i edukacja humanistyczna



1. Idealizm (Sokrates, Platon i inni)



2. Realizm (Arystoteles i inni)



3. Realizm teistyczny (św. Tomasz, tomizm)



4. Naturalizm (Rousseau i inni)



5. Pragmatyzm (Dewey i inni)



6. Filozofia egzystencji (Kierkegaard, Nietzsche,
Heidegger, Sartre, Jaspers i inni);

REALIZM



jest jednym z najstarszych stanowisk
filozoficznych,



odgrywa ważną rolę we współczesnej oświacie,



opiera się na poglądach Arystotelesa i
kontynuatorów.



Przedstawiciele: Arystoteles, Robert Hutchins,
Mortimer J. Adler, Harry Broudy.



Realizm można zdefiniować jako stanowisko filozoficzne,

według którego istnieje obiektywna rzeczywistość, niezależna
od człowieka, a on jest w stanie ją poznać.



W wielu szkołach współczesnych, średnich i wyższych w
skład programów nauczania wchodzą odrębne elementy
wiedzy takie jak historia, język, matematyka, nauki
przyrodnicze itp.

Gerald. L. Gutek ,

Filozofia dla pedagogów, GWP, Gdańsk 2007, s. 39.

Według przedstawicieli realizmu:



żyjemy w świecie rzeczywistym, w którym istnieje wiele
rzeczy,



rzeczy i inne przedmioty istnieją realnie i obiektywnie, w

czasie i w przestrzeni, niezależnie od spostrzegającego

je umysłu, zanim zacznie je poznawać,



w poznaniu rzeczy ważne są poznanie zmysłowe i
abstrakcyjne poznanie rozumowe,



człowiek w życiu powinien kierować się wiedzą na temat

rzeczywistych przedmiotów, praw nimi rządzących oraz
relacji miedzy przedmiotami.

Zob. G. L. Gutek,

Filozofia dla pedagogów, op. cit., s. 38, 44.

Wiedza

teoretyczna jest człowiekowi

potrzebna do:



czynienia praktycznego użytku z wrodzonej

mu zdolności do racjonalnego myślenia,



podejmowania decyzji życiowych,



osiągania szczęścia (życia zgodnego z

rozumem).

Poznawanie

to dochodzenie do wiedzy na temat

rzeczywistości.

Poznawanie

opiera się na oddziaływaniach między

człowiekiem a otaczającą go rzeczywistością;

a) oddziaływanie rzeczy na zmysły –

poznanie

zmysłowe (obserwacja)

,

b) poznawanie cech istotnych rzeczy dzięki

procesowi abstrakcji dokonywanemu przez rozum

w

myśleniu abstrakcyjnym

, indukcyjnym,

dedukcyjnym, w klasyfikowaniu, porządkowaniu,

określaniu (budowaniu definicji) itp.

◦

Teoria wnioskowania dedukcyjnego



przechodzimy w myśli od dwóch zdań, uznanych

za prawdziwe, zwanych przesłankami do zdania

zwanego wnioskiem,



przechodzenie od przesłanek do wniosku odbywa

się na podstawie prawa logiki, które gwarantuje

nam przy prawdziwości przesłanek dojście do

prawdziwego wniosku.



metoda dedukcyjna

(np. dowodzenie), polega

na przechodzeniu od ogółu do szczegółu (od

zdania ogólnego do zdań szczegółowych),



każde myślenie można rozpatrywać pod

względem treści i formy.



można analizować treść i znaczenie słów,



można także badać tylko prawdziwość lub

fałszywość zdań, które składają się ze słów.



słowa połączone przy pomocy spójników tworzą

zdania;



zdania mogą być prawdziwe lub fałszywe;



zdania połączone według określonych reguł

stanowią wnioskowanie;



połączenie dwóch zdań z trzecim stanowi

sylogizm.

Przykład wnioskowania sylogistycznego (dedukcji):

◦

(1) Wszyscy ludzie są śmiertelni (zdanie ogólne),

◦

(2) Arystoteles jest człowiekiem (zdanie ogólne),

◦

(3) a więc: Arystoteles jest śmiertelny (zdanie

szczegółowe).

