Wydzia

ł Lekarski

II rok studiów

Liczba godzin

Semestr III

Semestr IV

Rocznie

godzin

Forma

zaliczenia

L.p. Przedmiot

w sem

i

ćw

w

sem i

ćw

1.

Biochemia
prof. dr hab. n. med.
Jacek Bartkowiak

30

50

30 55 165 egzamin

2

Fizjologia
prof. dr hab. n. med
Dariusz Nowak

30 60 30 60 180

egzamin

3.

Fizjologia stosowana
prof. dr hab. n. med
Dariusz Nowak

5 25 30

zaliczenie

4.

Histologia, embriologia,
cytologia
prof. dr hab. n. med.
Andrzej Zieli

ński

15 45 15 45 120 egzamin

5.

Biostatystyka
dr n. med.
Irena Maniecka - Bry

ła

25* 25* 25

zaliczenie

6.

Historia filozofii
prof. dr hab. n. hum.
Kazimierz Szewczyk

16 24

40 zaliczenie

7.

Historia medycyny
prof. dr hab. n. med.
Jerzy Supady

4 26

30 egzamin

8.

Psychologia lekarska
prof. dr hab. n. med.
Alina Borkowska

21 21

zaliczenie

9.

Socjologia
prof. dr hab. n. hum.
Mieczys

ław Gałuszka

12 12

24 zaliczenie

10.

Praktyczne nauczanie
medycyny klinicznej
prof. dr hab. n. med.
W

ładysław Grabski

32 32

zaliczenie

11.

Pierwsza pomoc
i elementy piel

ęgniarstwa

Prof. dr hab. n. med.
Wojciech Gaszy

ński

4 12

16

zaliczenie

12.

J

ęzyk obcy kongresowy

mgr Kinga
Studzi

ńska - Pasieka

30 30 60

egzamin

13.

Wychowanie fizyczne
mgr Józef Bortnik

30 30 60

zaliczenie

Łącznie Godzin

wyk

ładów 191

Godzin

ćwiczeń 637

828

Egzaminów 5
Zalicze

ń 8

* - Zaj

ęcia odrabiane w semestrze III lub IV

Praktyka wakacyjna piel

ęgniarska (4 tygodnie):

2 tygodnie choroby dzieci
2 tygodnie ginekologia

Szczegółowy plan wykładów i ćwiczeń z Biochemii

dla studentów II roku Wydziału Lekarskiego U.M. w Łodzi

Nazwa przedmiotu:

Biochemia

Jednostka realizująca program:

Katedra Biochemii Medycznej

Kierownik jednostki:

Prof. dr hab. Jacek Bartkowiak

Koordynator zajęć dydaktycznych: Prof. dr hab. Jacek Bartkowiak

Kontakt z jednostką, adres:

telefon: e-mail:

ul. Mazowiecka 6/8, 90-215 Łódź

0 42 678-06-20 [e-mail]

Całkowita liczba godzin: 165

Całkowita liczba ECTS: 15

Liczba godzin fakultetu

105 godzin seminariów i ćwiczeń dla każdej grupy studenckiej

60 godzin wykładów

30 godzin fakultetu (4 ECTS)

Forma zaliczenia końcowego:

Egzamin pisemny

Liczba godzin

Tytuł wykładu

z krótką charakterystyką treści programowych

W. S. Ćw.

1. Enzymy cz. I

Budowa enzymów, specyficzność działania, koenzymy.

2

2. Enzymy cz. II

Kinetyka enzymatyczna, hamowanie i regulacja aktywności enzymatycznej.

2

3. Enzymy cz. III

Wykorzystanie oznaczania aktywności enzymów w diagnostyce chorób.

2

4. Kwasy nukleinowe cz. I

Struktura DNA i RNA, DNA eukariotyczny i prokariotyczny.

2

5. Kwasy nukleinowe cz. II

Replikacja, system naprawy DNA.

2

6. Kwasy nukleinowe cz. III

Transkrypcja genów, modyfikacje potranskrypcyjne.

2

7. Kwasy nukleinowe cz. IV

Wirusy, metody inżynierii genetycznej służące poznaniu genów, wektory,
klonowanie, hybrydyzacja.

2

8. Biosynteza białek cz. I

Kod genetyczny, jego cechy. Rodzaje RNA i ich rola w biosyntezie białka.

2

9. Biosynteza białek cz. II

Translacja u Eukariota i Prokariota, regulacja tego procesu.

2

10. Bioenergetyka

Biologiczne związki makroergiczne, ładunek energetyczny komórki, schemat
procesów katabolicznych.

2

11. Utlenianie biolgiczne cz. I

Fosforylacja oksydacyjna i substratowa, dekarboksylacja oksydacyjna
pirogronianu.

2

12. Utlenianie biolgiczne cz. II

Łańcuch oddechowy i cykl Krebsa.

2

13. Węglowodany cz. I

Trawienie i włanianie węglowodanów. Transport glukozy do komórek
różnych tkanek, wpływ insuliny.

2

14. Węglowodany cz. II

Glikoliza tlenowa i beztlenowa.

2

15. Węglowodany cz. III

Cykl pentozowy i jego połączenie z procesami syntezy wymagającymi
redukcji.

2

16. Węglowodany cz. IV

Glikogenaliza i glikogeneza.

2

17. Węglowodany cz. V

Metabolizm galaktozy i fruktozy.

2

18. Lipidy cz. I

Trawienie tłuszczów i wchłanianie, lipoproteiny krwi.

2

19. Lipidy cz. II

Transport aktywnych kwasów tłuszczowych do mitochondriów
i β-oksydacja.

2

20. Lipidy cz. III

Synteza kwasów tłuszczowych de novo i elongacja acyloCoA.

2

21. Lipidy cz. IV

Synteza lipidów prostych i złożonych.

2

22. Lipidy cz. V

Synteza ciał ketonowych i cholesterolu.

2

23. Metabolizm aminokwasów cz. I

Trawienie białek, wewnątrzkomórkowa degradacja białek, aminokwasy
niezbędne, bilans azotowy.

2

24. Metabolizm aminokwasów cz. II

Katabolizm aminokwasów: deaminacja, transaminacja, synteza mocznika.

2

25. Metabolizm aminokwasów cz. III

Synteza fosfokreatyny, adrenaliny, melatoniny.

2

26. Metabolizm porfiryn i żelaza.

Synteza hemu, katabolizm hemoglobiny. Żelazo – wchłanianie transport
i magazynowanie w organizmie.

2

27. Metabolizm nukleotydów purynowych i pirymidynowych cz. I

Synteza nukleotydów de novo i ich katabolizm.

2

28. Metabolizm nukleotydów purynowych i pirymidynowych cz. II

Wykorzystanie pochodnych zasad azotowych i nukleozydów w terapii.

2

29. Hormony cz. I

Molekularny mechanizm działania hormonów.

2

30. Hormony cz. II

Zaburzenia przekazywania informacji międzykomórkowej.

2

Liczba godzin

Program seminarium i ćwiczeń

z krótką charakterystyką treści programowych

W. S. Ćw.

1. Wprowadzenie - chemiczne składniki komórki.

Węglowodany i lipidy o znaczeniu fizjologicznym. Aminokwasy, jako
jednostki monometryczne białek.

3,5

2. Enzymy.

Mechanizm działania enyzmów, koenzymy i witaminy, podział enzymów.
Kinetyka enzymatyczna, regulacja allosteryczna i hormonalna aktywności
enyzmów.

3,5

3. Kwasy nukleinowe cz. I

Struktura kwasów nukleinowych.
Replikacja DNA oraz systemy jego naprawy.

3,5

4. Kwasy nukleinowe cz. II

3,5

Transkrypcja genów.
Podstawowe narzędzia i metody inżynierii genetycznej.

5. Biosynteza białka

Kod genetyczny i jego cechy. Translacja i regulacja tego procesu.
Potranslacyjne modyfikacje białek.

3,5

6. Mechanizmy regulacji genów - od DNA do białka.

3,0

7. Bioenergetyka i utlenianie biologiczne

Procesy kataboliczne, jako źródło energii. Fosforylacja oksydacyjna i
substratowa, łańcuch oddechowy.
Cykl Krebsa, dekarboksylacja oksydacyjna pirogronianu.

3,5

8. Węglowodany cz. I

Katabolizm glukozy w warunkach tlenowych i beztlenowych.
Metabolizm galaktozy i fruktozy i jego połączenie z glikolizą.
Glukoneogeneza - przekształcenie związków niewęglowodanowych w
glukozę.

3,5

9. Węglowodany cz. II

Synteza i rozpad glikogenu. Szlak pentozofosforanowy i inne przemiany
heksoz.
Wpływ hormonów na przemiany węglowodanów, zaburzenia przemiany
glikogenu, fruktozy i galaktozy.

3,5

10. Metabolizm węglowodanów - cukry, jako żródło energii dla komórki.

3,0

11. Lipidy cz. I

Lipoproteiny krwi, kwasy tłuszczowe i ciała ketonowe, jako materiał
energetyczny dla komórek.

3,5

12. Lipidy cz. II

Synteza tłuszczów prostych i złożonych.
Synteza i przemiany cholesterolu.

3,5

13. Metabolizm aminokwasów cz. I

Katabolizm białek; Transaminacja i deaminacja aminokwasów, synteza
mocznika. Losy szkieletów węglowych aminokwasów.
Synteza aminokwasów endogennych.

3,5

14. Integracja metabolizmu - strategia uzyskiwania energii przez różne typy

komórek.

3,0

15. Metabolizm aminokwasów cz. II; Metabolizm porfiryn i żelaza.

Metabolizm ksenobiotyków.
Przemiany aminokwasów w wyspecjalizowane produkty.
Synteza hemu. Katabolizm hemoglobiny - bilirubina wolna i związana.
Rola wątroby w procesach detoksykacji. Reakcje sprzęgania.
Udział ksenobiotyków w kancerogenezie.

3,5

16. Metabolizm nukleotydów.

Synteza nukleotydów purynowych i pirymidowych oraz ich katabolizm.
Enzymopatie towarzyszące metabolizmowi nukleotydów.

3,5

17. Molekularne podstawy działania hormonów.

Miejsce powstawania i budowa hormonów.
Receptory wewnątrzkomórkowe i błonowe.

3,5

18. Integracja i regulacja metabolizmu u człowieka.

Metaboliczna specjalizacja różnych narządów. Przedziałowość komórkowa
procesów metabolicznych.

3,0

19. Kwasy nukleinowe i struktura chromatyny.

Izolowanie DNA z grasicy cielęcej oraz jąder komórkowych z wątroby
cielęcej. Hydroliza kwaśna preparatów kwasów nukleinowych.
Chromatografia bibułowa zasad azotowych.

5,5

20. Kwasy nukleinowe i struktura chromatyny.

5,5

Wykazanie struktury nukleosomowej chromatyny. Analiza DNA metodą
elektroforezy w żelu agarozowym. Oznaczanie fosforu całkowitego w DNA
oraz obliczanie procentowej zawartości DNA w grasicy.

21. Enzymy

Kinetyka reakcji enzymatycznej. Wyznaczanie stałej Michaelisa.

5,5

22. Glikogen

Izolowanie glikogenu z wątroby zwierzęcej. Oznaczanie procentowej
zawartości glikogenu w wątrobie na podstawie ilości uwalnianej glukozy.

5,5

23. Hemoglobina, produkty przemiany hemoglobiny, metabolizm żelaza.

Elektroforeza białek.
Oznaczanie hemoglobiny w krwi pełnej; bilirubiny całkowitej i żelaza w
surowicy krwi. Elektroforeza białek w żelu poliakryloamidowym.
Wyznaczanie mas cząsteczkowych badanych białek

5,5

24. Produkty przemiany azotowej

Oznaczanie kwasu moczowego, kreatyniny i mocznika w surowicy krwi.

