Wybrane środowiska graficzne

i menedżery okien

systemów uniksowych

Graficzny

interfejs

użytkownika (ang. Graphical User

Interface, GUI), często nazywany

też środowiskiem graficznym –

ogólne określenie

sposobu

prezentacji informacji przez

komputer oraz interakcji z

użytkownikiem, polegające na

rysowaniu

i

obsługiwaniu

widżetów.

Kolokwium z TI

Wykonał

WBiIŚ, PRz

Imię Nazwisko

Spis treści

I

Wstęp..........................................................................................................................................3
I.1

Interfejs graficzny..............................................................................................................3

I.2

Menedżer okien.................................................................................................................3

II

KDE............................................................................................................................................5
II.1 Przyszłość KDE.................................................................................................................5

II.2 Aplikacje KDE...................................................................................................................6

II.3 Loga i maskotki.................................................................................................................6

III GNOME ®..................................................................................................................................7

III.1 Informacje ogólne.............................................................................................................7

III.2 Cele....................................................................................................................................7

III.3 Organizacja.......................................................................................................................7

III.4 Platformy, na których działa GNOME..............................................................................8

IV Xfce.............................................................................................................................................9

IV.1 Wersje środowiska.............................................................................................................9

IV.2 Główne komponenty..........................................................................................................9

IV.3 Aplikacje..........................................................................................................................10

V

LXDE........................................................................................................................................11
V.1

Komponenty.....................................................................................................................11

VI Fluxbox.....................................................................................................................................12

VI.1 Możliwości.......................................................................................................................12

VII Enlightenment...........................................................................................................................13

VII.1 Historia............................................................................................................................13

VIII Window Maker..........................................................................................................................15

IX IceWM......................................................................................................................................16

X

Wzór..........................................................................................................................................17

I Wstęp

I.1

Interfejs graficzny

Interfejs graficzny został wymyślony przez firmę Xerox w latach 70. XX

wieku w laboratorium PARC.

W Polsce pierwsze interfejsy graficzne powstały w latach 70. do maszyn

Odra 1204. Używane m.in. na Wojskowej Akademii Technicznej. Do sterowania

służyło pióro świetlne oraz prototyp trackballa.

Środowisko graficzne jest grupą wzajemnie współpracujących

programów, zapewniającą możliwość wykonywania podstawowych operacji na

komputerze (takich jak uruchamianie programów, poruszanie się po

katalogach, dokonywanie ustawień itp.) w trybie graficznym, najczęściej

okienkowym. Zapewnia alternatywny dla konsoli sposób pracy na komputerze.

Najważniejszym elementem graficznego interfejsu jest okno programu

(lub kilka takich okien, choć takie konfiguracje są niezbyt lubiane przez

użytkowników). Wewnątrz takiego okna są rozmieszczone elementy

interakcyjne, zwane widżetami (lub "kontrolkami", nawiązując do pulpitów

sterowniczych). Użytkownik komunikuje się z aplikacją pośrednio przez te

widgety najczęściej za pomocą myszy i klawiatury. Mysz jest odpowiedzialna

za przesuwanie tzw. kursora myszy, wskazującego odpowiednią pozycję na

ekranie, a naciskanie przycisków jest związane z obszarem, w którym zawiera

się aktualna pozycja kursora. Klawiatura jest związana z kolei z pojęciem tzw.

"skupienia" (ang. focus). Skupienie jest stanem, który może posiadać w

jednym czasie dokładnie jeden widget w całym systemie okienkowym. Jeśli

użytkownik naciska klawisze na klawiaturze, to wtedy informacja o naciskaniu

klawiszy przekazywana jest do tego widżetu, który aktualnie "posiada

skupienie".

I.2

Menedżer okien

Menedżer okien to program kontrolujący położenie i wyświetlanie okien

aplikacji w X Window System, graficznym interfejsie użytkownika w systemach

uniksowych, pozwalającym użytkownikowi na interakcję z wieloma

programami równocześnie.

Każdy program posiada swoje własne niezależne okno, a kiedy dostępny

jest menedżer okien, interakcja między X-serwerem a jego klientami jest

przekierowywana przez menedżera okien. Inaczej niż na platformach

Microsoft Windows i Mac OS X, które zawsze dostarczały jeden własny system

kontroli i obsługi wyświetlanych na ekranie okien, X Window System pozwala

użytkownikowi na wybór jednego z wielu menedżerów okien.