Zdania (1) i (2) są przesłankami, a zdanie (3)

wnioskiem.



ciąg wnioskowań nazywany jest dowodzeniem, a

wynik dowodem,



dowodzenie to metoda dedukcyjna, tzn.

przechodzenie od zdani ogólnych do wniosków

szczegółowych.



w dowodzeniu przyjmuje się jednak najbardziej

ogólne i najwcześniejsze twierdzenia (aksjomaty)

których nie można dowieść.



bez aksjomatów dowodzilibyśmy dowodzenia, co

musiałoby ciągnąć się w nieskończoność.



Metoda indukcyjna

polega na przechodzeniu od

przypadków szczegółowych do ogółu.



„Jeżeli najlepszym sternikiem, a także najlepszym

woźnicą jest ten, kto się zna na jakimś fachu, to

jest w tym fachu najlepszy”.



nasze poznanie świata jest możliwe dzięki indukcji.



celem nauki jest wyprowadzanie twierdzeń

szczegółowych z twierdzeń ogólnych (dedukcja),



droga do tej wiedzy prowadzi jednak przez

rozumowanie indukcyjne.

por. Kunzman P. (red.),

Atlas filozofii]

INDUKCJA



dzięki indukcji poszukujemy wiedzy ogólnej, np.

wspólnych cech rzeczy,



to co szczegółowe poznajemy wcześniej, a to co

ogólne później,



ogólność jest wcześniejsza, ale jest poznawana

później,



tego co jest najwcześniejsze i najbardziej ogólne

(zasada), nie można udowodnić;



metoda indukcyjna jest przeciwieństwem metody

dedukcyjnej; w niej formułuje się wiele twierdzeń

szczegółowych i wyprowadza z nich wnioski ogólne.



w przeciwieństwie do Platona Arystoteles uważa, że poznanie

jest możliwe także na drodze indukcji;



można i należy łączyć wiedzę rozumową z wiedzą

empiryczną, doświadczalną;



prawdziwa wiedza m charakter niezawodny, ale dochodzimy

do niej przy pomocy indukcji, która jest metodą

niedoskonałą, zawodną, ale także prowadzi do poznania;



nie jesteśmy doskonali, nasze metody poznania również takie

nie są.

Definicja

to określenie istoty czegoś poprzez

wskazanie rodzaju i różnicy gatunkowej, np.

„Człowiek to zwierzę rozumne.”



słowo „zwierzę” oznacza rodzaj, to co wspólne;



słowo „rozumne” oznacza różnicę, to co odróżnia;



z tej definicji dowiadujemy się, że człowiek jest zwierzęciem

oraz, że odróżnia go rozum i myślenie;



istotą człowieka wg tej definicji jest rozumność;



tworzenie definicji jest składnikiem tworzenia teorii

naukowych.



Realizm klasyczny

– pochodzi z

filozofii starożytnej (Demokryt,
Arystoteles),



Realizm teistyczny

– zakłada, że

świat i ludzie zostali stworzeni przez
Boga (theos),



Realizm naukowy

– przyjmuje, że

wiedza o rzeczywistości zdobywana
jest dzięki naukom przyrodniczym i
metodom naukowym.



uczony i filozof grecki, najwszechstronniejszy myśliciel

starożytności,



uczeń Platona (20 lat w Akademii aż do śmierci mistrza),



nauczyciel Aleksandra Macedońskiego,

twórca logiki formalnej, klasycznej,



założyciel własnej szkoły nazywanej Liceum (Likeion) lub szkołą

perypatetycką (ponieważ dyskutowano w niej „chodząc” pośród

szpalerów drzew i krzewów),



autor wykładów i prac o logice, przyrodzie, etyce, estetyce, poetyce

i metafizyce (całość dzieł nazywana jest Corpus Aristotelicum).

Główne dzieła Arystotelesa



O świecie



O duszy



Etyka nikomachejska



Poetyka



Polityka



Topiki (prace z logiki)



Metafizyka

ARYSTOTELES stworzył:



logikę jako naukę służebną dla innych nauk,



metafizykę jako naukę podstawową dla innych

nauk,



nową filozoficzną psychologię i antropologię,



nowe pojęcie Boga,



nową teorię wyjaśniania przyczynowego ( teorię

czterech przyczyn).



etykę złotego środka.



unika skrajnych, jednostronnych rozwiązań, dąży do łączenia

poglądów (syntezy),



w logice łączy dedukcję z indukcją,



w ontologii łączy idealizm z materializmem (realizm),



w teorii poznania łączy racjonalizm z sensualizmem

(empiryzm),



w etyce godzi moralizm z hedonizmem,



najwyższym dobrem nie jest cnota (jak chciał Sokrates), lecz

szczęście,



szczęście nie polega na doznawaniu przyjemności

zmysłowych (jak chcieli hedoniści), lecz na rozumnym i

dobrym działaniu.



dokonał podziału nauk na: nauki teoretyczne i

praktyczne.