5,5

25. Internetowe bazy danych, jako narzędzie w biologii molekularnej

Wyszukiwanie informacji na temat chorób genetycznych i sekwencji cDNA.
(ćwiczenie komputerowe)

5,5

26. Komputerowe modelowanie peptydów i białek

Analiza wybranych białek, identyfikacja reszt aminokwasowych istotnych dla
funkcji i konformacji białka. (ćwiczenie komputerowe)

5,5

Liczba godzin

Program fakultetu

z krótką charakterystyką treści programowych

W. S. Ćw.

1. Biochemia wątroby

Udział wątroby w wydzielaniu z organizmu egzo- endogennych związków
chemicznych; mechanizm toksycznego działania etanolu; patogeneza śpiączki
wątrobowej.

2,5

2. Biochemia układu nerwowego

Schorzenia wywołane zaburzeniami różnych układów neuroprzekaźników
w ośrodkowym i obwodowym układzie nerwowym. Zaburzenia
neuropsychiatryczne przenoszone dziedzicznie.

2,5

3. Biochemia tkanki łącznej

Budowa molekularna głównych elementów tkanki łącznej: istoty
podstawowej włókien (kolagenowych, sprężystych i siateczkowych) oraz
biochemiczne podstawy schorzeń związanych z tkanką łączną

2,5

4. Biochemiczne podstawy żywienia

Wymagania żywieniowe człowieka. Zawartość energetyczna różnych
rodzajów żywności. Tłuszcze i węglowodany diety (pokarmowe) człowieka.
Roślinne i zwierzęce białka pokarmowe. Równowaga azotowa.
Dieta śródziemnomorska. Dieta a chory nowotworowe

2,5

5. Biochemiczne podstawy syndromu metabolicznego

Cechy syndromu metabolicznego: otyłość brzuszna, zmniejszono poziom
cholesterolu we frankcji HDL, podwyższony poziom triglicerydów,
podwyższone ciśnienie krwi i hiperglikemia. Insulinooporność kluczową
przyczyną syndromu metabolicznego. Udział prozapalnych cytokin w
rozwoju syndromu. Rola statyn i fibratów w normalizacji profilu lipidowego.

2,5

6. Biochemia wątroby

Rola wątroby w regulacji przemian białek, tłuszczów i węglowodanów

3,5

7. Molekularne podstawy zaburzeń układu nerwowego

Współudział klonowania genów wyjaśnieniu mechanizmu chorób
naurologicznych. Lekozależność i narkomania – mechanizmy
neurobiologiczne i perspektywy leczenia.

3,5

8. Biochemia tkanki łącznej

Polimorfizm tkanki łącznej: zróżnicowanie budowy i funkcji tkanki łącznej
właściwej, chrzęstnej, kostnej, krwiotwórczej oraz krwi i chłonki.

3,5

9. Biochemiczne podstawy żywienia

Wymagania żywieniowe człowieka. Zawartość energetyczna różnych
rodzajów żywności. Tłuszcze i węglowodany diety (pokarmowe) człowieka.
Roślinne i zwierzęce białka pokarmowe. Równowaga azotowa.
Dieta śródziemnomorska. Dieta a chory nowotworowe

3,5

10. Biochemiczne podstawy syndromu metabolicznego

Cechy syndromu metabolicznego: otyłość brzuszna, zmniejszono poziom
cholesterolu we frankcji HDL, podwyższony poziom triglicerydów,
podwyższone ciśnienie krwi i hiperglikemia. Insulinooporność kluczową
przyczyną syndromu metabolicznego. Udział prozapalnych cytokin w
rozwoju syndromu. Rola statyn i fibratów w normalizacji profilu lipidowego.

3,5

Zalecane podręczniki:

podstawowy:
1. Robert K. Murray, Daryl K. Granner, Peter A. Mayes, Victor W. Rodwell.

Biochemia Harpera, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2004 – wydanie V

uzupełniające:
1. L.

Streyer

Biochemia, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005 – wydanie III

2. T.A.

Brown

Genomy, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001

3. Podstawy biochemii z ćwiczeniami – pod redakcją J. Bartkowiaka , Dział Wydawnictw i

Poligrafii UM. w Łodzi 2004

4. Fakultet – wybrane pozycje literaturowe z czasopism naukowych, będą wskazane na wykładach.

Uwagi:

1. Zajęcia wpisane w rubrykę „seminaria” są ćwiczeniami teoretycznymi, a w rubrykę
„ćwiczenia” ćwiczeniami laboratoryjnymi i komputerowymi.

2. Zajęcia fakultatywne w wymiarze 30 godzin przewidziane są dla studentów III roku,
którzy pozytywnie zaliczyli kurs biochemii na II roku studiów.
Zajęcia te kończyć się będą zaliczeniem.
Wybór fakultetu musi nastąpić bezpośrednio po zakończeniu II roku studiów.

Szczegółowy plan wykładów i ćwiczeń z Fizjologii człowieka

dla studentów II roku Wydziału Lekarskiego U.M. w Łodzi

Nazwa przedmiotu:

Fizjologia człowieka

Jednostka realizująca program:

Katedra Fizjologii Doświadczalnej i Klinicznej

Kierownik jednostki:

Prof. dr hab. n. med. Dariusz Nowak

Koordynator zajęć dydaktycznych: Mgr Janina Mazanowska – Gajdowicz

Kontakt z jednostką, adres:

telefon: e-mail:

92-215 Łódź ul. Mazowiecka 6/8

0426782661 [e-mail]

Całkowita liczba godzin: 180

Całkowita liczba ECTS:

Liczba godzin fakultetu

120 godzin seminariów i ćwiczeń dla każdej grupy studenckiej

60 godzin wykładów

0 godzin fakultetu ( ECTS)

Forma zaliczenia końcowego:

Egzamin ustny

Liczba godzin

Tytuł wykładu

z krótką charakterystyką treści programowych

W. S. Ćw.

1. Miejsce fizjologii w naukach medycznych. Kontrola i regulacja funkcji.

– rozwój nauk fizjologicznych na przestrzeni wieków, zasada optymalizacji
w fizjologii, homeostaza, rytmy biologiczne

2

2. Czynność komórek nerwowych i mięśniowych. – czynność neuronów i

synaps, potencjały błonowe, fizjologia mięśni szkieletowych i gładkich

2

3. Przekaźniki chemiczne w organizmie. – sposoby przekazywania

informacji między komórkami, rodzaje transmiterów i modulatorów
synaptycznych, receptory ośrodkowego układu nerwowego

2

4. Czucie i percepcja. – rodzaje czucia, receptory i drogi czucia, wzrok,

słuch, równowaga, ból i sposoby jego hamowania

2

5. Ruch i postawa ciała. – odruchy rdzenia kręgowego, regulacja napięcia

mięśniowego, skutki przerwania ciągłości rdzenia kręgowego, wyzwalanie
ruchów dowolnych, czynność móżdżku

2

6. Uczenie się, kojarzenie, zapamiętywanie, mowa. – rola pól

kojarzeniowych kory mózgu, układu limbicznego i hipokampa w procesach
uczenia się i zapamiętywania, rodzaje pamięci, wyższa czynność nerwowa
– mowa

2

7. Czynność bioelektryczna mózgu, czuwanie i sen. – elektrogeneza

spontanicznych potencjałów bioelektrycznych, elektroencefalografia,
bioelektryczne potencjały wywołane, biologiczne podłoże snu i jego fazy,
prawidłowy polisomnogram

2

8. Kontrola nerwowa środowiska wewnętrznego. Układ autonomiczny. –

skład i rola płynu mózgowo – rdzeniowego, czynność części współczulnej i
przywspółczulnej autonomicznego układu nerwowego, transmitery i
receptory, transmisja w zwojach autonomicznych

2

9. Kontrola humoralna środowiska wewnętrznego. Czynność przysadki. –

rodzaje hormonów, mechanizm działania hormonów i regulacja ich
uwalniania, neurohormony podwzgórza, hormony przysadki

2

10. Czynność gruczołu tarczowego i gruczołów przytarczycznych. –

synteza, magazynowanie i uwalnianie hormonów tarczycy, metabolizm

2

jodu, rola gruczołu tarczowego i przytarczyc w metabolizmie wapnia

11. Hormony steroidowe i ich rola w organizmie. – działania hormonów kory

nadnerczy i regulacja ich wydzielania, rola androgenów i estrogenów kory
nadnerczy, hormony płciowe

2

12. Fizjologia rozrodu. – spermatogeneza i owogeneza, kontrola hormonalna

czynności gonad u obu płci, cykl miesięczny, zapłodnienie, ciąża, poród
laktacja

2

13. Skład i rola krwi w organizmie. – skład osocza, rola białek osocza,

elementy morfotyczne krwi, transport gazów przez krew

2

14. Hematopoeza.- czynność szpiku, grasicy i obwodowego układu

limfoidalnego, różnicowanie poszczególnych komórek macierzystych
krwinek

2

15. Hemostaza. – rola trombocytów i układu naczyniowego, aktywacja i

przebieg procesów krzepnięcia i fibrynolizy

2

16. Mechanizmy obronne organizmu. – udział leukocytów w reakcjach

obronnych przed inwazją bakterii i wirusów

2

17. Odporność swoista i nieswoista organizmu. – sposoby aktywowania

odporności swoistej i nieswoistej, tlenowe i beztlenowe mechanizmy
unieczynniania drobnoustrojów przez neutrofile, udział limfocytów w
odporności swoistej

2

18. Czynność bioelektryczna, mechaniczna i akustyczna serca. –

elektrofizjologia miocytów serca, układ bodźcoprzewodzący serca, cykl
hemodynamiczny serca, tony serca, elektrokardiografia i echokardiografia

2

19. Regulacja czynności serca. – regulacja nerwowa i humoralna, receptory

błonowe miocytów serca, regulacja pojemności minutowej serca

2

20. Ośrodkowa i obwodowa regulacja czynności układu krążenia. -

odruchowa regulacja ciśnienia tętniczego krwi i miejscowa regulacja
przepływu krwi przez naczynia obwodowe i narządy

2

21. Fizjologia układu oddechowego – mechanika oddychania, wymiana

gazowa w płucach, przestrzenie martwe, wentylacja i przepływ krwi w
różnych partiach płuc, surfaktant, regulacja napięcia mięśni dróg
oddechowych

2

22. Regulacja oddychania – neurogeneza rytmu oddechowego, udział

chemoreceptorów ośrodkowych i obwodowych oraz mechanoreceptorów
dróg oddechowych i płuc w regulacji oddychania, obronne odruchy
oddechowe

2

23. Czynność wydzielnicza i motoryczna przewodu pokarmowego;

regulacja działania – neurohumoralna regulacja przyjmowania pokarmów
i czynności przewodu pokarmowego, trawienie i wchłanianie w
poszczególnych odcinkach przewodu pokarmowego, aktywność elektryczna
i motoryka żołądka i jelit

2

24. Czynność wątroby i trzustki. – czynność zewnątrzwydzielnicza wątroby,

rola żółci i regulacja jej wydzielania, przepływ krwi przez wątrobę,
zewnątrz- i wewnątrzwydzielnicza trzustki

2

25. Termoregulacja. Mechanizm powstawania gorączki. Hipotermia i

hipertermia. – termoreceptory i termodetektory, ośrodek termoregulacji,
efektory termoregulacji, drogi wymiany ciepła między organizmem a
otoczeniem, mechanizmy termoregulacji, gorączka

2

26. Płyny ustrojowe. Bilans wodny i elektrolitowy. – przestrzenie wodne

organizmu, transport wody, jonów i związków organicznych przez błony
biologiczne, regulacja bilansu wodnego, sodowego, potasowego i
wapniowo-fosforanowego

2

27. Czynność zewnątrzwydzielnicza i wewnątrzwydzielnicza nerek. –

2

metody badania czynności nerek, krążenie krwi w nerkach, filtracja
kłębuszkowa, transport kanalikowy, zagęszczanie i rozcieńczanie moczu,
udział nerki w wydzielaniu wewnętrznym

28. Równowaga kwasowo-zasadowa; udział nerek płuc i krwi. – rola płuc i

nerek w wyrównywaniu zaburzeń rkz, rola elektrolitów osocza krwi i ich
wpływ na stabilizację rkz

