background image

Paradoks Żukowskiego  

 
„Na każde ciała zanurzone w  cieczy działa siłą .........  „. Przytoczona definicja brzmi znajomo, 
nic  dziwnego  skoro  już  w  szkole  podstawowej  była  prezentowana  przy  okazji  nauczania  o 
wyporze.  Wypór  utożsamiamy  ze  składową  pionową  parcia  a  ponadto  obydwie  wielkości  
liczymy korzystając z tego samego wzoru W = P

y

 = γ V

b

. Potrafimy nie tylko wskazać kierunek 

działania tych sił ale także obliczyć ich wartość. Skoro tak to rozważmy rozkład sił działających 
na płaszczyznę walca znajdującego się w bocznej ścianie zbiornika. 
 
 

1. Zadanie 

 

 

 

poziomej 

ściance 

zbiornika, 

wypełnionego  cieczą  o  ciężarze  właściwym 
γ,  znajduje  się  prostokątny  otwór,  w  który 
wstawiono  walec  o  średnicy  D  i  tworzącej 
równej  L  (Rys.1).  Walec  może  obracać  się 
wokół 

centralnej 

osi 

O, 

leżącej 

na 

głębokości H. 
Udowodnić, że wypadkowy napór hydrosta- 
tyczny nie wywołuje momentu obrotowego 
walca (paradoks Żukowskiego). 
 

 

 

Rys. 1. Schemat obliczeniowy

 

2. Rozwiązanie 

 
 

Wypadkowy napór hydrostatyczny (Parcie) nie będzie wywoływał momentu obrotowego, 

gdy  ramię  działania  parcia  będzie  wynosiło  zero.  Przypadek  będzie  miał  miejsce  wtedy,  gdy 
kierunek działania wypadkowej parcia będzie przechodził przez punkt O. W takim przypadku kąt 
nachylenia wypadkowej parcia do poziomu α oraz kąt β wynikający z funkcji trygonometrycznej 
powinny mieć taką samą wartość. 
 
W celu oszacowania wartości naporu hydrostatycznego (parcia) określimy składowe siły P

x

 i P

y

 

oraz  określimy  współrzędne  kierunków  działania  składowych  parcia  i  punku  przyłożenia 
wypadkowej  parcia.  Obliczenia  wykonamy  na  oznaczeniach,  bez  podstawiania  wartości 
liczbowych do wzoru.  
 
1. Składowa pozioma P

x

:  

x

s

x

A

h

P

=

γ

 

 

 

 

 

 

 ,

 

L

D

A

H

h

x

s

=

=

 

 

 

 

 

L

D

H

P

x

=

γ

 

-  kierunek działania wektora P

x

 leży na głębokości: 

 

x

s

s

c

A

h

J

h

h

ξ

+

=

   → 

H

D

H

L

D

H

D

L

H

L

D

H

D

L

H

h

c

+

=

+

=

+

=

12

12

12

12

2

2

3

3

 

 
2. Składowa pionowa P

y

 - w przyjętym układzie współrzędnych gdzie zwrot osi pionowej 

skierowany jest w dół, składowa P

y

 zwrócona jest przeciwnie: 

background image

 

 

 

 

)

(

2

1

V

V

V

P

b

y

=

=

γ

γ

 

 

gdzie:  V

1

- objętość zakreskowana linią poziomą, V

2

- zakreskowana. linią pionową. 

 

 

 

 

L

D

V

V

V

z

=

=

8

2

  

2

1

π

 

 

 

 

 

L

D

P

y

=

8

2

  

π

γ

 

 

-

 

linia działania składowej P

y

 przechodzi przez środek ciężkości objętości bryły parcia V

z

  

 

 

 

 

 

 

π

3

2D

x

c

=

 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 

Rys. 2. Schemat działania sił a) składowych parcia, b) wypadkowej parcia

 

 
 
3. Napór całkowity (wypadkowa parcia) P: 
 

 

2

y

2

 

P

P

P

x

+

=

   → 

(

)

 

L

 

8

2

2

2





+

=

D

L

D

H

P

π

γ

γ

 

 

 

 

 

2

2

H

64

 

D

L

 

8

1

 

D

P

+

=

π

γ

 

 

-

 

kierunek działania wypadkowej parcia P tworzy z poziomem kąt α; 

 

 

 

 

 

 

x

y

P

P

tg

=

α

 

 

 

 

 

 

H

D

L

D

H

L

D

tg

=

=

8

8

2

π

γ

π

γ

α

 

 

 

 

 

 

 

 

Z rysunku wynika zależność trygonometryczna 

 

background image

 

 

 

 

 

s

c

h

h

OK

 

 −

=

 

 

π

D

x

CK

c

3

2

=

=

 

H

D

H

H

 

H

OK

=

+

=

12

 

 

12

D

 

12

 

2

2

2

 

π

D

x

CK

c

3

2

=

=

 

po podstawieniu powyższych zależności 
otrzymamy 

H

D

D

H

D

D

H

D

tg

=

=

=

8

2

 

12

3

3

2

12

2

2

π

π

π

β

 

 

 

 

Rys. 3. Schemat działania sił składowych parcia

 

 

3. Dyskusja wyników 

 
Z przeprowadzonej analizy wynika, że 
 

β

α

tg

tg

=

 

 
wobec  tego  kierunek  działania  wypadkowej 
parcia  przecina  oś  obrotu  walca  (punkt  O). 
W  związku  z  tym,  moment  pochodzący  od 
naporu  hydrostatycznego  (liczony  jako  siła 
razy  ramię  siły),  względem  osi  obrotu,  jest 
równy zeru. 

 

 

Rys. 4. Schemat działania sił składowych parcia

 

 

 
 

Literatura: 

 

Burka E.S, Nałęcz T.J., 1994, Mechanika płynów w przykładach, Wyd. Nauk. PWN, Warszawa, 
Błażejewski R., 1991, 100 prostych ćwiczeń z wodą i powietrzem, Wyd. Nauk.-Techn., Warszawa  

 
 
 
 
 
 
 

Katedra  Inżynierii  Wodnej,  Wydział  Inżynierii  Środowiska  i  Geodezji,  Uniwersytet  Rolniczy  w 
Krakowie 

rmksiazek@cyf-kr.edu.pl

 

 

P

y

 

P

x

 

β 

α