ANTEK BORYNA

Antek Boryna to najstarszy syn Macieja, mieszka w ojcowskiej chałupie wraz z żoną Hanką i
dwojgiem małych dzieci. W momencie rozpoczęcia powieści jest już człowiekiem dojrzałym i
niezwykle ciąży mu to, że ojciec nie chce na niego przepisać gruntu, choć on pracuje tak ciężko.
Czuje się wyrobnikiem albo parobkiem, a nie gospodarskim synem. W dalszej części utworu
dowiadujemy się o jego romansie z piękną Jagną, przyszłą żoną Macieja – ta sytuacja sprawia, ze
konflikt między synem a ojcem pogłębia się, stary Boryna w końcu wyrzuca syna wraz z rodziną z
domu – wtedy Antek staje się już prawdziwym wyrobnikiem, który musi walczyć o każdy grosz.

Antek to mężczyzna przystojny i postawny. Cechuje się niezwykła siłą, co udowodnił między
innymi walcząc z Mateuszem. Młody Boryn ma wiele cech wspólnych z ojcem: upór, dumę,
odwagę i hardość. Choć pozornie nie liczy się z opinią innych, to wewnątrz boleśnie odczuwał
odrzucenie przez lipiecką gromadę, spowodowane związkiem z piękną macochą. Kolejne
nieszczęścia i niepowodzenia powodują w nim ogromną przemianę. Najpierw chorobliwie
rozkochany w Jagnie, zapomina o rodzinie, przesiaduje z najgorszymi w karczmie i przepija
wszystkie pieniądze. W końcu po pobycie w więzieniu i śmierci ojca dochodzi do wniosku, że jest
niezwykle związany z ojcowską ziemią, a normy określające współżycie w gromadzie również
okazują się dla niego ważne. Pomimo tego, że wciąż darzył uczuciem Jagnę, nie potrafił
przeciwstawić się woli tłumu, żądającego wypędzenia dziewczyny:

W gromadzie żyję, to i z gromadą trzymam! Chceta ją wypędzić, wypędźta; a chceta se ją posadzić na ołtarzu,

posadźta! Zarówno mi jedno!

Antek odzyskuje poważanie we wsi, akceptuje przyjętą moralność, docenia żonę. Młody Boryny
to również człowiek, w którym narodziła się świadomość narodowa i nie boi się jej wyrażać
głośno (tak jak w czasie zebrania w sprawie budowy rosyjskiej szkoły).

Mąż Hanki początkowo nie budzi w czytelniku wiele sympatii, ale z biegiem czasu widzi się go
jako ofiarę wielu okoliczności oraz zbyt dumnego charakteru i wtedy można go nawet pożałować.
Jego ostateczna przemiana stawia go w lepszym świetle, ale fakt, że pozwolił wypędzić ze wsi była
kochankę, odbiera jego wydawałoby niezwykle silnym względem niej uczuciom jakąkolwiek
wartość.