„Tylko dzięki uprawianiu obu nauk człowiek staje

się człowiekiem”.



Platon jest racjonalistą, bada wyłącznie świat idei i

przedmiotów matematycznych;



Arystoteles jest racjonalistą, empirykiem, tzn. bada

świat idei oraz świat przyrody;

Rzeczywistość jest uporządkowana w sposób

hierarchiczny (materia nieożywiona i

ożywiona),



kamienie,



rośliny,



zwierzęta,



ludzie.

Arystoteles wyjaśnia budowę świata.

Budowa świata jest sferyczna:

1.

najniższy poziom to materia - kamienie,

rośliny, zwierzęta, ciała (wszystkie powstają i

giną, rodzą się i umierają).

2.

wyżej są gwiazdy, planety; one nie powstają i

nie giną, nie umierają; śmierć ich nie dotyka,

ponieważ są z eteru, który nie podlega

procesom rozkładu; są wieczne. Najwyższy byt

to czysta forma, czyli Bóg.



świat

jest wprawiony w ruch nie przez działanie

poruszyciela (Boga), lecz przez to, że on pociąga

ku sobie.



pociąga, lecz nie przyciąga, tak jak materialna siła

(np. magnes), ku niemu wszystko porusza się jako

ku najwyższemu celowi i najwyższej wartości.

Bytem według Arystotelesa jest substancja;

Świat składa się z substancji i ich przypadłości.
Prawdziwym, wartościowym i koniecznym

bytem są substancje; Przypadłości substancji

są czymś przypadkowym, niekoniecznym.

Arystoteles podejmuje krytykę teorii idei Platona.

Idee rzeczy istnieją tylko w nich (a nie tak jak

według Platona poza nimi, np. w umyśle), idea

stołu w stole, idea trójkąta w trójkącie.



Platon wprowadza dualizm rzeczy i idei.



Arystoteles wprowadza dualizm materii

i formy .



każda rzecz, każdy byt, każda substancja

składa się z materii i z formy,



nie istnieje sama materia lub sama forma,



coś takiego jak gatunek zwierzę, gatunek

roślina są substancjami,



ale istnieją one jako pojęcia ogólne (realnie

nie istnieją), są wywnioskowane w myśli przez

umysł na podstawie obserwacji rzeczy.

Jak powstają rzeczy?

Rzeczy powstają przez połączenie materii i

formy.



statyczna materia + dynamiczna forma =

stawanie się.



pierwotnie istnieje materia nieuformowana.



Żeby

opisać

rzeczywistość trzeba używać pojęć

(kategorii). Opis bytu przy pomocy pojęć pozwala

ująć, uporządkować i opisać naukowo w sposób

najogólniejszy wszelką rzeczywistość.



pojęcia są niezbędne do opisu zjawisk w

przyrodzie.



klasyfikowanie i kategoryzowanie

to

najdokładniejsza i najbardziej użyteczna metoda

porządkowania wiedzy o obserwowanych

przedmiotach.

Opisać

byt, to ująć go w kategoriach (w nich myślimy),

stawiać pytania i dawać odpowiedzi:

1. Substancja [

Czy istnieje substancja?

- Freud]

2. Jakość

[

Jaki jest?

- mądry]

3. Ilość

[

Ilu?

- jeden]

4. Stosunek

[

W jakim odniesieniu?

-nauczyciel Junga]

5. Miejsce [

Gdzie?

- w Wiedniu]

6. Czas

[

Kiedy?

- W pierwszej połowie XX wieku]

7. Położenie

[

Jakie?

- słabe, fatalne]

8. Stan

[

Jaki?

- zdenerwowany]

9. Działanie

[

Co robił?

- nauczał]

10. Doznawanie [

Czego doznał?

- pokłócił się]

Z kolei żeby wyjaśnić niezrozumiałą rzeczywistość należy

odwołać się do czterech przyczyn.

PRZYCZYNA

– to coś, co wpływa na powstawanie rzeczy.

1.

przyczyna materialna

-

surowiec, z którego stworzony

jest rzecz.