Różnice między menedżerami okien dotyczą m.in.:

•

dostosowywalności wyglądu i funkcjonalności

•

tekstowych menu wykorzystywanych do uruchamiania programów lub

zmieniania ustawień

•

paneli i innych graficznych metod uruchamiania aplikacji

•

liczby pulpitów oraz wirtualnych pulpitów (pulpity większe niż fizyczny

rozmiar monitora) i metod przełączania się między nimi

•

wielkością zajmowanej pamięci i innych zasobów systemowych

•

stopnia integracji ze środowiskiem

Istnieją także alternatywne powłoki dla Windows. Przykładowo, LiteStep

zamienia interfejs użytkownika Windows 95/98/NT na zapożyczony z

menedżera okien AfterStep. Istnieją także różne powłoki graficzne dla OS/2.

II KDE

KDE (K Desktop Environment) – środowisko graficzne zrealizowane jako

wolne oprogramowanie dla systemów operacyjnych Unix i GNU/Linux.

Zawiera bogaty system bibliotek do tworzenia aplikacji w środowisku

graficznym. Obok GNOME jest jednym z dwóch najpopularniejszych

uniksowych środowisk graficznych. Początkowo projekt nosił nazwę Kool

Desktop Environment.

KDE korzysta z biblioteki graficznej Qt, a także z systemu obiektowego

KParts. System ten pozwala na współdzielenie elementów danego programu

pomiędzy różnymi aplikacjami KDE, np. emulator terminala Konsole może

zostać osadzony w Konquerorze.

W KDE menedżerem okien jest KWin, jednak aplikacje można uruchamiać

także pod innymi menedżerami.

II.1

Przyszłość KDE

Obecnie używana jest wersja 4.x środowiska KDE, bazująca na serii

bibliotek Qt 4.x. KDE 4 zostało przeniesione na Qt 4, co powinno powodować

wzrost wydajności o 20–30% w porównaniu z KDE 3.5.x.[3] Nowe KDE zawiera

nowe środowisko multimedialne, nazwane Phonon, zintegrowane środowisko

sprzętowe Solid i nowy schemat kolorów systemu i ikon Oxygen. Zawiera też

nowy interfejs pulpitu i pasek zadań, nazwany Plasma, który zawiera widgety

w stylu SuperKaramba lub Apple Dashboard. Udostępniono również wersje

KDE 4 na Microsoft Windows i Mac OS X.

Najważniejszymi cechami KDE 4.0 są:

•

Nowy wygląd środowiska dzięki zastosowaniu Oxygen.

•

Nowa architektura zawierająca udoskonaloną integrację z multimediami

i sprzętem (Solid i Phonon, moduł sprawdzania pisowni i gramatyki).

•

Nowe programy udoskonalone dzięki doświadczeniom użytkowników,

takie jak Dolphin, menedżer plików i Okular, program służący do

przeglądania dokumentów.

II.2

Aplikacje KDE

Najważniejszą aplikacją środowiska KDE jest przeglądarka WWW i

menedżer plików Konqueror. Aplikacje korzystające z KDE często mają nazwy

rozpoczynające się od litery "K" lub zawierają literę "k" zamiast "c" w środku

nazwy, ale nie jest to ścisłą regułą.

DigiKam

zarządzanie zbiorami zdjęć, przeglądarka i edytor

grafiki, obsługa aparatów cyfrowych

Dolphin

menedżer plików w KDE 4

K3b

program do nagrywania płyt CD/DVD

Kandy

narzędzie do komunikacji z telefonem komórkowym

Kate

zaawansowany edytor tekstu

Konsole

emulator terminali wyposażony w zakładki

Kopete

multikomunikator internetowy (obsługuje m.in.

IRC, Jabber i Gadu-Gadu)

Amarok

zaawansowany odtwarzacz muzyki

Koffice

pakiet programów biurowych

Plasma

przestrzeń robocza KDE 4 (pulpit i panel).

Środowisko KDE zawiera również programy narzędziowe, edukacyjne

oraz gry.

II.3

Loga i maskotki

Maskotką środowiska graficznego KDE był Kandalf, używany do wersji

2.x. Imię Kandalf nawiązuje do postaci z powieści J. R. R. Tolkiena Władca

Pierścieni o imieniu Gandalf.