2

29. Fizjologia wysiłku fizycznego. – rodzaje wysiłków, metabolizm

wysiłkowy, czynność poszczególnych układów organizmu podczas
wysiłku, rola treningu, następstwa bezczynności ruchowej

2

30. Adaptacja organizmu do różnych warunków środowiska. – wpływ na

organizm: hipoksji, wysokich i niskich temperatur, dźwięków i
ultradźwięków, promieniowania nadfioletowego i jonizującego, pola
magnetycznego, przeciążeń i stanu nieważkości

2

Liczba godzin

Program seminarium i ćwiczeń

z krótką charakterystyką treści programowych

W. S. Ćw.

Pracownia fizjologii krwi

1. Seminarium 1: Rola krwi – osocze i elementy morfotyczne, transport tlenu

i dwutlenku węgla, odporność swoista i nieswoista, odpowiedź
immunologiczna pierwotna i wtórna
Ćwiczenie 1
Temat 1 – Hematopoeza (film i quiz)
Temat 2 – Oznaczanie wzoru odsetkowego krwinek białych w rozmazie
prawidłowej krwi
ludzkiej
Temat 3 – Porównanie składu procentowego krwinek linii erytroidalnej i
leukocytarnej w szpiku kostnym ze średnią ilością erytrocytów i
leukocytów we krwi obwodowej

1,5 4,5

2. Seminarium 2: Hemostaza, grupy krwi i gospodarka wapniowa – płytki

krwi, śródbłonek naczyniowy, układ krzepnięcia i fibrynolizy, układy
grupowe krwi, konflikt serologiczny, rola wapnia i regulacja jego stężenia
w osoczu
Ćwiczenie 2
(z krwi włośniczkowej)
Temat 1 – Oznaczanie czasu krzepnięcia metodą kapilarową
Temat 2 – Oznaczanie czasu krwawienia zmodyfikowaną metodą Duke’a
(z krwi żylnej dawcy)
Temat 3 – Oznaczanie czasu protrombinowego metodą Quicka
Temat 4 – Oznaczanie oporności osmotycznej erytrocytów
Temat 5 – Oznaczanie grup krwi układu ABO i Rh przy użyciu krwinek
wzorcowych i przeciwciał monoklonalnych

1,5 4,5

3. Seminarium 3: Hormony podwzgórza, przysadki, kory nadnerczy i

tarczycy – ogólne zasady regulacji wydzielania hormonów, czynność
hormonów przedniego i tylnego płata przysadki, kory nadnerczy i tarczycy
Ćwiczenie 3
Temat 1 - Oznaczanie liczby erytrocytów (RBC), trombocytów (PLT) i
leukocytów (WBC) metodą liczenia w komorze z siatką Burkera
Temat 2 – Obliczanie składu procentowego i stężenia poszczególnych
frakcji białek osocza (film i quiz)
Temat 3 – Porównanie ilości krwinek liczonych metodą komorową i w
automacie hematologicznym

1,5 4,5

4. Seminarium 4: Czynność rozrodcza – ośrodek rozrodczy, hormony

płciowe, gametogeneza, oś hormonalna podwzgórze – przysadka – gonady
u mężczyzn i kobiet, cykl jajnikowy, zapłodnienie, ciąża, poród, laktacja

1,5 4,5

Ćwiczenie 4

(z krwi żylnej dawcy)
Temat 1 – Badanie prędkości opadania erytrocytów metodą Westergreena
(odczyn Biernackiego)
Temat 2 – Oznaczanie hematokrytu (HCT) metodą mikrohematokrytową
Temat 3 – Oznaczanie hemoglobiny we krwi metodą
cyjanomethemoglobinową
Temat 4 – Badanie oporności osmotycznej krwinek czerwonych
Temat 5 – Obliczanie wskaźników hematologicznych: MCH, MCHC i
MCV
Temat 6 – Porównanie obliczonych wskaźników hematologicznych ze
wskazaniami
analizatora hematologicznego i prawidłowymi wartościami we krwi

5. Seminarium 5: Fizjologia nerek i płyny ustrojowe – regulacja przepływu

krwi przez nerki, filtracja, resorpcja, sekrecja, sposoby pomiaru przepływu
krwi przez nerki i filtracji kłębuszkowej, mikcja, przestrzenie wodne
organizmu, homeostaza osmotyczna i wodna
Ćwiczenie 5 – symulacja komputerowa
Temat – Czynność kanalików i pętli Henlego na podstawie analizy
programu komputerowego

1,5 4,5

Pracownia fizjologii układu krążenia

6. Seminarium 1: Fizjologia mięśni poprzecznie prążkowanych i mięśnia

sercowego. Czynność bioelektryczna serca – molekularny mechanizm
skurczu mięśni szkieletowych i mięśnia sercowego, rodzaje skurczów
mięśni szkieletowych, układ przewodzący serca, potencjał spoczynkowy i
czynnościowy komórek rozrusznika i kardiomiocytów, analiza krzywej
EKG
Ćwiczenie 1 – filmy dydaktyczne
Temat 1 – Przepływ krwi w naczyniach krwionośnych żaby
Temat 2 – Badanie układu przewodzącego serca żaby
Temat 3 – Zapisywanie kardiogramu izolowanego serca żaby
Temat 4 – Wpływ sztucznych bodźców dodatkowych na czynność serca
żaby
Temat 5 – Zapisywanie potencjałów spoczynkowych i czynnościowych
mięśnia serca żaby

1,5 4,5

7. Seminarium 2: Czynność mechaniczna i akustyczna serca. Krążenie

wieńcowe – charakterystyka faz pracy serca z uwzględnieniem roli
zastawek i zmian ciśnienia w jamach serca, regulacja objętości wyrzutowej
i pojemności minutowej serca, zapotrzebowanie mięśnia sercowego na tlen,
autoregulacja, regulacja metaboliczna i nerwowa przepływu krwi w
krążeniu wieńcowym, tony i szmery serca
Ćwiczenie 2
Temat 1 – Echokardiografia (film dydaktyczny)
Temat 2 – Osłuchiwanie serca
Temat 3 – Bioelektryczne potencjały czynnościowe serca człowieka
(analiza EKG
odprowadzeń kończynowych i przedsercowych)

1,5 4,5

8. Seminarium 3: Autonomiczny układ nerwowy. Mięśnie gładkie.

Hormony rdzenia nadnerczy – podział i czynność autonomicznego układu
nerwowego, transmisja synaptyczna w zwojach, odpowiedzi efektorów na
impulsację autonomiczną ze szczególnym uwzględnieniem serca i naczyń
krwionośnych, reakcje wyzwalane przez część współczulną i
przywspółczulną w różnych stanach organizmu, rola czynnika wzrostu

1,5 4,5

nerwów, występowanie i podział mięśni gładkich, hormony rdzenia
nadnerczy
Ćwiczenie 3 – symulacje komputerowe
Temat 1 – Wpływ układu współczulnego i przywspółczulnego na ciśnienie
tętnicze krwi i
częstość skurczów serca u szczura
Temat 2 – Wpływ mediatorów układu autonomicznego i hormonów na
ciśnienie tętnicze
krwi, częstość skurczów serca i kurczliwość mięśni u kota

9. Seminarium 4: Regulacja ciśnienia tętniczego krwi – miejscowa

regulacja ciśnienia tętniczego krwi, rola OUN w regulacji ciśnienia
tętniczego krwi, odruch z baroreceptorów i odruchy z receptorów obszaru
sercowo-płucnego, humoralne czynniki regulujące ciśnienie tętnicze krwi
Ćwiczenie 4
Temat 1 – Określenie cech obwodowego tętna u człowieka
Temat 2 – Mierzenie ciśnienia tętniczego krwi u człowieka metodą
Korotkowa
Temat 3 – Obliczanie parametrów czynnościowych serca
Temat 4 – Wpływ drażnienia nerwu błędnego na czynność serca żaby (film
dydaktyczny)
Temat 5 – Wpływ adrenaliny i acetylocholiny na czynność izolowanego
serca żaby (film
dydaktyczny)
Temat 6 – Wpływ zmian temperatury na czynność serca żaby (film
dydaktyczny)

1,5 4,5

10. Seminarium 5: Zachowanie się ciśnienia tętniczego krwi w różnych

stanach organizmu. Mikrokrążenie – reakcje mięśnia sercowego i naczyń
na wysiłki statyczne i dynamiczne, wpływ odruchu z chemoreceptorów
tętniczych, cyklu oddechowego i zmian pozycji ciała na czynność serca i
naczynia krwionośne, wpływ długotrwałej pozycji leżącej na układ
krążenia, filtracja i resorpcja, rodzaje obrzęków i przyczyny ich
powstawania
Ćwiczenie 5
Temat 1 – Próba ortostatyczna
Temat 2 – Próby czynnościowe sprawności układu krążenia u człowieka
Temat 3 – Badanie zmian ciśnienia tętniczego i zapisu EKG w czasie
wdechu i wydechu, hiperwentylacji i próby Valsalvy

1,5 4,5

Pracownia fizjologii układu oddechowego

11. Seminarium 1: Mechanika oddychania – rola mięśni oddechowych,

opory w drogach oddechowych, podział czynnościowy i fizjologiczna rola
dróg oddechowych, regulacja napięcia mięśniówki dróg oddechowych,
przestrzeń nieużyteczn, wentylacja płuc, spirometria, zmiany ciśnienia
śródpęcherzykowego i śródpłucnego w czasie oddychania, skład powietrza
pęcherzykowego, surfaktant, zróżnicowanie stosunku wentylacji do
przepływu krwi w różnych częściach płuc, przeciek płucny, regulacja
przepływu krwi w płucach
Ćwiczenie 1
Temat 1 – Oznaczanie minutowej wentylacji spoczynkowej
Temat 2 – Oznaczanie minutowej wentylacji spoczynkowej w warunkach
zwiększonejprzestrzeni martwej
Temat 3 – Oznaczanie bezdechu dowolnego
Temat 4 – Pomiar dowolnej, maksymalnej wentylacji (MVV)

1,5 4,5

Seminarium 2: Nerwowa i chemiczna regulacja oddychania –
neurogeneza rytmu oddechowego, cykl oddechowy, neurony oddechowe
rdzenia przedłużonego, odruchy z mechanoreceptorów płuc i dróg
oddechowych, obronne odruchy oddechowe, chemoreceptory ośrodkowe i
obwodowe, oddychanie podczas snu, bezdech śródsenny, oddychanie
periodyczne, hipoksja, hiperkapnia i hipokapnia

12.