2.

przyczyna formalna

– to, czym rzecz się staje (forma

jest wzorem, nadaje rzeczy kształt i strukturę).

3.

przyczyna sprawcza

-

to czynnik, dzięki któremu

działania się urzeczywistniają (aktualizują).

4.

przyczyna celowa

-

to kierunek, w jakim dąży przedmiot.

Zob. G. L. Gutek,

Filozofia dla pedagogów

, s. 40.

Wyjaśnić jakąś rzecz, to odpowiedzieć na pytanie o 4

przyczyny rzeczy, przyczynę:



materialną - z czego powstała? Dom z drewna, z
cegieł, z metalu.



formalną - według jakiej formy, idei, projektu? Dom
według planu),



sprawczą - kto stworzył rzecz? Pracujący murarze.



celową - po co, dlaczego stworzył rzecz? ochrona
przed niedogodnościami pogody, dzikimi zwierzętami
(nic nie dzieje się bez celu).

„Prawdziwa wiedza to znajomość przyczyn.”

Co to znaczy poznać?



Wiemy czym jest kamień? Wiemy, bo go

dotknęliśmy i podnieśliśmy.



Wiemy co to roślina? Wiemy bo ją zasialiśmy i

zjedliśmy.



Wiemy co to zwierzę? Wiemy, bo nas pogryzło.



Wiemy kto to prezydent? Wiemy, bo go poznaliśmy

na audiencji.

Podstawową cechą natury ludzkiej jest

dualizm duszy i ciała.

Człowiek:



posiada jednocześnie niematerialną duszę (umysł) i

materialne ciało.



tak samo jak i zwierzę ulega popędom i odczuwa potrzeby
fizjologiczne (ich zaspokojenie jest warunkiem przetrwania).



w przeciwieństwie do zwierząt obdarzony jest intelektem-

zdolnością abstrakcyjnego i symbolicznego myślenia.



jest istotą rozumną, zdolną do racjonalnego działania
(decyzji),



zmierza do określonego celu.



dąży w życiu do szczęścia, do zrealizowania całego

tkwiącego w nim potencjału.

G. Gutek, s. 39-40.



Edukacja pomaga w osiągnięciu szczęścia, ponieważ studiowanie
sztuk wyzwolonych i nauk ścisłych doskonali umysł.



Wychowanie ma na celu kształcenie zdolności racjonalnego
myślenia

,

czyni ludzi wolnymi jeśli potrafią rozważać i planować

swoje działania mają wpływ na własne życie.

Gerald. L. Gutek , op. cit. 41.



Człowiek jest istotą rozumną.



Natura ludzka jest wspólna wszystkim mimo

różnic (kulturowych, urodzenia)

Istnieją trzy rodzaje duszy odpowiednio do trzech warstw

życia organicznego.

-

kamienie

nie posiadają duszy (należą do przyrody

nieożywionej),

-

rośliny

posiadają duszę wegetatywną (roślinną), ponieważ

żyją, rosną,

-

zwierzęta

posiadają duszę zmysłową (zwierzęcą) wyższy

poziom, czucia, postrzega, kieruje się instynktem,

stadnym, społecznym;

-

człowiek

posiada duszę rozumną (rozum), myśląca; zajmuje

się myśleniem, działaniem teoretycznym, duchowym,

zadaje pytania, szuka odpowiedzi, spekuluje, abstrahuje,

wnioskuje, analizuje, jednoczy.



Rozum

dzieli na bierny (odtwórczy) i czynny

(twórczy).



Współcześnie w psychologii wymienia się

funkcje

świadomości

: myślenie, pamięć, wyobraźnię,

koncentrowanie się, intuicję, ocenianie,
wartościowanie

.



każda istota dąży do właściwego jej dobra,



w nim znajduje swoją doskonałość.



dobrem człowieka jest działanie zgodne z

rozumem.



w działaniu rozumnym człowiek znajduje

ostateczny cel swoich dążeń - szczęście

(

eudajmonia).



jest ono niezależne od okoliczności

zewnętrznych, pozarozumowych.

Arystoteles odróżnił dwa rodzaje cnót człowieka:



CNOTY TEORETYCZNE

polegające na mądrości

teoretycznej (naukowej) np. mądrość i roztropność,



CNOTY ETYCZNE

polegające na mądrości

praktycznej, np. umiar, rozwaga, wielkoduszność.