W wersjach powyżej 2.x. maskotką KDE był smok Konqi (dokładnie Konqi

Konqueror). Jego imię pochodzi od nazwy przeglądarki Konqueror dla tego

środowiska graficznego. Można go zobaczyć na stronach poświęconych temu

środowisku oraz w wielu aplikacjach, m.in. podczas wyboru opcji wylogowania

(KDE 3) czy w oknie "informacje o KDE". Konqi występuje także w grze

WarMUX jako jedna z głównych postaci.

III GNOME ®

GNOME (ang. GNU Network Object Model Environment) – graficzne

środowisko użytkownika oparte na systemie X Window System oraz Widżetach

GTK+ i GDK. Działa na większości systemów typu Unix.

III.1 Informacje ogólne

GNOME stanowi część projektu GNU. Projekt został rozpoczęty w

sierpniu 1997 roku przez Miguela de Icaza w celu stworzenia w pełni

wolnodostępnego graficznego środowiska użytkownika dla systemu

GNU/Linux, jako alternatywa dla środowiska KDE, opartego na bibliotece Qt

(do listopada 1997 nie będącej wolnym oprogramowaniem).

Większa część środowiska GNOME została napisana w czystym C.

Możliwe jest jednak tworzenie aplikacji GNOME w innych językach

programowania dzięki możliwościom bibliotek opakowujących wywołania

(ang. wrappers) – m.in. Python, C++, C#, Ada95, Perl, Ruby.

III.2 Cele

Projekt GNOME stara się dostarczać dwóch rzeczy: środowiska

graficznego GNOME, mającego stanowić intuicyjny i atrakcyjny pulpit dla

użytkowników końcowych, oraz platformy rozwojowej GNOME, zespołu

bibliotek koniecznych dla budowania aplikacji, które integrują się z tym

środowiskiem.

Silny nacisk położony jest na prostotę oraz wygodę obsługi, a co za tym

idzie – internacjonalizację i ułatwienia dostępności.

III.3 Organizacja

Rozwój projektu GNOME jest dosyć luźno zorganizowany, podobnie jak

inne projekty wolnego oprogramowania. Większość dyskusji na temat rozwoju

środowiska prowadzona jest w otwartych listach dyskusyjnych.

W sierpniu 2000 r. utworzona została Fundacja GNOME (patrz Logo 1),

zajmująca się zadaniami administracyjnymi, kontaktami z prasą oraz

stanowiąca punkt kontaktowy dla firm zainteresowanych rozwojem lub

dystrybucją GNOME'a.

III.4 Platformy, na których działa

GNOME

Początkowo przeznaczone dla GNU/Linuksa, środowisko GNOME może

obecnie pracować na wielu systemach typu Unix (*BSD, AIX, IRIX, HP-UX).

Zostało także zaadaptowane przez firmę Sun Microsystems jako standardowe

środowisko graficzne dla jej dwóch systemów operacyjnych – Solaris

(zastępując przestarzałe CDE) oraz Sun Java Desktop System.

Istnieje także port GNOME'a dla środowiska Cygwin, dzięki czemu może

ono pracować w systemie Microsoft Windows. Udało się je także skompilować

w systemie Mac OS X.

L

OGO

1: O

FICJALNE

LOGO

GNOME.

IV Xfce

Xfce - środowisko graficzne dla systemów uniksowych, wzorowane na

CDE. Pierwotnie Xfce bazowało na XForms (Xfce, to akronim XForms Common

Environment[1]), jednakże po przepisaniu kodu źródłowego środowisko

przestało bazować na tej bibliotece. Obecnie bazuje na bibliotece GTK+.

Wszystkie pliki konfiguracyjne są napisane w XML-u, co ułatwia głębokie

zmiany w środowisku. Z założenia ma być ono proste w obsłudze, ładne i

szybkie. Xfce jest złożone z wielu modułów, między innymi z menedżera okien

Xfwm i menedżera plików Xffm (obecnie zastąpionego przez Thunara), które w

połączeniu oferują w pełni funkcjonalne środowisko. Xfce może też korzystać z

modułów innych środowisk graficznych zamiast swoich własnych.

IV.1

Wersje środowiska

•

Próbna wersja 2.0 (1997 r.)

•

Wersje 2.x (1998 r.)

•

Wersje 3.x (1999 r.)

•

Wersje 4.x

IV.2

Główne komponenty

•

Xfce4-panel - wyświetla listę aktywnych programów, zegarek,

aktywatory aplikacji itp.