Ćwiczenie 2
Temat 1 – Określenie cech obwodowego tętna u człowieka
Temat 2 – Mierzenie ciśnienia tętniczego krwi u człowieka metodą
Korotkowa
Temat 3 – Zmiany rytmu serca w czasie wdechu i wydechu (próba
głębokiego oddychania)
Temat 4 – Pomiar wysycenia hemoglobiny tlenem w naczyniach
włosowatych skórnych
Temat 5 – Pomiar objętości i pojemności płuc przy pomocy krzywej
wypłukiwania azotu

1,5 4,5

13. Seminarium 3: Czynność ruchowa i wydzielnicza przewodu

pokarmowego. Funkcje wątroby – regulacja pobierania pokarmu, żucie i
połykanie, motoryka żołądka, jelita cienkiego i grubego, defekacje,
wydzielanie w przewodzie pokarmowym, regulacja nerwowa i humoralna
czynności motorycznej i wydzielniczej w poszczególnych odcinkach
przewodu pokarmowego, czynność zewnątrz- i wewnątrzwydzielnicza
wątroby, regulacja przepływu krwi przez wątrobę
Ćwiczenie 3
Temat 1 – Pomiar szczytowego przepływu powietrza w drogach
oddechowych
Temat 2 – Osłuchiwanie płuc
Temat 3 – Spirometria – analiza krzywej przepływ-objętość

1,5 4,5

14. Seminarium 4: Równowaga kwasowo-zasadowa (rkz) – równanie

Hendersona-Hasselbalcha, diagramy oceny zaburzeń rkz, mechanizmy
fizjologiczne utrzymujące rkz, ze szczególnym uwzględnieniem płuc i
nerek, gospodarka wodno-elektrolitowa, buforujące właściwości
elektrolitów, białek i hemoglobiny, kwasica i zasadowica oddechowa i
metaboliczna
Ćwiczenie 4 – symulacje komputerowe
Temat 1 – Mechanizmy transportu O

2

, CO

2

i H

+

między płucami a

tkankami. Wpływ
transportu na równowagę kwasowo-zasadową
Temat 2 – Parametry określające równowagę kwasowo-zasadową (rkz),
mierzone bezpośrednio i odczytywane z diagramu. Rola elektrolitów.
Obserwacja dynamiki zmian i klasyfikacja podstawowych zaburzeń rkz

1,5 4,5

15. Seminarium 5: Czynność trzustki. Regulacja temperatury ciała.

Przemiana materii – czynność wewnątrzwydzielnicza trzustki – insulina i
glukagon, działanie insuliny na komórki mięśniowe, tłuszczowe i
wątrobowe, regulacja stężenia glukozy we krwi, wytwarzanie i utrata ciepła
w organizmie, elementy mechanizmu termoregulacji, reakcje
termoregulacyjne na zimno i gorąco, mechanizm powstawania gorączki,
hipo- i hipertermia, czynniki wpływające na podstawową przemianę
materii, udział hormonów tarczycy w utrzymaniu podstawowej przemiany
materii i temperatury ciała
Ćwiczenie 5
Temat 1 – Oznaczanie poziomu glukozy we krwi
Temat 2 – Wpływ wysiłku fizycznego na wentylację płuc i układ krążenia

1,5 4,5

Temat 3 – Pomiar pracy mięśni wdechowych i wydechowych

Pracownia fizjologii układu nerwowego

16. Seminarium 1: Budowa i czynność neuronu oraz miocytu mięśnia

poprzecznie prążkowanego – pobudliwość i pobudzenie komórki,
potencjał spoczynkowy i czynnościowy, źródła energii i metabolizm
neuronu i komórki mięśniowej, czynniki neurotroficzne, rodzaje włókien
mięśniowych i ich właściwości, dwufazowe potencjały czynnościowe,
sposoby przekazywania informacji międzykomórkami, synapsa nerwowo-
mięśniowa, transmitery i modulatory ośrodkowe, przekaźniki informacji
drugiego rzędu
Ćwiczenie 1
Temat 1 – Skurcz wtórorzędny mięśnia szkieletowego szkieletowego (film
dydaktyczny)
Temat 2 – Bioelektryczne potencjały czynnościowe mięśnia szkieletowego
(film dydaktyczny)
Temat 3 – Oznaczenie szybkości przewodzenia impulsu w nerwie (film
dydaktyczny)
Temat 4 – Stymulacja elektrofizjologiczna płytki nerwowo-mięśniowej
(symulacja komputerowa)
Temat 5 – Czynność mechaniczna mięśnia przeponowego (symulacja
komputerowa)

1,5 4,5

17. Seminarium 2: Odruchy i czynność ruchowa organizmu – łuk

odruchowy, odruchy rdzeniowe mono- i polisynaptyczne, odruchy
bezwarunkowe i warunkowe, kontrola nerwowa czynności ruchowej, rola
rdzenia kręgowego, kory mózgowej, jąder podkorowych i móżdżku w
regulacji czynności ruchowej, stosunki wzajemnie zwrotne między
ośrodkami rdzenia kręgowego, następstwa przerwania ciągłości rdzenia
kręgowego
Ćwiczenie 2
Temat 1 – Badanie monosynaptycznych odruchów na rozciąganie u
człowieka
Temat 2 – Badanie zdolności koordynacji wzrokowo-ruchowej
Temat 3 – Pomiar precyzji ruchów dowolnych
Temat 4 – Zapis zmęczenia mięśnia szkieletowego przy drażnieniu
pośrednim i bezpośrednim (film dydaktyczny)
Temat 5 – Obserwowanie zachowania się żaby po wprowadzeniu
strychniny (film dydaktyczny)
Temat 6 – Badanie odruchu zginania i oznaczenie pobudliwości
odruchowej metodą Türka (film dydaktyczny)
Temat 7 – Hamowanie odruchu zginania – doświadczenie Sieczenowa
(film dydaktyczny)
Temat 8 – Mechanizm napięcia mięśniowego – doświadczenie Brondgesta
(film
dydaktyczny)

1,5 4,5

18. Seminarium 3: Czucie – narządy zmysłów i receptory czucia:

powstawanie potencjału generującego w receptorach szybko i wolno
adaptujących się, kodowanie informacji czuciowej, receptory, drogi i
ośrodki nerwowe czucia skórnego, głębokiego i trzewnego, czynność
układu siatkowatego, czucie bólu i fizjologiczne mechanizmy jego
hamowania, czucie syntetyczne, fizjologia smaku i węchu
Ćwiczenie 3
Temat 1 – Badanie słuchu za pomocą stroików
Temat 2 – Badanie audiometryczne słuchu

1,5 4,5

Temat 3 – Badanie pobudliwości błędników
Temat 4 – Pomiar czucia wibracji
Temat 5 – Badanie czucia dotyku

19. Seminarium 4: Narządy zmysłów: wzrok, słuch, równowaga –

receptory, drogi i ośrodki wzrokowe, czynność siatkówki, układ optyczny
oka, przystosowanie oka do bliży i dali, kontrola szerokości źrenicy,
widzenie barw, metody badania czynności narządu wzroku, wady wzroku,
receptory drogi i ośrodki słuchowe, przewodzenie dźwięku do ucha
wewnętrznego, kodowanie informacji o parametrach bodźców słuchowych,
obiektywne i subiektywne metody badania słuchu, rodzaje głuchoty,
mechanizm pobudzenia i metody badania równowagi, oczopląs
Ćwiczenie 4
Temat 1 – Badanie odruchu źrenicznego na światło u człowieka
Temat 2 – Badanie ostrości wzroku
Temat 3 – Oglądanie dna oka u człowieka
Temat 4 – Wyznaczanie pola widzenia za pomocą polomierza Foerstera
Temat 5 – Badanie zdolności widzenia barw
Temat 6 – Wpływ wysiłku fizycznego na percepcję wzrokową
Temat 7 – Rozróżnianie stopnia jasności barw

1,5 4,5

20. Seminarium 5: Wyższe czynności ośrodkowego układu nerwowego –

spontaniczna i wywołana czynność bioelektryczna kory mózgu – EEG,
stadia snu, świadomość, przytomność, kryteria śmierci mózgu, powstawanie
i rola płynu mózgowo-rdzeniowego, regulacja przepływu krwi przez mózg,
bariera krew – mózg, funkcje komórek glejowych, uczenie się, pamięć,
mowa, specjalizacji funkcji półkul mózgowych
Ćwiczenie 5
Temat 1 – Badanie zdolności koncentracji uwagi
Temat 2 – Badanie zdolności zapamiętywania
Temat 3 – Badanie zdolności psychoruchowych człowieka (czas reakcji,
kinestezja,
widzenie stereoskopowe, rozróżnianie prędkości, widzenie w mroku,
adaptacja wzroku do ciemności po olśnieniu)

1,5 4,5

Zalecane podręczniki:

podstawowy:

1.

Fizjologia człowieka z elementami fizjologii stosowanej i klinicznej; pod red. W. Z. Traczyka i A.
Trzebskiego. PZWL, wyd. III, 2001

uzupełniające:
2. Fizjologia. Podstawy fizjologii lekarskiej. W. F. Ganong. PZWL, 1994
3. Fizjologia

człowieka w zarysie. W. Z. Traczyk. PZWL, wyd. VII, 2001

4. Wskazówki

do

ćwiczeń z fizjologii; pod red. W. Z. Traczyka, wyd. VII, 2000

5.

Gospodarka wodno – elektrolitowa i kwasowo – zasadowa w stanach fizjologii i patologii. F.
Kokot. PZWL; wyd. IV, 1993

6. Fizjologia. J. Bullock, J. Boyle, B. Wang; Wrocław, 1997

Szczegółowy plan wykładów i ćwiczeń z Fizjologii stosowanej

dla studentów II roku Wydziału Lekarskiego U.M. w Łodzi

Nazwa przedmiotu:

Fizjologia stosowana

Jednostka realizująca program:

Katedra Fizjologii Doświadczalnej i Klinicznej

Kierownik jednostki:

Prof. dr hab. n. med. Dariusz Nowak

Koordynator zajęć dydaktycznych: Dr Maria Pawelska-Zubrzycka

Kontakt z jednostką, adres:

telefon: e-mail:

92-215 Łódź ul. Mazowiecka 6/8

0426782661 [e-mail]

Całkowita liczba godzin: 30

Całkowita liczba ECTS:

Liczba godzin fakultetu

25 godzin seminariów i ćwiczeń dla każdej grupy studenckiej

5 godzin wykładów

0 godzin fakultetu ( ECTS)

Forma zaliczenia końcowego:

Zaliczenie ustne

Liczba godzin

Tytuł wykładu

z krótką charakterystyką treści programowych

W. S. Ćw.

1. Fizjologia oddychania. - mechanika oddychania, wymiana gazowa w

płucach, neurogeneza rytmu oddechowego

1

2. Regulacja krążenia płucnego krwi. - hemodynamika krążenia płucnego,

rola płuc i nerek w utrzymaniu równowagi kwasowo-zasadowej i
wyrównywaniu zaburzeń elektrolitowych

1

3. Fizjologia serca. - cykl hemodynamiczny serca, elektrokardiografia i

echokardiografia serca

1

4. Fizjologia układu krwiotwórczego. - krew i elementy morfotyczne krwi,

czynność narządów krwiotwórczych, hemostaza

1

5. Podstawy fizjologii rozrodu. - fizjologia żeńskiego i męskiego układu

płciowego,
fizjologia reakcji seksualnych u kobiet i mężczyzn

1

Liczba godzin

Program seminarium i ćwiczeń

z krótką charakterystyką treści programowych

W. S. Ćw.

1. Fizjologia stosowana układu oddechowego – omówienie podstawowych

badań czynnościowych układu oddechowego w aspekcie fizjologicznym i
klinicznym, demonstracja badań: spirometrii, bodypletyzmografii oraz
pojemności dyfuzyjnej płuc

5

2. Badanie USG serca - omówienie podstawowych pojęć USG, projekcje i

osie serca w USG, ocena położenia jam serca, zastawek i dużych naczyń,
metody rejestracji usg jednowymiarowe, dwuwymiarowe, Dopplerowska
ocena przepływu, Doppler tkankowy, echokardiografia trójnaczyniowa i
kontrastowa, kliniczne zastosowanie echokardiografii obciążeniowej i przez
przełykowej. Zajęcia praktyczne: podstawowa ocena przez studenta obrazu
USG, zapoznanie się z okienkami echokardiograficznymi

5

3. Rola płuc i nerek w utrzymaniu równowagi kwasowo-zasadowej i

wyrównywaniu zaburzeń. Wpływ poziomu stężenia elektrolitów na rkz
– badanie rkz po pobraniu do kapilary krwi włośniczkowej w stanie
spoczynku, po hiperwentylacji i po oddychaniu ze zwiększoną przestrzenią
martwą

5

4. Fizjologia i diagnostyka laboratoryjna układu hemostazy - wybrane

metody dynamicznej analizy elementów morfotycznych krwi obwodowej
(licznik hematologiczny, cytometr przepływowy), dynamiczna aktywacja
płytek krwi metodą cytometrii przepływowej (analiza cytometrycznych
histogramów i wykresów kropkowych), praktyczna analiza funkcji układu
hemostazy w oparciu o najczęściej wykonywane badania diagnostyczne
(wykonywanie oznaczeń PT i PTT, badanie mechanizmów
antykoagulacyjnych – wykonywanie oznaczeń sprawności układu białka C

5

5. Fizjologia rozrodu - czynność i regulacja hormonalna układu płciowego u

kobiet i mężczyzn, czynność gametotwórcza (spermatogeneza, owogeneza)
i hormonalna gonad, naturalne metody oceny cyklu jajnikowego i
hormonalne testy diagnostyczne dla oceny układu podwzgórze-przysadka-
gonada, ocena nabłonka plemnikotwórczego – demonstracje preparatów
histologicznych z biopsji jąder, praktyczna ocena podstawowa nasienia
(ocena liczby, morfologii i ruchliwości plemników), reakcje seksualne
kobiet i mężczyzn w aspekcie fizjologicznym i klinicznym

5

Zalecane podręczniki:

podstawowy:
1. Fizjologia

człowieka z elementami fizjologii stosowanej i klinicznej; pod red. W. Z. Traczyka i A.