Cnoty etyczne

człowiek zastaje razem z istniejącym

porządkiem społecznym i politycznym, tradycji,



prawidłowe postawy i zachowania moralne

pojawiają się w wyniku współdziałania cnót

teoretycznych i cnót etycznych.



nie można być etycznym i moralnym nie będąc

roztropnym; nie można też być mądrym i

roztropnym nie będąc człowiekiem moralnym,

etycznym.



Roztropność (zdrowy rozsądek)

ma za

zadanie poznanie i wybór właściwych

środków i metod do osiągania

prowadzących do celu jakim jest dobro

moralne; cnoty etyczne uzasadniają jedynie

cel wybrany przez roztropność

(rozum).



wszystkie cnoty kierują wolę ku dobru;



namysł wskazuje ludzkiemu działaniu właściwe

cele.



naturalne dążenia znajdują odpowiednią formę i

udaje się opanować afekty, namiętności.



Być dobrym

- według Arystotelesa - oznacza

wiedzieć co jest dobre i działać zgodnie z tą

wiedzą.



postawa moralna i dobry charakter nie wynika z

samej wiedzy o dobru, z samego rozumienia czym

ono jest (jak chciał Sokrates), lecz kształtuje się w

trakcie działania, w praktyce życia; w drodze

ćwiczenia, nabierania pozytywnych nawyków,

przyzwyczajeń i uczenie się.



współcześnie mówimy o wychowaniu moralnym,

socjalizacji i uznawaniu przez człowieka

standardów etycznych.



żeby więc wiedzieć teoretycznie czym jest dobro i

cnota w sensie etycznym, trzeba odwołać się do

doświadczenia życiowego, do ocen i wzorów

moralnych (własnych i cudzych).

W nauce o państwie Arystoteles, w przeciwieństwie

do Platona:



zajmuje postawę empiryczną,



stosuje metodę studiów porównawczych.



przypisuje mu się analizę 158 form ustrojowych

(zachowały się jedynie fragment utworu „Państwo

Ateny”).

◦



Platon

tworzy wzór państwa w sferze tego, co

idealne,



Arystoteles

w przeciwieństwie do Platona da się

określić jako realista (stosujący kryteria tego co

realne, możliwe, rzeczywiste);



tworzy projekt państwa możliwego do realizacji,

takiego państwa, które można urzeczywistnić.

„Trzeba mieć przed oczyma nie tylko najlepsze

państwo, lecz także państwo możliwe”.



Inaczej niż Platon wyjaśnia Arystoteles genezę państwa.



To nie słabość jednostki jest okazją i przyczyną powstania

więzi państwowych; przyczyną jest naturalna skłonność

jednostki do życia we wspólnocie (

koinonia).

◦

„Człowiek z natury jest istotą państwową” [społeczną]

◦

stworzoną do życia państwie.



Człowiek poza państwem jest albo istotą nadludzką albo

nędznikiem, bogiem lub zwierzęciem.



Człowiek jest jedyną istotą obdarzoną mową, która

mu jako jedynemu służy mu do określania tego, co

pożyteczne czy szkodliwe, dobre czy złe,

sprawiedliwe i niesprawiedliwe.



Mowa wskazuje więc na to, że człowiek nie jest

skierowany na dążenie do tego by jedynie

przetrwać, lecz na wspólnotę, która powinna

porozumieć się w sprawie tego co pożyteczne,

dobre i sprawiedliwe.

Zadania państwa Arystoteles widzi w:



etycznym doskonaleniu się obywateli (podobnie do

Platona),



dążeniu do zapewnienia ludziom szczęśliwego i

dobrego życia,



zapewnianiu jednostce możliwości rozwijania w

sposób pełny i doskonały swoich cech moralnych,

charakteru i kształtowania swego życia.

◦



Celem wykształcenia ogólnego ma być także

wychowanie człowieka na

dobrego obywatela

państwa.



Państwo to wspólnota rodów (rodzin) i miast

utworzoną w celu doskonałego i

samowystarczalnego istnienia.



celem państwa nie jest walka o władzę, lecz

szczęśliwe życie obywateli, reszta to środki do tego

celu;



wspólnota państwowa ma na celu nie jakiekolwiek

współżycie obywateli, lecz piękne, godne i

szczęśliwe życie.



Wspólnota państwowa jako całość społeczna

(organizm) jest ważniejsza i pierwotniejsza od

jednostki i rodziny. Bez państwa i społeczeństwa

nie mogłaby ukształtować się jednostka.



