Państwowa Inspekcja Pracy zaostrza
walkę z zatrudnionymi na czarno

Tagi:

firma

,

PIP

,

ZUS

Inspektor pracy będzie wiedział, ilu pracowników zgłosiła do

ZUS

kontrolowana firma.

Państwowa Inspekcja Pracy

łatwiej wykaże, że pracodawca nielegalnie zatrudnia

pracowników.

Firmy

mogą zostać zobowiązane do wcześniejszego potwierdzenia umów

o

pracę

na piśmie.

Dzięki tym zmianom inspekcja łatwiej wykaże przypadki

pracy

na czarno, czyli np. bez

potwierdzenia warunków pracy na piśmie lub odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne. Z
jej danych wynika bowiem, że mimo mniejszej o połowę liczby kontroli w I półroczu bieżącego roku

(w porównaniu z I półroczem 2008 r.), wzrosła liczba wykrywanych przypadków nielegalnego
zatrudnienia. Nieprawidłowości takie stwierdzono w blisko połowie spośród siedmiu tys.

skontrolowanych firm.

PIP postuluje też zmiany w przepisach, które mają usprawnić kontrolę legalności zatrudnienia.
Jedną z nich jest propozycja, aby pracodawcy musieli potwierdzać na piśmie warunki

pracy

najpóźniej na dzień przed jej rozpoczęciem.

Dane z ZUS

Po porozumieniu z

ZUS

inspekcja pracy będzie miała dostęp do informacji gromadzonych przez

zakład, które ułatwią przeprowadzenie kontroli pracodawcy.

– Przed rozpoczęciem kontroli inspektor dowie się o liczbie zgłoszonych wypadków przy pracy w

firmie wytypowanej do kontroli. Będzie też wiedział, ilu pracowników zgłosiła ona do ubezpieczenia
społecznego i jaki rodzaj składek opłaca – mówi Anna Tomczyk, zastępca głównego inspektora

pracy.

Dzięki danym z ZUS inspektor, jeszcze przed kontrolą, zdobędzie wiedzę o faktycznej liczbie
pracowników, którym pracodawca opłaca składki na ubezpieczenie emerytalno-rentowe,

wypadkowe, chorobowe, zdrowotne. Jeśli w trakcie sprawdzania firmy inspektor ustali, że
faktycznie pracuje w niej więcej osób, niż wynika to z informacji ZUS, będzie mu łatwiej ustalić, ile

z nich jest zatrudnionych nielegalnie.

– To dobre rozwiązanie, bo na pewno ułatwi walkę z pracą na czarno. Możliwe, że dzięki temu
wzrośnie też liczba pozwów do sądu o ustalenie istnienia stosunku pracy – mówi Jerzy Langer,

wiceprzewodniczący Komisji Krajowej NSZZ Solidarność, członek Rady Ochrony Pracy (ROP).

Jeżeli pracodawca narusza przepisy o zgłoszeniu pracowników do ubezpieczenia społecznego i
opłacaniu składek, ZUS może złożyć do sądu grodzkiego wniosek o nałożenie grzywny na

pracodawcę (do wysokości 5 tys. zł). Z kolei inspektor pracy może nałożyć na pracodawcę mandat
do 2 tys. zł, jeśli zawiera on z pracownikiem umowę cywilnoprawną w warunkach, w których

powinna być zawarta umowa o pracę lub nie potwierdza jej na piśmie. Może też skierować skargę o
ukaranie pracodawcy do sądu. Maksymalna grzywna w tego typu sprawach wynosi nawet 30 tys.

zł.

Firmy nie mówią nie

Jak zapewniają sami pracodawcy, nie będą przeciwstawiać się współpracy ZUS i PiP, jeżeli kontrole
firm będą przeprowadzone rzetelnie.

– Nie można jednak zapominać, że sam nadzór, nawet wzmożony, nie zlikwiduje zjawiska pracy na

czarno. Konieczna jest też zachęta do legalnego zatrudnienia, czyli np. ograniczenie biurokracji lub
kosztów pracy – mówi Henryk Michałowicz, ekspert Konfederacji Pracodawców Polskich.

Pracodawcy będą jednak protestować, jeśli kontrole PIP będą w praktyce ograniczać się wyłącznie

do potwierdzenia danych uzyskanych z ZUS.

– Inspektorzy pracy nadal powinni przeprowadzać pełne postępowania kontrolne w firmach.
Instytucja zajmująca się nadzorem, która ma uprawnienia do nakładania kar, nie może polegać

1

wyłącznie na danych zebranych przez drugi urząd – dodaje.

Dowód na piśmie

PiP proponuje także inne zmiany, które mają ułatwić kontrolę legalności zatrudnienia. Pracodawca
miałby potwierdzać na piśmie zawarcie umowy o pracę najpóźniej w dniu poprzedzającym

rozpoczęcie pracy. Obecnie obowiązujące przepisy przewidują, że musi dopełnić tego obowiązku
najpóźniej w dniu przystąpienia podwładnego do pracy. Zdaniem PIP pracodawcy wykorzystują ten

przepis i dopiero w dniu kontroli zawierają z pracownikami umowy, twierdząc, że to pierwszy dzień
ich pracy.

– Taką wersję muszą jedynie uzgodnić z samymi pracownikami. A ci często godzą się na to, bo

zależy im na utrzymaniu pracy – mówi Jerzy Langer.

Podkreśla, że zmiana zaproponowana przez inspekcję powinna wejść w życie, jeśli prawo pracy ma
rzeczywiście eliminować patologie w stosunkach pracy. Jego zdaniem nie ma też żadnej racjonalnej

przyczyny, dla której przesunięcie o jeden dzień terminu pisemnego potwierdzenia umowy byłoby
niemożliwe. Jednak do tej pory propozycja ta nie uzyskała akceptacji Ministerstwa Pracy i Polityki

Społecznej.

Zdaniem PIP należy także zobowiązać cudzoziemców lub pracodawców, którzy chcą ich zatrudnić,
do informowania inspekcji lub straży granicznej o faktycznym podjęciu pracy przez obcokrajowca

albo o tym, że zatrudnienie nie doszło do skutku. Obecnie firmy mogą zapraszać cudzoziemców ze
Wschodu do pracy w Polsce na podstawie oświadczenia o zamiarze powierzania im pracy. Nikt

jednak nie sprawdza, czy zaproszony obcokrajowiec rzeczywiście podjął pracę w danej firmie i czy
przebywa w Polsce.

– Dobrym rozwiązaniem byłoby stworzenie elektronicznego rejestru oświadczeń wystawionych w

powiatowych urzędach pracy oraz cudzoziemców, którzy na ich podstawie podjęli pracę w Polsce –
mówi Tadeusz Zając, główny inspektor pracy.

Wgląd do takiego spisu przysługiwałby np. PIP i służbie granicznej.

30 tys. zł maksymalna grzywna za niepotwierdzenie na piśmie umowy o pracę lub zawieranie

umów cywilnoprawnych zamiast umowy o pracę

Łukasz Guza

Gazeta Prawna

2009-11-25 22:44

2