Trzebskiego. PZWL, wyd. III, 2001

uzupełniające:
2. Fizjologia. Podstawy fizjologii lekarskiej. W. F. Ganong. PZWL, 1994
3. Gospodarka wodno – elektrolitowa i kwasowo – zasadowa w stanach fizjologii i patologii. F.

Kokot. PZWL; wyd. IV, 1993

4. Fizjologia. J. Bullock, J. Boyle, B. Wang; Wrocław, 1997

5. Przewodnik

do

ćwiczeń z fizjologii stosowanej pod red. W. Z. Traczyka; AM w Łodzi; wyd. I,

1998

Szczegółowy plan wykładów i ćwiczeń z Cytofizjologii, Histologii i Embriologii

dla studentów II roku Wydziału Lekarskiego U.M. w Łodzi

Nazwa przedmiotu:

Cytofizjologia, Histologia i Embriologia

Jednostka realizująca program:

Zakład Cytofizjologii, Histologii i Embriologii

Kierownik jednostki:

prof. dr hab. med. Andrzej Zieliński

Koordynator zajęć dydaktycznych: dr n. przyr. Elżbieta Pyziak

Kontakt z jednostką, adres:

telefon: e-mail:

90-136 Łódź, ul. Narutowicza 60

042 631 98 07

Całkowita liczba godzin: 120

Całkowita liczba ECTS: 11

Liczba godzin fakultetu

90 godzin seminariów i ćwiczeń dla każdej grupy studenckiej

30 godzin wykładów

godzin fakultetu ( ECTS)

Forma zaliczenia końcowego:

Egzamin praktyczny i egzamin teoretyczny. Egzamin
praktyczny polega na rozpoznaniu i diagnostyce pięciu
preparatów histologicznych. Warunkiem przystąpienia do
egzaminu teoretycznego jest pozytywne zaliczenie egzaminu
praktycznego. Egzamin teoretyczny ma formę testową.

Liczba godzin

Tytuł wykładu

z krótką charakterystyką treści programowych

W. S. Ćw.

1. Rodzaje mikroskopów i zasady ich działania. Podstawy metodologii w

histologii, cyto- i histochemii. Cytochemiczne i histochemiczne
wykładniki niektórych czynności komórek i narządów.

Postawy optyki. Rodzaje mikroskopów i ich zastosowanie w

różnych badaniach. Podstawy reakcji cyto- i histochemicznych.
Impregnacja związkami metali.

2

2. Podstawy embriologii ogólnej.

Omówienie poszczególnych etapów rozwoju zarodkowego i

płodowego człowieka.

2

3. Organogeneza wybranych narządów i układów. Aspekt kliniczny.

Rozwój prajelita i powstających z niego narządów. Niektóre wady
rozwojowe: niedrożność przełyku, przetoka przełykowo-tchawicza,
niedrożność pęcherzyka żółciowego, trzustka pierścieniowata,
przepukliny wrodzone.

2

4. Teratologia – aspekt kliniczny. Wady rozwojowe: Przyczyny

zewnętrzne i wewnętrzne. Objawy wad wrodzonych. Unikanie wad
teratogennych.

Rodzaje czynników teratogennych, ich podział. Wrażliwość na

czynnik teratogenny zależna od stadium rozwoju, genotypu i etapu
metabolizmu.

2

5. Cytofizjologia elementów morfotycznych krwi. Histofizjologia

narządów limfopoetycznych.

Podstawowe

wiadomości o czynności krwi. Cytofizjologia

elementów morfotycznych krwi. Składniki osocza. Budowa i czynność
grudki chłonnej. Czynność i różnicowanie narządów limfopoetycznych.

2

6. Histofizjologia tkanek łącznych właściwych i oporowych. Podstawowe

2

zagadnienia immunologiczne.

Ultrastruktura i cytofizjologia komórek tkanki łącznej właściwej i

oporowej. Histofizjologia substancji miedzykomórkowej tkanek łącznych.
Rodzaje odpowiedzi immunologicznej. Udział komórek tkanki łącznej w
odpowiedzi immunologicznej.

7. Histofizjologia tkanki mięśniowej i nerwowej.

Budowa molekularna miofilamentu aktynowego i miozynowego.

Chemiczne i molekularne wykładniki ślizgowego mechanizmu skurczu;
skurcz tkanki mięśniowej gładkiej. Cytofizjologia neuronu. Powstawanie i
rozprzestrzenianie się impulsu nerwowego. Rodzaje synaps;
neuromediatory chemiczne.

2

8. Histofizjologia gruczołów wydzielania wewnętrznego. Aspekt kliniczny.

Podwzgórze; budowa i czynność jąder: przykomorowego i

nadwzrokowego. Wybrane zagadnienia dotyczące histofizjologii przysadki
mózgowej, nadnerczy, tarczycy, szyszynki. Niektóre postacie chorób
gruczołów dokrewnych związane z nadczynnością bądź niedoczynnością.

2

9. Diagnostyka histologiczna i czynnościowa poszczególnych odcinków

przewodu pokarmowego. Histofizjologia wątroby i trzustki.

Cechy podobne i różne poszczególnych odcinków przewodu

pokarmowego. Unaczynnienie czynnościowe i odżywcze wątroby.
Ultrastruktura hepatocytów – powiązanie z czynnością
wewnątrzwydzielniczą, zewnątrzwydzielniczą, magazynującą i
detoksykacyjną tych komórek. Trzustka jako gruczoł zewnątrz- i
wewnątrzwydzielniczy.

2

10. Histofizjologia ukladu oddechowego.

Budowa nabłonka węchowego; hipotezy dotyczące odczuwania
zapachów. Ultrastruktura komórek nabłonka oddechowego. Zagadnienie
czynnika powierzchniowego (substancje chemiczne zmieniające napięcie
powierzchniowe w pęcherzykach płucnych). Rozwój układu oddechowego.

2

11. Histofizjologia i embriogeneza szczegółowa układu moczowego.

Histofizjologia ciałka nerkowego i odcinków kanalikowych nefronu.

Śródnerkowe drogi wyprowadzające mocz. Rozwój nerki, przednercza i
śródnercza. Różnicowanie pierwotnych przewodów wyprowadzających
moczowo – płciowych. Wady rozwojowe.

2

12. Histofizjologia układu płciowego męskiego i żeńskiego.

Struktury morfologiczne jądra odpowiedzialne za czynność

zewnątrz- i wewnątrzwydzielniczą. Wpływ hormonów gonadotropowych na
czynność jądra. Czynność hormonalna jajnika. Atrezja pęcherzyków
jajnikowych. Narządy szczątkowe układu płciowego żeńskiego.

2

13. Embriogeneza układu płciowego. Wady rozwojowe tego układu.

Rozwój narządów układu płciowego męskiego i żeńskiego. Wady

rozwojowe tych układów.

2

14. Rozwój i histofizjologia narządów zmysłów.

Udział witaminy A w syntezie rodopsyny. Fizykochemiczne

uwarunkowania bodźca wzrokowego. Niektóre wady wzroku. Rozwój oka
– zaganienie indukcji tkankowej. Budowa histologiczna ucha środkowego i
wewnętrznego. Rozwój ucha.

2

15. Metodologiczne wskazówki i uwagi związane z egzaminem z

Cytofizjologii, Histologii i Embriologii.

Omówienie zasad punktacji egzaminu praktycznego i teoretycznego.

2

Liczba godzin

Program seminarium i ćwiczeń

z krótką charakterystyką treści programowych

W. S. Ćw.

1. Cytofizjologia cz. I. Techniki histologiczne. Różne formy komórek.

Rodzaje preparatów mikroskopowych. Barwienie barwnikami

kwaśnymi i zasadowymi; metachromazja. Barwienie przyżyciowe.
Klasyfikacja komórek na podstawie ich funkcji.

3

2. Cytofizjologia cz. II. Cyto- i histochemia oraz budowa

ultrastrukturalna komórek.

Typy reakcji histochemicznych; wykrywanie kwasów nukleinowych

oraz miejsca aktywności enzymów. Budowa i czynność organeli
komórkowych. Zespoły cytopatii mitochondrialnych, lizosomowe
zaburzenia spichrzania, zaburzenia peroksysomowe.

3

3. Cytofizjologia cz. III. Jądro komórkowe. Podziały komórkowe.

Biosynteza białka.

Ultrastruktura jądra komórkowego. Piknoza, karioliza i karioreksis

w komórkach ulegających zwyrodnieniu. Cykl komórkowy. Biosynteza
białek komórkowych i białek na „eksport”.

3

4. Cytofizjologia cz. IV. Błony biologiczne. Cytoszkielet komórki i wtręty

cytoplazmatyczne. Ultrastruktura swoistych struktur komórkowych.

Błona komórkowa a błony cytoplazmatyczne. Liposomy naturalne i

sztuczne. Rodzaje transportu. Składniki powierzchniowe błony
komórkowej. Elementy cytoszkieletu. Swoiste struktury komórkowe: błona
podstawna, mikrokosmki, rzęski, prążkowanie podstawne, typy połączeń
międzykomórkowych.

3

5. Embriologia ogólna – podstawowe stadia rozwoju zarodka i płodu.

Ultrastruktura komórek rozrodczych. Embriologia opisowa

poszczególnych etapów rozwoju zarodka i płodu. Budowa łożyska i sznura
pępowinowego.

3

6. Histofizjologia tkanki nabłonkowej. Swoiste struktury komórkowe.

Ultrastruktura komórki nabłonkowej. Rodzaje nabłonków i miejsce

ich występowania. Komórki nabłonkowe gruczołowe; budowa a rodzaj
wydzieliny, typy wydzielania.

3

7. Histofizjologia tkanek łącznych właściwych. Udział makrofagów i

komórek plazmatycznych w odpowiedzi immunologicznej.

Cytofizjologia komórek tkanki łącznej właściwej. Budowa

mikroskopowa i skład chemiczny włókien tkanki łącznej; chemizm
substancji podstawowej. Antygen a przeciwciała. Wpływ kompleksu A – P
na uwalnianie histaminy z komórek tucznych.

3

8. Tkanki łączne oporowe; tkanki chrzęstne i kostne. Histogeneza i

mechanizmy kostnienia.

Budowa i cytofizjologia komórek i istoty międzykomórkowej tkanki

chrzęstnej
i kostnej. Pojęcie chondronu i osteonu. Rodzaje chrząstek i tkanek kostnych
oraz miejsce ich występowania. Chondrogeneza oraz kostnienie na podłożu
błoniastym
i chrzęstnym.

3

9. Krew i podstawy hemopoezy. Udział krwinek białych w odpowiedzi

immunologicznej.

Szczegółowa charakterystyka morfologiczna i czynnościowa z

podstawami cytochemii i ultrastruktury poszczególnych elementów
morfotycznych krwi. Udział krwinek białych w odpowiedzi
immunologicznej. Praktyczne (laboratoryjno – kliniczne) wykorzystanie
niektórych odczynów cytochemicznych w granulocytach dla diagnostyki
hematologicznej. Anizocytoza, retikulocytoza, poikilocytoza.

3

10. Histofizjologia tkanek mięśniowych. Ultrastrukturalne i biochemiczne

3

wykładniki mionu.

Klasyfikacje tkanek mięśniowych (morfologiczna, czynnościowa i

histogenetyczna). Morfologiczno – czynnościowe połączenia mięśniowo –
nerwowe. Regeneracja tkanek mięśniowych.