„Każde państwo powstaje na drodze naturalnego

rozwoju, podobnie jak pierwsze wspólnoty”;



„Państwo należy do tworów natury; człowiek jest z

natury stworzony do życia w państwie”;,



„Państwo powstaje dla umożliwienia życia, a

istnieje po to aby życie dalej dobrze ukształtować”.



Rodzina, własność prywatna i niewolnicy są

niezbędnymi elementami porządku w

państwie.



rodzina jest z natury pierwotniejsza niż

wspólnota wiejska czy miejska; stanowi ona

naturalny porządek będący podstawą ładu w

polis,



państwo obok rodziny jest odpowiedzialne za

wychowanie młodzieży

.

Najłatwiejsze do zrealizowania i najbardziej

stabilne jest panowanie ludu,

politea -

umiarkowana i wyważona władza:



to połączenie innych ustrojów (oligarchii i

demokracji),



opiera się na rządzie, sądownictwie i radzie

(doradcach),



zapewnia najlepiej etyczne doskonalenie się

obywateli,



państwo jest najlepsze, jeżeli opiera się na stanie

średnim, który daje wyrównanie i zapobiega

powstaniu skrajnych nierówności majątkowych.



O tym jaki ustrój jest najlepszy i jakie jest

najlepsze życie dla większości państw i

większości ludzi nie rozstrzyga ani

doskonałość moralna, ani wykształcenie, ani

ustrój ale to, że się uwzględnia życie, które

dla większości jest „możliwe” do osiągnięcia i

ustrój, który w większości państw może

znaleźć zastosowanie.



We wszystkich państwach są trzy grupy obywateli: bardzo
bogaci, bardzo ubodzy i trzecia klasa pośrednia między nimi.
Skoro umiarkowanie i środek są najlepsze, to oczywiście i w
zakresie posiadania średnia własność będzie najlepsza.



Ludzie z tej grupy najłatwiej kierują się rozumem. Pozostali
kierują się częściej emocjami, chciwością, pogardą,
zbytkiem, zazdrością, zawiścią.



Ludzie stanu średniego są też najbardziej bezpieczni w
państwie.



Posiadają średni a wystarczający majątek.

Szkoła to wyspecjalizowana instytucja, która ma następujące zadania:



rozwijać w człowieku zdolność racjonalnego, logicznego myślenia,



potrafić przekazywać wiedzę z poszczególnych przedmiotów,



rozwijać umiejętności badawcze,



doskonalić intelekt (rozum),



przygotowywać do kształcenia akademickiego (studiów),



dbać o nauczycieli, nie obciążać ich niepotrzebnymi dodatkowymi

zajęciami,



dbać o utrzymanie właściwej atmosfery wolności, swobody nauczania

i uczenia się,



nie powinna zajmować się działalnością socjalną (opieką zdrowotną,

rekreacją, pośrednictwem pracy, itp.), ponieważ wtedy ma mniej

czasu i pieniędzy na realizowanie swojego głównego celu.

Zob. G. L. Gutek,

Filozofia dla pedagogów, s. 49.



powinna zatrudniać kompetentnych nauczycieli, posiadających
odpowiedni zasób wiedzy i umiejętność jej przekazywania jej,



musi przekazywać uczniom wiedzę z zakresu poszczególnych

przedmiotów oraz rozwijać umiejętności badawcze,



ma za zadanie realizować wszystkie zadania związane z
doskonaleniem intelektu,

Zwolennicy realizmu odrzucają pogląd zgodnie z którym szkoła

jest instytucją socjalną. Uważają, że jeśli jednostka oświatowa
zaczyna działać w ten sposób , to w rezultacie zaciera się główny
cel jej działalności i jest to nieekonomiczne i kosztowne.

Źródło: Gerald. L. Gutek, s.49.



zawierać dostarczanie wiedzy ogólnej (filozoficznej), ale przede

wszystkim wiedzy, której dostarczają nauki szczegółowe takie

jak: matematyka, fizyka, astronomia, geografia, chemia,

biologia, zoologia, psychologia, socjologia, historia, politologia,

językoznawstwo itp.



każda z tych nauk posiada własne pojęcia, metody i cele

badawcze,



przy opracowaniu programu potrzebna jest pomoc naukowców

poszczególnych specjalności,



najbardziej skutecznym sposobem poznawania rzeczywistości

jest studiowanie w ramach systematycznie uporządkowanych

dyscyplin (wyodrębnionych dziedzin rzeczywistości).

