany sygnał
prezentowany jest przez białą strzałkę na tarczy RMI:

RMI

- VOR: sygnałem dla wskazania będzie radiolatarnia ustawiona na
częstotliwości NAV1
- ADF: sygnałem dla wskazania będzie radiolatarnia ustawiona na
częstotliwości ADF (większość paneli Flight Simulatora posiada
wyłącznie 1 źródło dla ADF)

2 - Biała strzałka prezentująca kierunek do nadajnika wybranego
przełącznikiem VOR/ADF "1"

3 - przełącznik VOR/ADF ( z symbolem pomarańczowej strzałki) Pozwala

© Copyright 2001-2004, Zaspół AVIATION.HOME.PL

All Rights Reserved