11. Histofizjologia tkanki nerwowej i układu nerwowego.

Ultrastrukturalne i chemiczne podstawy przewodnictwa nerwowego w
neuronach.

Cytofizjologia neuronu. Rodzaje i czynność komórek glejowych.

Histofizjologia kory móżdżku i kory mózgowej. Budowa i rodzaje zwojów.
Bariera krew – mózg.

3

12. Układ krążenia i narządy krwiotwórcze cz. I.

Histologizne uwarunkowania czynności naczyń krwionośnych.

Podobieństwa i różnice w budowie histologicznej naczyń tętniczych,
żylnych i chłonnych. Układ siateczkowo – sródbłonkowy.

3

13. Układ krążenia i narządy krwiotwórcze cz. II.

Budowa i czynność narządów limfopoetycznych; diagnostyka

różnicowa tych narządów. Rola śledziony w przemianach hemoglobiny.
Grasica jako gruczoł dokrewny. Inwolucja grasicy.

3

14. Gruczoły dokrewne.

Histofizjologia gruczołów dokrewnych. Morfologiczne wykłdniki

biosyntezy
i sekrecji hormonów. Regulacja hormonalna i jej powiązanie z regulacją
nerwową; mechanizmy regulacyjne homeostazy. Embriogeneza gruczołów
dokrewnych.

3

15. Skóra i jej wytwory. Układ pokarmowy cz. I.

Histofizjologia skóry. Powiązanie czynności skóry z jej budową –

„bariera naskórkowa”, rola gruczołów, zakończenia nerwowe w skórze i ich
udział w odbieraniu i przenoszeniu bodźców. Pojęcie błony śluzowej w
układzie pokarmowym. Histofizjologia języka i gruczołów ślinowych.

3

16. Układ pokarmowy cz. II.

Histogeneza elementow narządu zębowego. Budowa histologiczna

zębów. Histofizjologia przełyku, żołądka i jelita cienkiego. Histogeneza
poszczególnych odcinków przewodu pokarmowego.

3

17. Układ pokarmowy cz. III. Histofizjologia wątroby i trzustki.

Histofizjologia jelita grubego i wyrostka robaczkowego.

Diagnostyka różnicowa tych odcinków przewodu pokarmowego. Budowa
mikroskopowa wątroby; zrazik anatomiczny a gronko wątrobowe.
Biologiczne właściwosci wątroby: źródła i drogi odnowy. Enzymy
trawienne trzustki; rola ergastoplazmy i diktiosomów.

3

18. Układ oddechowy.

Histofizjologia jamy nosowej, krtani i tchawicy. Drzewo oskrzelowo

– oskrzelikowe. Budowa i cytofizjologia gronka płucnego. Nabłoek dróg
oddechowych a nabłonek oddechowy. Pojęcie bariery „krew – powietrze”.

3

19. Układ moczowy.

Histofizjologia nefronu. Budowa histologiczna miąższu nerki.

Aparat przykłębuszkowy – składniki cyto- i histologiczne, czynność.
Budowa histologiczna dróg wyprowadzających mocz.

3

20. Układ płciowy męski.

Jądro jako gruczoł zewnątrz i wewnątrzwydzielniczy. Cytofizjologia

plemnika. Histofizjologia najądrza, nasieniowodu i gruczołu krokowego.

3

21. Układ płciowy żeński.

Histofizjologia części korowej i rdzennej jajnika. Poszczególne

3

stadia rozwojowe pęcherzyków jajnikowych i ciałek żółtych. Owulacja i
powstawanie ciałka żółtego. Histofizjologia jajowodu i macicy.
Neurohormonalna regulacja cyklu menstruacyjnego.

22. Narządy zmysłów: ucho i oko.

Oko – budowa histologiczna i czynność a aspekcie

histofizjologicznym. Neuronalna droga wzrokowa. Narządy dodatkowe oka.
Histofizjologia ucha wewnętrznego ze szczególnym uwzględnieniem
narządu recepcyjnego słuchu i równowagi.

3

23. Kolokwium ustne połączone z diagnostyką preparatów

3

24. Kolokwium ustne połączone z diagnostyką preparatów

3

25. Kolokwium testowe

3

26. Kolokwium testowe

3

27. Kolokwium poprawkowe

3

28. Przegląd preparatów egzaminacyjnych

3

29. Przegląd preparatów egzaminacyjnych

3

30. Egzamin praktyczny

3

Liczba godzin

Program fakultetu

z krótką charakterystyką treści programowych

W. S. Ćw.

1. W ramach zajęć fakultatywnych odbywają się konsultacje dydaktyczne

prowadzone przez adiunkta dydaktycznego – 30 godzin (jedna godzina
tygodniowo)

Zalecane podręczniki:

podstawowy:
1. W. Sawicki. Histologia podręcznik dla studentów. Wyd. Lek. PZWL Warszawa, 2003
2. T. Cichocki i współaut. Kompendium Histologii. Collegium Medicum U.J. Textus, Kraków

1996

3. H. Bartel. Embriologia. Wyd. Lek. PZWL. W-wa 2003
4. Podstawy Cytofizjologii pod red. J. Kawiaka i współaut. Wydawn. Naukowe PWN

Warszawa 1995

uzupełniające:
1. Embriologia Lekarska Langmana – W. Sadler, Wyd. Med. Tour Press International,

Warszawa 1995

2. G.M. Fuller, D. Shields. Podstawy Molekularne Biologii Komórki, Aspekty Medyczne, Wyd.

Lek. PZWL, Warszawa 2000

3. Atlas Cytologii i Histologii Człowieka – Sobotta, Urban Partner, Wrocław 1998

4. Atlas Histologiczny – A. Myśliwski i współaut., Wyd. Pedagog. OPERON, Gdańsk 2002

Szczegółowy plan wykładów i ćwiczeń z Biostatystyki

dla studentów II roku Wydziału Lekarskiego U.M. w Łodzi

Nazwa przedmiotu:

Biostatystyka

Jednostka realizująca program:

Pracownia Biostatystyki i Epidemiologii Katedry Medycyny
Społecznej i Zapobiegawczej UM w Łodzi

Kierownik jednostki:

prof. dr hab. n. med. Wojciech Drygas

Koordynator zajęć dydaktycznych: dr n. med. Irena Maniecka-Bryła

Kontakt z jednostką, adres:

telefon: e-mail:

ul. Żeligowskiego 7/9 90-752 Łódź

042 639 32 66

Całkowita liczba godzin: 25

Całkowita liczba ECTS: 1,5

Liczba godzin fakultetu

25 godzin seminariów i ćwiczeń dla każdej grupy studenckiej

godzin wykładów

godzin fakultetu ( ECTS)

Forma zaliczenia końcowego:

kolokwium pisemne

Liczba godzin

Program seminarium i ćwiczeń

z krótką charakterystyką treści programowych

W. S. Ćw.

1. Biostatystyka, demografia, epidemiologia, informatyka – zadania

wymienionych dyscyplin w analizie sytuacji zdrowotnej. Pojęcie sytuacji
zdrowotnej. Zasady organizacji i prowadzenia badań populacyjnych w
medycynie. Budowa narzędzi badawczych do przetwarzania danych na
komputerach. Klasyfikacja danych o stanie zdrowia populacji –
projektowanie wzorów tablic wynikowych.

2,5

2. Negatywne i pozytywne mierniki stanu zdrowia zbiorowości. Metody

obliczania i analizy wskaźników stosowanych w ocenie stanu zdrowia
ludności.

2,5

3. Źródła informacji o stanie zdrowia ludności. Wady i zalety źródeł

pierwotnych i wtórnych wykorzystywanych w ocenach stanu zdrowia.

2,5

4. Sytuacja demograficzna i jej związek ze stanem zdrowia populacji na

przykładzie danych dotyczących Polski w porównaniu z krajami Europy
Zachodniej. Wybrane elementy charakterystyki demograficznej i sytuacji
zdrowotnej w województwie łódzkim.

2,5

5. Metody badania zmienności biologicznej: miary przeciętnego poziomu,

miary rozproszenia, ocena charakteru rozkładu empirycznego w
zastosowaniu do analiz fizjologicznych mierników stanu zdrowia.

2,5

6. Podstawowe metody badania zależności statystycznych w zastosowaniu do

analiz uwarunkowań stanu zdrowia.

2,5

7. Metody analizy dynamiki zjawisk sytuacji zdrowotnej: wskaźniki dynamiki,

trendy czasowe zjawisk zdrowotnych.

2,5

8. Podstawowe teoretyczne rozkłady zmiennych losowych. Stawianie hipotez

statystycznych i metody weryfikacji w diagnostyce medycznej i ocenie
skuteczności działania metod zapobiegawczych i terapeutycznych – testy
parametryczne.

2,5

9. Weryfikacja hipotez statystycznych – testy nieparametryczne.

2,5

10. Podsumowanie wiedzy – kolokwium zaliczeniowe.

2,5

Zalecane podręczniki:

podstawowy:
1. Epidemiologia z elementami biostatystyki. Pod redakcją I. Manieckiej-Bryła i J. Martini-Fiwek.

Dział Wydawnictw UM, Łódź 2005.

uzupełniające:
2. W.

Jędrychowski: Epidemiologia – wprowadzenie i metody badań. PZWL, Warszawa 1999

3. C.

Watała: Biostatystyka – wykorzystanie metod statystycznych w pracy badawczej w naukach

biomedycznych.

α - medica press. Bielsko-Biała 2002

Szczegółowy plan wykładów i ćwiczeń z Historii filozofii

dla studentów II roku Wydziału Lekarskiego U.M. w Łodzi

Nazwa przedmiotu:

Historia filozofii

Jednostka realizująca program:

Zakład Etyki i Filozofii Medycyny Międzyuczelnianej Katedry
Nauk Humanistycznych

Kierownik jednostki:

prof. dr hab. n. hum. Kazimierz Szewczyk

Koordynator zajęć dydaktycznych: prof. dr hab. n. hum. Kazimierz Szewczyk

Kontakt z jednostką, adres:

telefon: e-mail:

90-131 Łódź, ul. Lindleya 6

042 677 93 12 [e-mail]

Całkowita liczba godzin: 40

Całkowita liczba ECTS: 2

Liczba godzin fakultetu

24 godzin seminariów i ćwiczeń dla każdej grupy studenckiej

16 godzin wykładów

godzin fakultetu ( ECTS)

Forma zaliczenia końcowego:

zaliczenie na podstawie sprawdzianów podczas seminariów

Liczba godzin

Tytuł wykładu

z krótką charakterystyką treści programowych

W. S. Ćw.

1. Filozofia jako nauka i światopogląd. Działy filozofii. Filozofia i filozofia

medycyny.

2

2. Powstanie filozofii europejskiej. Problematyka arche. Arche i logos.

2

3. Szczytowy okres metafizyki greckiej: Platon i Arystoteles. Powstanie

medycyny jako nauki

2

4. Bóg, człowiek i świat w filozofii św. Augustyna i św. Tomasza. Relacje

ciała i duszy. Sposoby poznania boga.

2

5. Kartezjański przełom w filozofii nowożytnej. Świat jako system i jako

mechanizm. Problem psychofizyczny

2

6. Kanta teoria poznania. Kantowska próba syntezy empiryzmu z

racjonalizmem.

2

7. Kultura i jednostka w ujeciu Freuda

2

8. Wolność i odpowiedzialność w ujęciu egzystencjalizmu

2

Liczba godzin

Program seminarium i ćwiczeń

z krótką charakterystyką treści programowych

W. S. Ćw.

1. Przedmiot i funkcje filozofii. Poznawcze i praktyczne funkcje filozofii.

2

2. Problem istnienia zła we wszechświecie. Podstawowe rozstrzygnięcia

filozoficzne.

2

3. Prawda i dobro w ujęciu filozofii metafizycznej. Metafizyka grecka a

podstawy teoretyczne modeli zdrowia i choroby.

2

4. Wolność jako element filozoficznego modelu bytu. Klasyczna metafizyka i

egzystencjalizm Sartre’a.