•

Xfce4-session - menadżer sesji, kontroluje otwieranie i zamykanie

środowiska

•

Xfce4-settings - graficzny menadżer ustawień

•

Xfdesktop - menedżer pulpitu

•

Xfprint - menedżer wydruku

•

Xfwm4 - menedżer okien

IV.3

Aplikacje

Aplikacje rozwijane w ramach środowiska, bądź wspierane przez projekt:

•

Midori - przeglądarka internetowa

•

Mousepad - prosty edytor tekstu

•

Orage - kalendarz

•

Parole - oparty na GStreamer odtwarzacz multimedialny

•

Ristretto - przeglądarka grafiki

•

Terminal - emulator terminalu (wcześniej Xfce4 Terminal)

•

Thunar - menadżer plików

•

Xarchiver - obsługa archiwów (równolegle rozwijany jest Squeeze)

•

Xfburn - program do nagrywania płyt

•

Xfmedia - oparty na xine odtwarzacz (obecnie nie rozwijany, wyparty

przez Parole)

V LXDE

LXDE – środowisko graficzne zrealizowane jako wolne oprogramowanie

dla systemów operacyjnych Unix oraz innych zgodnych z POSIX systemów

takich jak Linux lub BSD. Nazwa LXDE oznacza "Lightweight X11 Desktop

Environment". LXDE zostało stworzone specjalnie z myślą o mniej wydajnych

komputerach (starszej generacji lub nowszej z mniejszymi zasobami jak np.

netbooki). LXDE jest szybkim i zarazem energooszczędnym rozwiązaniem.

V.1

Komponenty

W przeciwieństwie do innych graficznych środowisk, komponenty LXDE

nie są ściśle zintegrowane ze sobą. Mogą funkcjonować niezależnie od

powiązań. Dlatego też LXDE można bezproblemowo stosować na różnych

systemach. Środowisko zostało napisane w języku programowania C, a do

obsługi interfejsu użytkownika wykorzystywana jest biblioteka GTK+.

•

openbox

•

LXPanel

•

LXSession

•

LXAppearance

•

PCManFM

•

leafpad

•

xarchiver

•

GPicView

•

LXTerminal

•

LXTask

VI Fluxbox

Fluxbox - menedżer okien dla X Window System. Kod Fluxboksa bazuje na

kodzie Blackboksa 0.61.1, dzięki czemu zachowuje z nim pełną zgodność

stylów/tematów.

Priorytetem Fluxboksa jest lekkość oraz wysoka konfigurowalność.

Zapewnia on tylko minimum interfejsu graficznego w postaci paska narzędzi i

uruchamianego prawym przyciskiem myszy menu. Na pasek narzędzi składa

się wyświetlenie nazwy obecnie używanego obszaru roboczego, lista

otwartych okien, aktualny czas oraz tacka systemowa, w której dokowane są

aplikacje, np. Kadu. Za pomocą specjalnego menu Fluxbox umożliwia

tworzenie nowych i likwidacje starych obszarów roboczych.

VI.1

Możliwości

•

łączenie okienek w grupy

•

kilka obszarów roboczych i łatwe przełączanie się między nimi (np. rolką

myszy)

•

w pełni konfigurowalny pasek narzędzi i menu

•

w pełni konfigurowalne skróty klawiszowe

•

slit - obszar pulpitu, na którym można osadzać widżety stworzone dla

Window Maker

VII Enlightenment

Enlightenment (ang. oświecenie, nazywany też często e) - menedżer okien

dla środowiska X Window System, który może być używany samodzielnie lub

wraz ze środowiskami graficznymi takimi jak GNOME (swego czasu był to

domyślny menedżer okien tego środowiska) czy KDE. Jego głównym autorem

jest programista i grafik Carsten Haitzler (Rasterman). Wydany na licencji

BSD.

Enlightenment znany jest z dużych możliwości konfiguracji oraz

atrakcyjnej grafiki i efektów specjalnych. Dostępne są (na stronie domowej

projektu) niezwykle dopracowane pod względem graficznym tematy pulpitu

(themes) oraz statyczne i animowane tła pulpitu.

Menedżer dostępny jest w dwóch liniach – wydanej w 2000 roku, stabilnej

DR16 oraz rozwojowej DR17. Kod następnej serii, DR17 (lub inaczej E17), jest

napisany od początku i bazuje na silnie zmodularyzowanych bibliotekach EFL

(Enlightenment Foundation Libraries). DR17 ma być samodzielną powłoką

graficzną, przeznaczoną dla szerokiej gamy urządzeń od urządzeń

wbudowanych do stacji roboczych.