Zob. G. L. Gutek,

Filozofia dla pedagogów

, s. 49-50.



Precyzowanie zakresu
materiału



usystematyzowana
wiedza specjalistyczna
opisująca konkretny
aspekt rzeczywistości,
np. z punktu widzenia
historii, biologii itd.



Porządkowanie treści
przedmiotowych



zgodnie z zasadami
dydaktyki, uwzględniając
gotowość ucznia na
przyjęcie wiedzy, stopień
dojrzałości oraz zdobyte
przez niego dotychczas
wiadomości.



przekazywanie wiedzy,



uczenie jakiejś umiejętności lub przedmiotu,



biegłe posługiwanie się różnymi metodami dydaktycznymi

(wykład, dyskusja, obserwacja, eksperyment itp.),



uwzględnianie poziomu uczniów i uwarunkowań

środowiskowych,



stworzenie sytuacji uczenia się

, tj. umożliwienie uczniowi

wcielenie się w rolę naukowca wykonującego pracę badawczą

za pomocą specjalistycznych metod, technik i narzędzi

badawczych (np. sporządzania opisów faktów, analizy i

interpretacji tekstów, przeprowadzenia wywiadów itp.).

G. L. Gutek,

Filozofia dla pedagogów, s. 51.

NAUCZYCIEL - to osoba, której zadaniem jest

przekazanie wiedzy

uczniowi i nauczenie jakichś

umiejętności.

WIEDZA - elementem nauczania jest pewien wycinek
wiedzy np. z zakresy historii, lub jakaś umiejętność np.
czytanie , którą uczeń powinien sobie przyswoić.

UCZEŃ – to osoba uczęszczająca na lekcje po to, by zdobyć
pewne umiejętności lub wiadomości. Oczekuje się, że uczeń
będzie gotowy do nauki i chętnie podejmie wysiłek jakiego się
od niego wymaga. Może mieć różne zainteresowania, powinien
skupiać uwagę na wykładanych przedmiotach.

Nauczyciel

Uczeń

Nauczyciel



przekazuje wiedzę, uczy

umiejętności,



pomaga uczniowi w samorealizacji,



posiada wiedzę specjalistyczną z

danego przedmiotu,



zna metody dydaktyczne,



posiada ogólne wykształcenie w

zakresie nauk humanistycznych i

ścisłych,



orientuje się we wzajemnych

powiązaniach miedzy

poszczególnymi rodzajami wiedzy.

G. L. Gutek,

Filozofia dla pedagogów

, s. 52.

Uczeń



przyswaja wiedzę i umiejętności,



ma prawo do samookreślania

się, samorealizacji i wewnętrznej

integracji,



ma obowiązek doskonalenia się i

rozwoju wewnętrznego,



ma obowiązek uczenia się,

wymagający wytrwałości, pilności

i zaangażowania



potrzebuje nauczyciela

posiadającego gruntowne

wykształcenie i doskonale

przygotowanego do pracy

dydaktycznej.

Głównym celem edukacji wg realistów jest:



stwarzanie warunków sprzyjających zdobywaniu,

przekazywaniu i wykorzystywaniu wiedzy.



wspieranie człowieka w dążeniu do szczęścia i doskonałości

(intelektualnej i etycznej),



rozwijanie zdolności logicznego, racjonalnego myślenia,



przekazywanie wiedzy uporządkowanej,



dostarczanie motywacji do:

-samookreślania się (racjonalnego wyboru celów),
- samorealizacji (rozwijania własnych możliwości),
- wewnętrznej integracji (stworzenia harmonijnej, racjonalnej

hierarchii obowiązków i oczekiwań wobec życia).

Zob. G. L. Gutek,

Filozofia dla pedagogów

, s. 48,52.



Wiedza teoretyczna jest człowiekowi niezbędna do tego,
by mógł czynić użytek z wrodzonej mu zdolności
racjonalnego myślenia i podejmował właściwe decyzje w
praktyce, dotyczące różnych sfer życia: osobistej,
społecznej, ekonomicznej, politycznej, estetycznej i
etycznej.

Źródło: Gerald. L. Gutek , op. cit., s. 52.

Do widzenia.

Zapraszam na konsultacje.