2

5. Dobro i prawda w filozofii niemetafizycznej. Kant, Nietzsche.

2

6. Zło i cierpienie. Choroba jako metafora.

2

7. Typy praw i wyjaśnień w naukach o życiu. Podstawowe filozoficzne

modele świata.

2

8. Zło i cierpienie. Ontologiczne i fizjologiczne (funkcjonalne) ujęcie choroby.

2

9. Ból i cierpienie w przyrodzie. Filozoficzne wprowadzenie w etykę

ekologiczną.

2

10. Postęp jako kategoria filozoficzna. Utopia swiata bez choroby.

2

11. Choroba i śmierć. Wstęp do tanatologii

2

12. Filozoficzne problemy śmierci i umierania. Ontologizacja śmierci.

2

Zalecane podręczniki:

podstawowy:
1. Dubos R. Miraże zdrowia. Warszawa 1962
uzupełniające:
2. Kübler-Ross.

Rozmowy

o

śmierci i umieraniu. Poznań 1999

3. Warburton N. Filozofia od podstaw. Warszawa, 1999

4. Wolf H.R., Pederson S.A., Rosenberg R. Filozofia medycyny. Warszawa, 1993

Szczegółowy plan wykładów i ćwiczeń z Historii medycyny

dla studentów II roku Wydziału Lekarskiego U.M. w Łodzi

Nazwa przedmiotu:

Historia medycyny

Jednostka realizująca program:

Katedra i Zakład Historii Medycyny i Farmacji UM w Łodzi

Kierownik jednostki:

prof. dr hab. n. med. Jerzy Supady

Koordynator zajęć dydaktycznych: prof. dr hab. n. med. Jerzy Supady

dr n. hum. Włodzimierz Berner

Kontakt z jednostką, adres:

telefon: e-mail:

90-151 Łódź, ul. Muszyńskiego 2

042 677 92 87

Całkowita liczba godzin: 30

Całkowita liczba ECTS: 2

Liczba godzin fakultetu

26 godzin seminariów i ćwiczeń dla każdej grupy studenckiej

4 godzin wykładów

4 godzin fakultetu (0,5 ECTS)

Forma zaliczenia końcowego:

egzamin ustny

Liczba godzin

Tytuł wykładu

z krótką charakterystyką treści programowych

W. S. Ćw.

1. Socjologiczne i naukowe przesłanki rozwoju nauk lekarskich od

starożytności do czasów współczesnych

2

2. Wkład lekarzy i uczonych polskich w rozwój medycyny światowej 2

Liczba godzin

Program seminarium i ćwiczeń

z krótką charakterystyką treści programowych

W. S. Ćw.

1. Źródła wiedzy historycznej w medycynie; rekonstrukcja procesu

dziejowego

2

2. Medycyna państw starożytnych (na przykładzie Mezopotamii, Egiptu, Chin,

Indii, Grecji i Rzymu

3

3. Medycyna okresu średniowiecza w krajach chrześcijańskich Europy

Zachodniej oraz w kalifatach arabskich

3

4. Kształtowanie się podstaw nowożytnej medycyny w Europie w okresie

odrodzenia i w XVII wieku

3

5. Rozwój medycyny w Europie w dobie oświecenia

3

6. Osiągnięcia nauk lekarskich w XIX i w I połowie XX wieku

3

7. Medycyna Polska w okresie od XVI do XVIII wieku (epoka odrodzenia i

oświecenia)

3

8. Medycyna polska w okresie zaborów i w II Rzeczypospolitej

3

9. Medycyna w systemach totalitarnych

3

Liczba godzin

Program fakultetu

z krótką charakterystyką treści programowych

W. S. Ćw.

1. Wykłady – uczestnictwo studentów na zasadzie dobrowolności.

4

Zalecane podręczniki:

podstawowy:
1. „Historia medycyny”, pod red. Tadeusza Brzezińskiego, Warszawa 2000
uzupełniające:

2. Bronisław Seyda, „Dzieje medycyny w zarysie”, Warszawa 1973

3. Władysław Szumowski, „Historia medycyny”, Warszawa 1961

Szczegółowy plan wykładów i ćwiczeń z Psychologii lekarskiej

dla studentów II roku Wydziału Lekarskiego U.M. w Łodzi

Nazwa przedmiotu:

Psychologia lekarska

Jednostka realizująca program:

Zakład Psychologii Lekarskiej

Kierownik jednostki:

dr hab. n. med. Alina Borkowska, Profesor Nadzwyczajny UM

Koordynator zajęć dydaktycznych: dr n. med. Lucyna Wołodźko-Makarska

Kontakt z jednostką, adres:

telefon: e-mail:

ul. Pomorska 251, 92-213 Łódź

042 675 77 15

[e-mail]

Całkowita liczba godzin: 21

Całkowita liczba ECTS: 1

Liczba godzin fakultetu

21 godzin ćwiczeń dla każdej grupy studenckiej

godzin fakultetu ( ECTS)

Forma zaliczenia końcowego:

zaliczenie na ocenę (wymagana aktywność na zajęciach )

Liczba godzin

Program ćwiczeń

z krótką charakterystyką treści programowych

W. S. Ćw.

1. Wpływ procesów poznawczych na zachowanie człowieka.

Osobowość-struktura, mechanizm. Rozwój zaburzeń osobowości.

3

2. Stres a zdrowie. Style radzenia sobie w stresie.

Mechanizmy obronne osobowości.
Wpływ stresu na stan psychiczny pacjenta.

3

3. Procesy emocjonalno-motywacyjne: cechy, głębokość, ekspresja.

Motywacyjna funkcja emocji w kształtowaniu potrzeb biologicznych,
psychicznych i społecznych.
Inteligencja emocjonalna jako wyznacznik jakości komunikowania
społecznego i odnoszonego sukcesu życiowego.

3

4. Zasady komunikowania się lekarza z pacjentem - aspekty

psychologiczne.

3

5. Zasady komunikowania się lekarza z pacjentem – zajęcia praktyczne z

prezentacją filmu.

3

6. Wpływ choroby somatycznej na stan psychiczny pacjenta.

3

7. Problematyka błędów jatrogennych.

Różne grupy pacjentów ( w tym pacjenci trudni).

3

Liczba godzin

Program fakultetu

z krótką charakterystyką treści programowych

W. S. Ćw.

1.

Zalecane podręczniki:
1. M. Jarosz - Psychologia lekarska
2. M. Mebanowski, B. Kliszcz - Poradnik komunikowania się lekarza z pacjentem.
3. K.

Klimasiński - Elementy psychopatologii i psychologii klinicznej.

4. B.Luban-Plozza, W. Pöldinger, F. Kröger, B. Wasilewski - Zaburzenia psychosomatyczne w praktyce

lekarskiej.

5. P. Salmon - Psychologia w medycynie

Szczegółowy plan wykładów i ćwiczeń z Socjologii

dla studentów II roku Wydziału Lekarskiego U.M. w Łodzi

Nazwa przedmiotu:

Socjologia

Jednostka realizująca program:

Zakład Socjologii Międzyuczelnianej Katedry Nauk
Humanistycznych

Kierownik jednostki:

dr hab. n. hum. prof. UM. Mieczysław Gałuszka

Koordynator zajęć dydaktycznych: dr hab. n. hum. prof. UM. Mieczysław Gałuszka

Kontakt z jednostką, adres:

telefon: e-mail:

ul. Lindleya 6, 90-131 Łódź

042 677 93 12

Całkowita liczba godzin: 24

Całkowita liczba ECTS: 1

Liczba godzin fakultetu

12 godzin seminariów i ćwiczeń dla każdej grupy studenckiej

12 godzin wykładów

30 godzin fakultetu (4 ECTS)

Forma zaliczenia końcowego:

kolokwium

Liczba godzin

Tytuł wykładu

z krótką charakterystyką treści programowych

W. S. Ćw.

1. Socjologia: przedmiot, metody i praktyczne zastosowanie w medycynie

Definicja dyscypliny. Podstawowe teorie socjologiczne i ich zastosowanie
w medycynie.

3

2. Kultura- społeczeństwo- zdrowie

Miejsce zdrowia w społecznym systemie aksjo – normatywnym: zdrowie
jako wartość. Pojęcie zdrowia według WHO. Model biomedyczny zdrowia i
medycyny. Model społeczno-ekologiczny zdrowia i medycyny. Problemy
medykalizacji życia.

3

3. Komunikacja społeczna w systemie opieki zdrowotnej

Uwarunkowania zachowań społecznych. Sieci stosunków społecznych
lekarz-pacjent. Typy relacji lekarz-pacjent: od paternalizmu do autonomii.
Prawidłowości spostrzegania innych ludzi w sytuacjach medycznych.
Kompetencja komunikacyjna. Zakłócenia w komunikowaniu się w
medycynie.

3

4. Reforma systemu opieki zdrowotnej w Polsce w analizach

socjologicznych
System opieki zdrowotnej i modele opieki zdrowotnej: dualizm
biomedyczny, holizm, konsumeryzm. Paradygmat patogenetyczny i
salutogenetyczny uprawiania medycyny. Standardy opieki zdrowotnej
według WHO. Opinia społeczna o opiece zdrowotnej. Wartość życia
ludzkiego w opiece zdrowotnej. Medycyna jako władza-wiedza.

3

Liczba godzin

Program seminarium i ćwiczeń

z krótką charakterystyką treści programowych

W. S. Ćw.

1. Przedmiot i problematyka badawcza socjologii

Socjologia i jej działy. Przyrodnicze i ekonomiczne podstawy życia
społecznego. Socjologia potoczna i naukowa. Metody badań społecznych.

2

2. Socjologiczne interpretacje zdrowia i choroby

Potoczna definicja zdrowia i choroby. Socjomedyczne wskaźniki zdrowia.
Choroba jako proces. Pojęcie choroby-ujęcie obiektywne i subiektywne.

2

Analiza roli społecznej pacjenta.

3. Kulturowe uwarunkowania zdrowia i choroby

Różnice kulturowe w ujmowaniu zdrowia i choroby. Leczenie w innych
kulturach. Uwarunkowania zachowań związanych ze zdrowiem i chorobą.
Społeczne podstawy zdrowia: zdrowie a klasa, zdrowie a płeć, zdrowie a
rasa. Zachowania zdrowotne w warunkach biedy.

2

4. Rola zawodowa lekarza w analizach socjologicznych. Definicja roli

zawodowej. Czynności zawodowe lekarza. Osobowość społeczna. Typy i
cechy osobowości lekarza. Lekarze jako grupa zawodowa: prestiż
społeczny i negocjacje.

2

5. Komunikacja interpersonalna w pracy lekarza

Czym jest komunikacja w praktykach zawodowych personelu medycznego?
Zasady poprawnego komunikowania się lekarza z pacjentem i jego rodziną.
Komunikacja a terapia rodzin i profilaktyka.

2

6. Patologie i dewiacje społeczne a praca zawodowa lekarza

Socjologiczna interpretacja zjawisk patologii społecznych i dewiacji.
Wybrane zjawiska patologii społecznej: alkoholizm, narkomania,
samobójstwa, prostytucja. Nowe zagrożenia patologiczne: sekty, anoreksja i
bulimia, autoagresja, dewiacje seksualne.