Powłoka graficzna to określenie twórców Enlightenment. Oznacza ono, że

poza zarządzaniem oknami program wykonuje też inne funkcje, ale nie jest tak

rozbudowany jak środowiska graficzne w rodzaju KDE czy GNOME, dla

których powstają często duże aplikacje. Podobne do niego są środowiska Xfce

czy Window Maker.

Enlightenment również posiada swój menedżer logowania – Entrance.

Jest to efektownie wyglądający odpowiednik bardziej znanych menedżerów

logowania takich jak XDM, GDM czy KDM.

Z Enlightenment domyślnie korzystają następujące dystrybucje

GNU/Linuksa: Elive, OpenGEU, OzOS, Maryan Linux, Yellow Dog Linux, gOS,

Ebuntu oraz Bodhi Linux.

VII.1 Historia

Pierwsza wersja Enlightenment została udostępniona przez Rastera

(Carsten Haitzler) dnia 30 października 1996. Enlightenment jest aktywnie

rozwijany od ponad dekady, ostatnia wersja uznawana za stabilną to 0.16.8.14.

Wersja 0.17, nazywana także DR17 albo E17, jest rozwijana od grudnia 2000

roku[1]. Jest ona pisana od podstaw i zaprojektowana aby być pełnoprawną

powłoką systemową, bazującą na nowych bibliotekach Enlightenment

Foundation Libraries (EFL).

VIII Window Maker

Window Maker to menedżer okien (ang. window manager) działający w

środowisku X Window. Jest częścią projektu GNUstep, którego celem jest

stworzenie otwartej implementacji specyfikacji OpenStep emulującej

środowisko graficzne systemu operacyjnego NeXTStep.

Natomiast OpenStep jest obiektowo zorientowaną strukturą do

budowania zaawansowanych graficznie i dostępnych na różne platformy

aplikacji.

Autorami Window Makera są: Alfredo Kojima, Dan Pascu i inni.

1. Zalety:

(i)

niewielkie zapotrzebowanie na pamięć operacyjną

(ii) prostota obsługi

(iii) estetyczny wygląd

(iv) możliwość przyporządkowywania aplikacjom parametrów okien

(v) prosta konfiguracja

2. Wady

Główną wadą menedżera jest niestandardowy sposób obsługi (á la

NeXTStep).

IX IceWM

IceWM (patrz ) jest menadżerem okien dla systemu X Window. Został

napisany w języku C++ przez Marko Mačka, a wydawany jest na licencji GNU

LGPL. Jego cechami charakterystycznymi jest duża szybkość działania i małe

wymagania sprzętowe. Dzięki temu działa wydajnie nawet na komputerach z

niewielką ilością pamięci RAM oraz starszymi procesorami.

Domyślny wygląd środowiska graficznego jest wzorowany na systemie

Microsoft Windows 98. Dzięki zastosowaniu motywów można dowolnie

zmieniać wygląd menadżera, np. żeby przypominał interfejs użytkownika

innych systemów takich jak Microsoft Windows, OS/2 i innych.

Możliwości konfiguracji menedżera IceWM są bardzo duże. Użytkownik

może dopasować do swoich potrzeb domyślne zachowane okien, pasków

zadań, czy nawet konkretnych aplikacji. Można również zdefiniować własne

klawisze funkcyjne i konfigurować proste aplety takie jak zegar, zużycie

baterii, czy wykorzystanie procesora. Zmian konfiguracji dokonuje się za

pomocą edycji plików tekstowych. W podobny sposób można dopasować do

własnych potrzeb menu programów, które domyślnie jest automatycznie

generowane przy instalacji nowych programów. Istnieją również szereg

zewnętrznych programów, które pozwalają na zmiany konfiguracji i menu

programów z wykorzystaniem graficznych interfejsów.

Należy zwrócić uwagę, że IceWM nie jest środowiskiem graficznym, lecz

menadżerem okien. W związku z tym np. nie obsługuje pulpitu. W celu

umieszczenia ikon na pulpicie należy skorzystać z zewnętrznych programów

takich jak Idesk, czy Rox.

IceWM jest dostępny w większości popularnych dystrybucji systemu

Linux w postaci pakietów. Jest również podstawową częścią środowiska

graficznego poniższych dystrybucji:

•

Absolute Linux

•

cdlinux.pl

•

Puppy Linux

X Wzór

tg

α

2

=−

(

cos

α

−

1

sin

α

)