2

Liczba godzin

Program fakultetu

z krótką charakterystyką treści programowych

W. S. Ćw.

1. Człowiek nowoczesny w społeczeństwie globalnym

Osobowość czy tożsamość? Kształtowanie się i rozwój osobowości.
Elementy osobowości społecznej: biogenne, psychogenne, socjogenne.
Koncepcje osobowości według paradygmatu: poznawczego,
psychoanalitycznego, behawioralnego, humanistycznego, interakcjonizmu
symbolicznego. Osobowość człowieka nowoczesnego. Zachowanie
człowieka nowoczesnego wobec zdrowia i choroby. Strategie osiągania
sukcesu w „branży medycznej”. Styl życia lekarzy. Typy przystosowania do
wymogów instytucjonalnych i organizacji medycznej

2 3

2. Problem wsparcia społecznego w pracy lekarza

Definicja wsparcia społecznego. Społeczne więzi i sytuacja zdrowotna
ludzi. Wymiary i formy wsparcia: instrumentalne, informacyjne,
emocjonalne, oceniające, integrujące. Wsparcie społeczne w chorobie
przewlekłej. Sposoby wsparcia pacjentów nieuleczalnie chorych. Wybrane
przykłady narzędzi badawczych wsparcia społecznego. Typy
przystosowania do wymogów instytucjonalnych i organizacji medycznej

2 3

3. Grupy i zespoły w systemie opieki zdrowotnej

Rodzaje grup i zespołów organizacyjnych. Charakterystyka i struktura
grupy. Umiejętności pracy grupowej. Relacje międzygrupowe. Grupa
zadaniowa w szpitalu. Przywództwo i kierowanie zespołem. Style
kierowania. Praca zespołowa w opiece zdrowotnej pierwszego kontaktu.
Jednostki i grupy w obrębie zakładu opieki zdrowotnej

2 3

4. Patologia społeczna – przemoc w rodzinie

Rodzina a zjawisko patologii społecznej. Przemoc jako zjawisko
psychospołeczne. Rola sprawcy i ofiary. Profilaktyka przemocy.
Postępowanie terapeutyczne i prawno-administracyjne wobec ofiar i
sprawców

2 3

5. Choroba – starość - ubóstwo: opieka społeczna i lekarska

Skąd się bierze ubóstwo? Problem ubóstwa w Polsce a realizacja zadań
ochrony zdrowia. Reforma systemu opieki społecznej. Formy wykluczenia
społecznego. Choroba przewlekła. Zdrowie a starość. Fizyczne przejawy
starzenia się. Opieka lekarska ludzi starych

2 3

6. System opieki zdrowotnej w ocenach społecznych

Szpital jako instytucja społeczna. Zróżnicowania i nierówności społeczne a
zdrowie. Ocena społeczna reformy opieki zdrowotnej. Analiza dostępu
usług medycznych

2 3

Zalecane podręczniki:

podstawowy:
1. B. Tobiasz- Adamczyk, Wybrane elementy socjologii zdrowia i choroby, Wydawnictwo

Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2000

2. J.

Barański, W. Piątkowski (red.) Zdrowie i choroba. Wybrane problemy socjologii medycyny,

Oficyna Wydawnicza ATUT, Wrocław 2002

3. M.

Sokołowska, Socjologia medycyny, PZWL, Warszawa 1986.

uzupełniające:
4. Giddens, Socjologia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004
5. M.

Gałuszka, Społeczne i kulturowe powinności medycyny. Tożsamość zawodowa i atrofia

moralna, Wrocławskie Towarzystwo Naukowe, Wydawnictwo Wrocław 2003

6. W.

Piątkowski, A. Titkow (red.) W stronę socjologii zdrowia, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2002

Szczegółowy plan wykładów i ćwiczeń

z Praktycznego Nauczania Medycyny Klinicznej

dla studentów II roku Wydziału Lekarskiego U.M. w Łodzi

Nazwa przedmiotu:

Praktyczne Nauczanie Medycyny Klinicznej

Jednostka realizująca program:

Zakład Nauczania Podstaw Medycyny Klinicznej

Katedry Fizjologii Doświadczalnej i Klinicznej

Kierownik jednostki:

Prof. dr hab. med. Władysław Grabski

Koordynator zajęć dydaktycznych: dr n. med. Marek Kasielski

Kontakt z jednostką, adres:

telefon: e-mail:

ul. Kopcińskiego 20, 90-153 Łódź

0-42 678 32 47

[e-mail]

Całkowita liczba godzin: 32

Całkowita liczba ECTS: 1,5

Liczba godzin fakultetu

32 godzin seminariów i ćwiczeń dla każdej grupy studenckiej

godzin fakultetu ( ECTS)

Forma zaliczenia końcowego:

Zaliczenie na podstawie obecności

Liczba godzin

Program seminarium i ćwiczeń

z krótką charakterystyką treści programowych

W. S. Ćw.

1.

Wywiad lekarski

podstawowe zasady komunikacji lekarz – pacjent, użycie kamer
monitorujących

2 2

2.

Badanie klatki piersiowej

podstawy przedmiotowego badania klatki piersiowej. Demonstracje
prawidłowości badań na fantomach. Praktyczne ćwiczenia w prowadzeniu
badań „na sobie”. Demonstracja podstawowych patologii przy pomocy
komputera.

4

3. Badanie brzucha

podstawy przedmiotowego badania brzucha. Demonstracje prawidłowości
badań na fantomach. Praktyczne ćwiczenia w prowadzeniu badań „na
sobie”. Demonstracja podstawowych patologii przy pomocy komputera.

4

4.

Reanimacja

praktyczne ćwiczenia z podstawowych zabiegów ratujących życie
wykonywane na fantomach

4

5. Nauka wykonywania EKG, pomiar RR

praktyczna umiejętność zapisu EKG,

zasady podłączanie pacjenta

(rozmieszczenie elektrod),
interpretacja prawidłowej krzywej EKG,
obliczanie częstość skurczów serca na podstawie wykresu EKG (opisać)

4

6. Nakłucie żyły

wskazania, umiejętność prawidłowego wykonania zabiegu kaniulacji
(naczynia obwodowego, żyła w dole łokciowym),
kaniulacja naczynia centralnego (żyła szyjna), ćwiczenia wykonywane na
fantomach

4

7. Desmurgia

nauka zakładania opatrunków, zapoznanie z materiałami opatrunkowymi

4

8. Zaopatrywanie ran

umiejętność wykonywania podstawowych czynności koniecznych do
chirurgicznego zaopatrywania rany, znajomość narzędzi, umiejętność

4

wykonywania zabiegów dezynfekcyjnych, umiejętność zakładania
podstawowych szwów i ich usunięcia.

Liczba godzin

Program fakultetu

z krótką charakterystyką treści programowych

W. S. Ćw.

Zalecane podręczniki:

podstawowy:

1. Skrypt pt.” Praktyczne Nauczanie Medycyny Klinicznej

- przewodnik do ćwiczeń” pod redakcją Dariusza Nowaka i Michała Karaska

Uwagi:
Ciąg dalszy przedmiotu na roku trzecim.

Szczegółowy plan wykładów i ćwiczeń

z Pierwszej pomocy i elementów pielęgniarstwa

dla studentów II roku Wydziału Lekarskiego U.M. w Łodzi

Nazwa przedmiotu:

Pierwsza pomoc i elementy pielęgniarstwa

Jednostka realizująca program:

Zakład Medycyny Ratunkowej i Medycyny Katastrof Katedry
Anestezjologii i Intensywnej Terapii

Kierownik jednostki:

prof. dr hab. n. med. Wojciech Gaszyński

Koordynator zajęć dydaktycznych: dr n. med. Dariusz Piotrowski

Kontakt z jednostką, adres:

telefon: e-mail:

Ul. Żeligowskiego 7/9, Łódź

042 639 32 75 [e-mail]

Całkowita liczba godzin: 16

Całkowita liczba ECTS: 0,5

Liczba godzin fakultetu

12 godzin seminariów i ćwiczeń dla każdej grupy studenckiej

4 godzin wykładów

10 godzin fakultetu (1,5 ECTS)

Forma zaliczenia końcowego:

zaliczenie

Liczba godzin

Tytuł wykładu

z krótką charakterystyką treści programowych

W. S. Ćw.

1. Pierwsza pomoc w wybranych stanach zagrożenia życia (omdlenie,

padaczka, anafilaksja, ukąszenia, użądlenia, utonięcie, porażenie prądem
elektrycznym).

2

2. Podstawy pielęgniarstwa. Zasady aseptyki i antyseptyki.

2

Liczba godzin

Program seminarium i ćwiczeń

z krótką charakterystyką treści programowych

W. S. Ćw.

1. Zabezpieczenie miejsca wypadku drogowego. Transport rannych

w warunkach pozaszpitalnych. Techniki wydobywania uwięzionych ofiar
wypadków.

2

2. Zapewnienie dostępu do żył obwodowych.

Wkłucia domięśniowe.

2

3. Zasady podawania leków i przetaczania płynów.

2

4. Zasady zakładania opatrunków. Podstawy desmurgii.

2

5. Pierwsza pomoc w złamaniach i w zwichnięciach. Unieruchomienia w

różnego typu złamaniach.

2

6. Praktyczne zaliczenie ćwiczeń.

2

Liczba godzin

Program fakultetu

z krótką charakterystyką treści programowych

W. S. Ćw.

1. Program fakultetu ustalany indywidualnie z adiunktem w klinice, w ramach

dyżuru lekarskiego

10

Szczegółowy plan wykładów i ćwiczeń z Języka obcego kongresowego

dla studentów II roku Wydziału Lekarskiego U.M. w Łodzi

Nazwa przedmiotu:

Lektorat języka obcego kongresowego

(angielski, niemiecki, francuski, rosyjski)

Jednostka realizująca program:

Centrum Nauczania Języków Obcych

Kierownik jednostki:

mgr K. Studzińska-Pasieka

Koordynator zajęć dydaktycznych: mgr K. Studzińska-Pasieka

Kontakt z jednostką, adres:

telefon: e-mail:

ul. PL. Hallera 1, 90-647 Łódź

042 639 33 61 [e-mail]

Całkowita liczba godzin: 60

Całkowita liczba ECTS: 4

Liczba godzin fakultetu

60 godzin seminariów i ćwiczeń dla każdej grupy studenckiej

godzin wykładów

godzin fakultetu ( ECTS)

Forma zaliczenia końcowego:

Egzamin ustny lub pisemny

Liczba godzin

Program seminarium i ćwiczeń

z krótką charakterystyką treści programowych

W. S. Ćw.

1.

Moduł 2

Słownictwo i struktury leksykalno- gramatyczne potrzebne do

umiejętności prezentacji

Wprowadzenie (przedstawianie prelegenta, tematu, celu i struktury referatu,
poinformowanie słuchaczy o możliwości zadawania pytań).
Wygłaszanie referatu (rozpoczęcie, określenie kolejności przedstawiania
zagadnień, przechodzenie do kolejnych części referatu, rozwijanie
poszczególnych punktów, sygnalizowanie głównych części, podkreślanie
najważniejszych informacji i odnoszenie się do podanych wcześniej
informacji).
Wykorzystywanie pomocy wizualnych takich jak przeźrocza i foliogramy
(streszczanie istotnych informacji, opisywanie trendów, wykresów i
diagramów, zwracanie uwagi słuchaczy na najważniejsze informacje).
Zakończenie referatu (podsumowywanie i wyciągnięcie wniosków)
Udzielanie odpowiedzi na pytania z Sali.
Wygłoszenie referatu w oparciu o tekst.

60

Liczba godzin

Program fakultetu

z krótką charakterystyką treści programowych

W. S. Ćw.

1. Język komunikacji w relacji lekarz –pacjent

Zalecane podręczniki:

podstawowy:
1. Zajęcia są prowadzone w większości na podstawie materiałów autorskich przygotowywanych

przez poszczególnych lektorów

uzupełniające:

2.

J. Ciecierska, B. Jenike, K. Tudruj, English in Medicine, Wyd. Lek. PZWL Warszawa 1998

3.

J. Ciecierska, B. Jenike, K. Tudruj, English for Medical Purposes, Self-Assessment Tests, Wyd.
Lek. PZWL Warszawa, 1999

4.

A. Kuropatnicki, A Guide to Practical Medical English, Wyd. Lek. PZWL Warszawa 1997

5.

Z. M. Patoka, English for Your Medical Career, Twigger S.A. Warszawa, 1998

6.

T.O’Brien, Medicine. Nucleus, Longman

7.

J. McLean, English in Basic Medical Science, Oxford University Press

8.

P. McPartland-Fairman, Focus on Health, Regents/Prentice Hall, 1993 ( video cassette)

9.

P. Arcario, Health Watch, Prentice Hall Regents, 1994 (video cassette)

10. R. Howard, J. Maclean Medical English Pronunciation, University of Edinburgh 1989